PARTNER NOWOCZESNEGO ROLNIKA
UKAZUJE SIĘ OD 1931 R. • CENA 10 ZŁ (W TYM 8% VAT)
nr
3 marzec 2018
TEMAT NUMERU
RECEPTY DLA SŁABYCH OZIMIN AKTUALNOŚCI
TECHNIKA
FERMA
Prawo łowieckie przed zmianą
Przygotować traktor do sezonu
Czy warto adaptować stodołę na oborę?
farmer.pl
NR INDEKSU 365394
EDY TORIAL
Zapowiada się nerwowa wiosna W
„ fa r m e r a”
spomnienia z minionej jesieni są koszmarne. Padało, padało i jeszcze raz padało. Im dalej na północ kraju, tym było gorzej. O dotrzymaniu zalecanych terminów siewu ozimin w tysiącach gospodarstw można było zapomnieć. Przeprowadzano je ze znacznym opóźnieniem, licząc się z możliwością masowych wymarznięć i tym, że jeśli nawet przetrwają zimę, to bez szans na satysfakcjonujące plony. Natura bywa czasem łaskawa. Okres wegetacji wydłużył się do końca I dekady stycznia, powodując, że w południowo-zachodniej Polsce stan upraw należy ocenić jako dobry i bardzo dobry. Na pozostałym obszarze znaczne opóźnienie w rozwoju roślin zostało przynajmniej częściowo nadrobione. To jedyna pociecha. Na setkach tysięcy hektarów nie przeprowadzono jesienią zwalczania chwastów – wznowią one wegetację zahartowane, rozrośnięte, w zaawansowanym rozwoju. Wyeliminowanie ich będzie zatem wymagało skorzystania z maksymalnych dopuszczalnych dawek herbicydów, a sam zabieg musi zostać wykonany jak najszybciej, bowiem chwasty mają niższe od roślin uprawnych wymagania termiczne i szybko zagłuszą zasiewy. Warunki pogodowe schyłku minionego roku bardzo sprzyjały rozwojowi chorób grzybowych na zbożach. Ze zwalczaniem ich nie można zwlekać do końca fazy krzewienia. Ze względu na powszechne stwierdzanie przekroczenia progu ekonomicznej
szkodliwości oprysk trzeba przyspieszyć. Jak tu w nawale prac zmieścić jeszcze chemiczny zabieg dokrzewiania pszenicy? Zastosowanie wysokich startowych dawek azotu na wielu plantacjach nie będzie wystarczająco silnym bodźcem do wydania dodatkowych źdźbeł wiosną. W rzepaku ozimym trzeba będzie nie tylko zwalczyć chwasty, lecz także zmierzyć się z pandemią suchej zgnilizny kapustnych, do jakiej doszło minionej jesieni. Specjaliści radzą, aby z zastosowaniem fungicydu nie czekać do początku strzelania w pęd. Chowacze łodygowe już się czają, aby wyjść z zimowych kryjówek. Przy wczesnej wiośnie trzeba będzie je zwalczać może nawet pod koniec marca. Byłby to trzeci zabieg chemiczny do wykonania na przestrzeni tego miesiąca. Oziminy niezależnie od gatunku są głodne. Opady deszczu wypłukały wiele składników pokarmowych głęboko w glebę. Koniecznością jest więc odnowienie zasobów pokarmowych w składniki mineralne. Mam tu na myśli nie tylko trzy podstawowe makroskładniki, lecz także siarkę, magnez i bor. Zapowiada się zatem bardzo pracowita wiosna. Trzeba będzie podjąć szybką akcję ratowania ozimin i natychmiast zająć się uprawami jarymi. Aby ze wszystkim udało się zdążyć, doba powinna mieć co najmniej 48 godzin.
_
3 farmer marzec 2018
w o j c i e c h k o n i e c z n y, z a s t ę p c a r e d a k t o r a n a c z e l n e g o
SPIS TREŚCI A D R E S R E DA KC JI: al. Jana Pawła II 27, 00-867 Warszawa; tel. 22 550 69 03, faks 22 550 69 01; www.farmer.pl R E DA K TO R N AC Z E L N Y: Wojciech Denisiuk: wojciech.denisiuk@farmer.pl Z A S T Ę P C Y R E DA K TO R A N AC Z E L N EG O: Wojciech Konieczny: wojciech.konieczny@farmer.pl Agnieszka Królak: agnieszka.krolak@farmer.pl Z E S P Ó Ł R E DA KC YJ N Y: Łukasz Chmielewski: lukasz.chmielewski@farmer.pl Iwona Dyba: iwona.dyba@farmer.pl Łukasz Głuchowski: lukasz.gluchowski@farmer.pl Karol Hołownia: karol.holownia@farmer.pl Anna Kamińska: anna.kaminska@ptwp.pl Helena Kędra: helena.kedra@ptwp.pl Anna Kobus: anna.kobus@farmer.pl Jacek Kościański: jacek.koscianski@ptwp.pl Marzena Pokora-Kalinowska: marzena.kalinowska@farmer.pl Katarzyna Szulc: katarzyna.szulc@farmer.pl Grzegorz Tomczyk: grzegorz.tomczyk@farmer.pl Małgorzata Tyszka: malgorzata.tyszka@farmer.pl Bartosz Wojtaszczyk: bartosz.wojtaszczyk@farmer.pl S TA Ł A W S P Ó Ł P R AC A: Tomasz Roszkowski Grzegorz Szularz Henryk Wątroba: henryk.watroba@farmer.pl Karol Wieteska: karol.wieteska@farmer.pl DZ I A Ł M A R K E T I N G U I R E K L A M Y: Tomasz Ruszkowski – dyrektor Aleksandra Janik-Janus: aleksandra.janik@farmer.pl, tel. 32 356 76 32, 604 289 43 Urszula Tarasiuk: urszula.tarasiuk@farmer.pl, tel. 22 550 69 09, 600 489 619
temat numeru RECEP T Y DL A S Ł ABYCH OZIMIN Słabe oziminy potrzebują wsparcia �������������������������������� 28 Jak podkręcać działanie azotu? ���������������������������������������� 34 Wiosenne zwalczanie suchej zgnilizny kapustnych ���� 42 Odstresować rośliny po zimie ������������������������������������������ 48 Wiosenna regeneracja �������������������������������������������������������� 50 Odchwaszczanie bez poprawek ���������������������������������������� 54 Jak dokrzewiać, kiedy skracać? ���������������������������������������� 64
M E N E DŻ E R T Y T U Ł U: Magdalena Twardokęs: tel. 32 356 76 58; tel. kom. 608 291 412; magdalena.twardokes@ptwp.pl KO L P O RTA Ż I P R E N U M E R ATA:
Michał Wybraniec – kierownik Działu Kolportażu: tel. 32 356 76 35; michal.wybraniec@ptwp.pl N A P O C ZCI E I U L IS TO N OS Z A M OŻ N A Z A M ÓW I Ć P R E N U M E R AT Ę N A K WA RTA Ł: – do 30 listopada na I kwartał, – do 28 lutego na II kwartał, – do 31 maja na III kwartał, – do 31 sierpnia na IV kwartał. „Ruch” przyjmuje wpłaty na okresy kwartalne: – do 5 grudnia na I kwartał, – do 5 marca na II kwartał, – do 5 czerwca na III kwartał, – do 5 września na IV kwartał. P R E N U M E R ATA Z AG R A N I C Z N A: Oddział Krajowej Dystrybucji Prasy w Warszawie, „RUCH SA” ul. Jana Kazimierza 31/33, 00-958 Warszawa, skr. pocztowa 12, tel. 22 532 88 16 lub 22 532 87 31
4W Y DAWC A:
Polskie Towarzystwo Wspierania Przedsiębiorczości SA pl. Sławika i Antalla 1 40-163, Katowice tel. 32 209 13 03, fax 32 253 06 77 P R E Z E S: Wojciech Kuśpik S T U DI O G R A FI C Z N E: Jakub Tabor – Dyrektor kuba@ptwp.pl; tel: 32 209 13 03 S K Ł A D: Karina Chrapka, Marcelina Luks, Katarzyna Świerczek KO R E K TA: Jolanta Goryczka, Tomasz Rabsztyn, Anna Kamińska, Justyna Wojdała O K Ł A D K A: Studio PTWP D RU K: ORTIS Sp. z o.o., Wrocław N A K Ł A D: 17 000 egz. O D DA N O D O D RU KU: 19.02.2018 r. O G ŁOS Z E N I A D RO B N E B E Z P Ł AT N E T Y L KO D L A RO L N I KÓW: tel. 22 550 69 03 Z DJ ĘCI A: PTWP SA, Żelazna studio, FARMER Redakcja prosi Autorów o nieprzesyłanie materiałów już publikowanych lub wysłanych do innych czasopism. Zastrzega się prawo skracania, adiustacji tekstów, zmiany tytułów oraz innych poprawek w nadesłanych artykułach i ogłoszeniach. Przedruk, kopiowanie całości lub części bez pisemnej zgody PTWP SA są zabronione. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń.
Codzienne informacje dla rolników
SPIS TREŚCI
110 L O Z Z B Ó Ż J A R Y C H W 2018 R .
„Przez innowacyjność do sukcesu” – za rok znów się spotkamy � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 8 Prawo łowieckie wciąż przed zmianą � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 12 Lider za kratkami, związek bez adresu � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 16 Taka ta nasza polska sprawiedliwość � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 18 Gdy opryski zaszkodzą uprawom sąsiada � � � � � � � � � � � � � � � � � � 22 agrotechnik a
stałe działy „Farmera” Wiadomości ����������������������������������������������� 6
72
Farmer.pl ������������������������������������������������� 24
KONTR A K T Y
„Farmer” poleca �������������������������������������� 25 Sonda „Farmera” ������������������������������������� 26 O tym się mówi ��������������������������������������� 27 Agronowości �������������������������������������������� 74 Agrowydarzenia ������������������������������������� 80 Technika nowości ��������������������������������� 184 Technika wydarzenia ��������������������������� 188 Ferma ����������������������������������������������������� 225 Nowości bydło ��������������������������������������� 226 Wydarzenia bydło ��������������������������������� 227 Notowania rynku wołowiny i mleka ��� 228 Nowości świnie ������������������������������������� 242 Wydarzenia świnie ������������������������������� 243 Notowania rynku wieprzowiny ����������� 244 Kuchnia „Farmera” ������������������������������� 262 Relaks z „Farmerem” ���������������������������� 264 Ogłoszenia drobne �������������������������������� 265 Co mi leży na wątrobie ������������������������� 266
192 TR ADYCYJNE TRZ YMETROWCE – PRZEGL ĄD S I E W N I KÓ W R Z Ę D O W YC H O S Z E RO KO Ś C I 3 M
10 najgroźniejszych chwastów w zbożach ozimych � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 84 Ochrona podstawy źdźbła � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 90 Wpływ temperatury na skuteczność oprysku � � � � � � � 100 Najczęstsze błędy w uprawie zbóż jarych � � � � � � � � � � � � � � 104 Nawożenie przedsiewne pod zboża jare � � � � � � � � � � � � � � � � � 116 Odchwaszczanie jęczmienia jarego � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 120 Parasolka zamiast choinki � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 124 Rośliny potrzebują boru � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 128 Podstępne chowacze � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 132 Zimny test kukurydzy � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 136 Zacząć od doglebówki � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 142 Przedsiewne nawożenie pod kukurydzę � � � � � � � � � � � � � � � � � � 148 Nowe zagrożenia w uprawie buraka cukrowego � � � � 154 Zwalczanie chwastów w łubinie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 158 Soja tylko z zaszczepionych nasion � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 160 Szanse i zagrożenia dla rynku ziemniaka w Polsce � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 166 Adiuwanty najnowszej generacji � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 170 Wapno granulowane – sposób na pogłówne odkwaszanie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 176 Gdy gleby są za słabe � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 180 technik a rolnicz a
Z teleskopowym ramieniem – nowe ładowarki Mustanga � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 198 Gotów do ciężkiej pracy – przygotowanie ciągnika do sezonu � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 200 Nowe maszyny, nowe problemy � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 204 Zaoszczędzić na nawożeniu � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 208 Uprawia glebę i dociąża traktor – wał uprawowy Mandam � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 214 Azot podany z precyzją – precyzyjne nawożenie � � � � � 216 Nie do końca uniwersalny – używane Lamborghini R3 Evo � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 220 ferma
Jakie patogeny wywołują mastitis? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 230 Czy warto adaptować stodołę na oborę? � � � � � � � � � � � � � � � � 234 Ograniczyć wahania pH w żwaczu � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 238 Bezproblemowe odsadzanie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 246 Kwasy huminowe w walce o zdrowie zwierząt � � � � � 250 Genetyka musi sprostać potrzebom rynku � � � � � � � � � � � � � � 252 Recepta na produkcję w otoczeniu ASF � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 256 Możliwości ograniczania stosowania antybiotyków w produkcji świń � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 258
r e ce p t y dl a s ł ab y c h ozimin
T E M AT N U M E RU
Odstresować rośliny po zimie Aby poprawić wiosenny wigor oraz przyspieszyć regenerację roślin po zimie, można także sięgnąć po preparaty sklasyfikowane jako biostymulatory, antystresanty czy stymulatory wzrostu. T E K S T I Z D J Ę C I E: D R A G N I E S Z K A R U T KO W S K A , I U N G-P I B
48
P
o wiosennym ruszeniu wegetacji można sięgnąć po biostymulatory oraz innowacyjne nawozy nazwane stymulatorami wzrostu czy antystresantami. Z jednej strony mogą one dostarczać niezbędnych dla roślin składników pokarmowych w przystępnej dla nich formie, a z drugiej pozwalają szybciej zregenerować osłabiony system korzeniowy oraz pobudzają rośliny do nagromadzania masy nadziemnej.
_
A MIN O K WA S Y I PE P T Y DY
Składnikami korzystnie wpływającymi na regenerację, wzrost oraz rozwój roślin są aminokwasy oraz peptydy. Rośliny zdolne są do pobierania tych związków zarówno przez liście, jak i system korzeniowy. Mieszaniny aminokwasów i peptydów pozyskuje się poprzez chemiczną lub enzymatyczną
hydrolizę półproduktów pochodzenia przemysłowego lub rolniczego, z surowców roślinnych (np. łubinu, lucerny) lub zwierzęcych, jak tkanki nabłonkowe. Biostymulatory z tej grupy można podzielić na hydrolizaty białkowe zawierające mieszaninę peptydów i aminokwasów oraz preparaty na bazie wolnych aminokwasów, takich jak glutamina, prolina czy betaina. Stymulujący wpływ hydrolizatów białkowych na rośliny polega przede wszystkim na usprawnieniu metabolizmu węgla i azotu. Seryna, tryptofan i walina są prekursorami hormonów roślinnych – auksyn, regulujących wzrost korzeni oraz części nadziemnych, sterują także różnicowaniem się tkanek ksylemu przewodzącego wodę od korzeni w górę rośliny. Preparaty na bazie aminokwasów zwiększają odporność
roślin na niekorzystne warunki środowiska. W warunkach stresowych rośliny akumulują takie aminokwasy, jak glicyna, betaina, prolina czy arginina, odgrywająca ważną rolę w transporcie azotu w tkankach roślinnych. Zarówno betaina, jak i glicyna powodują wzrost aktywności fotosyntezy, pełnią również funkcje nośników w transporcie mikroelementów do rośliny. Kompleks glicyna-betaina należy do jednego z najsilniejszych antystresantów roślinnych zwiększających tolerancję na stres wodny i termiczny.
_
K WA S Y H U M USOW E
Kwasy humusowe (huminowe i fulwowe), określane jako stymulatory wzrostu korzeni, przede wszystkim przyspieszają regenerację systemu korzeniowego
co d z i e n n e w i a d o m o ś c i n a : w w w. f a r m e r. p l
r e ce p t y dl a s ł ab y c h ozimin
T E M AT N U M E RU
50
Wiosenna regeneracja Popularność stosowania mineralnych nawozów nalistnych uzupełnionych niejednokrotnie aminokwasami czy związkami biostymulującymi rośnie. Które z nich są przydatne do wczesnowiosennego stosowania? T E K S T: M A Ł G O R Z ATA T Y S Z K A , Z D J Ę C I A: M A Ł G O R Z ATA T Y S Z K A , M AT E R I A ŁY P R A S O W E
Z
apytaliśmy przedstawicieli kilku firm, które produkty z ich oferty proponują zastosować wiosną, aby przyspieszyć regenerację roślin po zimie i pobudzić ich wegetację. Z uwagi na bogatą ofertę poprosiliśmy każdą z nich o wskazanie tylko jednego polecanego produktu, oddzielnie dla rzepaku ozimego i zbóż. Okazało się, że część produktów ma charakter uniwersalny. Można je stosować we wszystkich uprawach.
co d z i e n n e w i a d o m o ś c i n a : w w w. f a r m e r. p l
p r ze gl ą d sie w nikó w r zę d o w y c h o s ze r o ko ś ci 3 m
T E C H N I K A RO L N I C Z A
TRADYCYJNE TRZYMETROWCE Precyzja i niewygórowana cena zakupu to najważniejsze zalety mechanicznych siewników rzędowych. Jednak i tutaj rozbieżności w cenach są znaczące. Sprawdziliśmy, co oferuje rynek i czym różnią się topowe maszyny od ich tańszych odpowiedników.
192
T E K S T: G R Z E G O R Z B O R KO W S K I, Z D J Ę C I A: M AT E R I A ŁY P R A S O W E
R
óżnice w cenach siewników zbożowych są ogromne. Najtańsze maszyny o szerokości 3 m przeznaczone do pracy solo możemy kupić już za nieco ponad 14 000 zł. Najdroższe modele kosztują jednak ponad 8 razy więcej. Skąd wynikają takie różnice? Czy warto inwestować w znane logo? O tym poniżej. W naszym zestawieniu 3-metrowych siewników mechanicznych podzieliliśmy je na 3 klasy w zależności od ceny zakupu. Przyjrzeliśmy się maszynom firm: Lemken, Amazone, Pöttinger, Gaspardo, Agro-Masz, Bomet, Unia, Meprozet i Kuhn. Prawie wszyscy producenci oferują tylko po jednym modelu tego
typu siewników. Wyjątkiem jest Unia, w ofercie której znajdziemy 3 takie maszyny dostępne na dodatek w kilku wersjach. Sześciu pierwszych spośród wymienionych powyżej producentów oferuje oprócz zaprezentowanych siewników także wersje przeznaczone do nabudowania na narzędziach uprawowych – posiadają one zwykle te same rozwiązania co maszyny zaprezentowane poniżej.
_
DO 25 T YS. Z Ł
Najmniej uszczuplą nasz portfel siewniki polskich producentów: Meprozet S107, Bomet S004/2, Agro-Masz SR300 i Unia Poznaniak
420/3. Maszyny te są standardowo wyposażone tylko w niezbędne elementy, ale można je doposażyć w opcje poprawiające komfort i wydajność pracy. Wszystkie standardowo wyposażone są w redlice stopkowe i zbiorniki o pojemności od 350 (Meprozet) do 576 l (Bomet). Ciekawe rozwiązanie znajdziemy w przypadku Agro-Maszu. W tym przypadku zbiornik można powiększyć o połowę za pomocą specjalnej nadstawki – aż do 825 l. Wszystkie powyższe siewniki można wyposażyć w redlice talerzowe (ceny w tabeli). Tylko po jednym typie takich redlic oferuje Meprozet i Unia. W pierwszym przypadku są
co d z i e n n e w i a d o m o ś c i n a : w w w. f a r m e r. p l
p r z y g o t o w a nie cią g nik a d o s e zo n u
T E C H N I K A RO L N I C Z A
GOTÓW DO CIĘŻKIEJ PRACY Zbliża się sezon prac polowych i to już właściwie ostatni moment na solidny przegląd ciągnika. Podpowiadamy zatem, o czym należy pamiętać, przygotowując traktor do sezonu, i o wykonanie jakich czynności można pokusić się samemu, a co warto lub wręcz trzeba koniecznie zlecić wyspecjalizowanemu warsztatowi.
200
T E K S T I Z D J Ę C I A: K A R O L H O Ł O W N I A
U
żytkownicy maszyn często popełniają błąd, myśląc, że skoro traktor jeździł w ostatnim sezonie do samego końca, to dlaczego ma nie pracować dalej. – Ewentualne usterki, które mogą wystąpić, zazwyczaj wyskakują w pierwszych dniach eksploatacji, co bywa dużym obciążeniem dla serwisu, bo wiadomo, że jak przychodzi odpowiednia pogoda, wszyscy ruszają do prac praktycznie jednego dnia. Stąd też organizowane są
różnego rodzaju akcje, typu przeglądy przedsezonowe, aby móc wcześniej zareagować na ewentualne usterki maszyny – mówi Marcin Mozelewski z serwisu New Holland Polska. Jak wynika z opinii mechaników, z reguły maszyny nie są po zimie przejrzane. Warto zapytać u swojego dealera o warunki takiego przeglądu. Na pewno będzie on tańszy niż w sezonie. Oczywiście, można też pokusić się o przeprowadzenie czynności serwisowych
samemu. Nawet w nowoczesnych ciągnikach sporo da się wykonać we własnym zakresie, ale nie ma co się oszukiwać – bez fachowej wiedzy i odpowiednich narzędzi nie zrobimy sami wszystkiego.
_
O D C Z EGO Z AC Z ĄĆ?
Przygotowując traktor do sezonu, w pierwszej kolejności warto przypomnieć sobie, jakie ewentualne usterki wystąpiły podczas
co d z i e n n e w i a d o m o ś c i n a : w w w. f a r m e r. p l
PRENUMERATA MIESIĘCZNIKA DWULETNIA
192,00 zł
DLA
NOWYCH
PRENUMERATORÓW
ROCZNA
102,00 zł
ROCZNA
96,00 zł
KWARTALNA
25,50 zł
dla czytelników przedłużających prenumeratę
PÓŁROCZNA
51,00 zł
DWULETNIA
180,00 zł DLA UCZNIÓW I STUDENTÓW Prenumerata może się rozpoczynać od dowolnego numeru
78 1600 1055 0002 3211 5599 3001 Polskie Towarzystwo Wspierania Przedsiębiorczości SA Plac Sławika i Antalla 1, 40-163 Katowice
ROCZNA
78,00 zł
P o l s k i e To w a r z y s t w o W s p i e r a n i a P r z e d s i ę b i o r c z o ś c i S A Plac Sławika i Antalla 1, 40-005 Katowice 7 8 1 6 0 0 1 0 5 5 0 0 0 2 3 2 1 1 5 5 9 9 3 0 0 1
ferma
polecamy:
str.
238
Ograniczyć wahania pH w żwaczu
Bezproblemowe odsadzanie
Jednym z ważniejszych wyzwań w żywieniu przeżuwaczy jest skonstruowanie dawki pokarmowej w taki sposób, aby ograniczyć do minimum wahania pH w żwaczu, co pozwoli na prawidłowy przebieg fermentacji, a co za tym idzie – dobrą zdrowotność i produkcyjność zwierząt.
Mimo że w ciągu minionych dziesięcioleci produkcja prosiąt uległa znacznym przeobrażeniom, odsadzanie prosiąt od lochy pozostaje jednym z najtrudniejszych etapów całego cyklu produkcyjnego.
str.
246
ż y w ie nie k r ó w ml e c zny c h
FERMA
Ograniczyć wahania pH w żwaczu Jednym z ważniejszych wyzwań w żywieniu przeżuwaczy jest skonstruowanie dawki pokarmowej w taki sposób, aby ograniczyć do minimum wahania pH w żwaczu, co pozwoli na prawidłowy przebieg fermentacji, a co za tym idzie – dobrą zdrowotność i produkcyjność zwierząt. T E K S T I Z D J Ę C I A: Ł U K A S Z C H M I E L E W S K I
B
ilansując dawkę pokarmową, należy mieć ciągłą świadomość, że nie żywimy wyłącznie samej krowy, ale przede wszystkim mikroflorę zasiedlającą układ pokarmowy, a w szczególności żwacz, stanowiący pierwsze i najważniejsze ogniwo w procesie trawienia. W związku z tym istotne jest utrzymanie pH w żwaczu na stabilnym poziomie, którego optymalna wartość mieści się w przedziale 6,2-6,8. W obliczu nieustanie rosnącej wydajności mlecznej w wysokoprodukcyjnych stadach ograniczenie wahań pH jest niekiedy bardzo trudne, przede wszystkim ze względu na wysoki udział pasz treściwych w dawce.
_ 238
KONSEKWENCJE NIEPRAWIDŁOWEGO PH
Zarówno zbyt wysokie, jak i zbyt niskie pH w żwaczu jest niekorzystne dla procesu trawienia, a co za tym idzie – stanu zdrowotnego zwierzęcia. Najczęściej hodowcy muszą walczyć ze zbyt niskim pH, które wywołuje m.in. wysoki udział łatwostrawnych węglowodanów, szczególnie przy jednocześnie nieprawidłowej strukturze paszy. Nadmierna podaż łatwostrawnej skrobi stymuluje produkcję przez bakterie lotnych kwasów tłuszczowych (propionowy, octowy, masłowy) oraz kwasu mlekowego, który w największym stopniu powoduje spadek pH w żwaczu. W efekcie często pojawiającym się schorzeniem jest kwasica żwacza. Krowy potrafią bronić się przed tym zjawiskiem dzięki substancjom buforującym zawartym w ślinie. Aby jednak potrafiły wykorzystać ten mechanizm, należy zapewnić im odpowiedni poziom fizycznie efektywnego włókna w dawce pokarmowej, pozwalający na dostateczną produkcję śliny. Z kolei jeśli wartość pH osiągnie skrajne wartości w drugim kierunku (pH powyżej 7,0), może skutkować to wystąpieniem schorzenia zwanego zasadowicą żwa-
cza. Główną jej przyczynę stanowi nadmierna podaż łatwo rozkładanego w żwaczu białka, szczególnie jeśli towarzyszy jej niedobór energii. Dochodzi wówczas do wzrostu koncentracji amoniaku, który wykazuje działanie toksyczne na organizm krowy. Stanowi to duże obciążenie dla wątroby, która w wyniku detoksykacji przekształca amoniak na mniej szkodliwy mocznik. Organ ten ma jednak ograniczone zdolności przerobowe i przy dużym stężeniu mocznika może dojść do jego uszkodzenia, a nawet śmierci zwierzęcia. Tak więc prawidłowa kompozycja i zbilansowanie rozkładanych w przedżołądkach węglowodanów i białka stanowią podstawę sukcesu w żywieniu wysokoprodukcyjnych krów mlecznych.
_
JAK CZĘSTO TREŚCIWE?
Problem zadawania pasz treściwych w systemie TMR jest niemal wyeliminowany, gdyż dawkę pasz treściwych krowy dostają, co prawda jednorazowo, ale za to maksymalnie rozcieńczoną przez pasze objętościowe. W tym przypadku zwierzęta pobierają tę dawkę praktycznie przez cały dzień, w zależności od częstotliwości zadawania TMR-u. Jednak w tym przypadku należy
co d z i e n n e w i a d o m o ś c i n a : w w w. f a r m e r. p l
p r o f il a k t y k a c h o r ó b ś w iń
FERMA
Kwasy huminowe w walce o zdrowie zwierząt W świetle coraz większej presji na ograniczenie zużycia antybiotyków oraz wycofania możliwości stosowania leczniczych dawek tlenku cynku, kwasy huminowe mogą okazać się cennym narzędziem profilaktyki chorób trzody chlewnej. T E K S T I Z D J Ę C I A: M G R I N Ż. B A R T O S Z W O J TA S Z C Z Y K, W Y D Z I A Ł P R Z Y R O D N I C Z Y U P H W S I E D L C A C H
Od
250
dłuższego już czasu obserwować można tendencję do ograniczania zużycia antybiotyków w produkcji żywca wieprzowego. Trend ten nie wziął się naturalnie znikąd. Nadmierne użycie antybiotyków w chowie zwierząt uważa się za jeden z czynników wytwarzania lekooporności u patogennych drobnoustrojów. Szacuje się, że rocznie w Europie na skutek lekooporności u patogenów umrzeć może 26 tys. osób. Pojawiają się nawet tezy, że za kilkadziesiąt lat więcej ludzi umrze na skutek odporności patogenów na antybiotyki niż z powodu nowotworów. Oczywiście, powszechne wykorzystywanie antybiotyków w chowie zwierząt nie jest jedynym czynnikiem odpowiedzialnym za taki stan rzeczy. Wspomniana lekooporność wynika również (a może przede wszystkim) z nadużywania antybiotyków przez ludzi. Niemniej jednak coraz większy nacisk kładziony jest na ograniczenie zastosowania antybiotyków w chowie zwierząt. W Niemczech dostępne jest już certyfikowane mięso, wyprodukowane bez udziału tego rodzaju leków. Tendencje takie niewątpliwie korzystne z punktu widzenia bezpieczeństwa żywności stanowią jednak obciążenie dla rolników wyspecjalizowanych w chowie trzody. Jak bowiem kontrolować choćby biegunki prosiąt bez udziału antybiotyków? Sytuację pogarsza dodatkowo planowane na początek 2023 r. wycofanie możliwości stosowania tlenku cynku jako składnika pasz leczniczych dla prosiąt. Związek ten pozwala na skuteczne ograniczenie problemu biegunek, stosowany jest zwłaszcza na etapie odsadzania prosiąt od lochy. Niestety, ze względów środowiskowych (ryzyko niekontrolowanej transmisji związków cynku do gleby i wód) już za kilka lat rolnicy stracą kolejną możliwość kontrolowania problemu biegunek. W tej sytuacji warto poszukiwać alternatywnych substancji pozwala-
_
jących utrzymać stado w dobrej kondycji. Przykładem tego rodzaju związków są kwasy huminowe. BIEGUNKI POD KONTROLĄ
Termin „kwasy huminowe” kojarzyć może się głównie z gleboznawstwem. Wraz z kwasami fulwowymi wchodzą one bowiem w skład tzw. kwasów humusowych – ważnego składnika próchnicy glebowej. Pod względem chemicznym kwasy huminowe to mieszanina silnie rozgałęzionych, wielkocząsteczkowych związków organicznych, powstających podczas rozkładu tkanek organizmów żywych. Skład chemiczny owej mieszaniny może być różny, wynika on w głównej mierze z rodzaju rozkładanej materii organicznej. Tym, co łączy występujące w mieszaninie związki, jest ich kwasowy charakter. Właściwości kwasów huminowych sprawiają, że mogą być one skutecznym narzędziem kontroli zdrowia naszego stada. Przede wszystkim dotyczy to prosiąt. Kwasy huminowe wykazują bowiem działanie ściągające, przeciwzapalne, a także wiruso- i grzybobójcze. Poprawiają perystaltykę przewodu pokarmowego i obniżają pH jego treści, co znacząco pogarsza warunki rozwoju patogennej mikroflory. Jednocześnie wykazują zdolność
co d z i e n n e w i a d o m o ś c i n a : w w w. f a r m e r. p l