Kukurydza w dobrej formie 5
2015 MAJ nr 5
ukazuje się od 1931 r. • cena 10 zł (w tym 8% VAT)
MAJ 2015 cena 10 zł (w tym 8% VAT) nr indeksu 365394
temat numeru
Jak wykonać
oprysk?
Fungicyd Quilt Xcel wzmocni kukurydzę od korzeni aż po kolbę. Zapewni wyższy plon oraz odporność na choroby grzybowe i czynniki zewnętrzne.
www.farmer.pl nr indeksu 365394
Aktualności
Spekulanci przejmą ziemię?
Agrotechnika
Pogłówne nawożenie kukurydzy
technika
Elektronika w maszynach – czy należy się jej bać?
edytorial farmera
Wojciech Denisiuk
redaktor naczelny „Farmera"
Mleko się rozlało No i stało się. Od 31 marca w krajach UE przestało obowiązywać kwotowanie produkcji mleka. W Polsce regulacja ta obowiązywała stosunkowo krótko, ale w krajach UE 15 kwotowanie mleka obowiązywało od 31 lat. Mogłoby się więc wydawać, że polscy producenci mleka dość łatwo przystosują się do nowej sytuacji – w końcu są przyzwyczajeni do niestabilności otoczenia, w którym przyszło im produkować. Rolnicy z Francji czy Niemiec na ogół nie pamiętają czasów, kiedy mogli produkować do woli i teoretycznie im powinno być trudniej odnaleźć się w nowej sytuacji rynkowej. Niestety, oni w przeciwieństwie do polskich producentów mleka są lepiej zorganizowani, często będąc jednocześnie współwłaścicielami firm przetwórczych. Mogą mieć zatem jakiś wpływ na poziom cen mleka, ewentualnie czerpać zyski z jego przetwarzania. Polscy rolnicy są w zupełnie innej, dużo gorszej sytuacji. Sprzedają surowy produkt, czyli najtańszy w całym łańcuchu produkcyjnym. W dodatku nie są zorganizowani, a więc nie mają znaczącego głosu i realnego wpływu na ceny mleka. Jak się okazuje, silne oddziaływanie mają duże sieci handlowe, które dość szybko postanowiły wykorzystać sytuację i zażądały obniżek cen produktów mleczarskich o min. 15 proc.
Według ministra rolnictwa Marka Sawickiego tarczą na takie ataki byłaby wspólna platforma sprzedaży. Pytanie tylko, czy ambicja prezesów największych mleczarni pozwoli na podjęcie takich kroków? Niestety, realnie nie można na to liczyć w najbliższym czasie, a polskie mleczarstwo kolejny raz musi walczyć o przetrwanie branży. Zniesienie limitów produkcyjnych stwarza z jednej strony pewne możliwości, natomiast z drugiej rodzi nowe zagrożenia, których – jak się okazuje – przybywa coraz więcej. Trzeba się uporać z karami za nadprodukcję mleka, które w skali kraju mogą wynieść ok. 0,5 mld zł. To trudne w warunkach, gdy ceny za odbiór mleka proponowane producentom zbliżają się do progów opłacalności. Taka sytuacja nie zachęca do inwestowania w rozwój gospodarstw mlecznych. Problem w tym, że w przyszłości może się okazać, iż gospodarstwa ze stadem „zaledwie” 30 krów dojnych nie będą egzystować. W wyniku postępującej koncentracji produkcji coraz bardziej będzie liczył się efekt skali. Pytanie tylko, gdzie jest granica? Są głosy, że rok 2015, jako przejściowy, będzie najtrudniejszy, a w kolejnych latach ceny mleka powinny wzrosnąć, co wynikać ma m.in. z rosnącego popytu na produkty mleczarskie na świecie. Oby tak się stało.
m a j
2 0 1 5
f a r m e r
3
adres redakcji: al. Jana Pawła II 27, 00-867 Warszawa; tel. 22 550 69 03, fax 22 550 69 01; www.farmer.pl redaktor naczelny: Wojciech Denisiuk: wojciech.denisiuk@farmer.pl ZASTĘPCY redaktorA naczelnego: Wojciech Konieczny: wojciech.konieczny@farmer.pl Agnieszka Królak: agnieszka.krolak@farmer.pl zespół redakcyjny: Karol Hołownia: karol.holownia@farmer.pl Małgorzata Tyszka: malgorzata.tyszka@farmer.pl Marzena Pokora-Kalinowska: marzena.kalinowska@farmer.pl Iwona Dyba: iwona.dyba@farmer.pl Łukasz Chmielewski: lukasz.chmielewski@farmer.pl Anna Kobus: anna.kobus@farmer.pl Aleksandra Kopka: aleksandra.kopka@farmer.pl Katarzyna Szulc: katarzyna.szulc@farmer.pl Bartosz Wojtaszczyk: bartosz.wojtaszczyk@farmer.pl Kamil Karkowski: kamil.karkowski@farmer.pl Jacek Kościański: jacek.koscianski@ptwp.pl Karol Wieteska: karol.wieteska@farmer.pl stała współpraca: Tomasz Roszkowski Henryk Wątroba: henryk.watroba@farmer.pl Tomasz Piotrowski: tomasz.piotrowski@farmer.pl Łukasz Głuchowski: lukasz.gluchowski@farmer.pl dział marketingu i reklamy: Tomasz Ruszkowski – dyrektor Aleksandra Janik-Janus; aleksandra.janik@ptwp.pl, tel. 32 356 76 32 Urszula Tarasiuk: urszula.tarasiuk@farmer.pl, tel. 22 550 69 09 menedżer tytułu: Magdalena Twardokęs: tel. 32 356-76-58; tel. kom. 608 291 412; magdalena.twardokes@ptwp.pl kolportaż i prenumerata: Michał Wybraniec – kierownik Działu Kolportażu: tel. 32 209 13 03 w. 135; michal.wybraniec@ptwp.pl Violetta Bilińska: tel. 22 550 69 05; tel. kom. 696 402 991; violetta.bilinska@farmer.pl
32
Rozpylacze do upraw polowych Wielkość kropel i co z tego wynika Skuteczne i bezpieczne zabiegi ochrony roślin
32 36 40
temat numeru
Jak wykonać oprysk?
stałe działy farmera 6 wiadomości 26 farmer poleca 28 farmer.pl
Na poczcie i u listonosza można zamówić prenumeratę na kwartał: – do 30 listopada na I kwartał, – do 28 lutego na II kwartał, – do 31 maja na III kwartał, – do 31 sierpnia na IV kwartał. „Ruch” przyjmuje wpłaty na okresy kwartalne: – do 5 grudnia na I kwartał, – do 5 marca na II kwartał, – do 5 czerwca na III kwartał, – do 5 września na IV kwartał.
30 Sonda 31 o tym się mówi 44 kontrakty 48 agrowydarzenia 49 agronowości
prenumerata zagraniczna: Oddział Krajowej Dystrybucji Prasy w Warszawie, „RUCH SA” ul. Jana Kazimierza 31/33, 00-958 Warszawa, skr. pocztowa 12, tel. 22 532 88 16 lub 22 532 87 31
114 technika nowości 116 technika wydarzenia
wydawca: Polskie Towarzystwo Wspierania Przedsiębiorczości SA KATOWICE BUSINESS POINT
155 gadżety 197 co mi leży na wątrobie?
Prezes: Wojciech Kuśpik ul. P. Ściegiennego 3, 40-114 Katowice, tel. 32 209 13 03, fax 32 253 06 77
198 kuchnia 200 relaks z farmerem
studio graficzne: Jakub Tabor – Dyrektor kuba@ptwp.pl; tel: 32 209 13 03 Skład: Karina Chrapka, Dariusz Dworakowski, Marcelina Luks, Szymon Rybka KOREKTA: Jolanta Goryczka okładka: Studio PTWP druk: ORTIS Sp. z o.o., Wrocław Nakład: 17 000 egz. Oddano do druku: 21.04.2015 r. ogłoszenia drobne bezpłatne Tylko dla rolników: tel. 22 550 69 03 zdjęcia: PTWP SA, Żelazna studio, FARMER Redakcja prosi Autorów o nieprzesyłanie materiałów już publikowanych lub wysłanych do innych czasopism. Zastrzega się prawo skracania, adiustacji tekstów, zmiany tytułów oraz innych poprawek w nadesłanych artykułach. Przedruk, kopiowanie całości lub części bez pisemnej zgody PTWP SA są zabronione. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń.
201 kącik małego farmera 47 ceny
202 ogłoszenia drobne
spis treści
8
Sprzedaż bezpośrednia tylko z 2-procentowym podatkiem dochodowym
22
Pozycja rolnika a zmiany w prawie konsumenckim
12 Spekulanci przejmą ziemię rolniczą w Polsce? 16 Problemy i szanse rolnictwa 20 Jak państwa UE realizują zazielenienie? agrotechnika
50 Prekursorzy integrowanej ochrony 54 Jęczmień mieszańcowy na wiosnę 58 Trzecia dawka azotu w pszenicy – tak czy nie? 62 Kilka w jednym, czyli mieszaniny zbiornikowe 64 Miotła nie do zdarcia 67 Zwalczanie septoriozy plew 70 Ochrona kłosa przed fuzariozą 74 Rdza i mączniak w pszenicy 77 Lepki szkodnik – zwalczanie skrzypionek 80 Uwaga na mszyce! 82 Pogłówne nawożenie kukurydzy ziarnowej azotem 86 Chwasty trudne do obliczenia 88 Podaj cynk kukurydzy 92 Uprawa kukurydzy pod folią 96 Nie zapomnij o borze 98 Nawozy nalistne na opadający płatek 104 Powschodowe odchwaszczanie ziemniaka 106 Zanim nadejdzie zaraza 110 Stonka ziemniaczana nadal groźna 112 Pielęgnacja i zbiór bobiku technika rolnicza
100
Wapnowanie jako zabieg proekologiczny
118 AGROTECH 2015 – wszystko dla rolnictwa 134 Równe cięcie – kosiarki dyskowe 140 Żadnej pracy się nie boi – test ciągnika John Deere 5085M 144 Satelity w służbie rolnictwa 148 Elektronika w maszynach – dobrodziejstwo czy przekleństwo 152 Niezniszczalni – porównanie ciągników używanych
157 Ferma
126
Pomocne kompakty o mocy 60-70 KM
188
Pasze uboczne – nie znaczy gorsze 5
projekt ustawy sprzedaż ziemi
Spekulanci przejmą
ziemię rolniczą w Polsce? Minister rolnictwa Marek Sawicki zapowiada jeszcze w maju uchwalenie ustawy regulującej sprzedaż ziemi. To jedna z bardziej kontrowersyjnych spraw związanych z rolnictwem, ale także z państwem. Bo ziemia to dobro szczególne, jej wartość nie jest tylko materialna, a nawet nie stanowi tylko podstawy do wyżywienia narodu i miejsca pracy rolnika. Jest czymś więcej – to terytorium naszego państwa. Nie brak głosów, że może być ono – najzwyczajniej w świecie – sprzedane. Te k s t : M a r z e n a P o k o r a - K a l i n o w s k a Z d j ę c i a : Wo j c i e c h Ko n i e c z n y
12
f a r m e r
m a j
2 0 1 5
Za
rok przestanie bowiem obowiązywać obecnie wymagane uzyskiwanie przez cudzoziemców zezwolenia na nabywanie w Polsce ziemi użytkowanej rolniczo. Czy możemy wprowadzić takie zasady sprzedaży ziemi, które sprawią, że ta ziemia – tak pożądana przez wielu polskich rolników – nie trafi do tych, którzy są w stanie zapłacić za nią więcej niż polski rolnik, a przy tym niekoniecznie będą chcieli ją uprawiać? Sposób gospodarowania ziemią rolniczą w naszym kraju określa kształt trzech ustaw. Ustawa o ustroju rolnym zawiera zasady kształtowania ustroju rolnego państwa przez poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych, przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji nieruchomości rolnych i zapewnienie prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach. Znaczący wpływ na strukturę agrarną ma też (czy raczej: miała, o czym potem) ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. I to te dwie ustawy wpływają na sposób sprzedaży ziemi rolnej, tak aby stanowiła ona dobrą podstawę do zapewnienia rolnikom pracy, a obywatelom państwa wyżywienia. Aktem reglamentującym nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców
c o d z i e n n e
w Polsce jest natomiast ustawa z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców.
Cudzoziemcy kupują ziemię na zasadach z 1920 roku
Na podstawie tej ustawy co roku MSW składa w Sejmie sprawozdanie z realizacji ustawy. I jak przypomina w tegorocznym sprawozdaniu: „ustawa ta stanowi, że nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wymaga zezwolenia, które jest wydawane w drodze decyzji administracyjnej przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Zezwolenia wymaga także nabycie lub objęcie przez cudzoziemca udziałów lub akcji w spółce handlowej z siedzibą na terytorium RP, będącej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości w Polsce, w przypadkach określonych w ustawie. W aktualnym brzmieniu ustawa obowiązuje od dnia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, tj. od 1 maja 2004 r. Przepisy ustawy są dostosowane do wymogów prawa europejskiego, a w szczególności do swobód europejskich przysługujących podmiotom z państw – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz Konfederacji Szwajcarskiej, co odzwierciedla w szczególności art. 8 ust. 2 ustawy. O ile zatem cudzoziemcy spoza EOG i Konfederacji Szwajcarskiej
w i a d o m o ś c i
n a :
w w w . f a r m e r. p l
TEMAT NUMERU ROZPYLACZE
Skuteczne i bezpieczne
zabiegi ochrony roślin O skuteczności zabiegów ochrony roślin decydują odpowiedni dobór rozpylaczy, ich stan i sprawność oraz ustawienie belki polowej, na której rozpylacze są zamontowane. Dodatkową możliwość ograniczenia ilości stosowanych pestycydów stwarzają techniki precyzyjnej ochrony roślin. Bezpieczeństwo środowiskowe zabiegów polega głównie na stosowaniu parametrów roboczych i technik ograniczających znoszenie. Dobór rozpylaczy – odpowiednie naniesienie cieczy
Temat właściwego doboru rozpylaczy omówiliśmy szerzej w pierwszym artykule niniejszego cyklu. Przypominamy, że dobór rozpylaczy polega na określeniu ich rozmiaru w zależności od dawki cieczy, jaką zamierzamy zaaplikować, jak również od okoliczności, tzn. rodzaju zabiegu, fazy wzrostu roślin, obiektu i celu opryskiwania oraz warunków pogodowych (tabela 1.). W kwestii rozmiaru rozpylaczy kluczowa jest zatem dawka cieczy, która powinna uwzględniać rodzaj i fazę wzrostu uprawy oraz technikę opryskiwania. Dawki cieczy zalecane do upraw polowych w różnych fazach rozwojowych, do stosowania za pomocą opryskiwaczy konwencjonalnych i PSP
40
f a r m e r
m a j
2 0 1 5
(z pomocniczym strumieniem powietrza) przedstawiono w tabeli 2. Dawki zalecane do techniki konwencjonalnej można zrealizować przy użyciu rozpylaczy o rozmiarach 02 i 03, a najwyższe – także 04. W przypadku techniki PSP wymagane będą rozpylacze o rozmiarach: 01, 015 i 02. Wybór rodzaju rozpylaczy jest decyzją dotyczącą sposobu ich działania i wielkości wytwarzanych kropel. W tabeli 3. przedstawiono warunki i okoliczności stosowania trzech podstawowych rodzajów rozpylaczy.
Stan i sprawność rozpylaczy – jakość rozpylania
Zużycie rozpylacza powoduje nieprzewidywalne zwiększenie jego wydatku i wzrost wielkości kropel oraz zakłóca
c o d z i e n n e
w i a d o m o ś c i
n a :
w w w . f a r m e r. p l
kontrakty
Pszenica Matif 11 IV 2014 11 IV 2015
755 zł/t
Niższe prognozy zbiorów zbóż i oleistych w nadchodzącym sezonie nie zatrzymały spadków cen.
Te k s t : To m a s z Ro s z kow s k i
44
f a r m e r
m a j
Pszenica CBOT
Pszenica CBOT
Kukurydza Matif
(Morze Czarne)
11 IV 2014
11 IV 2015
11 IV 2014
11 IV 2014 11 IV 2015
11 IV 2015
703 zł/t
1157 zł/t
660 zł/t
Rzepak liderem rynku W
ostatnim miesiącu potaniała większość surowców rolnych notowanych na światowych giełdach. Jednak spadki cen nie przekraczały 2 proc. Na tle rynku wyróżniał się rzepak notowany na giełdzie w Paryżu, który kolejny miesiąc drożał, wyznaczając nowe szczyty cenowe. Cena osiągnięta 13 kwietnia była najwyższa od końca kwietnia ub.r. Na dobre zachowanie się cen europejskiego rzepaku z pewnością mają wpływ prognozy zbiorów w nadchodzącym sezonie. Według kilku ośrodków analitycznych w UE-28 w sezonie 2015/16 spadek produkcji sięgnie kilkunastu proc. Również słabsze mają być zbiory zbóż na świecie. Nie miało jednak to większego przełożenia na ceny w wydaniu miesięcznym, co nie znaczy, że na giełdach było spokojnie. Szczególnie w Chicago notowania były rozchwiane. Cena pszenicy z dnia na dzień potrafiła się zmienić o kilka proc. Przyczyną tych wahań były głównie obawy o stan plantacji pszenicy ozimej w tym kraju. Zagrożenie suszą i prognozy opadów wpływały na zmianę giełdowych nastrojów dosłownie z dnia na dzień.
2 0 1 5
Zboża
Międzynarodowa Rada Zbożowa (IGC) w raporcie opublikowanym 26 marca obniżyła prognozę globalnej produkcji zbóż w obecnym sezonie 2014/15 do 2000 mln t (z historycznie rekordowego poziomu 2006 mln t prognozowanego w lutym i 2001 mln t w sezonie poprzednim). Zapasy końcowe mają spaść w stosunku do raportu lutowego o 2 mln t, do 429 mln t. Utrzymano lutową prognozę światowych zbiorów pszenicy na rekordowym poziomie 719 mln t, ale podniesiono prognozę zbiorów pszenicy w Unii Europejskiej ze 154,9 mln t do 155,6 mln t. Zapasy końcowe pszenicy mają osiągnąć 198 mln t (wzrost o 1 mln t wobec prognozy lutowej). IGC zmniejszyła prognozę światowej produkcji kukurydzy o 2 mln t, do 990 mln t, w tym podwyższono dla UE o 0,6 mln t, do 75,1 mln t i zmniejszono aż o 3 mln, do 10 mln t prognozę dla RPA. Zapasy końcowe mają wynieść 191 mln t (o 2 mln t mniej niż szacowano w lutym). W nadchodzącym sezonie 2015/16 IGC prognozuje globalną produkcję zbóż na poziomie 1937 mln t, czyli aż 63 mln t (3,2 proc.) mniej niż w bieżącym sezonie. Zapasy zbóż mają się skurczyć do 406 mln t (o 21 mln t). Światowe zbiory pszenicy mają wynieść 709 mln t (w lutym wstępnie
c o d z i e n n e
w i a d o m o ś c i
n a :
w w w . f a r m e r. p l
TECHNIKA ROLNICZA Ciągniki o mocy 60-70 KM
Ciągniki o mocy 60-70 KM w większości średnich i dużych gospodarstw traktowane są jako maszyny pomocnicze, w mniejszych gospodarstwach stanowią natomiast podstawową „siłę pociągową”
Pomocne kompakty Ciągniki o mocy 60-70 KM często pełnią rolę maszyn pomocniczych. Zdarza się jednak, że w gospodarstwach hodowlanych, współpracując z ładowaczem czołowym, wozem paszowym czy maszynami zielonkowymi, pracują częściej i dłużej niż większe maszyny, do wyboru których przywiązujemy z reguły więcej wagi. Sprawdzamy, jak obecnie kształtuje się oferta takich maszyn. Te k s t : K a m i l K a r k o w s k i
R
Z d j ę c i a : K a m i l K a r ko w s k i , K a r o l H o ł o w n i a , Wo j c i e c h D e n i s i u k , m a t e r i a ł y p r a s o w e
óżnorodność maszyn o mocy 6070 KM najlepiej obrazuje ich rozpiętość cenowa – od 60 do ponad 300 tys. zł (wszystkie ceny w kwocie netto). Wynika ona przede wszystkim z różnicy w parametrach technicznych, konstrukcji, ale również wyposażenia standardowego i możliwości konfiguracyjnych, które pozwalają na dostosowanie maszyn do indywidualnych wymagań gospodarstw, które bardzo się od siebie różnią. W wielu średnich i dużych gospodarstwach maszyny o mocy 60-70 KM będą służyły tylko do wykonywania lekkich prac, np. z ładowaczem czołowym. Warto zatem zwrócić uwagę na możliwość dociążenia tyłu ciągników, a także rozstaw osi (musimy wybrać kompromis pomiędzy zwrotnością a stabilnością zestawu). Niewątpliwym atutem w takich pracach będzie rewers bezsprzęgłowy. W przypadku gospodarstw kilkunastohektarowych ciągniki o wspomnianej mocy, pełniąc rolę maszyn podstawowych, muszą wyróżniać się z kolei wyższym udźwigiem TUZ czy masą. Dobrze, jeśli wybrana maszyna będzie przy tym wyposażona w kabinę, która zapewni wysoki komfort podczas dłuższej pracy.
126
f a r m e r
m a j
2 0 1 5
Spore wymagania w stosunku do ciągników 60-70-konnych będą stawiane także przez rolników, dla których ciągnik, współpracując z wozem paszowym, będzie podstawowym narzędziem do codziennego przygotowania i zadawania pasz. W tym przypadku znaczenie mają wymiary, ale również sposób załączania wałka – na pewno przyda się WOM obsługiwany przyciskiem na błotniku. Może warto również w takim przypadku wybrać wersję z ramą ochronną zamiast pełnej kabiny. Pozwoli to na zaoszczędzenie kwoty około 10 tys. zł, a poza tym łatwiej będzie zająć pozycję w fotelu operatora. Jeśli już zdecydujemy się na wersję z pełną kabiną, zadbajmy o to, aby była to kabina z wydajną klimatyzacją, która uchroni nas przed ograniczeniem widoczności wskutek zaparowania szyb po wjeździe do budynku inwentarskiego, lub będzie chociaż wyposażona w uchylne przednie okno. W przypadku gospodarstw o zdywersyfikowanej produkcji, która obejmuje np. uprawę warzyw, na znaczeniu zyskują stopień rozbudowania układu hydraulicznego, możliwości konfiguracyjne ogumienia czy rodzaj przekładni.
c o d z i e n n e
Niezależnie od rodzaju prowadzonej produkcji każdy z rolników poszukuje maszyny bezawaryjnej. Niestety, takie ciągniki trafiają się rzadko – warto zatem przeanalizować oferty producentów w zakresie serwisowania i gwarancji na maszyny. Większość zestawionych maszyn ma gwarancję roczną, rzadziej dwuletnią, ale zdarzają się również specjalne akcje promocyjne oferujące dłuższe gwarancje.
Case IH i Steyr
Case IH Farmall C 65 i Steyr Kompakt S 65 to zbliżone konstrukcje w tej samej cenie – 104 tys. zł. Ciągniki cechują się masą niespełna 2,9 t oraz promieniem zawracania 3,82 m. Obie te wartości modeli Farmall C 65 i Kompakt S 65 są zbliżone do parametrów technicznych pozostałych zestawionych maszyn. Wyróżnikiem ciągników jest stała moc 4-cylindrowego silnika FPT – 65 KM, uzyskiwana w szerokim zakresie prędkości obrotowej (1800-2300 obr./min). Zgodnie z obietnicami producenta zapewnia to niskie zużycie paliwa w pracach polowych. Montowany standardowo układ napędowy jest wyposażony w skrzynię 12/12 i rewers mechaniczny (opcjonalnie
w i a d o m o ś c i
n a :
w w w . f a r m e r. p l
f er m a
w fermie: Krowy
Świnie
158 Złote medale na Targach Ferma 2015 159 Wydarzenia
180 Nowości 181 Wydarzenia
Konferencje naukowe
Wyposażenie
160 Szkoła Zimowa Hodowców Bydła
182 Wygodna podłoga dla lochy i prosiąt
Żywienie pastwiskowe
Stado podstawowe
162 Na pastwisko małymi krokami
186 Zbudować odporność loszek
Rozród bydła
Żywienie świń
166 Kontrola rui to podstawa Legowiska
188 Uboczne nie znaczy gorsze 192 Zadbać o apetyt trzody
170 Komfort wypoczynku krów – strefa legowiskowa
Produkcja paszy
Schorzenia racic
172 Zakaźne czynniki kulawizn Okres zasuszenia
176 Zasuszenie i okres przejściowy krów – problemy w praktyce
196 Rozdrobnienie decyduje o wynikach
ferma
Żywienie świń
Uboczne
nie znaczy gorsze Corocznie w wyniku produkcji rolno-spożywczej powstają w naszym kraju miliony ton produktów ubocznych, które są cenną paszą dla trzody chlewnej. Niestety, ich potencjał nie zawsze jest w pełni doceniany przez producentów żywca. Te k s t i z d j ę c i a : B a r t o s z Wo j t a s z c z y k
rodukty uboczne pochodzące z przemysłu spożywczego (np. serwatka, pulpa ziemniaczana), browarniczego (młóto), gorzelnianego (wywary) czy olejarskiego (śruta rzepakowa) przez lata stanowiły ważny element „diety” trzody chlewnej. Jednak ze względu na popularyzację tzw. suchego żywienia świń wykorzystanie wielu z tych surowców było jeszcze do niedawna ograniczone. Obecnie w związku z powstawaniem kolejnych obiektów wyposażonych w systemy płynnego żywienia świń zainteresowanie tego rodzaju paszami ponownie wzrasta. Dochodzi wręcz do tego, że rolnicy, którzy jeszcze do niedawna odbierali pasze z zakładów przetwórczych za symboliczną opłatą, obecnie mają problem ze zdobyciem surowca albo cena takich pasz jest wielokrotnie wyższa niż jeszcze kilka lat temu. Problem dostępności pasz pochodzących z przetwórstwa rolno-spożywczego wynika także ze zróżnicowanego zagęszczenia zakładów przetwórczych na terenie kraju. Są bowiem w Polsce regiony, gdzie niektórych komponentów kupić się po prostu nie da.
P
188
f a r m e r
m a j
2 0 1 5
W niniejszym artykule prezentujemy krótką charakterystykę pasz będących ubocznym produktem różnych gałęzi przemysłu rolno-spożywczego.
Przemysł tłuszczowy
Wśród wszystkich surowców paszowych będących produktem ubocznym przemysłu spożywczego od lat dużą popularnością cieszy się sojowa i rzepakowa śruta poekstrakcyjna. Szczególnie wysokie jest znaczenie tego pierwszego komponentu – śruta sojowa stanowi bowiem około 70 proc. wszystkich pasz wysokobiałkowych wykorzystywanych w krajowym rolnictwie. Trudno jest jednak się temu dziwić. Blisko połowę jej masy (przeciętnie 46 proc.) stanowi wysokiej wartości białko. Szczególnie bogate jest ono w lizynę, której niedobory często ograniczają wartość paszy dla trzody chlewnej. Zaletą śruty sojowej jest również możliwość stosowania jej praktycznie we wszystkich grupach produkcyjnych trzody. Problematyczny jest jedynie dodatek tego komponentu w mieszankach dla prosiąt, ponieważ białka antygenowe obecne w soi mogą stać się dla nich przyczyną powstawania biegunek. Dlatego też w przypadku tej grupy śruta sojowa nie powinna stanowić więcej niż 10 proc. składu mieszanek. Niestety, praktycznie sto procent śruty sojowej wykorzystywanej w krajowym rolnictwie pochodzi z importu, ponieważ uprawa, a tym bardziej przetwórstwo soi w naszym kraju nadal raczkują. Za słabą stronę poekstrakcyjnej śruty sojowej uznać należy także jej cenę – białko sojowe jest droższe od tego pochodzącego ze śruty rzepakowej czy niektórych nasion roślin strączkowych. Dlatego coraz częściej producenci trzody przełamują uprzedzenia i decydują się na częściowe zastąpienie poekstrakcyjnej śruty sojowej rzepakową. Białko pochodzące z tego komponentu jest bowiem przeciętnie o 25-30 proc. tańsze od sojowego, a przy umiejętnym stosowaniu poekstrakcyjnej śruty rzepakowej można osiągnąć efekty zbliżone do osiąganych przy udziale pasz na bazie białka sojowego. Jednak i ten surowiec ma swoje wady. Obecność związków antyżywieniowych – glukozynolanów do minimum ogranicza możliwości wykorzystania tego rodzaju komponentów w żywieniu zwierząt młodych i macior karmiących. Zwrócić należy również uwagę na wysoką zawartość włókna w śrucie rzepakowej. Mimo niedoskonałości, śruta rzepakowa stanowi jednak wartościowy składnik mieszanek dla tuczników i właśnie w ich przypadku jest bardzo często stosowana. Oprócz ponad 1,3 mln ton śruty rzepakowej przemysł tłuszczowy w naszym kraju produkuje również ponad 50 tys. ton makuchu rzepakowego. W efekcie odmiennego procesu technologicznego surowiec ten różni się nieco składem od śruty poekstrakcyjnej. Zawiera mniej białka, a więcej tłuszczu, co odbija się na wyższej wartości energetycznej tej paszy. Makuch zawiera również więcej glukozynolanów niż śruta poekstrakcyjna. Wszystko to sprawia, że komponent ten wykorzystywany powinien być raczej w tuczu – zawartość związków antyżywieniowych podobnie jak w przypadku śruty nie pozwala na szersze zastosowa-
c o d z i e n n e
w i a d o m o ś c i
n a :
w w w . f a r m e r. p l