HiZ 18

Hongarije inZaken.eu Hongarije

Winter 2009 Editie: 18 - € 6,95

Logistica 2009: Hongarije goed vertegenwoordigd, maar minder bezoekers

De Hongaarse Spoorwegen: op het spoor naar een nieuwe tijd!

Fiscale behandeling geldverstrekkingen Erzsébetváros vraagt om herontwikkeling met stijl Logistica 2009: Positieve sfeer, vernieuwing, maar met minder bezoekers

HBN: Grenzeloos ondernemen in de wetenschap Interview met Deep Forest Bijdragen van onze correspondenten Uitgave ter bevordering van de internationale samenwerking met Hongarije

Samenwerking: Malév en Hongarije in Zaken Hongarije in Zaken is beschikbaar voor alle Business-Class reizigers op het traject Amsterdam-Boedapest.

PublisherPartners (uitgever van Hongarije in Zaken) biedt deze service aan om de internationale samenwerking met Hongarije te bevorderen.

De zakelijke lezers aan boord van de Malév toestellen behoren tot de doelgroep en er ontstaat op deze manier voor alle betrokkenen een win-win situatie!

De juridische, fiscale, financiële en praktische vraagbaak voor vestiging en de aankoop van onroerend goed in Hongarije.

Naam

Lines

Gegevens aanvrager

Guide

(ISBN: 978-90-74646-30-7) kunt u middels onderstaand bestelformulier bestellen:

t pleee m o C zien her itie ed

Wonen en kopen in H ongarije

- Gisela Bic skey -

“Wonen en kopen in Hongarije”

Wonen en kopen in Hongari je

Handboek: Wonen en kopen in Hongarije

VOOR DE

JURIDISCHE VESTIGING , FISCALE EN PRA KTISCHE WEG EN AANKOO WIJ P VAN ONR OEREND GOE ZER D IN HON GAR

IJE

Gisela Bic skey

Guide

Lines

: ______________________________________________________

Contactpersoon : ___________________________________________ Dhr. / Mw. Adres

: ______________________________________________________

P.C. + Plaats

: ______________________________________________________

Tel.

: ______________________________________________________

E-mail

: ______________________________________________________

Automatische incasso vindt pas plaats als het boek aan u is toegestuurd Het boek kunt u ook via de Nederlandse/ Vlaamse boekhandel bestellen: www.guidelines.nl Kijk voor inhoudsopgave en/of het bestellen van het boek ook op onze internetsite: www.guidelines.nl

Het totaalbedrag van 25,-- (= 22,50 + 2,50 verzendkosten) kunt u als volgt voldoen:

❑

Per automatische incasso Ik machtig hierbij uitgeverij Guide Lines te Voerendaal om éénmalig 25,-(inclusief verzendkosten) van mijn Nederlandse bank/giro rekening af te schrijven.

Bank/Giro rek.

: __________________________________________

Op naam van

: __________________________________________

Handtekening

: __________________________________________

Gelieve dit bestelformulier (te kopiëren) en op te sturen, te faxen of te mailen aan: Uitgeverij Guide Lines : Postbus 23084 - 6367 ZH Voerendaal (NL) Tel. + 31 (0)45-5754218 Fax. + 31 (0)45-5754535 E-mail: guidelines@planet.nl Internet : www.woneninhetbuitenland.info

In deze uitgave

6

Voorwoord

5

De Hongaarse Spoorwegen: op het spoor naar een nieuwe tijd!

6-7

Proef geslaagd, konijn overleden?

8-9

“Het leven is op zichzelf nutteloos, alleen de passie telt”

10-11

Fiscale behandeling geldverstrekkingen

12-14

Erzsébetváros vraagt om herontwikkeling met stijl

16-17

Nieuws uit de media

18-19

Kinderen als passe-partout

20-21

De term biotechnologie en het grootste schandaal in de gelijknamige sector Hongaren spelen de hoofdrol

22-23

Als ze alles van je (willen) weten.

Over Puskás en privacy

24-25

Stedenband Haarlemmermeer en Hódmezővásárhely

26

Een Hongaarse tuin met een Nederlandse accent

27

Hungarian Business Network

28-29

12

27

Grenzeloos ondernemen in de wetenschap – 30-31 de biotechnologische sector in Hongarije Multimedia “Matchmaking Campaign”

32-33

Colofon Uitgeverij: PublisherPartners - inZaken.eu www.publisherpartners.com ISSN: 1879-4629 Redactie: Peter Schouten - hoofdredacteur hongarije@inzaken.eu Bladmanagement en realisatie: PublisherPartners Opmaak door: Remco van Mensvoort Abonnementenbeheer: Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel. 0900-226 52 63 (€0,10 per minuut) Fax 0251-31 04 05 www.aboland.nl

Beëindigen abonnement: Opzeggingen (uitsluitend schriftelijk) dienen 13 weken voor afloop van de abonnementsperiode in bezit van Abonnementenland te zijn. Prijswijzigingen voorbehouden.

Copyright: PublisherPartners – inZaken.eu Januari 2010. Niets uit deze opgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd of anderszins toegepast worden.

Bronnen: De uitgever heeft zo adequaat mogelijk bronnen laten vermelden bij het betreffende materiaal en/of in onderstaand overzicht. Wanneer hier onduidelijkheden over ontstaan, neemt u dan direct contact met ons op.

Correspondenten in deze uitgave: Michel Daenen Karin Gabor Ernst-Jan de Roest Anton Wetters Peter Olsthoorn Mária Ballendux-Bogyay Roelof de Wilde Zsolt Czibere Fiona Matt Jan Rijpkema Lothar Wijnand

Disclaimer: Hongarije in Zaken besteedt de grootste zorg aan het samenstellen van het magazine, maar de auteurs (correspondenten) zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun artikelen en de adverteerders voor de inhoud van hun bijdragen. Hongarije in Zaken kan op geen enkele wijze verantwoordelijk gehouden worden voor de gevolgen die kunnen ontstaan door interpretatie van de beschikbaar gestelde informatie.

Overzicht: EVD, ITDH, Nederlandse Ambassade in Hongarije, Panoramio, I-stock en eigen materiaal. Copyright© voorbehouden PublisherPartners – inZaken.eu Bezoek ons op: www.hongarijeinzaken.nl www.inZaken.eu

e j i r a g Hon

4

x or €.

vo ije

Hongar eu

inZaken.

der een an garije:

ije

Hongar

r 2009 6,95 Voorjaa : 15 - €

e , nieuw

5 9 , 4 2

*

excl. BTW

S L A F O F L E Z U R O VO ER D N A N E E R O O V U A CADE

Editie

recept

in Zaken

iënten

ingred

he betaling via automatisc

Hon

g bij * u ontvangt € 3,71 kortin rder abonneert maakt u ve h zic u er ne an W . so incas ie. ing van een advertent ts aa pl is at gr n ee op direct kans

ss robusine voor ag aadje Kansen presenteerbl n t op ee rken maar nie gu au en appelen tejföl, Mézes edapest r in Bo sselaa iew: Bru Interv dustrie fruitin rse aa Hong

ije

Hongar

de EU binnen rlening dienstveaar 2009 Naj 17 - € 6,95 rijdende .eu Editie: inZakenoversch ns or gre vo et kk btw-pa Nieuw ? twork: ess Ne te netwerken an Busin om Hungari le crisis, tijd ije n Hongar Financië ing met ondente enwerk corresp ze ale sam on rnation n van de inte g van Bijdrage ije

Hongar

ven

ie ie: e initiat hnolog biotec en ambitieuz rije en s Honga vende cijfer lo veelbe Uitgave

orderin ter bev

Hongarije inZaken.eu

Hongarije

Winter 2009 Editie: 18 - € 6,95

gieLogistica 2009: technolo je n de bio in Hoigd ngari ssie vanwoord e Hongarije goedEevertege n impre industri

unicatie comm ur en le cultu grond der de nkel on n de wi aa rk je est: We Hongari Boedap e naar emigrati ar bij ba ud ho nslag nde aa Nationa

ere Conserv

arije in Hong ewoning en vakanti De Hongaarse Spoorwegen: estering van uw voor inv op het spoor naar een nieuwe tijd! e regio n veilig ee je Hongari velden HBN: de ije ngen gar geldverstrekki langs Fiscale behandeling met Hon Rondje erking s: enw iew ale sam Interv rnation de inte g van g met stijl orderin Erzsébetváros vraagt om herontwikkelin ter bev

ud Onderho

Uitgave

Logistica 2009: minder bezoekers Positieve sfeer, vernieuwing, maar met

HBN: Grenzeloos ondernemen in de wetenschap Interview met Deep Forest Bijdragen van onze correspondenten samenwerking met Hongarije Uitgave ter bevordering van de internationale

65263 Tel. 0900-(€20,2 10 per minuut)

d Abonnementenlan Postbus 20 1910 AA Uitgeest

l n . x o b n e d la www.b

Voorwoord

Peter Schouten Hoofdredacteur

2010 is begonnen! Een nieuw jaar, nieuwe kansen. En dat mag ook wel. Uit onderzoek blijkt dat in 2009 zo’n 15.000 Hongaarse bedrijven over de kop gingen. Bedrijven opgezet door mensen met nieuwe ideeën. Ondernemingen die hele families voedden.

Jongensdromen die in rook zijn opgegaan. We geven er gewoon een positieve draai aan: het kan alleen maar beter gaan dit jaar.

Gelukkig zijn er nog volop Nederlanders die hun heil zoeken in het land van de Magyaren. Met een dosis creativiteit, ondernemerschap en durf zoeken landgenoten hun grenzen op. De grenzen van hun kunnen. En dat doen ze weer samen met Hongaren. Wat een mooi vooruitzicht. Eigenlijk gewoon weer als vanouds. Laten we alle crises en donkere wolken vergeten. Het eerste voorjaarszonnetje komt er alweer aan.

Muziek speelde en speelt immer een belangrijke rol in de relaties tussen beide landen. Zo draaide een aantal Nederlandse dj’s deze maand op de Hongaarse boot A38 in Boedapest. Een van de beste clubs van het land. Bij hun debuut in Hongarije lieten de dj’s hun mooiste klanken horen. Anno 2010 verwennen de Nederlanders de Hongaren met hun dancemuziek. Zoals wij nog steeds verwend worden door de Hongaarse dansen van Johannes Brahms. Ook al zijn die uit de 19e eeuw. Lang geleden. Nog steeds wonderschoon.

Voor u ligt het eerste nummer van Hongarije in Zaken van dit jaar. Weer eentje waar hard aan gewerkt is door zoveel verschillende inspirerende mensen. Veel dank daar dan ook weer voor.

Igen 2010!

Met vriendelijke groet,

Peter Schouten Hoofdredacteur hongarije@inzaken.eu

Cover foto: Een lege stand op de beurs “Logistica 2009” Foto: W. Sinibagiwe

Hongarije in Zaken | 2009 ed.18

5

Anton Wetters Correspondent

De Hongaarse Spoorwegen: op het spoor naar een nieuwe tijd!

In dit artikel richten we ons op de Hongaarse spoorwegen (MĂ V genaamd) die turbulente tijden meemaken. Gedwongen op zoek naar een afslanking en worstelend met financiĂŤle problemen.

Tegelijkertijd wil men het product en de materialen verbeteren dan wel op niveau houden, moet het roer in ieder geval om.

In het landelijk openbaar vervoer wordt de eerste viool gespeeld door het omvangrijke busnetwerk waarmee u vrijwel elk gehucht goed en goedkoop kunt bereiken.

De Hongaarse spoorwegen spelen de tweede viool met een omvangrijk netwerk, en iets minder goedkoop dan de bussen, hun eigen belangrijke rol in de ontsluiting van dit land spelen.

De stations In de metropool Boedapest en de satellietsteden treffen we welhaast monumentaal te noemen gebouwen aan die dienst doen als treinstations.

Groots en pompeus in vormgeving en uitstraling, dominant aanwezig in het straatbeeld. Net als de grotere metrostations in Boedapest vormen deze transportslagaders een kleine bedrijvige wereld op zich. Talloze winkeltjes aldaar strijden om de gunst van de vele gehaaste voorbijgangers.

Hoe anders zijn de vele stationnetjes van de kleinere steden en de kleine dorpen. Daar lijkt de tijd te hebben stilgestaan en reist men, zonder verplaatsing, terug in de tijd. Deze stationnetjes worden bestierd door een vaak aldaar permanent wonende stationschef die in vol ornaat de sporadisch arriverende en vertrekkende boemeltreintjes begeleidt. Kijk niet gek op als de stationschef (al dan niet onder invloed) het stationnetje verlaat en op de fiets stapt om een paar honderd meter verderop een wissel om te zetten. Ook niet als de kassa pas ongeveer tien minuten voor aankomst van de trein opengaat en nadat u er in bent geslaagd uw reisdoel kenbaar

6

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 18

te maken, er een schaar aan te pas moet komen om de reeds tien jaar geleden gedrukte kaartjes in stukken te knippen en deze met een pen van een nieuwe prijs te voorzien.

Zittend op deze veelal verlaten en desolate stationnetjes, wachtend op de boemeltrein komen beelden van spaghettiwesterns bovendrijven.

Doodse stilte, in de zomer vergezeld door brandende hitte en in de winter door een ijzig koude striemende wind en/of ladingen sneeuw, vormen tezamen welhaast een surrealistisch decor.

Jammer dat de vele toeristen die dit land bezoeken nauwelijks aandacht voor deze vorm van vervoer hebben.

Dergelijke omstandigheden komen in West-Europa nergens meer voor. Met geduld als deugd (hoewel heus op tijd rijdend maar niet echt frequent) zal verbazing uw beloning zijn.

Materiaal en vormen van verbindingen Het zal niemand verbazen dat een groot gedeelte van het rijdend materieel uit van oudsher communistische satellietlanden is geĂŻmporteerd. Ook treinmaterieel maakte deel uit van deze vorm van planeconomie. Met name het voormalige Tsjecho-Slowakije was een grote leverancier. Niets mis mee.

Er rijden nog talloze locomotieven en wagons uit die periode in het land rond en in het algemeen valt er niets op aan te merken. Van vertragingen door blaadjes op het spoor heeft men hier overigens nog nooit gehoord.

Doch ook de Hongaarse spoorwegen zullen hun materieel deels moeten vervangen en aanpassen. Aangeland in een concurrentie-economie blijkt het materieel uit de buurlanden Duitsland en Oostenrijk (nieuw en gebruikt) de voorkeur te genieten

van de Hongaarse spoorwegen. Dat neemt niet weg dat de Chinezen ook op de ‘transportloer’ liggen en reeds een lucratief contract voor de levering van bussen aan de nationale busmaatschappij hebben afgesloten.

Net als vrijwel overal in Europa bestaan de treinverbindingen uit drie types waarbij met name de intercity (IC) behoorlijk verschilt ten opzichte van bijvoorbeeld Nederland en de andere twee types (de snel- en de stoptrein) niet echt, uitgezonderd misschien het gebruikte materieel. Een van de grote verschillen van de Hongaarse intercity’s met die van Nederland is dat er vrijwel altijd, op een uitzondering na, een restauratiewagen aan boord is. Daar kan men eenvoudige maaltijden en een keur aan vloeibare consumpties nuttigen tegen uiterst redelijke prijzen.

Het andere grote verschil is dat treinkaartjes voor de intercity gekoppeld zijn aan een stoelnummer, dus aan een gereserveerde zitplaats.

Indien u in Hongarije een treinkaartje van A naar B koopt, kunt u met dat kaartje in alle treinen stappen die van A naar B rijden. Maar indien u die connectie met een intercity kunt en wilt volbrengen, bent u gedwongen een kaartje met plaatsbewijs te kopen.

Daarvoor bent u ongeveer 2 euro toeslag verschuldigd. Het voordeel is duidelijk: u bent verzekerd van een zitplaats en een rustige trein zonder volle gangpaden. Een nadeel kan ontstaan als u vlak voor vertrek uw kaartje wilt kopen en alle stoelen zijn uitverkocht. Dat is dan jammer, dan maar wachten op de eerstvolgende sneltrein of de volgende intercity.

Andere grote algemene verschillen met Nederland zijn dat de treinen (niet alleen de intercity’s) minder frequent rijden doch vrijwel altijd op tijd vertrekken en arriveren. Bovendien geweldloos en goedkoop zijn en als overeenkomst geldt tenslotte een algemeen rookverbod.

aantal malen per jaar aangekondigde stakingen. De personele stakingen hadden en hebben meestal betrekking op salarissen, pensioenregelingen, inflatiecorrecties en het soort zaken die u nauwelijks onbekend in de oren zullen klinken. Recentelijk zijn er echter nieuwe bronnen voor stakingen gevonden. Deze hadden en hebben allereerst betrekking op het feit dat de directie van de MÁV het -volgens hun statistieken- enige winstgevende deel van de onderneming, namelijk het goederentransport, aan een internationaal consortium hebben verkocht. En middels die verkoop zichzelf niet vergeten hebben te belonen. Samen met de toch al hoge salarissen voor dit kader liep de emmer voor vele mensen over en dat ging niet alleen gepaard met stakingen, maar ook met demonstraties voor het parlementsgebouw, Kamervragen, volle kranten, tientallen artikelen in opiniebladen etc. Kortom, het hele volk sprak er schande van.

Een nieuwe reden voor stakingen en gemor onder het volk is de dreigende sluiting van tientallen kleine spoorlijnen. De discussie om welke lijnen het gaat en wanneer deze opgeheven zullen worden, zijn nog in volle gang. Toch is één ding zeker: als dat gebeurt worden mogelijk duizenden MÁV-werknemers, scholieren, studenten, ouderen en duizenden werknemers bij andere bedrijven daar het slachtoffer van.

De mobiliteit van tienduizenden mensen, die voor een groot deel ook economisch van aard is, komt ermee in het geding.

Uiterst geruststellend en hoopgevend in deze is -er van uitgaande dat de

MÁV wel lijnen zal moeten sluitendat de grootste transporteur van dit land, de nationale busmaatschappij Volánbusz, met de MÁV reeds om de tafel zit om de grootste klappen samen te gaan opvangen.

Het lijkt er dan ook op dat, afgezien van het directe banenverlies voor vele MÁV-medewerkers, de dreiging voor anderen die van het openbaar vervoer afhankelijk zijn voor een groot deel van de baan is.

De MÁV voor de toerist In het algemeen zijn binnenlandse treinreizen in dit land nauwelijks aan toeristen besteed. Dit heeft niets met de MÁV te maken, maar meer omdat toeristen deze vorm van transport blijkbaar liever aan zich voorbij laten gaan. Dat is jammer, want de dienstregelingen zijn transparant en duidelijk op alle stations aanwezig en ook voor degenen die het Hongaars niet machtig zijn simpel te doorgronden. De prijzen zijn ronduit sympathiek te noemen. In treinen treft men een doorsnede van de Hongaarse bevolking aan en vooral met snel- en stoptreinen komt men in en langs plaatsen die de originele ‘terug in de tijd’ sfeer uitstralen. Mogelijk kan het aan de kassa wat lastiger gaan, maar een simpel reiswoordenboekje biedt dan al gauw uitkomst.

Voor alle informatie kunt u zich tot de website van de MÁV wenden (www. mav.hu) met als ruggensteun de site www.elvira.hu waarop u in drie talen alle informatie kunt vinden die voor uw reis van belang is, zoals: tarieven, kilometerafstanden, vertreken aankomsttijden en indien noodzakelijk de overstaphaltes. Voor alle informatie over het nationale busvervoer is de site www.volanbusz.hu van belang.

Jó utát kívánok! (Ik wens u een goede reis!)

Tekst: Anton Wetters.

Foto’s: Team HiZ

Problemen en oplossingen Die kent de MÁV natuurlijk ook en die bestaan voornamelijk uit zaken die met geld te maken hebben.

Daaruit voortvloeiend komen een

Hongarije in Zaken | 2009 ed.18

7

Karin Gabor Correspondente

Michel Daenen Correspondent

Proef geslaagd, konijn overleden?

Met “Miskolc als Stadslab- proefkonijn” kondigden we in de 14e editie van Hongarije in Zaken aan dat de segregatieproblematiek van de Roma in een van de valleien rond Miskolc het vraagstuk werd waar een internationale groep stedenbouwkundigen zich tijdens het Stadslab 2009 over zouden buigen. Afgelopen week werden de eindresultaten gepresenteerd. En, is de proef geslaagd? Leeft het konijn nog?

Na het sluiten van de overeenkomst tussen Stadslab en de gemeente Miskolc is begonnen met de werving van de deelnemers aan dit project. Het onderwerp, segregatieproblematiek in een middengrote Hongaarse stad, bleek voldoende aantrekkingskracht te hebben om een team te vormen met vertegenwoordigers uit Canada, Nigeria, Roemenië, Griekenland, Servië, Portugal, Nederland en Hongarije. In september ging het postacademische project daadwerkelijk van start.

Weken in Hongarije en Nederland wisselden elkaar af. Ze waren gevuld met lezingen, excursies, discussies, studie, masterclasses en bezoeken aan het gebied waar het om ging: de Lyuko vallei, een gebied ten noordwesten van Miskolc, waar momenteel circa 4500 mensen, voornamelijk Roma, wonen in veelal erbarmelijke omstandigheden.

De deelnemers braken hun hoofd over hun toegevoegde waarde als architect of stedenbouwkundige bij een complex vraagstuk als dit en kwamen na weken van hard werken met suggesties voor oplossingsrichtingen.

De presentatie, moment van de waarheid In ieder geval heeft de groep lef. Je buigen over een precair onderwerp

8

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 18

als het Romavraagstuk, wat door menigeen in Hongarije als een onoplosbaar probleem wordt gezien, is niet niks. Een volle zaal is benieuwd naar de ideeën. De sfeer bij de deelnemers is gespannen. Hoe zou de boodschap vallen? Ze schatten in dat het aan zal komen als een schok. Naast ambtenaren, bewoners en politici van de gemeente Miskolc is de zaal gevuld met pers en vertegenwoordigers van de Roma uit de vallei.

Marc Glaudemans, directeur en initiatiefnemer van Stadslab, doet de aftrap met een beschouwing van de situatie: waar hebben we het over?

Waarom is de vallei een probleem? En wat gebeurt er als we niets doen? Het gevaar bestaat volgens Glaudemans dat de wildgroei van illegale huizen op grond waar mijnschachten onder liggen zonder goede infrastructuur exponentieel zal toenemen.

Ernstige gettovorming à la buurten in Zuid-Amerika is het resultaat.

Wat Stadslab betreft is niets doen geen optie omdat het uiteindelijk de hele stadsgemeenschap zal raken.

Na Glaudemans is de beurt aan de deelnemers om hun suggesties te presenteren. Hun voorgestelde strategie laat zich samenvatten door

drie woorden: Restore, Remix, Reimagine.

Restore staat voor het limiteren van nieuwe migratie naar het gebied en het verbeteren van de basisvoorzieningen.

Remix beoogt uiteindelijk de volledige Romabevolking in Lyuko begeleid en goed georganiseerd te laten verhuizen naar Miskolc stad.

Hiervoor worden slimme goedkope nieuwbouwoplossingen voorgesteld, waarbij onder andere het studentenleven met het Roma leven geïntegreerd kan worden, omdat van studenten doorgaans de meest open houding verwacht mag worden.

Re-imagine betekent het opnieuw inrichten van het vrijgekomen gebied in de vallei. De deelnemers doen de suggestie om hier vooral gebruik te maken van de landschappelijke kwaliteiten van de vallei en de kleurigheid en creativiteit die de Romacultuur met zich mee brengt.

Maak een belevenis van een bezoek aan de vallei.

In de voorheen stille zaal wordt nu flink heen en weer geschoven en stijgt een heftig gemompel op. Wellicht komt het idee van verhuizen van Roma naar

de stad inderdaad als een schok. Dat het proces niet gemakkelijk is wordt meerdere malen onderstreept. Dat het om een open en nieuwe manier van kijken vraagt wordt zo nodig nog meer benadrukt. “We can’t solve problems by using the same kind of thinking we used when we created them.” Met deze wijsheid van Albert Einstein ter illustratie wordt een groot beroep gedaan op de open houding, creativiteit en “out of the box denken” van de betrokkenen.

Of dit in praktijk wordt gebracht valt te bezien.

opgetogen over het feit dat architecten het initiatief hebben genomen om een dergelijk gevoelig onderwerp te adresseren. Hij was zeer positief over de voorgestelde strategie en bood zijn hulp aan bij het helpen verspreiden van deze nieuwe ideeën onder de Hongaarse architectengemeenschap.

Tekst: Karin Gabor en Michel Daenen Foto’s: Stadslab www.make-it-happen.nl

Uit de reacties uit de zaal blijkt dat het verhaal wisselend ontvangen is. Een reactie van een betrokken politicus in de zaal: “Als politicus heb ik geleerd dat als er drie mogelijke oplossingen zijn voor een probleem, het niet uitmaakt welke je kiest, je zult drie nieuwe problemen creëren.” Of hij hiermee bedoelde dat je beter maar niets kunt doen, of dat je je niet moeten laten afremmen door tegenslagen, laten we maar in het midden.

Met het presenteren van het eindresultaat was het traject voor de deelnemers inhoudelijk ten einde. Is het geslaagd? Als postacademisch traject hebben de deelnemers er naar eigen zeggen veel uitgehaald: heel boeiend om in zo’n internationale context samen te werken, nieuwe inhoudelijke ideeën en methoden te bespreken en je te verdiepen in je rol ten opzichte van de klant. Voor de deelnemers en daarmee voor Stadslab is het project geslaagd.

Of Miskolc er ook daadwerkelijk verder mee komt, dat valt nog te bezien. Daar is het de vraag wie het vraagstuk echt als een probleem ervaart, hoe urgent men het vindt en wie zich er ook voor in wil zetten om het op te lossen. Daar komen de klassieke veranderthema’s als ownership en burning platform om de hoek kijken. Misschien kan iemand het in z’n verkiezingscampagne voor de komende gemeenteraadsverkiezingen adopteren?

Tzigane is een studenten-zigeunerband en voert een breed repetoire. De kapel speelt voornamelijk Hongaarse en Roemeense zigeunermuziek, maar walsjes, tango’s en (zigeuner)jazz worden ook gespeeld.

Zo kan de muziek van Tzigane vaak dienen als achtergrond muziek bij recepties of diners, maar daarnaast is het geen uitzondering wanneer de voetjes van de vloer gaan door de opzwepende zigeunerklanken.

Boekingen: Pieter de Vey Mestdagh tel: +31 6 47003934 mail: tziganezigeunerkapel@hotmail.com

PS Bij de presentatie, een dag later, in Boedapest reageerde de pas verkozen president van de Chamber of Architects (Mr. Imre Balint) in Budapest

Hongarije in Zaken | 2009 ed.18

9

Mária Ballendux-Bogyay Correspondente

“Het leven is op zichzelf nutteloos, alleen de passie telt” Hongaren hebben deze woorden van de ook in Nederland zeer geliefde Hongaarse schrijver Sándor Márai ter harte genomen. Ze hebben namelijk minstens drie grote hartstochten: het eten van zoetigheden, muziek en theater alsmede baden. Een cultuur dus die een appèl doet op de smaak, het gehoor en de tastzin.

Zoetigheden Hongaren houden echt van lekker eten. Ik denk niet dat ik overdrijf als ik zeg: ze drukken hun gevoelens in eten uit. Het sociale leven speelt zich in Hongarije rond de eettafel af. Maar Hongaren zijn hoofdzakelijk zoetekauwen. Ze hebben een grote hartstocht voor taartjes en gebak.

Het Hongaarse gebak, dat Weense en Turkse invloeden kent, is uitstekend.

De rétes (strudel), de ’Dobos – taart, de somlói galuska, de Rákóczi túrós (túró is kwark) en nog een heel scala aan verleidelijke zoetigheden kunnen we proeven in de Hongaarse cukrászda of patisserie. In Boedapest is altijd een onderscheid gemaakt tussen koffiehuis en patisserie. In het eerste nuttigt men koffie, dranken en etenswaren, in het tweede wordt voornamelijk koffie en thee geschonken bij de talloze heerlijke taartjes.

Muziek en theater Hongaren zijn ook muziekliefhebbers.

Volgens deskundigen bestaat er een nauw verband tussen de Hongaarse taal en de muzikaliteit van de Hongaren.

De Hongaarse volksmelodieën zijn namelijk gebaseerd op de inflectie van de taal. Een typisch voorbeeld van deze toonverandering in tekst

Patisserie Művész

10

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 18

en muziek is het zeer populaire, zelfs buitenlanders niet onbekende liedje Az a szép, az a szép, akinek a szeme kék (Die is mooi, die is mooi die blauwe ogen heeft).

Ondanks de voor Hongaarse begrippen zeer hoge prijzen zitten de theaters en concertzalen vol. Zeker in een stad als Boedapest worden theater, concert en operabezoek als een primaire behoefte en een sociaal gebeuren beschouwd. Het is erg moeilijk om een theaterkaart voor een goede voorstelling te bemachtigen.

Opvallend is ook dat de gemiddelde theaterbezoeker daar minder grijs haar heeft dan hier in Nederland. Het Hongaarse publiek is qua leeftijd zeer gemengd. Ook de scholen organiseren regelmatig schouwburgbezoeken.

Enkele theaters en ook de nieuwste en modernste concerthal van Boedapest (Művészetek Palotája/Paleis van Kunst) hebben regelmatig speciaal voor kleine kinderen geschreven stukken op hun repertoire. Het culturele leven van de Hongaarse hoofdstad is bruisend met haar 26 theaters, twee opera’s, een apart theater voor operettes (het enige Operettetheater in Europa), theater voor musicals en uitstekende concertzalen.

Széchenyi fürdő

Baden Hongaren geloven vast in de heilzame werking van minerale waters. Hoe zou het anders kunnen in een land als Hongarije, dat ruim voorzien is van geneeskrachtige waters? Hongaren zijn met warme baden opgegroeid.

Bijna elk toerist die ooit in Boedapest is geweest kent het Gellértbad. Dit beroemde bad en hotel, gelegen aan de voet van de Gellértheuvel, werd in Art Nouveau stijl opgetrokken en in 1918 geopend. Prinses Juliana en Prins Bernhard verbleven er op hun huwelijksreis in 1936.

Ook heel geliefd is het in 1909, in het Stadspark (Városliget) gebouwde Széchenyibad. Dit prachtige bad, met buitenzwembaden en stoombaden, doet in grandeur niet onder voor het Gellértbad. Het is een speciale ervaring om op een winterse dag een duik te nemen in het warme buitenbad.De Turkse baden mogen ook niet onvermeld worden. Gelet op het feit dat de Turken 170 jaar lang Hongarije hebben overheerst en geëxploiteerd, is het geen wonder dat de Hongaren voor de Turken geen goed woord overhebben. Maar de Turken hebben ook een aantal goede dingen in Hongarije geïntroduceerd, onder andere de Turkse badhuizen.

Művészetek Palotája

Na het verjagen van de Turken uit Hongarije werden bijna alle Turkse bouwwerken gesloopt. Maar een aantal zeer populaire Turkse baden werd voor vernietiging gespaard. Het in 1556 gebouwde en recent herstelde Rudas fürdő (Rudasbad) is misschien het mooiste Turkse bad in Boedapest.

Traditioneel hebben de Turkse baden gescheiden afdelingen voor mannen en vrouwen. Tegenwoordig is Rudas op bepaalde dagen van de week open voor zowel mannen als vrouwen. Het Rác fürdő werd in 2005 hersteld.

Uit 1565 stamt het Király fürdő, met een zeer duidelijk Turkse karakter.

Sinds kort is dit bad ook open. Twee keer per week ook voor vrouwen.

Combinaties van passies Hongaren combineren graag hun verschillende hartstochten. Vóór een voorstelling in het theater bijvoorbeeld

en in de pauze eten veel Hongaren gebak en drinken zij wijn of in de opera pezsgő (champagne). Ook de meeste baden hebben leuke restaurants. En wat is er meer Hongaars dan een leuke csárda (folkloristisch klein restaurant), met pittig eten en op de achtergrond zigeunermuziek, die de emoties bespeelt? Nem élhetek muzsikaszó nélkül (zonder muziek kan ik niet leven) zeggen en zingen veel Hongaren. De muzikanten hebben geen bladmuziek nodig, ze spelen op gehoor. De zigeuners spelen in Hongarije naast de zigeunerliedjes het zogenaamde Hongaarse lied (magyar nóta), dat vaak een wat zoete, melancholieke, soms zelfs sentimentele ondertoon heeft. Het is misschien vergelijkbaar met de Portugese fado.

En over passie gesproken .….

Zo te zien hebben veel Hongaarse

mannen de in de titel geciteerde woorden van Sándor Márai zo serieus genomen, dat ze aan de al genoemde Hongaarse passies er nog één hebben toegevoegd. Dat komt in ieder geval naar voren uit een in 2005 gedane onderzoek, volgens welke de Hongaren de meest gepassioneerde minnaars van Europa zouden zijn!* Hoe betrouwbaar het onderzoek is geweest, weet ik niet, maar de Hongaren zijn zeer blij en trots met deze reputatie.

Tekst: Mária Ballendux – Bogyay Trainster voor Hongaarse taal en cultuur www.alfold.nl Foto’s: Pieter – Jan van Es *European Wall Street Journal: Sex! Love? And European Unions; November 2005

Rond april/mei verschijnt het nieuwe boek van Mária Ballendux–Bogyay.

Zie pagina 25.

Hongarije Vakantieland

www.HongarijeVakantieland.nl geeft internetgebruikers toegang tot inmiddels meer dan 300 artikelen met relevante Hongarije informatie: recepten, geschiedenis en tientallen plaatsbeschrijvingen.

Met ruim 90.000 paginabezoeken door 40.000 bezoekers per maand is www.HongarijeVakantieland.nl de populairste website van Nederland en Vlaanderen over Hongarije. Ook voor uw zakelijk aanbod dé plaats om uw aanbod te tonen. www.HongarijeVakantieland.nl toont de bezoeker op overzichtelijke wijze informatie over o.a. Hongaarse steden en dorpen, musea, natuur en recreatiegebieden, (water)sporten en (verblijfs)accommodaties in Hongarije en het laatste nieuws.

www.HongarijeVakantieland.nl

Ernst-Jan de roest Correspondent

Fiscale behandeling geldverstrekkingen ‘leuker kunnen wij het niet maken; en zeker niet makkelijker’ Een jaar geleden besteedde ik in mijn artikel ‘Ondernemen onder de huidige marktomstandigheden; Groots denken, klein handelen?’ aandacht aan de kredietcrisis. In het artikel werd stilgestaan bij de mogelijkheden die bestonden om de risico’s voor uw onderneming te beheersen en mogelijke kansen te benutten. De inhoud van het artikel is nog steeds actueel en voor mij een reden om nader in te gaan op de fiscale tips die zien op geldverstrekkingen tussen verbonden lichamen .

Deze tips kunnen leiden tot belastingbesparingen op de korte alsmede lange termijn:

bepalen op welke wijze de Hongaarse activiteiten daadwerkelijk worden gefinancierd.

• analyseer (extra) afwaarderingmogelijkheden van vorderingen in zowel Nederland als Hongarije; • de financiering van deelnemingen (met eigen vermogen of door leningen te verstrekken) kan belangrijke fiscale gevolgen hebben. Neem daarover weloverwogen standpunten in.

Fiscale factoren die een rol spelen zijn de renteaftrek op het niveau van de Hongaarse vennootschap, de mogelijkheid tot verliesverrekening in Nederland, het risicoprofiel van de Hongaarse activiteiten en andere relevante fiscale aandachtspunten.

Geldverstrekkingen In de praktijk worden de Hongaarse activiteiten van een Nederlands bedrijf veelal gefinancierd door de Nederlandse tak van het concern.

Deze financiering kan plaatsvinden door een kapitaalstorting in de Hongaarse vennootschap, maar ook via het verstrekken van leningen en uiteraard een mengvorm van beide mogelijkheden. Veel fiscale en niet fiscale factoren spelen een rol bij het

Zo dient men zich af te vragen of de aan Nederland betaalde rente daadwerkelijk in Hongarije voor aftrek in aanmerking komt. Ingeval dit niet zo is, wordt de ontvangen rente in Nederland belast, terwijl de betaalde rente in Hongarije niet aftrekbaar is. Dit leidt tot dubbele belastingheffing. Deze situatie kan zich bijvoorbeeld voordoen indien de Hongaarse vennootschap met teveel vreemd vermogen is gefinancierd op basis van de zogenoemde thin capitalisation regelgeving.

Indien sprake is van financiering met eigen vermogen zal geen sprake zijn van dubbele belastingheffing op de vergoeding voor de verstrekte financiën. Vergoedingen op het eigen vermogen -dividend- zijn namelijk onder voorwaarden vrijgesteld van belastingheffing in Nederland, terwijl de dividenduitkeringen op hun beurt niet tot belastingheffing in Hongarije leiden. Dit betekent dat vergoedingen op eigen vermogen in beginsel geen fiscale gevolgen kennen.

12

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 18

In het verlengde hiervan komt de volgende relevante fiscale factor ‘de mogelijkheid tot verliesverrekening in Nederland’ om de hoek kijken.

Ingeval de Nederlandse vennootschap verrekenbare verliezen heeft, wat heel goed mogelijk is gezien de huidige economische omstandigheden, kan het juist aantrekkelijk zijn om belaste renteopbrengsten in Nederland te genieten. Deze belaste inkomsten kunnen worden gebruikt om aanwezige Nederlandse verliezen te compenseren. Aan het einde van de rit betekent dit dat de ontvangen renteopbrengsten in Nederland feitelijk niet worden belast, en mogelijk de betaalde rente in Hongarije wel aftrekbaar is. In plaats van dubbele belastingheffing doet zich hier de omgekeerde situatie voor: geen belastingheffing.

De laatste fiscale factor is het risicoprofiel van de Hongaarse activiteiten. Ingeval de te financieren Hongaarse activiteiten als riskant kunnen worden betiteld, is het vanuit fiscaal oogpunt interessanter om vreemd vermogen -leningen- te verstrekken dan eigen vermogen.

Indien de Hongaarse activiteiten namelijk uitdraaien op een fiasco betekent dit dat de ingelegde gelden kwijt zijn. Indien de gelden zijn verstrekt in de vorm van leningen kan de Nederlandse tak van het concern onmiddellijk deze verliezen ten laste van de belastbare Nederlandse winst brengen. Dit is anders in het geval de gelden zijn verstrekt in de vorm

van eigen vermogen. Verderop in dit artikel zal ik hier nader op ingaan.

Een belangrijke niet fiscale factor is de presentatie van de Hongaarse activiteiten/vennootschap richting bijvoorbeeld banken, zakenpartners, leveranciers en afnemers. Financiering van de Hongaarse vennootschap met veel eigen vermogen leidt ertoe dat voornoemde belanghebbers meer vertrouwen hebben in de vennootschap dan in de situatie dat de activiteiten van de Hongaarse vennootschap volledig zijn gefinancierd met vreemd vermogen. Met andere woorden, commerciële redenen spelen naast de fiscale reden een belangrijke rol voor het bepalen op welke wijze de activiteiten gefinancierd dienen te worden.

Zoals hierboven betoogd geldt bij het vaststellen van de wijze van financiering van de Hongaarse activiteiten dat allereerst de -fiscalepositie van de geldverstrekker en geldlener alsmede de feiten en omstandigheden goed in kaart worden gebracht. Aan de hand hiervan kan worden bepaald welke wijze van financiering de voorkeur verdient.

Vervolgens dient de uitvoering van de keuze van financiering goed onder de loep genomen te worden.

Herkwalificatie vreemd vermogen in eigen vermogen Stel nu dat gekozen wordt om over te gaan tot een verstrekking van vreemd vermogen -leningen- dan zijn we er namelijk nog niet. De gehanteerde leningsvoorwaarden en omstandigheden zijn dan op hun beurt weer bepalend voor de vraag of een verlies op de verstrekte gelden -afwaardering- direct ten lasten van het Nederlandse resultaat gebracht

kan worden. Of dat het verlies pas kan worden genomen zodra de Hongaarse vennootschap wordt ontbonden of failleert als onderdeel van een eventueel (Nederlands) liquidatieverlies op de Hongaarse vennootschap.

Voor de beoordeling van de Nederlandse fiscale consequenties van een vordering dient eerst te worden beoordeeld of de vordering ook fiscaal kwalificeert als een lening.

Onder omstandigheden kan een civielrechtelijke lening (vreemd vermogen), fiscaal worden behandeld als eigen vermogen. Dit is aan de orde indien de lening kan worden gekwalificeerd als informeel kapitaal, een onzakelijke lening en/ of een hybride lening. De fiscale consequenties van de verschillende kwalificaties zijn opgenomen in onderstaande tabel.

Hoofdregel is dat de civielrechtelijke vorm van een geldverstrekking beslissend is voor de fiscale gevolgen.

Zijn echter de voorwaarden en omstandigheden waaronder de lening is verstrekt onzakelijk dan kan van deze hoofdregel worden afgeweken. In de jurisprudentie zijn criteria ontwikkeld op grond waarvan vastgesteld kan worden of een lening dient te worden gekwalificeerd als informeel kapitaal (standaardarrest van de Hoge Raad uit 1988) of als een onzakelijke lening (uitspraak van de Hoge Raad in 2008).

Omdat de wetgever constateerde dat belastingplichtigen vrij eenvoudig de kwalificatie informeel kapitaal konden omzeilen is in 2002 het begrip hybride lening geïntroduceerd.

Van informeel kapitaal is sprake bij: – schijnhandeling (partijen hebben niet bedoeld een lening, maar kapitaal

te verstrekken); – deelnemerschapslening (geen of winstafhankelijke rente, geen looptijd of een looptijd langer dan 50 jaar en achtergesteld); – bodemloze putfinanciering (aanstonds duidelijk dat geld niet wordt terugbetaald).

Van een onzakelijke lening is sprake indien een lening onder de gegeven omstandigheden door een onafhankelijke derde niet dan wel slechts voor een lager bedrag zou zijn verstrekt.

In de periode 2002 tot en met 2006 kende de wet op de vennootschapsbelasting een bepaling op grond waarvan precies kon worden nagegaan of een lening fiscaal diende te worden behandeld als eigen vermogen. Ook hier werd gekeken naar de rente, de looptijd en een eventuele achterstelling. In 2007 heeft de wetgever besloten om deze strakke redigering in de wet los te laten en alleen te verwijzen naar de jurisprudentie met betrekking tot de deelnemerschapslening.

Normaal gesproken geniet vanuit de positie van de belastingplichtige de kwalificatie vreemd vermogen de voorkeur. Omdat dit de mogelijkheid biedt om reeds verlies te nemen op het moment dat duidelijk is dat de vordering niet meer volwaardig is. Is sprake van informeel kapitaal of een hybride lening, dan kan een verlies eerst worden genomen bij liquidatie van de schuldenaar (Hongaarse vennootschap) en dan nog onder de voorwaarde dat de activiteiten van de Hongaarse vennootschap niet binnen het concern worden voortgezet.

De fiscale consequenties van de verschillende kwalificaties zijn:

www.belastingdienst.nl

Afwaarderen

Liquidatieverlies

Lening

Ja

Nee

Informeel kapitaal

Nee

Ja

Onzakelijke lening

Nee

?

Hybride lening

Nee

Ja

Hongarije in Zaken | 2009 ed.18

13

Als sprake is van informeel kapitaal/ hybride geldlening maakt de ‘lening’ in principe onderdeel uit van het opgeofferde bedrag van de Hongaarse deelneming. Normaal gesproken is een deelnemingverlies niet aftrekbaar (deelnemingsvrijstelling), maar ingeval van liquidatie geldt een uitzondering indien de liquidatieuitkering lager is dan het voor de Hongaarse deelneming opgeofferde bedrag. Het verlies kan eerst worden genomen in het jaar van vereffening van het vermogen van de Hongaarse vennootschap.

Zoals hiervoor aangegeven is een belangrijke voorwaarde dat de activiteiten van de geliquideerde deelneming niet elders in het concern worden voorgezet. Dit betekent concreet dat de Hongaarse activiteiten van de hand dient te worden gedaan.

Afsluitende opmerkingen Achter een tweetal fiscale tips schuilt een compleet bos aan fiscale wetgeving. Voor het veiligstellen van belastingbesparingen op korte en lange termijn dienen overwogen beslissingen genomen te worden bij het vaststellen op welke wijze (Hongaarse) activiteiten worden gefinancierd alsmede hoe dit feitelijk in de praktijk wordt uitgevoerd.

De fiscale wetgeving speelt een belangrijke rol in dit proces.

Zodra voorgaande actueel wordt voor uw onderneming, in nationale alsmede internationale situaties, is

mijn advies dit artikel door te spreken samen met uw adviseur zodat u een weloverwogen besluit kunt nemen.

Natuurlijk ben ik ook bereid om dit samen met u te doen. Indien u vragen heeft dan kunt u te allen tijde per email ernst-jan.de.roest@nl.ey.com of telefonisch 06-21251491 contact met mij opnemen Het vorenstaande is gebaseerd op mijn interpretatie van de huidige wetgeving en van de tot op heden gepubliceerde jurisprudentie.

Tekst: Ernst-Jan de Roest Foto: Team HiZ

Van belang is overigens te voorkomen dat de lening alleen kwalificeert als een onzakelijke lening. De fiscale consequenties van de onzakelijke lening zijn namelijk nog niet voldoende uitgekristalliseerd. Niet geheel zeker is of een onzakelijke lening onderdeel uitmaakt van het opgeofferde bedrag van een deelneming en derhalve in de vorm van een liquidatieverlies ten laste van het fiscale resultaat kan worden gebracht.

Begripsomschrijving ‘verbonden lichaam’ Voor het bepalen van de fiscale gevolgen van een geldverstrekking is het begrip ‘verbonden lichaam’ van groot belang. In de Nederlandse belastingwetgeving respectievelijk rechtspraak zijn diverse bepalingen opgenomen respectievelijke arresten gewezen die de afwaardering op geldverstrekking mogelijk kunnen beperken ingeval van geldverstrekkingen tussen verbonden lichamen.

Van een ‘verbonden lichaam’ is sprake indien: a. een entiteit waarin de belastingplichtige (direct of indirect) een belang van 1/3 of meer houdt (het verbonden lichaam is een directe of indirecte dochtermaatschappij of deelneming); b. een entiteit die in de belastingplichtige (direct of indirect) een belang van 1/3 of meer houdt (het verbonden lichaam is een directe of indirecte moedermaatschappij of aandeelhouder); en/of c. een derde houdt een belang van 1/3 of meer in het verbonden lichaam, terwijl deze derde ook belang van 1/3 of meer in de belastingplichtige houdt (belastingplichtige en het verbonden lichaam zijn ‘zustermaatschappijen’).

Let wel dat als deze derde een ‘lichaam’ (rechtspersoon of doelvermogen) is, is deze derde zelf ook een verbonden lichaam.

Met nadruk wijs ik er hier op dat een lening die door een echte derde is verstrekt, maar door een verbonden lichaam wordt gegarandeerd, onder omstandigheden ook kan worden beschouwd als te zijn verstrekt door het verbonden lichaam.

14

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 18

#" " " " " " " " #" " " " " " " " "

#" " " " " " " " " " " #" " " " ! " "

Erzsébetváros vraagt om herontwikkeling met stijl Ambitie en een ongelimiteerd vertrouwen in de toekomst zorgden in de 19e eeuw voor een ongekende bouwwoede in Boedapest. Het land kreeg erkenning binnen de Dubbelmonarchie, en hierbij hoorde een hoofdstad die zich kon meten met Wenen. Grootscheepse stadsuitbreidingen en stadsvernieuwing (mede mogelijk gemaakt door een verwoestende overstroming van de Donau in 1838) zorgden voor het stadsbeeld dat we nu kennen. De oude stadsring van de Pestzijde van Boedapest wordt gedomineerd door deze bebouwing uit de 19e eeuw.

Anna Perczel beschrijft in haar boek Unprotected Heritage vrijwel alle historische panden van het Erzsébetváros. Het was in deze wijk dat ik op zoek ging naar een afstudeerproject voor mijn opleiding tot architect aan de TU Delft in de richting van renovatie en stadsvernieuwing.

De huidige manieren van omgang met het historisch erfgoed in de wijk zijn vaak schokkend of zelfs corrupt te noemen. Zonder naar bestaande kwaliteiten te kijken worden hele huizenblokken afgebroken. Na korte of langere tijd dienst te hebben gedaan als parkeerplaats wordt er een nieuwe pompeuze ontwikkeling voor in de plaats gezet. Deze sluit vrijwel nooit aan bij het bestaande beeld of karakter van de wijk.

Restant van het Hungária Fürdő bron: www.panoramio.com, Rocky Rai Cooper

16

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 18

Rondlopend in de wijk zullen sommige mensen dit niet erg vinden, aangezien de staat van vele gebouwen deplorabel is. Onduidelijk eigenaarschap en de overdracht van huurwoningen aan de bewoners zonder verder toezicht, begeleiding of controle in de roerige tijd na het communisme hebben ervoor gezorgd dat er veel achterstallig onderhoud is. Dat zorgt er echter ook voor dat vele gebouwen nog in een originele staat zijn.

Restauratiebeslissingen die wellicht uit noodzakelijkheid geboren zijn, leveren nu veel plezier op voor deskundigen.

Zoals op afbeelding 1 te zien is, zijn bewust of onbewust de gasleidingen reversibel en zichtbaar aangebracht.

Dit is in overeenstemming met de wetten in de ‘grondwet’ van omgang

ingezonden

Het “Charter van Venetië” van 1964: www.icomos.org/docs/venice_charter.html

met cultureel erfgoed het Charter van Venetië van 1964.

In deze wijk zijn ook grote mogelijkheden tot herontwikkeling.

Met onderzoek en volharding komen mooie verhalen van ondernemerschap aan het licht. Zo staat aan de Dohány utca het restant van het Hungária Fürdő. Hier ontwikkelden verschillende ondernemers vanaf midden 19e eeuw tot eind jaren ‘20 van de 20e eeuw een netwerk van gebouwen dat samen het Hungária Fürdő vormde.

Het was een badhuiscomplex voor het volk, dat niet te vergelijken valt met bijvoorbeeld het luxe Gellértbad.

Men ging naar een badhuis om echt de haren te wassen en een bad te nemen. Met de komst van betere voorzieningen in de huizen ging het badhuis failliet, en begon de lange periode van diverse hergebruiken en het onontkoombare verval dat met leegstand gepaard gaat.

Het is deze plek die ik wil transformeren tot een nieuw publiek gebouw in plaats van de restanten plat te gooien. Hungária Fürdő, een ruïne in de stad, wordt Hungária Könyvtár de nieuwe parel van Erzsébetváros.

Een maatschappelijk programma in een nieuw bouwvolume met een innovatieve constructie geeft het oude badhuis aan de Dohány Utca een nieuwe toekomst. Een wijkbibliotheek met interactieve functies kan een ontmoetingscentrum en impuls voor de wijk worden zodat bewoners weer trots kunnen rondlopen in de wijk en kunnen werken aan de toekomst.

Bij mijn ontwerp (zie afbeelding 2) heb ik gebruik gemaakt van de klassieke opbouw van de huizenblokken in de

Afbeelding 1: Historisch Woongebouw Kazinczy utca 49 uit 1838 officieel monument sinds 2005

wijk, een centrale binnenplaats die licht in het gebouw brengt. Hierdoor krijgt het gebouw een zeer open en toegankelijke uitstraling, alhoewel de binnenplaats wel van glas voorzien is voor veiligheid, een uitgekiend binnenklimaat en een prettige werkomgeving. ’s Avonds en ’s nachts

Afbeelding 2: Maquette binnenplaats nieuwe ontwerp

werkt het als een lichtbaken, en kan het gebouw voorzien in voorstellingen, lezingen en cultuur.

Tekst: Ir. Lothar M. Wijnand Foto: R. R. Cooper Lothar Wijnand is inmiddels afgestudeerd en op zoek naar een baan in het architectuurveld. http://nl.linkedin.com/in/lotharwijnand

Move to Balance Center for Wellness & Inspiration Conferentie & Wellness

Bed & Breakfast

Activiteiten & Excursies

Meerdaagse Programma’s

Een centrum van wellness en inspiratie waar mensen in balans komen.

Akácos út 1 - 3644 Tardona - Hungary Telefoon vanuit Nederland +36 30 237 1538 Telefoon vanuit Hongarije: 06 30 237 1538 info@movetobalance.nl - www.movetobalance.nl

Hongarije in Zaken | 2009 ed.18

17

NIEUWS uit de media

Logistica 2009 Positieve sfeer, bezoekers

vernieuwing

maar

met

minder

Wie deze beurs bezocht om de laatste innovaties te leren kennen en nieuwe ideeën op te doen, kwam flink aan zijn trekken. De grootste logistieke vakbeurs van de Benelux, van 10 tot en met 14 november in Jaarbeurs Utrecht, kenmerkte zich door een positieve sfeer waarin 270 exposanten zich vol enthousiasme en goed voorbereid presenteerden. Dit jaar werd bewust gekozen voor een zakelijke insteek zonder te veel show en spektakel en dat is veel exposanten goed bevallen.

Dat de exposanten minder investeerden in ‘franje’ was geen verrassing voor het beursteam. Voordat de beurs begon hadden exposanten gedempte vooruitzichten.

Drie jaar geleden leefden we in een hoogconjunctuur en dat is nu wel anders. Dat weten exposanten en bezoekers ook en daar stemmen ze hun verwachtingen op af. Dat het aantal bezoekers minder was dan tijdens Logistica 2006 was daarom geen verrassing. Logistica 2009 werd bezocht door 21.613 mensen.

18

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 18

Hongarije goed vertegenwoordigd Twee medewerkers van Hongarije in Zaken waren aanwezig op 14 november en op uitnodiging van de ITD Hungary hebben ze de sfeer kunnen proeven van deze vakbeurs én kennis gemaakt met de Hongaarse bedrijven die speciaal hiervoor naar Nederland waren afgereisd.

De internationaal georiënteerde ondernemingen: Csaba Sped, DBH, Gourangatrans, ITD Hungary, Waberers, Southern Great Plain Regional Logistic Cluster en Záhony Development Project hebben hun netwerk in Nederland verder kunnen uitbouwen.

De volgende editie van Logistica vindt plaats van 13 tot en met 17 november 2012. De jaarlijkse beurs ICT & Logistiek opent haar deuren op 3 en 4 november 2010 in Jaarbeurs Utrecht.

Met dank aan de heer F. Klein Tank namens de beursorganisatie.

Tekst en foto’s: Team HiZ, William Sinibagiwe en Remco van Mensvoort

NIEUWS

uit de media

Hongaarse muziek tijdens het Passieconcert “Via Crucis” Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan brengt het Strijps Kamerkoor een Passieconcert met een speciaal karakter, met medewerking van diverse vocale solisten en instrumentalisten én met een bijzondere programmering.

Locatie en tijd Zondag 6 maart 2010; 15:00 uur St. Catharinakerk te Eindhoven

EU funding for Hungary: HUF 736 billion About HUF 736 billion has been paid out under the New Hungary Development Plan, the framework for European Union development funding in the 20072013 budget period, national development and economy minister István Varga said on Friday.

So far, about 38,000 applications have been submitted for funding under the plan. Of these, some 17,300 have won a combined HUF 3,400 billion in grant money, Varga said. Payments under the plan have sped up, with amounts rising from HUF 30 billion in March 2009 to HUF 70 billion in October and HUF 100 billion in December, he added.

Hungary has submitted 24 big EU-supported projects to Brussels for approval, the second-highest number after Poland. Sixteen of the projects have be given the go-ahead. (MTI-ECONEWS) Source: Budapest Business Journal

Programma Van de Hongaarse componist János Vajda (1949) staat de “Via Crucis” geprogrammeerd. Van Ferenc Liszt (1811-1886) horen we “Die Seligpreisungen” voor bassolo, koor en orgel, de “Kreuzandachten” (voor orgel) en “Le crucifix” (voor altsolo en orgel). Van György Deák Bárdos (1905-1991) zal “Eli, Eli” worden uitgevoerd, en van Lajos Bárdos (1899-1986) het indrukwekkende “Popule meus”.

Tijdens de verstilde “Kreuzandachten” zullen Hongaarse teksten gesproken worden.

Clusters in Europe II Mobilizing Clusters for Competitiveness Introduction This Cluster Conference will discuss the European cluster development practice and will give a worldwide overview, as well. An opportunity to share the different local challenges and responses of the national cluster policies regarding the economic crisis.

In addition to the representatives of the European Commission, speakers from the following countries will share their experience: UK, Germany, Czech Republic, China, Greece, Japan, Russian Federation among others.

Uitvoerenden Strijps Kamerkoor o.l.v. Wilko Brouwers, met medewerking van: Louise Rijs, alt Martijn Sanders, bas Ruud Huijbregts, orgel Ágnes Brouwers-Sásdi, declamatie Blazersensemble van het Brabants Conservatorium

Objective The objective of the conference is to improve the Central European cluster development practices in the light of the cluster policy recommendations of the EU and good European and Asian cluster practices.

Further the conference aims at presenting the specific features of the Hungarian cluster policy, its local challenges and the responses.

Meer informatie Toegang gratis; collecte na afloop.

You can register at www.polusprogram.eu between 5-20 January 2010. Only registered guests will be admitted to the conference.

Bron en meer informatie: Strijps Kamerkoor [www.skk.dse.nl]

Date: 27-28 January 2010 Venue: Budapest Marriott Hotel (H-1052 Budapest, Apáczai Cs. J. u. 4.)

Participation fee: 100 Euros.

The working language of the conference is English; Hungarian-English simultaneous interpreting is available.

Requests for further information should be addressed to kommunikacio@magzrt.hu Sources: Europe INNOVA and The Hungarian Pole Programme Office

Hongarije in Zaken | 2009 ed.18

19

Karin Gabor Correspondente

Michel Daenen Correspondent

Kinderen als passe-partout Correspondenten Karin Gabor en Michel Daenen verhuisden in september 2008 met hun gezin vanuit Scheveningen naar het dorpje Tardona in Noordoost-Hongarije. Ze realiseren daar een eigen kleinschalig en exclusief conferentiecentrum met wellness- en hotelfaciliteiten. Daarnaast dragen ze met projectmanagement bij aan de verdere ontwikkeling van de regio. In elke editie van ‘Hongarije In Zaken’ vertellen ze over hun belevenissen.

Zomaar een zaterdag in ons dorp. We stappen de deur uit. Karin, Michel en onze twee kinderen, Bastiaan van 2,5 jaar en Amber van 7 maanden. Dan kan het gebeuren dat tegelijkertijd meerdere buurvrouwen naar buiten komen rennen. Niet om ons wat te vragen of een praatje te maken over het weer. Nee, reden van het naar buiten stormen zijn onze kinderen. Stapelgek zijn ze op hen. Snoep wordt uitgedeeld, er wordt eindeloos geknuffeld en met hoge stemmetjes wordt hun gevraagd of ze meegaan naar binnen.

Bastiaan spreekt en begrijpt inmiddels een aardig woordje Hongaars.

Toch wordt hij meestal wat stil bij dat overdonderende Hongaarse

gekwebbel. Maar regelmatig loopt hij wel graag mee naar binnen met een van de buurvrouwen. Hij weet dat hij overstelpt zal worden met aandacht, snoep en heel veel vriendelijkheid.

Amber gaat van arm tot arm en met troetelwoordjes als drágám (schatje) en tündér (fee) smelten de harten van vrouwen van middelbare leeftijd. Zo kan het gebeuren dat we even later met z’n tweeën overblijven, elkaar aankijkend en ons afvragend waar onze kinderen zijn gebleven.

“Zijn onze kinderen nou zo bijzonder?”, vraag je je dan af. “Ja”, zeggen wij uiteraard als trotse ouders. Maar er is toch iets anders aan de hand. Het geldt niet alleen voor onze kinderen.

Hongaren houden veel van kinderen en zullen dat ook altijd openlijk tonen.

Niet alleen oudere dames, maar ook jongvolwassenen en zowel mannen als vrouwen. Met je wetenschappelijke geest die alles wil snappen ga je dan meteen op zoek naar verklaringen.

Waar komt in Hongarije de liefde voor kinderen vandaan? Misschien is het omdat er in Hongarije steeds minder kinderen worden geboren en dat ze dus extra blij zijn met elk kind dat erbij komt. Schaarse producten worden vaak meer gewaardeerd dan spullen die in overvloed verkrijgbaar zijn.

Misschien komt het door het zuidelijker temperament van de Hongaar. In landen als Italië is ook meer openlijke aandacht voor de jonge kroost. Of misschien is het de wat melancholieke en teruggetrokken inborst van de Hongaar die balans zoekt bij de vrolijke en onbevangen speelsheid van kinderen.

Maar wat de reden ook moge zijn, feit is dat je als ouders van jonge kinderen een heerlijk leven kunt leiden in Hongarije.

Een voorbeeld. Voordat we ooit zelf bij het Hongaarse Kadaster waren geweest hadden we er al menig negatief verhaal over gehoord. Dat ze als grauwe bureaucraten traag werken en dat je daardoor gedwongen bent uren in een onaangename ruimte te wachten.

Vanaf de eerste keer dat we er samen met ons zoontje Bastiaan kwamen, en later ook met Amber, ervaren we uitsluitend snelheid en vriendelijkheid.

We zijn meteen aan de beurt omdat we kinderen bij ons hebben (iets wat ons ook vaak gebeurt bij postkantoor, bank of andere instantie).

20

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 18

Column

Vervolgens komt de dienstdoende dame achter haar balie vandaan en wordt er eerst met de kinderen gespeeld. Daarna worden onze zaken keurig geregeld terwijl we ondertussen met de functionaris keuvelen over tandjes krijgen, crèche, kinderkleertjes en speeltuinen.

Voor we het in de gaten hebben zijn de zaken voor elkaar en staan we weer buiten, bijkomend van de hartverwarmende taferelen in een gebouw waar je het niet verwacht.

De aandacht voor kinderen is ook in het politieke beleid geworteld.

Zo bestaan er in Hongarije voor de vrouw geweldige zwangerschap- en moederschapregelingen.

GRATIS

Over de gevolgen daarvan voor de Hongaarse economie of de persoonlijke ontwikkeling van deze vrouwen zullen we het hier maar niet hebben, we hebben het nu immers over de liefde voor de kinderen. Ten tijde van Sinterklaas en Kerst uit de liefde zich door grote zakken snoep en chocolade.

Het komt dan ook vaker dan we zouden willen voor dat ons zoontje ’s avonds geen trek meer heeft in normaal eten. Maar ach, ook deze dagen gaan weer voorbij. Belangrijk is dat ze het zichtbaar erg naar hun zin hebben.

iedereen is lief voor je kinderen en aandacht komen ze geenszins te kort.

Het hebben van kinderen is op zichzelf al uitdagend, ontroerend, leerzaam, verrijkend en fantastisch.

Het hebben van kinderen in Hongarije is helemaal geweldig! Daar kunnen we in Nederland nog veel van leren.

Tekst en foto: Karin Gabor en Michel Daenen www.movetobalance.nl

En wij?, we genieten ervan. Het is heerlijk als ouders van jonge kinderen in dit land te wonen. Deuren gaan voor je open, je hebt altijd aanspraak,

SPECIALE ACTIE

GRATIS soeppakket

Bestel de HuNed Vuurplaats + Bogrács (speciale pan) en krijg een soeppakket én traditionele houten lepel gratis bij de bestelling!

Bogràcs op open vuur

Bij de bestelling kunt u aangeven dat u gebruik maakt van deze speciale “Hongarije in Zaken Aktie”.

De HuNed Vuurplaats waar u een Bogrács in kan plaatsen om traditioneel te koken, zonder een open vuur.

Overal een lekkere pan Gulyásleves of heerlijke Pörkölt maken!

Bogràcs in de HuNed Vuurplaats

Meer informatie over de HuNed Vuurplaats is beschikbaar via onderstaande website met de zoekopdracht “Vuurplaats”.

HuNed Vuurplaats

www.huned.nl Hongarije in Zaken | 2009 ed.18

21

Roelof de Wilde Correspondent

De term biotechnologie en het grootste schandaal in de gelijknamige sector Hongaren spelen de hoofdrol Dit artikel sluit aan bij het verslag van Fiona Matt over de thema-avond van het HBN: “Grenzeloos ondernemen in de wetenschap”. Een avond waarin biotechnologie prominent vertegenwoordigd was. Ik vertel iets over de naamgever van de term biotechnologie en maak u bekend met het grootste schandaal in de biotechnologie, waaruit blijkt hoe moeilijk het kan zijn onafhankelijk onderzoek te doen, zoals Prof. Dinnyes stelde op de HBN thema-avond.

Waarin vindt de biotechnologie haar oorsprong? Om deze vraag te kunnen beantwoorden moet u eigenlijk weten dat traditionele en moderne biotechnologie onderscheiden worden.

Traditionele biotechnologie, zoals de naam doet vermoeden, vindt al duizenden jaren overal ter wereld plaats. Te denken valt aan het samenklonteren van melk wanneer het door de vroegere volken bewaard werd in magen afkomstig van dieren om het product langer houdbaar te maken. Tegenwoordig doen we dit op industriële schaal, we voegen zout toe en eten het in de vorm van Hollandse kaas. Ook het spontane proces waarbij gisten suikers omzetten in alcohol is een bekende vorm van biotechnologie die tegenwoordig nog volop wordt gebruikt om Hongaarse wijnen te maken of Hongaarse palinka te stoken.

De ultieme vorm van biotechnologie: Hongaarse Szilva (pruim) palinka in de maak.

(Zomer 2009, Emöd)

22

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 18

Moderne biotechnologie is eigenlijk ontstaan toen wetenschappers in de 19e en 20e eeuw de onderliggende mechanismen van biotechnologische processen ontdekten.

Optimaal en efficiënt alcohol produceren is tegenwoordig goed te doen door betere giststammen en fermentatieomstandigheden. Tegenwoordig zijn de hot items met betrekking tot biotechnologie: vaccinaties (H1N1), stamcellen, gemodificeerde gewassen etc. Producten die pas gemaakt konden worden na de ontdekking van DNA. Biotechnologie is dus een heel oud proces dat nu sterk in opkomst is door nieuwe ontdekkingen die weer nieuwe ontwikkelingen tot gevolg hebben. Desondanks is het woord biotechnologie relatief jong. In 1917 is het de Hongaar Károly Erekly (18781957) die de term “biotechnologie” voor het eerst hanteert. Het woord wordt opgepikt en veelvuldig gebruikt, maar Erekly verdwijnt uit het beeld als naamgever. Het duurt tot 1989 voordat zijn naam gekoppeld wordt aan de term biotechnologie, middels een onderzoek van de Engelsman Robert Bud.

tot 1919 te Boedapest, een periode van economische achteruitgang en voedselschaarste. Hij gelooft dat biotechnologie hier een einde aan kan maken en zal leiden tot efficiëntere verbouwing van gewassen, resulterend in meer opbrengst.

Concrete ideeën die hij hiervoor aandraagt zijn bijvoorbeeld het winnen van “nieuwe biotechnologische producten” bestaande uit eiwitten en vitamines van plantaardige oorsprong. Vele ideeën beschrijft hij in het boek Biotechnologie, vlees vet en melkproductie op het agrarisch grootbedrijf (1919). Een boek waarvan in de eerste weken ruim een paar duizend kopieën verkocht worden in Duitsland en wat later onder andere in het Nederlands wordt vertaald.

Later volgt nog een aantal boeken en patenten.

Erekly – naamgever van de term biotechnologie

Zijn leven komt minder mooi ten einde. In 1946 wordt hij veroordeeld tot twaalf jaar gevangenisstraf voor zijn rol bij het tegenwerken van de val van het Sovjet-communisme. Een straf die hij nooit zal uitzitten, omdat hij een aantal jaren voor zijn vrijlating op 74-jarige leeftijd overlijdt.

Veel meer is er niet bekend over het leven van de naamgever van biotechnologie. Des te meer is bekend over de Pusztai-affaire.

Károly, of Karl zoals hij te boek staat in sommige van zijn Duitse publicaties, ontwikkelt zijn biotechnologische theorieën in de periode van 1909

Pusztai – de onafhankelijke onderzoeker Het schandaal betreft het ontkennen van onderzoeksresultaten door dr.

Arpád Pusztai, een onderzoeker van Hongaarse (Boedapest, 1930) komaf werkzaam in het Schotse Aberdeen.

Dr. Pusztai voert in de jaren 1995 tot 1998 een aantal experimenten uit waarbij ratten op een dieet van genetisch gemodificeerde aardappelen worden gezet om te onderzoeken of de aardappel veilig is voor consumptie, voordat deze op de markt mag worden gebracht. De aangepaste aardappelen beschermen zichzelf tegen insecten doordat onderzoekers ze de eigenschap hebben gegeven een bepaald stofje aan te maken. Dit stofje is alleen giftig voor insecten en het zal dus zonder problemen door de proefdieren en later consumenten gegeten kunnen worden, aldus de theorie.

Het blijkt echter anders in elkaar te zitten. Dr. Pusztai ontdekt namelijk dat de ratten die aangepaste aardappelen eten ziek worden en/of abnormale groei vertonen. Dit in tegenstelling tot andere ratten die op een dieet zijn gezet bestaande uit normale aardappelen, waarvan de onderzoeker bij sommige exemplaren het bepaalde stofje er apart doorheen gemengd heeft. De conclusie die dr. Pusztai geheel tegen zijn verwachting in aan het onderzoek verbindt is dat iets met de genetisch aangepaste aardappelen gebeurd is waardoor deze de ratten ziek maakt. Op nationale (Engeland) televisie spreekt hij zijn bezorgdheid uit over het feit dat niet alle op de markt zijnde genetisch aangepaste voedingsmiddelen uitvoerig getest zijn, zoals de aardappelen die uiteindelijk ziekte veroorzaken bij de ratten.

De conclusie is natuurlijk olie op het vuur werpen bij tegenstanders van genetische modificatie en is tevens een klap voor de genetische modificatieindustrie. Dit is het wetenschappelijke bewijs dat genetische modificatie kan leiden tot onvoorziene en mogelijk negatieve veranderingen aan plant of dier.

Het schandaal begint hiermee dat dr.

Pusztai twee dagen na het uitspreken van zijn bezorgdheid ontslagen wordt door zijn werkgever: The

“Het werd Pusztai verboden in het openbaar te spreken over zijn onderzoek” Rowett Institute. De verklaring voor het ontslag luidt ‘officieel’ dat dr.

Pusztai fouten zou hebben gemaakt in het onderzoek. Het werd Pusztai verboden in het openbaar te spreken over zijn onderzoek. Een opmerkelijke beslissing omdat de directeur toestemming heeft gegeven voor het tv-interview.

Zoals later blijkt is één van de gevolgen van het tv-optreden voor The Rowett Institute, dat het de samenwerking met Monsanto misloopt. Monsanto (U.S.) is wereldmarktleider (90% marktaandeel in GM-gewassen) op het gebied van zaadveredeling die zacht gezegd niet blij is met de uitkomst van de onderzoeksresultaten.

Aanwijzingen duiden erop -dit heb ik niet feitelijk uit kunnen zoeken- dat Monsanto destijds contact zou hebben opgenomen met Bill Clinton, welke Tony Blair gebeld zou hebben met de boodschap “het probleem-Pusztai” op te lossen. Een medewerker zou later verklaard hebben dat er inderdaad druk uitgeoefend zou zijn vanuit London op de directeur van The Rowett Institute om Pusztai te ontslaan.

De Britse wetenschapselite, vertegenwoordigd door The Royal Society, doet het onderzoek tot overmaat van ramp af als slecht uitgevoerd, onvoldoende en niet valide. Opmerkelijk, aldus Pusztai later in een interview, omdat ze helemaal niet konden weten welke methoden gebruikt waren en hoe de experimenten precies uitgevoerd zijn, omdat deze gegevens nooit gepubliceerd zijn.

Pas een aantal maanden na het tvoptreden wordt het Pusztai toegestaan om openlijk te communiceren over deze kwestie, mede door ingrijpen van het Britse parlement. Hij kan de onderzoeksresultaten eindelijk via officiële wegen ter publicatie aanbieden.

Het artikel wordt na controle door verschillende wetenschappers valide bevonden en gepubliceerd. Na het verschijnen komt er nog veel commentaar op de onderzoeken, welke allemaal worden verdedigd door Pusztai. The Royal Society beweert tot op de dag van vandaag dat de onderzoeksresultaten niet valide zijn.

Als erkenning van zijn inzet als klokkenluider in deze affaire heeft Pusztai samen met zijn echtgenoot 18 december jongstleden de “Stuttgart Peace Prize” ontvangen.

Tekst: Roelof de Wilde roelof.dewilde@gmail.com Bronnen: M.G. Fári , R. Bud and P.U. Kralovánszky, Károly Ereky urged the land reform based on biotechnolgy – some realizations in the 20th Century, History of the Term Biotechnology: K. Ereky & his Contribution, 2001 M.G. Fári and U.P. Kralovanszky, The founding father of biotechnology: Károly (Karl) Ereky, Int. J. Horticul. Sc. 12(1):9-12, 2006 Frontline (India): Interview with Arpad Pusztai, 10 Novermber 2001. www.healthcoalition.ca/pusztai.html S.W.B. Ewen and A. Pusztai, Effect of diets containing genetically modified potatoes expressing Galanthus nivalis lectin on rat small intestine, The Lancet Vol. 354:1353-1354, 1999.

Hongarije in Zaken | 2009 ed.18

23

Peter Olsthoorn Columnist

Als ze alles van je (willen) weten.

Over Puskás en privacy De afgelopen maanden maakten twee films over Midden-Europa diepe indruk op me: Das Leben der Anderen over de Stasi ten tijde van de DDR en Puskás Hungary, over de voetballegende Ferenc Puskás. Ze laten regimes zien die privacy schoffeerden. Nemen bedrijven die rol nu over?

Pijpenstelen regende het in Leiden eind 2009 op de avond van de vertoning van de prachtige documentaire over Ferenc Puskás. Geweldig dat ik regisseur Tamás Almási er mocht ontmoeten, maar wat jammer dat de opkomst zo beroerd was. De Hongaarse ambassade had een prachtig cultureel en promotioneel doel met de film en de regisseur, maar vergat de marketing.

Als liefhebber van voetbal, politiek, geschiedenis én van Hongarije vormde deze Puskás-film voor mij één van de boeiendste voorstellingen van het afgelopen jaar. Op een voortreffelijke wijze toont Almási waar die eigenaardige combinatie van enerzijds talent, karakter en (onHongaars) aanpassingsvermogen en anderzijds politieke -, historische – en sportieve omstandigheden een persoon kunnen brengen.

De film laat fraai zien hoe dat fabuleuze Hongaarse voetbalteam Engeland op Wembley versloeg, maar net als Nederland later door onderschatting verloor van Duitsland in de WK-finale.

En hoe vervolgens dat Gouden Team in de chaos van de opstand van 1956 naar Zuid-Amerika toog en terugkeerde.

Puskás koos echter voor het Westen.

De internationale voetbalbond, te vaak in de geschiedenis de vriend van dictaturen, belette hem het spelen. De Hongaarse geheime dienst achtervolgde Puskás ondertussen in Wenen.

Niets te verbergen?

Een geheime dienst die als geen ander instituut gedurende de communistische overheersing het eigen volk tot vijand maakte. Ze

24

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 18

wisten alles van je. Ik kwam eens op een politiebureau van Nyireghaza om een visum te verlengen. Bleek men precies te weten wat ik die dertig eerste dagen op het visum had gedaan.

Na Puskás zag ik Das Leven der Anderen, een geweldige film over de manieren waarop de Stasi in voormalig Oost-Duitsland een kunstenaar langzaam maar zeker kapot maakt door inmenging in zijn privéleven.

En opnieuw: niets bleef verborgen, privacy was een farce. Je eigen volk tot vijand maken.

Vandaag de dag staat privacy weer ter discussie. Nu is de vraag in hoeverre we privacy moeten opgeven om veiligheid te bewaren. Of zoals tegenstanders van de huidige vergaande maatregelen beweren: de democratie verdedigen door de fundamenten daarvan zo veel mogelijk te ondergraven.

Een veel gehoord argument inzake privacy: waarom zou je tegen maatregelen zijn als je niets te verbergen hebt? Degenen die dat zeggen, raad ik aan Das Leben der Anderen te bekijken. Dan leer wat je zoal te verbergen hebt, en wat niet verborgen kan worden indien de staat vergaande middelen kan inzetten.

Aan de andere kant geven velen momenteel grote delen van hun privacy bloot op internet, vooral op profielsites als Facebook en Hyves.

Jongeren zien er geen been in om hun hele hebben en houden uit te stallen in woord en beeld. Privacy interesseert hen niet. Die vrijheid hebben ze ook; je moet zelf kunnen kiezen. En het is open.

Niet transparant is de wijze waarop veel bedrijven allerhande data verzamelen die op koopgedrag van invloed kunnen zijn. We lijken vogelvrij. De gemiddelde burger komt tegenwoordig voor in tenminste 500 databanken van overheden,

instellingen en bedrijven.

In zekere zin heeft dat ook goede kanten. Met business intelligence kunnen bedrijven data analyseren waardoor ze ons veel beter van dienst kunnen zijn. Net zo goed als overheden ons beter kunnen helpen als ze ons min of meer kennen.

Dat bespaart alleen al het steeds invullen van gegevens en wachten op besluiten.

Had bijvoorbeeld ambassade voor

de Hongaarse haar prachtige

culturele werken goede marketing kunnen plegen met data van potentiële kijkers voor Puskás, dan was het wellicht drukker geworden in Leiden.

Maar moeten we, anders dan in de totalitaire regimes vroeger, niet zelf kunnen bepalen welke organisatie er wanneer en voor welke doeleinden van persoonsgegevens gebruik mogen maken? Zouden we via internet geen toegang moeten hebben tot vrijwel al die data, om ze te kunnen verbeteren,

maar ook te kunnen wissen met mogelijk alle (nare) consequenties van dien?

Onbelangrijk? Een vriend van me, topmarketeer in Azië, zei tien jaar geleden al: “Privacy wordt het belangrijkste betaalmiddel van de 21e eeuw. ” Of het zo erg is weet ik niet, maar het is in elk geval van meer waarde dan het nonchalante ‘als je niets te verbergen hebt’.

Tekst: Peter Olsthoorn Foto: Team HiZ

Leven en werken met Hongaren Het nieuwe boek van Mária Ballendux-Bogyay

PhULD EDOOHQGX[ ERJ\D\

Dit jaar rond april/mei verschijnt bij KIT Publishers BV in Amsterdam het nieuwe boek van Mária Ballendux–Bogyay: Werken met Hongaren. Deze uitgave is de tweede herziene en uitgebreide versie van het in 1998 verschenen en inmiddels uitverkochte publicatie, “Hongaars – Nederlandse bespiegelingen. Overbruggen van een culturele kloof bij sociale en zakelijke contacten”.

Wat voor land is Hongarije eigenlijk? Is er een typisch Hongaars gedrag waar je rekening mee moet houden als je met Hongaren te maken krijgt? Bestaat er überhaupt zoiets als typisch Hongaars? De auteur laat Nederlanders kennis maken met Hongaarse gewoontes, aardigheden en eigenaardigheden. Aandacht wordt ook besteed aan de cultuurhistorische achtergronden van de typisch Hongaarse karaktertrekken. Omdat Nederlanders beter met Hongaren kunnen omgaan als ze begrijpen hoe anderen over hun eigen manieren van doen denken, houdt het boek Nederlanders ook een spiegel voor.

0HYHQ HQ ZHUNHQ PHW

,RQJDUHQ

Naast praktische aanwijzingen neemt ook historie van het land een belangrijke plaats in in dit boek. Wil men een land immers begrijpen, dan is kennis van zijn geschiedenis van groot belang. Het verleden heeft een grote invloed op de mentaliteit van de inwoners van een land. Zeker in Hongarije, waar de geschiedenis nog altijd een essentieel element van het Hongaarse leven is.

Deze tweede herziene uitgave werd met enkele nieuwe hoofdstukken aangevuld. Het ene hoofdstuk behandelt (in chronologische volgorde) belangrijke Hongaarse gebeurtenissen tussen 1945 en 2009. Een ander hoofdstuk legt aan de hand van cases uit, waar de Nederlanders in hun contacten met Hongaren op moeten letten. Een bijzondere nadruk is daarbij gelegd op Hongaars - Nederlandse zakencultuur. Juist in de zakenwereld is het van belang te weten hoe de ander in elkaar steekt.

Daarom is er een extra hoofdstuk over do’s & dont’s.

Met “Werken met Hongaren” wil de auteur Nederlanders “een culturele gebruiksaanwijzing” van de Hongaren in handen geven. Het is geschreven voor Nederlanders die met Hongaren te maken krijgen in het kader van culturele, sociale of zakelijke contacten. Het is verplichte lectuur voor Nederlanders die meer van Hongarije en de Hongaren willen weten dan poesta en goulash, dan dat ze beroemde componisten hebben en beroemd zijn om hun melancholische aanleg.

Hongarije in Zaken | 2009 ed.18

25

ingezonden

Stedenband Haarlemmermeer en Hódmezővásárhely In oktober 2009 vierde Haarlemmermeer in Hódmezővásárhely groots hun 20jarig bestaan van de stedenband met deze Hongaarse stad. Er wonen 50.000 inwoners in dit zuidelijke deel van de Hongaarse Laagvlakte (Alföld) waar de Békés-Csanád-rug and the Tisza-bocht samenkomen.

Het gebied is erg oud. Men vond er nog sporen van fossielen. Er waren al vroeg goede condities voor nederzettingen. Archeologen hebben bewoning aangetoond die zo’n 6000 jaar terug gaat. Van de Nieuwe Steentijd resten sporen van hutten, aardewerk en de zogenoemde Venus van Kökénydomb. Uit later tijden getuigen vondsten van koper, brons en ijzer. Vermoedelijk is er sprake geweest van veelvuldige migratie in het gebied. Het János Tornyai Museum in de stad herbergt veel vondsten uit het gebied. De geschiedenis van Hódmezővásárhely zou model kunnen staan voor heel Hongarije: de vroege vestiging van verschillende volkeren, de overheersing door Turken en Oostenrijkers, de komst van het communisme, de introductie van de democratie en de ontwikkeling naar een democratie en moderne samenleving.

Heden Grote flatgebouwen in de stad herinneren nog aan de communistische tijd. De stad is de afgelopen jaren zichtbaar gemoderniseerd.

Het merendeel van de bevolking is werkzaam in de industrie en landbouw.

De stedenband is door een particulier initiatief op 18 oktober 1989, nog vóór de val van de Muur, tot stand gekomen.

Niet zozeer vanuit de gedachte van ontwikkelingssamenwerking, maar meer vanuit de toenadering tussen Oost- en West-Europa en om kennis over elkaars cultuur uit te wisselen.

De Gereformeerde Kerk had al contacten met kerken in Hongarije en droeg Hódmezővásárhely voor.

26

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 18

www.wikipedia.org

De gemeente ging daarmee akkoord en zo ontstond een officiële stedenband. De bekrachtiging van de stedenbandovereenkomst was één groot feest. Een Haarlemmermeerse delegatie van ruim honderd man zorgde voor een ware invasie in Hongarije. De Hongaren deden hun naam als zeer gastvrij volk alle eer aan en ontvingen de delegatie in gastgezinnen. Voor velen is de officiële receptie in het schitterende hotel ‘De Zwarte Adelaar’ uit 1905 bijgebleven.

En de delegatie mocht ervaren hoe uitbundig een lakodalmi ünnep (Hongaarse bruiloft) gevierd werd.

Een jaar later kwam een in grootte vergelijkbare Hongaarse delegatie naar Haarlemmermeer die ook bij gastgezinnen werd ondergebracht.

Samenwerking De stedenband is voor beide gemeenten belangrijk. Hódmezővásárhely kan best kennis gebruiken op gebieden als gezondheidszorg, onderwijs en automatisering.

Geld voor hypermoderne schoolgebouwen en digitale apparatuur is er niet. In de afgelopen jaren zijn honderden stagiaires afkomstig uit Hongarije heen en weer gereisd om kennis te vergaren over land- en tuinbouw.

Sinds kort is een samenwerking tussen de Katholieke Scholen Gemeenschap uit Hoofddorp en het

Betlen Gábor Református Gimnázium in Hódmezővásárhely gestart: de leerlingen leren iets van elkaars cultuur en de scholen wisselen lesmethoden uit. In het verleden werkte de laatst genoemde school jaren samen met het Herbert Vissers College uit Nieuw-Vennep, een school voor voortgezet onderwijs. De viering van het 20-jarige bestaan van de stedenband in Hódmezővásárhely was een uitgelezen gelegenheid om de samenwerking een nieuwe impuls te geven. Het accent ligt daarbij op kennisuitwisseling. Voorzichtige stappen zijn ook gezet in de richting van economische samenwerking.

Tekst: Jan Rijpkema Foto: Wikipedia

Mijn naam is Zsolt Czibere en ik werk al ruim vier jaar in Nederland als (jonge) econoom. Ik zit bij het Hungarian Business Network (HBN) en ik zie dit als een goede mogelijkheid om het beste uit Hongarije naar Nederland te halen. Als nieuwe correspondent van Hongarije in Zaken zal ik u als lezer goed kunnen informeren over de ontwikkelingen die er zijn vanuit het HBN. Graag begeleid ik bedrijven in Nederland en België met het zakendoen in en met Hongarije. Ik beheers de Nederlandse taal en u kunt me altijd e-mailen als ik u ergens mee van dienst kan zijn! E-mail: zsoltczibere@yahoo.co.uk Zsolt Czibere Correspondent

Interview

Een Hongaarse tuin met een Nederlandse accent Een gesprek met Péter Dezsényi, eigenaar van Deep Forest Deep Forest BV is in 2001 opgericht en het bedrijf is uitgegroeid tot één van de grootste tuinarchitectuurbedrijven. Bij het bedrijf zijn tien getalenteerde, jonge ingenieurs werkzaam op de gebieden landschapbouw-, tuinbouw- en bouwkunde.

Het succes kwam vroeg: in 2002 behaalde het bedrijf al de tweede plaats gekregen op de Floriade tuinbouw wereldtentoonstelling in Amsterdam met hun compositie Hongaarse tuin.

In het midden van de tuin stond een moderne versie van een oudHongaarse schuur met daaromheen organische elementen. Later werd de locatie van de tentoonstelling veranderd in een recreatiepark, maar de schuur bleef het middelpunt van de tuin. Het succes van de tuin bleek ook uit het feit dat de Koninklijke tuinman elementen van de Hongaarse tuin heeft overgenomen.

De laatste jaren heeft het bedrijf aan belangrijke ontwikkelingen in de onroerend goed branche deelgenomen. Een van de meest bekende werken van het bedrijf was het 3.000m2 grote dakterras en de tuin van het flatgebouw Római kert (“Romeinse tuin”). Dit is een perfect voorbeeld van waardevermeerdering

van een onroerend goed door een exclusieve tuin. Minder dan 2% van het totale budget was aan de tuin besteed, toch stond de tuin in het midden van de promotie, en alle appartementen waren binnen korte tijd verkocht.

oprichten. Op dit moment zijn alle tuincentra in Hongarije in Hongaarse eigendom, maar de markt groeit jaarlijks met 20% hetgeen de markt ook voor buitenlandse investeerders bijzonder aantrekkelijk maakt om te investeren.

De eigenaar van Deep Forest BV gelooft dat bewuste tuinarchitectuur bij kan dragen aan de waardevermeerdering van een object. Zijn missie is dan ook meer eigenaren en gemeenten te overtuigen over de importantie van de groenvoorziening.

Weliswaar is het van belang dat men zich realiseert dat de Hongaarse markt nog minder ontwikkeld is dan bijvoorbeeld een Westerse markt op dit gebied, maar men moet zich ook realiseren dat de Hongaren tenminste met vijf jaar voor de andere markten in dezelfde regio lopen.

Naast tuinbouw (landscaping), is plantscaping de andere belangrijke taak van het bedrijf. Plantscaping houdt de inrichting van kantoren, winkelcentrums, en openbare instellingen met planten in. Helaas zorgen de eigenaren van onroerend goed veel meer voor de kwaliteit van de meubels en vloerkleed en veel minder voor de inrichting met planten.

Tegenwoordig werkt Deep Forest BV samen met drie Nederlandse bedrijven.

Ze zijn de enige distributeur van de PTMD producten, de strategische partner van DK Home en de plantkwekerij Fach Jan. Ze zijn op zoek naar een Nederlands bedrijf, dat nog niet actief is in deze regio.

Het tuincentrum zou voor dit bedrijf een middelpunt kunnen zijn.

De crisis had ook op Deep Forest BV invloed, want het aantal bestellingen uit de bouwsector is verminderd.

Daarom wil het bedrijf een groot marktaandeel besteden aan de plantscaping markt. Hetgeen nu een klein, maar snel groeiende markt is. Hun wens is de tweede grootste te worden in deze sector. Naast plantscaping zijn EU-projecten van gemeenten belangrijke mogelijkheden voor Deep Forest BV.

De eigenaar de heer Péter Dezsényi met vele jaren werkervaring in Nederland, ziet precies wat het verschil is tussen de Hongaarse en de Nederlandse zakelijke opvatting.

Op lange termijn denkt het bedrijf aan verdere ontwikkelingen. Deep Forest BV wil een tuincentrum

Tekst: Zsolt Czibere Foto’s: Deep Forest

De Hongaren net als in de oude volksprookjes verwachten hun geluk van anderen, de Nederlanders scheppen toegevoegde waarde. Dit wil de Dezsényi dan ook bereiken met zijn tuinen en parken.

Hongarije in Zaken | 2009 ed.18

27

Hungarian Business Network Het doel van stichting Hungarian Business Network (hierna te noemen: ‘HBN’) is op een structurele wijze een netwerkplatform te creëren voor Nederlandse ondernemers die zaken –willen- doen in Hongarije en vice versa.

HBN biedt aan haar in aantal toenemende donateurs: • Een unieke toegang tot (nieuwe, business) contacten • Een forum om ervaringen met elkaar uit te wisselen • Een platform voor actuele ondernemingsgerichte informatie over Hongarije • Beleving van typische Hongaarse momenten en plezierig netwerken • Een manier om goede doelen in Hongarije te steunen HBN heeft inmiddels een aantal succesvolle bijeenkomsten gerealiseerd, waaronder: • Themabijeenkomsten met uiteenlopende thema’s van Hongaars-Nederlandse cultuurverschillen tot het opzetten van een onderneming in Hongarije • Discussiebijeenkomsten à la ‘Lagerhuis’ over actuele onderwerpen als de financiële crisis • Bedrijfsbezoeken aan Nederlandse bedrijven die zakendoen in Hongarije • Zeilevenementen met als hoofddoel netwerken • Netwerkborrels HBN is voornemens om de komende jaren de volgende evenementen te organiseren: • Landenmixtures in samenwerking met andere op Centraal-en OostEuropa gerichte businessnetwerken

Hungarian Business Network - Linkedin Group

28

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 18

• Handelsmissie op maat met concrete matchmaking mogelijkheden in samenwerking met het ITDH • Goede doelen evenement in samenwerking met de NL Chamber te Boedapest • Speednetworking-event waarbij donateurs de mogelijkheid wordt geboden om in 5 minuten hun organisatie te introduceren.

Donateurs kunnen zich hiervoor opgeven door een e-mail te sturen naar events@huchamber.nl

• LinkedIn-Groep www.linkedin. com/e/gis/1072297 met inmiddels 170 leden • Donateursboek. HBN is bezig met het ontwikkelen van een donateursboek waarin alle donateurs zich kunnen presenteren • Korting op Hongarije in Zaken, het business magazine gericht op Hongarije. Leden ontvangen deze gratis. Daarnaast kunnen donateurs zich via een “profielpagina” presenteren en er is mogelijkheid voor donateurs om te publiceren

HBN biedt naast netwerkbijeenkomsten volgende zakelijke mogelijkheden aan donateurs: • Website www.huchamber.nl met actuele informatie, zakelijke nieuws en handige links. Bovendien worden de presentaties die tijdens onze evenementen zullen worden gegeven op de website worden geplaatst

Zonder haar donateurs kan HBN niet bestaan en hoogwaardige bijeenkomsten organiseren voor in Hongarije geïnteresseerde ondernemingen. Word dus snel donateur van HBN! Voor meer informatie: www.huchamber.nl

Inschrijving Hungarian Business Network Voor verwerking van aanmelding dient u s.v.p. de onderstaande gegevens in te vullen. Dit kan ook via onze website www.huchamber.nl: Naam: Bedrijf: Adres: Telefoon: Fax: E-mail: Website: Branche / beroep:

Online inschrijven

________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________

Ik wil graag donateur van HBN worden voor: EUR 150 (bedrijven 0 - 4 personen) EUR 250 (bedrijven < 250 personen) EUR 400 (bedrijven > 250 personen)

www.huchamber.nl --> Contact

Door middel van ondertekening van dit aanmeldingsformulier verklaart ondergetekende een exemplaar van het huishoudelijk reglement van HBN (*) te hebben ontvangen en uitdrukkelijk akkoord te gaan met de inhoud hiervan.

Voor akkoord:

Huishoudelijk reglement HBN • 1. De Stichting HBN (hierna: “HBN”) is rechtsgeldig opgericht te Voorburg en is ingeschreven in het register van de Kamer van Koophandel.

• 2. Het bestuur van HBN is bevoegd over alle onderwerpen een besluit te nemen, behoudens deze bevoegdheid krachtens de statuten van HBN niet aan haar is voorbehouden. Het bestuur van HBN kan bepaalde taken en bevoegdheden delegeren aan een of meer commissies, zoals onder meer omtrent de ballotage en/of toelating van donateurs, omtrent sponsoring en organisatie van (thema) evenementen.

• 3. Donateurs van HBN kunnen slechts zelfstandige ondernemers zijn, danwel personen in fulltime dienstverband bij commerciële of charitatieve ondernemingen en/of instellingen met een directe of indirecte band met of interesse ten aanzien van, Hongarije. Het donateurschap van HBN is organisatie- en/of bedrijfsgebonden. Bezoekers of aspirant donateurs kunnen slechts 2 maal een bijeenkomst van HBN bijwonen, waarna bezoekers of aspirant donateurs een definitieve keuze terzake van het donateurschap van HBN dienen te maken.

• 4. Het bestuur van HBN heeft het recht om een aspirant donateur binnen 7 dagen na ontvangst door HBN van een ingevuld en ondertekend inschrijfformulier, het donateurschap te weigeren indien er gegronde bezwaren zijn vanuit het bestuur of overige donateurs. Indien er binnen deze periode geen bezwaren zijn gecommuniceerd, is een aspirant donateur toegelaten.

• 5. Na toelating tot HBN ontvangt de donateur een sponsorfactuur, welke factuur binnen 14 dagen na dagtekening door de donateur voldaan dient te zijn. Voornoemde datum geldt in beginsel als fatale termijn. Indien binnen 14 dagen geen betaling op de rekening van HBN is ontvangen, kan de toegang aan een donateur tot bijeenkomsten van HBN door het bestuur worden geweigerd totdat volledige betaling van de factuur heeft plaatsgevonden. Een en ander laat de betalingsver-

plichting van de donateur echter onverlet. Restitutie van reeds betaalde en/of verschuldigde donaties vindt nimmer plaats.

• 6. Een donateurschap loopt van 1 januari tot 31 december. Opzegging van het donateurschap kan uitsluitend schriftelijk plaatsvinden en wel uiterlijk 1 maand vóór het verstrijken van een donateurschapperiode (donateurschap minimaal 1 jaar), bij gebreke waarvan het donateurschap voor eenzelfde periode stilzwijgend wordt voortgezet.

• 7. Ingeval er gedurende de donateurschapperiode enigerlei bezwaren zijn terzake van de houding en/of werkwijze en/of professionaliteit van een donateur, danwel de kwaliteit van een door een donateur (geleverde) diensten of producten, dient het bestuur te worden ingelicht teneinde de bezwaren op gegrondheid te onderzoeken. Het bestuur zal, na onderzoek, een besluit kunnen nemen terzake voortzetting of beëindiging van het donateurschap. Het is uitdrukkelijk niet geoorloofd of gewenst dat overige donateurs omtrent eventuele bezwaren worden ingelicht alvorens het bestuur een en ander heeft onderzocht en een besluit terzake heeft genomen.

• 8. Ingeval van strijdigheid tussen het bepaalde in de statuten van de stichting en dit huishoudelijk reglement, prevaleert het bepaalde in de statuten. Op een daartoe strekkend verzoek zal door de stichting kosteloos een exemplaar van de statuten worden toegezonden.

• 9. Elke donateur is door aanmelding c.q. inschrijving gebonden aan dit huishoudelijk reglement. Huidige donateurs zijn door publicatie op de website www.huchamber.nl automatisch gebonden aan dit huishoudelijk reglement.

• 10. In alle gevallen waarin de statuten of dit huishoudelijk reglement niet voorzien, beslist het bestuur van de stichting. Wijzigingen of aanvullingen op dit huishoudelijk reglement worden op de website www.huchamber.nl bekendgemaakt.

Fiona Matt (29) werkt sinds februari 2009 op de Hongaarse Ambassade als politiek analyst en schrijft voor de diplomaten en het Ministerie in Boedapest over de Nederlandse politiek. Hiervoor werkte Fiona aan de Universiteit van Amsterdam voor de werving van nieuwe studenten. In 2007 is zij afgestudeerd als Master of Arts in Latijns Amerika Studies aan de Universiteit Leiden.

Fiona Matt Correspondent

Grenzeloos ondernemen in de wetenschap – de biotechnologische sector in Hongarije Wetenschap en ondernemen - voor menigeen klinkt dit in eerste instantie als een tegenstelling. Niet voor de sprekers bij het evenement op 17 november jl. van het Hungarian Business Network op de Ambassade van Hongarije in Den Haag. Het thema van de druk bezochte bijeenkomst was “grenzeloos ondernemen in de wetenschap”.

Als sprekers waren uitgenodigd prof. dr. András Dinnyés en Msc. Berend Oosterhuis, beiden werkzaam in de biotechnologie. De avond werd gepresenteerd door dr. Károly Szuhai, verbonden aan het LUMC afdeling Moleculaire celbiologie.

Prof. Dinnyés is oprichter van BioTalentum Ltd en gastdocent aan de Universiteit Utrecht. BioTalentum legt haar focus op biotechnologie van dieren, inclusief stamcellen onderzoek. Dinnyés heeft bijgedragen aan de creatie van Dolly, het eerste gekloonde schaap en tevens ‘s werelds eerste kloon van een volwassen dier.

Prof. Dinnyés presenteerde enkele feiten over de biotechnologische industrie in Hongarije: Zo was het voor vele luisteraars verrassend om te horen dat Hongarije op dit gebied een leidende rol inneemt onder de nieuwe EU lidstaten, met als meest belangrijke centra Boedapest, Debrecen, Pécs en Szeged. Een voorbeeld hiervan is het

30

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 18

bedrijf Gideon Richter, dat als één van de weinigen de omwenteling van 1989 overleefde. Andere bedrijven zijn SOLOV, een pionier op het gebied, en Hungaro Trial voor klinische onderzoeken.

Voor deze bedrijven is Hongarije bijzonder voor klinische onderzoeken, omdat de wetgeving helder is (anders dan bijvoorbeeld in concurrerende landen als China en Roemenië), de kosten betrekkelijk laag zijn, en het vinden van deelnemende patienten relatief makkelijk is. Op de ranglijst van landen met een pharmasector belandt Hongarije op plaats 24.

In 2008 was het internationaal geïnvesteerde kapitaal in Hongarije 420 miljoen euro.

Dinnyés noemde het debat rond de zogenaamde knowledge commercialisation, waar vooral wetenschappers van de oude stempel felle tegenstanders van zijn. Hij pleitte voor een onconventionele aanpak hiervan, en voor minder strenge scheidslijnen tussen wetenschap en ondernemen. Op mijn vraag over een mogelijk gevaar voor de onafhankelijkheid van de wetenschap, antwoordde hij dat wetenschap nog nooit onafhankelijk geweest was en al sinds de Romeinen beïnvloed wordt door particuliere belangen.

Dinnyés noemde de International Trade and Development Agency (ITD) in Hongarije als goed aanspreekpunt voor geïnteresseerde investeerders.

De diensten van ITD hebben ook de biotechnologische sector een nieuwe impuls gegeven.

De tweede spreker van de avond, Berend Oosterhuis (MSc), werkt voor SOLVO Biotechnology in Hongarije, een aanbieder van diensten gerelateerd aan Research and Development voor de pharmaceutische sector. Daarnaast doet SOLVO ook zelf onderzoek.

Oosterhuis is Nederlander en getrouwd met een Hongaarse. SOLVO ging in 1999 de uitdaging aan om producten te ontwikkelen waarvoor nog een markt gecreëerd moest worden.

Ondertussen is het bedrijf één van de Europese marktleiders en ook op de Amerikaanse markt aanwezig.

Als uitdagingen voor een internationale onderneming in Hongarije noemde Oosterhuis de lange afstanden tot klanten, het moeilijke contact met de regelgevende autoriteiten, en de taalbarrière. Wat betreft de kansen in Hongarije was hij het eens met Dinnyés over de lage kosten, maar voegde er nog het hoge kennisniveau van Hongaarse afgestudeerden van technische universiteiten aan toe.

Tegelijkertijd zorgt dit hoge niveau aan de universiteiten echter voor een

Hungarian Business Network probleem bij het vinden van goede biomanagers: een biomanager moet over enige wetenschappelijke kennis beschikken, maar ook managing skills hebben. In de woorden van Oosterhuis: hij moet het midden houden tussen een nerd en een manager. Juist deze managementvaardigheden blijven vaak in gebreke in Hongarije.

In Nederland daarentegen leggen universiteiten minder de nadruk op inhoudelijke kennis maar meer op deze managementvaardigheden, volgens Oosterhuys soms ten koste van het kennisniveau.

Een andere bemoeilijkende factor op het gebied van HR/recruitment is de brain drain: Vele hoogopgeleide Hongaren zoeken hun heil buiten de landsgrenzen. Als oplossing voor dit probleem noemde Oosterhuis een goede salariëring en interne opleidingen, ook om van de ‘nerd’ meer een ‘manager’ te maken.

Oosterhuis besloot zijn presentatie met tips uit eigen ervaring over do’s and don’ts voor buitenlanders in Hongarije (met een grote knipoog). De do’s: spreek de taal, wees discreet, en wees galant tegen vrouwen. Uit eigen ervaring zei Oosterhuis dat het niet op prijs gesteld wordt wanneer mannen uitgaan van dezelfde emancipatie als in Nederland. De don’ts: wees niet Nederlands direct/bot, kom niet op tijd (hoeft niet, bespaar jezelf wachttijd), en praat nooit over het voetbalkampioenschap van 1954!

Zo werd in de loop van de avond duidelijk dat wetenschap en ondernemen wel degelijk te combineren zijn. De biotechnologische sector is absoluut in de groeifase en één van de weinigen die gespaard wordt door de crisis.

De voor de leek soms wat abstracte avond werd een stuk concreter afgesloten: er werd een heerlijk Hongaars buffet aangeboden inclusief de inmiddels wel bekende goede Hongaarse wijnen. En zo was deze HBN-bijeenkomst op alle vlakken een vervullende avond.

Tekst: Fiona Matt Foto’s: Gabor Grenczer

Prof. Andras Dinnyes

BioTalentum Ltd is a research start-up company established in 2005. Its main activity is animal biotechnology including stem cell research, transgenic cellular and animal models with a high standard molecular biology background. The company has a mission of research and development of new animal models and stem cell-based systems for biomedical purposes and drug testing, and providing technical services for academic teams and pharmaceutical industry based on its state-of-the-art technological know-how.

BioTalentum offer a broad spectrum of scientific services for the establishment and differentiation of embryonic stem cell lines, production of transgenic animals and molecular biology techniques supported by a well-established professional team and cutting edge technology. Furthermore, based on its extensive experience, as coordinator of 7 FP7 projects and partnering in another five, BioTalentum Ltd is offering a full range of professional “project management” services, in proposal writing, support of submission and contract negotiation process, with a special emphasis on EU 7th Framework Program and Hungarian national calls.

On the conference Prof. Andras Dinnyes, director of BioTalentum Ltd, and invited professor at Utrecht University presented data and trends of the Hungarian Biotech Industry, which is the by far the strongest in Central- and Eastern Europe. The presentation has created a good and very interactive discussion with the audience.

Hongarije in Zaken | 2009 ed.18

31

ITD Hungary, the Hungarian Business Network and PublisherPartners are working together to stimulate international business co-operation between Hungary, The Netherlands and Belgium. We are proud sponsor of the Hungarian Business Network (HBN) and we offer media support for all activities of ITD Hungary.

Hidde van Erp Publisher

Multimedia “Matchmaking Campaign” Special opportunity for Hungarian Companies to enter new markets in The Netherlands and Belgium In co-operation with the ITD Hungary (ITDH) and the Hungarian Business Network (HBN), PublisherPartners has the special opportunity to promote Hungarian companies to readers of the magazine and visitors of our Dutch and international websites.The magazine “Hongarije in Zaken” (Hungary in Business) and the website www.inzaken.eu are part of the Dutch company PublisherPartners.

We use “controlled circulation” to distribute the magazine and therefore it is also available at locations of selected partners.

Information about the Magazine (print and online) The Dutch business magazine “Hongarije in Zaken” is published four times a year. Each year we produce at least 12.000 copies using High Quality offset printing machines. The first issue was released in 2005 by a small team. After 5 years we are working with a much bigger team. We now have an independent editorial team and a large group of (freelance) correspondents in several European countries. A selection of articles is made by the Chief Editor and these articles will be published in the magazine.

Availability of “Hongarije in Zaken” Hongarije in Zaken is available online and at locations of selected partners.

Globally • On www.hongarijeinzaken.nl we have an online version of the magazine is available (digital) • Copies of the printed magazine can be ordered online (print) • On our international portal inZaken.

eu selections of all articles available in text. (online)

In The Netherlands • Available for Malév Business-Class travelers (all flights AMS-BUD) • All headquarters of the Dutch Chambers of Commerce (Kamers van Koophandel) • The Hungarian Embassy in The Hague • HBN members receive a free year subscription • ITD Hungary in The Hague • Our business partners and advertisers • All Dutch subscribers

“Matchmaking Campaign” • A quarter-page advertisement in the magazine “Hongarije in Zaken” • An article on our international portal inZaken.eu on the English section.

Hongarije inZaken.eu

Najaar 2009

Hongarije

Editie: 17 - € 6,95

e

arij Hong

Hongarije en biotechnologie: veelbelovend e cijfers en ambit ieuze initiatieven

je

Hongari

9 r 200 rjaa15 - € 6,95

Voo

:

Editie

u

en.e

Honga inZake

inZak

n.eu

nten

Hongarije

Editie:

r re

:

arije

Hong

ande een

rije

Hongari Winter 2009 positiev je vertegenw bezoek e sfeer, verni oordigd op “Logis ers euwin tic g, ma ar me a 2009”: t mind er

edië

gr we in , nieu cept

18 - €

6,95

Een impressie van de biotechn ologieindustrie in Hongarij e siness agrobu aadje voor teerbl Kansen presen en op een augurk n en appele dapest tejföl, in Boe Mézes laar sse Bru dustrie iew: fruitin Interv arse Honga

maar

niet

de EU binnen lening nstver e die rijdend versch grenso voor kket rk: rken? btw-pa je Netwo netwe gari ess te Hon Busin tijd om ng met erki rian ten is, enw Hunga iële cris le sam ponden iona rnat corres Financ de inte onze van ing van rder gen bevo ter Bijdra ave

Nieuw

Nationale cultuur en communicatie Boedapest: Werk aan de winkel onder de grond aanslag houdbaa r bij emigratie naar Hongarij Positiev ee sfeer, vernieuw Onderhoud van De Hon uw vakantiewoning ing, maa gaarse Logistic in Hongarije r met Spoorw a 200 minder HBN: Hongarij egen: e een veilige bezoeke 9 op het regio voor investeri rs spoor ngen naar een Interviews: Rondje langs nieuwe de velden Proef tijd!

“Het leve geslaag d, kon n is op ijn ove zichzelf Uitgave ter rleden?

Fiscale bevordering nutteloo van de internationa s, allee le samenwerki behand ng met Hongarije eling n de pass geldvers Kinderen ie telt” trekking als pass en e-partou t HBN: Grenzel oos ond ernemen in de wetensc hap Conserverende

Uitga ve ter bevor

Uitg

derin

g van de intern ation

ale same

nwerk

ing met Hong

arije

32

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 18

are

In Hungary/Belgium • The Dutch Embassy in Budapest • ITD Hungary in Budapest • Our advertisers in Hungary • All Hungarian subscribers • The Hungarian Embassy in Brussels • Our advertisers in Belgium • All Belgian subscribers Target Group “Hongarije in Zaken” International business people from The Netherlands, Belgium and Hungary. They are interested in doing business with Hungary, or are already active in Hungary and look for further possibilities to co-operate with Hungarian companies to achieve further expansion to the Eastern of Europe. Hungary is good location to set up a Headquarter for Central and Eastern Europe. We also have readers with personal interest in Hungary and they like to be informed about Hungarian developments and the international co-operation with The Netherlands and Belgium.

How does it work?

Start promoting your company to our Belgian and Dutch business readers by ordering a “Matchmaking Advertisement”. This is a quarterpage advertisement in the magazine “Hongarije in Zaken” and an article on our international portal inZaken.eu.

This multimedia “Matchmaking Campaign” is available for only € 89,25 (VAT included). You will receive several free copies of the magazine with your invoice.

Contact the ITD Hungary We have a co-operation with the ITD Hungary in The Hague to bring companies together and are proud to have this special opportunity available with their approval. Contact mister Gábor Grenczer for more information.

Hungarian Business Network (HBN) The HBN is a professional business network with connections to interesting companies. Their mission is to promote and facilitate between Hungary, the Netherlands and Belgium. Together with PublisherPartners they provide an unique platform to exchange experiences and business opportunities for Hungarian companies on the Dutch and Belgium market.

A very active Network that organizes events, business trips and company visits.

With several publications in print and online. You will receive information and will have the chance to attend at the events or read all about the event in the media.

The Hungarian Business Network P.O. Box 1175 3900 BD Veenendaal The Netherlands Email: info@huchamber.nl Website: www.huchamber.nl

C E R E D

Partnership Dutch-Hungarian office active in Hungary in the field of architecture and project management.

Together with a team of established local consultants, we aid our clients through all phases of their building developments.

architectureWe focus on industrial/ residential/ office and restaurant projects where a high standard of design is required.

andWe have know-how

and experience with implementing the most modern environmental friendly technologies into a building.

project management

ITD Hungary in The Netherlands Telephone: 31-70/383-8104 E-mail: thehague@itd.hu Website: www.itd.hu Po dm aniczk y u.1 6. 10 65 B udap e st

+3 6 1 30 2 62 5 7

of fice @ ce re d. e u

www.ce re d.e u

Hongarije in Zaken | 2009 ed.18

33

Advies in Communicatie | Grafische Producties | Uitgeverij |

PublisherPartners is een grafisch productiebedrijf en uitgeverij. Wij helpen onze klanten met het overbrengen van hun boodschap naar hun doelgroep. Elke gewenste uitgave op papier of op internet verzorgen wij in eigen huis of met onze geselecteerde partners.

Hier had úw Kleintje kunnen staan!

Voor € 75,00 Inclusief opmaak én een proefje vooraf.

Uitgeverij PublisherPartners adviseert én ondersteunt collega uitgevers. Hiernaast geven we het nederlandstalige magazine Hongarije in Zaken uit en we zijn uitgever van het internet portaal www.inZaken.eu. | Luchthavenweg 81.139 | 5657 EA Eindhoven | t 040-2350250 | | f 084-7189786 | www.publisherpartners.com |

We hebben beperkte mogelijkheden voor de plaatsing van deze kleintjes, bezoek onze website voor deze mogelijkheden.

1. Bouwkundige begeleiding voor particulieren en bedrijven Architectuur, bouwkundige inspecties en advies over constructies. Verder zijn we specialisten op het gebied van: klimaatbeheersing, aanleg van elektriciteit, gas en water.

2. Analyses en verbeterprojecten Inspecteren van (elektrische)energiesyst emen, computernetwerk optimalisatie en (energie) besparingstrajecten.

3. Alternatieve klimaatbeheersing Minder milieubelastende oplossingen voor het verantwoord verwarmen of koelen van uw bedrijfspand of woning. Zo zijn wij gespecialiseerd in zonnecollectoren en bijbehorende warmtepompen.

We hebben uitgebreide expertise in het opwekken van energie en het implementeren van het meest ideale systeem voor uw situatie. Neem contact met ons op voor meer informatie.

Perimeter Kft.

www.

hongarijeinzaken .nl

Mr. György Bakos director Pajtás utca 26.

H-1131 Budapest, HUNGARY Mobile: 0036-305379668 E-mail: bakosgy@perimeter.hu www.perimeter.hu

EuroPlastics A müanyagok terén a pannered

Vertaalbureau Translavic BV verzorgt kwaliteitsvertalingen van en naar het Hongaars en alle overige Centraal- en Oost-Europese talen en op alle vakgebieden. Ons uitgebreide netwerk van vertaalspecialisten spreekt de (vak)taal van onze opdrachtgevers.

Alle projecten worden vertaald door moedertaalsprekers en vertalingen worden standaard nagelezen door een tweede vertaler (revisor).

Translavic hanteert aantrekkelijke tarieven en levert een kwaliteitsvertaling waarop u kunt vertrouwen. Kijk verder op: www.translavic.eu

34

Hongarije in Zaken | 2009 ed. 18

Uw leverancier voor zwembaden, drinkwaterfilters, buffertanks (septic tanks), vetafscheiders en leidingwerk in Hongarije.

il diVino Wijnen, voor bijzondere en spannende wijnen, relatiegeschenken of een verrassend wijnabonnement.

Het il diVino Wijnabonnement elk kwartaal een verrassingspakket met bijzondere wijnen Hierbij krijgt u 10% korting t.o.v. de winkelwaarde. € 44,00 (i.p.v. 49,00).

De prijzen zijn al inclusief BTW

Wij zijn gespecialiseerd in het lassen van kunststofleidingen.

Ook in Hongarije zijn we hiervoor DVS gecertificeerd.

Uw contact in Nederland: Triny van Rooij +316-23627439 info@TVRKunststoffen.nl

www.europlastics.hu

il diVino Wijnen Bussumerstraat 6 1211 BK Hilversum Tel: 0031-(0)356229159 Mobiel: 0031-(0)628597430 E-mail: info@ildivino.nl

www.ildivino.nl

Kódex Advisory & Consulting International Business and Cultural Management

Kódex Advies en Begeleiding is een Nederlands bedrijf voor internationaal zakelijk én cultureel management.

Wij verlenen onze diensten aan het midden- en kleinbedrijf, multinationals en non-profit organisaties in met name Nederland en Hongarije.

Uw logistieke partner voor Hongarije en de rest van Europa!

• Transport: met 300 voertuigen door Europa.

• Warehousing: 100.000 m2 in Nederland en Hongarije.

• Intermodal: ook per spoor, binnenvaart en short-sea.

Vestigingen in Hoogezand (NL), Tilburg (NL) en Budapest (H).

Distributor for Country Sales Workshops and Education Design and Construction Architecture and Art

Fönix-Múzsart Ltd. Kossuth út 18/a 2696 Terény, Hungary E-mail: info@muzsart.hu Tel: 00 36 20 3202540 www.muzsart.com

We werken ook voor EU-landen en wereldwijd.

Kódex Advisory & Consulting Sfinxdreef 22 3564 CN Utrecht The Netherlands Phone: + 31 646 208173 (NL) Fax. + 31 847583085 www.kodexconsulting.com E-mail: info@kodexconsulting.com

CalcArt lime-based plasters and pigments

www.reining.nl

Distributeur worden?

Főnix-Múzsart Kft is op zoek naar een distributeur voor Nederland. Heeft u interesse?

Neemt u dan contact op met Eva Kronauer via haar website: www.kodexconsulting.com of op haar mobiel +31 646208173 (NL).

w w w. v a s t g o e d h o n g a r i j e . n l

Te Koop!

Uw hulp bij het vertrouwd zoeken naar koop- en huurwoningen in Hongarije

Gastenaccommodatie te koop Bestaande uit: twee kamers voor gasten in de villa, twee chalets in de achtertuin én een mini-camping. Het geheel ligt op een gunstige plek in een toeristisch dorp in het noordoosten van Hongarije.

De Hongaarse Producten

Specialist

Een vaste klantenkring en goede reclame zorgt voor nieuwe en steeds terugkerende gasten...

Vakantiewoningen te koop Diófaház Gastenaccomodatie Gyöngyvér Pap Ady Endre út 12 3348 HU Szilvásvárad Tel: +36 203348959 diofahaz.for.sale@gmail.com

www.diofahaz.hu Informatiefilms over Diófaház gastenaccomodatie zijn beschikbaar via zoekopdracht “diofahaz” op www.youtube.nl

• Levensmiddelen • Wijnen • Unicum • Pálinka’s • Likeuren • Túrórudi • Tészta (pasta) • Kruiden

zie onze website:

www.vastgoedhongarije.nl 0031-512-372723 of 0031-6-50654053

www.huned.nl info@huned.nl

Hongarije in Zaken | 2009 ed.18

35

Partner in Logistiek en Productie Onze Visie Tevreden relaties ontstaan door tevreden medewerkers.

Tevreden medewerkers ontstaan door goede werk- en woonomstandigheden. Dit is het gegeven waarop de filosofie van EU-People gefundeerd is.

+

Onze Missie Continue te behoren tot de beste uitzenders / detacheerders van Internationale medewerkers in (Zuid) Nederland en Noord BelgiĂŤ.

= Onze eigen werfkantoren in Hongarije en Polen vinden voor u de beste werkkrachten.

Uw voordeel Vanzelfsprekend komen wij in een persoonlijk gesprek kennis maken ĂŠn luisteren naar uw wensen. We maken uw voordelen direct helder, bieden u onze expertise aan en geven antwoord op al uw vragen.

Kunnen we zaken doen?

uitzenden - detacheren - payrolling - werving & selectie - personeelsdiensten

EU-People Ginnekenweg 32 4818 JG Breda Tel: +31-(0)76 5309 077

www.eu-people.nl