HiZ 16 by PublisherPartners

Hongarije inZaken.eu

Zomer 2009

Hongarije

Editie: 16 - â&#x201A;Ź 6,95

Hongarije: bouwend op een sterk fundament?

Hongaarse biotechbedrijven: klein maar veelbelovend Hongaars on(t)roerend goedkoop? Interview: ITD Hungary Planned tax law changes for 2010

Aan de toekomst bouwen met het Hongaarse brein SPECIAL: Techno Parks en Clusters Business Day Nieuwe rubriek: Rondje langs de velden Uitgave ter bevordering van de internationale samenwerking met Hongarije

Bent u op zoek naar: hardwerkende, gemotiveerde, Engels of Duits sprekende productie- en of vakkrachten? Euromunka is het Hongaarse werving- en selectiebureau dat zich voornamelijk richt op de Nederlandse arbeidsmarkt. Met twee kantoren en meer dan 4.000 plaatsbare gemotiveerde productie- en vakkrachten in onder andere de bouw, logistiek, techniek, metaal, industrie, tuinbouw en transport kan Euromunka op een snelle en grondige manier selecteren. Wilt u weten wat Euromunka voor u kan betekenen? Bezoek onze website of neem vrijblijvend contact op met de heer Hille Horeman - hille@euromunka.eu.

www.euromunka.nl

Contact Euromunka Kft Hille Horeman (NL) +36 70 398 3570 Hille@euromunka.nl

We hebben kantoren in: Boedapest 茅n Si贸fok.

In deze uitgave Voorwoord Hongaarse biotechbedrijven: Klein maar veelbelovend

6-7

Aan de toekomst bouwen met het Hongaarse brein

Hongaars on(t)roerend goedkoop?

10-12

Column: tijd en geduld

Rondje langs de Velden

Nieuws uit de media

16-17

De Nederlandse Club Noordoost-Hongarije

Hongarije en de valuta

ITD Hungary en Hongarije in Zaken: een perfecte match om op door te bouwen

20-21

Planned tax law changes for 2010

22-25

SPECIAL: Techno Parks en Clusters Business Day

26-29

Evenementenkalender

30-31

Hungariun Business Network: Een woord van de voorzitter van de evenementencommissie

32-33

Centraal- en Oost-Europa Event

35-36

Colofon Uitgeverij: inZaken.eu – PublisherPartners www.publisherpartners.com Hoofdredacteur: Peter Schouten hongarije@inzaken.eu Bladmanagement en realisatie: PublisherPartners Opmaak door: Remco van Mensvoort Abonnementenbeheer: Abonnementenland Postbus 20 1910 AA Uitgeest Tel. 0900-226 52 63 (€0,10 per minuut) Fax 0251-31 04 05 www.bladenbox.nl voor abonneren www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen

Beëindigen abonnement: Opzeggingen (uitsluitend schriftelijk) dienen 13 weken voor afloop van de abonnementsperiode in bezit van Abonnementenland te zijn. Prijswijzigingen voorbehouden.

Copyright: PublisherPartners – inZaken.eu April 2009. Niets uit deze opgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd of anderszins toegepast worden.

Correspondenten in deze uitgave: Michel Daenen Karin Gabor Ernst-Jan de Roest Elvira Loomans Anton Wetters Peter Olsthoorn Mária Ballendux-Bogyay Huub Nieman Roelof de Wilde

Disclaimer: Hongarije in Zaken besteedt de grootste zorg aan het samenstellen van het magazine, maar de auteurs (correspondenten) zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun artikelen en de adverteerders voor de inhoud van hun bijdragen. Hongarije in Zaken kan op geen enkele wijze verantwoordelijk gehouden worden voor de gevolgen die kunnen ontstaan door interpretatie van de beschikbaar gestelde informatie.

Bronnen: De uitgever heeft zo adequaat mogelijk bronnen laten vermelden bij het betreffende materiaal en/of in onderstaand overzicht. Wanneer hier onduidelijkheden over ontstaan, neemt u dan direct contact met ons op. Overzicht: Hongaars verkeersbureau, EVD, ITDH, TourInform Hungary, Nederlandse Ambassade in Hongarije, Hungarian Embassy in Belgium, sxc.hu, Panoramio, I-stock. wikimedia.org en eigen materiaal. Copyright© voorbehouden PublisherPartners – inZaken.eu Bezoek ons op: www.hongarijeinzaken.nl

e j i r a g Hon

x or €.

vo ije Hongar

2008 Zomer 6,95 12 - €

.eu inZaken

Editie:

sreis: handel tie- en n Oriënta tdekke n o ije Hongar

inZaken.eu

Winter 2009

Hongarije

Editie: 14 - € 6,95

? Hongarije: groots denken, klein handelen udbaar lag ho arije e aans verend ar Hong Conser emigratie na bij ngarije Ho er 9 Pers ov se rjaar 200 nd 6,95 Voo rlaken.eu 15 - € Editie: n De Nede inZa t Ooste van he kansen ziet de Szikszó

ije

Hongar

r recept n ande

Uitgave

g van de

orderin

ter bev

excl. BTW

he betaling via automatisc

Hongarije

ee rijó,e: Gerappa s met: ongaksz n Szi Interview steH ee r va Burgem denten on sp rre Onze co

24,95

S L A F O F L E Z U R O VO ER D N A N E E R O O V U A CADE

e ije in Zak

Hongar

in Zaken

g bij * u ontvangt € 3,71 kortin rder abonneert maakt u ve h zic u er ne an W . so incas ie. ing van een advertent ts aa pl is at gr n ee op direct kans

ije

Hongar

iënten

e ingred , nieuw

Hungarian Logistics Days

ale rnation

inte

rije

t Honga

me erking

samenw

Nederlandse logistiek in Hongarije Interview met Nijhof-Wassink Transport Nostalgie naar een Hongaarse tram

igheden Ondernemen onder de huidige marktomstand ss robusine voor ag aadje Hungarian Business Network: Kansen presenteerbl n professionalisering in 2009 t op ee rken maar nie gu au en appelen Bijdragen van onze correspondenten tejföl, Mézes edapest samenwerking r in Bo met Hongarije Uitgave ter bevordering van de internationale sselaa iew: Bru Interv dustrie fruitin rse aa Hong EU nen de ning bin nstverle de die chrijden nsovers voor gre et kk btw-pa Nieuw ? twork: ess Ne te netwerken an Busin om Hungari le crisis, tijd ije n Hongar Financië ing met ondente enwerk corresp ze ale sam on rnation n van de inte g van Bijdrage Uitgave

orderin ter bev

65263 Tel. 0900-(€20,2 10 per minuut)

d Abonnementenlan Postbus 20 1910 AA Uitgeest

l n . x o b n e d la www.b

Voorwoord

Peter Schouten Hoofdredacteur

Twintig jaar geleden knipten de ministers van Buitenlandse Zaken van Hongarije en Oostenrijk symbolisch het IJzeren Gordijn door. Het Gordijn dat het Oosten en het Westen scheidde, het communisme van het kapitalisme. Hongarije richtte meteen haar blik (opnieuw) naar het Westen en was klaar voor de overgang van het eenpartijsysteem naar de parlementaire democratie. De regeringAntall begon een beleid van economische en monetaire liberalisering dat tot doel had het aandeel van de staat in de economie terug te brengen van 90 tot 30 procent. De Hongaarse export ging zich richten op de EU en andere West-Europese landen en westerse investeerders vonden gemakkelijk hun weg naar en in Hongarije. Op die manier werd het land van de Magyaren steeds meer een open economie. Twintig jaar later, anno 2009, zorgt de teruggang in de wereldhandel voor een toenemende kwetsbaarheid van Hongarije. Met als gevolg een krimpend Hongaars bruto binnenlands product. Ditzelfde geldt momenteel voor Nederland. Ons land is één van de meest open economieën ter wereld en van alle landen met meer dan 10 miljoen inwoners hebben alleen Maleisië, België, Vietnam, Tsjechië en Hongarije meer internationale handel in vergelijking met hun BBP, aldus het CBS onlangs. Ofwel, Nederland en Hongarije, zo verweven in de internationale handel en dus ook met elkaar, zitten in hetzelfde schuitje. Aan ons de taak om u te berichten over hoe nu verder. Dat hebben wij dan ook gedaan in deze 16e editie van Hongarije in Zaken. Niet perse oplossingen op landelijk niveau, maar juist de inspanningen en ideeën van kleinere ondernemingen en individuen zouden wel eens voor een positieve wending kunnen zorgen. Hongarije: bouwend op een sterk fundament!? In de artikelen van dit nummer zult u weer een verrassende inkijk krijgen in de diversiteit van Hongarije. En dan verklap ik toch alvast de conclusie: het komt goed. Veel dank aan onze correspondenten voor het schrijven en meedenken. Jullie inbreng laat zien dat de relatie tussen Nederland en Hongarije springlevend is en toe wat in staat Hongaren allemaal zijn!

Met vriendelijke groet,

Peter Schouten Hoofdredacteur

hongarije@inzaken.eu

Cover foto: Ontwikkeling van appartementen in Boedapest Op pagina 37 kunt u meer informatie hierover vinden.

Hongarije in Zaken | 2009 ed.16

Roelof de Wilde Correspondent

Klein maar veelbelovend Bij het thema ‘bouwend aan de toekomst op een sterk fundament?!’, denkt men al snel aan grootse bouwprojecten en de aanleg van nieuwe snelwegen. Bouwen aan de toekomst kan echter ook plaatsvinden op een kleiner, en zelfs moleculair, niveau. Onlangs sprak ik met de leidinggevenden van twee veelbelovende Hongaarse biotechbedrijven over hun activiteiten en hun kijk op de toekomst. waarbij kwartels een dieet rijk aan nanoparels kregen, resulteerden in de leg van significant meer eieren bij een behandelde groep in vergelijking met een onbehandelde groep”, aldus Dr. Prokisch. Gesteund door de positieve onderzoeksresultaten besloot hij om deze techniek verder te ontwikkelen voor de productie van nanoparels op industriële schaal.

Startende onderneming In het moderne life-science centre van de Universiteit van Debrecen spreek ik met Dr. József Prokisch, wetenschapper en ondernemer, over het door hem opgerichte bedrijf Bionanoferm Ltd. Zijn bedrijf ontstond in 2008 als spin-off naar aanleiding van onderzoeksresultaten behaald aan de Universiteit van Debrecen. Uit het veelbelovende onderzoek bleek dat bepaalde yoghurtbacteriën in staat zijn om zogenaamde nanoparels te produceren, rijk aan selenium. “Selenium”, zo legt Dr. Prokisch uit, “is een belangrijk sporeelement in voeding. Het is een antioxidant en draagt onder andere bij aan het voorkomen van kanker en verschillende hart- en vaatziekten en is goed voor het immuunsysteem van mensen in het algemeen.” Uit het onderzoek bleek verder dat de opname van selenium in de vorm van nanoparels vele malen beter gaat in vergelijking met de bestaande vormen van selenium. Toepassing van de nanoparels is niet alleen interessant voor toepassing in voeding voor mensen zoals blijkt uit onderzoek. “Een onderzoek

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 16

Commercieel Gezien de brede mogelijkheden voor commercialisering besloot Dr. Prokisch om de uitvinding te beschermen door middel van een patent. Momenteel is Bionanoferm hard op zoek naar de juiste handelscontacten voor het exploiteren van de gepatenteerde innovatie in de VS en West-Europa. Bionanoferm is verder van plan om bestaande productideeën op haalbaarheid te testen door middel van research & development activiteiten. Voor dit doel dient alleen nog een investeerder gevonden te worden.

Een geconcentreerde oplossing van selenium nanoparels verkregen via een uniek gepatenteerd proces

Een vergroting van nanoparels (25.000x) met behulp van een electronenmicroscoop

Dr. Prokisch verwacht echter dat dit geen problemen op zal leveren ondanks het huidige economische klimaat. Investeren in het bedrijf is namelijk aantrekkelijk omdat het bedrijf een subsidieaanvraag heeft gewonnen. Deze is goed voor het dekken van 50% van de kosten tot een maximumbedrag van 30 - 40 miljoen forint (ca. 100.000 - 140.000 euro). Afsluiter Op mijn vraag of Hongarije een sterk fundament heeft voor het bouwen aan de toekomst antwoordt Dr. Prokisch als volgt: “Een absoluut pluspunt is dat Hongaren geweldige onderzoekers zijn. Het probleem zit echter daarin dat de oude mentaliteit soms nog sterk aanwezig is. Met die mentaliteit bedoel ik het gedrag waarbij bedrijven proberen alles zelf op te lossen in plaats van zaken uit te besteden. Mede hierdoor zijn we zeer innovatief. Het ontbreekt ons echter soms aan de managementeigenschappen om die innovatie te vertalen in commerciële successen.”

Zakelijk

Bio Systems International – een gevestigde onderneming Na dit zeer interessante gesprek begeef ik mij een aantal dagen later naar een bedrijf van een heel ander kaliber. Ik spreek met Dr. Istvan Kurucz, het hoofd van de Hongaarse tak van het Frans-Hongaarse BioSystems International (BSI kft). Dr. Kurucz is een onderzoeker in hart en nieren wat meteen blijkt als ik hem de vraag voorleg wat de hoofdactiviteiten van BSI kft zijn. Hij begint driftig te vertellen over de activiteiten van BSI waarbij het jargon door het kantoor vliegt. Kort gezegd komt het er op neer dat BSI zich met name richt op het bepalen van kanker in een zeer vroeg stadium door bepaalde eiwitten,

Personalized medicine is een concept dat steeds belangrijker zal gaan worden in de toekomstige gezondheidszorg. Medicatie zal verstrekt worden op basis van informatie over leefstijl, leeftijd, genetische informatie en, mede door het Hongaarse onderzoek, ook eiwitinformatie. Door deze nieuwe aanpak kunnen ziekten efficiënter bestreden worden, omdat iedere patiënt een behandeling op maat krijgt.

zogenaamde biomarkers, te meten in het bloed. Deze nieuwe techniek stelt artsen in staat om snel en betrouwbaar vast te stellen of iemand kanker onder de leden heeft of niet. “Op dit moment richten we ons met name op longkanker, maar in de komende jaren willen we ons ook gaan richten op andere vormen als darm- en borstkanker”, aldus Dr. Kurucz. “Daarnaast”, vervolgt hij, “ontwikkelen we, met onze gepatenteerde technieken een methode die bijdraagt aan het concept personalized medicine.” (zie kader) Met name over dit laatste onderzoek is Dr. Kurucz zeer positief: “Proteins are the best for this!” Frankrijk - Hongarije De samenwerking tussen Frankrijk en Hongarije heeft volgens Dr. Kurucz verschillende redenen: “Het bedrijf BSI is in Frankrijk opgericht door vier partners waaronder de twee Hongaren Dr. L. Takacs en Dr. A. Guttman. Dit heeft ongetwijfeld een belangrijke rol gespeeld in de keuze. Wat ook een belangrijke rol heeft gespeeld is het feit dat de bestuurders van de Universiteit een enorme wil hebben om biotechbedrijven aan te trekken.” Dr. Kurucz legt uit dat Debrecen daarnaast een perfecte plaats is voor het bedrijf vanwege de kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek.

Samenwerken Samenwerking met de universiteit biedt voor beide partijen voordelen. Hoog gewaardeerde wetenschappers, leden van de Hungarian Academy of Sciences, werken voor BSI en bieden hun diensten daarnaast aan als docent, terwijl de universitaire onderzoeksgroepen meewerken met bepaalde onderzoeken binnen het bedrijf. Naast de universitaire samenwerkingsverbanden besteedt BSI ook werk uit aan verschillende bedrijven. Het bedrijf is bijvoorbeeld de belangrijkste partner van een kleiner bedrijf, dat praktisch gefinancierd wordt door BSI. Samenwerking leidde ook tot een grote kapitaalwerving, resulterende in een transactie ter waarde van 3,5 miljoen euro, onder andere gefinancierd door de Hongaarse farmaceut Gedeon Richter. Hongarije heeft in de ogen van Dr. Kurucz een goed fundament om op verder te bouwen. In het geval van innovaties zijn brains, time and money nodig. In de eerste van de drie is Hongarije goed voorzien, maar het kost uiteraard tijd en geld om dit tot uiting te laten komen. Het is met name de achterstand die Hongarije heeft ten opzichte van West-Europa die ingehaald moet worden. Tekst en foto’s: Roelof de Wilde roelof.dewilde@gmail.com

Hongarije in Zaken | 2009 ed.16

Advies in Communicatie | Grafische Producties | Uitgeverij |

SPECIALE ACTIE

GRATIS

PublisherPartners is een grafisch productiebedrijf en uitgeverij. Wij helpen onze klanten met het overbrengen van hun boodschap naar hun doelgroep. Elke gewenste uitgave op papier of op internet verzorgen wij in eigen huis of met onze geselecteerde partners.

soeppakket

Bestel de HuNed Vuurplaats + Bogrács (speciale pan) en krijg een soeppakket én traditionele houten lepel gratis bij de bestelling!

Bogràcs op open vuur

Grafische Producties

PublisherPartners kan adviseren of taken overnemen binnen het gehele grafische proces. We kunnen ideeën vormgeven, een nette opmaak verzorgen en dit vervolgens laten omzetten naar drukwerk en/of een website. We hebben ons gespecialiseerd in: magazines, boekwerken én huisstijlen.

Bij de bestelling kunt u aangeven dat u gebruik maakt van deze speciale “Hongarije in Zaken Aktie”.

De HuNed Vuurplaats waar u een Bogrács in kan plaatsen om traditioneel te koken, zonder een open vuur. Bogràcs in de HuNed Vuurplaats

Uitgeverij

PublisherPartners adviseert én ondersteunt collega uitgevers. Hiernaast geven we het nederlandstalige magazine Hongarije in Zaken uit en we zijn uitgever van het internet portaal www.inZaken.eu.

Overal een lekkere pan Gulyásleves of heerlijke Pörkölt maken!

Meer informatie over de HuNed Vuurplaats is beschikbaar via onderstaande website met de zoekopdracht “Vuurplaats”.

www.huned.nl

magazines

HuNed Vuurplaats

Hongarije Vakantieland

www.HongarijeVakantieland.nl geeft internetgebruikers toegang tot inmiddels meer dan 300 artikelen met relevante Hongarije informatie: recepten, geschiedenis en tientallen plaatsbeschrijvingen. Met ruim 90.000 paginabezoeken door 40.000 bezoekers per maand is www.HongarijeVakantieland.nl de populairste website van Nederland en Vlaanderen over Hongarije. Ook voor uw zakelijk aanbod dé plaats om uw aanbod te tonen. www.HongarijeVakantieland.nl toont de bezoeker op overzichtelijke wijze informatie over o.a. Hongaarse steden en dorpen, musea, natuur en recreatiegebieden, (water)sporten en (verblijfs)accommodaties in Hongarije en het laatste nieuws.

www.HongarijeVakantieland.nl

Mária Ballendux-Bogyay Correspondente

Aan de toekomst bouwen met het Hongaarse brein Een land als Hongarije dat vijfenveertig jaar lang door het gesloten communistische systeem onderdrukt is geweest en de geest van concurrentie helemaal niet heeft gekend, heeft het niet gemakkelijk in de huidige globaliserende wereld. Van zo’n land mogen we niet verwachten dat het twintig jaar na de omwenteling al volledig opgewassen is tegen de uitdagingen van vandaag. Maar de vraag is of er een fundament, een basis is waarop Hongarije zijn toekomst kan bouwen. Waar ligt de hoop en wat zijn de beloften van Hongarije? Ja, er is een basis, namelijk de Hongaarse brains en inventiviteit. Die hebben tot nu toe 13 Hongaarse Nobelprijswinnaars opgeleverd. Die brains bieden een stabiel en onvervreemdbaar fundament voor de Hongaarse toekomst.

Anderen vertrokken om politieke redenen in de jaren van het Interbellum. Veel getalenteerde Hongaren emigreerden direct na de Tweede Wereldoorlog of na 1949, toen de communisten definitief de macht grepen. Tijdens de revolutie in 1956 vluchtten circa tweehonderdduizend Hongaren naar het buitenland.

De grote generatie Wie een beetje in de Hongaarse geschiedenis en cultuur thuis is, kent zeker enkele beroemde Hongaarse wetenschappers en kunstenaars uit de jaren rond de voorlaatste eeuwwisseling. De vruchtbare sfeer van grotere vrijheid in de OostenrijksHongaarse Dubbelmonarchie bood vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw veel Hongaars talent de kans om zich volledig te ontplooien. Dankzij de toen al bestaande Hongaarse scholen en universiteiten kon Hongarije rond de eeuwwisseling beschikken over een talentvolle generatie, die vrijwel op alle terreinen van het leven haar stempel heeft gedrukt. De representanten van deze grote generatie, zoals de historicus John Lukács ze noemt, hadden twee dingen gemeen: hun prestatieniveau en het tijdvak waarin ze leefden. Hongarije is trots op deze generatie. Wel is het een schoonheidsfout dat een aanzienlijk deel van deze talentvolle wetenschappers en kunstenaars Hongarije heeft verlaten. Hun redenen hiertoe waren verschillend. Voor sommigen was Hongarije te klein.

Diezelfde Von Neuman stond ook aan de wieg van de computer. Ook de namen van Paul Erdős en John Harsányi mogen niet onvermeld blijven. Erdős is een van de grootste en meest baanbrekende wiskundigen van de twintigste eeuw. Harsányi heeft de Nobelprijs voor Economie samen met John Nash (vooral bekend door de film The Beautiful Mind) in 1994 gewonnen. Deze wetenschappers werden allemaal in Hongarije geboren en hebben er gestudeerd, maar werkten in het buitenland. Slechts enkelen hebben hun wereldberoemde ontdekkingen in Hongarije gedaan. Dit was het geval met Ignác Semmelweis, ontdekker van de oorzaak van de kraamvrouwenkoorts. Ook Albert Szent – Györgyi, ontdekker van vitamine C, leefde in Hongarije toen hij de Nobelprijs won. Later ging ook hij naar de Verenigde Staten. Meer recent is er János Kornai, wereldberoemd econometrist, die in Hongarije bleef werken.

Praktijkvoorbeelden Als gevolg van deze massale exodus behaalden de meeste grote Hongaren hun belangrijkste successen niet in Hongarije, maar in het buitenland. Zo is er het fameuze Joods-Hongaarse kwartet – bestaande uit Ede Teller, John von Neumann, Leo Szilárd en Jenő Wigner – dat in Amerika een doorslaggevende rol speelde bij onder andere de ontwikkeling van kernwapens.

rubiccube.net

is Lázló Bíró de uitvinder van de balpen. En de holografische spelletjes en kunst zijn door Dénes Gábor uitgevonden. En wie kent de Rubic Cube niet, die door de Hongaarse architect Ernő Rubik is bedacht? Geen verkoopmentaliteit Ook de huidige generatie Hongaren blinkt op veel gebieden uit, zoals in softwareontwikkeling, biotechnologie, logistiek, muziek en sporten als schaken, waterpolo en zwemmen. Jammer genoeg verlaten ook vandaag de dag veel getalenteerde, creatieve en fantasievolle mensen het land. Met name artsen, natuurkundigen en musici. In rijkere delen van de wereld wacht hun een betere toekomst. Het is bovendien jammer dat voor vele recente Hongaarse uitvindingen de opbrengsten niet naar Hongarije gaan. Waarom? Hongaren beschermen hun uitvindingen niet goed genoeg. De verkoopmentaliteit zit de Hongaren niet in het bloed. Ze bedenken van alles en nog wat, maar ze hebben veel moeite om hun ideeën te gelde te maken. Daarom kunnen contacten met Nederlanders, die geboren handelaars zijn, zo nuttig voor Hongaren zijn. Hongarije, yes you can! Eén ding zouden de Hongaren absoluut moeten leren om succesvol te zijn: onderling samenwerken. Uiteindelijk zouden Hongaren hun begaafdheid in het belang van het land moeten gebruiken in plaats van voor de voor hen zo gebruikelijke onderlinge nutteloze ruzies. Dan zouden de Hongaren zonder meer kunnen zeggen: “Yes, we can!” Tekst: Mária Ballendux–Bogyay Trainster voor Hongaarse taal en cultuur www.alfold.nl

Op een ander niveau kunnen nog de volgende beroemde Hongaarse ontdekkers worden genoemd. Zo

Hongarije in Zaken | 2009 ed.16

Anton Wetters Correspondent

Hongaars on(t)roerend goedkoop? Als we naar de bevolkingsverspreiding van de Hongaren kijken, althans wonend in dit land, dan zouden geografen het land indelen in de categorie Ontwikkelingslanden. In de regel worden deze gekenmerkt door de aanwezigheid van een paar grote steden (afhankelijk van de omvang van het land, in dit geval 1), op relatieve afstand daarvan een aantal satellietsteden en vervolgens het rurale achterland. In combinatie met het verschijnsel van een krimpende bevolking (niet alleen een demografisch maar tevens een groot economisch probleem) vindt er een trek naar de stad plaats, voor zover men over de middelen beschikt om die stap te wagen dan wel te volbrengen. Van een leegloop van het rurale achterland is echter nog geen sprake. Op een lokale uitzondering na, omdat de ‘oudjes’ gewoon achterblijven en veel jongeren simpelweg het geld niet hebben, en niet over de hulp, moed noch een adequate opleiding beschikken om de stap te maken. Is dat wel het geval dan is het vaak snel wegwezen! Wat betreft het voldoen aan het criterium ontwikkelingsland zou hooguit de bevolkingskrimp een uitzondering hierop betekenen. Op terreinen als bureaucratie, corruptie van hoog tot laag (van politie tot de ministers, burgemeesters, parlementariërs etc., de pers staat er vol van en het volk mort als nooit tevoren), een zwabberende munteenheid, lage salarissen, een hoge werkloosheid, veel verscholen armoede, vaak 2 tot 3 generaties wonend in 1 huis, een enorm en toenemend contrast tussen arm en rijk en een dominante aanwezigheid van internationale bedrijven, (die vrijwel alles voor elkaar krijgen) scoort Hongarije een ruime voldoende. Maar er is ook heel veel goeds te melden! De huizenmarkt (koop) Laten we beginnen met de metropool Boedapest. Deze fraaie stad is constant aan verandering onderhevig en niet alleen qua instroom van nieuwe bewoners en forensen. Honderden nieuwe, grote en

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 16

riante kantoorpanden zijn er reeds gebouwd dan wel in aanbouw en duizenden nieuwbouwwoningen zijn reeds gerealiseerd, vaak in separate wooncentra. Grote winkelcentra zijn er in overvloed en nog een aantal is in de planning en veelal zijn internationale consortia de eigenaren. Vorig jaar waren de Ieren, volgens de statistieken, de grootste investeerders in Boedapest. Samen met een dagelijks bezoek van tegen de 600.000 auto’s, waar de stad nauwelijks tegen opgewassen en ook niet op gebouwd is, wordt de turbulentie wel duidelijk. Echter, de monetaire crisis die hier ter lande overal voel- en zichtbaar is, heeft tot een behoorlijke stagnatie in de bouw en op de huizenverkoopmarkt geleid. Dat neemt niet weg dat de kosten van levensonderhoud in Boedapest ruim, schattingen liggen tussen de 30 en 50%, boven het rurale gedeelte van Hongarije liggen. En dat geldt in nog grotere mate voor de prijzen van woningen, flats en andere vormen van onroerend goed, in ieder geval ten opzichte van de rest van Hongarije. Een nieuw begin in de grote stad is voor veel jonge mensen en gezinnen een droom die zwaar gebukt gaat onder, op voorhand, financiële perikelen. De satellietsteden In satellietsteden als Györ, Székesfehérvár, Kecskemét, Szolnok en Miskolc is de bovenstaande trend ook aanwezig doch veel en veel minder. Deze steden blijven ver achter bij de prijsontwikkelingen in Boedapest en bieden slechts een ‘regionale aura’ aan die niet te vergelijken valt met het mondiale

Boedapest. Een overstap van het rurale naar het regionale is qua onroerend goed prijzen echter evengoed geen kleine stap voor veel mensen. Het wel of niet aanwezig zijn van werkgelegenheid is daar een cruciaal onderdeel van en juist op dat gebied woedt er een orkaan van ontslagen en arbeidstijdverkorting door Hongarije. De dorpjes Ver weg van Boedapest en in de periferie van de satellietsteden komen we terecht in de honderden kleine dorpjes met hun uitstraling van rust, ruimte, gemoedelijkheid en de veelal lage woningprijzen. Slechts her en der doemt een dorpje op met hogere huis- en kavelprijzen en meestal komt dat door de aanwezigheid van een termaal bad en / of een andere toeristische attractie. Deze dorpjes zijn de locaties waar veel Nederlanders hun bestemming vinden. Hongarije lijkt (behalve het ontbreken van de ’zee’ en een ’hoog gebergte’) veel op Frankrijk (of andersom?) dat voor veel Nederlanders niet meer te betalen is.

foto: A. Wetters

Het is lastig en gewaagd om in algemene termen en prijzen te spreken, maar een redelijk huis in

foto: M. Daenen

deze dorpjes, al dan niet nog te verbouwen, met vaak een grote tuin moet verkrijgbaar zijn zo tussen de 10 en 40 duizend euro. Websites voldoende om u te oriënteren waaronder die van mij. (www. hungarianhousesandtourism.com)

een vermindering van een hindernis gezien de eerder genoemde problemen voor de meeste mensen. Neemt niet weg dat een juiste locatie en aankoop- en verhuurbedrag als voorwaarde voor een succesvolle investering gelden.

Het meest populaire type huis onder de buitenlandse kopers is het parasztház (zeg maar boerderij, zie de foto) die als het even kan ook een pilaren galerij moet hebben. Veelal zijn die opgetrokken uit leem (een levend en ademend huis) en dat materiaal komt het meeste voor op de Poesta, de grote laagvlakte, en in wat mindere mate in hoger gelegen gebieden. Dit soort type huis is eenvoudig te verbouwen alsmede uit te bouwen.

In Boedapest geldt feitelijk hetzelfde al lijkt u dan vrijwel geen risico te lopen, zeker niet qua vraag die alleen maar toeneemt. In deze stad, mits op de juiste locatie gekocht en voor een acceptabel bedrag, is een hoge bezettingsgraad vrijwel gegarandeerd en samen met de stijgende onroerend goed prijzen kunt u de plank, in de loop der jaren, nauwelijks mis slaan.

De huizenmarkt (huur) Boedapest en de satellietsteden Indien u een object in de satellietsteden koopt, met als doel deze te verhuren, dan is een lokale studie naar de daar aanwezige markt noodzakelijk c.q. gewenst. De aanwezigheid van een universiteit, industrie en/of fabrieken, kortom, studie- en werkgelegenheid is hier een belangrijk aandachtspunt. Beide doelgroepen (studenten en werknemers) kunnen een hoge en constante verhuurbezettingsgraad garanderen. In de overstap naar de grote stad is een te huren object

De dorpjes Van oudsher is de markt voor huurhuizen in dorpjes van ondergeschikt belang te noemen, zeker in vergelijking met bijvoorbeeld Nederland. De tweedeling in achtnemend (te verhuren woonobjecten in steden ten opzichte van de dorpjes) kunnen we gerust constateren dat de markt voor huurhuizen in dorpjes vrijwel nihil is en die in de steden een stijgende lijn vertoont. In de dorpjes is het verhuren aan de lokale bevolking een vrijwel kansloze zaak. Het verhuren van een huis aan een niet-Hongaar, in de toeristische sector, heeft weinig kans. Mocht men zich op deze marginale markt richten dan komt men al gauw de kritische consument tegen

waardoor er eisen aan de inrichting en aangeboden faciliteiten worden gesteld. De vraag is of het incasseren van een paar honderd euro per jaar opweegt tegen het min of meer afstaan van de gewenste persoonlijke woonatmosfeer. Nog afgezien van de organisatie, geïnvesteerde tijd en de advertentiekosten. Nieuwbouw! En een nieuwe wind Net zoals er veel huizen te koop staan, zijn er ook grote hoeveelheden (bouw)kavels te koop. Ook hier doen zich, soms al op een paar kilometer afstand, enorme prijsverschillen voor. Dat kan variëren van 40-50 eurocent per m² tot relatief schrikbarend hoge prijzen die nauwelijks voor WestEuropa onderdoen. Voor wat betreft dat laatste denkt u dan wederom aan Boedapest en de toeristische plaatsen. Neemt niet weg dat we voor nieuwbouw (afhankelijk van de aannemer) grofweg een bedrag van tussen de 550 en 700 euro per m² kunnen aanhouden. Voor dergelijke bedragen, zonder marmeren vloeren en gouden kranen, moet een solide en goed huis overal in Hongarije te bouwen zijn. Inclusief het papierenwerk, tegen de 3 maanden voor vergunningen etc., moet een periode van 5 maanden voor het geheel (let wel op de winterstop) afdoende zijn. Een nieuwe wind gaat langzaam waaien uit de hoek van ecobouw. Hongarije in Zaken | 2009 ed.16

Wat beter kan, en wat toch ook eindelijk eens zou moeten, zijn de aanpassingen van de autoriteiten en bijvoorbeeld de nutsvoorzieningen richting de niet-Hongaarse taal machtige klanten. Met landelijke slogans als ‘Hongarije al meer dan 1100 jaar in het midden van Europa’ en ‘Nieuw Hongarije’ worden er toch verwachtingen gewekt richting ook het meertalig zijn op diverse terreinen. Niets van dat alles, slechts sporadisch komt men een autoriteit vertegenwoordigend persoon tegen die een andere taal machtig is; de papieren en formulieren echter in het geheel niet. Het IJzeren Taalgordijn blijft intact. foto: M. Daenen

Doelstelling nummer 1 hiervan is om vrijwel geheel onafhankelijk van de nutsvoorzienende bedrijven te kunnen wonen en, sterker nog, misschien energie aan hen te kunnen verkopen. Samen met een snellere bouwtijd een veel goedkopere m²prijs zou een flink aantal lokale bouwondernemers nog weleens een nieuwe crisis kunnen zien opdoemen als men zich niet snel aanpast. Waardevast? Prijsstijgingen? En de crisis? In het algemeen, zonder de splitsing tussen steden en achterland te maken, kabbelen de prijzen hier jaarlijks een x percentage omhoog. De crisis gooit misschien tijdelijk roet in het eten maar biedt (zie hieronder) evengoed nieuwe kansen. Wel blijven oppassen voor de juiste locatie en een correcte huidige marktprijs. Indien u hier omtrent slecht of matig geïnformeerd bent dan kunnen de waardevastheid en de prijsstijgingen nog wel eens aan u voorbij gaan. De mondiale crisis in den lande is in ieder geval als een bom ingeslagen en laat vrijwel overal haar sporen na zoals een stagnerende verkoop van onroerend goed, bouwstops, hogere hypotheeklasten etc. Toch biedt de crisis u kansen richting de aanschaf van onroerend goed en

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 16

aandacht voor de volgende punten daaromtrent : • Het aanbod van te koopstaande huizen is enorm toegenomen. Duizenden mensen en gezinnen zijn door de (dreigende) werkloosheid, arbeidstijdverkorting en stijgende hypotheeklasten in zwaar weer terecht gekomen. • Uit die nood geboren, staan de marktprijzen thans tijdelijk onder druk. • De halfingestorte en zwabberende Hongaarse forint ten opzicht van de euro is uw derde troef in deze situatie. Wat gaat goed en wat zou beter kunnen? Opmerkelijk goed en bijzonder snel gaat de afwikkeling van de aankoop van onroerend goed hier in Hongarije. Kort gezegd is het een kwestie van het aankoopcontract tekenen, betalen en u heeft er een bezit bij. Voor de totale procedure, die naast deze zaken plaatsvindt, zoals de werkzaamheden van de advocaat, de notaris, het kadaster etc. verwijs ik u graag naar de welhaast ontelbare websites over deze materie. Wat dat betreft staat de Hongaarse wet achter u, daar zouden heel wat ‘moderne’ landen een voorbeeld aan kunnen nemen.

Voorts is het een beetje teleurstellend (valutaverlies bij aankoop voor de niet-Hongaarse koper, hoewel dat soms ook een voordeel kan zijn) dat de introductie van de euro nog steeds niet heeft plaatsgevonden. Het wordt constant uitgesteld en overtuigende redenen blijven eveneens achterwege. Ik zie u fronsen of de introductie van de euro nu wel zo’n goed idee is, maar het zou misschien een vorm van stabiliteit in deze turbulente tijden kunnen betekenen. In het algemeen, ik heb de wijsheid niet in pacht, liggen er goede en goedkope kansen op de Hongaarse huizenmarkt (koop en huur), misschien momenteel wel beter dan ooit. In de regel wordt u hartelijk ontvangen door de van nature gastvrije bevolking. Zoals er dingen razendsnel gaan, zo gaan er ook dingen traag en soms anders dan u gewend bent. Doch alles is stabiel en rechtszeker en dat is een hele geruststelling ten opzichte van andere landen. Met een beetje aanpassen en geduld (een kameleon met een olifantenhuid) zult u vast uw draai hier kunnen vinden. Veel woonplezier gewenst! Tekst: Anton Wetters Foto’s: A. Wetters en M. Daenen acwetters@hotmail.com

Karin Gabor Correspondente

Column

Michel Daenen Correspondent

Tijd en geduld … Dat we naar Nederland zouden gaan voor de bevalling van ons tweede kindje was vanaf het begin duidelijk. Dat we dan ook ons bouwproject een aantal weken alleen moesten laten wisten we ook, het was een logische consequentie. Maar wel eentje waar we minder blij mee waren, gezien de ervaringen die we de afgelopen jaren met bouwen, zowel in Nederland als in Hongarije, hebben opgedaan. Je moet er immers persoonlijk bij aanwezig zijn, anders gebeurt er weinig of gaat het niet zoals je wilt. We waren beiden dan ook behoorlijk zenuwachtig toen we drie weken na de bevalling (van een prachtige dochter) na twee dagen rijden onze straat in Tardona weer inreden. Michel had de bouw tijdens onze afwezigheid zo goed mogelijk vanuit Nederland begeleid. Stilleggen was helaas geen optie geweest, dus met goede afspraken vooraf, specifieke tekeningen, veel tussentijdse communicatie over de mail, een zakenwaarneemster ter plekke en veel foto’s hebben we het doorgezet. De laatste 2 weken voor terugkomst hadden we echter geen foto’s meer gekregen en er waren al wel enige budgetoverschrijdingen geweest. De aannemer had ons echter verzekerd dat we heel blij zouden zijn met het werk dat ze gedaan hadden en dat het allemaal klaar zou zijn als we thuiskwamen. Helaas, de werkelijkheid bleek anders. Een derde van de terrassen, dat echt af zou zijn, was nog niet betegeld en ook het paviljoen was bij lange na niet af. Enigszins teleurgesteld doken we die avond in bed. De volgende morgen werden we al vroeg gewekt. Toen we de gordijnen open deden telden we twaalf man die druk bezig waren. De tegelzetters maakten het terras af, de timmerlieden waren balken aan het zagen en de stukadoors en elektriciens waren ook druk bezig aan het paviljoen. Ieder op z’n eigen vakgebied, want mensen leren hier nog echt ambachtelijk werk. En ze verstaan hun vak, op een enkele beunhaas na

die toevallig in een eerder stadium onze eigen badkamer heeft betegeld. Drie dagen later was het klaar. Wat bleek: de aannemer was er vanuit gegaan dat we 3 dagen later zouden komen. De les die wij hieruit trokken: als je je teleurstelling wilt beperken, kan je beter een dag later terugkomen dan dat ze denken, maar eerder moet je zeker niet komen. Qua planning komt het vaak op ‘last minute’ aan. Maar of dat echt Hongaars is, is de vraag. Ook in Nederland geldt dat er een hoop geld bespaard zou kunnen worden als er beter gepland zou worden en men ook moeite zou doen om zich aan die planning te houden. Wat wel echt anders is, is de hoeveelheid mensen die soms op een klus wordt gezet. Wij denken dat het een overblijfsel is uit de communistische tijd, waarin iedereen werk moest hebben. Dat wil niet zeggen dat ook iedereen werkt. We maken het geregeld mee dat er één man iets aan het doen is (bijvoorbeeld beton van een staander van een pergola afslaan) en dat de rest er dan omheen staat te kijken. Het komt niet in ze op dat ze die tijd die ze staan te wachten voordat ze nodig zijn (om de pergola te verplaatsen) aan iets anders nuttigs zouden kunnen besteden. Als opdrachtgever sta je wel eens raar te kijken als er gras voor thuis voor de konijnen wordt verzameld in plaats van dat er een muurtje wordt gezet. Inmiddels weten we: ze krijgen per dag een taak opgedragen

door de aannemer en als ze die klus af hebben, is het werk voor die dag gedaan en mogen ze in principe naar huis. Aangezien ze echter met z’n allen met één auto komen, moeten ze toch wachten tot iedereen klaar is, dus dan kan je best wat konijnenvoer verzamelen of het tussendoor wat rustiger aan doen als je toch weet dat je het werk wel af krijgt die dag. Duidelijke opdrachten, het liefst in de vorm van een probleem, werken bijzonder goed. Als je ergens mee zit, gaan ze ter plekke op zoek naar een oplossing en zijn daarin heel inventief en creatief. Zo ook met hergebruik. Hoewel misschien dan uit noodzaak geboren, zijn de Hongaren qua hergebruik veel beter bezig dan de gemiddelde Nederlander. Bij de sloop werden alle dakpannen en stenen zo netjes van hun plaats gehaald dat er gewoon weer opnieuw mee gebouwd kan worden. Als dat geen “cradle to cradle” en duurzaam bouwen is! Nou ja, enige relativering is daarbij wel op zijn plaats, want toen we van de week in de bouwmarkt naar een waterbesparende douchekop vroegen kregen we als antwoord dat er meerdere standen op een douchekop mogelijk zijn en dat er daar ook best een zuinige bij zit. Ach, ook dat komt met de tijd, net als de eindstreep van ons bouwproces, al kost het dan wat meer tijd en geld dan waar we op gehoopt hadden, maar mooi wordt het zeker. Tekst en foto: Karin Gabor - Michel Daenen www.movetobalance.nl

Hongarije in Zaken | 2009 ed.16

advertorial

Denk eens aan stagiaires voor uw Hongaarse activiteiten! Hoe gaat AIESEC te werk? AIESEC verzorgt de gehele opvang en begeleiding van de stagiair gedurende het hele proces. De organisatie zorgt namelijk voor alle formaliteiten, zoals het regelen van de verblijfsvergunning, tewerkstellingsvergunning, het BSN-nummer en opent voor de stagiair zelfs een bankrekening.

Steeds meer bedrijven kijken over de grenzen. Ze overwegen iets op te starten in het buitenland, bijvoorbeeld in Hongarije, maar willen zich uiteraard goed voorbereiden. Dit kan door bijvoorbeeld eerst marktonderzoek te doen of op vrijblijvende basis een project uit te laten voeren. Dan zou de studentenorganisatie AIESEC een uitkomst kunnen bieden. Deze internationale studentenorganisatie is vertegenwoordigd op meer dan 1.100 universiteiten in meer dan 108 landen. Via deze organisatie kunnen internationale academici op tijdelijke basis in Nederland worden ingezet. Waarom zou een AIESECstagiaire interessant zijn voor het Nederlandse bedrijfsleven? Het mooie van de AIESEC werkwijze is dat u op flexibele en voordelige wijze werkkrachten inhuurt. Via deze constructie kunt u bijvoorbeeld lokale marktkennis opdoen via

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 16

Hongaarse studenten zelf. Zij beheersen de taal en kennen de cultuur, wat u een groot voordeel op kan leveren. Een belangrijk voordeel van het stageprogramma is het feit dat u de student zelf kunt selecteren aan de hand van verschillende criteria, zoals universitaire achtergrond, specifieke computervaardigheden, tijdsduur en talenkennis. De studenten waar AIESEC mee werkt zijn allen academisch opgeleid, spreken naast de moedertaal uitstekend Engels en zijn uiteraard internationaal georiĂŤnteerd. Bovendien zijn zij flexibel en snel inzetbaar. Het merendeel van de studenten bevinden zich in de eindfase van hun studie en zijn op zoek naar professionele ontwikkeling en uitdaging. Bovendien hebben zij de meest recente kennis op het gebied van organisatiekunde, financiering, accounting, marketing en IT. U kunt zelf de meest geschikte student uitkiezen aan de hand van het gewenste profiel.

Het bedrijf geeft aan welke opdracht hij door de student wil laten uitvoeren, welke periode men de student het liefst wenst, selecteert zijn eigen kandidaat en AIESEC doet de rest. Vanuit Nederland voert de student het onderzoek uit, in overleg is dit verder uit te werken in Hongarije zelf. Het aantrekken van een stagiair om die kansen te grijpen die er voor uw bedrijf liggen in Hongarije is zeker aan te raden. Jaarlijks maken duizenden bedrijven wereldwijd gebruik van het netwerk van AIESEC. In hoeverre is AIESEC al actief in Hongarije? In Hongarije is deze studentenorganisatie al jaren actief. Op alle grote universiteiten is een AIESEC vestiging actief, waar bemiddeld kan worden tussen het bedrijfsleven en de studenten. Voor meer informatie verwijzen wij u naar de website: www.aiesec.nl.

Rondje langs de velden

In de rubriek “Rondje langs de velden” wil Hongarije in Zaken aan twee verschillende bedrijven, individuen of organisaties in elke editie de ruimte bieden om zich kort te presenteren door middel van een aantal vragen. Ons blad wil hierbij juist de wat minder bekende en/of grote instellingen benaderen die met Hongarije bezig zijn. Daarom zullen bijvoorbeeld ook individuen die iets noemenswaardig op touw zetten hier aan bod komen. De aftrap wordt gedaan door Euromunka en Twynstra Gudde. Weet u nog spelers voor op dit veld, neemt u dan contact met de redactie op! Wie

Ellen van der Lei, werkzaam bij Twynstra Gudde Adviseurs en Managers. Twynstra Gudde is gerelateerd aan Highland Worldwide, een internationaal groeiende groep van onafhankelijke adviesbureaus in de Verenigde Staten, Frankrijk, Groot-Brittanië, Duitsland, Hongarije en Italië.

Activiteiten

Wie

Euromunka Kft, werving- en selectie te Hongarije; Boedapest en Siofok (Balatonmeer)

Activiteiten

Twynstra Gudde bedient zowel de private als de publieke sector. In Hongarije ligt de nadruk op public sector, health care, travel and transport, energy and utilities.

Euromunka richt zich op het werven en selecteren van vak- en productiekrachten voor de West-Europese markt. Euromunka is sterk vertegenwoordigd in onder andere de bouw, metaal, techniek, productie, horeca, logistiek en transport.

Zakendoen in Hongarije

Doel

Contact

Via Highland Worldwide zijn wij met de Hongaarse partner Horváth & partners betrokken bij een aantal studies naar vernieuwing in de gezondheidszorg. Dit betreft het samenvoegen van gezondheidsinstellingen. Daarnaast wordt gekeken wat momenteel, maar ook op de lange termijn, de kansen zijn in Hongarije als adviesbureau. Korte termijn gezien kan het een lastige periode worden, maar met name voor de publieke sector is een interessant, maar uitdagende klus weggelegd.

In Hongarije staat veel te gebeuren als het gaat om de ontwikkeling van de publieke sector. Als voorbeeld kan integrale gebiedsontwikkeling genoemd worden. Het aangaan van bijvoorbeeld een publiek/publieke of publiek/private samenwerking om win-win situaties te creëren, komt in Hongarije en andere landen in de regio (nog) niet veel van de grond. Wij zien het als een uitdaging om ook Hongarije mooier en sterker te maken!

Ellen van der Lei elv@tg.nl +31 6 53 69 21 43 www.twynstragudde.com of www.highlandworldwide.com

Euromunka werkt voornamelijk samen met Nederlandse uitzendbureaus. Doordat we zeer intensief werven en hoge eisen stellen aan de kandidaten én aan onze klanten, is Euromunka uitgegroeid tot een betrouwbare partner in Hongarije en Nederland. Wij verwachten veel van onze klanten (officiële contracten, goede salarissen, verzekering, nette huisvesting en goede begeleiding) en daar krijgen ze gemotiveerde hardwerkende Engels of Duits sprekende vakkrachten voor terug, die graag voor een langere periode aan het uitzendbureau verbonden willen blijven. Door onze uitgebreide werving, 24 uurs begeleiding, snelle reactiesnelheid en correcte informatievoorziening hebben we meer dan 4.000 beschikbare kandidaten in onze database en hebben we al meer dan 600 man aan een baan kunnen helpen.

Bij Euromunka ligt de nadruk op kwaliteit en service. Momenteel zijn we daarom ook druk bezig met het organiseren van SCC opleidingen (VCA vergelijkbaar en geaccepteerd in Nederland), testlocaties en trainingen om nog beter aan de eisen van de klant te kunnen voldoen. Team Euromunka is continue bezig om de kwaliteit en service te kunnen blijven waarborgen.

Euromunka Kft Hille Horeman (NL) +36 70 398 3570 Hille@euromunka.nl www.euromunka.nl

Hongarije in Zaken | 2009 ed.16

NIEUWS uit de media

No growth before 2011 in the Hungarian convergence plan update The government does not expect any economic growth before 2011, according to its updated convergence plan submitted to the European Commission. GDP is forecast to shrink by 6.7% this year and 0.9% in 2010 before expanding by 3.6% in 2011. The National Bank (MNB) has the same forecast for growth in 2009 and 2010 but sees only 3.4% growth in 2011. (N.B. In its previous update last December, the government still foresaw the economy shrinking by 0.9% this year, then growing by 1.6% in 2010 and 2.5% in 2011.) Concerning inflation, both the government and the MNB expect 4.5% this year but the government sees 3.8% in 2010 and the MNB 4.3%. The government projects budget deficits of 3.9% of GDP this year, 3.8% next year, and 2.8%, meeting the euro adoption criterion in 2011. The December forecast predicted deficits of 2.6%, 2.5% and 2.2% for 2009-11. The MNB expects deficits of 4% next year and 4.3% in 2011.

Source: Royal Netherlands Embassy in Hungary

EUR 6.5bn available in EU funding to help Hungarian construction industry Budapest, May 24 (MTI) - A total of 1,800 billion forints (EUR 6.5bn) has been made available in European Union funding to help stabilise Hungary’s construction sector hit hard by the economic crisis, a Socialist party MP told MTI on Sunday. The funding available by application until June next year can help prevent domestic small and medium size enterprises from going out of business, Barath said. It is also expected to help skilled workers stay in the sector, he added. He noted that parliament two weeks ago unanimously supported a bill aimed at helping the crisis hit construction sector, adding that the government had been working out further proposals aimed at boosting investment in the sector. Source: mti.hu

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 16

Nederlandse architect voor Hongaars project De gemeenteraad van Boedapest heeft woensdag architect Erick van Egeraat de opdracht gegeven voor de uitwerking van zijn plannen voor het nieuwe stadhuis complex in het centrum van de stad. Met zijn ontwerp won hij vorig jaar een internationale architectenwedstrijd. Het besluit betekent de belangrijkste stap voor de realisatie van dit miljoenenproject. ,,Dit is werkelijk goed nieuws voor alle betrokkenen, in het bijzonder voor mijn team dat nu eindelijk het werk kan afmaken waaraan we vorig jaar zijn begonnen”, zegt Erick van Egeraat. ,,Een project van deze omvang betekent werk voor veel mensen. In dit geval zowel in Hongarije als in Nederland en dat is natuurlijk van groot belang in deze economisch moeilijke tijden.” De aanstelling van Erick van Egeraat voor dit ambitieuze project in Hongarije werd onderbroken door de economische crisis. ,,Het faillissement van mijn kantoor was uiteindelijk onvermijdelijk en erg vervelend. Niet alleen kostte het heel veel geld, het kostte vele medewerkers hun baan.” ,,Na een voorzichtige start begin dit jaar ben ik mijn nieuwe bedrijf nu rustig aan het opbouwen. Het feit dat ik mijn bureau nu weer verder kan uitbreiden, is zeker gezien het huidige investeringsklimaat uitzonderlijk te noemen.“ Door krachtig optreden van het stadsbestuur en ondersteuning van de Nederlandse Ambassade kon de continuïteit van het project worden veilig gesteld. Het nieuwe bedrijf Designed by Erick van Egeraat en partner EMEM IOB verwachten dat deze opdracht de komende 4 tot 5 jaar veel werk zal opleveren. De bouwvergunning wordt nog vóór het eind van dit jaar verwacht. Daarna beginnen de voorbereidingen voor de bouw die naar alle verwachting in 2010 start. Het project behoort met zijn meer dan 100.000 vierkante meter en geschatte budget van rond de 150 miljoen euro tot de grootste in centraal Europa. Het ‘Heart of Budapest’-project is in Europa uniek in zijn soort. Het 18e eeuwse barokke stadhuis wordt in Erick van Egeraat’s plannen volledig hergebruikt en direct verbonden met de twee belangrijkste metrolijnen in de stad. Hiermee kan Boedapest één van de meest duurzame stedelijke herontwikkelingsplannen in Europa realiseren. Naast de uitvoerige restauratie van het bestaande complex wordt op deze locatie die bijna 300 jaar braak heeft gelegen een mix van functies gerealiseerd. Een hotel, een cultureel forum, kantoren, winkels, horeca en vier openbare pleinen zullen moeten garanderen dat het stadsdeel Buda gedurende 24 uur per dag bruist van activiteiten. Bron: architectenweb.nl

NIEUWS uit de media

Druk bezocht real estate seminar Vrijdag 8 mei 2009 - Het door de NederlandsHongaarse Kamer van Koophandel georganiseerde real estate seminar is druk bezocht door een grote diversiteit van bedrijven en organisaties. In zijn inleiding gaf dagvoorzitter Lóránt Varga al aan dat we zeker niet heen komen om een stukje negativiteit aan de orde te stellen als gevolg van de economische crisis. We moeten ons echter realiseren dat de wereld en de economie, zij het getemperd, gewoon doordraait. Geen enkele vergelijking met de jaren ‘30 van de vorige eeuw gaat op en we gaan weer positief kijken naar de toekomst. Achtereenvolgens werd door diverse organisaties gesproken. De heer Stuart Durrant ging in op het belang van waardebepalingen in het geheel en de juistheid daarvan in het bijzonder. Wat is een redelijke waarde voor een kantoorpand? Lukas Hochedinger van KPMG presenteerde het recentelijk uitgevoerde onderzoek naar de kostprijs van de realisatie van hotels in Centraal en Oost-Europa. Aan de hand van dit onderzoek zijn zij in staat benchmarks uit te voeren voor toekomstige hotel-ontwikkelingen. De gevolgen van wetswijzigingen in de belastingen op onroerend goed werd aan de orde gesteld door Gergely Demetrovics van KPMG. Bij de nieuwe Hongaarse regering wordt koud-water-vrees gesignaleerd ten aanzien van het doorvoeren van nieuwe voorstellen. Met het uitvoeren van omvangrijke maatregelen zou de onroerend goed markt in Hongarije grote schade kunnen aanbrengen. Per 1 juli 2009 zal in ieder geval de fel bekritiseerde verhoging van het BTW tarief van 20% naar 25% worden doorgevoerd. Voor eerste levensbehoeften zal een verlaagd tarief van 18% worden geïntroduceerd. Het laatste woord was aan Adam Dimitru van Tebodin. Tebodin heeft een groot pakket toepassingen voor de toepassing van groene technologie vastgoedprojecten. Bron: Hongarije Vandaag

Hard Rock Café bouwt grootste casino van Europa Een Amerikaanse casino-uitbater, ook eigenaar van de keten Hard Rock Café, is van plan om in Hongarije het grootste casino van Europa te bouwen. De groep Seminole Hard Rock Entertainment wil 5 miljard euro in het project investeren. Het casinocomplex komt nabij de grens met Oostenrijk en Slovakije. Er komen 316 hotelkamers, meer dan 1.500 gokautomaten, een honderdtal speeltafels en tien pokerzalen. Tegen 2012 moet alles af zijn. Het wordt het eerste casino van Hard Rock Entertainment in Europa. De keten is sinds 2007 in handen van een indianenstam, de seminole. (belga/gb)

IMF green-lights 3rd tranche of loan to Hungary The International Monetary Fund (IMF) completed the second review of Hungary’s economic performance under a programme supported by a 17-month StandBy Arrangement (SBA). This enables the immediate disbursement of the third, EUR 1.4bn tranche of the stand-by arrangement secured last autumn. This brings total disbursements under the program to SDR 7.58 billion (about EUR 8.4bn or USD 11.7bn). The lender urged authorities to seek ways to provide the financial supervisory agency (PSZÁF) with the necessary regulatory powers and also to swiftly enhance remedial action and bank resolution frameworks. Hungary’s Finance Minister Péter Oszkó said that the IMF has approached Hungary with an offer to continue its financing deal with the country once the current package runs out but Hungary is not in talks to extend the financing deal. The SBA was approved on 6 November 2008 for SDR 10.53bn (about EUR 11.7bn or USD 16.2bn). The arrangement entails exceptional access to IMF resources, amounting to 1,015% of Hungary’s quota. Source: Royal Netherlands Embassy in Hungary

Socialists call for donations for crisis management fund Budapest, June 12 (MTI) - Hungary’s governing Socialists are calling on the 100 richest people, national and local politicians, banks and businesses to make one-off donations as contribution to the crisis management fund, the party’s parliamentary group director said on Friday. “The 100 richest entrepreneurs in Hungary should personally contribute to filling up the fund, and all politicians, whether national or local council representatives, should also contribute to it,” said Jozsef Tobias. The same is expected from businesses, financial institutions and banks that received state help for their operation in recent years, he added. Tobias said the Socialists would propose to the government that banks should be asked to restrain from forcefully evicting people who cannot pay the increased installments of their home loans. A law to this effect is planned to be approved in the autumn, he added. Source: mti.hu

Bron: demorgen.be

Hongarije in Zaken | 2009 ed.16

Karin Gabor Correspondente

Michel Daenen Correspondent

Waarom moeilijk doen als het makkelijk kan? Een beetje bizar is het wel: je woont en werkt in Noordoost-Hongarije en rijdt zo’n 2 à 2,5 uur enkele reis om je collega-ondernemers uit je eigen regio in Boedapest te ontmoeten bij de Nederlandse Club of de Nederlands-Hongaarse Kamer van Koophandel (NHCC). Dat kan beter dachten ondernemers Leo Geesink en Michel Daenen begin dit jaar en kort daarop werd de daad bij het woord gevoegd. In februari 2009 vond de eerste bijeenkomst plaats van de Nederlandse Club Noordoost-Hongarije (wie een betere naam weet mag hem doorgeven). Plaats van handeling was het dorpje Bekölce, waar Nico en Anita van Rijn van Western Horse Stable paarden houden en les- en paardrijdarrangementen bieden in western stijl. Het concept van het regionale netwerk is simpel: om de 3 à 4 maanden stelt één van de deelnemers zijn bedrijf of huis ter beschikking om elkaar te ontmoeten. Om niet iedereen te verplichten die taak een keer op zich te nemen en om ook de gastheer/-vrouw niet op kosten te jagen, wordt er per bijeenkomst een bescheiden bijdrage in de kosten gevraagd, ter plekke af te rekenen. De gastheer/vrouw heeft de gelegenheid om wat meer over z’n bedrijf of zichzelf te vertellen en iedereen stelt zich kort voor, waardoor je meteen weet met wie je later nog eens wat door wilt praten. Inmiddels ligt de tweede bijeenkomst al weer achter ons.

We zijn onlangs te gast geweest in Szakáci bij Elisabeth en Joris van Aerde van Move2Hungary, een ruraal vakantiedorp met een slowfoodrestaurant in wording. In september later dit jaar zijn we te gast bij Carlo Holshuijsen van European Stone Trade en in november bij Karin Gabor en Michel Daenen van Move to Balance. De twee eerste bijeenkomsten hebben al uitgewezen dat het nuttige en aangename heel goed te combineren zijn. Tips over het leven en/of werken in de regio worden uitgewisseld (bij wie moet je waarvoor zijn?) en daarnaast is het ook gewoon gezellig en wordt er lekker gegeten. Ook zijn er al ideeën

ontstaan over uitbreiding van de activiteiten van het netwerk, zoals gezamenlijke Nederlandse les voor kinderen, samenwerkingsverbanden tussen ondernemers in de regio en gezamenlijke belangenbehartiging. Moet je perse ondernemer zijn om deel te nemen? Nee, iedereen die wil komen en zich van te voren aanmeldt is van harte welkom. Primair gaat het er om dat Nederlanders in het Noordoosten elkaar willen helpen om een goed bestaan op te bouwen in die regio, waar het leven en ondernemen toch net even anders is dan in Boedapest. Aangezien er geen volledig bestand is van Nederlanders in Hongarije, laat staan in deze regio, vormt de groep zich door mond-tot-mond reclame. Mocht u geïnteresseerd zijn of iemand kennen die in deze regio woont en/of onderneemt en wellicht van de partij wil zijn, dan kunt u contact opnemen met Leo Geesink (leo.geesink@egreal.eu) of Michel Daenen (info@movetobalance.nl). Tekst en foto’s: Karin Gabor en Michel Daenen www.movetobalance.nl

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 16

Peter Olsthoorn is een ervaren journalist op vele gebieden. Hij leidt ook seminars en workshops over internet, ict handel, journalistiek, en maatschappelijke kwesties. Peter werkte sinds 1982 veel in Hongarije en spreekt Hongaars. E-mail: peter@olsthoorn.nl Peter Olsthoorn Columnist

Column

Hongarije en de valuta Het Hungarian Business Network hield eind april een bijeenkomst over de financiële crisis in Den Haag. Tijd voor wat economie dus, met herinneringen uiteraard. Want deze column heeft een ‘opa vertelt’ aspect, al probeer ik altijd een lijn te trekken van het verleden naar het heden. Want een maatschappij kan qua uiterlijk en economie vrij snel vernaderen, cultureel duurt dat veel langer, zo leerde ik in mijn studie mentaliteitsgeschiedenis. De herinnering brengt ons in Debrecen, rond 1987 vermoed ik. Onze vriend István was daar opgeklommen tot een verdienstelijk winkelier en handelaar in bloemen. Als hobby had hij handel in valuta. En dat was enige tijd bijzonder lucratief. Wat was het geval? Bedenk even: er was nog geen internet en Hongarije was zeker nog niet helemaal, zoals nu, verweven in datasystemen die het land deelgenoot maken van de financiële wereld. István had een schotel op het dak waarmee hij buitenlandse zenders ontving. Daaronder was ook een financiële zender die de hele dag valutakoersen doorgaf. Bij een flinke stijging of daling in de nacht toog István om 8.00 uur naar zijn bank. Die had de verse koersen van de wereldhandel in valuta nog niet verwerkt. István plaatste dan zijn orders in dollars of marken met zekere winst. Buitenlandse valuta waren, meer nog dan in reële zin, in mentale zin enorm gewild in die jaren in Hongarije. Wij kunnen ons daar nu in het Westen geen voorstelling van maken. Maar harde valuta waren toen de poort naar het Westen, want visa voor buitenlandse vakanties konden Hongaren vrij eenvoudig bemachtigen.

Ik dacht eraan terug toen ik gedurende het seminar op 28 april op de Hongaarse ambassade in Den Haag een boeiend blad las met cijfers over de grote hoeveelheid hypotheken in Zwitserse francs die Hongaren hadden afgesloten. Ze gingen af op de lage rente van minder dan 4 procent, tegen ruim 9 procent voor leningen in forinten. Eind 2008 was 57 procent van de uitstaande hypotheken in francs afgesloten. Kennelijk werden de woningkopers niet gewaarschuwd voor een levensgroot risico van devaluatie van de forint ten opzichte van de franc, waardoor de schuld en rente mogelijk op termijn in forinten veel hoger zou worden. Dat is nu gebeurd, en samen met de werkloosheid en teruggang van inkomsten desastreus voor honderdduizenden gezinnen. Is het nog steeds de betovering van buitenlandse valuta van vroeger die een rol heeft gespeeld? Ik weet het niet, zegt u het maar. Zelf liet ik me in 2001 een flinke beleggingshypotheek aanpraten, dus ik kan de Hongaren met een Zwitserse franc-hypotheek natuurlijk niet ‘oliedom’ noemen. Maar zij, en ik, waren het wel want we zijn op de mooie praatjes van de banken afgegaan. Op de ambassade vertelde de INGeconoom dat ING geen hypotheken in Zwitserse francs verstrekte. Ondertussen las ik dat ING in Polen en Roemenie wel flink in zijn maag zat met hypotheken in buitenlandse valuta. Maar juist in Hongarije vond ING dat een te groot risico. De directie van ING Hongarije was daar woedend over, want ze kon niet mee in de concurrentie. Maar achteraf is ING blij.

penningmeester Péter Oszkó. Dus resteert er nog 6 miljoen. Officieel daalt het nationaal inkomen dit jaar met bijna 7 procent en loopt het begrotingstekort nog op tot 4 procent. Anders dan in Nederland is de inflatie behoorlijk hoog met 4,5 procent en dat is slecht voor de hypotheekhouders. (Cijfers afkomstig van Hungaryeconomywatch, een uitstekende bron op internet.)

Ik zocht in de tabellen van het CBS even naar cijfers over de handel tussen Hongarije en Nederland. En die cijfers vallen voor een deel mee voor het eerste kwartaal van 2009. De export van Hongarije naar Nederland bedroeg ruim 483 miljoen euro, een plus met ruim 5 procent. De export van Nederland naar Hongarije was bijna 537 miljoen euro, een min van 22,5 procent. In totaal daalde de handel met Oost-Europa tussen de 19 en 20 procent, zowel in- als uitvoer. Dus de Nederlandse export naar Hongarije ging absoluut en relatief slecht, maar Hongarije wist aan ‘ons’ meer te verkopen. Dat was gunstig voor de handelsbalans, vanuit Hongarije beschouwd, maar slecht uit het oogpunt van de Nederlandse exporteurs. Tekst: Peter Olsthoorn

Nu heeft Hongarije zo’n 14 miljard euro van het 20 miljard euro grote crisiskrediet van het IMF moeten opnemen, volgens ‘s lands

Hongarije in Zaken | 2009 ed.16

Hidde van Erp Uitgever

ITD Hungary en Hongarije in Zaken: een perfecte match om op door te bouwen Van Boedapest naar Baarn Tijdens het Centraal- en Oost-Europa Event op donderdag 4 juni 2009 in Baarn had ik een gesprek met Kamilla Szandrocha. Zij is Director for Incentives & After Care van Investment and Trade Development Agency van de Hongaarse overheid in het hoofdkantoor te Boedapest. Szandrocha is speciaal voor dit evenement vanuit Hongarije overgekomen naar Baarn. Doelstellingen Voorafgaand aan ons gesprek gaf Szandrocha een presentatie waarin ze, na een algemene en inleidende uitleg van haar organisatie, concreet inging op de vraag of de huidige crisis een risico of juist een kans is. Vanuit haar functie kon ze me goed uitleggen hoe zij en haar team kunnen helpen om juist de kansen te grijpen die nu ontstaan. Haar presentatie leerde me dat ze met hun lokale kantoren in Hongarije en afdelingen van de ITDH binnen de Hongaarse ambassades in 55 landen hard werken aan het concretiseren van hun twee hoofddoelstellingen: investeerders aantrekken voor projecten in Hongarije en het internationaliseren van Hongaarse bedrijven. Bij het combineren van deze twee doelstellingen staat ITD Hungary garant voor alle ingrediënten voor een goede match tussen een Nederlandse investeerder enerzijds en een Hongaars bedrijf of instelling die ver is met het doorvoeren van internationalisering binnen zijn bedrijfsvoering anderzijds. Concrete investeringen waren zichtbaar in haar presentatie met enkele grote multinationals zoals IBM, Vodafone en BP. Door hun komst en investeringen in Hongarije is er voor 14.000 Hongaren werk gecreëerd.

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 16

Wederzijds profiteren Ik leg haar uit dat we vanuit Hongarije in Zaken vaak contact hebben met de afdeling van de ITDH op de Hongaarse ambassade in Den Haag en ook met de Belgische afdeling binnen de Hongaarse Ambassade in Brussel. Deze samenwerking heeft onder meer geleid tot het geregeld uitwisselen van informatie, het bezoeken van elkaars evenementen en het publiceren hierover op het internetportaal inZaken.eu en in het magazine Hongarije in Zaken. Szandrocha was hiervan al gedeeltelijk op de hoogte gebracht door haar collega’s in Nederland en is zeker wel benieuwd naar verdere samenwerking. Deze kunnen we gaan opbouwen vanuit de goede contacten die beide partijen al hebben. Denk hierbij onder andere aan de mogelijkheid voor Hongaarse bedrijven om zich rechtstreeks te presenteren aan onze lezers. De ondersteuning vanuit de ITDH

kan voor Hongaarse bedrijven een verademing zijn om communicatie met andere landen gestructureerd te laten verlopen. Ambassades hebben in andere landen al netwerkorganisaties aan zich gebonden die verdere concrete mogelijkheden kunnen uitwerken. De ITDH is er vooral om goed te informeren, het concreet tot zaken komen is weer goed op te pikken door een netwerkorganisatie zoals het Hungarian Business Network. Deze netwerken kunnen op hun manier de informatie naar hun donateurs of leden overdragen. Het HBN heeft hierin een samenwerking met het zakelijke magazine Hongarije in Zaken om meerdere pagina’s per uitgave te wijden aan deze onderwerpen. Prikkels en nazorg Szandrocha: “Juist een onafhankelijk medium kan helpen om gezamenlijke

Workshop tijden het CEE Event in Baarn

Interview doelstellingen te behalen en het voor investeerders helder te maken wat een geschikte manier is om te investeren in Hongarije. Vanuit mijn kantoor in Hongarije moet ik me richten op de hoofdzaken en ik ben blij dat dit vervolgens via uw medium bij de geschikte doelgroep terecht komt. We brengen zelf veel uit, waaronder het tijdschrift HINT en andere brochures, om onze buitenlandse kantoren onze potentiële partners maximaal te voorzien van goede informatie. Hierbij ligt mijn focus met name op het gebied van de voordelen en prikkels die de Hongaarse overheid kan bieden aan de investeerders en de juiste nazorg wanneer een investeringsproject in uitvoering is gegaan”, aldus Szandrocha. Via lokale kantoren Rechtstreeks contact als Nederlands bedrijf met het hoofdkantoor in Boedapest komt zelden voor. Hierover stel ik haar de vraag hoe ik hierbij een brug kan slaan voor ons Nederlandstalige netwerk. Szandrocha geeft aan dat er een duidelijke lijn zit in het verwerken van informatieaanvragen en dat dit niet altijd helemaal helder gemaakt kan worden aan Nederlandstalige ondernemers. Ze begrijpt dat Nederlanders vaak een directe aanpak kiezen en in een korte periode zoveel mogelijk informatie willen hebben over de mogelijkheden. Ze geeft me echter een uitleg die er op neerkomt dat de beste methode is gebleken om als ondernemer eerst een lokale afdeling van de ITDH, in ons geval Den Haag, te benaderen voor informatie en advies. Zij schakelen vervolgens een expert in Hongarije in voor de verdere uitvoering.

Personalia Ms. Kamilla Szandrocha Investment and Trade Development Agency of Hungary Director for Incentives & After Care Study: Budapest University of Economic Sciences and Public Administration, Faculty for International Affairs, European Union Studies Faculty for Communication Professional Experience Ministry of Economy and Transport, Head of Investor Relations Investment and Trade Development Agency of Hungary, Director for Incentives & After Care

Het vergaren van de laatste informatie en het maken van afspraken met de juiste mensen is per project verschillend en vereist een behoorlijke expertise en voorbereiding. Als Nederlandstalige ondernemer is het ideaal om stap voor stap vanuit de oriënterende fase naar een initiële fase te gaan gevolgd door daadwerkelijke vervolgstappen in de meest geschikte regio binnen Hongarije. Gestructureerd en transparant Ten slotte vraag ik Szandrocha wat haar bevindingen zijn met de Nederlandse investeerders die al hun weg gevonden hebben naar en in Hongarije. Ze geeft aan dat ze ook ervaringen heeft met enkele grote Nederlandse bedrijven zoals ING, DAF, Philips en Océ. Met name is zij te spreken over de gestructureerde en transparante werkwijze

die Nederlandse bedrijven over het algemeen hebben. Er is wel eens opgemerkt dat bij het samenwerken de cultuurverschillen kunnen zorgen voor verwarring. “Ik heb gemerkt dat deze verschillen mijn werk juist heel nuttig en leuk maken. Uiteindelijk willen we investeerders naar Hongarije begeleiden en zorgen voor succesvolle lange termijn oplossingen. Hierbij zijn zowel de Nederlandse en Belgische investeerders gebaat als ook Hongarije. Wij bedanken mevrouw Kamilla Szandrocha voor haar medewerking en tijd en we hopen dat we een goed fundament hebben kunnen leggen voor het verder uitbouwen van onze samenwerking. Contactinformatie Embassy of Hungary – ITD office Laan van Nieuw Oost Indië 271 2593 BS Den Haag T: 070-3838104 F: 070-3838911 E: thehague@itd.hu Tekst: Hidde van Erp Beeldmateriaal: ITD Hungary

Hongarije in Zaken | 2009 ed.16

Ernst-Jan de roest Correspondent

Planned tax law changes for 2010 On 22 May the new Hungarian Prime Minister, Gordon Bajnai, submitted the 2010 tax law amendment bill to Parliament. This tax package contains a number of significant changes. Some of the announced taxation proposals are reduced corporate tax, personal income tax, and social security contribution rates. However, this would be offset by increases in VAT and excise tax rates, as well as by the elimination of some tax allowances. The shift in taxation from income to consumption – according to the expectations of the Hungarian government – will encourage new investments, increase employment and improve Hungary’s competitiveness in the region, and is also in keeping with past OECD recommendations in this area. The proposed measures are expected to keep Hungary’s budget deficit below 3% of GDP for 2009.

In this article I will highlight only the most important ones which could be relevant for the readers of Hongarije in Zaken. At the end of this article a list of the most important changes is included. 1

Significant changes

1.1 Solidarity tax The draft bill submitted by the Government puts forward the cancellation of the 4% solidarity tax of companies and private individuals from 1 January 2010. However, practically the solidarity tax would be incorporated into corporate income tax and personal income tax. I emphasize that the planned amendment does not affect the bank surtax, which continues to apply. 1.2 Corporate tax The draft bill contains several relevant changes of the corporate income tax, which will enter into force as from 1 January 2010. From 1 January 2010 the general rate of corporate tax would increase from the current 16% to 19%. The 10% tax rate applicable up to the HUF 50 million tax base would continue to be in effect, provided that the conditions set out in the law are met. This in harmony with the abolition of the solidarity tax for companies, as mentioned above. Next to the increase in rate, the bill contains several changes in the tax base and the modifying items. Transitional provisions may apply.

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 16

Development tax allowance more favorable conditions Small and mid-size enterprises could become eligible to development tax allowance with respect to investments implemented in any regions of Hungary, if the value of the investment is at least HUF 500 million at present value, and the number of employees increases by 20 person (or the wage cost increases by the fiftyfold amount of the annualized minimal wage) in the case of a small size enterprise, and by 50 person (or the wage cost increases by the hundredfold of the amount of the annualized minimal wage) in the case of middle size enterprise. Taxpayers, who deduct the development tax allowance for the first time in the 2008 tax year, would get deferment for the fulfillment of the condition relating to the number of personnel, and they would only have to comply with the number of personnel set forth in the law only in the third tax year (currently first tax year) following the year of the first deduction of the tax allowance, and in the subsequent three tax years. The simplifications could be applicable in the 2009 tax year already. 1.3 Local Business Tax • The most important change would be that from 2010 the tax administration with respect to local

business tax would be transferred from the Local Municipalities to the State Tax Authority. As a temporary provision, the 2010 tax year would be still a transition year; accordingly, the first local business tax advance payable in 2010 would still have to be remitted to the local tax authority and the tax authority administration (including tax inspections as well) relating to the tax years prior to 2010 would remain at the local municipalities. According to the draft bill the statute of limitation would reduce to 2 years instead of 5 years, which also shortens the self-revision period allowed. • From 1 July 2010, taxpayers would have to self-asses the local business tax advances (the due date of the advances remains unchanged). • The tax base allocable to the foreign branch would no longer be subject to local business tax. • The current definition of permanent establishment would slightly change for universal natural gas and electricity service providers, gas and electricity traders. 1.4 Personal Income Tax (‘PIT’) - Super-grossing, new tax brackets and tax rates • From 1 January 2010 supergrossing would be introduced in personal income taxation. It means, that the personal income tax base (in the case of income that

are included in the consolidated tax base) would be the amount of gross income increased by the employer’s/disburser’s social security contribution, and health tax. In general it means, that the personal income tax would be payable on 127 unit gross wage instead of the current 100 unit. • From 1 January 2010, the lower tax rate would decrease from 18% to 17%, while the upper tax rate from 36% to 32%. Furthermore, the 4% solidarity tax would cease. • The 17% rate formally would be applicable up to HUF 5 million (super-grossed) tax base, for the part exceeding this limit, a 32% tax rate would be applicable. Nevertheless, due to super– grossing, the limit of HUF 5 million corresponds to a gross income of HUF 3,937,000, and the new tax rates – due to the higher tax base – in fact mean higher tax rates (21.6% and 40.6% respectively). • The proposed amendments – presuming wage payment – are summarized in the following table: 1.5 Social Security Changes to contributions • The 5 percentage point decrease in employers’ social security and unemployment fund contributions (i.e. from 32% to 27%) introduced from 1 July 2009 up to the double

of the minimum wage would be extended to the entire income from 1 January 2010. • From 2010, the employer’s contribution to the unemployment fund (1%) and the employee’s contribution to the unemployment fund (1.5%) would cease. However, these provisions do not mean effective relief, since these contributions would be merged into the social security contribution and the individual health care contribution. • The currently 6% individual health care contribution payable by the insured private individual would increase to 7.5% (this is because the employee’s contribution to the unemployment fund would be merged into this contribution). • The fixed health tax (currently HUF 1,950 per month per employee) would be abolished. • The percentage based health tax would increase from 11% to 27%. This change is detrimental to the situation of private individuals realizing other income. • The amount of rehabilitation contribution would increase to fivefold of the current amount (in

2009 HUF 192,900 per capita per year, in 2010 HUF 964,500 per capita per year). This may result in significant increase of employment costs, especially in companies where the average wage is relatively low. (The contribution is payable after 5% of the headcount, less number of disabled employees). 1.6 Property Tax From 2010, new property tax would be introduced in Hungary, which would be payable on four different types of properties (residential property, water vehicles, aircrafts and heavy duty passenger cars). In this article I discuss the residential property tax, which affects the larger group of taxpayers. • Subject: apartment, holiday home (or part of a building qualifying as apartment or holiday home) together with the building site (or part of the building site belonging to it), with a market value exceeding HUF 30 million (if the value is above threshold then the entire value falls under taxation). • Taxpayer: the owner of the residential property on the first day of the calendar year. In the case of multiple owners, the owners are subject to tax according to their ownership rate. • Tax rate: up to tax base of HUF 50 million and 0.5% on the part of tax base exceeding HUF 50 million.

At present

From 1 January

2010

Gross income Tax rate (tax base)

Gross income

Super-grossed wage (tax base)

Tax rate

0 – 1,900,000

18%

0 - 3,937,008

0- 5,000,000

17%

1,900,001 – 7,446,000

36%

3.937,009 -

5,000,001 -

32%

7,446,000 -

36+4%¹

Analyzing the combined effect of the changes, the following conclusions can be drawn: • Under a yearly gross wage of about HUF 18 million the tax liability would decrease, while above this wage-limit the tax burden somewhat would increase. • The amount of the actual net wage – presuming that similarly to the previous years the pension contribution cap would increase by 4-5% again from 2009 to 2010 – would increase under a yearly gross of HUF 12 million per year, while above HUF 12 million it would decrease in some extent.

• Allowance: Taxpayers with three of more children may decrease the tax payable by 15% of the tax with respect to the third and further children. • Reporting obligation: Private individual taxpayers would have to assess and report property tax in their personal income tax return, non-individual taxpayers would have to assess and report property tax in their corporate income tax return. Private individuals subject to property tax would have to prepare their personal income tax returns themselves (i.e. they may not request tax assessment by the employer). Hongarije in Zaken | 2009 ed.16

1.7 Value Added Tax New place-of-supply rules – still not in the bill Despite the new place-of-supply rules are to be applied in all EU member states from 1 January 2010, the present bill still does not contain the amendment of the Act on VAT in this respect. According to the new place-of-supply rules, as a main rule, the place of performance of services will be determined by the registered seat of the recipient of the service (currently the registered seat of the service provider determines the place of supply). Therefore, further amendments of the Act on VAT can be expected this fall. 1.8 Transfer Tax and Gift Tax Transfer tax rates to decrease The general real estate transfer tax rate would decrease from 10% to 4% (the current rate is exceptionally high in comparison with international practice). Furthermore, if the market value of the real estate property exceeds HUF 1 billion, the transfer tax rate on the exceeding part would be 2%, but maximum HUF 200 million. Acquisition of residential property would be subject to 2% transfer tax up to HUF 4 million, and 4% (instead of the current 6%) on the market value exceeding the above limit. Sale of companies holding real estate to be taxable From 2010 the acquisition of shares/ quotas in companies holding real estate in Hungary would fall under the scope of the Act on Stamp Duties, provided that ownership reaches or exceeds 75% in the company holding real estate. Shares owned by close relatives or related party enterprises would have to be consolidated. The base of the transfer tax would be the portion of the value of real estate properties that falls on the shares of the acquirer. (The acquisition of shares in the frame of preferred transfer of assets could remain exempt from transfer tax if certain conditions are met.)

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 16

2 Last remark The information in this article is correct to the best of my knowledge and belief at the time of going to press. Please note that the information in this article is not intended to be relied on as tax advice and cannot replace consultation with tax advisors. For further information please contact Ernst-Jan de Roest, Ernst & Young, Central and Eastern Europe desk, office Amersfoort, the Netherlands by e-mail Ernst-Jan. de.Roest@nl.ey.com. 3 Attachment The planned tax law changes for 2010 contain several significant changes. In this overview only the most important ones are highlighted: • The base of the personal income tax would be the ‘super gross income’. At the same time, however, the personal income tax rates would be lowered, and the solidarity tax of private individuals would be cancelled. • Several currently tax-free in-kind and in-cash benefits would become taxable. • From 2010, the taxation of business entertainment costs and business gift would become more favorable. On one hand, these benefits would be exempt from personal income tax, but on the other hand they would not be deductible for corporate income tax purposes (i.e. 19% CIT would be applicable instead of the current 54% PIT +11% health tax). • The lower employer’s social contribution rate (27%) already partly applicable from 1 July 2009 would apply to the total income from 2010. • The rehabilitation contribution would increase dramatically (fivefold of the current amount) and it would be HUF 964,500 per capita per year. (The basis of the contribution would not change, i.e. it would be

payable on 5% of the total number of employees which could be decreased by the number of disabled employees). • To reduce the number of small taxes from 2010, the employer’s (1%) and the employee’s contribution (1.5%) would be incorporated into the social security and the individual health care contribution. Further, the cultural contribution would cease. • The 4% solidarity tax of corporate enterprises would cease, but at the same time the corporate tax rate would increase and the taxpayers would be allowed to apply less tax base reductions. • Corporate tax rules for financial enterprises would change favorably, e.g. they would be entitled to carry forward their tax losses already for the 2009 tax year. • A new property tax would be introduced (four different tax types would be created within it, to separately tax real estate properties, high value vehicles, water vehicles and aircrafts). • The transfer tax rates would significantly decrease, but the acquisition of shares in companies owning real estate properties would become subject to transfer tax. • The gift tax on free transfer of movable properties between business associations would be cancelled (including the liability forgiven, receivables transferred free of charge and assumed debts). • The rates of excise duty, vehicle tax and energy tax would increase. • The administration of the local business tax would be transferred from the local municipalities to the state tax authority. • Withholding tax would again be introduced for certain types of Hungarian source income of foreign residents.

deriving from companies owning real estate properties for private individuals and business enterprises as well. As a result of the proposed changes, five current tax types would cease or would be incorporated into other tax types, while four new tax types would be introduced in order to tax properties.

effect– as a main rule – on the day following the date of promulgation, but a number of amendments would become effective as of 1 January 2010, and some changes would come into effect from a different date. Tekst: Ernst-Jan de Roest

The system of payroll calculation may somewhat become more complicated, since the base for personal income tax and the contributions would become different. • Compared to the current liabilities, stricter and higher tax liability would apply to income accumulated in the “offshore” companies, and income

However, the calculation of the corporate tax base would be somewhat simpler. If Parliament passes the tax law changes, the amendments would come into

De juridische, fiscale, financiële en praktische vraagbaak voor vestiging en de aankoop van onroerend goed in Hongarije.

Lines

Naam

Guide

Gegevens aanvrager

t pleee m o C zien her itie ed

Wonen en kopen in H ongarije

- Gisela Bic skey -

“Wonen en kopen in Hongarije” (ISBN: 978-90-74646-30-7) kunt u middels onderstaand bestelformulier bestellen:

Wonen en kopen in Hongarije

Handboek: Wonen en kopen in Hongarije

voor de Juridische, fiscale vestiging en aankoo en praktische weg wiJ p van onr oerend goe zer d in hon gar

halve pagina vrij

: ______________________________________________________

Contactpersoon : ___________________________________________ Dhr. / Mw. Adres

: ______________________________________________________

P.C. + Plaats

: ______________________________________________________

Tel.

: ______________________________________________________

E-mail

: ______________________________________________________

gisela Bic skey

Guide

iJe

Lines

Automatische incasso vindt pas plaats als het boek aan u is toegestuurd Het boek kunt u ook via de Nederlandse/ Vlaamse boekhandel bestellen: www.guidelines.nl Kijk voor inhoudsopgave en/of het bestellen van het boek ook op onze internetsite: www.guidelines.nl

Het totaalbedrag van 25,-- (= 22,50 + 2,50 verzendkosten) kunt u als volgt voldoen:

❑

Per automatische incasso Ik machtig hierbij uitgeverij Guide Lines te Voerendaal om éénmalig 25,-(inclusief verzendkosten) van mijn Nederlandse bank/giro rekening af te schrijven.

Bank/Giro rek.

: __________________________________________

Op naam van

: __________________________________________

Handtekening

Gelieve dit bestelformulier (te kopiëren) en op te sturen, te faxen of te mailen aan: Uitgeverij Guide Lines : Postbus 23084 - 6367 ZH Voerendaal (NL) Tel. + 31 (0)45-5754218 Fax. + 31 (0)45-5754535 E-mail: guidelines@planet.nl Internet : www.woneninhetbuitenland.info

__________________________________________

Hongarije in Zaken | 2009 ed.16

Huub Nieman Correspondent

Special: Techno Parks en Clusters Business Day In de vorige editie van Hongarije in Zaken beloofde ik u een impressie te geven van het samenkomen op de Hongaarse ambassade in Brussel. Het betrof hier de Business Day van 12 maart 2009. Bedrijven, sprekers en presentaties uit Hongarije, Vlaanderen en Wallonië passeren hieronder de revue. Om even het geheugen op te frissen: medio maart bracht Hongarije in Zaken een bezoekje aan de eerste van in totaal vier businessdagen van 2009. De eerste bijeenkomst droeg de titel Industrial / Techno Parks and Clusters Business Day. Alvorens hier dieper op in te gaan, eerst de vraag wat is een technopark precies? Een technopark is een hightech bedrijfsterrein voor research- en developmentactiviteiten. Technoparken richten zich vooral op de volgende sectoren: Transport & Logistiek, Milieu, Energie en Informatie & Communicatie. In Nederland en België worden de technoparken meestal ondersteund door de overheid. Echter, steeds meer bedrijven nemen zelf deel aan de bouw en ontwikkeling van de parken. De presentaties Na een welkomstwoord van Zoltan Hernyes, ambassadeur van Hongarije in Brussel, begon Eszter Zimonyi haar keynote speech. Zij is economisch adviseur van de Hongaarse ambassade en gaf aan dat er al veel internationale samenwerking bestaat tussen beide landen. Deze dag geeft een beter zicht op specifieke samenwerkingsverbanden tussen Hongarije en België, aldus Zimonyi. Eerst legden de Hongaarse afgevaardigden in vogelvlucht de actuele situatie uit. Vervolgens werd ingegaan op het proces van ontwikkeling van de clusters en industriële parken. Vlaamse en Waalse afgevaardigden zetten vervolgens de karakteristieken van de sector in België uiteen.

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 16

Spreker: Eszter Zimonyi

Onderstaand volgt een samenvatting van de dertien presentaties. Vlaams Netwerk van Ondernemingen (VOKA) Peter Verboven, directeur van het Vlaamse Netwerk van Ondernemingen, beet het spits af. Naast de huidige situatie in het Nederlandstalig deel van België, was er aandacht voor de drive tot vernieuwing en als laatste punt in zijn presentatie, de groeiende markten. Het gaat niet slecht in Vlaanderen, een viertal goedlopende strategische onderzoekscentra hebben immers regelmatig de pers gehaald. Verboven haalt micro-electronics, duurzaamheid, breedbandkanalen en biotechnologie als voorbeelden aan. Genoemde sectoren gaan goed, maar de drive tot vernieuwen is er ook. VIA, Vlaanderen In Actie, wil in 2020 een doorbraak bewerkstellingen. De coördinatie en samenwerking van verschillende belangrijke spelers om clusters goed te laten werken en tot een succes te maken is hierbij cruciaal.

Om een maximaal resultaat te behalen dienen overheden, partners maar ook de academische en zakenwereld elkaar goed te kunnen vinden. Afsluitend somt Verboven een aantal interessante clusters op die groeiende zijn. In de ICT en gezondheidszorg gaat het vooral om steeds geavanceerdere medische systemen. Op het vlak van milieu en energie is de trend dat er meer en meer slimme methoden ontwikkeld worden om energie te genereren en het milieu te ontzien. Accace Henrietta Tóth, tweede spreker, is landenmanager Hongarije voor Accace. Dit financieel adviesbureau heeft tweehonderd experts in dienst en is actief in de zogenaamde CEE (Central and Eastern European) landen. Voornamelijk biedt Accace haar diensten bij internationale bedrijven aan. Bij de adviesrol die dit bureau voor een bedrijf vervult, moet u vooral denken aan de organisatie en stroomlijning van de boekhouding, loonlijsten, belastingen, IT and corporate services. Bij elk project wordt samen met een projectmanager gekeken naar de interne financiële zaken. Zijn rol is om het juiste team van consultants samen te stellen om zodoende voor de klant problemen op te lossen en efficiënte oplossingen voor te dragen. Accace is actief in onder andere Belgrado, Kiev, Praag, Zagreb en Warschau. Slechts een kleine greep uit de vele vruchtbare samenwerkingen die Accace heeft opgebouwd zijn Allianz, Fujitsu Siemens, Pirelli, Scania Finance en SHARP.

SPECIAL Henrietta Tóth, country manager, Hungary

Clusters in Hongarije Beginnend met de huidige stand van zaken, laat Peter Lenkey in zijn worm’s-eye-view zien hoe de vlag erbij hangt in Centraal- en OostEuropa. Pessimisme en obstakels voor potentiële investeerders zijn onontkoombaar. Er heerst een gebrek aan samenwerking, er is geen grote ervaring met betrekking tot clusters en de werkeloosheid is hoog. Daarnaast de onvermijdelijke financiële en economische crisis. Na een overzicht van noodzakelijke veranderingen volgt dan het Hongaars optimisme. ‘God needed 7 days, and what about clusters’, vervolgt de vicepresident van de vereniging van clusters in Hongarije. Zijn organisatie heeft momenteel enkele veelbelovende initiatieven opgezet voor clusters. Richtlijnen van de EU ondersteunen clusters en zien deze als drijfveren van de economie. Er wordt zo vooral de mogelijkheid gegeven aan het MKB die zijn zaken wil starten of uitbreiden. Duidelijk wordt op deze middag in Brussel dat er meer dan genoeg ruimte en mogelijkheden zijn voor nieuwe kansen. Juist de crisis kan een mooie uitdaging zijn voor veranderingen! Environmental Industry Cluster Lenkey gaat verder en spreekt over een initiatief dat begon in 2003. In dat jaar werd voor het eerst nagedacht over de rol van het milieu die in de toekomst van Hongarije economische en regionale ontwikkelingen zou moeten gaan stimuleren. Afvalmanagement en agro-energie waren de focuspunten. De volgende jaren werden er diverse partijen warm gemaakt voor het idee om

met bovenstaande punten een nieuw cluster op te zetten. Middelgrote organisaties, onder andere de universiteit van Miskolc en het regionaal innovatiecentrum, sloten zich aan. In 2007 werd de ontwikkeling van de cluster een dagtaak en kwam er een gedegen strategisch plan. Vorig jaar is officieel het Hungarian Confederation of Clusters and Networks gelanceerd. Met een breed aantal activiteiten zijn inmiddels 26 leden van de confederatie gemotiveerd aan het werk gegaan om hun projecten te laten slagen. Speerpunten zijn onder meer afvallogistiek, elektriciteit en brandstof uit afval genereren, hergebruiken van afval, maar ook een speciale behandeling voor industrieel afvalwater. Paksi Ipari park Eva Pataki, stagiaire op de Hongaarse ambassade, nam de honneurs waar van de ontbrekende vertegenwoordigers van het Paksi Ipari park. In een korte presentatie, ondersteund met een groot aantal foto’s, werden in vogelvlucht de voordelen van het Paksi Ipari park opgesomd. Dit park bevindt zich zo’n kleine honderd kilometer buiten Boedapest, grenzend aan het sympathieke stadje Paks en ligt strategisch erg goed: vlak naast een snelweg, praktisch aan de rivier de Donau en twee kilometer verwijderd van een treinspoor. Voor Hongaarse begrippen is dit park qua infrastructuur erg goed uitgerust. Asfaltwegen, goedwerkende watersystemen, verlichting en elektriciteit zijn aanwezig evenals een prima functionerend netwerk aan gasleidingen. In de regio, die bestaat uit achttien parken, zijn drie parken in buitenlandse handen, waarvan het Paksi park het meest ontwikkeld is. 10 hectaren zijn momenteel klaar voor het uitwerken van de bestemmingsplannen, 15 andere hectare zijn nog in ontwikkeling. De inspanningen van de uitvoerders van dit project en de daaropvolgende waardering zijn niet onopgemerkt gebleven.

RAKAMAZ HAS GOT MANY FAVOURABLE LOGISTIC ADVANTAGEOUS: - railway line - the closeness of the motorway - bridge over the river - border crosses are close to Rakamaz

Dit uitte zich onder andere in een Recognition Award 2008, uitgereikt door de Kamer van Koophandel in de regio Tolna! Ramakazi industriepark Ramakaz, een stadje in het Noordoosten van Hongarije heeft ook haar plannen voor een Technopark. De hoofdactiviteiten zijn industrie en commercie. Gedacht wordt aan een totale oppervlakte van 60 hectaren. De eerste stap van ontwikkeling is het bouwen van een goede infrastructuur en een innovatiecentrum om de kwaliteit van serviceverlening op het park te kunnen garanderen. De technische kant van de bouw alsook de benodigdheden worden toegelicht. Bij de uitleg over de tweede en laatste stap worden de voordelen van groene stroom en het hergebruiken van stroom benadrukt. Om dit te bereiken zal gebruik worden gemaakt van de bio-energie en zonnecollectoren. Bedenkers van het geschetste plan realiseren zich dat het een ambitieus maar haalbaar plan is. Bedrijven hebben zich reeds gemeld om business op te zetten in Ramakaz, maar voor geïnteresseerde investeerders: er is nog een aantal hectaren onbenut... Hungarian Investment and Trade Development Agency (ITDH) ‘Het vinden van positieve statistieken is niet al te moeilijk; een groei van herinvesteringen, een goede balans tussen kwaliteit en kosten, concurrerende prestaties op logistiek vlak....’ Zo opende Csilla Endrody zijn betoog met het doel om wederzijds zaken doen. Om zijn verhaal kracht bij te zetten en het vertrouwen van de toehoorders te

Hongarije in Zaken | 2009 ed.16

MOBILITY AND MULTIMEDIA CLUSTER Hungary

www.mmklaszter.com Industrial / Techno Parks and Clusters Business Day May 12, 2009

winnen, was de tweede slide van zijn presentatie een imposante rij van tevreden investeerders als Phillips, Michelin, Bosch, Sony en TNT. De Head of department ITD Hongarije ging verder met zijn aanstekelijke verhaal over wat zijn land nog meer te bieden heeft. Verspreid over het hele land zijn er tweehonderd goed onderhouden parken, die allen gebruikt kunnen worden voor industriële activiteiten. Velen bovendien uitgerust met een uitstekende infrastructuur. De overheid in Hongarije speelt een belangrijke rol in het stimuleren van de investeerders en is hierin zeer betrokken. Naast het creëren van banen voor de lokale inwoners worden er uiteenlopende subsidies gegeven afhankelijk van de grootte van de cluster. Mobility and Multimedia Cluster Een overzichtelijke grafiek laat zien dat universiteiten, multinationals, het MKB en R&D en NGO’s elkaar nodig hebben om verder te komen. Zo tracht het Mobility and Multimedia Cluster de behoefte aan feedback over de werkelijke vraag en het creëren van nieuwe markten aan te pakken. Een target voor de industrieën is onder andere een geavanceerd systeem tegen luchtverontreiniging, maar ook in het toerisme is dit cluster actief. Men is bezig met de ontwikkeling van e-toerisme, door het beschikbaar stellen van informatie gekoppeld aan de verschillende gebruikersbehoeften van de reiziger. Met het oog op de toekomst wordt er verder nog een virtual elderly home programma uitgewerkt om zo het welzijn van de oudere generatie te waarborgen. Natuurlijk zoekt ook

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 16

deze club partners om hun ideeën mee te delen en zaken mee te doen. Ericsson, Microsoft, T-mobile zijn enkelen van de 48 leden van het cluster Mobility and Multimedia Cluster die zijn ingestapt en met vertrouwen de Hongaarse markt van mobiele technologie en multimedia tegemoet zien. Clusters in Wallonië Tien jaar geleden werd het fundament gelegd voor de Waalse clusters en sinds 2006 gaat het experimenteren over in duurzaamheid. Momenteel zijn er 14 erkend waarvan de meest recente CAP 2020 (duurzame energie) en MITECH (Microtechnologie) zijn. Het doel van de Waalse afdeling is netwerken en innovaties doorvoeren in de gehele economie. Tussen de binnenlandse en internationale samenwerkingen zijn ruim honderd samenwerkingsverbanden ontstaan sinds de opstart. Het Waals scala aan activiteiten is divers: mobiliteit, duurzame milieuontwikkeling en gezondheid zijn de grootste spelers. Cluster development in the Hungarian pole program Accreditatie van clusters staat centraal in deze presentatie. Verder gaat dr. Zita Zombri in op de vier fasen van het ontwikkelingsmodel voor clusters. De juiste bronnen (investeerders en overheden) en een goede communicatie zijn samen met een strategische werkgroep de ingrediënten voor een geslaagde uitwerking. Aan de naamsbekendheid van de ontwikkeling wordt onder meer gehoor gegeven door het organiseren van conferenties en presentaties. Om de materie nog concreter te maken, zijn er bijvoorbeeld workshops en roadshows. Voor

www.polusprogram.eu

Cluster development in the Hungarian Pole Program

Dr Zita Zombori Pole Program Office

Industrial/Techno Parks and Cluster Business Day Brussels, 12 March 2009

Pole Program Office

accreditatie is een aantal peilers evident. Ten eerste moeten er diverse vormen van samenwerking zijn binnen een cluster. Vervolgens dienen er goede onderzoeksresultaten te kunnen worden overlegd. Naast een behoorlijk aantal leden van het cluster is een strategisch plan van actie de laatste peiler. Vandaag de dag zijn er vijftien clusters die aan deze eisen voldoen. Het pluspunt hiervan is de diversiteit. Deze clusters zijn verspreid over een groot aantal sectoren. Aan de hand van een gemaakt evaluatiesysteem ontstaat er transparantie in de richtlijnen van een cluster en krijgen de autoriteiten vertrouwen in eventueel verdere sponsoring. ENVIRO Pharm LTD Van de heren Ivan Raisz en dr. Habil krijgt de zaal een college hogere wiskunde. Uitgebreide formules en grafieken ondersteunen het verhaal over methanolsynthese van gemeenschappelijk afval. Te nemen hindernissen zijn er, oplossingen gelukkig ook. Nadelig aan dit onderwerp is dat de duurzame ontwikkeling van fossiele brandstoffen gelimiteerd is. Een ander punt is de toename van carbondioxide concentratie in de atmosfeer. De oplossing is tweeledig. Enerzijds dient de uitstoot van carbondioxide teruggebracht te worden. Anderzijds zal er een vervanger moeten komen voor fossiele brandstof. Goede onderzoeksmethoden liggen hieraan ten grondslag. De ontwikkeling is al in een gevorderd stadium, zo kan men momenteel van een ton afval vijfhonderd kilo primaire methanol fabriceren. Talentis ldikó Polgár-Májer begint enthousiast met het uiteenzetten van het Talentis programma. Aan de orde komen de huidige stand van zaken, lopende projecten en mogelijke doorbraken in de Hongaarse economische ontwikkeling. Het model van Talentis is geconcentreerd op vier peilers: een kenniscentrum, een innovatiecentrum, een technologiepark en de ontwikkeling van de leefomgeving. Momenteel zit Talentis in de eerste fase die in 2011 afloopt.

SPECIAL Tot die tijd wordt getracht nieuwe investeerders aan te trekken voor het innovatiecentrum. In het daaropvolgende traject van vier jaar krijgt het park zijn industriële invulling. Op nog geen dertig kilometer ten westen van de hoofdstad is het goed bereikbare park te vinden. ‘De sleutel tot succes?’ Májer stelt de vraag en beantwoordt deze ook: ‘Naast internationale zakenrelaties en stevig netwerken, zijn vooral een toenemende inbreng van consultancy en onderwijs op maat de sleutel tot succes.....’ Zala County Foundation for Enterprise Promotion De laatste spreker heeft de eer om de aandacht van de genodigden na twaalf presentaties nog even vast te houden! Zala is zowel op regionaal niveau als buiten de landsgrenzen actief. Het Enterprise Europe Network (EEN) en de Regional Innovation Agency zijn voor beiden een groot netwerk van belanghebbenden. Net als bij de clusters in willekeurige andere sectoren, is ook de managing director, Nagy András, zich bewust van de economische situatie. De promotie van bedrijven is erg uiteenlopend en niet bij voorbaat onaantrekkelijk in deze tijd. Het bedrijf Business Zone’s Net heeft onder andere als doel de ondernemingsgeest in de omgeving te verstevigen. Denk hierbij aan de coöperatie tussen Slovenië en Hongarije. Verder ontbreekt het hen evenmin aan ambitieuze plannen: het uitwerken van nieuwe servicemogelijkheden en het vergroten van de cirkel van permanente en tijdelijke experts. Pannon Wood & Furniture wil de samenwerking tussen kleinere tot middelgrote bedrijven uitbouwen. Daarnaast is één van de belangrijkste targets om de ontwikkeling van de regionale hout -en meubelindustrie stevig op te schroeven. Mede door de aansluiting bij EEN kan Zala terugvallen op een netwerk dat voorziet in een goede service voor bijna alle typen MKB’s. Buffet en tête-a-tête Alvorens over te gaan op een welverdiend buffet met Hongaarse delicatessen, kreeg de uitgever

van Hongarije in Zaken, Hidde van Erp het woord. Hij vertelde dat het magazine bijzonder interessante kansen met zich mee kan brengen voor ondernemers. Als afsluiting een bijzonder woord van dank gericht aan Eszter Zimonyi en Hedvig Blaho, organisatoren van deze dag. Zowel tijdens het nuttigen van de Hongaarse specialiteiten als daarna, is er lucratief genetwerkt door de 81 vertegenwoordigers van beide landen. Voor degenen die nader met elkaar in contact wilde komen om ideeën en kennis uit te wisselen, was er na afloop nog een onderdeel match-making ingepland. Op deze manier kreeg aanwezigen de kans om één-op-één gesprekken te voeren en zodoende nader tot elkaar te komen. Tijdens de door ons gehouden evaluatie bij de ambassade kwam er verrassend nieuws. Van beide kanten is erg positief gereageerd op deze bijeenkomst. Belangrijker nog, momenteel wordt er naar aanleiding van dit evenement al wederzijds zaken gedaan! Inmiddels ligt de

tweede business day (Printing and Packaging) reeds achter ons. De Hongaarse ambassade in Brussel heeft er dit jaar nog twee in petto, te weten: Real Estate Business Day op 12 november en NorthHungary Regional Business Day op 10 december. Bent u geïnteresseerd in komende evenementen of wilt u meer weten over bedrijven en contactpersonen uit deze special? U kunt altijd contact opnemen met de redactie van Hongarije in Zaken voor gedetailleerde informatie via hongarije@inzaken.eu Tekst: Huub Nieman Foto’s: Hungarian Embassy in Brussels

Impressie Overzichtsproeverij van Hongaarse Wijnen Het chique en sfeervolle Hotel des Indes in de politieke hoofdstad van ons land was op maandag 20 april jl. het decor van een prachtige wijnproeverij georganiseerd door Mercury International Wijnkopers en ondersteund door het Hongaars Verkeersbureau. Het bedrijf, geleid door de immer enthousiaste Hongaarse Krisztina Galambos, is gespecialiseerd in het vertegenwoordigen van Hongaarse leveranciers en het importeren van wijn uit de top van wijnminnend Hongarije. Het land is rijk aan natuurlijke hulpbronnen en de zeer grote stukken vruchtbare grond en het landklimaat zorgen ervoor dat Hongarije met trots haar wijn produceert en al even trots haar wijn exporteert. Hongaarse wijn blijft in Nederland echter tot de minder bekende wijnen behoren en dat is gelet op de kwaliteit een gemiste kans. De betere horeca en de echte liefhebbers weten deze Hongaarse lekkernij wel te vinden, maar het grote publiek komt echter niet of nauwelijks in aanraking met wijn uit Hongarije. Met dergelijke evenementen zoals die in Den Haag wordt getracht de Hongaarse wijn verder onder de aandacht te brengen van de Nederlander. Gelet op de opkomst en het goede verloop van de middag is dat zeker gelukt. De vele stands, bemand door de Hongaarse wijnboeren en exporteurs zelf, boden de juiste informatie en toelichting op de door hen verkopende wijnen. Op die manier droegen zij geweldig bij aan de kennis van de Nederlandse wijnliefhebbers over Hongarije zelf, maar zeker over de exclusieve wijnen uit het land waar nog zoveel te ontdekken is. Tekst: Team HiZ

Hongarije in Zaken | 2009 ed.16

Evenementen in Hongarije

Elvira Loomans Correspondente

Sziget festival in Boedapest Een cultureel hoogtepunt op het gebied van muziek dat jaarlijks in augustus plaatsvindt, is het overbekende Sziget festival in Boedapest. Het is dit jaar alweer de 17e editie. Het festival is in 1993 onder de naam Studenteneiland (in het Hongaars Diáksziget) van start gegaan. Tegenwoordig heet het Sziget festival. Het heeft zijn naam te danken aan de locatie: het eiland van Oboeda. Het festival trekt inmiddels meer dan 370.000 bezoekers en kan daarmee tot de grootste van Europa gerekend worden. Waren het in het begin alleen Hongaarse jongeren die er naartoe trokken, inmiddels vindt iedereen die van muziek houdt en misschien ook van Boedapest z’n weg naar dit grote evenement. In de afgelopen jaren hebben er al veel bekende bands opgetreden waaronder Iggy Pop, The Cardigans, Kool and the Gang, The Cure en The Pet Shop Boys en zangers als David Bowie, Coolio, Sinéad O’Connor. Dit jaar vindt het festival plaats van 10 tot en met 17 augustus. Het festivalterrein is geopend vanaf 10 augustus 2009, 10 uur ‘s ochtends. Ook dit jaar beslaat het festival een aantal grote podia die ieder een eigen muziekthema vertegenwoordigen. Zowel liefhebbers van hardrock, dance, als van wereldmuziek kunnen er hun hart ophalen. Een uitgebreid programma is te vinden op de Nederlandse versie van de officiële Sziget site: www.szigetfestival.nl. Op het terrein zijn verder veel voorzieningen getroffen om het de bezoekers zo plezierig en comfortabel mogelijk te maken. Ik wens dan ook iedereen die het Sziget festival dit jaar gaat bezoeken een heel fijne tijd toe! Hiernaast ziet u een overzicht van andere evenementen in Hongarije, voor ieder wat wils. Tekst en bron: Elvira Loomans

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 16

Juli *Cultureel Festival, Balatonfüred, www.balatonfured.hu, 02-07-2009 t/m 12-07-2009 *18e Boedapest Zomerfestival, Boedapest, www.viparts.hu, 02-07-2009 t/m 28-07-2009 *Openluchtspelen, Szeged, www.szegediszabadteri.hu, 03-07-2009 t/m 22-08-2009 *Het zwembal, Hajdúszoboszló, www.hungarospa.hu, 04-07-2009 *IV Paddestoelenfestival, Kárász, www.karasz.hu, *7e Landelijk bakkersfestival, Komárom, www.erod.hu, 04-07-2009 t/m 05-07-2009 *Vissoepkookwedstrijd, Komárom, www.wfpark.hu, 05-07-2009 *Internationaal Bartók Seminar en Festival, Szombathely, www.filharmoniabp.hu en www.bartokfestival.hu, 06-07-2009 t/m 18-07-2009 *Volksdansgala, Baja, www.baja.hu, 09-07-2009 *Wijndagen van Gyenesdiás, Gyenesdiás, www.gyenesdiás.info.hu, 09-07-2009 t/m 12-07-2009 *Heineken Balaton sound festival, Zamárdi, www.boedapest.net en www.sziget.hu/balatonsound, 09-07-2009 t/m 12-07-2009 *13e Egri Bikavér (Stierenbloed) Feest, Eger, www.egrihegykozseg.hu, 10-07-2009 t/m 12-07-2009 *Muzikale zomeravonden, Noszvaj, www.noszvaj.hu, 12-07-2009 t/m 02-08-2009 *Folklorefestival aan de Donau, Szekszárd, www.tmanmk.hu, 14-07-2009 t/m 19-07-2009 *Wijndorp Csopak, Csopak, www.csopak.hu, 15-07-2009 t/m 19-07-2009 *6e New Orleans Jazz Festival, Siófok, www.kulturkozpont-siofok.hu, 16-07-2009 t/m 18-07-2009 *Burchtspelen op het middeleeuws marktplein, Eger, www.kozepkoripiac.hu, 16-07-2009 t/m 19-07-2009 *Feestelijke spelen aan de oever van de Rába, Győr, www.szallas.gyor.hu, 16-07-2009 t/m 19-07-2009 *Avonden in de Burchtschouwburg, Miskolc, www.diosgyorivar.com, 16-07-2009 t/m 12-08-2009 *Traditioneel literaire bonensoep party, Alsóörs, www.alsoors.hu, 18-07-2009 *IX Nationale gastronomische dagen van Csorvás, www.csorvas.hu, 24-07-2009 t/m 26-07-2009 *II Nationale muziek- en dansfestival, Csongrád, 24-07-2009 t/m 26-07-2009 *XIV Folkloreweekend, Hajdúszoboszló, www.szoboszlokultura.hu, 24-07-2009 t/m 26-07-2009 *IJzeren haan dagen, Győr, www.fesztivalirodagyor.hu, 24-07-2009 t/m 26-07-2009 *Formule 1 Hongaarse grand prix, Boedapest, www.forma1club.hu, 24-07-2009 t/m 26-07-2009 *19e Burchtavonden, Gyula, www.vegvariestek.hu, 24-07-2009 t/m 26-07-2009 *Paardendag van Szarvas, Szarvas, www.tourinformszarvas.hu, 25-07-2009 *Overzwemmen Balatonmeer, Balatonboglár, www.balaton-atuszas.hu, 25-07-2009 *Bierfestival bij het Vadkerti meer, Soltvadkert, www.soltvadkert.hu, 25-07-2009 t/m 26-07-2009 *Kuruc-dagen in Tarpa, Tarpa, www.tarpa.eu, 25-07-2009 t/m 26-07-2009 *Zomerse muziekavonden aan de oever van de Rába, Győr, www.zichypalota.hu, 25-07-2009 t/m 28-07-2009 *Nationale kookwedstrijd, Nagyszakácsi, www.nagyszakácsi.hu, 31-07-2009 t/m 02-08-2009 *8e Bier- en zwemfestival, Kiskunmajsa, www.jonathermal.hu, 31-07-2009 t/m 02-08-2009

Evenementen in Hongarije

Augustus *Operette: Barones Lilly, Siklós, www.siklosivar.hu, 01-08-2009 *Straatfeest, Hévíz, www.hevizgaleria.hu, 06-08-2009 t/m 09-08-2009 *19e Csángó folklorefestival, Jászberény, www.csangofesztival.hu, 06-08-2009 t/m 09-08-2009 *2e Hungarica festival, Szeged, www.hungarikum-fesztival.hu, 06-08-2009 t/m 09-08-2009 *Gastronomische en culturele dagen, Beregdaróc, www.beregdaroc.tar.hu, 07-08-2009 t/m 08-08-2009 *Wijnfestival, Balatongyörök, www.balatongyorok.hu, 07-08-2009-09-08-2009 *Meloenenfestival, Medgyesegyháza, www.dinnyefesztival.hu, 07-08-2009 t/m 09-08-2009 *Tentenfestival, Sátoraljaújhely, www.klmk.hu, 08-08-2009 t/m 20-08-2009 *Nationaal Folklorefestival, Százhalombatta, www.summerfest.hu, 12-08-2009 t/m 22-08-2009 *Ontmoeting van alle Hongaren, Balatongyörök, www.balatongyorok.hu, 14-08-2009 t/m 20-08-2009 *Wandelevenement, Tamási, www.tamasi.hu, 15-08-2009 *Nationaal volksdansfestival, Székesfehérvár, www.artefolk.hu, 15-08-2009 t/m 20-08-2009 * “Augusztális”, Dunaújváros, www.dunaujvaros.hu, 18-08-2009 t/m 20-08-2009 *Oogstfestival, Balatonboglár, www.balatonboglar.hu, 19-08-2009 t/m 23-08-2009 *Dag van de Heilige István, Tiszaújváros, www.tujvmkvk.hu, 20-08-2009 *Zomerfestival, Mosonmagyaróvár, www.fkkk.hu, 20-08-2009 t/m 23-08-2009 *Nationale volksdansbijeenkomst, Eger, www.egriborut.hu, 20-08-2009 t/m 23-08-2009 *10e Barokfestival, Tata, www.concertotata.hu, 22-08-2009 t/m 30-08-2009 *11e Festival van Szatmár, Penyige, www.penyige.hu, 23-08-2009 *SZIN Jongerendagen, Szeged, www.szin.org, 26-08-2009 t/m 30-08-2009 *Feestelijkheden in de Burchttuin, Gyula, www.varkertivigassagok.hu, 28-08-2009 t/m 30-08-2009 *Haydn festival in het Esterházy kasteel, Fertőd, www.haydn-eszterhaza.hu, 28-08-2009 t/m 06-09-2009 *2e Druivenfeest, Mindszent, www.mindszent.hu, 29-08-2009 *Paardendagen, Mezőkövesd, www.mezokovesd.hu, 29-08-2009

September *Joods cultureel festival, Hódmezővásárhely, www.hodmezovasarhely.hu, 30-08-2009 t/m 06-09-2009 *Burchtspelen, Csókakő, www.csokako.hu, 04-09-209 t/m 05-09-2009 *Champagne- en wijnfestival in Budafok, Boedapest (in het 22e district), www.budafokiborfesztival.hu, 04-09-2009 t/m 06-09-2009 *”Szeptember Feszt”, Boedapest, www.szeptemberfeszt.com, 04-09-2009 t/m 06-09-2009 *Oogstfeest in de binnenstad, Zalaegerszeg, www.zalaegerszeg.hu, 04-09-2009 t/m 06-09-2009 *5e Ratatouillefestival, Vác, www.tourinformvac.hu, 05-09-2009 *Vissoepkookwedstrijd, Balatongyörök, www.balatongyorok.hu, 05-09-2009 *Gastronomisch brandewijnfestival, www.zsindelyes.hu, 05-09-2009 *Botenfestival, Szeged, www.sarkanyhajofesztivalok.hu, 05-09-2009 t/m 06-09-2009 *Schapenvlees-kook-dag, Hajdúszoboszló, www.szoboszlokultura.hu, 06-09-2009 *Brandewijn- en worstenfestival op de burcht van Boeda, www.festival.hu, 09-09-2009 t/m 11-09-2009 *Int. wijnen champagnefestival, Boedapest, www.aborfesztival.hu, 09-09-2009 t/m 13-09-2009 *Muziekdagen, Székesfehérvár, www.fezen.hu, 10-09-2009 t/m 12-09-2009 *Wijnkelder- en ovengerechtendag, Noszvaj, www.noszvaj.hu, 11-09-2009 t/m 12-09-2009 *Feest in Eger, Eger, www.eck.hu, 11-09-2009 t/m 13-09-2009 *Ganzenfestival, Kiskunfélegyháza, www.moramuvhaz.hu, 11-09-2009 t/m 13-09-2009 *3e Landelijke verhalenfestival, Boedapest, www.patakymk.hu, 12-09-2009 *Landelijke kook- en braadwedstrijd van wildgerechten, www.tamasi.hu, 12-09-2009 *Feestelijkheden rond de oogst, Gyenesdiás, www.gyenesdias.info.hu, 12-09-2009 *Oogst in de wijnstreek Badacsony, www.badacsonytomaj.hu, 12-09-2009 t/m 13-09-2009 *Feest in het Nationaal geschiedkundig park, www.opusztaszer.hu, 13-09-2009 *Wijnoogstdagen, Szekszárd, www.babitsmuvhaz.hu, 17-09-2009 t/m 20-09-2009 *Vijf kerkenfestival, Győr, www.karzat.hu, 17-09-2009 t/m 21-09-2009 *Erfgoedfestival en Pécs-dagen, www.pecsikult.hu, 17-09-2009 t/m 27-09-2009 *4e Hongaarse dagen, Dunaújváros, www.dikik.extra.hu, 18-09-2009 t/m 19-09-2009 *Traditionele oogstoptocht, Dombrád, www.dombrád.hu, 18-09-2009 t/m 19-09-2009 *Zwaabse picknick, Nagymaros, www.nagymaros.hu, 19-09-2009 *Culturele erfgoeddagen, Boedapest, www.oroksegnapok.hu, 19-09-2009 t/m 20-09-2009 *”Hongaarse smaken, Hongaarse kleuren” Gastronomisch fruitfestival, Kozárd, www.agroservice.hu, 20-09-2009 *Appelfestival, Csenger, www.csenger.hu, 25-09-2009 t/m 26-09-2009 *Europees wijnliedfestival, Pécs, www.winesongfestival.hu, 25-09-2009 t/m 27-09-2009 *Oogstoptocht en dorpsdag, Berekfürdő, www.berekfurdo.hu, 26-09-2009 *Druiven- en wijnfeest, Pécs, www.baranyaikultura.hu, 27-09-2009

Hungarian Business Network Het Hungarian Business Network (HBN) streeft ernaar een interessante ontmoetingsplaats te creëren voor zowel kleine als grote bedrijven die in Hongarije zijn geïnteresseerd.

Dat betekent voor u: - Een unieke toegang tot (nieuwe) business-contacten - Een forum om ervaringen met elkaar uit te wisselen - Een platform voor actuele businessinformatie over Hongarije - Beleving van typische Hongaarse momenten en plezierig netwerken - Een manier om goede doelen te steunen in Hongarije - Een jaarabonnement op dit magazine Hongarije in Zaken - Kortingen op adverteren en andere publicaties in diverse media Het HBN heeft jaarlijks tal van interessante zakelijke evenementen voor u in petto. HBN maakt nog steeds een dynamische ontwikkeling door. Dit mede dankzij het nieuwe HBN bestuur en verdere samenwerking met verschillende andere organisaties. Hierbij werken we steeds structureler samen met het interessante zakenblad Hongarije in Zaken dat zich ook steeds verder doorontwikkelt en veel soortgelijke doelstellingen nastreeft.

Hungarian Business Network - Linkedin Group

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 16

Resultaat van onze inspanningen is een immer groeiende opkomst van leden en geïnteresseerden bij de evenementen. Het kan oprecht gezegd worden dat HBN weer verder gegroeid is als ontmoetingsplaats tussen Nederlandse en Hongaarse bedrijven. Nieuwe bedrijven zijn natuurlijk altijd welkom om zich bij ons netwerk aan te sluiten. Naast de bedrijfsbezoeken met verschillende thema’s zijn er ook steeds verdere ’diensten’ die wij beschikbaar stellen voor onze leden. Dit zijn er teveel om op te noemen maar enkele initiatieven zijn de volgende: - structurele samenwerking met Hongarije in Zaken; hierbij willen we zorgen dat onze leden niet alleen kortingen krijgen maar ook hun bedrijf kunnen presenteren met

zogenoemde “Profielpagina’s”. Verder een vernieuwde website waarbij we nog beter op de wensen van de leden en bezoekers willen gaan inspelen. Onze website ondergaat een grondige opknapbeurt maar u kunt deze wel raadplegen voor meer informatie. www.hungarianbusinessnetwork.nl

Bezoek onze website en neem gerust contact met ons op! Tekst: bestuur HBN

Hungarian Business Network

Een woord van de voorzitter van de evenementencommissie Wellicht hebt u in één van de vorige edities van Hongarije in Zaken een artikel van de hand van onze voorzitter van het Hungarian Business Network (HBN) Ernst-Jan de Roest gelezen. Als voorzitter van de evenementencommissie van HBN heb ik de eer de aankomende evenementen te belichten. Mijn naam is Dóra Füzy, ik ben geboren en getogen in Boedapest en ik ben ruim een jaar actief in het HBN bestuur. Ik ben werkzaam bij het advocatenkantoor Oostwaard Advocaten te Hilversum. We adviseren bedrijven en procederen over ondernemingsrechtelijke aangelegenheden in de breedste zin des woords. We kunnen onze Hongaarse clientèle snel en in de eigen taal adviseren en dat wordt bijzonder gewaardeerd. HBN is een stichting die zich inzet voor Hongaarse bedrijven die zaken willen doen in Nederland, en voor Nederlandse bedrijven die een bedrijf willen opzetten in Hongarije of zaken willen doen met Hongaarse bedrijven. HBN heeft een divers ledenbestand. HBN organiseert voor haar (kandidaat-)leden en gasten per maand één of meer evenementen, waarbij zij kunnen netwerken en informatie verkrijgen over het zakendoen met

Boedapest

Zeilevenement vorig jaar (5 september 2008)

Traditionele prijsuitreiking

Lopend buffet aan boord

of vanuit Hongarije. We nodigen sprekers die over hun zakelijke ervaringen met Hongarije vertellen, we organiseren discussieavonden (onder andere in samenwerking met de Hongaarse Ambassade in Nederland), bedrijfsbezoeken en sportieve evenementen. Agenda Handelsreis 2009 (update) Graag attendeer ik u hierbij op de handelsreis die in september 2009 zal plaatsvinden. Deze reis wordt in samenwerking met het Oost Europa Centrum (OEC) en The Hungarian Investment and Trade Development Agency (ITD Hungary) georganiseerd. De handelsreis valt samen met het beroemde wijnfestival in de Burcht in Boedapest (Budai Vár) dat dit jaar voor de 18e keer plaatsvindt. We bezoeken voorts de steden Debrecen en Miskolc, alwaar een aantal bedrijfsbe-

Miskolc

zoeken wordt afgelegd met gelegenheid potentiële zakelijke partners te ontmoeten. Zeilevent september Eind september 2009 vindt opnieuw het zeilevenement plaats en we hopen het succes van vorig jaar op zijn minst te evenaren. Verdere evenementen In november van dit jaar volgt een bedrijfsbezoek en we sluiten het jaar af met onze traditionele kerstborrel. U bent allen van harte welkom een bijeenkomst van het HBN bij te wonen. Voor nadere details verwijs ik u graag naar onze website. Ik houd me van harte aanbevolen voor eventuele suggesties of opmerkingen. Tekst en foto’s: Dóra Füzy, Voorzitter evenementencommissie HBN www.hungarianbusinessnetwork.nl

Debrecen

Hongarije in Zaken | 2009 ed.16

Hidde van Erp Uitgever

Centraal- en Oost-Europa Event Baarn, donderdag 4 juni 2009 Het Centraal- en Oost-Europa Event van 4 juni jl. is zeer geslaagd te noemen. Het doel van het evenement was om alle belangrijke aspecten te belichten van het zaken doen in Centraal- en Oost-Europa. De organisatie was in handen van de Centraal- en Oost-Europa Desk van Ernst & Young. Daarnaast werd het evenement ondersteund door organisaties met een specifieke interesse in Centraal- en OostEuropa, zoals EVD, Kamers van Koophandel, ambassades, Rabobank en Raiffeisenbank uitgenodigd om deel te nemen aan het evenement.

voorafgaand aan deze dag hebben de deelnemers, via internet, hun keuze gemaakt om bij 1 of twee van onderstaande workshop aanwezig te zijn.

Om deze reden had Ernst & Young PublisherPartners uitgenodigd om mediapartner te worden van het evenement. PublisherPartners heeft zowel het ontwerp alsmede de druk verzorgd van de uitnodigingen en het programmaboekje. Daarnaast mocht PublisherPartners niet ontbreken op de informatiemarkt als uitgever van Hongarije in Zaken en van dé publicatieportaal www.inzaken.eu.

2. Value Added tax aspects: ‘Developments European Union’ Tijdens deze btw-workshop lag de nadruk op nieuwe btw-regelgeving en de praktische gevolgen waarmee ondernemers zullen worden geconfronteerd als gevolg van deze wetswijzigingen binnen de gehele Europese Unie.

Bijgaand onze impressie van dit evenement. Vanaf 13.00 uur was er tijd om te registreren, een badge op te halen en een eerste kopje koffie te nuttigen. Omstreeks half twee werden we verwelkomd door Anthony van der Wilden, namens het Algemeen bestuur van Ernst & Young en hij gaf uitleg hoe Ernst & Young door inzet van het instrument “netwerken” tot een goede kennisoverdracht weet te komen. Het is inderdaad een groot voordeel om te kunnen aansluiten bij een netwerk van 135.000 medewerkers in 140 landen. Van der Wilden bedankte verder alle partners voor de geboden inbreng en sponsoring teneinde het evenement succesvol mogelijk te maken. Het onderdeel “Workshops” stond om 14.00 uur op het programma en

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 16

1. Corporate income tax aspects Central and Eastern Europe: ‘Planning opportunities and incentives’ Tijdens deze workshop zijn de sprekers ingegaan op de factoren die bepalend zijn bij het opzetten van een optimale structuur vanuit een venootschapsbelasting- en bronbelastingperspectief.

3. Legal aspects investments CEA: ‘Do’s en don’ts mergers and acquisitions’ Deze workshop behandelde belangrijke juridische aandachtspunten bij overnames vanuit Nederland in Centraal- en Oost-Europa.

Programmaboekje en Uitnodiging

4. Financial Services in Central and Eastern Europe In Centraal- en Oost-Europa heeft de Rabobank een samenwerking met de Oostenrijkse Raiffeisenbank International. In deze workshops zijn vertegenwoordigers van beide banken ingaan op de relevante ontwikkelingen in de CEE-markten. 5. Analysis relevant factors for investment decisions in Central and Eastern Europe In deze workshop werd een aanpak gepresenteerd voor een systematische locatiekeuze, toegesneden voor elk locatievraagstuk. Vanuit de Kamer van Koophandel en de EVD is aansluitend ook verder inzage gegeven in de algemene factoren en praktijkervaringen die hierbij komen kijken. De workshop waren verdeeld in twee rondes en de organisatie zag er streng doch rechtvaardig op toe dat presentaties, vragen en antwoorden niet zorgden voor teveel uitloop. Om half vijf nam Dick Tulp, namens de organisatie én vanuit zijn functie als Senior Manager Centraal- en

ITD Hungary with fifteen regional offices

Oost-Europa Desk bij Ernst & Young het woord. Hij bedankte als eerste zijn mede-organisator Ernst-Jan de Roest en vervolgens de andere medewerkers van de organisatie en nogmaals de partners. Tulp was heel tevreden met de opkomst en kon al aangeven dat na de succesvolle reeks van workshops, zijn verwachtingen van dit eerste evenement gericht op Centraalen Oost-Europa al overtroffen waren. Dat biedt perspectief voor een volgend evenement, waaraan wij in elk geval graag weer onze medewerking aan zullen verlenen!

Een geslaagde dag en een goed voorbeeld van een goed georganiseerd evenement, ik heb veel mensen kunnen spreken, veel informatie opgedaan en ik hoop dat we op een later tijdstip weer mogen bijdragen aan de voorbereiding en de activiteiten bij een volgend Ernst & Young evenement.

Natuurlijk informeren wij u zodra er informatie is over een vervolg van dit evenement. Tekst: Hidde van Erp Foto’s: Ernst & Young

Vanuit de partners was nog een loting georganiseerd die uiteindelijk twee winnaars kenden. Zij wonnen een gratis vlucht met luchtvaartmaatschappij Malév en een gratis deelname aan de handelsen oriëntatiereis die het Hungarian Business Network in september dit jaar zal organiseren. Toen was het de hoogste tijd om de informatiemarkt te betreden, de stands van de partners te bezoeken, een drankje te nuttigen én om met elkaar van gedachten te wisselen over internationaal zakendoen met het “Nieuwe Europa”. Een groot aantal stands zorgde voor een vertegenwoordiging van bijna alle landen in Centraal- en Oost-Europa. Bij het vertrek kregen alle aanwezigen ook nog een informatiemap mee, die was samengesteld met informatief en promotioneel materiaal vanuit de organisatie en partners.

Hongarije in Zaken | 2009 ed.16

Voetbaltoernooi voor doven Leek, donderdag 22 mei 2009 Hoe worden twee teams van de Siket Sport Club Budapest (SSC), voetbalclub voor doven uit Boedapest, eerste en derde op het internationale futsal toernooi, voor doven in het Groningse Leek? Een bijzonder verhaal ontrolt zich: Andras, een dove jongeman van 23 jaar die samen met zijn Hongaarse ouders Eva en Gabor Peli in Groningen woont, vroeg zich af waarom er geen Hongaarse teams waren opgegeven voor het grote internationale futsal toernooi, georganiseerd één keer in de vijf jaar door de doven voetbalclub GVVD Martinistad in de Sporthal in Leek. Op de deelnemerslijst stonden teams uit Noorwegen, Italië, Slovenië, Duitsland, Oostenrijk, België, Frankrijk, maar Hongarije, zijn geboorteland, ontbrak. Samen met zijn moeder Eva zocht Andras contact met de voetbalvereniging voor doven in Boedapest. Het antwoord was duidelijk: men wilde wel heel graag naar Groningen komen, maar de kosten waren zo hoog (1 vrouwen + 1 mannenteam =16 mensen) dat men dat niet kon betalen. Dat gesprek was het begin van een kleine snelle actie van een enthousiaste Hongaarse familie in Groningen.

voor hun dove kind, omdat ze weten hoe moeilijk het is voor doven om een baan te vinden. De grote kozijnenfabriek Schipper in Opmeer (Noord-Holland) gunt De Verbinding een deel van haar productie en verzorgt de verkoop. Zo kon de Verbinding beginnen en Schipper vaart ook wel bij hun maatschappelijk verantwoord ondernemen. Regelmatig komen orders binnen omdat Schipper ‘die kleine dovenfabriek in Groningen’ van werk voorziet. De fabriek bestaat nog maar twee jaar, doet het ook heel goed, maar voor zulke uitgaven is beslist nog geen ruimte. Maar naast De Verbinding BV is er ook een stichting De Verbinding opgericht, die tot doel heeft de emancipatie van doven te bevorderen. De inkomsten van de Stichting bestaan uit donaties van bedrijven en particulieren die dit initiatief ondersteunen. Het bestuur van de Stichting vond het initiatief van Andras en zijn familie zo bijzonder dat zij hebben besloten om de hotel- en verblijfskosten voor de voetballers te vergoeden vanuit hun fonds.

Ze vonden uiteindelijk twee sponsors: fabriek De Verbinding en Trifolium Kft, een groot beursinstallatiebedrijf in Hongarije. Die laatste leende twee transitbusjes om naar Nederland te reizen. Een deel van het inschrijfgeld voor het toernooi zou de familie Peli voor hun rekening nemen. Maar waar te verblijven? Eva Peli kreeg het advies om met de fabriek De Verbinding in Groningen te bellen. Hadden zij misschien een idee? De Verbinding is een initiatief van ouders van dove kinderen, die werkgelegenheid wilden scheppen

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 16

Andras Peli (op zijn hurken vooraan) en zijn team

En zo togen de Hongaren naar Noord-Nederland, sliepen in een klein hotel in Bedum en vonden zo hun weg naar de sporthal in Leek. In de rode shirts van Schipper Kozijnen voetbalden de Hongaarse teams zich door de voorrondes. Sterker nog, de dames werden derde en de heren de grote winnaar van het toernooi in Leek! In de kantine van De Verbinding hangt sinds het Hemelvaartsweekend een vaantje van Sportclub SSC Budapest naast de paardenharen drankfles uit Hongarije. Cadeaus van dankbare Hongaren die terugkijken op een wereldweekend in de provincie Groningen. En Andras? Die staat met een grote glimlach tussen zijn Hongaarse voetbalvrienden en vriendinnen op vele foto’s. Een onvergetelijke ervaring rijker. Over de jubileumtoernooi en de bijzondere deelname van de Hongaren maakte de Nederlandse Doven TV een reportage te zien op: www.doventv.nl/content/ view/4215/374/ Tekst en foto: Team HBN

Hungarian Business Network

Lagerhuis: “Banking sector and the financial crisis in Hungary and the Netherlands” Each year the Hungarian Business Network organises a discussion evening á la House of Commons featuring a hot topic with relevant experts. On the 28th of April more than 70 people gathered for the fourth time at the Hungarian Embassy to discuss the theme of the evening: ‘Banking sector and the financial crisis in Hungary and the Netherlands’. The aim of HBN was to face the theory to the practice and compare the Hungarian experiences with the Dutch ones and discussing the possibilities for the entrepreneurs with interests in Hungary and the Netherlands. After the welcoming words of Dr. Iván Udvardi, the Ambassador of Hungary in the Netherlands, Mr. Gerorges de Meris, financial sector specialist from Ernst&Young and moderator of the evening introduced the topic and the two guest speakers. Mr. Elemér Terták, the Director of the European Commission Financial Institutions, who came over

from Brussels for this event was presenting the theoretical side of the financial crisis on a European Union level. In his presentation he highlighted the basic reasons of the current financial crisis, a brief history of the last years from a financial point of view. His presentation was full with different symbols from art and culture to make this topic more feasible to the ones who are not financial experts. The second presentation was held by a top banker, Mr Rob Rühl, from ING Economics Department. After the theory on the influence of the financial crisis in the Central and Eastern European countries he took a note on the practical side, explaining how the crisis effects banking institutions, and in special how ING Bank -one of the largest Dutch bank with global interestsdeals with the current challenges. After the presentations many questions were asked about the future of the bank system, and predictions about the end of the crisis. The quest speakers agreed on the fact that the main grounds of the bank system are not shaken and

will not change in the future. Their opinions were different about the shape of the crisis (V or U) however both felt that we have not reached the bottom yet. The discussion was closed with a toast for the 4th anniversary of HBN and a tasteful Hungarian dinner where everyone got the chance to share opinions and business cards. HBN is grateful for all the contributions turning this evening into a successful HBN event. We would like to thank the quest speakers, the Embassy for the location, the Hongaars Verkeersbureau for the gift, and all our sponsors. Tekst en foto: HBN

Cover image: An apartment building in the centre of Budapest with 1500 net sellable square meters divided over 17 luxury apartments. The building has 7 storeys with duplex apartments on the upper two levels. Limited space and high costs of a multi-level garage made it necessary to equip the underground car park with 8 parking machines. The green roof of the parking garage will form an internal garden on the ground floor. Various types of colourful natural stone have been used for cladding the window bays of the otherwise functional and minimalist street facade. General Designer: Cered Partnership [www.cered.eu]

Hongarije in Zaken | 2009 ed.16

Samenwerking: Malév en Hongarije in Zaken Hongarije in Zaken is beschikbaar voor alle Business-Class reizigers op het traject Amsterdam-Boedapest. PublisherPartners (uitgever van Hongarije in Zaken) biedt deze service aan om de internationale samenwerking met Hongarije te bevorderen. De zakelijke lezers aan boord van de Malév toestellen behoren tot de doelgroep en er ontstaat op deze manier voor alle betrokkenen een win-win situatie!

C E R E D

Partnership Dutch-Hungarian office active in Hungary in the field of architecture and project management.

Together with a team of established local consultants, we aid our clients through all phases of their building developments.

architectureWe focus on industrial/ residential/ office and restaurant projects where a high standard of design is required.

andWe have know-how

and experience with implementing the most modern environmental friendly technologies into a building.

Move to Balance

Center for Wellness & Inspiration Conferentie & Wellness

Bed & Breakfast

Activiteiten & Excursies

Meerdaagse Programma’s

Een centrum van wellness en inspiratie waar mensen in balans komen.

project management

Po dmaniczk y u. 1 6 . 1 0 6 5 B u d a p e st

+36 1 302 62 57

o f f i ce @ ce re d. e u

www.cered.eu

Akácos út 1 - 3644 Tardona - Hungary Telefoon vanuit Nederland +36 30 237 1538 Telefoon vanuit Hongarije: 06 30 237 1538 info@movetobalance.nl - www.movetobalance.nl

w w w. v a s t g o e d h o n g a r i j e . n l Uw hulp bij het vertrouwd zoeken naar koop- en huurwoningen in Hongarije

Bent u op zoek naar hardwerkende, gemotiveerde productie- en of vakkrachten?

www.euromunka.nl Uw contactpersoon: Hille Horeman hille@euromunka.eu

Vertaalbureau Translavic BV verzorgt kwaliteitsvertalingen van en naar het Hongaars en alle overige Centraal- en Oost-Europese talen en op alle vakgebieden. Ons uitgebreide netwerk van vertaalspecialisten spreekt de (vak)taal van onze opdrachtgevers. Alle projecten worden vertaald door moedertaalsprekers en vertalingen worden standaard nagelezen door een tweede vertaler (revisor). Translavic hanteert aantrekkelijke tarieven en levert een kwaliteitsvertaling waarop u kunt vertrouwen. Kijk verder op: www.translavic.eu

Vakantiewoningen te koop

zie onze website:

www.vastgoedhongarije.nl 0031-512-372723 of 0031-6-50654053

Kódex Advisory & Consulting

International Business and Cultural Management

De Hongaarse Producten

Specialist • Levensmiddelen • Wijnen • Unicum • Pálinka’s • Likeuren • Túrórudi • Tészta (pasta) • Kruiden

www.huned.nl info@huned.nl

Kódex Advies en Begeleiding is een Nederlands bedrijf voor internationaal zakelijk én cultureel management. Wij verlenen onze diensten aan het midden- en kleinbedrijf, multinationals en non-profit organisaties in met name Nederland en Hongarije. We werken ook voor EU-landen en wereldwijd.

Kódex Advisory & Consulting Sfinxdreef 22 3564 CN Utrecht The Netherlands Phone: + 31 646 208173 (NL) Fax. + 31 847583085 www.kodexconsulting.com E-mail: info@kodexconsulting.com

CalcArt lime-based plasters and pigments Distributor for Country Sales Workshops and Education Design and Construction Architecture and Art

Fönix-Múzsart Ltd. Kossuth út 18/a 2696 Terény, Hungary E-mail: info@muzsart.hu Tel: 00 36 20 3202540 www.muzsart.com Distributeur worden? Főnix-Múzsart Kft is op zoek naar een distributeur voor Nederland. Heeft u interesse? Neemt u dan contact op met Eva Kronauer via haar website: www.kodexconsulting.com of op haar mobiel +31 646208173 (NL).

Hongarije in Zaken | 2009 ed.16

#" " " " " " " " #" " " " " " " " "

#" " " " " " " " " " " #" " " " ! " "