HiZ 17

Hongarije inZaken.eu

Najaar 2009

Hongarije

Editie: 17 - â‚Ź 6,95

Hongarije en biotechnologie: veelbelovende cijfers en ambitieuze initiatieven

Een impressie van de biotechnologieindustrie in Hongarije Nationale cultuur en communicatie Boedapest: Werk aan de winkel onder de grond Conserverende aanslag houdbaar bij emigratie naar Hongarije

Onderhoud van uw vakantiewoning in Hongarije HBN: Hongarije een veilige regio voor investeringen Interviews: Rondje langs de velden Uitgave ter bevordering van de internationale samenwerking met Hongarije

Kies voor kwaliteit, vlieg met Malév!

Malev biedt u: • 5 vluchten per dag van Amsterdam naar Budapest • Excellente service aan boord met prima maaltijden en kwaliteitswijnen

www.malev.com

• Uitstekende doorverbindingen naar Oost- en Centraal Europa en het Nabije Oosten • De voordelen van onze luchtvaart-alliantie oneworld

In deze uitgave Voorwoord Een impressie van de biotechnologieindustrie in Hongarije

10

5

6-7

Nationale cultuur en communicatie

8-9

Boedapest: Werk aan de winkel onder de grond

10-11

Beszél Ön magyarul?

12

18

Hongarije kan weer groot denken

13

Denk eens aan stagiaires voor uw Hongaarse activiteiten!

14

Rondje langs de velden

15

Nieuws uit de media

16-17

Verslag van de wijnreis naar Szekszárd

18-19

Conserverende aanslag houdbaar bij emigratie naar Hongarije

20-21

Niet klagen maar (bij)dragen?...

22-23

Onderhoud van uw vakantiewoning in Hongarije

24-25

Sopron, conferentiestad!

26

Evenementen in Hongarije najaar 2009

27-29

Hungarian Business Network

30-33

26

Colofon Uitgeverij: PublisherPartners - inZaken.eu www.publisherpartners.com ISSN: 1879-4629 Hoofdredacteur: Peter Schouten hongarije@inzaken.eu Bladmanagement en realisatie: PublisherPartners Opmaak door: Remco van Mensvoort Abonnementenbeheer: Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel. 0900-226 52 63 (€0,10 per minuut) Fax 0251-31 04 05 www.bladenbox.nl voor abonneren www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen

Beëindigen abonnement: Opzeggingen (uitsluitend schriftelijk) dienen 13 weken voor afloop van de abonnementsperiode in bezit van Abonnementenland te zijn.

Prijswijzigingen voorbehouden.

Copyright: PublisherPartners – inZaken.eu oktober 2009. Niets uit deze opgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd of anderszins toegepast worden.

Correspondenten in deze uitgave: Michel Daenen Karin Gabor Ernst-Jan de Roest Elvira Loomans Anton Wetters Peter Olsthoorn Mária Ballendux-Bogyay Éva Lilla Kronauer Roelof de Wilde

Disclaimer: Hongarije in Zaken besteedt de grootste zorg aan het samenstellen van het magazine, maar de auteurs (correspondenten) zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun artikelen en de adverteerders voor de inhoud van hun bijdragen. Hongarije in Zaken kan op geen enkele wijze verantwoordelijk gehouden worden voor de gevolgen die kunnen ontstaan door interpretatie van de beschikbaar gestelde informatie.

Bronnen: De uitgever heeft zo adequaat mogelijk bronnen laten vermelden bij het betreffende materiaal en/of in onderstaand overzicht.

Wanneer hier onduidelijkheden over ontstaan, neemt u dan direct contact met ons op.

Overzicht: EVD, ITDH, Nederlandse Ambassade in Hongarije, Panoramio, I-stock en eigen materiaal.

Copyright© voorbehouden PublisherPartners – inZaken.eu Bezoek ons op: www.hongarijeinzaken.nl

4

e j i r a g Hon

x or €.

vo

Hongarije inZaken.eu

Winter 2009

Hongarije

Editie: 14 - € 6,95

?

Hongarije: groots denken, klein handelen

ije

Hongar

24,95

*

excl. BTW

S L A F O F L E Z U R O VO ER D N A N E E R O O V U A CADE

he betaling via automatisc

ije

Hongar

r 2009 6,95 Voorjaa : 15 - €

eu

inZaken.

in Zaken

Editie

nten

ië e ingred , nieuw

r recept n ande rije: ee Honga

Hungarian Logistics Days Nederlandse logistiek in Hongarije Interview met Nijhof-Wassink Transport

g bij * u ontvangt € 3,71 kortin rder abonneert maakt u ve h zic u er ne an W . so incas ie. ing van een advertent ts aa pl is at gr n ee op direct kans

Nostalgie naar een Hongaarse tram

igheden Ondernemen onder de huidige marktomstand ss robusine voor ag aadje Hungarian Business Network: Kansen presenteerbl n professionalisering in 2009 t op ee rken maar nie gu au en appelen Bijdragen van onze correspondenten tejföl, Mézes edapest samenwerking r in Bo met Hongarije Uitgave ter bevordering van de internationale sselaa iew: Bru Interv dustrie fruitin rse aa Hong

ije Hongar

de EU binnen rlening dienstveaar 2009 Naj 17 - € 6,95 rijdende .eu Editie: inZakenoversch ns or gre vo et kk btw-pa Nieuw ? twork: ess Ne te netwerken an Busin om Hungari le crisis, tijd ije n Hongar Financië ing met ondente enwerk corresp ze ale sam on rnation n van de inte g van Bijdrage ije Hongar

ven

ie ie: e initiat hnolog biotec en ambitieuz rije en s Honga vende cijfer lo veelbe Uitgave

orderin ter bev

gietechnolo je de bio ngari e van e in Ho industri unicatie mm co ur en le cultu nd Nationa r de gro el onde de wink rk aan ngarije est: We naar Ho Boedap e ati emigr ar bij ba ud lag ho e aans pressi Een im

nd

ere Conserv

arije in Hong oning en kantiew estering uw va ud van voor inv e regio Onderho n veilig ee je Hongari velden HBN: de garije langs met Hon Rondje erking iews: samenw tionale Interv interna Uitgave

de g van orderin ter bev

65263 Tel. 0900-(€20,2 10 per minuut)

d Abonnementenlan Postbus 20 1910 AA Uitgeest

l n . x o b n e d la www.b

Peter Schouten Hoofdredacteur

Voorwoord

Voorwoord Onlangs zag ik op televisie dat er in Hongarije een heuse Miss Plastic Verkiezing heeft plaatsgevonden. Aan deze verkiezingen mochten alleen vrouwen meedoen die tenminste één cosmetische operatie hebben ondergaan. Naar verluidt was het doel van de verkiezing om te laten zien wat er in Hongarije met plastische chirurgie mogelijk is. En dat is blijkbaar een heleboel en dat ook nog tegen een betaalbare prijs. De plastische chirurgie van Hongarije staat dan ook weer internationaal op de kaart. De organisatie sprak dan ook van een geslaagde operatie…

Gelukkig zijn er ook individuen die Hongarije echt op de kaart weten te zetten. Drie daarvan waren de afgelopen tijd dan ook terecht in het nieuws. Zo verlengde Erwin Koeman zijn contract als bondscoach van het Hongaarse voetbalelftal. Koeman heeft het WK met Hongarije helaas niet weten te halen, maar wel het Hongaarse voetbal nieuwe energie ingeblazen met van tijd tot tijd goed voetbal.

Daarnaast werden op 21 september Mari Alfödy en Johannes Hoogeveen op de Hongaarse Ambassade in Den Haag gelauwerd. De Hongaarse ambassadeur Udvardi overhandigde, in naam van de Hongaarse president, beide individuen de Golden Cross of Merit.

Alfödy vanwege haar prachtige vertaalwerk van Hongaarse literatuur. Dankzij haar heeft de Nederlandse lezer de kans om werken van onder meer Márai, Konrád en Kertész te lezen. Hoogeveen kreeg zijn onderscheiding vanwege zijn organisatie, Karmel International BV, die al jarenlang Hongaren in nood van humanitaire hulp voorziet.

Prachtige voorbeelden van individuen die de relatie van Nederland met Hongarije onder de aandacht weten te brengen.

Dat noem ik pas een geslaagde operatie.

Voor u ligt de 17e editie van Hongarije in Zaken. Dit keer weer met een keur aan onderwerpen en invalshoeken. Veel dank dan ook voor de correspondenten die hieraan hebben bijgedragen.

Met vriendelijke groet,

Peter Schouten Hoofdredacteur

hongarije@inzaken.eu

Hongarije in Zaken | 2009 ed.17

Roelof de Wilde Correspondent

Een impressie van de biotechnologieindustrie in Hongarije Afgelopen september bezocht ik een workshop in het Sas Béke Hotel te Boedapest met als onderwerp ‘de ontwikkeling van biotechnologie in Hongarije’. Aan de hand van deze bijeenkomst wil ik u, bekend of onbekend met deze industrie, een indruk geven van de biotechnologie-industrie in Hongarije.

De stand van zaken Het zal niemand verbazen dat de biotechnologie-industrie in Hongarije niet dusdanig ontwikkeld is als in bijvoorbeeld West-Europa en de VS. In haar klasse presteert Hongarije echter zeer goed, zoals blijkt uit een sessie voorgezeten door Camille Burel, werkzaam aan het EuropaBio project (www.14allbio.eu). Uit hun vergelijkingsstudie onder twaalf nieuwe EU-lidstaten, Kroatië en Turkije blijkt dat Hongarije op zowel kwalitatief als ook kwantitatief vlak de beste positie bezet.

Qua kwaliteit is Hongarije op vergelijkbaar niveau met landen als Tsjechië en Polen, maar met 77 core biotechnologiebedrijven streeft het deze landen in aantal bedrijven voorbij. Cijfers kunnen echter een vertekend beeld geven. Zo blijkt bij nadere bestudering dat ruim één derde (36%) van de 77 bedrijven microondernemingen (< 10 werknemers) betreft. Het is verder opvallend dat de top-10 van Hongaarse biotechnologiebedrijven samen 83% van de inkomsten genereren. De verklaring voor beide feiten is dat de industrie redelijk jong is. Vanaf 1989 tot 2004 zijn er gemiddeld ongeveer 3 bedrijven per jaar opgericht met

een absolute explosie van nieuwe bedrijvigheid in de afgelopen periode van 2005 tot 2008 waarin 22 nieuwe ondernemingen het levenslicht zagen.

Ontwikkeling en plannen De verklaring voor deze enorme toename wordt gegeven tijdens de presentatie van András Bakács, hoofd van de afdeling Kenniseconomie, onderdeel van het ministerie van Nationale ontwikkeling en economie.

Biotechnologie is één van de speerpunten in het 2005-2010 ontwikkelingsplan van de Hongaarse regering.

Vanaf 2005 zijn veel financieringsmogelijkheden gelanceerd met als gevolg de genoemde toename in het aantal ondernemingen. Andere voorbeelden ten gevolge van beleid zijn de oprichting van instanties zoals het Investment and Trade Development agency (ITD) en regionale ontwikkelingskantoren in de steden Boedapest, Debrecen, Pécs en Szeged. Op 8 juli is een nieuwe strategie gelanceerd, die er op gericht is om R&D bedrijven in met name de rode biotechnologiesector betere toegang te verschaffen tot subsidie- en supportmogelijkheden.

Samenwerking tussen het bedrijfsleven

Biotechnologische activiteiten omvatten meerdere sectoren. Een veel gebruikte categorisering onderscheidt rode, witte en groene biotechnologie (toevallig dezelfde kleuren als de Hongaarse vlag) • Rood omvat onder andere cel- en weefseltherapieën en medicijnontwikkeling.

• Wit omvat onder andere hernieuwbare (bio)energie, milieu en industrie.

• Groen omvat onder andere agro en voeding. Daarnaast zijn er nog een klein aantal toepassingen van biotechnologie die niet duidelijk gegroepeerd kunnen worden en dus onder het overige vallen.

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 17

en de overheid wordt daarnaast als een belangrijk onderwerp gezien.

Een goed voorbeeld hiervan is de samenwerking van het ITD met de Hongaarse Biotechnologie Associatie (HBA).

De laatstgenoemde is een organisatie die in 2003 is opgericht door de tien grootste biotechnologiebedrijven in Hongarije. In het HBA jaarboek 2009, uitgereikt op deze workshop, staat een aantal hoofdaandachtspunten en bottlenecks beschreven die naar voren zijn gekomen uit een studie betreffende de biotechnologieindustrie in Hongarije (zie kader op de volgende pagina). In samenwerking met het ministerie gaat het HBA een strategie ontwikkelen en implementeren.

Persoonlijke kijk op de Hongaarse biotechnologie-industrie De Hongaarse biotechnologieindustrie presteert relatief goed op dit moment, wat echter niet betekent dat ze er al zijn. Persoonlijk denk ik dat de fundamenten, de basis, voor een sterke industrie grotendeels gelegd zijn. Initiatieven van zowel overheid als bedrijfsleven zoals hierboven geschetst, vormen deze basis en voorzien een verdere ontwikkeling. Het

Biotechnologie betekend letterlijk levende technologie (bio=latijn voor leven). Het is een lastig begrip, omdat het een heel aantal technieken en disciplines omvat. Het OECD1 definieert biotechnologie alsvolgt: „De toepassing van wetenschap en technologie op organismen, alsmede onderdelen, producten en modellen daarvan, met als doel het aanpassen van levende en of niet levende materialen voor het genereren van kennis, goederen en service.”

Zakelijk in de komende vijf of beter gezegd, tien jaar. Dit zal Hongarije voldoende massa en een concurrerende positie geven in deze mondiale en uiterst competitieve industrie.

life science centre

onderhouden en doorontwikkelen van deze basis is in mijn ogen essentieel voor verdere groei van deze industrie en ik hoop dan ook dat een volgende regering dit beleid voortzet.

Het belangrijkste is dat Hongaarse bedrijven zich richten op de ontwikkeling op langere termijn en investeringen aantrekken. Het is verder ontzettend belangrijk dat de bedrijven die nu op subsidies lopen de stap naar zelfstandigheid kunnen maken door inkomsten te genereren uit de markt en business angels of venture capital (VC). Groei die leidt tot een volwassen en ervaren industrie is in mijn optiek wat gaat gebeuren

Persoonlijk blijf ik mij bezighouden met de biotechnologie-industrie in Hongarije vanuit mijn baan in Debrecen als projectmanager voor een clusterproject van de EU. Ik hoop dat ik op deze manier een steentje bij kan dragen aan de ontwikkeling van de biotechnologiesector in Hongarije.

Voordat ik besluit, wil ik nog een aantal websites doorgeven voor de lezers die het een en ander willen nalezen.

life science centre

Deze pagina’s zijn prima startpunten voor het zoeken naar meer informatie.

Voor eventuele vragen of opmerkingen kunt u ook mij altijd e-mailen.

Tekst: Roelof de Wilde roelof.dewilde@gmail.com Foto’s: Universiteit van Debrecen Bronnen: Vrije vertaling van: http://www.oecd.org

www.hungarianbiotech.com Is een database met Hongaarse biotechnologiebedrijven www.hungarianbiotech.org Website voor activiteiten en informatie betreffende biotechnologie in Hongarije. www.itdh.com Nieuws en achtergrondinformatie betreffende biotechnologie.

Op 17 november is een speciale bijeenkomst over de Hongaarse biotechnologie. Kijk op pagina 33.

Aandachtspunten en bottlenecks betreffende de Hongaarse biotechnologie industrie.

1. Kennis en human resources a. een studie in biotechnologie promoten onder studenten b. de drempel tot uitwisseling van academia en industrie verlagen c. het genereren van publieke tolerantie ten opzichte van niet succesvolle ondernemers d. biotechnologie management training e. Hongaarse onderzoekers en managers in het buitenland verleiden terug te komen.

2. Infrastructuur en kennis transfer a. stabiele en duidelijke subsidies verstrekken gericht op academische instellingen en technologie transfer offices b. trainings en incubatieprogramma’s gericht op het stimuleren van bedrijfsvorming c. een gesubsidieerd en gefocust bioincubator programma opstellen d. versterking van het „pre-seed” financieringssysteem e. subsidies gericht op Interectual Property (IP) management 3. Financiering voor het MKB a. toegang tot subsidies vergroten voor de op groei gerichte ondernemingen b. toegang tot begin en groei kapitaal programma’s van de EU vergroten c. toegang tot uitbreidings en marktvergrotings kapitaal vergroten d. verlagen van kapitaalbelasting voor investeerders en business angels e. introductie van de zogenaamde Youngh innovative Company (YIC) status in Hongarije f. afschaffing van de belasting op werknemersopties 4. Marketing en lobbies a. intensivering van wereldwijde sectormarketting en PR campagnes b. aanpassen van de nationale wetgeving aan EU richtlijnen omtrend genetisch gemodificeerde organismen (GMO)

Hongarije in Zaken | 2009 ed.17

Mária Ballendux-Bogyay Correspondente

Nationale cultuur en communicatie Wat maakt Hongaren tot Hongaren en Nederlanders tot Nederlanders? Bestaat er überhaupt zoiets als typisch Hongaars of typisch Nederlands? Het is moeilijk om een algemeen gedeelde Hongaarse of Nederlandse identiteit te omschrijven. Maar dit betekent niet dat er niet zoiets als een nationale culturele identiteit bestaat, dus ook een Nederlandse en een Hongaarse.

Tastbare verschillen Aan de buitenkant, aan de oppervlakte kunnen culturen vaak veel op elkaar (gaan) lijken. Maar de gemeenschappelijke onderliggende karaktertrekken van een volk, die zijn nationale cultuur bepalen, zijn diepgeworteld en veranderen slechts zeer langzaam.

Het betreft bepaalde idealen, tradities en gewoontes die in de loop der tijden zijn ontstaan. Menselijke communicatie wordt ook vanuit de eigen cultuur beleefd.

Nederlanders hebben bijvoorbeeld een imago van zuinigheid. Sparen komt overal voor in Nederland.

Spaarzaamheid geldt van oudsher in dit land als één van de burgerlijke deugden. Dat maakt deel uit van de cultuur. Wat Hongarije betreft heeft het land bijvoorbeeld het imago om autoritaire bazen (“bazige bazen”) te hebben. Als consequentie hiervan zullen Hongaren dan ook minder snel in discussie gaan met hun baas dan de Nederlanders.

Deze bedoelde gewoontes en tradities zijn punten waarmee een cultuur kan worden geïdentificeerd. De invulling van de identificatiepunten is uiteenlopend. Hierdoor zijn de verschillen tussen de nationale culturen tastbaar.

Om dit te illustreren hieronder enkele voorbeelden uit Hongaarse en Nederlandse ontmoetingen.

Kort na mijn aankomst in Nederland vroeg ik een keer mijn Nederlandse buurman, zeer beleefd, of hij mijn post in ontvangst wilde nemen tijdens mijn afwezigheid. Hij antwoordde: “jawel”. Ik vond dat kortaf. Als Hongaarse verwachtte ik iets van “ja natuurlijk, heel graag hoor. Waar gaat u naar toe, wanneer komt u terug?” De meeste Hongaren praten namelijk graag en veel met elkaar in een taal die in Europa verder niemand begrijpt. Zo trok ik de conclusie dat mijn buurman me met tegenzin wilde helpen en dus riep ik de volgende keer zijn hulp niet meer in. Toen wist ik niet dat de meeste Nederlanders

niet van langdradige antwoorden houden, dat ze liever direct en recht voor zijn raap de waarheid zeggen.

Deze manier met elkaar van omgaan komt de Hongaar kortaf voor, soms zelfs bits. Hongaren ervaren kortaf als onbeleefd Ze zijn zelf geanimeerde praters, echte vertellers.

Een Nederlandse manager met jarenlange ervaring in Hongarije vertelde het volgende: “Ik vroeg aan mijn medewerkers of zij blauwe of bruine stoelen als nieuw meubilair wilden. Er kwam geen echt antwoord, dus nam ik een besluit voor de blauwe. Een week later hoorde ik naar aanleiding van veel gemopper op de gang, dat ze allemaal de bruine hadden gewild.” Vanuit de Nederlandse openheid – iedereen praat overal over mee – had de Nederlander er geen rekening mee gehouden, dat Hongaren hun mening vaak niet openlijk durven te geven. Het communisme waardeerde geen eigen mening. Dit zit nog in het geheugen van de mensen, die gewoon op een beslissing van bovenaf wachten.

Communicatie omvat niet alleen taal maar ook non-verbale codes. Ook die laatste worden vanuit de eigen cultuur beleefd. De lichaamstaal van de spreker is ook aan cultuur gebonden.

Hongaren bijvoorbeeld raken – in hun onbewuste non-verbale communicatie – elkaar sneller aan als teken van sympathie dan Nederlanders. Ze zetten hun woorden ook vaker kracht bij door gesticulatie. Nederlanders geven de voorkeur aan een minder opgewonden conversatie.

Kennis over elkaar helpt de communicatie Uit de voorbeelden blijkt dat de manier waarop de mens communiceert en zijn interpretatie van verbale

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 17

en non-verbale communicatie door zijn culturele achtergrond wordt bepaald. Ook de levenswaarden van Hongaren en Nederlanders kunnen eigenlijk nogal eens tegenovergesteld aan elkaar zijn. Dit betekent natuurlijk niet dat er niet genoeg overeenkomsten zouden bestaan. Maar door de bestaande verschillen in de sociale en culturele geaardheid in onze twee culturen kunnen tijdens de communicatie – zowel privé als zakelijk – misverstanden ontstaan.

Voor deze misverstanden zijn hoofdzakelijk de gebrekkige kennis van elkaars cultuur en bestaande vooroordelen verantwoordelijk.

Om de communicatie tussen Nederlanders en Hongaren nog succesvoller te laten lopen, zouden Nederlanders meer over de Hongaarse cultuur en geaardheid moeten weten. Dit geldt natuurlijk ook omgekeerd. Dan zouden de partners elkaar minder snel beoordelen volgens hun eigen Nederlandse respectievelijk Hongaarse waarden en normen. Het is ook wenselijk dat zowel Nederlanders als Hongaren hun eigen cultuur goed zouden begrijpen en zich zouden realiseren hoe ze door hun eigen cultuur zijn gevormd. Welke invloed heeft die op hun gedrag en op hun verwachtingen?

We kunnen, voorzien van kennis over elkaar, de meest uiteenlopende contacten tussen onze twee landen nog vruchtbaarder maken.

(Volgend jaar verschijnt een nieuw boek van de auteur over de Hongaarse (zaken)cultuur en over de meest karakteristieke Hongaarse gedragspatronen) Tekst: Mária Ballendux Bogyay Trainster voor Hongaarse taal en cultuur www.alfold.nl Foto: Team HiZ

Hongarije Vakantieland

www.HongarijeVakantieland.nl geeft internetgebruikers toegang tot inmiddels meer dan 300 artikelen met relevante Hongarije informatie: recepten, geschiedenis en tientallen plaatsbeschrijvingen.

Met ruim 90.000 paginabezoeken door 40.000 bezoekers per maand is www.HongarijeVakantieland.nl de populairste website van Nederland en Vlaanderen over Hongarije. Ook voor uw zakelijk aanbod dé plaats om uw aanbod te tonen. www.HongarijeVakantieland.nl toont de bezoeker op overzichtelijke wijze informatie over o.a. Hongaarse steden en dorpen, musea, natuur en recreatiegebieden, (water)sporten en (verblijfs)accommodaties in Hongarije en het laatste nieuws.

www.HongarijeVakantieland.nl Hongarije in Zaken | 2009 ed.17

Anton Wetters Correspondent

Boedapest: Werk aan de winkel onder de grond Hongarije (algemeen) het functioneren van het openbaar vervoer Het is slechts een vergelijking, projectie zal ik maar zeggen, waaruit mensen in de regel een steunpunt halen: ‘ja maar bij ons gaat het zo’, zeggen de meeste ‘wereldburgers’ alhier gearriveerd. Toch kan het functioneren van het openbaar vervoer hier de vergelijking met welk land dan ook gemakkelijk doorstaan en is uitermate goed geregeld. Het is daarnaast betaalbaar, bijzonder punctueel en ook nog geweldloos.

Treinen en bussen brengen u tot aan elke uithoek van dit land tegen redelijke prijzen, in redelijke comfort en in een open atmosfeer. Geen rijdende gevangenissen, steriel en kil, zoals bij ons. Websites, ook in het Engels, met dienstregelingen en kosten vindt u voor de (inter)nationale treinen op www.elvira.hu en voor de (inter)nationale bussen op www. volanbusz.hu. Het enige wat men er tegen kan zeggen, is dat in de late avond reizen niet echt ideaal is Het is een vroeg land in vergelijking met Nederland.

Vroeg gestart betekent overal betaalbaar en op tijd gearriveerd.

Boedapest: de rol en betekenis van het openbaar vervoer Het openbaar vervoer in de metropool Boedapest, de spil van het land met haar mondiale uitstraling, is van essentieel belang voor een heel groot deel van de naar schatting, afhankelijk van de geraadpleegde bron, 1.6 miljoen inwoners plus de dagelijkse stroom forensen en toeristen.

De trams, bussen en metrolijnen maken een onmisbaar onderdeel uit van de mobiliteit in deze wereldstad.

Het enige minpunt van deze drie transportvormen is dat de prijzen voor de gemiddelde Hongaar aan de hoge kant liggen: € 1.10 voor een enkele rit is, gelet op het gemiddelde

10

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 17

Hongaars maandinkomen, best aan de hoge kant. Let wel het gaat hier over de prijzen in Boedapest, niet over de transportprijzen van het nationale openbaar vervoer. De drie eenheid (trams, bussen, metro’s) zorgt gezamenlijk voor een welhaast unieke ontsluiting van deze grote stad.

Uniek in ieder geval ten opzichte van de grotere steden in ‘onze landen’.

Op vrijwel alle terreinen waaronder frequentie (slechts een paar minuten wachten), aansluitingen, prijzen, vriendelijkheid van werknemers en verkrijgbaarheid van kaartjes blijven onze steden heden ten dage ver en ver bij Boedapest achter.

Een bezoek aan Boedapest met een auto is feitelijk af te raden. De stad wordt dagelijks ingereden door ongeveer 600.000 auto’s en is daar helemaal niet op gebouwd. Files, luchtverontreiniging, gebrek aan parkeergelegenheden, die steeds vaker betaald moeten worden en steeds duurder worden, en ook nog het merkwaardig riskante rijgedrag van vele Hongaren, zorgen alleen maar voor ergernissen. Het openbaar vervoer is het antwoord voor een bezoek aan deze stad en dat geldt ook voor de honderdduizenden inwoners en forensen die daarvan dagelijks afhankelijk zijn. Met en voor die laatste twee grote, en steeds groter wordende, groepen kan men iets moois doen met als kernpunt de metrostations.

Metrolijnen, hun stations en winkelfunctie Vanaf nu richten we ons alleen nog maar op de metro’s van Boedapest en haar stations. Momenteel beschikt Boedapest over 3 metrolijnen.

Benoemd als M1, M2 en M3. M1 (de tweede aangelegde metrolijn in Europa, Moskou was iets eerder) laten we verder buiten beschouwing aangezien die voornamelijk een toeristische attractie is. M2 en M3 vormen samen de metroslagaders door deze stad. Feitelijk vormen ze samen een kruis door de stad (hoofdzakelijk door het gedeelte dat men Pest heeft genoemd) met als ontmoetingsstation het in het centrum van Boedapest gelegen Déak tér waar ook M1 een halte heeft.

Gezamenlijk verbinden de metrolijnen, razendsnel en frequent, de trein hoofdtreinstations, de grote busstations, de talloze toeristische attracties, kantoorwijken, woonwijken, winkelcentra en markten. Kortom, een slagader die welhaast onzichtbaar miljoenen mensen per jaar vervoert en deze mensen worden zichtbaar op de locatie waar men in- en uitstapt.

De metrostations dus.

Feitelijk zou men de grotere metrostations, en dat zijn er heel wat, goed kunnen vergelijken met de grotere treinstations in bijvoorbeeld Nederland, als Amsterdam CS en Utrecht CS: elke dag bomvol met bezoekers en reizigers. De grotere metrostations beschikken over talloze winkeltjes die een schier oneindig assortiment aanbieden. Een niet aflatende bron van leven met duizenden potentiële klanten die niet naar een locatie ‘gelokt’ hoeven te worden. Wat u met deze duizenden dagelijkse voorbijgangers doet ligt voornamelijk in uw handen en daar is iets (meer) mee te doen.

Een versoepling van de vestigingswet en de nieuwe metrolijn.

Alvorens we verder gaan met wat te doen op de metrostations eerst enkele goede berichten.

Allereerst wordt er eind september / begin oktober 2009 een nieuwe wet door het parlement aangenomen.

Deze is mede onder druk van Brussel gevormd. Hoofdpunt is dat er enorme versoepelingen komen ten aanzien van vestigingseisen, vestigingsvergunningen, het vereenvoudigingen van de verplichte administratie en afschaffingen van bepaalde vormen van belasting indien men hier een winkel opent. Die versoepelingen gelden overigens niet voor alle vormen van detailhandel. Zo blijven ondernemingen als slagerijen (bederfelijke waren) en apothekers buiten schot met betrekking tot het verkrijgen van deze ontlasting qua vergunningen; een vrij logische gedachte.

Ten tweede is de nieuw metrolijn M4 in aanbouw. Zoals overal gebruikelijk met dat soort grote projecten wordt er geschoven met de opleveringsdatum en zijn er budgetoverschrijdingen.

Toch betekent dat er een flink aantal nieuwe metrostations bijkomt met nog onbezette winkels. Mogelijkheden te over dus, nog afgezien van overnames van reeds bestaande winkels op metrostations. Het is nu is de tijd om zich reeds te gaan oriënteren op de mogelijkheden (inschrijvingen) op de nieuwe metrolijn.

Wat te doen op de bestaande en nieuwe metrostations?

Zoals eerder aangegeven bieden de winkels op de grotere metrostations een groot assortiment aan: kleding, muziek, sieraden, kranten en tijdschriften, brood– en banketbakkerijen , allerlei vormen van snacks en fast food, drankgelegenheden, kleine levensmiddelenwinkeltjes, lotto- en postkantoren en ga zo maar door. Waar we ons bij deze op richten zijn met name de snack en fast food-winkeltjes, alhier ook wel bufe’s genoemd. Fast food is reeds jaren een ingeburgerd begrip. De bekende multinationals zijn daar voornamelijk

debet aan en door het gehele land zijn zij dan ook prominent aanwezig.

Graag wijs ik u erop dat hun prijzen (over de kwaliteit heb ik het niet) voor een gemiddeld Hongaars maandinkomen behoorlijk aan de hoge kant liggen. En toch schijnt het hen goed te gaan. Diezelfde multinationals laten zich vooralsnog niet op de metrostations zien maar bij elk groot station kan men hen dichtbij, maar dan bovengronds, vinden.

Ondergronds nemen relatief kleine uitbaters van privéwinkeltjes (bufé’s dus) hun honneurs waar. De doelgroep is de reizende, staand en/ of verder wandelende consumerend en ogenschijnlijk niet al te kritische (zie later), klant..

Opvallende zaken voldoende aan deze bufé’s. Allereerst zijn ook aldaar de prijzen gerust aan de hoge kant te noemen. Voorts is de kwaliteit van de verkochte producten zeer matig te noemen. In de regel bestaat het assortiment uit pizzaslices, patat, hotdogs, hamburgers, belegde broodjes, dranken van de bekende multinationals en koffie.

Pizzaslices van matige kwaliteit, net als de matige patat, worden warm gehouden onder lampen waardoor er uitdroging plaatsvindt. De broodje hotdogs zijn ook van matige kwaliteit en het worstje erin, als u het kan vinden, bestaat voornamelijk uit meel en vocht. De hamburgers doen het kwalitatief gezien niet beter en bedekken slechts een klein gedeelte van het broodje dat voornamelijk uit sauzen bestaat. De belegde broodjes zien er vaak aan hun voorzijnde uit als rijkelijk belegd maar vanaf het middengedeelte proeft u slecht(s) brood. De koffie is ronduit slecht te noemen. Patat wordt geleverd op een kartonnetje (leuk om mee te lopen). Een servetje voor de, als niet uitgedroogd, redelijke vette en met veel sauzen geleverde producten bestaat uit één laagje papier (een ‘eau de cologne’ tissue misschien voor de verder reizende klant?) en zout en peperpotjes zijn een verzamelplaats van vingerafdrukken, vet en bacteriën.

De iets betere, grotere, bufé ‘s

bieden verder ook nog gebraden worsten, kippenbouten en dat soort zaken aan, maar ook daar dreigt de uitdroging onder de lampen. Al heeft de grote hoeveelheden vet waarin ze zijn gebakken en waaruit ze bestaan een beschermende werking op de uitdrogingsverschijnselen.

Voorts ziet men nergens een ondernemer die bijvoorbeeld een tijdelijke prijsactie doet of een nieuw – ander product introduceert met een kennismakingsactie als ondersteuning.

Qua inrichting komen de bufé’s slonzig en rommelig over en zijn in de regel niet efficiënt ingedeeld naar het werk voor het personeel toe en / of volgorde van de meeste omzetmakende producten. Prijzenlijsten (alleen in het Hongaars) zijn goedkoop en slordig in elkaar gezet en vitrines zien er vaak ongecontroleerd en vettig uit.

Kortom, een beetje ondernemende geest die aldaar een schop ‘onder’ de grond weet te krijgen heeft een heleboel te winnen. Indien men er ooit in zou slagen een aantal van dit soort winkels onder de hoede te krijgen en te voorzien van een nieuw profiel gepaard gaande met kwaliteit, creativiteit, inventiviteit, flexibiliteit en oplettendheid en alles wat daar dan mee te maken heeft, vergeet dan niet om toch dicht bij de gewoontes en de portemonnee van de Hongaren te blijven.

Neem er tevens akte van dat, al klinkt dat ver weg met misschien niet al teveel mogelijkheden, er een kleine symbiose kan ontstaan met de ‘Hongaars – Nederlandse kaasboerderij’ waarover eerder op het portaal www.inzaken.eu/nl-NL een artikel verscheen. Hier moet een fatsoenlijk belegde boterham uit kunnen komen.

Dit artikel meent niet te pretenderen volledig te zijn, noch alle bufé’s over één (vette) kam te willen scheren en bovendien is het een subjectieve waarneming.

Tekst: Anton Wetters acwetters@hotmail.com Foto: Team HiZ

Hongarije in Zaken | 2009 ed.17

11

ingezonden

Beszél Ön magyarul?

Hongaars – een van de eigenaardigste en meest afgezonderde talen Op bovenstaande vraag (Spreekt u Hongaars?) zou door velen die al eens voor kortere of langere tijd in Hongarije zijn geweest, waarschijnlijk als volgt worden geantwoord: “Ja, ik ken wel een paar woorden als jó napot, köszönöm, gulyás, lángos, puszta, paprika, igen, maar voor de rest versta ik er geen woord van.”

Deze uitspraak mag dan op het eerste gezicht een beetje overdreven klinken, in het geval van het Hongaars zou het best wel eens kunnen kloppen.

De Hongaarse taal is namelijk een zonderling taaleiland binnen Europa, volkomen enig in zijn soort.

De bereisde Duitse schrijver Hans Magnus Enzensberger heeft zich er eens over beklaagd dat Hongarije het enige hem bekende land was waar het Latijnse schrift werd gebruikt maar waar hij nog niet eens het opschrift “apotheek” kon lezen. Hij had gelijk.

Zelfs opschriften die overal ter wereld op elkaar lijken, pakken in het Hongaars hopeloos exotisch uit: “apotheek” heet in het Hongaars gyógyszertár, “universiteit” egyetem, “theater” színház, “politie” rendőrség en “computer” számítógép. En de taal kent nog veel meer eigenaardigheden die de meeste buitenlanders tot wanhoop kunnen drijven: 20 september 2008 wordt in het Hongaars 2008. szeptember 20. en André Klein heet in het Hongaars Klein András, terwijl zijn vrouw gewoon Klein Andrásné heet.

Het Hongaars is niet eens een IndoEuropese taal zoals het Duits, het Engels en het Frans, maaar behoort tot de groep van de Fins-Oegrische talen. Het Fins is een verre verwant, waar voor ons Hongaren echter geen touw aan vast valt te knopen.

Hetzelfde geldt voor het Ests.

12

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 17

Het Hongaars is een van de oudste zelfstandige talen van Europa. De taal, die al zo’n drieduizend jaar een heel eigen leven leidt, is in de loop van de geschiedenis met talrijke talen en culturen in aanraking geweest.

Als gevolg daarvan is de Hongaarse woordenschat in etymologisch opzicht zeer divers: de Fins-Oegrische basiswoordenschat is naast innovaties van eigen bodem aangevuld met vele woorden uit onder andere de Iraanse, Turkse en Slavische talen, alsook met woorden uit het Latijn, het Duits en andere talen.

Daar staat tegenover dat het Hongaars zelf ook van invloed is geweest op vele andere talen in Europa. Zo is bijvoorbeeld het mooiste leenwoord in het Duits, “Tollpatsch”, afkomstig uit het Hongaars: in de 17de eeuw werden soldaten die lange afstanden te voet moesten afleggen, in Hongarije talpas genoemd.

Een bijzonder kenmerk van de FinsOegrische taalfamilie, en dus ook van het Hongaars, is agglutinerende woordvorming. In een agglutinerende (“vastlijmende”) taal worden aan de woordstammen achtervoegsels gehangen, waardoor Hongaarse teksten meestal een stuk korter zijn dan de vertalingen ervan in andere talen.

zelfs voor de schoonste verklaring die wij kennen (“ik hou van jou”) heeft het Hongaars maar één woord nodig: Szeretlek!

De meeste buitenlanders klinkt de taal waarschijnlijk nogal vreemd, om niet te zeggen buitenaards, in de oren, maar voor mij blijft het Hongaars, ondanks mijn kennis van vreemde talen (Duits, Russisch, Engels, Nederlands), toch altijd een van de spannendste en mooiste talen die er zijn.

Hier is een lijst die onze grote dichter Dezső Kosztolányi (1885–1936) heeft opgesteld van de naar zijn smaak mooiste Hongaarse woorden: láng (vlam), gyöngy (parel), anya (moeder), ősz (herfst), szűz (maagd), kard (zwaard), csók (kus), vér (bloed), szív (hart), sír (graf).

Hebt u hulp nodig bij de communicatie met uw Hongaarse contacten en/of bij het ontcijferen van het Hongaars, dan kunt u gerust terecht bij ons vertaalbureau in Markelo, waar wij naast andere Oost- en MiddenEuropese talen ook Hongaars spreken.

Tekst: Orsolya Farkas

“Je had me kunnen opbellen“ is in het Hongaars felhívhattál volna, „met onze vrienden“ is barátainkkal en

Vertaalbureau in Markelo

Column

Peter Olsthoorn Columnist

Hongarije kan weer groot gaan denken Weer bonje met de buurlanden voor Hongarije in de opgerakelde ‘kissebség-kwestie’. Wat jammer toch, want de wereld bestaat steeds minder bij de gratie van fysieke grenzen. Mits je het Engels tot in de puntjes beheerst.

wettelijke grond (beide landen zijn EU-lid met vrij verkeer van personen) om hem de toegang tot het land te ontzeggen. Sólyom bleef aan zijn kant van de Donau en veroordeelde er de Slowaakse houding in een persconferentie.

De Hongaarse president László Sólyom wilde naar Slowakije voor de inhuldiging van een standbeeld van Szent István, de heilige Stefanus.

Slowakije stond, van hoog tot laag, op de achterste benen, te meer daar Sólyom een ongelukkig moment koos.

Weliswaar is 20 augustus de nationale feestdag van Hongarije in verband met Szent István, maar in de nacht van 20 op 21 augustus vielen de Russen, ook vanuit Hongarije, Tsjechoslowakije binnen om een einde te maken aan de Praagse Lente.

De Slowaakse ambassade in Boedapest werd vervolgens met molotovcocktails bekogeld. En er kwamen protesten van de extreemrechtse Hongaarse partij Jobbik die wegen naar Slowakije blokkeerde. De partij wil het verdrag van Trianon terugdraaien.

Komarno in het zuiden van Slowakije is het centrum van deze ruzie: tot het verdrag van Trianon in 1918 Hongaars, maar daarna niet meer.

Net als Hongarije veel land moest prijsgeven in Roemenië en Joegoslavië als straf voor het oorlog voeren aan de zijde van Duitsland en Oostenrijk gedurende de Eerste Wereldoorlog.

Sedertdien is dit de meest emotionele kwestie in Hongarije, die van de ‘kissebség’, of minderheden over de grens. De Slowaken lieten zich na het losmaken van de Tsjechen in 1993 tegenover de Hongaarse minderheid van hun slechtste kant zien met de nodige vormen van discriminatie onder premier Vladimir Meciar. Met de terugkeer van Meciar hebben de 500.000 Hongaren het opnieuw slechter met ondermeer beperking van het gebruik van de Hongaarse taal en gemene pesterijen.

Op Hongaars praten in gemeenten waar de etnische Hongaren minder dan 20 procent van de bevolking uitmaken, staat zelfs een boete tot 5.000 euro.

Sólyom is uiteindelijk niet gegaan, ook al hadden de Slowaken geen

Bij een ruzie kun je als buitenstaander altijd eenvoudig zien hoe onverstandig die is. Zo ook hier: het is absurd dat in Europa minderheden nog zo openlijk gediscrimineerd kunnen worden, maar Hongarije moet ophouden met uitdagen.

De combinatie van huilen en sarren vanwege de ‘kissebség’ die de Hongaren nu al decennia aan de dag leggen is onnodig, en bepaald niet zakelijk. Op de eerste plaats is het zinloos want het grondgebied komt niet terug. Op de tweede plaats waren de Hongaren bepaald niet blij met de terugkeer van hun ex-landgenoten naar Hongaars grondgebeid zodra de mogelijk daartoe ontstond.

Maar het allerbelangrijkste: is grondgebied nog de voornaamste basis voor een volk en voor de eenheid ervan? De taal is dat in elk geval nog wel en het strijden daarvoor is gerechtvaardigd. De grondstoffen van de verloren gebieden moet je missen, maar we leven toch in een diensteneconomie.

de pc en zakelijk met ‘telepresence’ of videovergaderen, en straks met virtuele werelden en ‘augmented reality’ doen fysieke grenzen steeds minder ter zake.

Voor de kissebség-kwestie biedt dit geweldige mogelijkheden, tenzij de Slowaken en Roemenen ook verbindingen gaan afknijpen maar zover is het nog niet. Nederland had met KPN (onder meer Pannon en zakelijke telecom) nog een aandeel in Hongaarse telecom, maar dat is verkocht.

Maar misschien kunnen de landen op dit terrein wat nauwer gaan samenwerken, zoals nu bijvoorbeeld al gebeurt met een servicecentrum van IT-bedrijf Getronics (gekocht door KPN) in Hongarije (zie Getronics.hu).

Hongarije heeft uitstekende IT programmeurs en Nederland is sterk in breedband. Daar moet wat moois kunnen groeien.

Tekst: Peter Olsthoorn

Bovenal biedt de telecommunicatie, en met name internet, snel groeiende mogelijkheden om mensen over grenzen heen te verbinden, zowel sociaal als economisch. Met de komst van steeds meer breedband wordt het ook mogelijk om bij elkaar in beeld te komen. Nu privé al met een eenvoudig programma als Skype en een webcam voor een paar tientjes op

Hongarije in Zaken | 2009 ed.17

13

advertorial

Denk eens aan stagiaires voor uw Hongaarse activiteiten! en begeleiding van de stagiair gedurende het hele proces. De organisatie zorgt namelijk voor alle formaliteiten, zoals het regelen van de verblijfsvergunning, tewerkstellingsvergunning, het BSN-nummer en opent voor de stagiair zelfs een bankrekening.

Steeds meer bedrijven kijken over de grenzen. Ze overwegen iets op te starten in het buitenland, bijvoorbeeld in Hongarije, maar willen zich uiteraard goed voorbereiden. Dit kan door bijvoorbeeld eerst marktonderzoek te doen of op vrijblijvende basis een project uit te laten voeren. Dan zou de studentenorganisatie AIESEC een uitkomst kunnen bieden.

Deze internationale studentenorganisatie is vertegenwoordigd op meer dan 1.100 universiteiten in meer dan 108 landen. Via deze organisatie kunnen internationale academici op tijdelijke basis in Nederland worden ingezet.

Waarom zou een AIESECstagiaire interessant zijn voor het Nederlandse bedrijfsleven?

Het mooie van de AIESEC werkwijze is dat u op flexibele en voordelige wijze werkkrachten inhuurt. Via deze constructie kunt u bijvoorbeeld lokale marktkennis opdoen via Hongaarse studenten zelf. Zij beheersen de taal en

14

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 17

kennen de cultuur, wat u een groot voordeel op kan leveren.

Een belangrijk voordeel van het stageprogramma is het feit dat u de student zelf kunt selecteren aan de hand van verschillende criteria, zoals universitaire achtergrond, specifieke computervaardigheden, tijdsduur en talenkennis. De studenten waar AIESEC mee werkt zijn allen academisch opgeleid, spreken naast de moedertaal uitstekend Engels en zijn uiteraard internationaal georiĂŤnteerd. Bovendien zijn zij flexibel en snel inzetbaar. Het merendeel van de studenten bevinden zich in de eindfase van hun studie en zijn op zoek naar professionele ontwikkeling en uitdaging.

Bovendien hebben zij de meest recente kennis op het gebied van organisatiekunde, financiering, accounting, marketing en IT. U kunt zelf de meest geschikte student uitkiezen aan de hand van het gewenste profiel.

Hoe gaat AIESEC te werk?

AIESEC verzorgt de gehele opvang

Het bedrijf geeft aan welke opdracht hij door de student wil laten uitvoeren, welke periode men de student het liefst wenst, selecteert zijn eigen kandidaat en AIESEC doet de rest.

Vanuit Nederland voert de student het onderzoek uit, in overleg is dit verder uit te werken in Hongarije zelf. Het aantrekken van een stagiair om die kansen te grijpen die er voor uw bedrijf liggen in Hongarije is zeker aan te raden. Jaarlijks maken duizenden bedrijven wereldwijd gebruik van het netwerk van AIESEC. In hoeverre is AIESEC al actief in Hongarije?

In Hongarije is deze studentenorganisatie al jaren actief. Op alle grote universiteiten is een AIESEC vestiging actief, waar bemiddeld kan worden tussen het bedrijfsleven en de studenten.

Voor meer informatie verwijzen wij u naar de website: www.aiesec.nl.

Rondje langs de velden

In de rubriek “Rondje langs de velden” wil Hongarije in Zaken aan twee verschillende bedrijven, individuen of organisaties in elke editie de ruimte bieden om zich kort te presenteren door middel van een aantal vragen. Ons blad wil hierbij juist de wat minder bekende en/of grote instellingen benaderen die met Hongarije bezig zijn. Daarom zullen bijvoorbeeld ook individuen die iets noemenswaardig op touw zetten hier aan bod komen. Weet u nog spelers voor op dit veld, neemt u dan contact met de redactie op!

Wie

Vertaalbureau Translavic B.V. gevestigd in Markelo

Activiteiten

Wie

Gábor Grenczer, werkzaam bij de afdeling voor Economische Zaken op de Hongaarse ambassade in Den Haag.

Als adviseur voor Handel en Investeringen is hij een aanspreekpunt voor Nederlandse bedrijven die interesse hebben om met Hongarije zaken te doen.

Activiteiten

Translavic is gespecialiseerd in het vertalen naar OostEuropese talen. Het vertaalbureau richt zich op het vertalen van technische documentatie, juridische correspondentie en marketingteksten. Voor de Europese Commissie vertaalt het bedrijf regelmatig publieksvoorlichting voor de Oost-Europese EU-lidstaten.

De afdeling Economische Zaken (The Office of Economic Affairs) vertegenwoordigt de Hongaarse Overheid via ITD Hungary (The Hungarian Investment and Trade Development Agency). De ITD Hungary is er voor het verstrekken van informatie over de mogelijkheden die Hongarije heeft voor Nederlandse investeerders. Zo kunnen ze geschikte leveranciers of dienstverleners voor het uitbesteden van activiteiten, onderzoek of investeringsmogelijkheden op ideale locaties in Hongarije selecteren.

Zakendoen in Hongarije

Zakendoen in Hongarije

Translavic werkt met een groep van vaste vertalers die woonachtig zijn in Hongarije. Hierdoor houden ze de ontwikkelingen van hun taal dagelijks bij. Het projectmanagementteam in Nederland stuurt de vertalers aan en waarborgt de kwaliteit. De opdrachtgevers van Translavic moeten volledig kunnen vertrouwen op een nauwgezette vertaling.

Doel

Grenzen vervagen, de wereld komt snel binnen ieders handbereik. Door de globalisering en de opening van nieuwe marktgebieden ontstaan interessante handelsmogelijkheden voor uw relaties. Indien u hierop adequaat wilt inspelen, is het van het grootste belang om hun zakelijke boodschap op de juiste manier over te laten brengen naar de eindklant.

Contact

Translavic B.V. Rijsenseweg 60 Postbus 66 7475 VC Markelo Tel. +31 054-865-7672 Fax. +31 0548-657832 info@translavic.nl www.translavic.nl Hebt u hulp nodig bij de communicatie met uw Hongaarse contacten en/of bij het ontcijferen van het Hongaars, dan kunt u met vertrouwen terecht bij ons vertaalbureau in Markelo, waar wij naast andere Oost- en Midden-Europese talen ook Hongaars spreken.

De ITD Hungary heeft de kennis en informatie over het zakendoen in Hongarije. Deze informatie uit eerste hand is gratis en in een gesprek met een adviseur zoals Gábor Grenczer, kan deze informatie al snel leiden tot een advies en een doorverwijzing naar een expert op het betreffende gebied in Hongarije of in Nederland.

Doel

Het aantrekken van investeerders voor projecten in Hongarije en het internationaliseren van Hongaarse bedrijven. ITD Hungary heeft alle ingrediënten voor een “match” tussen een Nederlandse investeerder en een internationaal georiënteerd Hongaars bedrijf.

Contact

Gábor Grenczer - Counsellor, Trade and Investment Laan van Nieuw Oost Indie 271 Postbus 93031 2593 BC Den Haag Tel. 070-3838104 Fax 070-3838911 gabor.grenczer@itd.hu www.itd.hu The Office of Economic Affairs of the Hungarian Embassy represents the Hungarian government’s Investment and Trade Development Agency in The Hague.

Hongarije in Zaken | 2009 ed.17

15

NIEUWS uit de media

Hungary government to offer 200 civil service jobs to Roma, says PM Budapest, September 19 (MTI) - Hungary’s government will hire 200 Roma for public administration jobs, Prime Minister Gordon Bajnai said on Saturday, addressing a forum of Romaversitas, a foundation supporting Roma university students.

Bajnai said Hungary needed a much stronger Roma elite who can help advance Roma integration. The state needs to show an example, which is why we are promoting the employment of Roma graduates, he added. Without Roma integration, there will be no sustainable development in Hungary, Bajnai said.

Young Roma can apply for the posts from October. The government will spend 100 million forints (EUR 370,000) to prepare the graduates to take the civil service exam and cover incidental costs, government spokesman Domokos Szollar said. Salaries will be paid from a budget of 1 billion forints (EUR 3.7m) - from European Union funding - in the first year.

Source: MTI.hu, September 2009

Twice as many Hungarian companies to show at fair in Bulgaria Budapest, September 20 (MTI) - Sixty Hungarian companies will participate at the International Fair Plovdiv in Bulgaria at the end of September this year, twice as many as last year, the Hungarian Investment and Trade Development Agency (ITD Hungary), MTI learnt on Sunday.

Some of Hungarian companies’ most innovative and creative products will be shown at the exhibition, including light-transmitting concrete and Rubik’s Cube.

Interest in the fair reflects well the quickly developing economic relations between Hungary and Bulgaria, ITD Hungary said.

Source: MTI.hu

Weer banen weg bij Ericsson Rijen RIJEN - Bij de telecomgigant Ericsson in Rijen verdwijnt wederom een flink aantal banen. Deze keer worden 27 banen van een Global Services-afdeling verplaatst naar Hongarije. Eerder dit jaar werd een soortgelijke afdeling met 200 banen al naar Roemenië verplaatst.

“Het personeel is vrijdagmiddag ingelicht over het voorgenomen besluit. Het plan ligt nu ook bij de ondernemingsraad”, zegt Ericsson-woordvoerster Sylvia van Haren.

De betreffende afdeling dient als service afdeling voor internationale klanten als British Telecom. Volgens Ericsson kunnen die klanten net zo goed vanuit Hongarije, waar de kosten lager liggen, worden bediend.

Bron: BN de Stem, 25 september 2009

16

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 17

Delegatie versterkt band in Hód Rina Brants - 6 oktober 2009 HAARLEMMERMEER / HÓDMEZÖVÁSÁRHELY - Nederland en Hongarije hebben al eeuwen iets met elkaar.

Stedenbanden (jumelages) zijn echter een fenomeen van de 80’er en 90’er jaren. Met name de contacten met OostEuropa dateren uit die tijd. Zo heeft Haarlemmermeer al twintig jaar een stedenband met de Zuid-Hongaarse stad Hódmezövásárhely.

Reden voor het gemeentebestuur er een officiële delegatie heen te sturen om dit feestelijk te vieren. Burgemeester Weterings was daarbij en hij werd vergezeld door enkele raadsleden, de pers en een groot aantal ‘gewone’ leden van de stichting Oost-West Kontakten (OWK).

De stedenband heeft al een lange geschiedenis. In 1989, dus nog voor de omwenteling in 1990, ondertekenden de toenmalige burgemeester van Haarlemmermeer, Aad van Dulst en mevrouw Aranka Csizmadia, burgemeester van Hódmezövásárhely, een document waarin de stedenband werd vastgelegd. Een begin met vele uitwisselingen werd gemaakt. In 2008 werd een memorandum opgesteld.

Hierdoor konden de vriendschapsbanden verder uitmonden in samenwerking op gebieden als onderwijs, gezondheidszorg, sport en cultuur. Al vele jaren zijn er Hongaarse stagiaires in Haarlemmermeer, met name in de tuinbouw. Vertegenwoordigers van kerken en scholen, sportverenigingen, culturele instanties en particulieren gaan regelmatig bij elkaar op bezoek. Sinds de val van de muur reizen ook Hongaren veel en er zijn dan ook regelmatig mensen uit de zusterstad in Haarlemmermeer te vinden. Zo liepen er op 6 september bij de Marathon van Haarlemmermeer ook enkele Hongaren mee.

Kindertreinen Op zaterdag 3 oktober werd in de statige Raadszaal van Hódmezövásárhely een contract getekend ter versterking van het Memorandum uit 2008. Dit gebeurde door de burgemeesters János Lázár en Theo Weterings. Bij die gelegenheid memoreerde Lázár de lange betrekkingen tussen Holland en Hongarije. Met name religieuze betrekkingen bestaan al heel lang, ze gaan terug tot de 17e eeuw. Hongaarse studenten bezochten Nederlandse Universiteiten. Bekend zijn de kindertreinen na de 1e en 2e wereldoorlog, waarbij Hongaarse kinderen onderdak vonden in Holland. Ook na de opstand in 1956 kwamen vele Hongaren naar ons land. Een van deze vluchtelingetjes van na WO2 was Laszlo Loudon en indirect werd zijn verblijf vanaf 1948 in Nederland de aanleiding tot de stedenband. Hij bracht eind 80’er jaren mensen van de diverse kerken en van het inmiddels opgerichte Vredesplatform in contact met Hódmezövásárhely. Er werd een vereniging OWK werd opgericht.

Weterings benadrukte de gelijkwaardige samenwerking tussen beide steden. ‘De vriendschap is in die twintig jaar gegroeid en verdiept. De stedenband is goed voor allebei. Vooral de jeugd kunnen we leren mee te werken aan de democratie. Kennis is belangrijk want binnen de

NIEUWS uit de media

kredietcrisis en de zorg voor het milieu zijn we afhankelijk van elkaar’, aldus Weterings. Met de ondertekening van het contract op gemeentelijk niveau werd de band met Hód versterkt, maar zij wordt voornamelijk vorm gegeven door de plaatselijke bevolkingen.

Wonderhuis Enkele gezamenlijke projecten werden via video gepresenteerd.. Zo is er de samenwerking tussen het Csodaház (wonderhuis) voor verstandelijk gehandicapten en Ons Tweede Thuis uit Hoofddorp. Ervaringen en visies werden tijdens de wederzijdse bezoeken van medewerkers van deze huizen uitgewisseld. Ook het OP STAP-project voor kinderen met taalachterstand, ooit door onderwijsmensen uit Haarlemmermeer geïntroduceerd in Hódmezövásárhely, passeerde de revue. De cultuur werd dit keer vertegenwoordigd door beeldend kunstenaar Franz Bodner uit Hoofddorp. Hij exposeert beelden en schilderijen op de 56e herfsttentoonstelling. De opening vond zondag 4 oktober plaats. Zangeres Tessa van Tol zong in het Raadhuis het Wilhelmus in een eigentijdse interpretatie en later gaf ze een popoptreden. Dansgroep Marcella van Altena en een Hongaarse groep waren te zien in een spetterende dansshow op het Kossuthplein.

Bron: Hoofddorp Witte Weekblad

de crisis, omdat vele bedrijven en particulieren schulden in buitenlandse valuta’s hadden. Deze vertegenwoordigden bijna 90% van de schuld van de particuliere sector van voor de crisis. Partijen werden aangespoord doordat lenen in euro’s of Zwitserse franken door de lagere rentes veel voordeliger was dan lenen in Hongaarse forinten.

Bedreiging Bankpresident Simor: ‘Ik zie deze blootstelling met leningen in buitenlandse valuta’s als een bedreiging van de financiële stabiliteit. Het is een systeemrisico.’ Hij vervolgde: ‘Het is heel belangrijk om beperkende regels te hebben die herhaling van de opbouw van zo’n enorme berg schulden in buitenlandse valuta’s voorkomt. Daarom stellen wij bepaalde wetswijzigingen voor.’

Vrijwillige regeling werkt niet De centrale bank heeft de handelsbanken al eens opgeroepen om vrijwillig een einde te maken aan de leningen in buitenlandse valuta’s, maar de grootste bank van Hongarije OTP zei dat zij dat naar alle waarschijnlijkheid niet zou doen. Om leningen in buitenlandse valuta’s minder aantrekkelijk te maken wil de centrale bank limieten aan bijvoorbeeld de schuldverplichtingen in relatie tot het inkomen. Die zouden strenger moeten zijn dan de limieten aan leningen in forinten.

Bron: www.fd.nl 04-10-09

Franz Bodner

Hongaarse centrale bank wil limieten aan leningen in buitenlandse valuta’s De centrale bank van Hongarije heeft de overheid extra volmachten gevraagd om het voor de Hongaren onaantrekkelijk te maken om leningen in buitenlandse valuta’s op nemen.

De centrale bank heeft om de extra bevoegdheden gevraagd om de invloed van de buitenlandse leningen op eventuele toekomstige crises te verminderen. Dit heeft de president Andras Simor van de Hongaarse centrale bank zondag gezegd in Istanbul. Hier vindt de halfjaarlijkse bijeenkomst van het Internationale Monetaire Fonds (IMF) plaats samen met die van de Wereldbank.

Hongarije is harder geraakt door de financiële crisis in de wereld dan verschillende buurlanden. Het land heeft vorig jaar zijn toevlucht moeten zoeken tot een noodhulppakket van $25,1 mrd onder leiding van het IMF. Dit om een financiële instorting te voorkomen.

Hongarije geraakt door crisis Het voormalige Oostblokland werd bijzonder geraakt door

Hungary steps 4 places back in world competitiveness ranking Hungary stepped four places backward to the 58th position in the Global Competitiveness ranking released by the World Economic Forum. The Czech Republic scored the highest in Central and Eastern Europe in the Global Competitiveness Index (GCI), ranking 31st, two places higher than last year, stepping ahead of Estonia that slipped to the 35th place from the 33rd. (N.B. This year, the World Economic Forum polled over 13,000 business leaders in 133 economies, aiming to capture a broad range of factors affecting an economy’s business climate.) It is worth noting that Hungary’s GCI score of 4.22 was enough for the 7th position in CEE, sufficient to beat Romania that also stepped four placed back.

Latvia was the loser in the region, falling as much as 14 places. Switzerland tops the overall ranking in The Global Competitiveness Report 2009-2010, with the United States down one place to second position. Singapore, Sweden and Denmark round out the top five. European economies continue to prevail in the top 10 with Finland, Germany and the Netherlands following suit.

Source: Economic newsletter of the Royal Netherlands Embassy in Hungary, september 2009

Hongarije in Zaken | 2009 ed.17

17

il diVino Wijnen is naast een wijnspeciaalzaak in Hilversum tevens importeur van bijzondere wijnen. De liefde voor Hongaarse wijnen is onstaan na een inspirerend bezoek aan de wijngaarden van Zoltan Heimann in Szekszard.

Hieronder een verslag van deze bijzondere wijnreis.

Verslag van de wijnreis naar Szekszárd Nauwelijks was de eerste zending van Hongaarse wijnen in Nederland gearriveerd of ik kreeg een telefoontje van Zoltan Heimann uit Hongarije. Blij als hij was met een importeur in Nederland nodigde hij ons uit voor een bezoek aan zijn wijngaarden. En zo gebeurde het dat we op een zondag in het najaar in de stad Szekszárd arriveerden, het centrum van de gelijknamige wijnregio. Zoltan nam ons eerst mee naar een lunchrestaurant en we vielen met een copieuze lunch direct met onze neus in de gastronomische boter.

Na de lunch werd het tijd onze nieuwsgierigheid te bevredigen en reden we naar Weingut Heimann. Het leek enigszins op de Bourgogne, met allemaal verschillende percelen die verspreid over enkele heuvels boven Szekszárd lagen. Dichtbij de woning en wijnmakerij zagen we voornamelijk Kadarka en Kékfrankos aangeplant en wat verderop kwamen we Cabernet Franc, Viognier, Merlot, Tannat en zelfs Sagrantino tegen.

In de wijnmakerij stond Cabernet Franc te fermenteren, de oogst was immers net afgelopen! Geproefd natuurlijk, hmmm warm en aangenaam zoet… Duidelijk werd ook dat Heimann er alles aan doet om zo natuurlijk mogelijk te werken. Gras laten groeien in de wijngaarden om onkruid te verdrijven en in de kelder de ‘natuur’ z’n werk laten doen, wijn leeft en dat mag je best proeven!

Na een rondgang door de wijnmakerij, waar zelfs het bottelen en etiketteren in eigen hand werd gehouden, daalden we af naar het pronkstuk, de wijnkelder ! Aangelegd door broer Ferenc Heimann… Hier liggen de nodige vaten van vooral Hongaars eiken, maar er wordt ook al geëxpe-

18

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 17

rimenteerd met kostbare Franse barriques. Uiteraard middels ‘pipet’ het een en ander direct uit het vat geproefd. Na deze rondgang door het kelderstelsel kwam het echte werk, flink wat kazen, worsten en salades op tafel en proeven maar...

We begonnen met de Viognier 2007, zo dat is nog eens een prettig glas wijn. Mooi vol, veel wit- en tropisch fruit, echt aangenaam. De Kéfrankos 2006 heeft veel rood fruit, kruiden en de afdronk is zacht en rond. Van de nieuw geproefde wijnen imponeerde de Barbar, echt een dijk van een wijn met een prachtige uitstraling, de nieuwe topcuvée! Merlot, Cabernet Franc, Kékfrankos en zelfs Tannat…

Nu drinken of wegleggen… Deze wijn heeft niet voor niets onlangs goud gewonnen bij de ‘Challenge

International du Vin’ te Bordeaux. Dat werd dus met de taxi terug richting hotel.

De volgende dag hadden we een vrij programma en wat rond getoerd door een prachtige heuvelachtige omgeving met heerlijke najaars temperaturen.

De vergelijking met Toscane doemt al vrij snel op…

Pécs, op een halfuurtje rijden, is een stad waar je leuk kan winkelen en zeer veel musea hebt. Ook is deze omgeving bekend om zijn thermale baden. Onderweg zie je de ontwikkeling die het land doormaakt… enerzijds zeer moderne gebouwen, winkels en auto’s in de wat grotere steden, maar het komt ook voor dat je vast zit achter een trage Trabant.

ingezonden

’s Avonds werden we opgehaald bij het hotel door Zoltan en zijn vrouw Agnés en gingen naar een fantastisch restaurant, dat zelfs tot de top 100 van Hongarije schijnt te behoren. Omdat het maandagavond was waren we de enige gasten. Maar de familie Heimann woont al sinds 1758 in deze regio, en Zoltan Heimann is actief boegbeeld voor de wijnen uit Szekszárd en

heeft ook diverse regionale bestuursfuncties. Dus er werd bijzonder goed voor ons gezorgd. Aan het eind van het diner kwam de restauranteigenaar aan tafel met een enorme zak met oranje/rood fijn poeder op tafel waar iedereen met z’n pink een klein beetje uit mocht proeven… Nee, het is niet wat u denkt, het bleek om pure en zeer zuivere (lekkere) paprikapoeder te gaan.

Al met al een geweldige eerste ervaring van Hongarije als opkomend (wijn) land.

Ons zien ze er zeker terug!

Met vriendelijke wijngroet, Lucy & Ewout il diVino Wijnen

11 september 2009 / Harold Hamersma

Kek Geen druif die zich niet van een alias bedient, zo lijkt het. Neem bijvoorbeeld de Oostenrijkse Blaufränkisch. Die gaat in Duitsland als Lemberger of Limberger door het leven. De Hongaarse wijnboeren kennen hem echter weer als Kékfrankos. Het (oorspronkelijk Duitse) domein Heimann (anno 1758) in Szekszárd in Centraal-Hongarije maakte er een bijzonder aangename rode mee. Ook uit 2006 (in vergelijking met de Oostenrijkse Blaufränkisch Hochäcker van Franz Weninger), maar volstrekt anders van karakter. Uitbundiger en joliger. Barstend van het verse rode fruit, vooral kersen en frambozen die tegen wat kruiderij hebben aangeschuierd. Lekker sappig, aangenaam open en verrassend laag geprijsd. Bijzonder kekke Kékfrankos.

wijnkronieken.nl / 17 juli 2009 / Mariëlla Beukers

Kékfrankos 2006, Heimann Met de wijnen van Heimann en met Zoltan Heimann zelf maakte ik enkele maanden geleden al kennis, en was danig onder de indruk. Aan de rode kwam ik toen niet toe, maar deze Kékfrankos voorzag dan nu in die lacune.

Heimann Kékfrankos € 9,95

il diVino Wijnen Bussumerstraat 6 1211 BK Hilversum Tel: 0031-(0)356229159 Mobiel: 0031-(0)628597430 E-mail: info@ildivino.nl www.ildivino.nl

Kékfrankos is de Hongaarse benaming van blaufränkisch, een druif die verder vooral in Oostenrijk voorkomt. Er worden soepele, fruitige wijnen van gemaakt, met veel bessig rood en zwart fruit. Ik had op een goed moment de indruk van zeer rijpe bosbessen, heerlijk! Deze wijn heeft zes maanden op eikenhout gerijpt; het hout is uitstekend geïntegreerd in de wijn en geeft structuur, smaak en kruidigheid. De Kékfrankos is te koop bij il diVino.

Kijk voor meer informatie op www.ildiVino.nl of stuur een e-mail naar info@ildiVino.nl. Ter introductie van onze nieuwe website krijgt u als lezer van Hongarije in Zaken 10% korting op uw eerste bestelling.

Gebruik hiervoor de actiecode HIZ!

Hongarije in Zaken | 2009 ed.17

19

Ernst-Jan de roest Correspondent

Conserverende aanslag houdbaar bij emigratie naar Hongarije Mr. drs. E-J. (Ernst-Jan) de Roest is werkzaam als belastingadviseur bij de Hongarije Desk van Ernst & Young Accountants, belastingadviseurs en juristen te Amersfoort. Dit artikel is geschreven op persoonlijke titel.

Ruim een jaar geleden heb ik in mijn artikel ‘Converservende aanslag houdbaar bij emigratie naar Hongarije’ stilgestaan bij de grensoverschrijdende aspecten van pensioen. Dit artikel beëindigde ik met de vraag of de introductie van de conserverende aanslag niet in strijd is met de zogenoemde goede verdragstrouw.

Na een jaar wachten heeft de Hoge Raad deze vraag middels haar uitspraak van 19 juni jl. bevestigend beantwoord.

Nu dit tot lichte paniek in Den Haag leidde, heeft de staatssecretaris op dezelfde dag reparatiewetgeving met terugwerkende kracht aangekondigd.

In dit artikel zal ik nogmaals stilstaan bij de conserverende aanslag ingeval van emigratie naar Hongarije.

Voor het lezen van dit artikel is het van belang de fiscale hoofdregel

te kennen. Deze regel is dat een inwoner van Nederland fiscaal onbelemmerd pensioen kan opbouwen, terwijl de claim die de Nederlandse Belastingdienst heeft pas in de uitkeringsfase kan worden verwezenlijkt.

Tengevolge van emigratie bestaat de mogelijkheid dat de Nederlandse Belastingdienst haar heffingsrecht verliest. Om het heffingsrecht op het moment van emigratie alsnog veilig te stellen heeft de Nederlandse wetgever ondermeer de conserverende aanslag in de nationale wetgeving geïntroduceerd. De aanslag is zo ingericht dat de emigrant op het moment van emigratie wordt geacht de totale waarde van het tot dat moment opgebouwde pensioen te hebben genoten als loon.

Voor de opgelegde aanslag wordt uitstel van betaling verleend voor een periode van 10 jaar. Indien binnen deze periode een verboden handeling wordt verricht (bijvoorbeeld afkoop of overdracht van het pensioenkapitaal) zal de gehele aanslag betaald moeten worden. Indien hier geen sprake van is, zal na een periode van tien jaar op verzoek van de emigrant kwijtschelding van het op de conserverende aanslag verschuldigde bedrag worden verleend. Daarmee blijft heffing achterwege.

De houdbaarheid van de conserverende aanslag binnen de EU lijkt inmiddels een uitgevochten zaak.

In eerste instantie bestond de vraag of de conserverende aanslag niet in strijd was met een aantal vrijheden voor inwoners van de Europese gemeenschap, zoals de vrijheid van vestiging alsmede de vrijheid van kapitaalverkeer.

Tengevolge

20

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 17

van de jurisprudentie omtrent de conserverende aanslag, waaronder het arrest ‘De Lasteyrie du Saillant’ alsmede de zogenoemde ‘N-Zaak’ is hierin meer duidelijkheid gekomen.

De oude voorwaarden van de conserverende aanslagen bevatten inderdaad voorwaarden die strijdig waren met het gemeenschapsrecht.

Daarom heeft de Nederlandse wetgever de nationale wetgeving zodanig aangepast dat deze strijdigheden zijn komen te vervallen.

De emigrant hoeft bijvoorbeeld niet meer te verzoeken om uitstel van betaling van de conserverende aanslag bij emigratie naar een andere EU-lidstaat. Daarnaast geldt dat zekerheidstelling bij emigratie binnen de EU niet langer meer is vereist.

Nederland houdt daarbij ook rekening met eventuele waardevermindering van het pensioen ná emigratie.

Op de vraag of de conserverende aanslag in strijd was met goede verdragstrouw is inmiddels ook bevestigend beantwoord door de Hoge Raad in haar arresten van 19 juni jl. Deze strijd bestond uit het feit dat Nederland middels de aanslag eenzijdig het heffingsrecht naar zich toetrekt, terwijl in menig verdrag ter voorkoming van dubbele belastingheffing het heffingsrecht over pensioenuitkeringen is toegewezen aan de woonstaat – nieuwe vestigingsland. Dit geldt ook ten aanzien van het verdrag tussen Nederland en Hongarije.

Door de uitspraak van de Hoge Raad heeft Nederland geen heffingsrecht meer over in Nederland opgebouwde pensioenenrechten en lijfrenten van emigranten die zijn geëmigreerd naar

landen waarmee belastingverdragen met een exclusieve woonstaatheffing zijn afgesloten v贸贸r 2001.

Nu dit als zeer onwenselijk werd ervaren, heeft de staatssecretaris dezelfde dag nog reparatiewetgeving met terugwerkende kracht aangekondigd. De kern van deze nieuwe wetgeving is dat ingeval van emigratie de premieaftrek in het kader van lijfrenten en pensioenen wordt teruggenomen indien het belastingverdrag een exclusieve woonstaatheffing kent.

Het is echter de vraag of deze voorgestelde reparatiewetgeving op haar beurt ook niet weer in strijd is met de goede verdragstrouw.

De heffing op basis van de voorgestelde reparatiewetgeving lijkt immers sterk op het belasten van pensioenaanspraken hetgeen juist op basis van het verdrag niet aan Nederland toekomt.

enkel jaren de tijd om enkele verdragen te heronderhandelen.

Indien u vragen heeft, kunt u te allen tijde per e-mail ernst-jan.de.roest@ nl.ey.com of telefonisch 033-4512738 contact met mij opnemen.

Tekst: Ernst-Jan de Roest Foto: Team HiZ

De houdbaarheid van de conserverende aanslag is dus nog lang niet een uitgevochten zaak. De Nederlandse regering koopt in ieder geval weer

Make It Happen

Make it Happen biedt projectmanagement voor de verdere ontwikkeling van de regio Noord Oost Hongarije. Voorbeelden daarvan zijn vastgoedbemiddeling, uitwisselingsprojecten, bevordering dorpstoerisme en het leggen van handelscontacten tussen Hongarije en Nederland.

Noord Oost Hongarije is een relatief onbekende maar zeer mooie regio met een vriendelijke bevolking en prachtige natuur. De regio heeft veel potentieel dat het verdient verder te worden ontwikkeld

People * Planet * Profit

www.make-it-happen.nl

Hongarije in Zaken | 2009 ed.17

21

Karin Gabor Correspondente

Michel Daenen Correspondent

Niet klagen maar (bij)dragen?...

Hongarije biedt ieder seizoen een ruime keuze evenementen aan op cultureel, culinair, zakelijk en sportief gebied. Van lokale dorpsfestivals waar kookwedstrijden centraal staan tot grote jaarlijks terugkerende culturele festivals en beurzen in de hoofdstad Boedapest.

Correspondenten Karin Gabor en Michel Daenen verhuisden in september 2008 met hun gezin vanuit Scheveningen naar het dorpje Tardona in Noordoost-Hongarije. Ze realiseren daar een eigen kleinschalig en exclusief conferentiecentrum met wellness- en hotelfaciliteiten. Daarnaast dragen ze met projectmanagement bij aan de verdere ontwikkeling van de regio. In elke editie van ‘Hongarije in Zaken’ vertellen ze over hun belevenissen.

Laatst kregen we een tip van één van onze Hongaarse gasten: “wil je contact maken met Hongaren, klaag dan met ze mee.” “Nee”, zeiden we, “als je als buitenlander in Hongarije gaat wonen en je gaat mee klagen met de Hongaren voeg je niets toe.”

Klagers zijn er al meer dan genoeg en het levert niets op. Hongarije zou er veel meer mee geholpen zijn als minder mensen gingen klagen en meer mensen het heft in handen zouden nemen en actief bij zouden dragen aan verbeteringen voor henzelf, maar vooral ook verbeteringen voor anderen. Natuurlijk zijn er ook Hongaren die zich constructief inzetten voor de opbouw van het land en niet klagen maar bijdragen.

Toch viel het ons op dat zonder uitzondering zowel buitenlanders als Hongaren zelf geen goed woord over hebben voor de Hongaarse belastingdienst.

Is dat ook onderdeel van de klaagcultuur, waar ook buitenlanders in korte tijd aan meedoen of is er iets anders aan de hand? Duidelijk is telkens weer dat bij het woord APEH, de Hongaarse Belastingdienst, de nekharen overeind gaan staan en als je goed kijkt, zie je soms zelfs hier en daar iemand briesen. We hadden er zelf nog geen ervaring mee, behalve dan de enorme papierwinkel die de belastingwetgeving opleverde toen we onze Kft. gingen oprichten. Maar het oprichten van een BV schijnt in Nederland ook een stuk ingewikkelder te zijn dan een eenmanszaak of VOF. Dus we gaven de APEH het voordeel van de twijfel.

allemaal anders hadden moeten handelen. In die brief werd ons medegedeeld dat onze aannemer de BTW aan ons moest terugbetalen, hetgeen pas in de volgende termijn kon. Wij zouden de APEH alsnog direct moeten betalen. Omdat we daarmee niet binnen de juiste termijn zouden betalen, werd ons een boete van 20% van het betreffende bedrag opgelegd.

Ons verweer dat we het niet wisten en dat de APEH toch op tijd hun BTW had ontvangen (waar de hele regel voor in het leven is geroepen) leverde het antwoord op dat voor buitenlanders geen uitzonderingen konden worden gemaakt, want “waar zouden de Hongaren dan blijven?”.

Maar onlangs hebben we dan toch onze eerste aanvaring met de APEH gehad en die loog er niet om. Wat was het geval? Voor nieuwbouw boven een bepaalde omvang heb je in Hongarije, evenals in veel andere landen, een bouwvergunning nodig. Die was ons verstrekt.

Onze boekhouder, een dijk van een vakvrouw, legde ons vervolgens uit dat de betreffende belastingfunctionaris bij wijze van extra salaris een percentage van de aan ons opgelegde boete ontvangt. Als dit inderdaad het geval is, heeft ze, met andere woorden, dus een eigen belang om ons een boete op te leggen. Elke argumentatie van onze kant ketste dan ook af als tegen een betonnen muur. Begrijpelijk van haar uit gezien, maar zeer onrechtvaardig wat ons betreft.

Wat ons niet was verteld, is dat je de bouwers die vervolgens die nieuwbouw realiseren geen BTW mag betalen.

De BTW over hun werk moet je zelf uitrekenen en direct storten aan de belastingdienst. Deze regel is bedacht om belastingontduiking (nationale sport) te voorkomen. Omdat we niet van deze regel op de hoogte waren en de aannemers ons gewoon facturen met BTW stuurden, weken wij af van dit voorschrift. Wij betaalden de BTW dus aan de aannemers. Dit was helemaal fout, zo ontdekten we later.

Hoewel onze aannemer, een werkelijk goudeerlijke man, de BTW tijdig had afgedragen, liet de APEH ons weten dat we de wet hadden overtreden.

We kregen aangetekend een dik pak met bewijsvoering van dit vergrijp: de facturen van de aannemers en een lange opsomming van waar we

22

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 17

Bovendien, als het opleggen van een boete aantrekkelijk is voor de functionaris omdat zijn eigen salaris er door verhoogt, kunnen we dat zonder schroom geïnstitutionaliseerde corruptie noemen. Nu begrijpen we beter waarom de belastingdienst niet bereid is je vooraf advies te geven wat je in jouw situatie het beste kunt doen en waarom niemand met naam en toenaam een verklaring wilt tekenen dat je in overleg met de belastingdienst een bepaalde keus hebt gemaakt. Met dergelijke klantvriendelijke gebaren naar de burger loopt de belastingfunctionaris namelijk salaris mis. Geen wonder dat

Column

“Geïnstitutionaliseerde corruptie” je als belastingplichtige in Hongarije het gevoel hebt dat je meteen al in het verdachtenbankje zit. En ook begrijpelijk dat boekhouders in Hongarije op straat meewarig worden nagekeken, misschien hebben zij met de voortdurend veranderende regelgeving wel een van de zwaarste beroepen van het land.

En wat doen we hier nu mee? Gaan we nu meedoen met klagen en afgeven

op de APEH? Liever niet, al is even je frustratie van je afschrijven in een column voor Hongarije in Zaken best lekker. Liever maken we er echt werk van. Want als Hongarije serieus wil meedoen met Europa en buitenlandse ondernemers wil aantrekken, dan moet er in het belastingsysteem structureel iets veranderen. We klimmen dus in de pen richting overheid. We zijn reuzenbenieuwd waar het toe leidt.

Misschien krijgt de functionaris van de afdeling klachten wel een bonus bij elke naar tevredenheid afgehandelde klacht. Wie weet......

Tekst: Karin Gabor - Michel Daenen www.movetobalance.nl

De juridische, fiscale, financiële en praktische vraagbaak voor vestiging en de aankoop van onroerend goed in Hongarije.

: ______________________________________________________

Contactpersoon : ___________________________________________ Dhr. / Mw. Adres

: ______________________________________________________

P.C. + Plaats

: ______________________________________________________

Tel.

: ______________________________________________________

E-mail

: ______________________________________________________

Lines

Naam

Guide

Gegevens aanvrager

leet p m Co ziene her itie ed

Wonen en kopen in H ongarije

- Gisela Bic skey -

“Wonen en kopen in Hongarije” (ISBN: 978-90-74646-30-7) kunt u middels onderstaand bestelformulier bestellen:

Wonen en kopen in Hongarije

Handboek: Wonen en kopen in Hongarije

voor de Juridische, fiscale vestiging en aankoo en praktische weg wiJ p van onr oerend goe zer d in hon gar

gisela Bic skey

Guide

iJe

Lines

Automatische incasso vindt pas plaats als het boek aan u is toegestuurd Het boek kunt u ook via de Nederlandse/ Vlaamse boekhandel bestellen: www.guidelines.nl Kijk voor inhoudsopgave en/of het bestellen van het boek ook op onze internetsite: www.guidelines.nl

Het totaalbedrag van 25,-- (= 22,50 + 2,50 verzendkosten) kunt u als volgt voldoen:

❑

Per automatische incasso Ik machtig hierbij uitgeverij Guide Lines te Voerendaal om éénmalig 25,-(inclusief verzendkosten) van mijn Nederlandse bank/giro rekening af te schrijven.

Bank/Giro rek.

: __________________________________________

Op naam van

: __________________________________________

Handtekening

:

Gelieve dit bestelformulier (te kopiëren) en op te sturen, te faxen of te mailen aan: Uitgeverij Guide Lines : Postbus 23084 - 6367 ZH Voerendaal (NL) Tel. + 31 (0)45-5754218 Fax. + 31 (0)45-5754535 E-mail: guidelines@planet.nl Internet : www.woneninhetbuitenland.info

__________________________________________

Hongarije in Zaken | 2009 ed.17

23

Éva Lilla Kronauer Correspondent

Onderhoud van uw vakantiewoning in Hongarije Meer dan 5.000 Nederlandse gezinnen bezitten een vakantiehuis in Hongarije, zo blijkt uit diverse registers en administraties. Bij de eigenaren van een tweede woning is Hongarije een geliefde bestemming geworden na Spanje, Frankrijk en Italië.

en het er toch afgekoeld is, wordt het ook erg muf. Het huis dat prettig is in de zomer, kan in de winter onaangenaam koud zijn, of zal op zijn minst pas aan het eind van de vakantie een warme, aangename en huiselijke sfeer krijgen.

Veel van deze mensen kiezen voor een ruim perceel en bouwen daarop een nieuwe woning, maar anderen renoveren het bestaande oude boerenhuis. Deze bestaande huizen in goede conditie houden levert velen behoorlijke problemen op, aangezien er in deze lemen woningen over het algemeen geen verwarming was.

De reden hiervoor is dat de familie altijd aanwezig was in het boerenhuis en dat er altijd vuur brandde. In de keuken werd de verwarming geregeld met een grote kachel waarop ook werd gekookt. De kamers werden over het algemeen door een oven of door kleine houtkacheltjes warm gehouden. Er was geen behoefte aan snel verwarmen na afwezigheid.

Er moet dus gedurende de hele koude periode verwarmd worden.

Dat kan met een centrale verwarming op gas, maar dat is in een huis dat leeg staat niet aan te raden. Een elektrische verwarming kan ook, want die kan onbewaakt draaien. Echter bij de huidige elektriciteitsprijzen geeft dat al bij een constante kamertemperatuur van 5 á 10 graden een hoge energierekening. En die temperatuur is eigenlijk al te laag.

Met een dergelijke rekening wordt het haast een luxe vakantie – hier kijken we dan natuurlijk vooral naar de prijs.

Bovendien maakt dit type het huis niet snel warm als je er wel bent.

De muren van Hongaarse boerenwoningen zijn vaak van leem gemaakt, dat een uitstekende isolatie geeft. Dit natuurlijke materiaal houdt de kamers in de zomer lekker koel, en in de winter houdt het de warmte binnen. Wie alleen zomers komt, of af en toe enkele weken, kan het dan lastig krijgen. Als er in de herfst en winter niet doorlopend verwarmd wordt is het haast onmogelijk om het huis rond kerst tijdig warm te krijgen. En omdat het huis afgesloten is geweest

24

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 17

Is er nog een andere mogelijkheid?

Jazeker, die is er. Het is een simpele oplossing, die teruggaat naar wat er lokaal beschikbaar is. Wie er aan begint vraagt zich verwonderd af waarom hij er niet meteen aan gedacht heeft bij de eerste renovatie. Je moet de altijd aanwezige zon benutten, en de aloude pleisterlaag.

De Zon Hoeveelheid zonnige uren in Hongarije In Hongarije ligt het aantal zonneuren tussen 1.850 – 2.200 uur per jaar. Het is gedurende het hele jaar erg zonnig, en het blijft ook tot in oktober aangenaam warm. Bij helder weer kan het vermogen van de zonnestraling gedurende korte periodes zelfs de 1.000W/m2 overschrijden.

Wie daarvan gebruik maakt middels een zonnecollector kan zijn huis niet alleen in de zomer, maar het hele jaar door, goed verwarmen. Uiteraard is er in de winter minder zon, maar indien de collector goed geplaatst wordt blijft

het effectief genoeg.

Wat levert de zonne-energie in Hongarije dan op? Voor een eengezinswoning van 120 m2, waar 4 personen wonen kan men met een relatief kleine zonnecollector van 5 m2 in 70% van de jaarlijkse warmwaterbehoefte voorzien.

In de wintermaanden is een constante temperatuur van 17 graden bereikbaar.

De rest van het jaar, dus van de vroege lente tot de late herfst is in 100% van de behoefte te voorzien. De verwarming in de winter kan worden aangevuld met een open haard of een traditionele en heel sfeervolle tegelkachel. Men kan uiteraard een grotere zonnecollector installeren en daarmee in de winter ook geheel zelfvoorzienend zijn. Alleen is dat weer duurder in aanschaf, en blijft er in de zomer dan nog meer nuttige energie over. Wie weet is het dan een leuk idee om daarmee een zwembad te verwarmen.

Met een zonnecollector kan men ook in Hongarije met een redelijke initiële investering nog niet de volle 100% van de warmtevoorziening in een huis dekken, maar er is wel een grote besparing bereikbaar, tot wel 60-70%. Dat maakt het aanzienlijk goedkoper, en zou men niet moeten laten liggen.

De pleisterlaag Witkalk is een

van

de

oudste

Zoiets is in de huidige productie lastig te halen.

materialen om mee te verven, en onbekend genoeg ook een van de gezondste. Door zijn samenstelling is het hygiënisch, bacterieel ontsmettend en geeft het een schone witte oppervlakte aan het huis. Het is ook het goedkoopst, en daarom werd vanouds het grootste deel van de boerenhuizen van buiten gepleisterd en van binnen gewit. Ook nu gebeurt dat nog altijd. Een nadeel van deze methode is dat de pleisterlaag om de twee jaar opnieuw moet worden aangebracht. Dat de witkalk snel afgeeft als men er tegen aan leunt kan ook als nadeel worden gezien.

Maar dat is slechts een klein ongemak van een verder heel handig product.

Gepleisterde huizen zijn vaak wit, maar er kan in vele kleuren gewerkt worden. Veel mensen kiezen ervoor om met een gewone verf over de witkalk heen te schilderen. Ze vergeten dan het feit dat de kunststof verflaag de muur afsluit en het ademen ervan verhindert. Daardoor begint het onder de verflaag te schimmelen.

Vochtproblemen beschadigen de muur, en het klimaat in het huis verslechtert nog verder. De huidige technologie heeft hiervoor gelukkig een goede oplossing gevonden. Er is een bepaalde kalksoort, die vooral door fresco- schilders wordt gebruikt.

Zij lieten hun witkalk voor het beste resultaat eerst twintig jaar rijpen.

Onlangs is er een nieuw product op de markt gekomen door het gezamenlijke onderzoek van een Hongaarse frescoschilder en een Italiaanse verffabrikant. Dit product heet MűvészMész of ook wel CalcArt. Door een bijzonder productieproces komt de samenstelling ervan overeen met frescokalk die 40 jaar gerijpte heeft. De samenstelling is verrijkt met graniet- en marmerpoeder. Terwijl het de muur compleet afdekt, zowel binnen als buiten, ademt het zeer goed en herstelt het de ventilerende en vochtdoorlatende vermogen van de muur. Deze kalk kan bovendien tot in de kleinste kalkdeeltjes gekleurd worden. Het geeft niet meer af, en omdat het langer houdt zijn we ook van het tweejaarlijkse pleisteren af. Op zijn hoogst moeten we beschadigingen herstellen.

De Uitkomst Een tot vakantiehuis verbouwde boerenwoning kan dus met een goede pleisterlaag en een duurzaam verwarmingssysteem wel degelijk comfortabel zijn gedurende het hele jaar. Met een zonnecollector kan men een gemiddelde temperatuur bereiken van 17-20 graden, die na aanleg van de installatie verder vrijwel niets kost. Natuurlijk moet de installatie aangelegd en ook onderhouden worden, met een revisie om de 510 jaar, maar de warmtebron is verder gratis. Door deze constante temparatuur ontstaat een gezonder klimaat in het huis, waardoor de muren droog blijven, en de mufheid verdwijnt. De zonnecollector zorgt niet alleen voor de verwarming maar kan ook de warmwatervoorziening regelen. Bovendien is in de zomer het overschot aan energie zodanig dat ook een zwembad op een aangename temperatuur kan worden gehouden.

pleisterkalk moet er om de een of twee jaar opnieuw geschilderd worden.

Daarentegen vereist pleisteren met de CalcArt pleisterkalk door zijn componenten – kunstmatig verouderde witkalk, fijn zand, granieten marmer poeder – op lange termijn minder werk.

Mijn eigen boerenwoning heb ik onlangs geheel laten renoveren op deze manier, en het doet me goed om te weten dat ik er binnenkort ook in de koudste periodes van het jaar naar toe kan gaan zonder dat ik me de eerste twee dagen in 5 dekens moet wikkelen., of dat ik de buren moet vragen om het huis voor te verwarmen. Terwijl ik het hele jaar door kan “baden in zonnewarmte” zonder bang te hoeven zijn of het gas wel is afgesloten, of dat de gasen elektriciteit prijzen zullen worden verhoogd. De muren zijn gezonder, de sfeer van het antieke boerenhuis blijft onaangetast, of wordt hierdoor zelfs verbeterd, en de zomer hoeft niet aan witten gespendeerd te worden. Zo is niet alleen mijn portemonnee, maar ook mijn omgeving beschermd.

Investeer in de toekomst, en laten we leven in een mooie en gezonde omgeving.

Voor meer informatie, advies en afspraak kun u bij de auteur terecht.

Tekst en foto’s: Éva Lilla Kronauer Kódex Advies en Begeleiding www.kodexconsulting.com

Met de gebruik van pleisterkalk worden de muren gezond. Deels door de reinigende werking van de kalk waardoor bacteriële besmettingen, schimmelvorming verdwijnt, anderzijds wordt de natuurlijke ademing, ventilatie van de muren hersteld.

Met de traditionele

Hongarije in Zaken | 2009 ed.17

25

Karin Gabor Correspondente

Michel Daenen Correspondent

Sopron, conferentiestad!

Hoewel wij als inwoners en liefhebbers van Noordoost-Hongarije over het algemeen schrijven over deze prachtige regio met enorm potentieel, maken we deze keer een uitzondering. Toen we afgelopen weekeinde weer eens in Sopron aan de westkant van Hongarije waren, vonden we dat ook deze parel aandacht in Hongarije in Zaken verdient. Zeker omdat daar 20 jaar geleden een belangrijke historische gebeurtenis plaatsvond.

Praat met een Hongaar over Sopron en hij zal je twee dingen over het stadje vertellen: ten eerste dat het prachtig mooi is. Met smalle straatjes, veel musea, een historische ommuurde stadskern en kunstgaleries. Ten tweede dat het de stad van het verzet is. Dat de bevolking ervoor gezorgd heeft dat Sopron voor Hongarije behouden is gebleven bij het verdrag van Trianon, het voor Hongaren pijnlijke moment in de geschiedenis waarin in 1920 Hongarije 2/3 van het Hongaars grondgebied kwijtraakte.

Vele Hongaren zijn op dat moment ineens minderheden in een ander (buur)land geworden. De keerzijde daarvan is wel dat de Duitstaligen in het gebied (veelal woonachtig in de dorpen rondom Sopron) ofwel moesten ‘verhongaarsen’ – Duits spreken werd gezien als landverraad - ofwel werden uitgezet. Interessant dat Slowakije momenteel eenzelfde rare actie uithaalt met de Hongaarse minderheden in Slowakije. Hopelijk zal het tij daar eerder keren.

Op de kaart lijkt Sopron bijna een enclave in Oostenrijk, vlakbij de grens met Tsjechië. De afgelopen eeuw heeft het minstens twee keer een hele bijzondere rol in de geschiedenis van Hongarije gespeeld. In 1920 toen de Hongaren niet werden afgesneden van hun moederland Hongarije en in 1989 toen mensen weer met elkaar verenigd werden, doordat Sopron de grens opstelde.

Afgelopen zomer, op 19 augustus, werd de val van de muur in Sopron herdacht.

Het was op die datum 20 jaar geleden dat de val van het IJzeren Gordijn in Sopron begon. Het begon heel onschuldig, met “bier en worstjes”. Op een weilandje aan de rand van Sopron werd een picknick georganiseerd voor

26

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 17

de Oostenrijkse en Hongaarse direct omwonenden. Hoewel de grens nog volledig “dicht” zat en streng bewaakt werd, werd de picknick oogluikend toegestaan door de autoriteiten. Er kwamen naast omwonenden echter ook andere bezoekers over de grens.

Oost-Duitse vluchtelingen hadden van de tijdelijke grensopenstelling gehoord.

Ook zij kwamen naar Sopron. Zo’n 600 á 700 van hen lukte het die dag om Hongarije te verlaten en Oostenrijk binnen te komen. De Hongaarse grenswachten grepen opzettelijk niet in. Op 10 september 1989 zette de Hongaarse overheid definitief de grens open voor de vluchtelingen die naar het Westen wilden en brak daarmee openlijk de afspraak met de DDR. Tegenwoordig is het weiland bij Sopron een plek voor onumenten die herinneren aan de grensopenstelling in 1989. De herinnering wordt levend gehouden ook nadat Hongarije in 2007 tot de Schengen-zone is toegetreden.

Sopron heeft dus iets met grenzen. Het is een grensplaats, midden in Europa en men heeft er meerdere malen een statement gemaakt. Die “houding” of “sfeer” die de stad in zich heeft, zou ook zakelijk nog meer benut kunnen worden.

Naast het feit dat Sopron een prachtig barokke centrum heeft (door velen genoemd als het grootste culturele erfgoed van Hongarije na de Burcht in Boedapest – wij moeten zeggen dat Eger wat ons betreft ook een grote kans maakt op die titel, maar ja, wij zijn natuurlijk bevooroordeeld :-), heerlijke wijn produceert (Kékfrankos, tja, toegegeven, deze verdient echt een plaatsje naast de wijnen uit Eger en Tokaj), de hoogste tandartsdichtheid heeft per hoofd van de bevolking en heden ten dage gezien

wordt als het walhalla voor shoppen voor de Oostenrijker, kan het mensen samenbrengen om iets te betekenen.

Dat heeft de geschiedenis laten zien en dat zou ook in de toekomst nog veel meer het geval kunnen zijn. De stad beschikt over een mooi conferentiecentrum en er zijn vele overnachtingsmogelijkheden, die naast toerisme ook voor zakelijke bijeenkomsten kunnen worden ingezet. Sopron als conferentiestad, waar mensen samenkomen om te overleggen, elkaar beter te begrijpen en gezamenlijke standpunten te bepalen.

Door de unieke ligging, dichtbij het Oostenrijkse Wenen, met een vliegveld om de hoek, het Slowaakse Bratislava en het Hongaarse Boedapest, is Sopron als geen andere stad een natuurlijk centrum tussen verschillende culturen in Europa. Wie weet kan het naast cultureel erfgoed, wijnstad, tandarts- en shoppingtoerisme ook de conferentiestad van Midden-Europa worden. Helemaal leuk als je dan als zakelijk bezoeker, net als wij afgelopen weekeinde, met je neus in de boter valt doordat je toevallig nog een of ander wijn-, muziek- of cultuurfestival meepikt, wat er geregeld wordt georganiseerd.

Tekst en foto’s: Karin Gabor en Michel Daenen www.movetobalance.nl

Impressie van de barokstad Sopron

Evenementen in Hongarije

Elvira Loomans Correspondente

Evenementen in Hongarije najaar 2009 Hongarije biedt ieder seizoen een ruime keuze evenementen aan op cultureel, culinair, zakelijk en sportief gebied. Van lokale dorpsfestivals waar kookwedstrijden centraal staan tot grote jaarlijks terugkerende culturele festivals en beurzen in de hoofdstad Boedapest.

Aangezien een kort bezoek aan Hongarije voor veel mensen uit tijdgebrek beperkt blijft tot de hoofdstad, wil ik twee evenementen die er binnenkort plaatsvinden kort toelichten. Het Boedapest herfstfestival en het Fine Art Fair. Tot slot wil ik stilstaan bij 13 december, de dag die in het Hongaars Luca nap heet, en in het Nederlands Luca dag.

Het Boedapest herfstfestival vindt plaats van 9 oktober tot en met 18 oktober 2009. Het is de opvolger van de Boedapest kunstweken en in 1992 opgericht door het gemeentebestuur en waarin de nadruk wordt gelegd op het uitdragen van hedendaagse kunst.

Het festival heeft als doel belangrijke jonge creatieve artiesten met weinig kansen in de schijnwerpers te zetten.

Maar ook bekendheid geven aan hedendaagse kunst en podiumproducties op kunstgebied behoort tot de doelstellingen. Een ander doel van dit festival is het concept “Budapest Festival City” verder uit te dragen. De bruisende stad wil graag als belangrijk cultureel centrum in Europa gezien worden. Er wordt daarom veel moeite gedaan internationale producties naar de stad te krijgen en hier hun tournee te laten openen.

Impressie van een wijnfestival in Sopron, september 2009

Maar ook wil het eigen producties op deze manier internationale bekendheid geven. Het festival beoogt de communicatie tussen de verschillende genres te stimuleren. De organisatoren van het Boedapest herfstfestival zien kunst namelijk als communicatie.

Dus leren communiceren door kunst, leren begrijpen, open staan voor elkaar, tolerant zijn en reageren zijn belangrijke pijlers waarop dit evenement is gebaseerd. Voor het programmaoverzicht verwijs ik graag naar de desbetreffende website http://bof.hu.

Eventuele mails kunnen gestuurd worden naar info@ fesztivalvaros.hu.

Voor diegenen die het kunnen betalen, en natuurlijk voor allen die geïnteresseerd zijn in kunstobjecten, is er de Budapest Fine Art Fair, de jaarlijks terugkerende kunstbeurs in de Kunsthal aan het Heldenplein in het stadsdeel Pest. Dit jaar vindt de beurs plaats van 19 november tot en met 22 november 2009. Deze beurs werd 16 jaar geleden geïntroduceerd onder de naam Antique Interior en vond plaats in het Etnografisch museum.

Het was een tijd waarin de kunsthandel opleefde. Door zijn populariteit is de expositie in 1997 verhuisd naar de Kunsthal. Het aantal galerieën dat er zijn objecten exposeerde was in deze tijd namelijk verdubbeld en het aantal bezoekers bedroeg 10.000. De beurs heeft zich in de loop van de jaren weten uit te bouwen tot een internationaal erkend en bekend evenement.

Internationale galerieën uit Frankrijk als Galerie le Minotaure en de galerie Gilden’s Arts met een filiaal in Londen en Tel Aviv stellen er hun objecten tentoon. Er zijn in de afgelopen jaren werken van zowel Hongaarse kunstenaar als Béla Kádár, Mihály Munkácsi en André Kertész als van buiten-

landse artiesten als Andy Warhol te bewonderen geweest. Maar de expositie biedt ook ruimte aan werk van jonge nieuwe kunstenaars.

Op dit moment is er in de kunsthandel veel vraag naar hedendaagse kunst, op de voet gevolgd door kunst uit de 19e eeuw. Bezoekers kunnen er niet alleen genieten van schilderkunst uit verschillende perioden maar ook van andere kunstobjecten als meubels en moderne beeldende kunst. Daarnaast biedt de beurs een uitgebreid programma voor zowel jong als oud.

Van workshops en rondleidingen door kunstkenners tot een didactische hoek voor kinderen waar naar hartenlust onder andere gekleid en getekend kan worden. Meer informatie is te vinden op de website www. budapestartfair.hu.

Tot slot wil ik graag een bijzondere dag onder de aandacht brengen, Luca dag. Die dag heeft zijn wortels in het verleden en wordt gevierd op 13 december. Velen zijn rond deze periode al in de ban van Kerstmis en zien een oud Hongaars feest over het hoofd. Wie was Luca eigenlijk en met welke traditionele gebruiken en bijgeloof is deze dag omgeven? Luca was een katholieke heilige, meer in het bijzonder de beschermheilige van de blinden, de dames van de straat en van de bruiden. Maar de naam Luca kan ook in verband worden gebracht met het Latijnse woord lux, wat licht betekent. In die zin zouden we Luca als een soort brenger van het licht kunnen zien.

In Hongarije werd deze dag als vrouwendag bestempeld. Vrouwen mochten op deze dag niet werken en wie dat wel deed werd volgens het bijgeloof door Luca gestraft.

Hongarije in Zaken | 2009 ed.17

27

Evenementen in Hongarije

Op deze dag verrichtten vrouwen voorspellende handelingen. Vooral bijgeloof gericht op het vinden van een huwelijkspartner was erg populair.

Een voorbeeld hiervan is de vrouw die op deze dag op het varkenshok klopte om vervolgens te kijken of het varken schrok. Ging het beest knorren van schrik, dan telde men het aantal keer dat het beest geknord had. Was dit bijvoorbeeld drie keer, dan moest het meisje of jonge vrouw drie jaar wachten voordat ze in het huwelijk zou treden. Dit was voor een jonge dame dus géén goed teken.

Een ander volksgebruik op deze dag was het toestaan van stelen. Zo stal men bijvoorbeeld water uit de waterput. Maar ook het verkleed over straat gaan als clown en bedelen was op deze dag aanvaard. Tot misschien wel het bekendste gebruik op Luca dag behoort het vervaardigen van de Luca stoel. Deze stoel moest met Kerstmis helemaal klaar zijn. Het ging erom dat vanaf 13 december tot aan kerst er elke dag aan gewerkt moest worden.

Wie dan in de nachtmis op kerstavond klokslag 12 uur op de door hemzelf gefabriceerde stoel ging staan, kon op dat moment de gewone mensen van de heksen onderscheiden. Bij de laatste waren op dat moment namelijk horentjes te zien. In zo’n geval moest men zich snel uit de voeten maken om niet verslonden te worden! Na de mis werden de stoelen verbrand.

In de Hongaarse taal zijn ook sporen terug te vinden van dit oude volksgebruik en wel in de uitdrukking “Lassan készül, mint a Luca széke”, wat letterlijk zoveel betekent als “Iets vordert zo langzaam, als het vervaardigen van de Luca stoel”.

Men deed er immers 12 dagen over! De periode na Luca dag tot aan kerst bestrijkt twaalf dagen.

Volgens een ander bijgeloof kon men aan de hand van deze twaalf dagen het toekomstige weerbeeld voor het komende jaar aflezen. Dat ging als volgt: Het weertype van iedere afzonderlijke dag kwam overeen met het weertype van telkens één maand in het nieuwe jaar. Dus 14 december kwam overeen met de maand januari van het nieuwe jaar. Was het op deze dag overwegend bewolkt met af en toe wat sneeuw, dan was de maand januari ook overwegend bewolkt met af en toe wat sneeuw. In Hongarije wordt dit jaar in ieder geval op twee afzonderlijke locaties aandacht besteed aan Luca dag. Dat is in Kiskunfélegyháza, www. kiskunfelegyhaza.hu, echter op 12 december en in Füzesgyarmat, www.fuzesgyarmat.hu, ook op 12 december 2009.

Ik hoop dat ik op deze manier weer inspiratie heb gegeven voor de invulling van uw vrije tijd in het geval u in de komende periode Hongarije en Boedapest mocht bezoeken!

Tekst: Elvira Loomans

28

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 17

Oktober

*Rode wijnfestival, Villány, www.acona.hu, 02-10-2009 t/m 04-10-2009 *Wereldkampioenschappen karate, Boedapest, www.karatewt.hu, 02-10-2009 t/m 04-10-2009 *IX Internationale boekenmarkt, Győr, www.gyoriszinhaz.hu, 02-10-2009 t/m 04-10-2009 *Traditioneel oogstfeest, Mindszent, www.mindszent.hu, 03-10-2009 *Oogstfeest, Csór, www.csor.hu, 03-10-2009 *IV Oogstfeest, Zalaegerszeg, www.zmmi.hu, 03-10-2009 *Wijnfestival, Vác, www.fonagy.hu, 03-10-2009 t/m 04-10-2009 *Paddenstoelenfestival, Bükkszentkereszt, www.bukkszentkereszt.hu, 03-10-2009 t/m 04-10-2009 *Paardendagen 2009, Karcag, www.karcag.hu, 03-10-2009 t/m 04-10-2009 *Vectra Line Rally (sportevenement), Salgótarján, www.rte.hu, 03-10-2009 t/m 04-10-2009 *Internationaal marathonlopen en sprintfestival, Boedapest, www.futanet.hu, 04-10-2009 *Donau-concert, Boedapest, www.ticket.info.hu, 4,11,18 en 25 oktober 2009; 1 november 2009; 25, 27 en 30 december 2009 *Internationaal jazzfestival, Nagykanizsa, info: hsmk.nk@chello.hu, 09-10-2009 t/m 10-10-2009 *Poppenfestival, Boedapest, www.klauzalhaz.hu, 09-10-2009 t/m 11-10-2009 *Volksdansfestival, Nagykálló, www.nagykallo.hu, 09-10-2009 t/m 11-10-2009 *Herfstfestival 2009, Boedapest, info: info@fesztivalvaros.hu, 09-10-2009 t/m 18-10-2009 *VI Internationaal pompoenfestival, Őriszentpéter, www.nemzetipark.gov.hu, 10-10-2009 *XII Truffeljacht, Szilvásvárad, www.lovasetterem.hu, 10-10-2009 *Internationaal kunstfestival voor jeugd, Veszprém, www.veszpremarena.hu, 10-10-2009 t/m 11-10-2009 *Wedstrijd Pompoengerechten bereiden en pompoenlampen maken, Balatonboglár, www.vkkboglar.hu, 10-10-2009 t/m 11-10-2009 *Hengelwedstrijd, Polgár, www.m3archeopark.hu, 11-10-2009 *Balkan wereldmuziekfestival, Pécs, www.pecsikult.hu, 15-10-2009 t/m 17-10-2009 *Paprikadag, Ópusztaszer, www.opusztaszer.hu, 17-10-2009 *Druiven moest en wijnfestival, Tarcal, www.bor-falu.hu, 17-10-2009 *III Wedstrijd Gevulde kool bereiden en worsten maken, Szarvas, www. szarvas.hu, 17-10-2009 *Worstenfestival van Csaba, Békéscsaba, www.kolbaszfesztival.eu, 22-10-2009 t/m 25-10-2009 *III Oldtimer Show, Boedapest, www.oldtimershow.hu, 23-10-2009 t/m 25-10-2009 *Zingend Hongarije 2009 (optredens van zangkoren), Eger, www.cantus.hu, 23-10-2009 t/m 25-10-2009 *Herfst in Karos (gastronomisch en cultureel evenement), Zalakaros, [geen website beschikbaar] 23-10-2009 t/m 25-10-2009 *Lijfwachtfestival, Tihany, www.tihany.hu, 24-10-2009 t/m 25-10-2009

Evenementen in Hongarije

November

*Het kaarsenbranden bij de geschiedkundige herdenkingsplaats van Mohács, Sátorhely, www.ddnp.hu, 01-11-2009 *Evenementenreeks op Sint Maartensdag, Mór, www.lambergkastely.hu, 02-11-2009 *Operawedstrijd en -festival, www.operacompetition.hu, 03-11-2009 t/m 17-11-2009 *Feest van Sint Maarten, Szombathely, www.agorasavaria.hu, 03-11-2009 t/m 18-11-2009 *Jazz brug (muziekvoorstellingen), Pécs, www.pecsikult.hu, 06-11-2009 t/m 07-11-2009 *Spa & Wellnessbeurs, Boedapest, www.spahungary.hu, 06-11-2009 t/m 08-11-2009 *Equifest Paardenfestival en beurs, Boedapest, www.equifest.hu, 06-11-2009 t/m 08-11-2009 *Feestelijkheden rond Sint Maarten, Nyíregyháza, www.muzeumfalu.hu, 07-11-2009 *VII Nieuwe wijnfeest, Nagyréde, www.tbor.hu, 07-11-2009 *IV Culturele Erkeldag, Gyula, www.muvhazgyula, 07-11-2009 *Nieuwe wijnfeest met Sint Maarten, Szentendre, www.skanzen.hu, 07-11-2009 t/m 08-11-2009 *Het nieuwe wijnfeest op Sint Maartensdag, Pápa, www.jmkpapa.hu, 11-11-2009 *Parade met Sint Maarten, Abony, www.abony.hu, 11-11-2009 *Gastronomisch evenement met Sint Maarten, Orosháza, info: szervezes@ pmk.oroshaza.hu, 13-11-2009 t/m 14-11-2009 *IV Gastronomie en folklore, Körösladány, www.korosladany.hu, 14-11-2009 *Feestelijkheden rond Sint Maartensdag, www.zmmi.hu, 14-11-2009 *VI Tourex Spa Wellness en gezondheidsbeurs en markt, www.countrypress.hu, 14-11-2009 t/m 15-11-2009 *Feestelijkheden rond Sint Maarten, Pannonhalma, info: muvhaz@pannonhalma.hu, 14-11-2009 t/m 15-11-2009 *WAMP Kunstmarkt, Boedapest, www.wamp.hu/, 15-11-2009 *Boedapest Art Fair, www.budapestartfair.hu, 19-11-2009 t/m 22-11-2009 *Het Philharmonisch orkest: Londen’s concert, Boedapest, www.mupa.hu, 20-11-2009 *Gala 2009, Eger, www.ekmn.eu, 20-11-2009 t/m 23-11-2009 *Kerst in Boedapest 2009, Boedapest, www.budapestinfo.hu, 20-11-2009 t/m 28-12-2009 *Horse Evolution-paardengala (sportevenement), Veszprém, http://veszpremarena.hu, 28-11-2009 *VI Nieuwe wijn- en kaasfestival van Hongarije, Boedapest, www.ujboressajtfesztival.hu/, 28-11-2009 t/m 29-11-2009 *Adventsmarkt, Siófok, www.kulturkozpont-siofok.hu/, 28-11-2009 t/m 23-12-2009 *Advent in Kaposvár, Kaposvár, www.egyud.somogy.hu, 29-11-2009 t/m 22-12-2009 *Advent in Keszthely, Keszthely, www.balatonszinhaz.hu, 29-11-2009 t/m 20-12-2009

December

*Haydn en de Tijd (expositie), Boedapest, www.imm.hu/haydnesazido/index. html, 22-03-2009 t/m 31-12-2009 *Advent in Szentendre, www.szentendreprogram.hu, 01-12-2009 t/m 02-01-2010 *Kerstmarkt, Szeged, www.varoskep.szeged.hu, 01-12-2009 t/m 24-12-2009 *Adventsfestival, Pannonhalma, info: muvhaz@pannonhalma.hu, 01-12-2009 t/m 19-12-2009 *IV Honingfeest van het Karpatenbekken, Zalaegerszeg, www.kereszturyamk.hu, 04-12-2009 t/m 06-12-2009 *Advent in Sopron, www.prokultura.hu, 04-12-2009 t/m 21-12-2009 *Advent kasteeldagen, Gödöllő, www.kiralyikastely.hu, 05-12-2009 t/m 13-12-2009 *Fotorondleiding in de grot van Abaliget, Abaliget, www.ddnp.hu, 05-12-2009 *Sinterklaasfeest “In de zak van Sinterklaas”, Szentendre, www.skanzen.hu, 06-12-2009 *II Honingkoekfestival van Gyula, Gyula, www.gyula.hu, 11-12-2009 t/m 13-12-2009 *Advents bijeenkomst 2009 (gastronomische n cultureel festival), Dunaújváros, www.dunaujvaros.hu, 11-12-2009 t/m 22-12-2009 *Luca dag, Kiskunfélegyháza, www.kiskunfelegyhaza.hu, 12-12-2009 *Luca dag (folklore), Füzesgyarmat, www.fuzesgyarmat.hu, 12-12-2009 *WAMP Kunstmarkt, Boedapest, www.wamp.hu/, 13-12-2009 *Saturnalia (amusements evenement), Boedapest, www.aquincum.hu, 15-12-2009 t/m 20-12-2009 *Kerstconcert, Füzesgyarmat, www.fuzesgyarmat.hu, 18-12-2009 *Kerstconcert, Mór, www.mot.hu, 19-12-2009 *Kerstconcert, Körösladány, www.korosladany.hu, 20-12-2009 *Jaar afsluitende avonden met glühwein, Zalakaros, 27-12-2009 t/m 30-12-2009 *IX Wijnsalon, Eger, www.egriborut.hu, 29-12-2009 *Operettegala ter afsluiting van het jaar, Aggtelek, www.anp.hu, 30-12-2009 *II Glühweinwedstrijd ter afsluiting van het oude jaar, Vác, www.borantikvitas.hu, 30-12-2009 *Oudejaarsavond in de Tettyei Mésztufa grot, www.barlangpecs.hu, 31-12-2009 *Oudejaarsavond, Kaposvár, www.egyud.somogy.hu, 31-12-2009 *Operabal met Oudejaarsavond, Boedapest, www.viparts.hu/, 31-12-2009 *Oudejaarsavond, Szeged, www.varoskep.szeged.hu, 31-12-2009 *Oudejaarsavond: Straatbal en vuurwerk, Körösladány, www.korosladany, 31-12-2009 *Oudejaarsbal, Hévíz, www.hevizgaleria.hu, 31-12-2009 t/m 01-01-2009 *Oudejaarsavond in het Pétőfi muzeum, KisKőrös, www.petofimuzeum.hu, 31-12-2009 t/m 01-01-2010

Hongarije in Zaken | 2009 ed.17

29

Hungarian Business Network Het Hungarian Business Network (HBN) streeft ernaar een interessante ontmoetingsplaats te creëren voor zowel kleine als grote bedrijven die in Hongarije zijn geïnteresseerd.

Dat betekent voor u: - Een unieke toegang tot (nieuwe) business-contacten - Een forum om ervaringen met elkaar uit te wisselen - Een platform voor actuele businessinformatie over Hongarije - Beleving van typische Hongaarse momenten en plezierig netwerken - Een manier om goede doelen te steunen in Hongarije - Een jaarabonnement op dit magazine Hongarije in Zaken - Kortingen op adverteren en andere publicaties in diverse media Het HBN heeft jaarlijks tal van interessante zakelijke evenementen voor u in petto. HBN maakt nog steeds een dynamische ontwikkeling door.

Dit mede dankzij het nieuwe HBN bestuur en verdere samenwerking met verschillende andere organisaties.

Hierbij werken we steeds structureler samen met het interessante zakenblad Hongarije in Zaken dat zich ook steeds verder doorontwikkelt en veel soortgelijke doelstellingen nastreeft.

Resultaat van onze inspanningen is een immer groeiende opkomst van leden en geïnteresseerden bij

Hungarian Business Network - Linkedin Group

30

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 17

de evenementen. Het kan oprecht gezegd worden dat HBN weer verder gegroeid is als ontmoetingsplaats tussen Nederlandse en Hongaarse bedrijven.

Nieuwe bedrijven zijn natuurlijk altijd welkom om zich bij ons netwerk aan te sluiten.

en bezoekers willen gaan inspelen.

Onze website ondergaat een grondige opknapbeurt maar u kunt deze wel raadplegen voor meer informatie. www.hungarianbusinessnetwork.nl

Bezoek onze website en neem gerust contact met ons op!

Naast de bedrijfsbezoeken met verschillende thema’s zijn er ook steeds verdere ’diensten’ die wij beschikbaar stellen voor onze leden.

Dit zijn er teveel om op te noemen maar enkele initiatieven zijn de volgende: - structurele samenwerking met Hongarije in Zaken; hierbij willen we zorgen dat onze leden niet alleen kortingen krijgen maar ook hun bedrijf kunnen presenteren met zogenoemde “Profielpagina’s”. Verder een vernieuwde website waarbij we nog beter op de wensen van de leden

Reinventing European growth

Woordje van de voorzitter Centraal- en Oost-Europa wordt getipt als de meest veilige regio voor investeringen.

Het zal u niet ontgaan zijn dat in de laatste edities van Hongarije in Zaken uitvoerig is stilgestaan bij het Hungarian Business Network (HBN). Een artikel met de titel Financiële crisis, tijd om te netwerken? Heeft u als ondernemer wellicht aangesproken. De boodschap van dit artikel was dat het juist nu tijd is om meer samen te werken, te innoveren en vooruit te denken. Dat de boodschap van dit artikel door menig ondernemer is opgepakt is voor het bestuur van het HBN een feit.

Het aantal nieuwe bezoekers van evenementen van het HBN is overweldigend te noemen. De laatste geslaagde bijeenkomst van het Hungarian Business Network bij HydroHuisman te Huissen resulteerde in het ontstaan van een totaal nieuw netwerk van in Hongarije geïnteresseerde ondernemers. Deze ondernemers waren vooral geïnteresseerd in de zakelijke mogelijkheden in Hongarije. Dat gezien de huidige economische omstandigheden naar de mogelijkheden in Hongarije wordt gekeken, was eind juni geen verrassing meer.

Tijdens het Centraal- en Oost-Europa Event van 4 juni jl. – mede georganiseerd door het HBN- presenteerde Ernst & Young haar rapport ‘Reinventing European growth, Ernst & Young’s 2009 European attractiveness survey.

In dit rapport wordt stilgestaan bij de aantrekkingskracht van Europa voor directe buitenlandse investeringen.

Uit het onderzoek blijkt dat juist Centraal- en Oost-Europa momenteel tot één van de meest interessante regio’s behoort. Centraal- en Oost-Europa wordt zelfs getipt als de meest veilige regio voor investeringen voor de aankomende jaren. Dit betekent dat China haar kroonpositie heeft verloren.

Daarnaast lijkt het erop dat steeds meer Hongaarse ondernemers naar het Westen kijken. Met enige regel-

maat ontvangt het Hungarian Business Network business2business verzoeken die wij zo goed mogelijk proberen te verspreiden onder de leden van ons netwerk voor wie het verzoek interessant kan zijn.

Al met al goede ontwikkelingen voor Centraal- en Oost-Europese landen.

Een ontwikkeling die het Hungarian Business Network middels haar activiteiten verder probeert te ondersteunen en begeleiden.

Deze tendens valt goed te verklaren, nu op basis van voornoemd rapport duidelijk is geworden dat juist WestEuropa op dit moment de meest zekere regio is voor investeringen.

Tekst: Ernst- Jan de roest Voorzitter HBN www.hungarianbusinessnetwork.nl Foto: Team HiZ

C E R E D

Partnership Dutch-Hungarian office active in Hungary in the field of architecture and project management.

Together with a team of established local consultants, we aid our clients through all phases of their building developments.

architectureWe focus on industrial/ residential/ office and restaurant projects where a high standard of design is required.

andWe have know-how

and experience with implementing the most modern environmental friendly technologies into a building.

project management

Po dmaniczk y u.16. 1065 B udap est

+36 1 302 62 57

office@cered.eu

www.cered.eu

HBN sails with its members

On the 17th of September 2009, a sunny Thursday, HBN organized for the second time a traditional sailing trip on the lake IJssel starting from the fairytale styled city, with even a castle: Muiden. HBN members and other guests from different branches (represented from a wine import company to employment agency till project developers) and from different parts of the country gathered together on the board of De Rederijker.

After the welcoming words of the captain of the ship and of mr. ErnstJan de Roest, the chairman of HBN, the ship left the harbour. Luckily the weather was with us so we could enjoy the beautiful view onboard along the lakeside. During the evening the participants could network and new faces could introduce themselves around the dinner tables with delightful dishes, on the board by sailing along the lake or in the bar with a glass of very tasty Hungarian wine in hand.

After – according to the participants – another successful HBN event, we hope all our guests achieved what they hoped for on our sailing event.

On behalf of HBN we can promise that next September we will take you and leave the harbour again, but till then we will have many other events where we can welcome our members again. Please for more information visit our website: www.huchamber.nl – agenda.

Tekst: Zsolt Czibere foto’s: HBN

32

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 17

ittHON Language Consultancy

Orsolya Fábián Language Consultant & Translator

m 06-11182743 e info@itthon.nl Bedrijfsomschrijving ittHON Language Consultancy is een vooraanstaande aanbieder van taaldiensten voor de Hongaarse taal. Wij bieden bedrijven en privépersonen integrale en kwalitatief hoogstaande oplossingen voor elk aspect van de communicatie in de Hongaarse taal.

Bedrijf bestaat sinds het jaar 2008

Aantal medewerkers 1

Favoriete uitspraak / levensmotto Alles rondom de Hongaarse taal Waarom bent u lid geworden van HBN? Omdat HBN het belangrijkste Nederlandse netwerk is voor zakelijke contacten tussen Nederland en Hongarije.

Welke contacten zoekt u vooral via ons netwerk (HBN/HiZ)?

Alle mensen die iets voor Hongarije willen betekenen. Binnen het HBN zijn ook al veel interessante mensen!

Wat waren bijzondere/leerzame “HBN momenten”?

Alle HBN evenementen vind ik zowel leuk als leerzaam Hobby’s / Vrije tijd Boeken lezen Heb graag nog eens een goed gesprek met Alle dienstverleners die Hongarije willen helpen op hun manier. Bijvoorbeeld vertalers, communicatiebedrijven en taalscholen.

Laan van Nieuw Oost-Indië 33

2593 BK Den Haag Nederland t f e i

070 - 3857077 070 - 3816030 info@itthon.nl www.itthon.nl

Hungarian Business Network

Internationalisering van de Hongaars biotechnologie Het Hungarian Business Network (HBN) heeft midden in de herfst een zeer bijzonder evenement voor u allen in petto. Een evenement dat u werkelijk niet mag missen!

Het evenement staat in het teken van biotechnologie in de zo internationaal mogelijke context en definitie.

Wij hebben deze keer een Nederlandstalige spreker uit Hongarije, de heer MSc Berend Oosterhuis van SOLVO Biotechnology Budaörs, Hongarije. Hij houdt zich bezig met onder andere de ADME-Tox markt en de rol van “transporter proteïnes” daarin.

Verder zal de heer prof. dr. András Dinnyés van BioTalentum Kft. Budapest, ook aanwezig zijn. Hij heeft een internationale bekendheid, mede door zijn deelname aan stamcel onderzoek én het “Dolly” project.

Zij houden zich bezig op de uiterste grens die mogelijk is, zowel bedrijfsmatig, op technisch en op onderzoek vlak bereiken zij hoogtepunten, maar ook weten zij als geen ander wat internationale samenwerking voor mogelijkheden en voordelen biedt. Kortom een branche die zo vooruitstrevend is dat elk ander bedrijf voordeel kan behalen bij hun inzichten.

Het bestuur van het HBN wil u allen van harte uitnodigen om deel te nemen aan dit interessante, informatieve en veelzijdige HBN evenement op dinsdag 17 november 2009.

Om ervoor te zorgen dat deze vooraanstaande sprekers zich tijdens hun reis met alle comfort op hun voordracht kunnen voorbereiden heeft Malév Hungarian Airlines, twee business class tickets ter beschikking gesteld. Hiervoor onze hartelijk dank!

Voor meer informatie en aanmelden voor dit evenement kunt u terecht op onze site www.huchamber.nl Of u kunt uw vragen per e-mail richten aan events@huchamber.nl.

Met vriendelijke groet, Dóra Füzy Voorzitter Evenementencommissie HBN

Tzigane

sinds 1910

T Tzigane is een stude studenten-zigeunerband nten-zigeunerband en voert een breed repetoire. De kapel speelt voornamelijk Hongaarse en Roemeense zigeunermuziek, maar walsjes, tango’s ’’s en (zigeuner)jazz worden ook gespeeld.

Zo kan de muziek van Tzigane T vaak dienen als achtergrond muziek bij recepties of diners, maar daarnaast is het geen uitzondering wanneer de voetjes van de vloer gaan door de opzwepende zigeunerklanken.

Boekingen: Pieter de Vey Mestdagh tel: +31 6 47003934 mail: tziganezigeuner tziganezigeunerkapel@hotmail.com apel@hotmai

www.tzigane.nl

Hongarije in Zaken | 2009 ed.17

33

Hier had úw Kleintje kunnen staan!

Advies in Communicatie | Grafische Producties | Uitgeverij |

PublisherPartners is een grafisch productiebedrijf en uitgeverij. Wij helpen onze klanten met het overbrengen van hun boodschap naar hun doelgroep. Elke gewenste uitgave op papier of op internet verzorgen wij in eigen huis of met onze geselecteerde partners.

Voor € 75,00 Inclusief opmaak én een proefje vooraf.

We hebben beperkte mogelijkheden voor de plaatsing van deze kleintjes, bezoek onze website voor deze mogelijkheden. www.

hongarijeinzaken

.nl

Uitgeverij

PublisherPartners adviseert én ondersteunt collega uitgevers. Hiernaast geven we het nederlandstalige magazine Hongarije in Zaken uit en we zijn uitgever van het internet portaal www.inZaken.eu. | Luchthavenweg 81.139 | 5657 EA Eindhoven | t 040-2350250 | | f 084-7189786 | www.publisherpartners.com |

De Hongaarse Producten

Specialist • Levensmiddelen • Wijnen • Unicum • Pálinka’s • Likeuren • Túrórudi • Tészta (pasta) • Kruiden

Emoi.nl Food & Slicers is gespecialiseerd in de verkoop van Deko snijmachines en Qualicasa Hotelslicers.

Goud

Wij hebben grote affiniteit en expertise met hongaarse top producten. Informeer gerust over al het “goud” uit hongarije.

EMOI.NL FOOD & SLICERS Sneeuwbesstraat 14 9581 VB Musselkanaal

www.huned.nl info@huned.nl

34

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 17

T: 06-17388751 E: info@emoi.nl

www.emoi.nl

Te Koop!

Gastenaccommodatie te koop Bestaande uit: twee kamers voor gasten in de villa, twee chalets in de achtertuin én een mini-camping. Het geheel ligt op een gunstige plek in een toeristisch dorp in het noordoosten van Hongarije.

Een vaste klantenkring en goede reclame zorgt voor nieuwe en steeds terugkerende gasten...

Diófaház Gastenaccomodatie Gyöngyvér Pap Ady Endre út 12 3348 HU Szilvásvárad Tel: +36 203348959 diofahaz.for.sale@gmail.com

www.diofahaz.hu

Informatiefilms over Diófaház gastenaccomodatie zijn beschikbaar via zoekopdracht “diofahaz” op www.youtube.nl

Vertaalbureau Translavic BV verzorgt kwaliteitsvertalingen van en naar het Hongaars en alle overige Centraal- en Oost-Europese talen en op alle vakgebieden. Ons uitgebreide netwerk van vertaalspecialisten spreekt de (vak)taal van onze opdrachtgevers.

Alle projecten worden vertaald door moedertaalsprekers en vertalingen worden standaard nagelezen door een tweede vertaler (revisor).

Translavic hanteert aantrekkelijke tarieven en levert een kwaliteitsvertaling waarop u kunt vertrouwen. Kijk verder op: www.translavic.eu

w w w. v a s t g o e d h o n g a r i j e . n l Uw hulp bij het vertrouwd zoeken naar koop- en huurwoningen in Hongarije

il diVino Wijnen, voor bijzondere en spannende wijnen, relatiegeschenken of een verrassend wijnabonnement.

Het il diVino Wijnabonnement elk kwartaal een verrassingspakket met bijzondere wijnen

Wij zijn gespecialiseerd in het lassen van HPE, PP, PVC en PVDF.

Vakantiewoningen te koop

zie onze website:

www.vastgoedhongarije.nl 0031-512-372723 of 0031-6-50654053

Gecertificeerd: VCA1, Wavistrong leidingsystemen (lijm-, lamineer- en mechanische verbinding), RTD-lassen (tot Ø 630mm)

Triny van Rooij Gasthuisstraat 41 5461BA VEGHEL 06-23627439 info@TVRKunststoffen.nl

Hierbij krijgt u 10% korting t.o.v. de winkelwaarde. € 44,00 (i.p.v. 49,00).

De prijzen zijn al inclusief BTW

il diVino Wijnen Bussumerstraat 6 1211 BK Hilversum Tel: 0031-(0)356229159 Mobiel: 0031-(0)628597430 E-mail: info@ildivino.nl

www.ildivino.nl

www.tvrkunststoffen.nl

Kódex Advisory & Consulting

International Business and Cultural Management

1. Bouwkundige begeleiding voor particulieren en bedrijven Architectuur, bouwkundige inspecties en advies over constructies. Verder zijn we specialisten op het gebied van: klimaatbeheersing, aanleg van elektriciteit, gas en water.

2. Analyses en verbeterprojecten Inspecteren van (elektrische)energiesyst emen, computernetwerk optimalisatie en (energie) besparingstrajecten.

3. Alternatieve klimaatbeheersing Minder milieubelastende oplossingen voor het verantwoord verwarmen of koelen van uw bedrijfspand of woning. Zo zijn wij gespecialiseerd in zonnecollectoren en bijbehorende warmtepompen.

We hebben uitgebreide expertise in het opwekken van energie en het implementeren van het meest ideale systeem voor uw situatie. Neem contact met ons op voor meer informatie.

Perimeter Kft.

Mr. György Bakos director Pajtás utca 26.

H-1131 Budapest, HUNGARY Mobile: 0036-305379668 E-mail: bakosgy@perimeter.hu www.perimeter.hu

Kódex Advies en Begeleiding is een Nederlands bedrijf voor internationaal zakelijk én cultureel management.

Wij verlenen onze diensten aan het midden- en kleinbedrijf, multinationals en non-profit organisaties in met name Nederland en Hongarije.

We werken ook voor EU-landen en wereldwijd.

Kódex Advisory & Consulting Sfinxdreef 22 3564 CN Utrecht The Netherlands Phone: + 31 646 208173 (NL) Fax. + 31 847583085 www.kodexconsulting.com E-mail: info@kodexconsulting.com

CalcArt lime-based plasters and pigments Distributor for Country Sales Workshops and Education Design and Construction Architecture and Art

Fönix-Múzsart Ltd. Kossuth út 18/a 2696 Terény, Hungary E-mail: info@muzsart.hu Tel: 00 36 20 3202540 www.muzsart.com Distributeur worden?

Főnix-Múzsart Kft is op zoek naar een distributeur voor Nederland. Heeft u interesse?

Neemt u dan contact op met Eva Kronauer via haar website: www.kodexconsulting.com of op haar mobiel +31 646208173 (NL).

Hongarije in Zaken | 2009 ed.17

35

Partner in Logistiek en Productie Onze Visie Tevreden relaties ontstaan door tevreden medewerkers.

Tevreden medewerkers ontstaan door goede werk- en woonomstandigheden. Dit is het gegeven waarop de filosofie van EU-People gefundeerd is.

+

Onze Missie Continue te behoren tot de beste uitzenders / detacheerders van Internationale medewerkers in (Zuid) Nederland en Noord BelgiĂŤ.

= Onze eigen werfkantoren in Hongarije en Polen voor u de beste werkkrachten.

Uw voordeel Vanzelfsprekend komen wij in een persoonlijk gesprek kennis maken ĂŠn luisteren naar uw wensen. We maken uw voordelen direct helder, bieden u onze expertise aan en geven antwoord op al uw vragen.

Kunnen we zaken doen?

uitzenden - detacheren - payrolling - werving & selectie - personeelsdiensten

EU-People

Ginnekenweg 32 4818 JG Breda Tel: +31-(0)76 5309 077

www.eu-people.nl