PARTNER NOWOCZESNEGO ROLNIKA
UKAZUJE SIĘ OD 1931 R. • CENA 10 ZŁ (W TYM 8% VAT)
nr
1 styczeń 2017
TEMAT NUMERU
GRUPY PRODUCENCKIE
CZY WSPÓŁPRACA SIĘ OPŁACI?
farmer.pl
NR INDEKSU 365394
AKTUALNOŚCI
TECHNIKA
FERMA
Dla kogo PROW w 2017 roku?
Używany Fendt Farmer 312 LSA
Zalety tuczu kontraktowego
VI cykl konferencji
konferencje na Więcej informacji oraz rejestracja na poszczególne www.farmer.pl/konferencje/
LOK ALIZACJE 2017 k Topacz 12 stycznia – woj. dolnośląskie – Zame mek Biedrusko 19 stycznia – woj. wielkopolskie – Za k w Gniewie 31 stycznia – woj. pomorskie – Zame – Hotel Zamek Giżycko 7 lutego – woj. warmińsko-mazurskie Zamek Pułtusk 9 lutego – woj. mazowieckie – Hotel d Lublinem Akropol 14 lutego – woj. lubelskie – Pałac po
Organizator:
TRZACH POROZMAWIAMY TYM RA ZEM W ZAMKOWYCH WNĘ HNICE ROLNICZE J. O FINANSACH, AGROTECHNICE I TEC
EDY TORIAL
Z nadziejami w nowy rok
N
„ fa r m e r a”
iezależnie od tego, jaki był poprzedni rok, zazwyczaj ten nowy witamy z nadzieją, że będzie lepszy, a przynajmniej nie gorszy. Rolnicy też tak mają i choć nie wszystko, co się dzieje w ich gospodarstwach (a wręcz coraz mniej), zależy wyłącznie od ich decyzji, to są na ogół optymistami – w duszy, bo w rozmowach często narzekają. Czasami można wręcz odnieść wrażenie, że niepoprawnymi optymistami. Witamy nowy 2017 rok z pozytywnymi trendami na rynku mleka oraz mięsa i chociaż trwają one zbyt krótko, żeby móc ocenić, czy będzie to dłuższa tendencja, u niektórych rolników już rodzą się plany kolejnych inwestycji, np. budowy nowych obór. Zupełnie jakby już zapomnieli o problemach, jakie jeszcze kilka miesięcy temu przeżywali producenci mleka, zwłaszcza ci, którzy dużo zainwestowali w rozwój. Tak to już jest, że polski rolnik mimo wielu upadków ciągle wstaje i nie traci nadziei. Z pewnością nadchodzący rok może przynieść dużo zmian, zwłaszcza istotnych dla większych gospodarstw. O ile na początku 2016 roku można się było jeszcze łudzić, że da się pozyskać jakieś środki na rozwój z PROW 2014-2020, o tyle w 2017 roku jest już raczej jasne, że pieniądze z PROW nadal będą wspierały przede wszystkim restrukturyzację mniejszych gospodarstw. Świadomość, że trzeba liczyć tylko na siebie, może powodować bardzo korzystne zmiany w tych gospodarstwach. Brak wsparcia ze strony środków spoza gospodarstwa wymusza bardziej racjonalne spojrzenie na wydatki i przychody. Inwestycje,
chociażby w zakup maszyn, muszą być bardziej racjonalne i przemyślane. Może się okazać, że konieczność zweryfikowania sytuacji finansowej pozwoli rolnikom zwrócić uwagę na elementy, które dotychczas ignorowali. Być może część z nich dojdzie do wniosku, że aby poprawić rentowność, dobrze jest połączyć siły z innymi rolnikami. Warto o tym poważnie pomyśleć i stworzyć wspólnie np. grupę producencką, dzięki czemu można pozyskać dodatkowe środki na rozwój, ale też odnieść wiele innych korzyści. To ważny wątek, któremu poświęciliśmy temat numeru tego wydania „Farmera”. Niestety, wiemy, jak trudno jest zdecydować się rolnikom na współdziałanie, ale jestem też przekonany, że z roku na rok liczba takich inicjatyw będzie rosnąć. To jedna z najskuteczniejszych form wzmocnienia swojej pozycji w łańcuchu handlowym, w którym pojedynczy rolnik właściwie nie ma żadnej mocy oddziaływania na rynek. To, jaki będzie ten nowy rok, zależy też od przebiegu pogody, która – mam nadzieję – tym razem okaże się bardziej wyrozumiała dla ozimin. Na razie mamy za sobą dość trudną jesień 2016, ale właściwe podejście do nawożenia i ochrony już od wczesnej wiosny może uratować lub znacząco poprawić kondycję większości upraw. Oby tylko dalszy przebieg zimy nie spowodował spustoszenia w uprawach.
_
Życzę Państwu na cały nadchodzący rok trafnych inwestycji, obfitych zbiorów i wysokich zysków.
3 farmer styczeń 2017
wojciech denisiuk, redaktor naczelny
SPIS TREŚCI A D R E S R E DA KC JI: al. Jana Pawła II 27, 00-867 Warszawa; tel. 22 550 69 03, faks 22 550 69 01; www.farmer.pl R E DA K TO R N AC Z E L N Y: Wojciech Denisiuk: wojciech.denisiuk@farmer.pl Z A S T Ę P C Y R E DA K TO R A N AC Z E L N EG O: Wojciech Konieczny: wojciech.konieczny@farmer.pl Agnieszka Królak: agnieszka.krolak@farmer.pl Z E S P Ó Ł R E DA KC YJ N Y: Karol Hołownia: karol.holownia@farmer.pl Małgorzata Tyszka: malgorzata.tyszka@farmer.pl Marzena Pokora-Kalinowska: marzena.kalinowska@farmer.pl Iwona Dyba: iwona.dyba@farmer.pl Łukasz Chmielewski: lukasz.chmielewski@farmer.pl Anna Kobus: anna.kobus@farmer.pl Katarzyna Szulc: katarzyna.szulc@farmer.pl Bartosz Wojtaszczyk: bartosz.wojtaszczyk@farmer.pl Jacek Kościański: jacek.koscianski@ptwp.pl Karol Wieteska: karol.wieteska@farmer.pl Łukasz Głuchowski: lukasz.gluchowski@farmer.pl Joanna Groszyk: joanna.groszyk@farmer.pl Aleksandra Ptak: aleksandra.ptak@farmer.pl
temat numeru grupy producenckie Czy współpraca się opłaci? ����������������������������������������������� 22 Zalety i wady działania grupy producenckiej ��������������� 24 Gdzie szukać pieniędzy na rozwój? ��������������������������������� 26 Jak założyć grupę producencką ���������������������������������������� 28
S TA Ł A W S P Ó Ł P R AC A: Tomasz Roszkowski Henryk Wątroba: henryk.watroba@farmer.pl Tomasz Piotrowski: tomasz.piotrowski@farmer.pl DZ I A Ł M A R K E T I N G U I R E K L A M Y: Tomasz Ruszkowski – dyrektor Aleksandra Janik-Janus: aleksandra.janik@ptwp.pl, tel. 32 356 76 32 Urszula Tarasiuk: urszula.tarasiuk@farmer.pl, tel. 22 550 69 09, 600 489 619 M E N E DŻ E R T Y T U Ł U: Magdalena Twardokęs: tel. 32 356-76-58; tel. kom. 608 291 412; magdalena.twardokes@ptwp.pl
KO L P O RTA Ż I P R E N U M E R ATA: Michał Wybraniec – kierownik Działu Kolportażu: tel. 32 209 13 03 w. 135; michal.wybraniec@ptwp.pl N A P O C ZCI E I U L IS TO N OS Z A M OŻ N A Z A M ÓW I Ć P R E N U M E R AT Ę N A K WA RTA Ł: – do 30 listopada na I kwartał, – do 28 lutego na II kwartał, – do 31 maja na III kwartał, – do 31 sierpnia na IV kwartał. „Ruch” przyjmuje wpłaty na okresy kwartalne: – do 5 grudnia na I kwartał, – do 5 marca na II kwartał, – do 5 czerwca na III kwartał, – do 5 września na IV kwartał. P R E N U M E R ATA Z AG R A N I C Z N A: Oddział Krajowej Dystrybucji Prasy w Warszawie, „RUCH SA” ul. Jana Kazimierza 31/33, 00-958 Warszawa, skr. pocztowa 12, tel. 22 532 88 16 lub 22 532 87 31 W Y DAWC A: Polskie Towarzystwo Wspierania Przedsiębiorczości SA KATOWICE BUSINESS POINT P R E Z E S: Wojciech Kuśpik ul. P. Ściegiennego 3, 40-114 Katowice, tel. 32 209 13 03, fax 32 253 06 77
S T U DI O G R A FI C Z N E: Jakub Tabor – Dyrektor kuba@ptwp.pl; tel: 32 209 13 03 S K Ł A D: Karina Chrapka, Urszula Przyłucka, Katarzyna Świerczek, Szymon Rybka KO R E K TA: Anna Kamińska, Tomasz Rabsztyn, Jacek Molencki O K Ł A D K A: Studio PTWP D RU K: ORTIS Sp. z o.o., Wrocław N A K Ł A D: 17 000 egz. O D DA N O D O D RU KU: 20.10.2016 r. O G ŁOS Z E N I A D RO B N E B E Z P Ł AT N E T Y L KO D L A RO L N I KÓW: tel. 22 550 69 03 Z DJ ĘCI A: PTWP SA, Żelazna studio, FARMER Redakcja prosi Autorów o nieprzesyłanie materiałów już publikowanych lub wysłanych do innych czasopism. Zastrzega się prawo skracania, adiustacji tekstów, zmiany tytułów oraz innych poprawek w nadesłanych artykułach i ogłoszeniach. Przedruk, kopiowanie całości lub części bez pisemnej zgody PTWP SA są zabronione. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń.
Codzienne informacje dla rolników
SPIS TREŚCI
36
96
w y k o r z y s ta n i e p r z e z r o ś l i n y
co s z ko dz i w t ry s kow i
s k ł a d n i ków m i n e r a l n yc h z n awozów
common r ail?
stałe działy „Farmera” Wiadomości ����������������������������������������������� 6
30
Farmer.pl ������������������������������������������������� 16
ko n t r a k t y
„Farmer” poleca �������������������������������������� 18 Sonda „Farmera” ������������������������������������� 20 O tym się mówi ��������������������������������������� 21 Agronowości ������������������������������������������� 32 Agrowydarzenia ������������������������������������� 34 Technika nowości ����������������������������������� 70 Technika wydarzenia ����������������������������� 72 Ferma ����������������������������������������������������� 101 Nowości bydło ��������������������������������������� 102 Wydarzenia bydło ��������������������������������� 103 Notowania rynku wołowiny i mleka ��� 106 Nowości świnie ������������������������������������� 118 Wydarzenia świnie ������������������������������� 119 Notowania rynku wieprzowiny ����������� 120 Kuchnia „Farmera” ������������������������������� 134 Krzyżówki ��������������������������������������������� 136 Ogłoszenia drobne �������������������������������� 137 Co mi leży na wątrobie ������������������������� 138
116 a lt e r n at y w a d l a o k i e n w oborze
PROW w I kwartale 2017 r. � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 8 Kto korzysta na pomocy po ASF? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 10 Polska żywność bez promocji � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 12 Gwarancja a rękojmia przy umowie sprzedaży � � � � � � � � � 14 agrotechnik a
Pszenżyto ozime łase na azot � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 40 Nawożenie azotowe wiosną – kiedy, ile i czym? � � � � � � 44 Wiosenne odchwaszczanie pszenżyta ozimego � � � � � � � � 48 Kiedy rozpocząć ochronę zbóż po zimie? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 54 Nawóz azotowy na suchą wiosnę � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 58 Skutki uboczne stosowania pestycydów � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 60 Ważne cechy kukurydzy � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 62 Rozwiązywanie problemów z nawożeniem � � � � � � � � � � � � � � � � 68 technik a rolnicz a
Nowe maszyny, dobra prezentacja – nowości Unia Group � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 74 Mocarz wagi lekkiej – nowe ciągniki John Deere 6R � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 76 Maksymalnie uniwersalne – miniładowarki � � � � � � � � � � � � � � 78 Rzędówka z górnej półki – test „Farmera”: siewnik Kongskilde Ecoline 300 � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 84 Sprawdzona piątka – New Hollandy w gospodarstwie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 88 Czy legenda nadal się sprawdza? – używany Fendt Farmer 312 LSA � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 92 ferma
Na Podlasiu o genomice i ekonomice w hodowli bydła � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 104 O wołowinie po raz trzeci � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 105 Wymagania pokarmowe krów mięsnych w poszczególnych fazach cyklu produkcyjnego � � � � 108 Chrońmy stado przed schorzeniami � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 112 Jakiego buhaja wybrać? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 114 Zalety tuczu kontraktowego � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 122 Jak poprawić wyniki żywo urodzonych i odchowanych prosiąt od lochy w ciągu roku? � � � � � � 126 Przez żołądek do… sukcesu � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 130 Chroń stado przed salmonellozą � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 132
r oz w ój w si
AKTUALNOŚCI
PROW w I kwartale 2017 r.
PROW 2014-2020 uruchamiany jest powolutku. W poprzednich numerach informowaliśmy już o opóźnieniach we wdrażaniu programu. Czy w 2017 roku PROW przyspieszy? T E K S T: M A R Z E N A P O KO R A-K A L I N O W S K A , Z D J Ę C I A: S H U T T E R S T O C K
8
N
iedawno Sejm przyjął rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 oraz niektórych innych ustaw. Projekt ma na celu – jak deklarował rząd – wprowadzenie uproszczeń dla beneficjentów, a także przyspieszenie oraz zwiększenie efektywności wydatkowania środków. Przyjęto przepisy, na mocy których zadania dotyczące wdrażania działań „Transferu wiedzy i działalności informacyjnej” oraz „Usługi doradcze, usługi z zakresu zarządzania gospodarstwem rolnym i usługi z zakresu zastępstw” będzie wykonywać Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa – zamiast podmiotu wybranego w trybie przepisów o zamówieniach publicznych. Będzie zapewniona możliwość przyznania pomocy na operację w przypadku wyczerpania środków w ramach limitu środków określonych
na dany rok, a w przypadku działania LIDER – w ramach limitu środków dostępnych na dany nabór; to ważna zmiana dla odwołujących się od decyzji. Obsługa spraw związanych z przyznawaniem i wypłatą pomocy oraz realizacja wieloletnich zobowiązań w ramach poddziałań „Pomoc na rozpoczęcie działalności na rzecz młodych rolników” i „Pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw” zostanie przeniesiona z biur powiatowych do oddziałów regionalnych ARiMR. Określone zostaną zasady dotyczące konkurencyjnego trybu wyboru wykonawców, zgodnie z zasadami określonymi obecnie w umowach o przyznanie pomocy zawartych z beneficjentami, oraz zasady dotyczące tego trybu w okresie przejściowym, czyli do czasu uruchomienia przez ARiMR odpowiedniej strony internetowej. – Chodzi tutaj o wybór ofert, o stworzenie warunków konkurencyjności. Będzie też uruchomiony portal internetowy, dedykowany do tej sprawy. Będą również
co d z i e n n e w i a d o m o ś c i n a : w w w. f a r m e r. p l
g r u p y p r o d u ce n c k ie
T E M AT N U M E RU
Jak założyć grupę producencką Założenie grupy producenckiej wymaga dopełnienia wielu formalności, ale paradoksalnie jeszcze trudniejsze może być znalezienie pięciu chętnych do działania w grupie rolników. T E K S T I Z D J Ę C I A: A L E K S A N D R A P TA K
W
raz z nowym PROW 2014-2020 rosną szanse na zdobycie dodatkowych pieniędzy przez grupy producenckie. Wsparcie dodatkowych 100 tys. euro rocznie okazuje się na tyle atrakcyjne, że wielu rolników decyduje się na założenie grupy. Do Agencji Rynku Rolnego wpłynęły do końca listopada 182 wnioski o uznanie grupy producentów rolnych, w tym 147 wniosków ze strony zupełnie nowo powstałych grup.
_ 28
JA K Z A ŁOŻ YĆ G RU PĘ PRO DUCE N CK Ą?
Grupa producentów powstaje w kilku etapach. Pierwszym krokiem jest zebranie co najmniej pięciu rolników, którzy produkują ten sam produkt, np. zboże, tuczniki czy tytoń. Następnie muszą zarejestrować się w Krajowym Rejestrze Sądowym, a na końcu uzyskać wpis do rejestru grup producentów rolnych. Tu nastąpiła zmiana – od grudnia 2015 r. uznawanie grup producentów rolnych prowadzi ARR. Dopiero wtedy przychodzi pora na złożenie wniosku w ARiMR o płatności w ramach PROW 2014-2020. Najtrudniejsze może okazać się właśnie znalezieniu pięciu chętnych rolników, którzy utworzą grupę. – Najpierw rolnicy muszą się porozumieć, czy naprawdę chcą prowadzić wspólną działalność i dążyć do poprawy pozycji rynkowej, tylko wtedy możemy myśleć o zakładaniu grupy i określaniu kierunków jej rozwoju, prowadzeniu
wspólnych inwestycji – zauważył Bolesław Pieczyński, ekspert Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, oddział w Radomiu. – Zgodnie z powiedzeniem, po co ciągnąć krowę do wody, kiedy jej się pić nie chce – skwitował. Andrzej Wasiluk z Podlasia zakłada właśnie grupę produkującą tuczniki. Zauważył, że mało rolników decyduje się ostatecznie na założenie grupy. – Miało powstać kilkanaście grup, a nie powstała żadna – powiedział nowo upieczony prezes spółdzielni. – Nam się udało. Mamy 5 członków, dziś jesteśmy na etapie rejestracji w sądzie. Mamy nadzieję, że uda nam się zdobyć uznanie do nowego naboru PROW – powiedział. – Trudno znaleźć chętnych. My musieliśmy mieć pięciu członków z porównywalną produkcją, tyle samo tuczników w ciągu roku – tłumaczył Andrzej Wasiluk.
_
SP Ó Ł K A C Z Y SP Ó Ł DZIE L NI A?
Żeby zarejestrować grupę w KRS, rolnicy muszą wybrać dla grupy formę prawną. Grupa producentów rolnych może działać jako spółdzielnia, spółka z o.o., stowarzyszenie czy zrzeszenie. Moment decyzji w przyszłości zadecyduje o rozwoju grupy, bo każdy wybór niesie ze sobą prawne konsekwencje. Gdy już decyzja zostanie podjęta, grupa zaczyna podlegać przepisom – będzie to Kodeks spółek handlowych przy spółkach z o.o, Prawo spółdzielcze dla spółdzielni, Prawo
o stowarzyszeniach lub Ustawa o społeczno-zawodowych organizacjach dla zrzeszeń. W akcie założycielskim trzeba uwzględnić zapisy z danej ustawy. – Dodatkowo, jeśli chcemy dostać wsparcie, trzeba uwzględnić zapisy z ustawy o grupach producentów rolnych, czyli o celach, dla których została powołana, minimalnej sprzedaży itp. To trzeba mądrze przemyśleć – podkreślił Bolesław Pieczyński. – Zawsze tłumaczę, żeby pójść do doradcy czy prawnika i porozmawiać, jak właściwie sporządzić akt założycielski gwarantujący dobre funkcjonowanie. Nie korzystajcie z gotowych wzorów umów spółki czy statutu. Nie można sobie wpisać rzeczy, które potem będą blokować działalność.
Do Agencji Rynku Rolnego wpłynęły do końca listopada 182 wnioski o uznanie grupy producentów rolnych, w tym 147 wniosków ze strony zupełnie nowo powstałych grup.
_
SP Ó Ł K A DO BR A DO IN W E S TOWA NI A
Bolesław Pieczyński często doradza spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością ze względu na jej porządek prawny dla udziałowców. Zaleca ją zwłaszcza rolnikom,
co d z i e n n e w i a d o m o ś c i n a : w w w. f a r m e r. p l
u ż y w a ny F e n d t Fa r m e r 312 L S A
T E C H N I K A RO L N I C Z A
CZY LEGENDA NADAL SIĘ SPRAWDZA?
92
Pomimo tego, że od początku produkcji Fendta Farmera 312 LSA minęło już 30 lat, model ten wciąż cieszy się dużym powodzeniem na rynku wtórnym. Przyjrzeliśmy się więc temu legendarnemu już ciągnikowi, sprawdzając, czy dalej można liczyć na ponadprzeciętną trwałość i niezawodność. T E K S T: Ł U K A S Z G Ł U C H O W S K I, Z D J Ę C I A: Ł U K A S Z C H M I E L E W S K I
N
iezawodność ciągników marki Fendt z lat 80. i 90. XX w. obrosła już w legendę. Skoro 30-letnie ciągniki o mocy 115 KM kosztują nawet 90 tys. zł, to jest „coś na rzeczy”. Tyle bowiem oczekują sprzedawcy za niektóre egzemplarze Fendta Farmera 312 LSA. Fendt – model Farmer 312 LSA Turbomatic – to najsilniejszy przedstawiciel serii 300 LSA, która weszła do sprzedaży w 1987 r. Była to gama ciągników będących rozwinięciem serii 300, która znalazła się w ofercie niemieckiej firmy na początku lat 80. ubiegłego wieku. Z kolei opisywaną serię 300 LSA zastąpiła w 1993 r. kolejna równie popularna generacja serii 300, produkowana aż do końca milenium. Jak bardzo popularny był model Farmer 312 LSA w czasie trwania produkcji, pokazują dane sprzedażowe.
Od 1987 r. do 1993 r. sprzedano 5444 sztuki tego modelu. Pomimo tak dużej produkcji, na rynku wtórnym jest mało egzemplarzy tego ciągnika. Jest to spowodowane głównie dużym popytem wynikającym z dobrej opinii o tych maszynach.
_
T R A K TO R „T R Z Y M A WA RTOŚĆ”
Ceny tych ciągników są zróżnicowane. Znajdziemy zarówno egzemplarze za 40 tys. zł, jak i ponaddwukrotnie droższe. Przykładowo za Farmera 312 LSA z 1993 r., z przebiegiem 13 tys. godz. trzeba zapłacić 59 tys. zł. Oferowany za tę cenę egzemplarz wyposażony jest w przedni TUZ i WOM oraz pneumatyczny fotel Grammer. Opony mają jeszcze 70 proc. bieżnika, a sam ciągnik ma oryginalny lakier. Z kolei za
co d z i e n n e w i a d o m o ś c i n a : w w w. f a r m e r. p l
PRENUMERATA MIESIĘCZNIKA DWULETNIA
192,00 zł
DLA
NOWYCH
PRENUMERATORÓW
ROCZNA
102,00 zł
ROCZNA
96,00 zł
KWARTALNA
25,50 zł
dla czytelników przedłużających prenumeratę
PÓŁROCZNA
51,00 zł
DWULETNIA
180,00 zł DLA UCZNIÓW I STUDENTÓW Prenumerata może się rozpoczynać od dowolnego numeru
78 1600 1055 0002 3211 5599 3001
ROCZNA
78,00 zł
P o l s k i e To w a r z y s t w o W s p i e r a n i a P r z e d s i ę b i o r c z o ś c i S A u l . P. Ś c i e g i e n n e g o 3 , 4 0 - 11 4 K a t o w i c e 7 8 1 6 0 0 1 0 5 5 0 0 0 2 3 2 1 1 5 5 9 9 3 0 0 1
Polskie Towarzystwo Wspierania Przedsiębiorczości SA ul. P. Ściegiennego 3, 40-114 Katowice
ferma
polecamy: Jakiego
str.
114
buha ja w ybr ać?
Wybór buhaja do krycia ma kluczowe znaczenie w pracy hodowlanej. Od tego, z nasienia jakiego rozpłodnika skorzystamy, będzie zależała wartość hodowlana oraz użytkowa następnych pokoleń bydła w naszym stadzie.
Ja k p o pr aw i ć w y n i ki ż y wo i o d c h o w a n y c h p r o s i ąt o d r o k u?
str.
126
u rodzon ych lochy w ciągu
Liczba prosiąt odsadzonych rocznie od lochy jest wskaźnikiem decydującym o opłacalności rozrodu. Warto bliżej przyjrzeć się czynnikom mogącym ją obniżyć.
w y p o s a że nie o b o r y
FERMA
Alternatywa
dla okien w oborze
Na ścianach nowo budowanych obór coraz rzadszym widokiem są tradycyjne okna inwentarskie. Obecnie sięga się po nowocześniejsze i efektywniejsze rozwiązania. T E K S T I Z D J Ę C I A: Ł U K A S Z C H M I E L E W S K I
T
rendy w budownictwie inwentarskim zmieniają się na przestrzeni lat, dlatego czasem słyszy się, że oborę stawia się maksymalnie na 20-30 lat – po upływie tego czasu pojawią się zupełnie nowe technologie. Obecnie dąży się do otwierania przestrzeni w celu stworzenia lepszych warunków dobrostanu zwierząt.
116
Obecnie dąży się do otwierania przestrzeni w celu stworzenia lepszych warunków dobrostanu zwierząt. Budynki są coraz przestronniejsze, o większej kubaturze, m.in. dzięki wyeliminowaniu z obory stropu. Budynki są coraz przestronniejsze, o większej kubaturze, m.in. dzięki wyeliminowaniu z obory stropu. Coraz lżejsze konstrukcje budynków wynikają również z „odchudzenia ścian”. Niegdyś lite ściany z nielicznymi oknami zastępowane są obecnie przez elementy, po których złożeniu powstaje otwarta konstrukcja, składająca się niemal wyłącznie z dachu i podtrzymujących go słupów. Zamiast tradycyjnych okien rolnicy wykorzystują obecnie bardziej funkcjonalne rozwiązania pozwalające zwiększyć efektywność zarówno wentylacji budynku, jak i jego doświetlania.
_
nia światła w ciągu dnia stanowi dodatkowy element doświetlający. Jego konstrukcja eliminuje efekt skraplania się pary wodnej, co było częstą przypadłością tradycyjnych okien. Przy montażu ekranów poliwęglanowych zazwyczaj instaluje się dodatkowo szczotki uszczelniające konstrukcję, co pozwala na ograniczenie przeciągów i strat ciepła w miesiącach zimowych. Inną możliwością są systemy docisku po całkowitym zamknięciu ekranów, które eliminują występowanie szczelin. Poliwęglan może być wykorzystywany w formie np. uchylnych wlotów powietrza usytuowanych pod okapem. Ze względu na niewielką szerokość spełnia on bardziej
POPULARNY POLIWĘGLAN
Często wybieranym przez rolników materiałem jest poliwęglan komorowy, który dzięki zdolności przepuszcze-
Zastosowanie kurtyn pozwala w dużym zakresie otworzyć boczne ściany budynku
co d z i e n n e w i a d o m o ś c i n a : w w w. f a r m e r. p l