HiZ 13

Hongarije in Zaken inZaken.eu

Najaar 2008

Hongarije

Editie: 13 - € 6,95

Europees Instituut voor innovatie en technologie (EIT) in Boedapest van start

Zakelijke rechtsvormen in Hongarije Dromen, durven, doen Filmproductie ‘Lost Persons Area’

Interview met bondscoach Erwin Koeman Bijdragen van onze correspondenten

Uitgave ter bevordering van de internationale samenwerking met Hongarije

Hongest Reizen

een actieve, creatieve en deskundige reisorganisatie gespecialiseerd in reizen naar Hongarije Hongarije, het land van poesta’s, zigeunermuziek, de pracht en praal van Budapest, het romantische Balaton meer, vele kuuroorden, uitgestrekte wijnstreken, prachtige landschappen, zon, strand en veel gezellige terrassen.

Wij verzorgen rondreizen per touringcar of met uw eigen auto, groepsreizen, kuurreizen, hotelreizen, vliegreizen, wellness reizen, golfreizen, stedenreizen, jongerenreizen en zakenreizen.

Hongest Reizen, met reisbureaus in Enschede en Budapest heeft alles in huis om u een onvergetelijke vakantie te bezorgen.

Ook hebben wij een enorm aanbod fraaie vakantiewoningen verspreidt over heel Hongarije. Zoek eens op onze website naar een geschikte woning.

Ook voor zakenreizen is Hongest Reizen een perfecte partner; vliegtickets, autohuur en hotelreserveringen, wij regelen het allemaal perfect voor u.

Onze hotels, verspreid over heel Hongarije, staan borg voor kwaliteit en service. Er is altijd wel een hotel van uw keuze in de plaats of streek die u wilt ontdekken.

Hongest Reizen heeft een ruim en veelzijdig Hongarije aanbod. Kijk eens op onze website: www.hongestreizen.nl

Wilt u reizen per vliegtuig, luxe touringcar, met eigen vervoer of huurauto?

Bij Hongest Reizen bent u aan het juiste adres.

Weth. Beversstraat 200 A, 7543 BN Enschede / Tel. 053 - 460 70 81 / Fax 053 - 460 70 89 info@hongestreizen.nl / www.hongestreizen.nl

In deze uitgave

6

Voorwoord van de hoofdredacteur

3

Europees Instituut voor innovatie en technologie (EIT) in Boedapest van start

6

Zakelijke rechtsvormen in Hongarije

8

Nieuws uit de Media

12

Dromen, durven, doen

14

Interview met bondscoach Erwin Koeman

16

Column: Tweede huis in Hongarije

18

16

Röghözkötött of viszlát in Hongarije (deel 1)

19

Filmproductie ‘Lost Persons Area’

22

Hungarian Business Network

24

Zomerfestivals in Hongarije 2008

28

Column: De Hongaarse volksaard

30

Colofon

Copyright: PublisherPartners – inZaken.eu oktober 2008. Niets uit deze opgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd of anderszins toegepast worden.

Uitgeverij: inZaken.eu – PublisherPartners hiz@publisherpartners.com Opmaak: Tahtali Media Bladmanagement en realisatie: PublisherPartners Hoofdredacteur: Peter Schouten hongarije@inzaken.eu

Vaste correspondenten: Michel Daenen Karin Gabor Ernst-Jan de Roest József Tóth Elvira Loomans Anton Wetters Eva Lilla Kronauer Peter Olsthoorn (Columnist) Herman Geerts Elzo Molenberg Carel Brands Victoria Bodoczi Stefanie Burlovics Leidy Jelsema

Disclaimer: Hongarije in Zaken besteedt de grootste zorg aan het samenstellen van het magazine, maar de auteurs zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun artikelen en de adverteerders voor de inhoud van advertenties. Hongarije in Zaken kan op geen enkele wijze verantwoordelijk gehouden worden voor de gevolgen die kunnen ontstaan door interpretatie van de beschikbaar gestelde informatie.

22 Bronnen: De uitgevers heeft zo adequaat mogelijk bronnen laten vermelden bij het betreffende materiaal. Wanneer hier onduidelijkheden over ontstaan, neemt u dan direct contact met ons op. Overzicht: Hongaars verkeersbureau, EVD, Emerce, www.hongarijevakantieland.nl, ITDH, TourInform Hungary, De Telegraaf, Nederlandse Ambassade in Hongarije, SXC.hu, Panoramio.

Com, bbjonline.hu, demorgen.be, Sebastiaan Pouyet, en eigen materiaal.

Copyright© voorbehouden PublisherPartners – inZaken.eu Bezoek ons op: www.hongarije.inzaken.eu

Voorwoord Onlangs op bezoek in Nederland zei de Hongaarse Staatssecretaris voor Defensie Ágnes Vadai dat ‘Hongarije niet tot het oude Europa behoort, ook niet tot het nieuwe Europa, maar tot Europa.’ Hiermee doelde zij op het feit dat nieuwe EU-lidstaten nog lang niet altijd voor vol worden aangezien binnen de Europese Unie. De komst van het onlangs geopende Europese Instituut voor Innovatie en Technologie (EIT) naar Boedapest is dus juist de boost die nodig zou kunnen zijn voor Hongarije binnen de Europese Unie. Een sterke Hongaarse lobby wist namelijk uiteindelijk de EU te overtuigen de keuze op Hongarije te laten vallen. Het EIT wordt overigens geleid door de Nederlander Martin Schuurman, die van het topinstituut een Europees netwerk moet vormen voor de beste universiteiten en bedrijven. In dit nummer van Hongarije in Zaken gaat Elzo Molenberg verder in op dit voor Europa zo belangrijke instituut.

Veel Europees geld zal dus worden vrijgemaakt om de EU innovatiever en wetenschappelijker te maken. Dit alles in een tijd van mindere economische groei en onrust op de beurzen wereldwijd. Desondanks kent Europa nog steeds zo’n 23 miljoen MKB-bedrijven, waarvan we gerust kunnen stellen dat zij een stabiele motor van de Europese economie vormen. Nederlandse ondernemingen kennen nog steeds een grote oriëntatie oostwaarts als het gaat om het vestigen van hun bedrijven, ook richting Hongarije. Daarbij komen zij ook in aanraking met praktische kwesties; Ernst-Jan de Roest licht verderop in het blad de verschillende Hongaarse rechtsvormen nader toe.

Nederlanders weten gelukkig nog altijd met hun ogen dicht de weg naar het goede Hongaarse leven te vinden.

Niet alleen Erwin Koeman, maar ook de ‘gewone’ Nederlander blijft vasthouden aan zijn wens van een tweede huis in Hongarije. Deze editie zal dan ook volop aandacht schenken aan het fenomeen ‘tweede huis’, voetbal en cultuur.

Ten slotte wil ik graag als kersverse hoofdredacteur de immer enthousiaste correspondenten bedanken voor hun bijdrage aan deze editie van Hongarije in Zaken.

Mocht u nog suggesties of ideeën hebben voor te behandelen onderwerpen, dan houd ik mij uiteraard van harte aanbevolen.

Met vriendelijke groet,

Peter Schouten

Hoofdredacteur hongarije@inzaken.eu

Hongarije in Zaken | 2008 ed.13

?

Elzo Molenberg ?

Zakelijk correspondent

Europees Instituut voor innovatie en technologie (EIT) in Boedapest van start Het Europees Instituut voor innovatie en technologie (EIT), het toonaangevende initiatief van de EU ter bevordering van innovatie binnen de EU, is op 15 september 2008 in Boedapest van start gegaan. De openingsceremonie vond plaats in aanwezigheid van onder meer de Hongaarse premier Gyurcsány, Commissievoorzitter Barroso en Eurocommissaris voor Onderwijs, opleiding en jeugdzaken Figel. Het EIT, met als zetel Boedapest, is een baanbrekend EU-initiatief dat beoogt Europese innovatie van topkwaliteit te bevorderen en nieuwe oplossingen aan te reiken voor grote uitdagingen als klimaatverandering, hernieuwbare energieën of volgende generatie informatie- en communicatietechnologieën.

Om deze ambitieuze doelstellingen te halen, heeft het EIT een volledig onafhankelijke raad van bestuur op hoog niveau gekregen, overigens met een zware Nederlandse vertegenwoordiging. De raad van bestuur bepaalt de strategische agenda van het EIT. De 18 leden van de raad van bestuur komen uit het bedrijfsleven, het hoger onderwijs en de onderzoekswereld en hebben allemaal hun sporen verdiend met innovatie van topkwaliteit. De raad is verantwoordelijk voor de selectie, monitoring en evaluatie van de operationele basis van het EIT, de zogenaamde kennisen innovatiegemeenschappen die binnen de EU zullen worden opgericht. Dit zullen samenwerkingsverbanden zijn op basis van expertise tussen universitieiten, onderzoeksorganisaties, bedrijven en andere stakeholders op het vlak van onderzoek en innovatie.

Hongarije in Zaken | 2008 ed. 13

foto: www.earthinpictures.com

De EIT raad van bestuur heeft een Nederlandse bestuursvoorzitter gekregen: Dr.ir. Martin Schuurmans. Hij kreeg vooral bekendheid als directeur van het Philips Research Laboratorium, later als directeur van CFT, het Philips Centrum voor industriële technologie en was ook betrokken bij de selectie van Technologische Topinstituten bij Nederlandse universiteiten. Daarnaast was Schuurmans hoogleraar Innovatiemanagement aan de Technische Universiteit Eindhoven met speciale aandacht voor management van industriële Research & Development. In de EIT raad van bestuur is tevens Dr. Ellen de Brabander benoemd. Zij is Chief Scientific Officer en Head of Global R&D bij Merial en bestuurslid van de European Industrial R&D Management Association (EIRMA).

Voor hen ligt er de uitdaging dat het EIT de beste en meest getalenteerde studenten en onderzoekers uit de hele wereld aan zal gaan trekken en een kweekvijver zal worden voor nieuwe ideeën. Het is van cruciaal belang dat het bedrijfsleven hierbij wordt betrokken. Want het gebrek aan financiering door bedrijven aan onderzoek en ontwikkeling verklaart al bijna 85% van de technologiekloof tussen de EU en de VS. Op termijn zal het EIT onderzoek en ontwikkeling in Europa helpen stimuleren, de kloof inzake financiering door het bedrijfsleven dichten en het percentage van het BBP dat aan onderzoek en ontwikkeling wordt besteed, dichter brengen bij de doelstelling van 3% die de lidstaten zichzelf hebben opgelegd. Daartoe zullen overal binnen de EU aan het EIT gelieerde kennis-

?

Zakelijk en innovatiegemeenschappen worden opgericht, waarvan de eerste 2 á 3 in 2010 moeten zijn gerealiseerd.

Hongarije biedt een uitstekende uitvalsbasis voor het EIT. Ten eerste beschikt Hongarije over een omvangrijke basis van goed opgeleid personeel, één van Hongarije’s comparatieve voordelen. Ten tweede maakt Hongarije onderdeel uit van de Europese Onderzoeks Ruimte.

Het land heeft een R&D strategie die geënt is op de doelstellingen van de EU Lissabon Strategie en kent een lange traditie van onderzoek en ontwikkeling. Hongaarse onderzoeksresultaten op het gebied van mechanische techniek, chemische techniek, medische wetenschappen en natuurwetenschappen zijn internationaal erkend. Hongarije kent voorts EU-conforme R&D-vriendelijke omstandigheden, adequate bescherming van intellectueel eigendom en is regionaal leidend inzake octrooiaanvragen op dit vlak.

De voorbereiding op kennis- en innovatiecentra is in Hongarije al in volle gang. Daartoe dient het zogenaamde Polus-Programma. In het kader van het Nieuw Hongarije Ontwikkelings Plan (NHOP 2007-2013, € 23,5 mrd) heeft de Hongaarse regering het Polus-Programma gestart.

eerste HUF 15 mrd (€ 62,5 mln) ter oprichting van deze clusters vastgelegd. In totaal zal de Hongaarse regering in de periode 2007-2013 HUF 400 mrd (€ 1,67 mrd) aan clustervorming uitgeven.

Negen clusters zijn reeds opgericht in Hongarije en zullen ieder eigen innovatieve specialisaties nastreven op het gebied van onder meer pharmacie, gezondheidsindustrie, verpakkingstechnologie, pharmafood, multimedia, biotechnologische innovatie, research & development en nanotechnologie. De clusters kennen een regionale spreiding over het land, gecentreerd rond de grote steden Boedapest, Györ, Miskolc, Debrecen, Szeged, Pécs en Székeshehérvár.

Een volgende stap in de bilaterale economische samenwerking zou gelegen kunnen zijn in het enerzijds matchen van Nederlandse en Hongaarse clusters en anderzijds matchmaking voor Nederlandse bedrijven op het gebied van Innovatie, Point One, Life Sciences & Health en Hightech Systemen en Materialen die op zoek zijn naar hoogwaardige, edoch kostenverantwoordelijke mogelijkheden voor onderzoek en innovatie.

Hongarije kent namelijk genoeg potentieel aan ondernemingen die in de betrokken sectoren internationaal concurrerend zijn geworden.

Indien u als ondernemer of als vertegenwoordiger van een kennisinstelling serieus bent geïnteresseerd in nadere informatie over Hongaars onderzoeks- en innovatiebeleid, potentiële Hongaarse zakenpartners en/of –marktkansen, dan bent u van harte uitgenodigd contact op te nemen met de EVD in Den Haag en/of aan de Nederlandse Ambassade in Boedapest.

EIT-website : http://eit.europa.eu FAQ over het EIT: http://europa.eu/rapid/ pressReleasesAction. do?reference=MEMO/08/ &format=HTML&aged=0&language= Tekst: © Elzo Molenberg 2008

Doeleinden: •

•

•

Bevordering van het oprich ten van internationaal con currerende clusters; Stimulering van specialisatie innovatieve bedrijvigheid met een hoge toegevoegde waarde; Stimulering van regionale samenwerking tussen bedrij ven, universiteiten en over heden ten behoeve van lange termijn handhaving concur rentievermogen in zes Hon gaarse regio’s.

De financiële middelen voor het Polus-Programma zijn vastgelegd binnen diverse Operationele Programma’s van het EU- en Hongaars gefinancierde NHOP. Op 8 september jl. heeft de Hongaarse regering de Hongarije in Zaken | 2008 ed.13

Ernst - Jan de Roest Zakelijk correspondent

Zakelijke rechtsvormen in Hongarije Op het moment dat u het voornemen heeft om in Hongarije te investeren zult u zich afvragen hoe dit vorm gegeven dient te worden. Gaat u vanuit uw Nederlandse bedrijf investeren of richt u een Hongaarse entiteit op? Voor welke rechtsvorm in Hongarije dient u dan vervolgens te kiezen? Voor een rechtsvorm met beperkte dan wel onbeperkte aansprakelijkheid? En voor een rechtsvorm met of juist zonder minimale kapitaalvereisten? Om u een leidraad te kunnen bieden bij de beantwoording van deze vragen staat dit artikel in het teken van de relevante kenmerken (niet-limitatief) van de Hongaarse rechtsvormen. Vervolgens zal een algemeen stappenplan worden weergegeven dat u kan helpen de voor u optimale rechtsvorm op te richten.

Hongaarse rechtsvormen Op basis van de Hongaarse wetgeving kunnen investeringen via de volgende Hongaarse rechtsvormen worden opgezet: - Kkt.: vennootschap met onbeperk te aansprakelijkheid; - Bt.: vennootschap met (gedeelte lijke) beperkte aansprakelijkheid; - Kft.: besloten vennootschap met

beperkte aansprakelijkheid; - Rt.: naamloze vennootschap met beperkte aansprakelijkheid.

Als hoofdregel geldt dat vennootschappen die correct opgericht en geregistreerd zijn, zelfstandig drager zijn van rechten en plichten. Een vennootschap kan zelf bijvoorbeeld onroerend goed aankopen, contracten aangaan, rechtszaken aanspannen dan wel voor het gerecht worden gedaagd.

Voornoemde rechtsvormen mogen allerlei soorten activiteiten vrijelijk uitoefenen. Kanttekening hierbij is wel dat voor sommige activiteiten allereerst een vergunning van de bevoegde Hongaarse autoriteiten verkregen dient te worden. Zekerheid hierover kan verkregen worden door in Hongarije een notaris of advocaat in te schakelen.

Vergelijking rechtsvormen Hieronder zullen allereerst de voornaamste kenmerken en verschillen

Hongarije in Zaken | 2008 ed. 13

foto: www.sxc.hu

tussen de rechtsvormen uiteen worden gezet. Vervolgens zal een korte en bondige vergelijking worden gemaakt tussen de Kft. en Rt. daar dit momenteel de meest voorkomende rechtsvormen in Hongarije zijn.

Kkt.: vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid De Kkt. is een vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid voor haar vennoten. Dit betekent dat de vennoten volledig aansprakelijk zijn voor de schulden van de vennootschap. Indien u voornemens bent om risicovolle activiteiten in Hongarije te gaan ontplooien, is deze onbeperkte aansprakelijkheid in het algemeen niet gewenst. In dat geval kan bijvoorbeeld een Kft. een meer geschikte rechtsvorm voor u zijn, deze rechtsvorm wordt hieronder

behandeld.

Daarnaast geldt dat de Kkt. ten minste twee vennoten kent. Deze vennoten kunnen op basis van de Hongaarse wetgeving de vennootschap zelfstandig vertegenwoordigen, hoewel dit kan worden uitgesloten via de statuten van de Kkt. Hieruit volgt dan ook dat in het geval van de Kkt. de mogelijkheid bestaat om de Kkt. op te richten met één of meerdere ‘stille’ vennoten. Dit zijn vennoten die zich niet (publiekelijk) moeien met de activiteiten van de vennootschap.

De Kkt. kent geen minimale kapitaalvereisten, zoals bijvoorbeeld de Kft. en Rt. wel kennen.

Bt.: vennootschap met (gedeeltelijke) beperkte aansprakelijkheid De Bt. is een vennootschap met ge-

Zakelijk deeltelijk beperkte aansprakelijkheid voor haar vennoten. De Bt. heeft ten minste één vennoot die volledig aansprakelijk is voor de schulden van de vennootschap. De andere vennoot of vennoten zijn enkel aansprakelijk voor hetgeen is bijgedragen aan het kapitaal van de vennootschap. De Bt. is om deze reden geschikt om te investeren in Hongarije waarbij de mede-investeerders (‘stille’ vennoten) zo min mogelijk aansprakelijkheid wensen te lopen. Dit geldt overigens civiel bezien ook voor de Kft. en de Rt. Meer informatie daarover treft u hieronder aan.

tot de nominale waarde van de aandelen dan wel het gestorte aandelenkapitaal van de Rt. De Rt. dient in beginsel opgericht te worden door meer dan één aandeelhouder.

Ten aanzien van de Bt. geldt ook dat er ten minste twee vennoten dienen te zijn. Op basis van de Hongaarse wetgeving kan enkel de onbeperkt aansprakelijke vennoot de vennootschap vertegenwoordigen. De beperkt aansprakelijke vennoten kunnen de vennootschap alleen vertegenwoordigen indien dit volgt uit de statuten van de Bt. De Bt. Kent, net als de Kkt., geen minimale kapitaalvereisten.

Management De Kft. kan worden geleid door één of meerdere directeuren. De Rt. daarentegen kent op basis van de Hongaarse wetgeving ten minste een bestuur van drie directeuren, tenzij hier bewust schriftelijk en formeel van wordt afgezien.

Kft.: besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid De Kft. is vergelijkbaar met de Nederlandse besloten vennootschap (BV) en kan worden opgericht door één aandeelhouder. De Kft. is een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid voor haar aandeelhouders.

De aansprakelijkheid van de aandeelhouders is in beginsel beperkt tot hetgeen op de aandelen minimaal gestort dient te worden (minimumkapitaalvereiste). Indien aandeelhouders in de statuten andere stortingsverplichtingen hebben opgenomen, wordt het aansprakelijke vermogen uitgebreid met het bedrag van deze stortingsverplichtingen.

Rt.: naamloze vennootschap met beperkte aansprakelijkheid De Rt. is vergelijkbaar met de Nederlandse naamloze vennootschap (NV).

Alle aandelen van de Rt. dienen te worden geregistreerd; de Rt. kent geen toonderaandelen. De Rt. is een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid voor haar aandeelhouders.

De aansprakelijkheid van de aandeelhouders is in beginsel beperkt

Verschillen tussen de Kft. en Rt. Op het eerste oog lijken de verschillen tussen de Kft. en de Rt. beperkt te zijn. Dit is echter niet het geval.

Op basis van de Hongaarse wetgeving bestaan er enkele aanzienlijke basisverschillen tussen beide rechtsvormen. Voornaamste verschillen tussen de Kft. en Rt. zijn:

Werven aandeelhouders via publieke aanbesteding De Kft. alsmede de private Rt. (Zrt.) mogen niet publiekelijk aandeelhouders werven. Enkel de publieke Rt.

(Nyrt.) mag publiekelijk de uitgifte / verkoop van de aandelen bekend maken.

Minimum aandelenkapitaal Het minimumaandelenkapitaal van de Kft. bedraagt HUF 500.000 (ongeveer € 2.000), terwijl dit voor de private Rt. HUF 5.000.000 (ongeveer € 20.000) en de publieke Rt. HUF 20.000.000 (ongeveer € 80.000) bedragen.

Stappenplan oprichting Er bestaan dus aanzienlijke verschillen tussen de rechtsvormen. Met name kenmerken als aansprakelijkheid, flexibiliteit qua managementvoering alsmede minimumkapitaalvereisten spelen een belangrijke rol bij het bepalen welke rechtsvorm voor u optimaal is. Naast deze kenmerken kunnen de kosten van het oprichten van de vennootschap een rol spelen. Daarom zal in onderstaande stappenplan voor het oprichten van een vennootschap in Hongarije tevens ingegaan worden op de belangrijkste kosten hiervan.

foto: www.sxc.hu

Hongarije in Zaken | 2008 ed.13

foto: www.sxc.hu

Er bestaan dus aanzienlijke verschillen tussen de rechtsvormen. Met name kenmerken als aansprakelijkheid, flexibiliteit qua managementvoering alsmede minimumkapitaalvereisten spelen een belangrijke rol bij het bepalen welke rechtsvorm voor u optimaal is. Naast deze kenmerken kunnen de kosten van het oprichten van de vennootschap een rol spelen. Daarom zal in onderstaande stappenplan voor het oprichten van een vennootschap in Hongarije tevens ingegaan worden op de belangrijkste kosten hiervan.

De stappen om een vennootschap in Hongarije op te richten zijn in grote lijnen: - de oprichter van de vennootschap dient allereerst de oprichtingsakte van de vennootschap te ondertekenen samen met een geregistreerde Hongaarse advocaat; - de Hongaarse advocaat dient vervolgens het document, binnen 30 dagen en digitaal, aan de bevoegde “Court of Registration” aan te bieden. Uit dit document dienen de belangrijkste gegevens van de vennootschap te blijken, als de handelsnaam, gegevens van de vennoten/aandeelhouders, adressen,

10

Hongarije in Zaken | 2008 ed. 13

hoofdactiviteit, initieel kapitaal en verwoordigingsbevoegdheden.

In de tussentijd wordt de vennootschap gezien als een vennootschap in oprichting. Dit betekent dat de vennootschap reeds, hetzij beperkt, activiteiten kan verrichten.

De registratiekosten bedragen voor een publieke Rt. HUF 600.000 (ongeveer € 2.400), een private Rt. alsmede Kft. HUF 100.000 (ongeveer € 400) en voor een Kkt alsmede Bt. HUF 50.000 (ongeveer € 200).

- Vervolgens dient de registratie bekend gemaakt te worden via de officiële “companies gazette”.

De publicatiekosten bedragen voor Kft’s en Rt’s HUF 25.000 (ongeveer € 100) en voor de andere rechtsvormen HUF 14.000 (ongeveer € 56).

Naast voornoemde kosten dient tevens rekening gehouden te worden met de kosten van een advocaat, adviseur en dergelijke.

Afsluitende opmerkingen Het vorenstaande is gebaseerd op

mijn interpretatie van de huidige wetgeving en van de tot op heden gepubliceerde jurisprudentie. In dit artikel ben ik enkel ingegaan op de civiele aspecten van de Hongaarse rechtsvormen. Naast deze civiele aspecten adviseer ik u ook de fiscale alsmede commerciële aspecten van de rechtsvormen in beschouwing te nemen om de uiteindelijke optimale rechtsvorm voor uw investering te kunnen bepalen.

Indien u vragen heeft, kunt u te allen tijde per e-mail ernst-jan.de.roest@ nl.ey.com of telefonisch 06-21 25 14 91 contact met mij opnemen.

Tekst: © Ernst - Jan de Roest 2008

Hongarije Vakantieland

www.HongarijeVakantieland.nl geeft internetgebruikers toegang tot inmiddels meer dan 300 artikelen met relevante Hongarije informatie: Recepten, Geschiedenis en tientallen plaatsbeschrijvingen.

Met ruim 90.000 paginabezoeken door 40.000 bezoekers per maand is www.HongarijeVakantieland.nl de populairste website van Nederland en Vlaanderen over Hongarije. Ook voor uw zakelijk aanbod dé plaats om uw aanbod te tonen. www.HongarijeVakantieland.nl toont de bezoeker op overzichtelijke wijze informatie over o.a. Hongaarse steden en dorpen, musea, natuur en recreatiegebieden, (water)sporten en (verblijfs)accommodaties in Hongarije en het laatste nieuws.

www.HongarijeVakantieland.nl Move to Balance

Center for Wellness & Inspiration

Te koop • ca. 70.000 m2 aaneengesloten bouwgrond in Szemere

• Gelegen 8 km ten zuiden van Conferentie & Wellness

Bed & Breakfast

Activiteiten & Excursies

Meerdaagse Programma’s

de autobaan A1 Wenen-Boedapest

• Gelegen 7 km van Gyor (5e stad van Hongarije, 157.000 inwoners.)

• Bouwplannen en alle

vergunningen zijn aanwezig

Een centrum van wellness en inspiratie waar mensen in balans komen.

Akácos út 1 - 3644 Tardona - Hungary Telefoon vanuit Nederland +36 30 237 1538 Telefoon vanuit Hongarije: 06 30 237 1538 info@movetobalance.nl - www.movetobalance.nl

• Combinatie van luxe woningbouw en schone industrie

• 10-12 auto uren vanaf

Nederland, 1 uur vanaf vliegveld Wenen

Voor verdere informatie kunt u bellen met J.G.(Geert)Beijers 06-51611907 of U stuurt een e-mail aan gbeijers@docugroup.nl

NIEUWS uit de Media

Hongarije: overheid stimuleert modernisering woningbouw De Hongaarse overheid stimuleert de renovatie van bestaande woningen door een reeks van subsidieregelingen. Tot 2011 is jaarlijks een bedrag van 41 miljoen euro uit de staatskas beschikbaar voor modernisering in de woningbouw.

Daarnaast biedt staatsontwikkelingsbank MFB gunstige leningen aan en zijn er gemeentelijke toelagen. Uit het bestaande programma voor systeembouwwoningen worden jaarlijks ongeveer 50.000 woningen gemoderniseerd. Prioriteit in de overheidsprogramma’s hebben isolatie, moderne technische voorzieningen en het gebruik van duurzame energie voor stroom- en energievoorziening. Met ingang van 2009 moeten energielabels afgegeven worden voor nieuwe en openbare gebouwen. In eerste instantie is deze certificering vrijwillig. Pas vanaf 2012 is het label bij verhuur en verkoop vereist.

In 2007 werd het bouwtoezicht uitgebreid.

Door een wetswijziging in februari van dat jaar worden bouwgebreken volledig toegerekend aan bouwondernemingen. Een belangrijk doel van deze wetswijziging is om zwart werken en overschrijden van deadlines te voorkomen. Naar verwachting zal een concentratie ontstaan in de bouwsector.

Het totale aantal bouwbedrijven moet worden teruggedrongen van 500 naar 200. Clustervorming wordt gestimuleerd.

(Bron: www.evd.nl 16-09-2008)

Hongarije: aantal winkelcentra groeit In 2007 werd alleen al in Boedapest 500.000 m2 winkelruimte in gebruik genomen. In totaal telde het winkeloppervlak in Hongarije in 2007 meer dan 18 miljoen m2. De meeste winkelcentra bevinden zich in en om de hoofdstad. In de komende jaren zullen er nog talrijke investeringen plaatsvinden.

In de grote provinciesteden worden in de komende jaren 25 nieuwe winkelcentra geopend, volgens de Hongaarse Federatie van Shopping Centers.

Meer informatie: • Hongaarse Federatie van Shopping Centers: www.icsc.org/about/affiliates_hungary.php (Bron: www.evd.nl 08-08-2008)

12

Hongarije in Zaken | 2008 ed. 13

Hongarije: liberalisering energiemarkt Het Hongaarse parlement heeft een wet aangenomen die bepaalt dat de energiemarkt per 1 juli 2009 wordt vrijgegeven. Onder deze nieuwe wet zullen nutsbedrijven worden omgezet in private energieleveranciers die aardgas zullen aanbieden tegen gereguleerde marktprijzen aan consumenten en gebruikers van minder dan 20 m3 per uur. Per kwartaal zullen de prijzen worden vastgesteld, met goedkeuring van het Hongaarse Energy Office.

Verbandhoudend met deze ontwikkeling heeft de Europese Commissie bepaald dat lange-termijn energievoorzieningscontracten moeten worden beëindigd voor het einde van 2008, omdat deze in strijd zijn met de wet. Tweederde van de elektriciteit die wordt gegenereerd in Hongarije, wordt verkocht via langetermijncontracten aan het staatsbedrijf Magyar Villamos Muves Zrt. (MVM). In de jaren negentig heeft de overheid dit contractensysteem geïntroduceerd om investeerders in energiecentrales aan te trekken. Hierdoor liepen energiecentrales geen enkel commercieel risico. Voor nieuwkomers op de markt bemoeilijkt dit systeem de concurrentiepositie. Deze contracten lopen onder de huidige voorwaarden tussen 2010 en 2024 af.

(Bron: www.evd.nl 22-08-2008)

Balaton trekt meer Hongaarse gasten Maandag 25 augustus 2008 – In het eerste halfjaar van 2008 daalde het aantal buitenlandse gasten aan het Balatonmeer mer 5,2% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Het aantal Hongaarse gasten steeg met 2,6%.

Het totaal aantal gasten bedroeg in de eerste 6 maanden van 2008 485.000 personen, een ietsje meer als het jaar ervoor. Hiervan was 75% woonachtig in Hongarije.

Van het aantal overnachtingen was 78% in 3- en 4sterrenhotels. De 5-sterren-hotels boekten tezamen 45.000 nachten. Van alle hotelovernachtingen werd 40% doorgebracht in de wellness en medische hotels in het comitaat Zala.

De comitaten Zala en Somogy ontvingen minder terwijl het comitaat Veszprém meer toeristen ontving als vorig jaar.

De meerderheid van toeristen komt uit Oostenrijk en Duitsland, maar hun aantal daalde ongeveer 18% ten opzichte van vorig jaar. Vanuit Denemarken kwamen tweemaal zo veel bezoekers, terwijl vanuit Tsjechië, Nederland, de Oekraïne en de V.S. een groei met 50% te zien was.

(Bron: www.bbjonline.hu 25–08-2008)

NIEUWS uit de Media

Hongarije en de Euro De investeringsbank Goldman Sachs verwacht dat alle centraal Europese EU-landen, waaronder Hongarije, in 2013 zullen toetreden tot de Eurozone.

Echter de actuele politieke situatie in Hongarije bemoeilijkt het nemen van verdere stappen.

Analisten van de bank geven aan dat Hongarije momenteel niet in de positie is om een besluit te nemen over een datum voor de toetreding tot de ‘wachtruimte’ voor de Euro-zone vanwege de politieke instabiliteit van het land. Maar indien de minderheidsregering of een nieuwe coalitie er in 2009 in slaagt om het overheidstekort en de inflatie sterk terug te dringen, dan komt toetreding nabij.

De wachtruimte zou dan in 2009 of 2010 kunnen worden betreden, hetgeen ruim op tijd is voor de invoering van de Euro in 2013.

De bank meldt voorts dat, indien de toetreding tot de wachtruimte in 2009 of 2010 wordt gerealiseerd, de zittende regering een goede uitgangspositie heeft voor de verkiezingen van 2010.

(Bron: www.bbjonline.hu 23–09-2008) New airport near Budapest Monday, 29 September 2008 The Hungarian real estate firm BigGeorge’s NV has secured planning permission to build a 2km runway and 5,000 square metre passenger terminal at Alba airport near Székesfehérvár, about 60km southwest of the capital. The owner of the developer, Viktor Nyíri, said the new airport could compete with the large Ferihegy airport, and is easily accessible, particularly for Buda residents. He said he expects the new airport to be operational by 2010 and to be handling 1.5 to 2 million passengers a year by 2015.

The airport will be targeting budget airlines, who often use cheaper airports some distance from the stated destination of their flights. Székesfehérvár is equidistant from both Budapest and the popular Lake Balaton resort of Siófok.

BigGeorge’s also plans to build an industrial estate on a 110-hectare site adjacent to the airport.

Source: www.budapesttimes.hu

België koopt voor 2 miljoen emissierechten in Hongarije Minister voor Klimaat en Energie Paul Magnette heeft een overeenkomst ondertekend voor de verwerving van 2 miljoen emissierechten via een investering in het Hongaarse ‘Green Investment Scheme’. De focus van dit project ligt op de promotie van energiebesparende investeringen in woningen en overheidsgebouwen en het bevorderen van hernieuwbare energie.

Lastenverdeling In 2004 spraken de gewesten en de federale overheid een lastenverdeling af om de Kyotodoelstellingen voor België te bereiken. De overeenkomst die Magnette nu ondertekent, kadert in het engagement dat de federale regering toen nam om jaarlijks 2,46 miljoen emissierechten gedurende de periode 2008-2012 aan te kopen.

Door het contract met Hongarije voor de aankoop van 2 miljoen emissierechten zet de minister naar eigen zeggen een belangrijke stap voorwaarts in het huidige federale aankoopbeleid.

Energiebesparende investeringen Hongarije zal de middelen aanwenden om energiebesparende investeringen in de woningen en overheidsgebouwen te bevorderen. Ook meer gebruik van hernieuwbare energiebronnen en de bouw van lage energieverbruikende woningen en passiefwoningen staan op het programma.

Hongarije zal een jaarlijks rapport aan de Belgische federale overheid overmaken voor de controle van de gerealiseerde emissiereducties.

(Bron: www.demorgen.be 29-09-2008) Tokaj expecting 20% more grapes Monday, 29 September 2008 Ferenc Marczinkó, the Regional Wine Community Council chairman, told news agency MTI last week that winemakers of the nation’s most famous wine region, Tokaj (NE Hungary), expect to harvest about 20% more produce in this year’s harvest, which will begin in the middle of October. The usual amount is between 30,000 to 35,000 tonnes, but this year winegrowers expect that number to go up as high as 45,000 tonnes. According to the chairman, the average market price for grapes might decline compared to last year’s, when it was between HUF 70 and HUF 80 (EUR 0,30-0,35) per kilogramme.

Source: www.budapesttimes.hu Hongarije in Zaken | 2008 ed.13

13

Karin Gabor Zakelijk correspondente

Michel Daenen Zakelijk correspondent

Dromen, durven, doen Als de laadklep van de truck dichtzit, we afscheid hebben genomen van vrienden en familie die ons hielpen met inpakken en we de auto starten om achter de truck aan te rijden naar Hongarije dringt het werkelijk tot ons door: het grote avontuur gaat nu echt beginnen…

Een half jaar geleden schreven we in onze Move to Balance Nieuwsbrief nog “Het roer gaat niet om, we blijven in Nederland”… Maar nu is het dan toch wel zover. Samen met ons zoontje laten we Nederland achter ons om in Hongarije onze droom te verwezenlijken.

Het begon met de aankoop van een vervallen, maar in onze ogen mooi huis op een stukje land aan de rand van een nationaal park in Noord Oost Hongarije. De jaren erna hebben we onszelf voorgehouden dat het ontwikkelen van een mooie plek in Hongarije prima samen zou gaan met het managen van ons bedrijf in Nederland. Niets bleek minder waar.

Iedere keer als we weer in Hongarije kwamen kostte het behoorlijk wat inspanning om de plek weer zo op orde te krijgen zoals we hem achter hadden gelaten. In de tijd dat we weg waren was het gras weer torenhoog gegroeid, waren de velden ondoordringbaar geworden en hadden de werklui die wel iets hadden gedaan behoorlijke sporen achtergelaten.

Eerst dus maaien, opruimen, repareren, poetsen… De rest van de tijd konden we dan verder met bouwen.

Over het exploiteren dachten we nog maar niet na, want we zagen eigenlijk ook wel dat het erg moeilijk is als je half je aandacht in Nederland hebt en half in Hongarije.

Maar ja, in Nederland woonden we aan zee en dat is natuurlijk ook heerlijk. Zeker Michel genoot als kitesurfer van de golven en de wind.

En hoewel je nog wel eens een zuchtje wind tegenkomt in Hongarije, zijn de golven natuurlijk ver te zoeken.

De verandering kwam toen Michel dit

14

Hongarije in Zaken | 2008 ed. 13

Bouwtekening van de tuin met terrassen, vijver, wellness en kruidentuin

voorjaar zei: “Wat nou als ik het kitesurfen loslaat?” Voorheen was dat nooit een optie, maar toen we dat eens serieus gingen bekijken bleek er ineens een zee aan mogelijkheden te zijn. En toen we het omgekeerd bekeken werd het bijna vanzelfsprekend: Voor een hobby laat je je droom toch niet schieten? Dus, ons huis en kantoortje hebben we verkocht, het bedrijf in Nederland zijn we gaan afbouwen en de emigratie werd voorbereid.

Move to Balance, Centrum voor Wellness en Inspiratie, is onze droom.

Het is een plek waar mensen in een prachtige omgeving nieuwe energie en inspiratie opdoen om zelf weer stappen in het leven te kunnen zetten. In Nederland hebben we tijdens ons werk als coach/counsellor en

procesbegeleider veel tijd doorgebracht in conferentieoorden, maar we hadden altijd het idee dat de sfeer van de lokatie niet helemaal paste bij het werk dat we deden.

Vaak ben je niet de enige groep die gebruik maakt van de lokatie en soms is het wel erg zakelijk of aan de andere kant juist weer erg alternatief. Wij waren op zoek naar een plek die aan de ene kant luxe uitstraalt en aan de andere kant intiem is. Toen we die niet vonden, hebben we besloten om hem zelf te creëren. We combineren een Bed & Breakfast met een kleinschalig conferentie oord, dat ook de beschikking heeft over wellness faciliteiten als een zwembad, sauna, hot tub, massage&yoga ruimte. Mensen kunnen zowel voor vakantie, als voor het volgen van programma’s naar ons

Move to Balance Center for Wellness & Inspiration

Zakelijk toekomen. Daarnaast is de ruimte beschikbaar als vergaderlocatie en voor cursussen van andere workshopbegeleiders of trainers. De sfeer en dat het op basis van exclusiviteit te boeken is, maken het bijzonder.

Om het concept ook economisch levensvatbaar en compleet te maken hebben we besloten om het uit te breiden met twee andere activiteiten: verbouw van medicinale planten en duurzame bosbouw. Beiden passen wat ons betreft uitstekend bij ‘balans’. Medicinale planten kunnen helpen om in balans te komen en daarnaast zorgen ze ook voor een prachtige omgeving. De bomen compenseren deels de vervuiling die we als mensen veroorzaken en daarnaast leveren ze ook een prachtig stuk natuur op waar je heerlijk in kunt wandelen en fietsen en tot rust kunt komen.

De keuze om op deze plek te beginnen is niet rationeel geweest. Het was intuïtief. Hoewel we onze plek in Hongarije al in december 2004 gekocht hebben, zijn we ook daarna nog volop gaan zoeken in andere delen van de wereld. Tropische, subtropische oorden en ook de Mediterranee kwamen voorbij, maar iedere keer won Hongarije het van al die “paradijsjes”. We werden er als het ware naartoe getrokken. Daarnaast kunnen we er ook een rationeel verhaal bij vertellen: Hongarije ligt in het hart van Europa en onze doelgroep zijn de Europeanen, die zijn dus dichtbij. Een project ontwikkelen ten oosten van Budapest is nog betaalbaar en zal naar verwachting op termijn een goed rendement opleveren. Er is in de regio nog maar heel

weinig ontwikkeld, wat erg aantrekkelijk is voor pioniers: dan kun je het dus zelf creëren.

Maar dat creëren gaat niet vanzelf.

Hoewel we soms wel eens diep zuchten “waren we maar in Nederland, dan hadden we alles zonder taalproblemen en onnodige bureaucratie veel makkelijker kunnen regelen” (wat ook niet altijd waar is trouwens) zijn we aan de andere kant ook beretrots als het ons weer gelukt is om een stapje verder te komen. Waar we het meest van genieten is hoe mooi het wordt. Onze droom van een mooie combinatie van comfort en natuur wordt steeds meer werkelijkheid. Het moeilijkste is het achterlaten van onze vrienden en familie.

Het liefst zouden we ze er gewoon bij hebben, dan was het compleet. Maar

het gaat om keuzes maken en dat betekent ook dat je dingen niet doet of niet hebt. Maar Hongarije is geen Australië, de vlucht tussen Nederland en Boedapest duurt 1.40 uur. En met de prijsvechters van tegenwoordig kost het als je geluk hebt ook bijna niets. Gelukkig hebben onze dierbaren dat ook ontdekt, want de boekingen voor de komende periode zijn al binnen!

Meer informatie: www.movetobalance.nl Tekst en foto’s: © Karin Gabor & Michel Daenen 2008

Aanleg van het zwembad op het bovenste plateau

De tuin met oprit in aanleg

Hongarije in Zaken | 2008 ed.13

15

Victoria Bodoczi Correspondente

Interview Erwin Koeman Sinds 1 mei 2008 is Erwin Koeman de nieuwe bondscoach van het Hongaarse nationale voetbalelftal. Hij kreeg een tweejarig contract aangeboden en de moeilijke taak om Hongarije weer op de voetbalkaart te plaatsen. Koeman speelde zelf voor FC Groningen, PSV en het Belgische KV Mechelen. Als trainer had Koeman eerder RKC Waalwijk en Feyenoord onder zijn hoede. Nu dus de taak aan hem om het Hongaarse voetbal weer te laten floreren. Hongarije staat momenteel 50e op de FIFA wereldranglijst.

In de jaren ’50 van de vorige eeuw was het Hongaarse voetbalteam ‘Arany Csapat’ (Magische Magyaren) één van de sterkste elftallen ter wereld, met als hoogtepunten het Olympisch goud in 1952 en de verloren WK-finale tegen Duitsland in 1956. Deze gloriedagen zijn echter al weer ruim 50 jaar voorbij. De laatste keer dat het Hongaarse elftal succesvol was op een groot toernooi was op het WK in 1966 in Engeland. Toen bereikte het de kwartfinale. Het is nu alweer 22 jaar geleden dat Hongarije überhaupt meedeed aan het WK. Het lijkt dan ook een hels karwei om het WK in 2010 in Zuid-Afrika te gaan halen.

Nederlandse voetbaltrainers als Guus Hiddink, Dick Advocaat en Leo Beenhakker hebben in het buitenland succesvol nationale voetbalteams gecoacht en geregeld de top bereikt.

Nu is de keuze van de Hongaarse voetbalbond dus ook op een Nederlander gevallen. Voor ‘Hongarije in Zaken’ dan ook een uitstekende gelegenheid om Erwin Koeman een aantal vragen te stellen. Hoe voelt u zich in Hongarije?

Ik voel me heel vrij hier. Ik ben iemand die zich makkelijk aanpast aan andere culturen. Ik heb vaker in het buitenland gewoond.

16

Hongarije in Zaken | 2008 ed. 13

Hoe goed kende u Hongarije voordat u bondscoach werd? Voelt u zich verbonden met het land?

Ik ben hier nooit eerder op vakantie geweest. Drie jaar geleden was ik hier voor het laatst toen we met Feyenoord tegen Újpest moesten spelen. We verbleven toen in Siófok.

Nu kan ik meer van het land ontdekken. In het oosten wonen veel armen.

Waar heeft u moeite mee in het dagelijkse leven in Hongarije?

Zoals ik zei, ik vermaak me hier goed. Ik ga mijn eigen gang en heb nergens moeite mee.

Als ik tijd heb, pak ik de auto en ga even rondrijden. Ik red me wel!

Interview Het is bekend dat Hongarije in de kwalificatieronde moeilijke tegenstanders treft als Portugal, Zweden en Denemarken. Naast de fysieke training moeten de spelers ook mentaal sterk zijn. Hoe bereidt u uw spelers voor op zo’n uitdaging?

Het is een proces, waarbij je niet naar de punten moet kijken, maar het succes langzaam opbouwt en samen stappen vooruitzet. Spelers moeten vertrouwen krijgen in zichzelf. Als de pers hen geen tijd gunt, maar gelijk resultaten wil, is het niet goed voor het team. De druk van de pers en de voorzitter creëert onrust en die werkt door naar de spelers.

Dat is juist wat we moeten voorkomen. We hebben stabiliteit nodig, anders komen we niet vooruit.

Wat kunnen de Hongaren leren als het over internationale samenwerking gaat?

Men moet open staan voor en luisteren naar adviezen van anderen.

Helaas laat de infrastructuur ook op voetbalgebied te wensen over. Die moet verbeterd worden, maar dat is een langdurig proces.

Hoe verloopt de communicatie op het veld? Bent u tevreden met de taalkennis van de Hongaarse spelers?

Er is geen communicatieprobleem, want Hongaren spreken Duits en Engels. Bovendien is er zoiets als voetbaltaal en die is universeel. Wat helemaal ideaal is, is dat mijn assistent Nederlands spreekt.

Het is duidelijk dat het succes van een voetbalteam afhankelijk is van de voetballers, de trainer en het hele technische team. Maar is dat het enige? Of kunnen de supporters ook bijdragen aan het succes?

Supporters willen te snel resultaten zien. Hongarije heeft al jaren niet gepresteerd en dat kun je niet in twee maanden goedmaken. Succes bereiken is een langdurig proces. Je hebt tijd nodig. Helaas is tijd in mijn ‘vak’ niet altijd gegund, het aantal punten telt.

Naast een baan met zoveel druk heb je een stevige familiebasis nodig.

Gelukkig heeft de nieuwe bondscoach een slimme vrouw. Zij is een stabiel en onafhankelijk persoon.

Koeman, die veel van huis is, beseft goed dat hij zo iemand nodig heeft aan zijn zijde. Als voorbeeld ziet Koeman zijn ouders waar hij veel respect voor heeft. Erwin Koeman heeft een jongere broer die ook bekend en succesvol is. Heeft hij ooit ook iets van zijn broer Ronald geleerd? Erwin lachend: Misschien heeft hij iets van mij geleerd. Ik ben tenslotte ouder. Maar nee, we hebben een hele goede band, we zijn vrienden van elkaar.

We zien elkaar trouwens niet veel, maar we spreken elkaar vaak. We hebben beiden ons eigen leven en we zijn best verschillend in ons doen en laten.

Er is nog een lange weg te gaan tot het wereldkampioenschap in ZuidAfrika in 2010. Hongarije heeft tot nu zeer goede resultaten geboekt: 0-0 tegen Denemarken, 2-1 verloren van Zweden, 2-1 gewonnen van Albanië en 1-0 gewonnen van Malta.

De derde wedstrijd, tegen Albanië, was een bijzondere overwinning omdat Albanië ook een Nederlandse bondscoah heeft, namelijk Arie Haan.

Op dit moment bezet Hongarije heel knap de tweede plaats in de zware poule. De komende maanden worden nog veel wedstrijden gespeeld. Hopelijk zal de Nederlandse-Hongaarse samenwerking zijn vruchten afwerpen en kunnen we de vriendelijke coach in de nabije toekomst met zijn team aan het werk zien op een groot eindtoernooi.

Tekst: © Viktoria Bodoczi 2008

Foto: Sebastiaan Pouyet

Wat is het verschil tussen de Hongaarse en de Nederlandse speler?

Mij werd verteld dat de Hongaarse spelers geen zelfvertrouwen hebben en dat het gebrek aan succes onder andere aan hun mentaliteit ligt.

Dat is gewoon niet waar. Ik zie een nationaal elftal dat zeer gemotiveerd is. De laatste wedstrijd hebben we tegen Zweden gespeeld en verloren.

Toch waren mijn voetballers mentaal sterk. Deze jongens willen graag presteren. Het feit alleen al dat ze heel graag willen, zegt genoeg.

Foto: Sebastiaan Pouyet

Hongarije in Zaken | 2008 ed.13

17

Column

Edwin Bakker Columnist

Tweede huis in Hongarije Dr. Edwin Bakker is sinds 2007 hoofd van het Clingendael Security and Conflict Programme. Daarvoor was hij als onderzoeker verbonden aan Clingendael. Zijn onderzoek richt zich voornamelijk op terrorisme en nieuwe en onconventionele veiligheidsdreigingen. Bakker promoveerde in 1997 aan de Rijksuniversiteit Groningen op het onderwerp etnische minderheidsconflicten in Centraal-Europa. Bakker is tevens bekend door zijn frequente optredens in actualiteitenprogramma’s op de publieke omroep. Verder is Bakker verbonden aan het Nederlandse Helsinki Comité dat zich inzet voor het realiseren van OVSEdoelstellingen.

Hongarije is één van de favoriete Centraal-Europese landen onder Nederlanders. Al jaren gaan tienduizenden Nederlanders er op vakantie. Een toenemend aantal onder hen bevalt dat zo goed dat ze in de afgelopen jaren hebben besloten de band met Hongarije te versterken door middel van de aanschaf van een tweede huis aldaar. Na Duitsers en Oostenrijkers staan Nederlanders op de derde plaats als het gaat om buitenlandse huizenbezitters. Anders dan onze oosterburen en de Oostenrijkers, die een sterke voorkeur hebben voor respectievelijk de Baranya en het westelijke deel van het land, kom je Nederlanders echt overal tegen. Van Györ tot Szeged en van Debrecen tot het Balatonmeer.

Diegenen die het avontuur niet schuwen en die van klussen houden, zie je aan de slag in het heuvelachtige noorden (Cserhat, Matra en Bükk), of midden op de Pusta in de buurt van Kecskemet. Wat trekt die mensen om op een lange dag rijden van polders en dijken te investeren in een huis in Hongarije?

Ik denk niet dat er een algemeen antwoord valt te formuleren. Ik kan de vraag wel voor mezelf beantwoorden: rust en ruimte, een mooi landklimaat met hete zomers en koude winters, het eten, en natuurlijk de mensen, de taal en cultuur. Niet dat ik veel van die taal versta. Behalve wat standaarduitdrukkingen beheers ik het totaal niet. Maar toch voel ik

18

Hongarije in Zaken | 2008 ed. 13

er me thuis. Wat dat precies is, is moeilijk uit te leggen. De vriendelijkheid van de Hongaren speelt beslist een rol. Maar er zijn ook grotere zaken die Nederlanders en Hongaren binden. Misschien is dat een enigszins vergelijkbare geschiedenis van invloed is: vroeger een groot en machtig land, nu nog slechts een klein landje in Europa. Hoe dan ook, op één of andere manier liggen Hongaren en Nederlanders elkaar gewoon en voel ik er me thuis.

Dat laatste was de belangrijkste reden dat ik drie jaar geleden actief op zoek ben gegaan naar een tweede huisje ergens ten noorden van Budapest.

Samen met een geweldig enthousiaste Nederlandse makelaar, Anton Wetters, op pad in de Cserhat heuvels. Veel huisjes gezien met veel grond en, niet onbelangrijk, ook nog eens voor weinig geld. Misschien was de keuze te groot, want op een of andere manier was er niet een specifiek pand dat er echt uitsprong.

Bovendien was het de slechtste zomer in Hongarije van de afgelopen eeuw en vluchtten we voor de regen voordat we nog meer huizen konden bekijken. In Frankrijk waar we twee weken later waren, was het wel mooi weer en liepen we onverhoopt wel tegen iets aan. De afstand met Nederland (nog geen vier uur rijden) gaf de doorslag. Daarmee was het idee van een huis in Hongarije voorlopig van de baan.

Dat was drie jaar geleden. In de tussentijd hebben we veel plezier van het huisje in Frankrijk, niet in de minste plaats omdat ik van klussen houd. Maar toch blijft er iets knagen.

Laatst ben ik daarom weer een keer op wat Hongaarse websites gaan kijken. Ik zag iets erg leuks in de Donauknie – dichtbij Budapest, dichtbij wandelroutes in de Pilisbergen, echt fantastisch. Mijn geliefde was helaas wat minder enthousiast, zeker omdat het pand nog wel een opknapbeurt kon gebruiken. Ze wees op de verbouwing in Frankrijk die nog lang niet af is. En dan is er nog het huis in Nederland. Tja, mijn belofte om deze zomer de balkonreling te schilderen ben ik inderdaad niet nagekomen en zo liggen er nog wel meer klusjes te wachten. En natuurlijk heeft ze gelijk met haar opmerking over te veel hooi op je vork nemen. Ik houd me daarom nog maar even koest. Maar het zou kunnen dat de volgende keer dat we in Hongarije zijn, we toch opeens ‘toevallig’ langs een makelaardij lopen.

Een huisje in Hongarije, dat blijft toch wel de ultieme droom.

Tekst: © Edwin Bakker 2008

Leidy Jelsema is freelance tekstschrijver en heeft een eigen tekstbureau: Schrijfopdrachten.nl.

Leidy Jelsema Correspondente

Röghözkötött of viszlát in Hongarije (deel 1) Het klimaat heeft mediterrane trekjes, de bevolkingsdichtheid is prettig laag, het landschap bestaat grotendeels uit natuurgebieden in glooiend terrein en files en bedrijventerreinen met zichtlocatie zijn nog onbekend. Mocht iemand Het Dorp van Wim Sonneveld willen voorzien van passende couleur locale, inclusief ‘kar met paard’, dan is dat hier in het zuidwesten van Hongarije geen enkel probleem.

Een reportage in twee delen. Nu het eerste deel, het tweede deel verschijnt in het volgende nummer van Hongarije in Zaken.

Ook de paarden Twee grote pannen zonder deksel borrelen op de houtgestookte kachel.

Af en toe roert een vrouw erin. Het is nog geen negen uur in de ochtend.

Aan weerszijden van de kachel twee weldoorvoede katten. Het vermoeden rijst dat hier met kookpan en katten het aantal kippen in de hand wordt gehouden. Vele kippenbotjes liggen buiten tussen een twintigtal magere rondscharrelende kippen.

Alle zes volwassenen zijn verzameld in het hart van het huis, de keuken.

Het huis telt zeker vijf kamers, rommelig en donker, in elke kamer een bed. Ook in de keuken, daar is het bed eigenlijk meer een divan met donker geblokt kleed, overdag handig als bank.

Het achterste vertrek blijkt stal.

Vier paarden staan er naast elkaar, elk vastgebonden aan een ring in de muur. Deels beschimmeld hooi ligt tussen hen in. Mochten we belangstelling hebben: ook de paarden zijn te koop. Dat zal de vraagprijs dan verhogen tot omgerekend ruim 10.000 euro.

Zoals dit dorp zijn er tientallen.

Verreweg de meeste huizen zijn rechthoekig met aan de ene lange zijde ramen en deuren die uitkomen op een galerij gesteund door fraaie houten pilaren. De andere lange zijde is helemaal gesloten. Privacy van en naar de achterburen is een groot goed. Daar zomaar ramen en deuren in aanbrengen om meer licht in huis te krijgen, is in principe niet toegestaan. De huizen in de straat staan naast elkaar, allemaal met de korte zijde naar de weg en de lange blinde muur telkens naar rechts of naar links. Blinde muren wijzen praktisch altijd naar het noorden.

Die eerste dag staan een stuk of acht huizen op het programma. Het is een kennismaking met het Hongaarse platteland in de provincies Tolna, Somogy en Baranya in het zuidwesten. De huizen ademen nog de sfeer van de jaren vijftig,

zestig van de vorige eeuw. Kasten op naar buiten staande pootjes, formica tafels met plastic kleden, veel donkerbruin. Geen centrale verwarming, wel tegelkachels wat houtvoorraden noodzakelijk maakt. Slechts de helft van de dorpen beschikt over aardgas.

Wel is er stromend water – net zo drinkbaar als in Nederland – en elektriciteit. Internet is er ook, aan beschikbaarheid en snelheid wordt gewerkt.

Pension Met zware tred komt Károly, de pensionhouder, de trap op. In de ene hand borden en bestek, in de andere een rieten schaal met broodjes.

Met diezelfde hand klemt hij een porseleinen kom met boter tussen de schaal en zijn forse buik. Zweet parelt op zijn voorhoofd.

Ontbijt en diner serveert hij niet

Foto: Leidy Jelsema

Hongarije in Zaken | 2008 ed.13

19

beneden in het café waar ook de keuken is, maar boven in de nis tegenover de trapopgang. Achter het café is een winkeltje. De openingstijden, vanaf ’s morgens vroeg 6:00, lopen gelijk op.

Regelmatig komt iemand het café binnen, bestelt een pálinka, jenever van een fruitsoort met een standaard alcoholpercentage van 52 procent, giet dat met kleine slokjes staand naar binnen en vertrekt weer. Er wordt weinig gepraat. Vol is het er meestal niet. Tegen de muur drie tafels met banken. De bar aan de andere kant kent geen barkrukken, wel een voetstang. Achter de bar is de doorgang naar het winkeltje.

In de rest van het huis woont hij met zijn vrouw, zoon, dochter, schoonzoon – wanneer deze niet in het buitenland (eerder Duitsland, nu in Engeland) werkt – en kleinzoon van een jaar of twee, zijn oogappel.

“Hij is naar mij vernoemd”, zegt hij trots, “Zoals ik naar mijn grootvader.” In een vorig leven was hij politieman, is nu gepensioneerd en woont tot zijn grote vreugde weer in zijn geboortedorp Lápafő. Daar is hij nu pensionhouder, café-eigenaar en winkelier. Dit pension is voor een paar dagen ons onderkomen in de huizenjacht met als bedoeling te emigreren.

De kleinzoon bepaalt het dagritme van de familie en de openingstijden.

Moet hij eten, eet iedereen. Slaapt hij, is het stil in huis. Speelt hij, komt de hele familie kijken. Moet hij ergens heen verder dan het dorp, dan is daar de gloednieuwe witte Chevrolet: “Hij vindt het zo fijn om daarin te rijden, hij wordt er rustig van.”

Op een dag moet de kleinzoon voor een controle naar het ziekenhuis en de Chevrolet kan het erf niet af, klemgezet door onze auto. Wij zijn niet op de hoogte van de agenda van de kleinzoon en zijn al vroeg met Stefan Wiemann, makelaar van Magyar Kúria Kft. (www.somogyikuria.info/) op huizenjacht gegaan.

Op de oprit passen precies twee auto’s achter elkaar en onze auto staat achter de Chevrolet. Veilig, maar onverplaatsbaar. De makelaar wordt mobiel gebeld. Maar we zijn al twee uur onderweg en er wacht

20

Hongarije in Zaken | 2008 ed. 13

Foto: Leidy Jelsema

nog een aantal bezichtigingen: terugrijden kan echt niet. Het gesprek gaat in het Hongaars, een vertaling volgt niet. Later zal Wiemann zeggen: “Soms is het beter zo… Hongaren kunnen heel grof zijn, maar zijn net zo gauw weer rustig.

Ze hebben gewoon een zuidelijk temperament.”

De rit naar het ziekenhuis gaat dan per Trabant van de schoonzoon. Die auto staat aan de weg wanneer er gasten zijn met een auto.

Terug bij het pension komt het onderwerp uitvoerig opnieuw aan bod, waarbij de belangen van de kleinzoon worden afgezet tegen de onwetendheid van makelaar en gasten en het schema van de bezichtigingen. Na een tijdje is alles gezegd, grootvader bedaart en de kwestie wordt afgedaan met een stevig glas Hongaarse wijn.

Boshuis Ook de tweede dag komen de huizen uit de portefeuille van Stefan Wiemann. Zijn Nederlands – gevolg van een jarenlang verblijf in Limburg – is duidelijk van Duitse origine.

Zo heeft hij het over ‘ooievaren’, ‘grondstukken’ en dorpen die zijn ‘omgeven van bossen.’ In een oude groene Ford neemt hij belangstellenden mee. Met zijn forse postuur, leren jack en blonde paardenstaart is hij een opvallende verschijning in Hongarije.

De dag begint in het bos. Echt bos, met koppels herten die verbaasd opkijken en dan toch maar wegspringen, overstekende eekhoorns, zonder verharde wegen en ANWB-paddestoelen, met slingerende zandpaden vol diepe kuilen. De aangekondigde zwijnen laten zich niet zien.

Nog niet zo lang geleden regende het langdurig en de snelste weg van een kwartier naar het huis is onbegaanbaar. De alternatieve route van ruim een half uur is noodzakelijk. Een terreinwagen is hier in zijn element. Wiemann heeft een bevriende Duitser, hij wordt voorgesteld als Wolfgang, gevraagd deze dag mee te gaan; die heeft zo’n wagen.

Het geel gestucte huis is in een Uvorm gebouwd. Het korte tussenstuk heeft een galerij. De vraagprijs is zo’n 60.000 euro. Het stuk grond dat erbij hoort, is ruim een halve hectare. Daarnaast is er nog zeven hectare extra grond met afgekochte erfpacht. Sinds 1996 kan een buitenlander geen bosgrond meer kopen, na 2014 waarschijnlijk weer wel door Europese regelgeving.

Er is een put, één grote schuur en een aantal kleinere. De deuren zijn grijsachtig blauw en de vertrekken hebben nog een tegelvloer. De ramen zijn zonder glas. Om het huis stukken bos afgewisseld met

grasland en struiken. Met een flinke schoonmaakbeurt, vele liters verf en een paar handige klussers moet het huis snel al wel weer bewoonbaar zijn.

De enige buren in de wijde omtrek wonen ‘daar ergens’, een Hongaar die Budapest voor gezien houdt.

Van de grote schuur – oppervlakte zeker tweehonderd vierkante meter – zijn de meeste dakpannen verdwenen. Bij het vorige bezoek, een paar weken geleden, was dat nog niet zo, bespreken de mannen in het Duits. Andreas meent te weten hoe dat komt. Het huis is jaren geleden gekocht door een Oostenrijkse. Een koopje, zo weet het dorp, waar Andreas woont. De ex-man is jaloers, zegt hij, die had het zelf bij de scheiding willen kopen, maar viste achter het net. Zulke oude degelijke dakpannen brengen tegenwoordig een aardig bedrag op.

Ze hebben netjes gewerkt, er zijn geen kapotte dakpannen.

Inmiddels is het huis eigendom van een gepensioneerde Duitse arts, die daar met een hele dierentuin is neergestreken.

In het huis moet een zwerver hebben overnacht. Kijk maar, wijst Andreas, daar sliep hij en daar was zijn toilet.

Ook zo diep in het bos zijn daklozen op zoek naar een onderkomen.

Een oude Lada rijdt voorbij. Daarin vier stuurs kijkende mannen. Door een achterraam is de loop van een geweer te zien. Jagers, zegt Wiemann. De sfeer krijgt opeens een sinister kantje.

Hoe mooi ook op een zonnige lenteochtend, in de winter, met kou, regen en eenzaamheid zal de sfeer anders zijn. En in de winter is het al om vier uur ‘s middags donker.

Herdenking Het volgende huis, in hetzelfde bos, is net revolutiebouw. Grijs, grauw, hoekig, niet af, nieuw en leeg. Van de douche resten nog wat tegels.

Ook de vensterbanken zijn weg.

Actie tegen de eigenaar, legt Andreas uit, een stroper in de gevangenis.

De eigenaar kon een gedeelte van zijn straf voorwaardelijk krijgen als hij maar niet opnieuw in de bossen ging wonen. Veel meer wil hij er niet over vertellen. Dit huis staat dichter

bij het dorp dan het boshuis van de Oostenrijkse, maar is even moeilijk bereikbaar. De vraagprijs is reeds gehalveerd.

Niet zover daar vandaan aan een bospad de restanten van een groot gebouw, een school.

Tijdens de tweede wereldoorlog ging het front drie keer over het plaatsje heen. De bevolking was gevlucht en had daarna niets meer om naar terug te keren. Ten tijde van de oorlog stonden de Hongaren aan de kant van de Duitsers, dus was Hongarije in die zin geen bezet land.

Duitse troepen kwamen er pas toen de Sovjets de grens met Hongarije gepasseerd waren. Het gerucht gaat dat Stalin persoonlijk informeerde hoe groot het gebied rond dit plaatsje wel niet was; er werd toen al maanden om gevochten. Praktisch alles werd met de grond gelijk gemaakt. Niemand keerde terug.

Niemand wil er nu meer wonen.

Elk jaar houden mensen uit het dorp hier een eenvoudige herdenking.

HUF Waar je in dorpen het gevoel bekruipt dat de inspiratie voor Het Dorp van Wim Sonneveld hier vandaan had kunnen komen, in grotere plaatsen en zeker in steden als Pécs en Budapest is dat onmogelijk. Het zijn moderne westerse steden

versierd met oosterse sferen.

Het winkelassortiment is zeker daar in grote lijnen vergelijkbaar met Nederland. Ook de prijzen.

De munteenheid is de forint, prijzen worden uitgedrukt in HUF (Hungary Forint). Honderd HUF kost vierendertig eurocent (koers 22 oktober 2008).

Het modale inkomen bedraagt gemiddeld een vijfde van westerse landen. Voor Hongaren zijn de prijzen daardoor hoog.

Restaurants daarentegen zijn zeer goedkoop voor westerse begrippen.

Net zo alle levensmiddelen en andere eerste levensbehoefde. Dit geldt overigens niet voor toeristische gebieden als rond het Balatonmeer.

Betalen met pin is nog onbekend.

Wel komen er steeds meer geldautomaten. De euro wordt waarschijnlijk ingevoerd 2014, zei men in vorig jaar. De Hongaarse politiek echter, beschouwde dit opnieuw als niet haalbaar. De euro zal komen, alleen kan en durft niemand meer aan te geven wanneer. De hele economie is gewoon nog lang niet rijp voor de euro. Maar met Forinten is iedereen miljonair en dat heeft ook wel iets.

In het volgende nummer van Hongarije in Zaken het tweede en laatste deel van de zoektocht.

Tekst: © Leidy Jelsema 2008

Foto: Leidy Jelsema

Hongarije in Zaken | 2008 ed.13

21

Ik ben Stefanie Burlovics-Veldman en in 1990 maakte ik, tijdens een vakantie met mijn ouders, voor het eerst kennis met Hongarije. Het jaar daarop leerde ik tijdens één van de stapavonden mijn huidige man János kennen. Naast moeder, ben ik secretaresse. Na de Havo heb ik een secretaresse-opleiding gevolgd aan het instituut Schoevers. Vervolgens heb ik bij diverse werkgevers ervaring opgedaan. Naast het Hongaars spreek ik namelijk nog Engels, Frans en Duits. Ik hoop dat ik als correspondent voor Hongarije in Zaken veel interessante mensen zal ontmoeten, die net zo geboeid en enthousiast zijn over Hongarije als ik.

Stefanie Burlovics Correspondente

Filmproductie ‘Lost Persons Area’ In de vakantiemaand juli vonden op de Maasvlakte te Rotterdam de opnames plaats van de speelfilm Lost Persons Area. Een film van Caroline Strubbe, die eerder de twee bekroonde korte films Melanomen en Taxi Dancer regisseerde. De film gaat over de broosheid en vergankelijkheid van de vader-dochterrelatie. De film is een coproductie van Minds Meet (België), Artemis (België), De Productie (Nederland) en Uj Budapest Film (Hongarije).

Lost Persons Area is een gevoelige film over verliezen en loslaten en hoe de hartslag van het leven zich steeds weer herpakt. Het tedere verhaal van twee mensen; Mattie, een veertigjarige ingenieur, die leeft en werkt in Andalusië, Spanje. En Joanna, een vreemd meisje dat hem heimelijk bespiedt. Ze stuurt hem dagelijks poëtische berichtjes over haar 18de verjaardag maar Mattie probeert deze boodschappen te negeren en te verbergen voor zijn Spaanse vriendin. Toch confronteert dit afstandelijk weerzien hen met hun fragiele verleden en rakelt het lang vergeten herinneringen weer op.

De productie kent een budget van € 1,8 miljoen. Het project kreeg reeds de steun van het Vlaams Audiovisueel Fonds, het Nederlandse en Rotterdamse Fonds voor de Film, de Franstalige Gemeenschap en ARTE-ZDF. Het script werd geselecteerd voor het EAVE workshops ‘06, Rotterdam Cinémart 2007 en de Berlinale Coproduction Market 2007.

Op de advertentie in het voorjaarsnummer van het tijdschrift ‘Most Magyarul’ heeft onder meer Janos Burlovics gereageerd. In de advertentie werd gevraagd of jonge Hongaarse mannen, woonachtig in Nederland, belangstelling hadden om mee te werken aan deze speelfilm.

22

Hongarije in Zaken | 2008 ed. 13

Foto: www.sxc.hu

Zijn rol, samen met 7 andere Hongaren, was die van Hongaarse werknemer van de hoofdrolspeler.

Vanuit de Belgische en de Hongaarse producent speelden ook Hongaren in de film mee. Na een casting en een gesprek met de regisseur en de overige acteurs konden de opnames beginnen.

Janos vond het een hele ervaring om een uitstapje te maken in de filmwereld. Hij is dan ook erg benieuwd naar het resultaat. De film gaat ergens in de loop van volgend jaar in première. Mocht hierover

meer informatie beschikbaar zijn, dan volgt publicatie in ‘Hongarije in Zaken’.

Voor meer informatie kunt u kijken op www.members.lycos.nl/ lostpersonsarea/experiences1.html Tekst: © Stefanie Burlovics 2008

BudapeStudy

Oproep voor Budapest Studyprograms De BTH BP Toeristische Service BV zoekt samenwerkende partners.

Diverse vakmensen van TV, radio, vakbladen, journalisten die door middel van een selectie worden toegelaten, kunnen in Budapest een studiereis van 2 – 3 dagen meemaken.

Het doel van de dagen wordt op ieders interesse aangepast. Op deze manier kunnen mensen die in diverse media werkzaam zijn op een andere manier met de Hongaarse hoofdstad kennismaken. Hiermee worden onder meer toeristische serviceaanbieders, locaties, bezienswaardigheden, programmamogelijkheden, gastronomische en culturele aanbiedingen bedoeld. Aan het eind van het bezoek kunnen de journalisten hun persoonlijke ervaring op papier zetten en in een gegeven media publiceren.

Klik voor meer info op

Verdere informatie:

http://www.budapestinfo. hu/hu/szakmai_oldalak_sajto_ budapestudy/jelentkezes_a_ budapestudy_programra

Ördög Ágnes – public relations, Tel : 30-590-0170, E-mail : ordog@budapestinfo.hu Tekst: © Stefanie Burlovics 2008

BudapeStudy bestaat al meer dan 10 jaar en dit is één van de meest effectieve manieren om de stad te promoten. Via dit journalistenprogramma komt Budapest in aanraking met een zeer diverse mediagroep, die overal in de wereld actief is, inclusief in het programma samenwerkende serviceaanbieders.

Het afgelopen jaar hebben meer dan 100 verschillende bedrijven meegedaan, waardoor voor miljoenen euro’s marketingcampagne is bereikt. Meedoen met BudapeStudy BTH is gratis. Iedereen mag en kan aansluiten.

Hongarije in Zaken | 2008 ed.13

23

Hungarian Business Network

Hungarian Business Network Het Hungarian Business Network (HBN) streeft ernaar een interessante ontmoetingsplaats te creëren voor zowel kleine als grote bedrijven die in Hongarije zijn geïnteresseerd.

Het Hungarian Business Network (HBN) streeft ernaar een interessante ontmoetingsplaats te creëren voor zowel kleine als grote bedrijven die in Hongarije zijn geïnteresseerd.

Dat betekent: - Een unieke toegang tot (nieuwe) business-contacten - Een forum om ervaringen met elkaar uit te wisselen - Een platform voor actuele businessinformatie over Hongarije - Beleving van typische Hongaarse momenten en plezierig netwerken - Een manier om goede doelen te steunen in Hongarije Het HBN heeft jaarlijks tal van interessante zakelijke evenementen voor u in petto. HBN maakt nog steeds een dynamische ontwikkeling door. Dit mede dankzij het nieuwe HBN bestuur en verdere samenwerking met verschillende andere organisaties. Hierbij werken we steeds structureler samen met het interessante zakenblad ‘Hongarije in Zaken’ dat zich ook steeds verder doorontwikkelt en veel soortgelijke doelstellingen nastreeft.

Resultaat van onze inspanningen is een immer groeiende opkomst van leden en geïnteresseerden bij de evenementen. Het kan oprecht gezegd worden dat HBN weer verder gegroeid is als ontmoetingsplaats

24

Hongarije in Zaken | 2008 ed. 13

tussen Nederlandse en Hongaarse bedrijven. Nieuwe bedrijven zijn natuurlijk altijd welkom om zich bij ons netwerk aan te sluiten.

Naast de bedrijfsbezoeken met verschillende thema’s zijn er ook steeds verdere ’diensten’ die wij beschikbaar stellen voor onze leden.

Dit zijn er teveel om op te noemen maar enkele initiatieven zijn de volgende:

kortingen krijgen maar ook hun bedrijf kunnen presenteren met zogenoemde “Profielpagina’s”. Verder een vernieuwde website waarbij we nog beter op de wensen van de leden en bezoekers willen gaan inspelen.

Onze website ondergaat een grondige opknapbeurt maar u kunt deze wel raadplegen voor meer informatie. www.hungarianbusinessnetwork.nl

- structurele samenwerking met Hongarije in Zaken; hierbij willen we zorgen dat onze leden niet alleen

Bezoek onze website en neem gerust contact met ons op!

HBN Bijeenkomst

HBN Events commissie Het pittoreske vestingstadje Muiden vormde op vrijdag 5 september het prachtige decor voor de zeiltocht die HBN georganiseerd had. Met maar liefst 55 geïnteresseerden voer het zeilschip De Rederrijker rond half acht de haven uit op weg naar het Markermeer. HBN had zelfs een reservelijst met deelnemers achter de hand daar de interesse enorm was om mee te varen.

Het al vroeg ingezette herfstweer kon de goede stemming niet verminderen. De wind en regen maakten het bijna een spookachtig tafereel zo midden op het meer, met onder in de kajuit 55 mannen en vrouwen die zich vol overgave lieten verwennen door heerlijke happen en dranken.

Tal van diverse bedrijven had zich ingeschreven voor dit unieke evenement, wat een zeer interessante mengeling van interesses en belangen opleverde.

Allen hadden echter gemeen zaken te willen doen in of met Hongarije of lieten zich uitvoerig bijpraten over de laatste ontwikkelingen van dit boeiende Centraal-Europese land. Van de Hongaarse ambassade tot uitzendbureau’s en van subsidieadviseurs tot journalisten, alles en iedereen was aanwezig.

HBN-voorzitter Ernst-Jan de Roest vertelde na het eten over de groei van HBN en welke mogelijkheden dit allemaal kan opleveren in de toekomst. Dat HBN maar blijft groeien, bleek ook die avond weer. De verder ingezette professionalisering en enthousiasmering zorgden immers wederom voor een succesvol evenement. Daarnaast presenteerde hij Peter Schouten als de nieuwe hoofdredacteur van het magazine ‘Hongarije in Zaken’, die

vervolgens kort inging op mogelijke samenwerkingsverbanden in de toekomst. Naar (inmiddels) goed gebruik verlootte HuNed weer een aantal zeer goede flessen Hongaarse wijn. Rond een uur of elf meerde De

Rederrijker weer aan in de haven van Muiden alwaar de beste (Hongaarse) stuurlui zich weer aan wal begaven...

Tekst: © Team HIZ 2008

Hongarije in Zaken | 2008 ed.13

25

Hungarian Business Network

HBN ledenpagina Hierbij in hoofdlijnen voor de lezers van Hongarije in Zaken de uitleg van de samenwerking tussen het Hungarian Business Network (HBN) en Hongarije in Zaken (HiZ).

Beide organisaties bevorderen het zakendoen tussen Nederland en Hongarije en daarom heeft het HBN bestuur besloten om onze samenwerking te intensiveren. Deze nauwere samenwerking blijkt bijvoorbeeld uit de Oriëntatie- en handelsreis naar Hongarije en de voordelen die wij onze leden mogen aanbieden om in het zakelijke magazine hun bedrijven te presenteren en/of een flinke korting op de abonnementsprijs.

De voordelen voor HBN-leden op een rij: 1. Abonnement voor € 19,95 (niet-leden betalen € 24,95) 2. Korting van 25% korting op adverteren in Hongarije in Zaken 3. Ledenpagina’s € 60,-- (zowel in het magazine als ook in komende HBN publicaties) Wij zullen zeer vereerd zijn indien u meedoet aan deze actie, zodat wij een compleet ledenboek kunnen uitbrengen! Hieronder nogmaals de twee snelle beslissers.

Met vriendelijke groeten, Ernst-Jan de Roest (Voorzitter) www.hungarianbusinessnetwork.nl

26

Hongarije in Zaken | 2008 ed. 13

Aankondiging filmavonden ‘No Mercy’

Begin november zal de film ‘No Mercy’ te zien zijn in verschillende Nederlandse steden. De regisseur is de Hongaar Elemér Ragályi die in deze film de beruchte zaak ‘Pusoma’ centraal zet, waarin de hoofdrolspeler jarenlang ten onrechte in de gevangenis zit totdat hij uiteindelijk onschuldig wordt bevonden door de rechtbank. Dit soort onrecht wordt als schandalig gezien in de ‘gewone wereld’.

Echter, in slecht opererende en ongeorganiseerde maatschappijen zonder heldere wetgeving kan dit wel aan de orde van de dag zijn.

Afgelopen februari is ‘No Mercy’ al op Duna TV uitgezonden. Volgens recensies is dit de beste televisiefilm van de afgelopen jaren. Hongarije heeft de film zelfs genomineerd voor de prestigieuze European Film Awards.

Leiden – 4 november

Groningen – 5 november

Den Haag – 6 november

Locatie: Universiteit van Leiden, Plexus Studentencentrum Adres: Kaiserstraat 25, 2311 GN Leiden Entree: EUR 7,50 (studenten en 65+: EUR 5) Film start om 18:30 uur De film is ondertiteld (Nederlands/ Engels) Elemér Ragályi is zelf ook aanwezig voor een gesprek met de aanwezigen!

Locatie: Rijksuniversiteit Groningen, Afdeling Finoegrische Talen en Culturen. Bereikbaarheid: De Faculteit der Letteren is gevestigd in het stadscentrum van Groningen.

Het grootste deel van de faculteit bevindt zich in het Harmoniegebouw aan de Oude Kijk in ‘t Jatstraat 26.

Adres: Oude Kijk in ’t Jatstraat 26, 9712 EK Groningen Film start om 13.00 uur In samenwerking met mevr. Dr. M. Czibere

Locatie: Duikers Derde Ambachtschool Adres: Zwaardstraat 16, 2584 TX Den Haag Entree: EUR 5 Film start om 20:00 uur Elemér Ragályi is zelf ook aanwezig voor een gesprek met de aanwezigen!

Meer info op: www.plexus.leidenuniv.nl

Meer info via: www.rug.nl/let/faculteit/adressen

Meer info via: www.d3a.nl Tekst: © Csilla Tordai 2008

Culinair

Elvira Loomans Culinair Correspondente

Zomerfestivals in Hongarije 2008 Het was een hete zomer in Hongarije. Ondanks de hitte werd er veel gedanst en gegeten. Er was een keur aan festivals en evenementen waar de Hongaar en de cultuursnuivende toerist een greep uit kon doen.

Het zomerfestival in de hoofdstad kende tal van producties, waaronder een reeks toneelstukken met de titels Oliver, Romeo en Julia, Zwerver en koningsjongen.

Verhalen van de hand van beroemde Engelse literaire schrijvers als Charles Dickens (1812-1870), Shakespeare (1564-1616), maar ook van de Amerikaan Mark Twain (1835-1910).

Een ander groot evenement is het Wijnfestival wat plaatsvond op 14 september in het burchtkwartier bij het koninklijk paleis. Dit evenement is in de loop der jaren uitgegroeid tot een vooraanstaand festival. Koloszi Laszló merkt in zijn verslag “A” Borfesztivál [‘Het’ wijnfestival] over dit evenement terecht op dat het niet kan bestaan zonder financiële steun van de overheid. Zijn vraag is echter wat de motivatie van de staat is hier bergen met geld tegenaan te gooien. En hij voegt hieraan toe dat de wijnproductie tot één van de winstgevende takken van landbouw behoort in Hongarije, die zich dynamisch ontwikkelt en niet meer slechts het gespreksonderwerp is van filosoferende wijnliefhebbers.

Toch moet volgens hem gezegd dat door de verzwaarde regelgeving het wijnbouwgebied in Hongarije geslonken is. Al rondwandelend op het festival werd hem al snel duidelijk dat in tegenstelling tot jaren geleden het aanbod en de verscheidenheid aan wijnen zeer is toegenomen. Volgens Koloszi is het doel van een evenement als deze dat kleine, veelbelovende jonge wijnboeren hun wijnen op dit festival op de kaart kunnen zetten en zich op deze manier zowel nationaal als internationaal kunnen profileren.

Dit is gelukt. Live muziek dient er, naast de imponerende locatie namelijk het koninklijk paleis- als mooie achtergrond waartegen het wijnproeven een waar genot wordt.

28

Hongarije in Zaken | 2008 ed. 13

foto: www.sxc.hu

Koloszi komt -licht aangeschotendan ook tot de slotsom dat het wijnfestival zich met recht een cultureel evenement mag noemen.

Tot slot had het Joods Zomerfestival een gevarieerd aanbod op het gebied van kunst en muziek.

Speciale aandacht schenk ik aan de expositie in het Mednyánszky Galéria waar werk te bewonderen viel van drie Hongaarse kunstenaars, te weten: Edit Szalma, illustrator van verscheidene sprookjesboeken van de bekende Hongaarse schrijfster Magna Szabó; Anikó Róth en Gábor Kapolka. Szalma wist de aandacht te trekken met haar schilderijen geïnspireerd op de rijke Joodse sprookjes. De Joodse cultuur kent sowieso een rijke beeldende traditie. Het heeft volgens Péter Fuchs in zijn artikel

Chagall, rabbik, műanyag pohár [Chagall, rabbijnen, kunststofbekers] echter tot de 20e eeuw geduurd voordat deze rijke traditie zich in Hongarije kon openbaren. Denk maar aan de mooie synagogen die in eclectische en Moorse stijl zijn gebouwd in Hongaarse steden als Boedapest, Kecskemét of Pécs. Op de schilderijen van de kunstenares Anikó Róth vermengen ‘Chagalliaanse’ thema’s zich moeiteloos met haar eigen stijl.

Tot slot weet de fotograaf Gábor Kapolka zijn zwart-wit opnamen een tijdloos karakter te geven, zodat het oog van de bezoeker de afbeeldingen misschien wel 100 jaar ouder zou kunnen schatten dan ze in werkelijkheid zijn.

Tekst: © Elvira Loomans 2008

Evenementen Hongarije

Oktober

November

*Experidance: Renedance, Veszprém, www.veszpremarena.hu 03-10-2008 en 04-12-2008

*Evenementen op St. Maartensdag, Mór, www.mor.hu 03-11-2008 t/m 16-11-2008

*III Internationaal luit- en gitaarfestival, Győr, www.zichypalota.hu 03-10-2008 t/m 05-10-2008

*Expositie: Gustav Klimt en het begin van de Weense Jugendstil 1895-1905, Boedapest, www.szepmuveszeti.hu 06-11-2008 t/m 01-02-2009

*Pompoenfestival, Rácalmás, www.faluvedok.uw.hu 03-10-2008 t/m 05-10-2008 *“Rode wijn” Festival, Villany, www.acona.hu 03-10-2008 t/m 05-10-2008 *Oogstoptocht en bal, Taksony, www.taksony.hu 04-10-2008 * Zuid-Transdanubisch Mediteraan Herfstfestival, Pécs, www.baranyakultura.hu 06-09-2008 t/m 26-10-2008 *Werelddag van de architectuur, Boedapest, www.mek.hu 07-10-2008 *De artistieke herfstweken, Szolnok, www.szolnokfesztival.hu 07-10-2008 t/m 24-11-2008 *Artistieke herfstweken in Szentendre, www.szentendreprogram.hu 13-09-2008 t/m 16-11-2008 *Herfstfestival, Debrecen, www.fonixinfo.hu 15-10-2008 t/m 31-10-2008 *Jaarmarkt, Pécsvárad, www.pecsvarad.hu 18-10-2008 t/m 19-10-2008 *World Press fototentoonstelling 2008, Boedapest, www.millenaris.hu 18-09-2008 t/m 19-10-2008 *Worstenfestival van Csaba 2008, Békéscsaba, www.kolbaszfesztival.eu 23-10-2008 t/m 26-10-2008 *Galaconcert: De muziek van de Hongaren uit het Karpatenbekken, Boedapest, www.perifericrecords.com 24-10-2008 *Gastronomisch Festival van het Natúrpark, Kőszeg, www.naturpark.hu 24-10-2008 t/m 25-10-2008

*St. Maartensdag, Ópusztaszer, www.opusztaszer.hu 08-11-2008 *St. Maarten’s “nieuwe wijn” festival, Szentendre, www.skanzen.hu 08-11-2008 t/m 09-11-2008 *Wijnfeest, Szentendre, www.szentendreprogram.hu 08-11-2008 t/m11-11-2008 *Het opschenken van de nieuwe wijn met St. Maarten, Kőszeg, www.naturpark.hu 11-11-2008 *Optocht op St. Maarten’s dag, Abony, www.abony.hu 11-11-2008 *St. Maarten’s “nieuwe wijn” feest, Pápa, www.papa.hu 11-11-2008 *Literaire dagen, Debrecen, www.fonixinfo.hu 12-11-2008 t/m 15-11-2008 *Koningin van de tsardas (operette), Körmend, www.kultur.kormend.hu 15-11-2008 *Wijnbal, Kőszeg, www.naturpark.hu 15-11-2008 *Boedapest Art Fair 2008, Boedapest, www.budapestartfair.hu 20-11-2008 t/m 23-11-2008 *IX Palóc Gala 2008 (Internationaal volksdansfestival), Eger, www.ekmk.eu 20-11-2008 t/m 23-11-2008 *Advent in het Natúrpark (Expositie en markt), Kőszeg, www.naturpark.hu 21-11-2008 t/m 19-12-2008 *Honingdagen, Százhalombatta, www.battanet.hu 21-11-2008 t/m 22-11-2008

December *Kerstmarkt, Eger, www.evatzrt.hu 01-12-2008 t/m 20-12-2008 *Kerstmarkt, Hévíz, www.hevizgaleria.hu 01-12-2008 t/m 31-12-2008 *Voorbereiding op advent, Szentendre, www.skanzen.hu 06-12-2008 *Randez-vous met advent 2008, Dunaújváros, www.dunaujvaros.hu 10-12-2008 t/m 22-12-2008 *Betoveringen op Luca dag, Pécs, www.pkkinfo.hu 12-12-2008 t/m 14-12-2008 *Kerstfeest van de Hongaren II, Ópusztaszer, www.opusztaszer.hu 13-12-2008 *Kerstmarkt in de hoofdstad, Boedapest, www.budapestinfo.hu 23-11-2008 t/m 29-12-2008 *II Internationale Gömböc Festival, Kömörő, www.kömörő.hu 29-12-2008 t/m 30-12-2008 *Oudejaarsconcert, Orosháza, www.ofze.hu 29-12-2008 *IX Wijnsalon van Eger, Eger, www.egriborut.hu 29-12-2008 *Bal voor oudejaarsdag, Kiskunmajsa, www.jonathermal.hu 30-12-2008 *Galaconcert van het 100-koppige zigeunerorkest, Boedapest, www.viparts.hu 30-12-2008 *Gelukkig Nieuwjaar, Debrecen! 2009, Debrecen, www.fonixinfo.hu 30-12-2008 t/m 31-12-2008 *Gala en bal in de Opera, Boedapest, www.viparts.hu 31-12-2008 *Oudejaarsbal, Kiskunmajsa, www.jonathermal.hu 31-12-2008

*Concerten in het Parlementsgebouw, Boedapest, e-mail: bacchus.studio@gmail.com 29-08-2008 t/m 12-06-2009 *Van advent tot Oud en Nieuw, Szentendre, www.szentendreprogram.hu 30-11-2008 t/m 04-01-2009 *Varkensslacht op Andreas dag, Kiskunmajsa, www.jonathermal.hu 30-11-2008

Hongarije in Zaken | 2008 ed.13

29

Column

?

Peter Olsthoorn ?

Columnist

De Hongaarse volksaard Al “honderdduizenden” Polen bevolken Nederland. Maar Hongaarse werkers ziet je niet of nauwelijks.

Hoe komt dat toch?

Een jaar of vijf geleden liep ik als gebruikelijk in alle vroegte met een handdoek naar zee om een duik te nemen. Op het strand liepen vijf jongemannen en een vrouw te voetballen. Het bleken Polen te zijn.

Die dag ging de grens open voor onder meer Polen en Hongaren met een tijdelijke werkvergunning. Die hadden ze bemachtigd en waren die nacht ervoor al naar Nederland komen rijden. Werk hadden ze nog niet, maar dat zouden ze spoedig vinden.

In 2007 gingen de Nederlandse grenzen helemaal open voor vrij verkeer voor onder meer Poolse en Hongaarse werknemers. Sociale Zaken verwachtte “53.000 tot 63.000 werkende migranten uit de nieuwe EU-landen”. Dat zijn er zo’n 23.000 tot 33.000 meer dan hier in 2005 met een tewerkstellingsvergunning werkten. Zo’n negentig procent komt uit Polen.”

Dat was een belachelijke schatting, want op dat moment waren er al veel meer Polen hier werkzaam. Het zijn er inmiddels schat ik tussen de 300.000 en 400.000, en in WestEuropa samen miljoenen. Hier in de Bollenstreek zijn er vele duizenden.

Polen hebben hun eigen winkels

en kerken. Ze werken vele uren en hard. Voor Nederland interesseren ze zich verder niet en de meeste leren de Nederlandse taal niet. Mijn werkster, overigens afgestudeerd in hoger financieel onderwijs in Polen, is een uitzondering. Ze begon een bedrijf voor wit werk en wil hier blijven wonen.

Waarom zien we wel zo veel Polen en geen Hongaren? Dat heeft, vrees ik, alles te maken met de grote verschillen in landsaard. Polen zijn veel minder gehecht aan hun geboortegrond. Ze komen gewoon en leven eenvoudig, vaak met velen in één huis. Ze doen schaarse boodschappen, met in elk geval heel veel bier.

Als het om alcohol gaat hoeven Hongaren niet onder te doen voor de Polen. Maar verder houdt de vergelijking op. Hongaren zijn zeer gebonden aan hun geboortegrond.

Ooit heb ik hier een Hongaarse neef heen gehaald om in een tomatenkas te werken, maar hij kreeg heimwee.

Soms belt er nog een neef en dan wil hij dat ik van alles voor hem regel.

Angst overheerst.

Maar, vraag ik me af, hoe zit het dan met de Hongaren die na de oorlog tot en met 1956 naar het Westen trokken, en ook later nog?

Die hebben het hier vaak uitstekend gedaan; zoals de bijvoorbeeld de inmiddels Amerikaanse en 84-jarige historicus John Lukacs die in oktober nog in Nederland was en met hem vele anderen?

Peter Olsthoorn is een multimediajournalist die vroeger veel in Oost- en Midden-Europa verbleef en nu onder meer de maker is van de websites Leugens.nl en Netkwesties.nl.

Hij publiceert regelmatig in ‘Hongarije in Zaken’.

Verder is hij in te huren voor het geven van mediatraining, het voorzitten van forums en het adviseren van uw website redactie.

Interesse?

Mail naar redactie@leugens.nl voor meer informatie.

30

Hongarije in Zaken | 2008 ed. 13

Wat zijn dan de verschillen? De Polen nu komen voor geld, niets meer en niets minder. De Hongaren toen kwamen uit geestelijke nood.

Ze konden niet verdragen dat ze onder communisten, en vooral onder Russen, zouden moeten bukken.

Die angst gaf zo veel moed dat ze familie, vaderland en huis verlieten, vaak met geringe bezittingen.

Ook de Hongaren die later kwamen, vooral veel vrouwen die met Nederlanders trouwden - zoals met mij - hebben hun plek gevonden, zij het vaak wat moeizamer dan de 1956-generatie. Want die moest hard knokken voor een nieuwe plek, had de banden doorgesneden en aanvankelijk niet of nauwelijks contact meer met Hongarije.

Het gaat in het leven om moed - en niet om overmoed zoals de financiële crisis duidelijk maakt - en ik vraag me af of die in het Hongarije van vandaag in voldoende mate aanwezig is. Je ziet toenemende lafheid ook in de politiek waarin de Hongaren vluchten in extremen met vaak gemakkelijke beschuldigingen van de andere partij. Overigens geldt dat gebrek aan moed en de keuze voor de gemakkelijke weg ook meer en meer in Nederland. Maar in mindere mate dan in Hongarije.

Hoe komt dat? Daar zou ik graag reacties op hebben: olsthoorn@xs4all.nl Tekst: © Peter Olsthoorn 2008

Consultancy

Toerisme

33329

CRM Consultancy.

Business Consultancy.

Outsourcing and Recruitment.

CRM Task Delegation.

Localization and Translation.

40050

Koop

33073

de Cartograaf

w w w. v a s t g o e d h o n g a r i j e . n l

Kaarten | boeken | reisgidsen

Uw hulp bij het vertrouwd zoeken naar koop en huurwoningen in Hongarije

Kaarten, literatuur of reisgids van Hongarije?

Vakantiewoningen te koop zie onze website:

www.vastgoedhongarije.nl

info@sapientia.nl T: + 31 ( 0 ) 73 6233833 F: + 31 ( 0 ) 84 8304217 Http://www.sapientia.nl

0031-512-372723 of 0031-6-50654053

www.decartograaf.nl

vakantiewoningen te huur www.balatonhuis.com

Kom bij ons werken!

Flextecs is een jong bedrijf met ervaring in installeren, monteren, fabriceren van installaties in de metaal-, industrie- en utiliteitsbouw.

Wij zijn voortdurend op zoek naar vakmensen en hebben mogelijkheden op de volgende gebieden: - lassers (mig/mag, tig, electrode) - luchtkanalenmonteurs - isolatiemonteurs (rockwool, armaflex, pir/pur, isogenepak) - plaatmakers - plaatopzetters - flensmonteurs - pijpfitters - constructiebankwerkers - ijzerwerkers Neemt u contact met ons op wanneer u interesse heeft om bij ons te komen werken!

Barbara Antal-Kis

recruitment officer b.antal-kis@flextecs.nl Telefoon: 078 - 6521641

www.flextecs.nl