Toekomstdromen van en voor

“Onze jongste kleinzoon lijkt soms echt op mijn man. Die twee hebben dezelfde fijne humor en zitten vaak samen te lachen terwijl wij ons afvragen wat er toch zo grappig is”, vertelt oma Ariane*. Toch zijn Lukas (5) en Lio (7) niet hun biologische kleinkinderen, maar die van hun blinde adoptiezoon Mathias. “We zouden hen niet liever kunnen zien. Het zijn zo’n ontzettend leuke, grappige en lieve kinderen. Maar dat zeggen alle grootouders over hun kleinkinderen, niet?”

Door Katrijn Serneels

Zelf komt Ariane (56) uit een warm nest met vijf kinderen. “Ik had fantastische ouders, twee broers en twee zussen. Toch was het nooit mijn droom om zelf ook een groot gezin te hebben. Mijn man had al twee zonen, en onze twee adoptiekinderen zijn gewoon op ons pad gekomen. We hebben hen in ons hart gesloten, net als de kleinkinderen die we dankzij hen hebben.”

“Je hebt geen bloedband nodig om grootouder te zijn”

Dappere dromer

Mathias leerden ze kennen toen hij veertien was, tijdens een reis naar Azië. “We houden sowieso van reizen en gingen toen op bezoek bij een vriendin die er vrijwilligerswerk deed in een weeshuis. Tussen de tachtig kinderen die er woonden, viel er ons eentje meteen op: dat was Mathias. Niet omdat hij zijn zicht verloren had ten gevolge van tuberculose, maar omwille van zijn openheid, nieuwsgierigheid, durf en dromen. Al kon Mathias niet zien, hij wilde heel graag meer van de wereld ontdekken. Hij kwam zelf naar ons toe en wou weten waar wij vandaan kwamen. Op zijn beurt vertelde hij dat hij het spijtig vond dat hij en de andere kinderen niet buiten het weeshuis mochten om de stad te verkennen. Het was zijn droom om in de hoofdstad te gaan studeren: het nationale blindeninstituut had een programma voor jongeren om met de computer te leren werken.”

“In het weeshuis voelde Mathias zich niet op zijn plaats. Hij zei ons dat hij er niet gelukkig was. Ook al

was hij de beste van de klas, hij werd vaak terechtgewezen: hij moest nederiger zijn. Zijn dromen waren niet realistisch, vonden ze daar. Hoe hard ons hart ook bloedde voor hem, we konden hem toen nog niet adopteren. Als je een minderjarige wil adopteren, kan je namelijk niet kiezen wie. Toch wilden wij de jongen helpen die ons hart had gestolen met zijn dappere dromen. Dus hielpen we hem op een andere manier. Toen bleek dat hij het weeshuis moest verlaten voor z’n vijftiende verjaardag, leek het ons geen goed idee dat hij terug zou gaan naar zijn dorp van herkomst. Voor hem waren daar praktisch geen mogelijkheden om zich verder te ontwikkelen. Dus schreven we hem in voor de computercursus in de hoofdstad waar hij zo naar verlangde.”

Ariane denkt nog steeds met een grote glimlach terug aan dat moment: “Ik herinner me nog dat de directeur die hem inschreef vroeg of hij blind kon typen, een voorwaarde om de cursus te mogen volgen. Ook al kon hij dat nog niet, Mathias en ik knikten gelijktijdig en snel van ‘ja’. Daarna zijn we meteen op de rommelmarkt een oud toetsenbord gaan kopen om te oefenen. En jawel, toen de cursus startte had hij het onder de knie. Zo is onze Mathias: als hij iets wil, dan zal hij het kunnen.”

Als een broer

Elke zomer kwam Mathias drie maanden – het maximum met een toeristenvisum – naar België. “We moesten dan een en ander aanpassen in huis. Zo kregen de melk en de fruitsap bijvoorbeeld een vaste plek in de frigo, zodat Mathias geen fruitsap bij zijn koffie deed. Voor de rest liep dat eigenlijk vlot. De andere kinderen konden het ook goed met hem vinden. Toen hij achttien werd en we officieel besloten om hem te adopteren (zodra een kind meerderjarig is, kan je wel kiezen om hem of haar te adopteren, n.v.d.r.), gingen zij dus helemaal akkoord. Ze zagen Mathias als hun broer. Heel hartverwarmend!” Mathias’ studies liepen ook van een leien dakje. Met zijn masterdiploma op zak ging hij aan het werk in België. Hij werd verliefd, trouwde en er kwamen twee kindjes. “Onze kleinkinderen Lukas en Lio”, vertelt Ariane. “We waren zo ontzettend fier! Zo fier als een grootouder maar kan zijn.”

Kleinkinderen blijven zien

Helaas liep het huwelijk van Mathias niet veel later uit op een (v)echtscheiding. “Er volgden rechtszaken om de omgangsregeling. Dat hij blind is en daardoor zogezegd ‘onmogelijk voor de kinderen kan zorgen’, was maar één van de vooroordelen die hij moest weerleggen. Gelukkig verkreeg hij uiteindelijk een vonnis waarin het gezamenlijk ouderlijk gezag en een gedeeld verblijf van de kinderen is uitgesproken. Anders had Mathias zijn kinderen alleen in een neutrale bezoekruimte mogen zien. Voor ons bestond de kans zelfs dat we geen contact meer konden hebben met de kleinkinderen…”

“Hoe jammer een echtscheiding sowieso is, wij kunnen de kinderen van Mathias gelukkig nog altijd zien, zelfs veel meer dan ervoor. Doordat tijdens de rechtszaak vaak het argument gebruikt werd dat de kinderen niet veilig zouden zijn bij een blinde vader, woonde Mathias na de breuk een tijd bij ons in. Nu is hij verhuisd en woont hij zelfstandig, dichter in de buurt van de mama. Als Lukas en Lio bij hem verblijven in het weekend of tijdens de vakantie blijven wij bij hen slapen.”

Lichtmatrozen

Ariane en haar man zijn niet alleen oma en opa, maar ook ‘lichtmatrozen’ voor hun kleinkinderen. Dat staat zelfs zo geschreven op een bordje dat in de slaapkamer hangt. Ariane legt het mooie beeld uit: “Op een schip staan de lichtmatrozen in voor de veiligheid. De kinderen, die er voorlopig voor kiezen om in één kamer te slapen, zijn dan de ‘scheepsmaatjes’ en papa Mathias is de ‘kapitein’. Zo hebben we elk onze rol… We hoorden onze kleindochter Lio laatst aan een klasgenootje uitleggen wat lichtmatrozen zijn en waarom die blijven slapen bij hen thuis. Dat ontroerde me echt.”

“Doordat we zoveel tijd met Lukas en Lio doorbrengen, kunnen we veel leuke dingen doen samen. Mijn man en ik zijn allebei nog aan het werk en soms zeggen mensen dat ze ons bewonderen omdat we quasi al onze verlofdagen besteden aan onze kleinkinderen. Het klopt dat we al jaren niet meer met ons tweetjes op vakantie zijn gegaan, maar… we krijgen er zoveel voor terug. Het is fantastisch om hen van zo nabij te zien opgroeien.”

“Uiteraard is het de bedoeling om waar mogelijk ook los te laten. Zodat Mathias op termijn zo zelfstandig mogelijk kan wonen met zijn twee kinderen. Dat is ons grote doel, dat we onszelf op een dag overbodig maken. Op dit moment is dat nog een voortdurende evenwichtsoefening. Lukas en Lio zijn nu al vaker alleen met hun papa, iets wat we in het begin niet durfden. Ze gaan met hun drietjes naar het speelplein in de buurt, naar de bakker, op de bus… Het lijken misschien kleine stappen, maar het zijn belangrijke stappen op weg naar een zelfstandig leven met hun gezinnetje. Eerlijk? Makkelijk is dat loslaten niet. Maar dat is uiteindelijk de opdracht voor alle (groot)ouders: hun (klein)kinderen loslaten zodat ze kunnen groeien.”

Oma en opa in Azië

Ariane en haar man dromen ervan dat Lukas en Lio op een dag hun biologische grootouders uit Azië leren kennen. “Al zijn ze nog maar vijf en zeven jaar, die twee kleintjes zijn net als wij gek op reizen. We hebben Mathias altijd aangemoedigd om contact te zoeken met zijn geboorteouders. Zij stonden hem destijds af aan een weeshuis met blindenschool omdat ze niet de middelen hadden om voor al hun kinderen te zorgen en

“Wij zijn lichtmatrozen voor onze kleinkinderen, we zorgen voor de veiligheid op hun schip”

omdat ze dachten dat hij er betere mogelijkheden zou krijgen. Ze hebben nu inderdaad geregeld contact met Mathias en we hopen dat ze ook Lukas en Lio ooit in levenden lijve zullen ontmoeten. Zodat ze zich net zo fier kunnen voelen als wij.”

“Of Lukas en Lio op mijn man en op mij gelijken? Al hebben we niet dezelfde genen, we zien toch een aantal gelijkenissen. Ze houden bijvoorbeeld ook van reizen, van uit eten gaan en ze staan open voor andere mensen en de wereld. Als we naar Lukas en Lio kijken voelen we ongetwijfeld dezelfde fierheid als andere grootouders. Eenzelfde fierheid die we ook voelen voor onze andere twee kleinkinderen, de dochtertjes van onze adoptiedochter. Als we de vier kleinkinderen samen bij ons hebben, weten we als geen ander: je hebt geen bloedband nodig om je echt grootouder te voelen.”

* De namen in dit verhaal zijn veranderd om privacy redenen.

RAAD VAN ARIANE Als je kind gaat scheiden…

Steun je kind “Scheiden doet lijden, luidt het gezegde. En als grootouder lijd je niet alleen mee met je kind, je maakt je ook zorgen om je kleinkinderen. We hadden zelfs even schrik dat we de kleinkinderen niet meer zouden kunnen zien. In die moeilijke periode probeerden we er in de eerste plaats zoveel mogelijk te zijn voor onze zoon. Toen de justitieassistente bij ons polste in hoeverre we bereid waren om onze zoon te helpen om de kinderen goed op te vangen bij hem thuis, hebben we ons daarvoor volledig geëngageerd.”

Spreek geen kwaad tegen de kleinkinderen “Het is logisch dat je wel eens boos bent op de ex-partner, maar je helpt de kleinkinderen echt niet door die gevoelens met hen te delen. Wij proberen dus heel bewust geen kwaad te spreken over hun mama. Zij heeft immers ook haar gevoelens en haar kant van het verhaal. Al doet je hart nog zo’n pijn en moet je op je tong bijten, probeer dat toch vol te houden. Als je hoort dat je kleinkinderen zelf feitelijke onwaarheden vertellen, vind ik dat een andere situatie. Dan probeer ik die wel zo goed mogelijk te weerleggen en zeg ik bijvoorbeeld: ‘Papa zal er altijd voor jullie zijn en jullie altijd graag zien.’ Zonder daarbij iemand anders zwart te maken. Dat zou alleen maar verwarrend zijn voor de gevoelens van de kinderen. Zij mogen én mama én papa graag zien. Dat zeggen wij hen altijd duidelijk.”

Heb vertrouwen “We hebben soms het gevoel dat Mathias zich nog altijd extra hard moet bewijzen als ouder, als blinde vader van buitenlandse afkomst. Terwijl geen enkele ouder perfect is en het bij iedereen eens misloopt. Maar in het geval van Mathias houden sommige mensen – gelukkig een grote minderheid – er een vergrootglas op. Dat zorgt ervoor dat je extra voorzichtig wil zijn. Tot nu toe hebben we nog nooit op de spoed gezeten met Lio en Lukas, hopelijk blijft dat zo: hout vasthouden en vertrouwen hebben…”

Meer lezen: op www.goedgezind.be lees je meer verhalen en interviews in het Dossier ‘Kleinkind in twee huizen’.