HiZ 21

Hongarije inZaken.eu

Hongarije

Najaar 2010 Editie: 21 - â‚Ź 6,95

PĂŠcs: European Culture Capital 2010

Nederlanders op zoek naar het warme Hongaarse Leven PĂŠcs 2010: FingerMarks project Hongaarse gemeenteraadsverkiezingen Positieve signalen, Roma en kleine bedrijven

De kunst van vandaag is de geschiedenis van morgen The situation of Hungarian agriculture Bijdrage van onze correspondenten Uitgave ter bevordering van de internationale samenwerking met Hongarije

Samenwerking: MALÉV en Hongarije in Zaken Hongarije in Zaken is beschikbaar voor alle Business-Class reizigers op het traject Amsterdam-Boedapest.

PublisherPartners (uitgever van Hongarije in Zaken) biedt deze service aan om de internationale samenwerking met Hongarije te bevorderen.

De zakelijke lezers aan boord van de Malév toestellen behoren tot de doelgroep en er ontstaat op deze manier voor alle betrokkenen een win-win situatie!

De juridische, fiscale, financiële en praktische vraagbaak voor vestiging en de aankoop van onroerend goed in Hongarije.

: ______________________________________________________

Contactpersoon : ___________________________________________ Dhr. / Mw. Adres

: ______________________________________________________

P.C. + Plaats

: ______________________________________________________

Tel.

: ______________________________________________________

E-mail

: ______________________________________________________

Lines

Naam

Guide

Gegevens aanvrager

t pleee m o C zien her itie ed

Wonen en kopen in H ongarije

- Gisela Bic skey -

“Wonen en kopen in Hongarije” (ISBN: 978-90-74646-30-7) kunt u middels onderstaand bestelformulier bestellen:

Wonen en kopen in Hongarije

Handboek: Wonen en kopen in Hongarije

voor de

Juridische vestiging , fiscale en pra ktische weg en aankoo wiJ p van onr oerend goe zer d in hon gar

gisela Bic skey

Guide

iJe

Lines

Automatische incasso vindt pas plaats als het boek aan u is toegestuurd Het boek kunt u ook via de Nederlandse/ Vlaamse boekhandel bestellen: www.guidelines.nl Kijk voor inhoudsopgave en/of het bestellen van het boek ook op onze internetsite: www.guidelines.nl

Het totaalbedrag van c 25,-- (= c 22,50 + 2,50 verzendkosten) kunt u als volgt voldoen:

❑

Per automatische incasso Ik machtig hierbij uitgeverij Guide Lines te Voerendaal om éénmalig c 25,-(inclusief verzendkosten) van mijn Nederlandse bank/giro rekening af te schrijven.

Bank/Giro rek.

: __________________________________________

Op naam van

: __________________________________________

Handtekening

: __________________________________________

Gelieve dit bestelformulier (te kopiëren) en op te sturen, te faxen of te mailen aan: Uitgeverij Guide Lines : Postbus 23084 - 6367 ZH Voerendaal (NL) Tel. + 31 (0)45-5754218 Fax. + 31 (0)45-5754535 E-mail: guidelines@planet.nl Internet : www.woneninhetbuitenland.info

In deze uitgave Voorwoord

6

5

Nederlanders op zoek naar het warme Hongaarse Leven

6-7

Bedrijfsadministratie in Hongarije

8-9

Pécs: European Culture Capital 2010

10-12

Innovatieve bedrijven, vergeet de innovatiebox niet

13-15

Hongaarse gemeenteraadsverkiezingen

16-17

Hungarian Business Network

18-19

Pécs 2010: FingerMarks project

20-21

Positieve signalen, Roma en kleine bedrijven 22

10

20

De kunst van vandaag is de geschiedenis van morgen

23

The situation of Hungarian agriculture

24-25

Impressie: Opening van gallerie Suez

26

Colofon Uitgeverij: • PublisherPartners - inZaken.eu www.publisherpartners.com ISSN: 1879-4629 Redactie: • PublisherPartners Ondersteuning door: Anika Verhoeven en Noëmie van Wylick.

• Marianne Visser van Klaarwater - redactrice • Elvira Loomans - eindredactrice hongarije@inzaken.eu Bladmanagement en realisatie: • PublisherPartners Opmaak door: Joep Klunhaar

Correspondenten in deze uitgave: • Mária Ballendux-Bogyay • Ernst-Jan de Roest • Anton Wetters • Peter Olsthoorn • Frits Niessen • Eva Kronauer • Csilla Tordai Copyright: • PublisherPartners – inZaken.eu Oktober 2010. Niets uit deze opgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd of anderszins toegepast worden.

Disclaimer: Hongarije in Zaken besteedt de grootste zorg aan het samenstellen van het magazine, maar de auteurs (correspondenten) zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun artikelen en de adverteerders voor de inhoud van hun bijdragen. Hongarije in Zaken kan op geen enkele wijze verantwoordelijk gehouden worden voor de gevolgen die kunnen ontstaan door interpretatie van de beschikbaar gestelde informatie.

Bronnen: De uitgever heeft zo adequaat mogelijk bronnen laten vermelden bij het betreffende materiaal en/of in onderstaand overzicht.

Wanneer hier onduidelijkheden over ontstaan, neemt u dan direct contact met ons op.

Overzicht: EVD, ITDH, Nederlandse Ambassade in Hongarije, Panoramio, Hongaars Verkeersbureau, I-stock en eigen materiaal.

Copyright© voorbehouden • PublisherPartners – inZaken.eu Bezoek ons op: www.hongarijeinzaken.nl www.inZaken.eu

inZaken.eu

Het portaal www.inZaken.eu is een international platform waarop (online) correspondenten in hun gewenste taal hun visie kunnen geven over de ontwikkelingen die zij meemaken binnen Europa. Het portaal heeft vier focuslanden (Hongarije, Polen, Roemenië en Tsjechië) én een algemeen gedeelte voor artikelen en nieuws dat over andere landen, binnen Europa, gaat.

Europees correspondenten netwerk

Deze artikelen worden in het Nederlands of het Engels aangeleverd door een ruim netwerk van (online) correspondenten. Zodra een artikel is gepubliceerd door onze redactie, wordt hiervan automatisch een RSS-feed gemaakt, die op meerdere andere websites of socail media websites doorgeplaats wordt. U kunt zich ook rechtstreeks op een gewenste RSS-feed abonneren. U blijft op de hoogte door artikelen over uw land naar keuze én in de door u gewenste taal.

Voorwoord

Hidde van Erp Uitgever

We kennen het allemaal, dat warme gevoel dat je krijgt van binnen als je denkt aan een bepaalde plaats, gebied of land. Maria Ballendux–Bogyay weet dit als geen ander te omschrijven voor het mooie land Hongarije. Ze heeft een prachtig openingsartikel geschreven over Nederlanders die op zoek zijn naar het warme Hongaarse leven. We hebben deze editie geprobeerd om u als lezer ook een beetje een warm gevoel te geven om wat tegengas te geven in deze vaak sombere tijden voor velen.

Pécs staat nog steeds in het nieuws als Culturele Hoofdstad van Europe en we hebben in deze uitgave enkele artikelen kunnen opnemen om u wat op de hoogte te kunnen stellen van enkele bijzondere projecten.

Hierbij hebben we binnen het team versterking gekregen van Marianne Visser van Klaarwater en heeft Elvira Loomans ons geholpen als eindredactrice. Op het kantoor van PublisherPartners in Eindhoven hebben we een nieuw team samengesteld om tot deze uitgave te komen en hierin hebben drie studenten hun taken goed weten te vervullen. Anika en Noëmie op het gebied van redactionele ondersteuning en Joep voor de opmaak van deze uitgave.

Het openingsartikel van Maria Ballendux-Bogyay wordt gevold door Eva Kronauer die ons over de verschillen van bedrijfsadministratie tussen Nederland en Hongarije een en ander bijbrengt. Een goede boekhouder is goud waard en kan een goede hulp zijn bij het proces naar een succesvolle ondernemer. Dat Pècs zich in 2010 ‘European Culture Capital’ zou noemen, leek generaties lang ondenkbaar. Toch is het zo! Zo organiseerde de Nederlandse Accessoires Foundation het “handschoenenproject” FingerMarks en Marianne Visser van Klaarwater vertelt hierover. Ook Ernst-Jan de Roest heeft een erg interessant artikel ingebracht over de innovatieve kracht van zowel Nederland als Hongarije. Zeker de moeite waard om hier even voor te gaan zitten.

Vervolgens is Frits Niessen aan het woord. Zijn oorspronkelijke artikel over de Hongaarse gemeenteraadsverkiezingen was binnen een week na de uitslag publicatieklaar, maar toen gebeurde iets onverwachts…

Peter Olsthoorn verteld zowel over Hongarije als Nederland die de nodige positieve signalen vertonen aan de vooravond van het EU-voorzitterschap van Hongarije vanaf 1 januari 2010. Csilla Tordai daarin tegen verteld over de kunstbeschermers van de Arpad Forgo tentoonstelling. Anton Wetters bijt het spits af in een vernieuwde rubriek en heeft een Engelstalig artikel over de Hongaarse landbouw verzorgd. Zelf was ik nog aanwezig bij de opening van de exporsitie van Arpád Forgó in Galerie Suez, hiervan een korte impressie aan het einde.

Ik wens u erg veel leesplezier en een warm gevoel toe!

Met vriendelijke groet,

Hidde van Erp

Uitgever hidde@publisherpartners.com

Cover foto: De Domkerk in Pécs.

Het is een van de voornaamste kerken in romaanse stijl in Hongarije afkomstig uit de 11e eeuw. De kerk wordt gekenmerkt door een mediterraan aandoende atmosfeer.

Foto: László Körtvélyesi

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

5

Mária Ballendux-Bogyay Correspondente

Nederlanders op zoek naar het warme Hongaarse leven Sommige Hongaarse dorpen tellen inmiddels bijna meer huizen die in eigendom van Nederlanders (en andere buitenlanders) zijn dan van Hongaren. De aanwezigheid van Nederlanders in Hongarije heeft in meerdere opzichten een positief effect op het leven in de Hongaarse dorpen.

Charmante sfeer Warmte, hartelijkheid, beleefdheid en het vermogen om een ongedwongen, gezellige en charmante sfeer te creëren zijn typisch Hongaarse eigenschappen.

Juist deze karaktertrekken van de Hongaren zijn voor veel Nederlanders een reden waarom ze zich tot het land aangetrokken voelen en er willen wonen. Uiteraard zijn de beweegredenen van Nederlanders om een (vakantie)huis of appartement in Hongarije te zoeken zeer persoonlijk.

Maar toch is een van de belangrijkste redenen de Hongaarse gastvrijheid.

“Veel Nederlanders vinden dat Hongarije misschien qua landschap niet zo mooi is als bijvoorbeeld de prachtige kustgebieden met hun schitterende historische stadjes in Italië, in Frankrijk of in Spanje, maar dat de Hongaarse mensen een veel

Foto: Jan van Kuijk

6

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

warmer hart hebben dan bijvoorbeeld de Fransen en dat de sfeer in Hongarije zeer ongedwongen is”, stelt Rosa Koelemeijer vast in haar boek “Hollandse bergen”.1 Deze Hongaarse warmte en ongedwongenheid spreken Nederlanders zeer aan. Hoe vaak komt het niet voor dat de Hongaarse buren met een tafel vol met lekkernijen de Nederlanders ontvangen na hun lange reis uit Nederland. “Waar vind je zoiets in Nederland”, verzuchtte een van mijn Nederlandse kennissen die een tanya (een ruime lap grond met een boerderij aan de rand van het dorp) op de Hongaarse poesta heeft. Vaak vinden Nederlanders het eenvoudige, rustige Hongaarse plattelandsleven gewoon charmant.

Deze levensstijl herinnert de oudere Nederlanders aan die van Nederland in de jaren vijftig van de vorige eeuw.

Het fruit smaakt er beter Ook groeit het aantal Nederlanders dat niet alleen een tweede huis in Hongarije koopt, maar zelfs naar Hongarije emigreert. De redenen om naar Hongarije te vertrekken zijn vaak gedeeltelijk dezelfde als waarom ze een vakantiehuisje in Hongarije kopen. Naast de al genoemde Hongaarse gastvrijheid vindt men dat het levensonderhoud er –buiten Boedapest– aanzienlijk goedkoper is dan in Nederland of in andere West –Europese landen. Nederlanders met bijvoorbeeld een relatief klein pensioen kunnen op het Hongaarse platteland een grote vrijstaande boerderij met een flinke lap grond kopen, een tuinman betalen, in restaurants eten enzovoort.

Naast de gastvrijheid en het goedkopere levensonderhoud zijn er ook andere factoren die Nederlanders stimuleren om naar Hongarije te verhuizen.

Het klimaat bijvoorbeeld. Je kunt er van mei tot en met oktober op een zonnig terrasje zitten en door de vele zonuren heeft ook het fruit er meer smaak. Verder vinden de Nederlanders het plezierig dat het bier er niet meer dan een euro kost en de mensen bijvoorbeeld op de markt meer tijd voor een praatje hebben dan in Nederland.

“Nederlandse” dorpen in Hongarije Sommige Hongaarse dorpen tellen inmiddels bijna meer huizen die in eigendom van Nederlanders (en andere buitenlanders) zijn dan van Hongaren.

De aanwezigheid van Nederlanders in Hongarije heeft in meerdere opzichten Uitgever Plataan, Amsterdam, 2007

1

straathonden en zwerfkatten op, die door hun eigenaren in de steek zijn gelaten. Zoals Ingrid Zaalberg in Zuid –Hongarije. Zij verzorgt deze arme beesten tot ze, hopelijk, weer een nieuwe baas kunnen vinden.

een positief effect op het leven in de Hongaarse dorpen. De nieuwkomers hebben timmermannen, tuinmannen, metselaars en andere werklui nodig.

Dit betekent werkgelegenheid voor de lokale bevolking. Sommige Hongaren geven zelfs hun baan op om op de huizen van Nederlanders (en andere buitenlanders) te passen tijdens hun afwezigheid. Met dit oppassen, verdienen ze een aardige boterham.

De in Hongarije wonende Nederlanders zorgen er ook voor dat veel Hongaarse dorpjes er nu wat fleuriger uitzien. Ze schilderen hun huis in frisse kleuren en kleden hun tuin aan met prachtige bloemen. Daarnaast vangen ze in hun directe omgeving vele Hongaarse

Omgekeerd maken de Nederlanders kennis met de warmere Hongaarse cultuur. Velen van hen nemen ook de moeite om de moeilijke Hongaarse taal te leren. Sommige Hongaarse woorden leren ze al snel. Naast egészségedre (op je gezondheid) zijn dat woorden als holnap (morgen) en hónap (maand). De Hongaarse tuinman of metselaar belooft namelijk vaak om holnap te komen, maar het wordt in de praktijk vaak een hónap later.

Natuurlijk zijn er ook Nederlanders die weliswaar een huis in Hongarije hebben, maar van de Hongaarse taal en cultuur niets willen weten. Hun keuze viel alleen op Hongarije omdat het daar met hun financiële middelen goed toeven is.

nuttig. Hoe meer contacten hoe beter.

Als er één land is waarvan Hongaren een democratische manier van denken kunnen leren, is het Nederland met zijn lange democratische en open tradities.

De goede Hongaars–Nederlandse banden kunnen een geweldige voedingsbodem zijn voor de Hongaarse burgers om hen te helpen bij het vestigen van een echte democratische civiele samenleving.

Tekst: Mária Ballendux-Bogyay Trainster Hongaarse taal en (zaken) cultuur www.alfold.nl

Hoe het ook zij, ik vind alle goede Hongaars–Nederlandse banden erg

Foto’s: Jan van Kuijk en Ingrid Zaalberg (reacties? doggyart.1@gmail.com)

Leven en werken met Hongaren Het nieuwe boek van Mária Ballendux-Bogyay

De auteur laat Nederlanders kennismaken met Hongaarse gewoontes, aardigheden en eigenaardigheden. Aandacht wordt ook besteed aan de cultuurhistorische achtergronden van de typisch Hongaarse karaktertrekken. Omdat Nederlanders beter met Hongaren kunnen omgaan als ze begrijpen hoe anderen over hun eigen manieren van doen denken, houdt het boek Nederlanders ook een spiegel voor.

Naast praktische aanwijzingen neemt ook historie van het land een belangrijke plaats in in dit boek. Wil men een land immers begrijpen, dan is kennis van zijn geschiedenis van groot belang.

Het verleden heeft een grote invloed op de mentaliteit van de inwoners van een land. Zeker in Hongarije, waar de geschiedenis nog altijd een essentieel element van het Hongaarse leven is.

Met “Werken met Hongaren” wil de auteur Nederlanders “een culturele gebruiksaanwijzing” van de Hongaren in handen geven. Het is geschreven voor Nederlanders die met Hongaren te maken krijgen in het kader van culturele, sociale of zakelijke contacten. Het is verplichte lectuur voor Nederlanders die meer over Hongarije willen weten, dan dat de Hongaarse Laagvlake poesta heet, er Hongaarse goulash wordt gegeten en Hongarije beroemde Hongaarse componisten heeft voortgebracht. Maar het is ook verplichte literatuur voor diegenen die meer over de Hongaren zelf willen weten dan hun beroemde aanleg voor melancholie.

Het boek is op meerdere plaatsen te bestellen, zo ook op: www.Bol.com ISBN-nummer: 9789460220784.

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

7

Éva Lilla Kronauer Correspondente

Bedrijfsadministratie in Hongarije Er zijn veel ondernemers die zich afvragen hoeveel de bedrijfsadministratie van een Hongaarse onderneming verschilt met die van een Nederlandse onderneming. Wanneer ze een bedrijf starten in Hongarije ervaren zij al snel klachten. Enkele daarvan zijn het buitensporige gebruik van stempels en papier, de directe of indirecte relatie van de boekhouder met de belastingdienst en natuurlijk de facturering. De basisprincipes van bedrijfsadministratie is in wezen hetzelfde. Kleine verschillen zitten echter in de uitvoering. Deze verschillen leiden vaak tot onnodige belemmeringen. Om deze problemen zo veel mogelijk te vermijden is het, als startende onderneming in Hongarije, verstandig deze voortijdig te herkennen, in kaart te brengen en op te lossen. Zo kan men zich snel weer concentreren op het succes van de onderneming.

En alleen in specifieke gevallen en bij notariĂŤle overdrachten zijn deze handtekeningen hier nodig.

Stempels en papier In Hongarije moeten veel officiĂŤle documenten ondertekend en gestempeld worden door de notaris. Dit geldt ook voor maatschappelijke organisaties. Deze handtekeningen zijn verder beperkt houdbaar (bijvoorbeeld 30 dagen) en niet bruikbaar voor andere documenten. Dat is de reden waarom sommige organisaties, zoals banken, bij een officieel contract zullen vragen om een bewijs van de notaris om de echtheid en geldigheid hiervan te controleren.

Een voorbeeld hiervan is dat een ondernemer een rekening van de notaris voor het controleren en ondertekenen van een officieel document altijd beschikbaar heeft als bewijs. Hierbij is de factuurdatum heel belangrijk omdat deze de houdbaarheid aangeeft, vaak tot 30 dagen hierna. Dit betekent uiteraard dat er veel tijd en geld aan persoonlijk bezoek moet worden besteed. Dit proces is voor ons, hier in Nederland, onbegrijpelijk omdat hier nauwelijks gebruik wordt gemaakt van deze stempels.

8

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

Factureren Om facturen als authentiek document te beschouwen moeten deze ondertekend en afgestempeld worden. Deze stempel moet beschikken over de bedrijfsnaam, het adres en het rekeningnummer. Hier moet men wel voorzichtig mee zijn. Veel bedrijven hebben twee stempels, een met de volledige gegevens voor de facturering en een met alleen de bedrijfsnaam en het adres.

Dit is erg vreemd voor de Nederlandse ondernemer in Hongarije. In de meeste gevallen zijn die gewend om een factuur elektronisch te verzenden.

Het gebeurt dan ook zelden dat een factuur een handtekening en stempel heeft. Daarnaast zijn de vereiste gegevens op een factuur in Nederland veel minder dan die in Hongarije.

In Hongarije zijn er veel problemen met het ontvangen van buitenlandse facturen. Het probleem is niet dat de factuur niet betaald wordt, maar dat de meeste elektronische ontvangen facturen niet geldig zijn voor belastingaftrek. Dit is het gevolg van de huidige wetgeving. Zelfs als het rechtvaardig is en het bedrijf er recht op heeft!

In 2006 werden ook in Hongarije de EU richtlijnen wat betreft het BTW-beleid ingevoerd. Meer informatie kunt u vinden op http://eur-lex.europa.eu.

Om elektronisch een geldige factuur te verzenden moet deze een digitale handtekening en stempel hebben of verzonden worden via EDI. Een goede boekhouder is goud waard Het opbouwen van een goede relatie met uw boekhouder is zeker de moeite waard. Zorg ervoor dat u en

uw boekhouder zich van de zakelijke en bestuurlijke verschillen bewust zijn. Dit geldt natuurlijk ook voor de culturele verschillen. Bespreek met elkaar wat er behandeld moet worden, wat uw verwachtingen zijn en wat uw boekhouder nodig heeft voor de beste prestaties.

In Nederland bezoekt u uw boekhouder waarschijnlijk een keer per jaar of kwartaal en vooral bij het afsluiten van het boekjaar. In Hongarije kunt u beter vaker contact hebben met uw boekhouder.

De meeste Hongaarse ondernemers hebben een boekhouder in dienst.

Dit omdat de regels en voorschriften zo vaak veranderen dat het voor de

GRATIS

ondernemer moeilijk te volgen is. Een andere reden is dat de Hongaarse bedrijfsadministratie erg complex is.

Zo schuiven ondernemers deze last door naar een boekhouder en weten zich zo weer vrij te maken voor het ondernemen.

Een goede boekhouder heeft alle informatie up-to-date, de routine en de juiste sjablonen. De boekhouder heeft zich gespecialiseerd en kan zo snel en nauwkeurig te werk gaan. Mochten er vragen zijn dan kan de ondernemer altijd nog bij het proces betrokken worden.Het begint pas echt stressvol te worden bij het afsluiten van een boekingsperiode (vaak een kalenderjaar). Dan moet namelijk maar blijken of alle documenten voorzien zijn van

SPECIALE ACTIE

GRATIS soeppakket

Bestel de HuNed Vuurplaats + Bogrács (speciale pan) en krijg een soeppakket én traditionele houten lepel gratis bij de bestelling!

Bogràcs op open vuur

Bij de bestelling kunt u aangeven dat u gebruik maakt van deze speciale “Hongarije in Zaken Aktie”.

De HuNed Vuurplaats waar u een Bogrács in kan plaatsen om traditioneel te koken, zonder een open vuur.

alle vereiste stempels en handtekeningen. In veel gevallen zal blijken dat er nogal wat facturen en andere bonnetjes niet goedgekeurd kunnen worden door de boekhouder en/of volgens de regelwetgeving.

Deze vervelende ervaringen kunnen gemakkelijk voorkomen worden wanneer men zich hier van te voren in verdiept of direct een boekhouder inschakelt.

Een goede boekhouder is goud waard en kan een goede hulp zijn bij het proces naar een succesvolle ondernemer!

Tekst: Eva Lilla Kronauer Kódex Advies en Begeleiding

Uw logistieke partner voor Hongarije en de rest van Europa!

• Transport: met 300 voertuigen door Europa.

• Warehousing: 100.000 m2 in Nederland en Hongarije.

• Intermodal: ook per spoor, binnenvaart en short-sea.

Vestigingen in Hoogezand (NL), Tilburg (NL) en Budapest (H).

www.reining.nl

Overal een lekkere pan Gulyásleves of heerlijke Pörkölt maken!

Bogràcs in de HuNed Vuurplaats

Meer informatie over de HuNed Vuurplaats is beschikbaar via onderstaande website met de zoekopdracht “Vuurplaats”.

HuNed Vuurplaats

www.huned.nl Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

9

Marianne Visser van Klaarwater schrijft over mens en maatschappij. Van haar hand verschenen in de populair wetenschappelijke serie “Actuele Onderwerpen”, een elftal boekjes. Van het koningshuis tot paus Johannes Paulus II en van Jacques Brel tot Peter Paul Rubens en Vincent van Gogh. Daarnaast schrijft ze voor zowel gedrukte media als internet. Haar interesse voor Hongarije begon al in haar jeugd door op de piano operettes te spelen van Emmerich Kalman en Franz Lehar.

Wat haar verder boeit aan Hongarije? De cultuur, geschiedenis, keuken, wijn, maar vooral ook: de moed/inzet van een volk om ondanks een bewogen historie het land te ontwikkelen.

Marianne Visser van Klaarwater Redactrice / Correspondente

Pécs: European Culture Capital 2010 Projectleider Csaba Rusza: ‘invloed reikt verder dan 2010’ De betekenis van European Culture Capital reikt verder dan alleen maar cultuur voor dat ene jaar.

Samen strevend naar dat ene doel om de plaats op de internationale kaart van cultuur te plaatsen, treedt ook samenwerking op binnen economie en politiek, zo merkt men in Pécs.

Dat Pécs zich in 2010 ‘European Culture Capital’ zou noemen, leek generaties lang ondenkbaar. Gelegen aan de voet van het Mecsekgebergte stond Pécs vooral bekend om haar steenkolenmijnen, ijzergieterij en uranium. Ook vond er handel plaats en wel in hout en, de nog steeds florerende, wijnbouw. Aan de razendsnelle ontwikkeling, die de mijnbouw met zich meebracht, dankte de stad haar wereldberoemde fabrieken. Waaronder porseleinfabriek Zsolnay.

Met het onteigenen van de fabrieken door het Sovjetregime begon hun economische val. Het aantal werknemers bij Zsolnay daalde van destijds 2.000 tot 200 nu. (Een contract met IKEA om vanaf 2009 gedurende 7 jaar jaarlijks 5.000 ton aardewerk te vervaardigen, kwam niet tot stand.) De belangrijkste bron van bestaan voor Pécs werd de mijnbouw. Mede door de politieke ontwikkelingen moesten de mijnen sluiten. Maar nieuwe industrieën, veelal gefinancierd met vreemd kapitaal, kwamen op. De belangrijkste werkgevers voor de plaatselijke bevolking zijn nu vooral: Pécs Beer co, het slachthuis Delhús, DDGAZ gas, DEDASZ krachtcentrale en tabaksindustrie BAT (Brittish-American Tobacco). Pécs behield haar reputatie, als belangrijkste handelsplaats van de regio, aan zijn wijn met momenteel een gunstig investeringsklimaat.

Vooral cultuur, met het jaar 2010 als katalysator, wordt nu gezien als een belangrijke bron van inkomsten. ‘De feestverlichting blijft aan het eind van dit jaar branden zodat we als stad

10

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

steeds in beweging blijven. Ons voornaamste doel is dat onze voormalige uranium en steenkolenstad zich een plaats heeft verworven op de culturele kaart van Europa,’ meent projectleider Csaba Ruzsa.

Culturele erfgoed Een belangrijke prepositie biedt het culturele erfgoed. Door de geschiedenis heen stond Pécs zowel onder invloed van de Romeinen, als van de Turken en Habsburgers. Bij de dom bevinden zich de catacomben uit de 4e eeuw, de zogenaamde Cela Septichora, die sinds 2000 vermeld staan op de Unesco erfgoedlijst.

Tijdens de regering van Hadrianus (117-138 na Christus) stichtten de Romeinen de stad op de plaats van hun toenmalige postkantoor. Gelegen aan

de zogenaamde ‘Mediterraanse route’, destijds een van de belangrijkste handelswegen, was de plaats van grote economische betekenis. Het verbond oost met west en liep later dwars door de stad.Later kreeg deze straat de naam ‘Pécs route (Pechyuth)’ zoals blijkt uit een document van 1235. De naam wijst op het Hongaarse getal voor vijf, namelijk, ‘pecs’, en verwees naar de vijf kerken van Pécs.

Naast handel en economie was de plaats uitgeroeid tot een belangrijk christelijk centrum. Deze rol kreeg ze vrij snel nadat de Romeinse keizer Constantijn in 313 de vrijheid van godsdienst toestond, maar pas in 1009 werd Pécs een bisschopsstad.

Behalve een universiteit (1367-1526 en vanaf 1923) was in de stad ook een theologisch seminarie gevestigd.

Zowel aan de Romeinen als aan de bisschoppen dankt Pécs haar culturele rijkdom.

De Turkse bezetting (1543-1696) maakte een eind aan zowel de economische bloei als aan de christelijke betekenis van Pécs. Op de vlucht gedreven door de Turken stroomde de stad leeg. De handelsstraat en de markt maakten plaats voor de bazaar vol kleurrijk geklede Turken. Pas in 1710 bloeide de stad weer op dankzij wijnbouw, fabricage, handel en het vormen van gildes. De moskee op het centrale plein en enkele andere Turkse monumenten werden gekerstend. Aan de Habsburgse rijk (einde 17e eeuw-1918) dankt de stad haar vele barok. Juist al deze monumenten uit verschillende periodes maken de stad tot een belangrijke culturele trekpleister.

Investeringsprogramma 2010 • Regionale bibliotheek en kenniscentrum.

• Zsolnay Cultural Quarter: een culturele en artistieke ruimte met horecavoorziening op 41.000 m2 voor jaarlijks 200.000 bezoekers. Het in 1853 opgerichte familiebedrijf Zsolnay behoorde ooit tot de meest unieke porseleinfabrieken ter wereld.

• Conferentie en concertcentrum: voor conferenties, beurzen en culturele festivals op internationaal niveau.

• Grote expositieruimte • Publieke pleinen en parken: ruim 70 openbare ruimtes kregen een nieuwe functie ten behoeve van sport en ontspanning, zoals culturele evenementen.

• Museumstraat: renovatie van de Kápalan Utca. Dankzij dit in 1970 ontstane netwerk van acht musea in één straat is Pécs een belangrijke schakel geworden binnen de Hongaarse museumwereld.

Investeringen Om de culturele rijkdom nog meer te verhogen werd in 2004 besloten tot een omvangrijk investeringsprogramma binnen het kader “European Cultural Capital 2010”. Volgens planning zou dit totale project in 2010 afgerond zijn.

Om verschillende redenen, waaronder de financiële crisis, werd dit voor sommige projecten niet gehaald. Zo is de opening van het nieuwe Zsolnay centrum uitgesteld.

Museumstraat Van onschatbare culturele waarde is het project ‘Museumstraat’. Dit zijn acht musea in de Kápalan Street, met onder andere het museum van de mijnbouwgeschiedenis. Vooraan bevindt zich het prestigieuze museum van Zsolnay, ooit de grootste maker van keramiek binnen Europa.

Binnen het museum zien we diverse gloriestukken uit de goede oude tijd, waaronder fraai vorm gegeven tulpen.

Aan de overkant bevindt zich het Baranya County Museum met werken van Victor Vaserely. Deze in Pécs geboren schilder werd wereldberoemd dankzij zijn popart kunstwerken.

Zijn composities zijn zeer rigoureus en hebben abstracte perspectieven, zoals onverwachte wendingen. Later maakte hij naam met de zogenaamde kinetische kunst. Dit betrof deels echt driedimensionaal draaiende panelen, maar ook deels gelaagde schilderijen op plexiglas. Beide geven aan de toeschouwer de indruk van beweging

Bauhaus Een internationale trekpleister in de “Museumstraat” speelt de op 15 augustus 2010 geopende permanente expositie van Bauhaus. Van 1919 tot 1933 was dit een opleiding voor beeldende kunstenaars, ambachtslieden en architecten. Honderden kunstwerken, schilderijen, documenten en foto’s richten nu de schijnwerper op de door Walter Gropius in 1919 opgerichte school. De leer en denkwijze van deze school (1919-1926) met zijn heldere en, wars van jugenstil zijnde, klare vormen had een wereldwijde invloed.

Gropius en de zijn streefden naar een volledige eenheid van alle kun-

sten, met de architectuur als leidinggevende discipline.

In voorbereidende cursussen leerde de student alles over materialen, hun structuren en mogelijkheden voor de eigentijdse vormgeving. Het beoefende handwerk richtte zich niet op ambachtelijke werkstukken maar vooral op het vervaardigen van modellen voor doelmatige serieproducten..

Meer dan 20 Hongaarse kunstenaars namen deel aan Bauhaus. Zo toont de expositie niet alleen het werk van onder meer de voormalige leraren Paul Klee en Wassily Kandinsky, maar ook van László Moholy-Nagy en andere Hongaren.

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

11

Feest van de buurman ‘Het jaar 2010 is de motor voor verdere groei en ontwikkeling van Hongarijes meest kleurrijke stad’, meent Csaba Rusza. Volgens hem telt de stad maar liefst negen nationaliteiten: Oekraïners, Serven, Duitsers, Zigeuners, Roemenen, Russen, Grieken, Polen en Kroaten. Rusza: ‘Alle naties moeten met elkaar Pécs opbouwen.

Wantrouwden de buren elkaar tijdens het Russisch bewind, nu moeten ze elkaar leren kennen. Een goede aanloop daartoe vormde ‘het feest van de buurman’: een project waarbij 1.500 buren elkaar uitnodigen. Door elkaar te kennen ontstaat er samenwerking en daardoor meer eenheid.’

Dankzij allerlei culturele programma’s tijdens het afgelopen jaar nam het netwerken meert toe. Door met elkaar te overleggen en samen te werken werden de banden tussen gemeentelijke, culturele en economische organisaties hechter. Ook de internationale banden

wil Pécs verstevigen. Om een brug te slaan tussen culturen nodigt het grenzenloze Pécs anno 2010 Europese kunstenaars uit om naar de stad te komen. Onder de ruim 13 projecten, waaraan Nederlanders deelnemen, valt ook de expositie “Vitamine Br” van het stedelijk netwerk BrabantStad 2018. Na het succes van 2010 willen de Brabanders ook in 2011 zich tonen in Pécs. Met deze samenwerking tussen Pécs en Brabant, geboren uit een burgerinitiatief, wil BrabantStad zich profileren voor de nominatie Europese stad van Cultuur 2018.

Voorzitterschap EU 2011 Politiek bezien krijgt Pécs ook in 2011 een extra stimulans om haar stad op een hoger cultureel niveau te plaatsen. In de tweede helft van 2011 neemt Hongarije het voorzitterschap van de Europese Unie over. De president beraamt zich nu al op het organiseren van een aantal ontmoetingen en programma’s in Pécs. Naar verwach-

ting zal ook Jose Manuel Barroso een bezoek brengen aan de stad.

Dankzij de titel European Capital of Culture kreeg Pécs de unieke kans om zijn op industrie gebaseerde economische structuur over te zetten op een culturele basis. Dankzij Pecs 2010 herontdekte de stad haar stedelijke karakter, haar boeiende geschiedenis, haar mooie openbare ruimtes.

Tekst: Marian Visser van Klaarwater Foto’s: László Körtvélyesi

Hongarije Vakantieland

www.HongarijeVakantieland.nl geeft internetgebruikers toegang tot inmiddels meer dan 300 artikelen met relevante Hongarije informatie: recepten, geschiedenis en tientallen plaatsbeschrijvingen.

Met ruim 90.000 paginabezoeken door 40.000 bezoekers per maand is www.HongarijeVakantieland.nl de populairste website van Nederland en Vlaanderen over Hongarije. Ook voor uw zakelijk aanbod dé plaats om uw aanbod te tonen. www.HongarijeVakantieland.nl toont de bezoeker op overzichtelijke wijze informatie over o.a. Hongaarse steden en dorpen, musea, natuur en recreatiegebieden, (water)sporten en (verblijfs)accommodaties in Hongarije en het laatste nieuws.

12

www.HongarijeVakantieland.nl

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

Ernst-Jan de Roest Correspondent

Innovatieve bedrijven, vergeet de innovatiebox niet Zowel Nederland als Hongarije staan bekend om hun innovatieve kracht1. Een bijzonder fenomeen die zowel in Hongarije als in Nederland fiscaal bezien wordt beloond! De Hongaarse en Nederlandse overheid hebben verschillende fiscale faciliteiten in het leven geroepen om innovatieve activiteiten te stimuleren. Deze fiscale maatregelen hebben enerzijds tot doel het aantrekken van innovatie, denk hierbij bijvoorbeeld aan de R&D-centra van Audi, Bosch en Nokia die de afgelopen jaren zijn geopend in Hongarije, anderzijds het behoud van innovatie. Het behouden en aantrekken van innovatie versterkt namelijk de werkgelegenheid, welzijn en welvaart van een land. De economische en financiële crisis hebben daarbij wereldwijd een extra boost gegeven aan deze stimuleringsmaatregelen.

De afgelopen jaren ben ik menigmaal in contact gekomen met Nederlandse ondernemers die voornemens waren de Hongaarse markt met hun innovatieve producten te betreden. Dit artikel is juist voor deze groep ondernemers geschreven, nu dit artikel in het teken staat van de vernieuwde Nederlandse stimuleringsmaatregel voor innovatie, de innovatiebox.

1. De vernieuwde innovatiebox Ter stimulering van innovatieve werkzaamheden geldt vanaf 2007 een speciaal fiscaal regime voor inkomsten uit innovatie. De inkomsten komen in aanmerking voor een gereduceerd effectief tarief in de vennootschapsbelasting. In beginsel gold deze regeling slechts voor inkomsten uit immateriële activa waarvoor een octrooi of kwekersrecht was verleend. Vanaf 2008 zijn hieraan toegevoegd immateriële activa waarvoor een Speur- en Ontwikkelingsverklaring (S&O-verklaring) is afgegeven (hierna: S&O-activa).

Sinds 1 januari 2010 is deze regeling versoepeld ter verdere stimulering van innovatie. Vanaf deze datum heeft de octrooibox ook de meer passende naam ‘Innovatiebox’ gekregen. De belangrijkste wijzigingen in het regime zijn als volgt samen te vatten: • Het effectieve tarief is verlaagd van 10% naar 5%.

• De begrenzing van vier maal de

voortbrengingskosten die voorheen van toepassing was op de inkomsten, is komen te vervallen. Hierdoor worden alle kwalificerende inkomsten die uitstijgen boven de drempel effectief belast tegen 5%.

• De begrenzing van EUR 400.000 die voorheen van toepassing was op inkomsten uit S&O activa is komen te vervallen.

• Het effectieve tarief van 5% is niet van toepassing op exploitatieverliezen. Het verlies is tegen het statutaire tarief van 25,5% aftrekbaar.

Al het inkomen dat door het immaterieel actief wordt gegenereerd en kan worden toegewezen aan een octrooi of een S&O vermelding, zal in het algemeen beschouwd worden als een kwalificerend inkomen voor de Innovatiebox. De kosten die zijn gemaakt voor de ontwikkeling van het immaterieel actief zullen de drempel vormen. Het verlaagde effectieve belastingtarief van 5% is van toepassing op kwalificerende inkomsten voor zover deze de drempel (paragraaf 2.2) overstijgen.

Dit artikel geeft een algemene beschrijving van (de werking van) de Innovatiebox door een aantal aspecten van de regeling te belichten, zoals die per 1 januari 2010 gelden. De mogelijke gevolgen van de Innovatiebox zijn afhankelijk van specifieke informatie en omstandigheden die betrekking hebben op de belastingplichtige.

Voorts merk ik op dat de innovatieve activiteiten (onder bepaalde voorwaarden) ook in het buitenland, Hongarije, kunnen plaatsvinden als de belastingplichtige eigenaar van het intellectueel eigendom is. Contract R&D en Cost Contribution Arrangements zijn methoden die kunnen kwalificeren.

Onder omstandigheden kwalificeert contract R&D ook mogelijk in het geval dat er sprake is van S&O activa.

2. De regeling Een belastingplichtige kan opteren voor toepassing van de Innovatiebox en de Innovatiebox kan worden toegepast worden per afzonderlijk immaterieel activum. Voorbeelden van kwalificerende immateriële activa zijn nieuwe productontwikkelingen, verbeterde productieprocessen, kennis en software. Branding, logo’s en vergelijkbare activa zijn uitgesloten. Het is overigens niet noodzakelijk dat de activa op de balans worden vermeld.

Voor bekende Hongaarse uitvindingen verwijs ik u naar het artikel “Aan de toekomst bouwen met het Hongaarse brein” van Mária BallenduxBogyay opgenomen in editie 16 van Hongarije in Zaken. Voor Nederlandse uitvindingen verwijs ik u naar de website: www.patentparade.nl.

1

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

13

2.1 Vereisten Om in aanmerking te komen voor het gereduceerde tarief van 5% zal de belastingplichtige aan een aantal voorwaarden dienen te voldoen. Hieronder een opsomming van de meest belangrijke vereisten.

1. Een immaterieel actief is in eigendom van en ontwikkeld door (1) de belastingplichtige, (2) door middel van contract research of (3) door middel van een cost contribution arrangement.

2a. Een octrooi is verkregen vanaf 1 januari 2007 voor een immaterieel actief ontwikkeld (als onder vereiste 1) per 1 januari 2007; of 2b. Een S&O-verklaring (als bedoeld in de Wet vermindering afdracht loonbelasting en premie volksverzekeringen) is afgegeven vanaf 1 januari 2008 voor een immaterieel actief ontwikkeld (als onder vereiste 1) per 1 januari 2008.

3. Verwachte inkomsten vinden in belangrijke mate hun oorzaak in de aan belastingplichtige verleende octrooien of S&O-activa.

Onder punt 2a en 2b is het tijdstip waarop een octrooi of S&O-verklaring is verleend en een immaterieel actief

is voortgebracht van belang. Voor het octrooi en S&O-verklaring geldt dat deze moeten zijn verleend niet eerder dan respectievelijk 1 januari 2007 en 1 januari 2008. Het daarmee verband houdende immaterieel actief is aan dezelfde data verbonden als het gaat om het moment voortbrenging.

Door de Belastingdienst wordt de datum waarop voor het eerst inkomsten wordt gegenereerd gezien als datum waarop een immaterieel actief is voortgebracht.

2.2 De drempel De regeling bevat een drempel om te voorkomen dat belastingplichtige kosten tegen het statutaire tarief in aftrek brengt en de daarmee gepaard gaande inkomsten belast tegen het gereduceerde tarief van effectief 5%.

Vandaar dat de drempel ingelopen dient te worden voordat het effectieve tarief van 5% van toepassing is.

Deze drempel wordt gevormd door de voortbrengingskosten van de immateriële activa, waarvoor belastingplichtige heeft geopteerd voor toepassing van de innovatiebox, vermeerderd met voortbrengingskosten van het voorgaande jaar voorzover deze nog niet zijn ingelopen. Aan het eind van elk jaar stelt de inspecteur de resterende drempel vast.

Vanaf 1 januari 2009 wordt de drempel verhoogd voorzover verliezen die zijn toe te delen aan de innovatiebox in aftrek zijn genomen tegen het statutaire tarief in plaats van het gereduceerde tarief.

2.2.1 De voortbrengingskosten De voortbrengingskosten zijn alle kosten die het voortbrengen van het immaterieel actief met zich meebrengt, ongeacht de bedrijfsfunctie. Uitgezonderd van voortbrengingskosten zijn kosten van fundamenteel onderzoek, daar waar bij deze kosten een directe link met het ontwikkelde actief ontbreekt. Echter om een dispariteit te voorkomen tussen kwalificerende inkomsten en uitgaven is het van be-

14

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

lang kosten als voortbrengingskosten in aanmerking te nemen voor zover deze zijn toe te delen aan het octrooi of de S&O-verklaring.

2.3 De inkomsten Zoals reeds uit bovenstaande blijkt kunnen inkomsten uit hoofde van immateriële activa, waarvoor een octrooi of S&O-verklaring is verkregen, op verzoek van belastingplichtige in de Innovatiebox worden betrokken indien deze (te verwachten) inkomsten in belangrijke mate worden veroorzaakt door verleende octrooien of S&O-verklaringen. Inkomsten voor zover die voortkomen uit andere dan innovatie werkzaamheden komen niet in aanmerking voor het gereduceerde tarief van de innovatiebox.

2.3.1 Vereenvoudigd voorbeeld Innovatie BV voert innovatieve werkzaamheden uit dat resulteert in een immaterieel actief in 2010, waarvoor het tevens in dat jaar een octrooi krijgt. De voortbrengingskosten over de jaren 2005-2010 zijn € 500.000.

De inkomsten die in 2010 en 2011 worden genoten zijn respectievelijk € 1.000.000 en € 1.200.000. In overeenstemming met de Nederlandse fiscus is bepaald dat jaarlijks 60% van de inkomsten kwalificeren voor de innovatiebox.

Het eerste jaar waarin het mogelijk is de innovatiebox toe te passen is het jaar waarin een immaterieel actief is ontwikkeld en waarvoor een octrooi of S&O-verklaring is afgegeven. Volgens bovenstaande is dat jaar 2010. De drempel wordt gesteld op € 500.000 (de voortbrengingskosten). De kwalificerende inkomsten tot dit bedrag komen in aanmerking voor het statutaire tarief van 25,5% (aangezien deze kosten ook tegen dit percentage in aftrek worden gebracht). Voor de kwalificerende inkomsten boven dit bedrag, zijnde (60% * € 1.000.000) – € 500.000 = € 100.000, is het gereduceerd effectief tarief van 5% van toepassing. De drempel bedraagt aan

het einde van het jaar € 0. In 2010 wordt een belastingbesparing gerealiseerd van € 100.000 * (25,5-5)% = € 20.500.

In 2011 komt het gehele bedrag van kwalificerende inkomsten van € 720.000 (60% * € 1.200.000) in aanmerking voor het gereduceerd effectief tarief van 5%, daar de (resterende) drempel van 2010 reeds is ingelopen en geen nieuwe immateriële activa zijn toegevoegd in 2011. Het bedrag aan belastingbesparing is daarom € 147.600 (20,5% van € 720.000) in 2011.

3. De praktijk De effecten van de innovatiebox zijn afhankelijk van onder andere de inkomsten en de voortbrengingskosten die aan de box kunnen worden toebedeeld. In de praktijk zijn er verschillende benaderingen mogelijk.

In sommige gevallen is het mogelijk om een percentage van de algemene winst toe te wijzen aan de Innovatiebox. In andere gevallen moet er een toewijzing per immaterieel actief worden gemaakt of in het geval dat de kwalificerende immateriële activa de hoofdactiviteit van de belastingbetaler ondersteunen, zal een kostenpost plus een benadering voldoen.

Deze waarden zullen moeten worden onderbouwd (bijvoorbeeld met een transfer pricing rapport). Voorts kunnen kosten die gemaakt zijn door verscheidene afdelingen ook een indicatie vormen voor het bedrag van het kwalificerende inkomen. Over het algemeen wordt er naar een praktische benadering gezocht en de Belastingdienst is over het algemeen bereid om beschikbare administratie te gebruiken, om extra administratieve lasten te voorkomen.

Ook al kunt u bij de aangifte aanvinken dat u de innovatiebox in een bepaald jaar wilt toepassen, raad ik u aan om vooraf een afspraak met de Belastingdienst te maken waarin de methodes voor winsttoerekening aan

de box en de vaststelling van voortbrengingskosten worden vastgelegd.

De Belastingdienst neemt een pragmatische instelling aan om tot een redelijk resultaat voor alle partijen te komen.

4. Afsluitende opmerkingen Nederlandse innovatieve ondernemers kunnen door toepassing van de innovatiebox aanzienlijke belasting besparen in Nederland. Het maakt daarbij in beginsel niet uit of zij de innovatieve producten in Hongarije verkopen, ter plekke laten produceren en/of ontwikkelen. Van belang is dat de Nederlandse ondernemer eigenaar is van

de ontwikkeling. Zodra voorgaande actueel wordt voor uw onderneming is mijn advies dit artikel door te spreken samen met uw adviseur zodat u een weloverwogen besluit kunt nemen.

Natuurlijk ben ik ook bereid om dit samen met u te doen.

Indien u vragen heeft dan kunt u te allen tijde telefonisch contact met mij opnemen of een email sturen.

Ernst-Jan de Roest Telefoon: 06-21251491 E-mail: ernst-jan.de.roest@nl.ey.com Tekst en foto: Ernst-Jan de Roest

Kódex Advisory & Consulting International Business and Cultural Management

Kódex Advies en Begeleiding is een Nederlands bedrijf voor internationaal zakelijk én cultureel management.

Wij verlenen onze diensten aan het midden- en kleinbedrijf, multinationals en non-profit organisaties in met name Nederland en Hongarije.

We werken ook voor EU-landen en wereldwijd.

Kódex Adv isory & Consulting Sfinxdreef 22 3564 CN Utrecht The Netherlands Phone: + 31 646 208173 (NL) Fax. + 31 847583085 www.kodexconsulting.com E-mail: info@kodexconsulting.com

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

15

Frits Niessen Correspondent

Hongaarse gemeenteraadsverkiezingen Maar toen gebeurde het onverwachte.

Het oorspronkelijke artikel was binnen een week na de Hongaarse gemeenteraadsverkiezingen publicatieklaar, maar toen gebeurde iets onverwachts. Het artikel dat nu voor u ligt is het oorspronkelijke, aangevulde verhaal.

Lang van te voren voorbereid, zijn op 3 oktober de Hongaarse gemeenteraadsverkiezingen gehouden. Na het uitzonderlijke succes van de liberale Fidesz en de extreem rechtse Jobbik partijen bij de Hongaarse parlementsverkiezingen in april, werd uitgekeken naar de resultaten van de gemeenteraadsverkiezingen. Zouden de socialisten terug komen, of zouden ze misschien nog verder terug geslagen worden? Zou de Fidesz haar hoge parlementaire niveau handhaven, of zouden ze nog verder vooruit stevenen, of terug gezet worden? Zou voor de Jobbik hetzelfde gelden als wat ik over de Fidesz gezegd heb? Het hele land leefde in een onbestendige verwachting.

De uitslag van de stad Boedapest hebben wij hoofdzakelijk op de televisie meegemaakt en daar hebben we gezien dat de Boedapester tendens zich heeft bevestigd. Was Boedapest vanuit het oude systeem gezien knalrood van kleur, in de loop van de verkiezingen werd Boedapest Fidesz-oranje.

Deze kleur kwam langzaam op bij de vorige verkiezingen en omvatte toen de helft van de kaart van Boedapest.

Nu kleurt 87% van Boedapest oranje en zijn er nog maar 3 van de 23 districten (13%) die géén Fidesz burgemeester krijgen. Sommige gemeenten zijn totaal doorgeslagen en hebben een extreem rechtse burgemeester met een extreem rechtse gemeenteraad gekregen, maar dat zijn gelukkig uitzonderingen.

Wie is eigenlijk die Fidesz?

Fidesz is een rechts van het midden georiënteerde partij en bevindt

16

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

zich op het “D66 niveau”, alhoewel de zakelijke inzichten met de VVD vergelijkbaar zijn.

Fidesz is in 1988 begonnen als een jongerengroep op een van de universiteiten in Boedapest, die zich door het communistische systeem onderdrukt voelde. Die groep, met in hun midden de huidige premier Victor Orbán, vond al snel over meerdere universiteiten in het hele land verspreid aanhang en het totaal van de zo gevormde groepen liet zich het verbond van jonge democraten noemen, vertaald “Fiatal Demokraták Szövetsége”, letterlijk “Jongere Democraten Verbond”.

In 1990 kreeg Fidesz al een zetel in het Hongaarse parlement en na teleurstellende verkiezingen voegde Fidesz een ander doel aan haar naam toe, de Magyar Polgári Part, of wel de “Hongaarse burger partij”. De partijkoers werd conservatief, wat voor verschillende leden reden was om op te stappen en een eigen partij te beginnen. Ondanks dat werd in 1998 met die nieuwe partij, en met de partij van kleine boeren, een coalitie aangegaan, en Victor Orbán werd premier.

In mei 2002 verloor Fidesz na verschillende hertellingen nog maar net de verkiezingen. Dat verlies werd dramatisch nadat de nieuwe socialistische premier Ference Gyurcsán in een geheim overleg - met microfoons - had toegegeven dat de Hongaarse socialistische politiek “’s morgens, ‘s middags en ‘s avonds” loog. Het resultaat werd zichtbaar door een overtuigende Fidesz winst bij de daarop

volgende gemeenteraadsverkiezingen, dat zelfde jaar in Oktober. De socialisten bleken door verschillende grootkapitalistische- en beleidsblunders van rijke socialistische premiers niet in staat om binnen vier jaar enig vertrouwen terug te winnen en verloren de verkiezingen van afgelopen april op een dramatische wijze. Fidesz kreeg daardoor met redelijk gemak een absolute, meer dan, twee-derde meerderheid in het parlement met opnieuw Victor Orbán als premier.

Over de Fidesz activiteiten en besluiten heb ik al vaker geschreven, kijkt u maar eens op mijn link http://hongarije.inzaken. eu/nl-NL/correspondents/81/frits-niessen.

In mijn artikeltjes schrijf ik verschillende keren over de gemeente Martfu, de stad waar wij wonen en waar de actuele verkiezingsresultaten laten zien hoe “hoogmoed voor de val” komt.

Martfu had een onafhankelijke burgemeester die 4 jaar geleden begon in een gemeente met een enorme schuld van netto 350.000.000 Forint, op een bevolking van bruto ongeveer 7.000 inwoners die hoofdzakelijk een inkomen van bruto 80.000 Forint (290 Euro) per maand “genieten”. In zijn gemeenteraad zat één socialist die tevens de regionale vertegenwoordiger was in het Hongaarse parlement.

Omdat hij in het parlement verschillende keren als een soort dissident (in het belang van zijn kiezers) tegen zijn partij had gestemd, zag hij al aankomen dat, wanneer hij sowieso verkiesbaar zou worden gesteld, een niet verkiesbare plaats zou krijgen.

Hij stelde daarom zijn hele politieke carrière ter beschikking.

Zijn opvolger als regionale vertegenwoordiger in het parlement werd ook al een raadslid uit Martfu maar, hoe kan het ook anders, van Fidesz. Toen de verkiezingen van de derde oktober er aankwamen stelde deze regionale parlementariër zich gemakshalve ook kandidaat als burgemeester. Van belangenverstrengelingen wilde hij niet weten. Daar stond hij, zoals hij iedereen vertelde, ver boven. Bovendien staat de nog altijd oude wetgeving uit het vorige regime zulke belangenverstrengelingen toe. Omdat hij verwachtte dat hij, als parlementariër, ongetwijfeld als burgemeester zou worden gekozen, ging hij er vanuit dat “zijn” partij niets meer te verliezen had, en had hij voor de gemeenteraad met acht gemeenteraadsleden maar liefst 13 kandidaten bijeengetrommeld, waaruit de kiezers konden kiezen, want zo gaat dat in een democratie.

Om zeker te weten dat er niet stiekem op een ander gestemd zou gaan worden (de burgemeester stelde zich opnieuw beschikbaar als burgemeester, net zo goed als de onafhankelijke raadsleden, nog een paar nieuwe onafhankelijke raadsleden en 3 extreem rechtsen), voerde hij campagne. Natuurlijk kon hij zich als lid van een politieke partij meer en grotere affiches en folders permitteren dan de onafhankelijke kandidaten die alle kosten uit eigen zak moesten ophoesten. En natuurlijk kon hij voor zijn bijeenkom-

sten grotere zalen afhuren. In zijn bijeenkomsten beloofde hij als programma voor ouderen niet alleen één gratis avondeten per jaar, maar zelfs een gratis excursie. Zo ongeveer in de stijl van gratis lolly’s voor kindertjes, wanneer ze maar gehoorzaam zijn.

Zijn bijeenkomsten voor de echte werkende klasse, van wie de meeste belastinginkomsten te verwachten zijn, werden wat grover gepresenteerd en vooral ten opzichte van zijn opponent, de burgemeester, werd op een ongelooflijke manier op de man en zijn persoon gespeeld.

Dat het beleid van de vorige burgemeester gemaakt had dat de enorme schuld van de gemeente ten tijde van de grote internationale economische crisis- binnen drie jaar was ingelost, was niet de verdienste van de burgemeester, maar van hem en de raadsleden van zijn partij. Zijn voorstelling van de gemeentelijke positie en de gevolgen van het gemeentelijke beleid in de afgelopen vier jaar was zo overdreven, geforceerd en negatief, dat hij -en zijn partijgenoten- bij de laatste grote bijeenkomst voor de verkiezingen, publiekelijk werd uitgefloten. Om die laatste bijeenkomst goed te maken werd op een open veldje -door de parlementariër en zijn mede kandidatenvoor alle geïnteresseerde stadsgenoten nog een maaltijd gekookt. De maaltijd was goed en we kregen er zelfs gratis

drank en schilderijtjes bij. De rechts extremisten maakten het nog bonter en vroegen zich tijdens een door de burgemeester zelf georganiseerde bijeenkomsten schreeuwerig af, hoe een vrijgezelle snotneus “zonder eigen familie, zonder kinderen” het maar waagde om zich opnieuw -en maar liefst opnieuw als burgemeesterkandidaat te stellen.

De afloop van de verkiezingen was voor buitenstaanders redelijk voorspelbaar: de burgemeester mocht met 77% van de stemmen blijven en de 8 verkiesbare raadsplaatsen werden stuk voor stuk door, door de burgemeester voorgestelde, niet partijgebonden onafhankelijke ingevuld. Fidesz telt de komende vier jaar in Martfu niet meer mee. De burgemeester wacht de moeilijke taak om onervaren, partijloze en goedwillende, nieuw gekozen, onafhankelijke raadsleden naar correcte beslissingen te begeleiden. Ik weet nu al zeker dat het hem gaat lukken, want op 8 februari had ik het voor Hongarije. inzaken.eu al opgeschreven: Martfu is een verantwoordelijke stad.

Binnen één week na de verkiezingen gebeurde het onverwachte, trieste vervolg. Ik houd u verder op de hoogte over hoe het Martfu als mijn voorbeeldstad verder vergaat.

Tekst: Frits Niessen

In memoriam, Dr. Bakonyi Peter, jurist, leraar en Burgemeester, 34 jaren oud.

Op dinsdagavond sprak de herkozen burgemeester voor de stedelijke TV zijn dankwoord uit. Het grote enthousiasme dat verwacht mocht worden ontbrak. Woensdag hoorde ik dat de burgemeester ziek thuis was gebleven, bij zijn zwaar MS-gehandicapte moeder. Vrijdag werd hij naar de IC afdeling van het ziekenhuis in Szolnok vervoerd waar hij zaterdag ‘s morgens overleed aan, u kunt het misschien nauwelijks geloven, buikvliesontsteking. Uit persoonlijke ervaring en vriendschap weet ik dat zijn leefstijl goed was met ruimschoots voldoende groenten en vitamines.

Voor mij bestaat er maar één, waarschijnlijk niet aantoonbare, reden voor zijn overlijden: uitputting en een afgetakelde weerstand als gevolg van de verkiezingscampagne.

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

17

Hungarian Business Network Het doel van stichting Hungarian Business Network (hierna te noemen: ‘HBN’) is op een structurele wijze een netwerkplatform te creëren voor Nederlandse ondernemers die zaken –willen- doen in Hongarije en vice versa.

HBN biedt aan haar in aantal toenemende donateurs: • Een unieke toegang tot (nieuwe, business) contacten • Een forum om ervaringen met elkaar uit te wisselen • Een platform voor actuele ondernemingsgerichte informatie over Hongarije • Beleving van typische Hongaarse momenten en plezierig netwerken • Een manier om goede doelen in Hongarije te steunen Zonder haar donateurs kan HBN niet bestaan en hoogwaardige bijeenkomsten organiseren voor in Hongarije geïnteresseerde ondernemingen. Word dus snel donateur van HBN! Voor meer informatie: www.huchamber.nl

HBN network event

Internationale financieringen en subsidies

U kunt zich aanmelden voor dit event, door een mailtje te sturen aan:

28 oktober 2010 Alexanderstraat 1, 2514 JL Den Haag Duur: 18:30 - 21:30

Dóra Füzy Voorzitter eventscommissie HBN events@huchamber.nl

Programma 18.30 uur Ontvangst.

19.10 - 19.30 uur Joep de Roo van Eurodite: Hoe stimuleert de EU ontwikkelingen in Midden-Europa en wat zijn de kansen voor Nederlandse bedrijven?

19.40 - 20.00 uur Dick Sikkes van RS Architects: Masterplan Timisoara (Romania)- project in samenwerking met Eurodite.

20.00 - 21.30 uur Netwerk borrel

Joep de Roo has more than 10 years of experience in management of local development projects and finding and applying for EU funds. His main fields of expertise are urban and regional development, water and mobility projects.

De bijeenkomst wordt gehouden van 18.30 tot 21.30 uur in het pand van Roeleveld Sikkes Architects, Alexanderstraat 1, 2514 JL Den Haag. Introducé’s en geïnteresseerden zijn van harte welkom.

18

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

Dick Sikkes (1949), afgestudeerd in 1978 aan de Technische Universiteit Delft met als afstudeerrichting architectuur, is algemeen directeur van het bureau.

Het architectenbureau RS | Roeleveld-Sikkes Architects is inmiddels uitgegroeid tot een bureau met circa 45 medewerkers, waarvan vijf directieleden. Sinds 2002 is Dick Sikkes tevens directeur van Roeleveld-Sikkes Architects in Budapest, Hongarije.

Speech van Mária Ballendux-Bogyay Lustrum HBN Het was 27 juni, 2005 – ik kan me nog heel precies die zeer warme dag herinneren. Ondanks de hitte, zaten we met een heleboel mensen in de grote zaal van de Hongaarse Ambassade in Den Haag. Gastheer was de heer Gábor Szentiványi, toenmalige ambassadeur in Nederland van Hongarije.

Eva Fodor is het toen gelukt om met haar doorzettingsvermogen, enthousiasme en netwerktalenten en natuurlijk met de hulp van vele anderen een organisatie in Nederland op te zetten, waar Nederlanders en Hongaren elkaar vrij regelmatig kunnen ontmoeten om over elkaar en van elkaar veel te leren. Deze dag was de geboortedag van HBN, Hungarian Business Network. Met plezier en genoegen denk ik terug aan die dag, waar Pieter de Haes en ik de openingspresentaties hebben gehouden.

Wat is het bestaansrecht van HBN? Deze organisatie is in eerste instantie een platform voor Nederlanders en in Nederland wonende Hongaren, die op zakelijk, cultureel, sociaal of ander gebied met Hongarije en/of met Hongaren bezig zijn.

Waarom zijn de HBN bijeenkomsten nuttig?

Ze zijn nuttig omdat “Hongarije–kenners” op deze bijeenkomsten vertellen over onverwachte en onbedoelde struikelblokken en misverstanden die tijdens Hongaars–Nederlandse samenwerking opkomen. Deze “Hongarije–kenners” geven buitengewoon praktische adviezen over “hoe om te gaan met Hongaren” en tips voor diegenen, die de Hongaarse cultuur nog niet goed genoeg kennen, maar op het punt staan om op verschillende terreinen met Hongaren samen te wer-

ken. De tips en ideeën van “Hongarije – kenners” zijn vaak “eye–openers”.

Waarom kunnen er misverstanden ontstaan tijdens de Hongaars – Nederlandse samenwerking?

Terwijl de economie globaliseert, laten zich bepaalde tradities in de nationale cultuur toch niet wegcijferen.

Bepaalde normen en waarden van een cultuur zijn ingesleten en hebben diepe wortels. Denk bijvoorbeeld aan de typische werktraditie van de Nederlandse vrouw. Of we zijn misschien stomverbaasd om te horen dat in de kantine van een van de buitenlandse Shell kantoren altijd karnemelk is te vinden voor de daar aanwezige twee Nederlanders. Of het imago van de Hongaren dat ze moeilijk met hun verleden kunnen breken. Deze verschijnselen hebben met diepgewortelde Nederlandse respectievelijk Hongaarse culturele waarden te maken. Ook in het internationale management beseft men steeds meer dat bepaalde problemen niet zozeer te maken hebben met logistiek of marketing maar dat het gaat om cultuurverschillen.

Het gaat om mensen, in dit geval om Hongaren en Nederlanders, die samen iets moeten doen, maar elkaars ervaringen niet delen. Juist, om de ervaringen met de Hongaarse en met de Nederlandse cultuur te delen, is een van de functies van HBN. Ondanks de in aantal toenemende samenwerkingsprojecten tussen onze twee landen, is Hongarije voor veel Nederlanders zowel in psychologisch als in intellectueel opzicht nog ver weg. Nederland had van oudsher meer belangstelling voor Engeland en voor Amerika dan voor Centraal en Oost–Europa. Nederlanders die naar de HBN bijeenkomsten komen, weten meestal wel dat Hongarije

veel te bieden heeft. Maar ze weten misschien te weinig, dat Hongaars zijn geen nationaliteit is maar het is een manier van leven. Ze weten wellicht te weinig, dat je wat moeite moet doen om de wat gereserveerde, trotse, eenzame maar hartelijke, creatieve, wat melancholieke maar tegelijkertijd gepassioneerde Hongaren en hun denk – en leefwereld te begrijpen. En begrip is heel belangrijk, want elke relatie valt of staat met kennis van en begrip voor elkaar. Als wij begrip voor elkaar hebben, communiceren we effectiever en succesvoller met elkaar. De HBN bijeenkomsten hebben ook de functie om de Hongaarse leef –en denkwereld voor Nederlanders begrijpelijker te maken.

Hoewel ik het niet kan bewijzen ben ik er van overtuigd dat HBN een belangrijke bijdrage levert aan de goede en gevarieerde Hongaars– Nederlandse betrekkingen. Hoe meer contacten hoe beter. Als er één land is waarvan Hongaren een democratische manier van denken kunnen leren, is het Nederland met zijn lange tradities van democratie en openheid. Het moet een eer en genoegen zijn om via HBN aan de Hongaars – Nederlandse samenwerking bij te kunnen dragen.

Tekst: Mária Ballendux-Bogyay Trainster Hongaarse taal en (zaken) cultuur www.alfold.nl

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

19

Marianne Visser van Klaarwater Redactrice / Correspondente

Pécs 2010: FingerMarks project Handschoenenproject met Nederlandse en Hongaarse vormgevers en kunstenaars Naar aanleiding van de talrijke handschoen fabrieken in Pécs, Culturele Hoofdstad van Europa 2010, organiseerde de Nederlandse Accessoires Foundation van 27 september t/m 1 oktober het handschoenenproject FingerMarks.

De vormgevers en kunstenaars zijn: Alexander Fielden, Ela Bauer, Chequita Nahar, Hester van Eeghen Jackie Habets, Silvia B, Rozemarijn Lucassen, Merijn Bolink, Dóra Palatinus en Zsuzsa Tresz.

In Pécs worden al vanaf 1761 handschoenen gemaakt. Nu zijn er nog zes handschoenenfabrieken over. Zij produceren exclusieve handschoenen, van de hoogste kwaliteit in beperkte oplage, voor labels zoals Boss, Luis Vuitton, Vivienne Westwood, Escada, Esprit en Chanel en voor celebraties.

Nooit eerder stonden de fabrieken op deze manier open voor kunstenaars en vormgevers van buiten af.

Tijdens deze week gingen experiment en ambacht hand in hand. De volgende fabrieken namen deel: Szom-Hor Kesztyû Gyártó Kft., Gant Pécsi Kesztyû Kft., Hunor/Beatrix Hungarian Fashion Gloves Ltd, SF- Gloves Kft., Szendelbacher Gloves Manufactury.

De ervaren en gespecialiseerde handschoenenmakers en ontwerpers van de fabrieken stelden hun kennis en ervaring volledig ter beschikking van de deelnemers. Ze werden geconfronteerd met ongewone wensen en een verrassende kijk op materiaalgebruik, vormentaal en verwerking van materialen.

De handschoen werd niet alleen als bescherming, mode artikel of status symbool gezien, maar ook beschouwd als sieraad, autonoom kunstwerk, verhalenverteller of multifunctioneel accessoire.

20

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

Chequita Nahar, sieraadontwerpster was gefascineerd door het scheppen van ruimte in de handschoen voor sieraden en het aanzetten van een sieraad van zilver, maar ook het verbergen van een sieraad dat door beweging van de hand toch zichtbaar wordt.

Alexander Fielden, ontwerper van schoenen, riemen en handschoenen, vond een lap ruig, gebruikt en gebutst leer in de fabriek, dat tot een stoere handschoen/want leidt dat een lang ruig leven achter de rug lijkt te hebben.

De hoedenontwerpster Jackie Habets verwerkte elementen van de handschoen in een hoed en vice versa en combineerde materialen en de smocktechniek waar de fabriek nog niet eerder mee werkte.

Hester van Eeghen, ontwerpster van tassen, schoenen en handschoenen voorzag lange kleurrijke handschoenen van bollen die uit het leer tevoorschijn komen, variërend in grootte. Ze ontwierp ook een collectie die geproduceerd wordt en meteen deze winter te koop zal zijn.

Silvia B. ontwierp zwarte handschoenen die verbonden zijn door een mouw: een draagbaar object, handschoen en tevens riem. Ze liet zich ook inspireren door de handschoenen voor politie en het leger, die de fabriek produceert.

Beeldend kunstenaar Merijn Bolink ontwierp kleine en grote handschoen-

objecten met lood en leer, die zacht en hard tegelijk zijn en buigzaam in vele vormen met hun eigen taal en uitstraling.

Beeldend kunstenaar Rozemarijn Lucassen raakte gefascineerd door de gehandschoende handdruk. In haar ontwerp gaat zij op zoek naar de hoe en contravorm om die te benadrukken.

Het was een bijzonder geslaagde week. De fabrieken en de deelnemers waren positief over hun samenwerking, de wederzijdse inspiratie en de verassende resultaten.

Op donderdagavond 30 september werd in de Nádor Galeria, in het centrum van Pécs, een Pecha Kucha avond georganiseerd waar kunstenaars en ontwerpers en specialisten uit Pecs een verhaal vertelden over hun werk, begeleid door beelden van hun werk en hun inspiratiebronnen.

De bezoekers konden op deze manier kennis maken met: De financiering van het project: Accessories Foundation, de Nederlandse Ambassade, de handschoenenfabrieken en het Centrum voor Toerisme Pécs.

De organisatie: De kunstenaar Elizabeth de Vaal ( Den Haag en Hongarije) heeft het initiatief genomen voor FingerMarks en organiseert samen met Jackie Habets en Karin van Paassen en de Accessories Foundation ( Schiedam) het meerjarenproject FingerMarks.

Voor meer informatie, beeldmateriaal of interviews:

Karin van Paassen: tel. 0174-382340 of 06-24373714, kvanpaassen@tiscali.nl Jackie Habets: tel. 010-7953513 of 06-12755203, info@what-s-up.nl ©FingerMarks, Accessories Foundation, Westvest 10, Schiedam, 010-7953513 / 0032 3213322

Tekst en foto’s: Marianne Visser van Klaarwater

de Cartograaf KAARTEN | LITERATUUR | REISGIDSEN Kaarten, literatuur of reisgidsen van de hele wereld,

ook Hongarije www.deCartograaf.nl Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

21

Peter Olsthoorn Columnist

Positieve signalen, Roma en kleine bedrijven Stukje bij beetje, stapje voor stapje en twee vooruit en één achteruit; dat zal de tendens zijn van het economisch herstel van de komende jaren. Zowel Hongarije als Nederland vertonen de nodige positieve signalen aan de vooravond van het EU-voorzitterschap van Hongarije vanaf 1 januari 2011.

De energieke Enikö Györi, staatssecretaris voor Europese Zaken, liet weten dat wat haar betreft twee punten centraal zullen staan gedurende het voorzitterschap: economisch herstel en de integratie van Roma. Het eerste is volkomen logisch, al voegde ze er een belangrijke detaillering aan toe: herstel is volgens de burgers van de EU pas voelbaar met een toename van het aantal banen. Mooie verhaaltjes gelardeerd met percentages zegen op zicht niet zo veel.

Moedig is het oppakken van wat het “Romaprobleem” is gaan heten nadat Frankrijk het nodig vond om de Roma de deur te wijzen, naar zeggen van de regering omdat ze er illegaal verbleven.

Ze moesten terug naar Roemenië en Bulgarije. Hongarije met zijn tenminste 700.000 Roma wil volgens mevrouw Györi voorstellen doen voor een sociale oplossing. De Hongaarse regering wil niet de etniciteit centraal stellen maar de deelneming aan maatschappelijk verkeer: onderwijs, werk etc.

Dat is een nobel streven en ik hoop dat de Hongaarse bevolking erachter staat. Ik verklap geen geheim dat het krachtige nationalisme dat Hongarije als vanouds kent gepaard gaat met afkeer van groepen die als vreemd worden gezien. Het verwerpelijke antisemitisme in delen van de bevolking laten we maar even passeren, maar het is zonneklaar dat ‘cigány’ staat voor een grote afkeer bij de meeste Hongaren. Ze worden behandeld als ‘ondersoort’ mensen. Elke Hongaar met wie ik erover in discussie ging

22

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

wees me direct op ‘feiten’ waaraan ze het zelf te danken hadden: ze werkten niet, stalen als de raven, ze vormden dus een overbevolking in de gevangenissen, produceerden kinderen bij de vleet en dronken als ketters, meer nog dan de ‘echte’ Hongaren. Tevergeefs bracht het ertegenin dat ze nu eenmaal anders zijn en gedwongen worden zich met hun cultuur aan te passen aan de onze waar ze maar moeilijk binnen functioneerden. Ik zag ook dat de hen toegewezen woningen vaak binnen de kortste keren veranderden in hutten. Kortom, sociaal ‘pamperen’ was de oplossing niet. Hongarije kan met zijn ervaringen hopelijk Europa ten voorbeeld strekken.

Ik weet zeker dat Hongarije van het voorzitterschap veel wil maken, uit pure trots alleen al. Anders dan Nederland waar eerst wordt gekeken hoeveel geld ‘zo’n geintje’ kost, zien Hongaren het voorzitterschap als een grote eer waarmee je een stempel kunt zetten op de geschiedenis. Zeker het bijbehorende protocol zal Hongarije waardig dragen als de regeringsleiders in Budapest verzamelen.

Ik vrees dat de Hongaarse bevolking inmiddels zo cynisch is geworden over de EU als de Nederlandse. Ik weet nog goed hoe een Hongaarse aangetrouwde neef Gyuri bij de toetreding tot de EU vroeg: “En Peter, gaat dit goed voor ons uitpakken?” Hij had er alle belang bij, zonder baan en daarom dagelijks als zo velen benzine smokkelend vanuit de Oekraïne. Het hielp hem niet, maar intussen loopt de begonnen bloemenzaak in het dorp ge-

lukkig goed. Het gaat om vele kleine successen. Het is mooi dat Audi in Hongarije wil gaan produceren, maar steeds meer zal de economie van kleine zelfstandigen de dienst uitmaken.

Zo ontmoette ik op de boot vanuit Muiden bij de zeer geslaagde viering van vijf jaar Hungarian Business Network in Nederland een kleine ondernemer van Docugroep. Hij verkoopt archiefsystemen in Hongarije en vertelde verhalen over het voortdurend pionieren. Dat vind ik het mooie aan dit soort handel, de steeds opnieuw noodzakelijke creativiteit en sociale vaardigheden om contacten te leggen, te onderhouden en voor twee partijen voordelig te exploiteren.

Natuurlijk, de ‘grote politiek’ telt ook.

Zo lees ik voor de zoveelste keer de belofte dat Hongarije overgaat naar de euro. Opnieuw zullen Gyuri en zijn tien miljoen landgenoten zich, wellicht angstvallig, afvragen: wat betekent dat voor mij?

Tekst: Peter Olsthoorn

Van Peter Olsthoorn is het boek ‘De macht van Google’ verschenen.

Het gaat over de enorme macht over toegang tot informatie en over de mogelijke gevolgen voor onze privacy van het vele gebruik van Google. www.demachtvangoogle.nl

Csilla Tordai

Correspondente

De kunst van vandaag is de geschiedenis van morgen Kunstbeschermer achter het stuur Onder “Kunstbeschermer” (ook wel “Mecenas” genoemd) verstaan wij diegene die zich over kunst ontfermt en het een warm hart toedraagt, terwijl veel mensen zullen denken aan grote bedrijven of ondernemingen met een liefde voor kunst. Balazs Toth en Janos Molnar, kunstbeschermers van de Arpád Forgó* tentoonstelling, rijden bijna elke week meer dan 2.000 km met hun vrachtwagen.

De economische crisis slaat overal toe. Culturele organisaties hebben de grootste klappen opgevangen. The British National museum, een van de rijkste museums ter wereld, moest ook een nul voor het budget inleveren.

Deze hap uit het budget wordt creatief gedicht door sponsoring. Zo heeft een kleine galerie in Den Haag evenals The British National museum sponsors.

Hierdoor kunnen de museums nog steeds hun verzameling uitbreiden door o.a. hedendaagse kunst aan te kopen.

Door sponsoring werd het mopgelijk om werken van Arpád Forgó in Nederland tentoon te stellen.

Een Europese Taxi en Koerier Service heeft het mogelijk gemaakt dat Balazs Toth en Janos Molnar de schilderijen in perfecte staat op de juiste tijd en plaats leveren.

Deze twee Hongaren zitten zo vaak achter het stuur dat ze zelf geen tijd hebben om naar de galeries te gaan.

Ze hebben zich net zoals de sponsoren van The British National museum gerealiseerd dat de kunst van vandaag de geschiedenis van morgen is.

Het is daarom erg belangrijk dat wij deze kunst vast leggen voor in de toekomst. Deze gedachte speelt een grote rol in de culturele wereld van

Galerie Suez

Meer dan alleen een kunstgalerie Tijdens de economische crisis zijn hardste klappen bij de culture organisaties gevallen. Des ondanks is het Galerie Suez gelukt om in deze zware periode een nieuwe galerie in Den Haag te openen.

De galerie is gevestigd in een oud karakteristiek pand aan de Suezkade. De Suezkade ligt op de west oever van het Verversingskanaal. Dit kanaal is tussen 1868-1880 gebouwd om Den Haag aan de haven van Scheveningen te verbinden. Het duurde meer dan tien jaar om de kust bereikte. Dhr. Ing. Corner die de aanleg van het kanaal begeleidde werkte ook in Egypte aan het Suez kanaal.

Het Suez kanaal is aangelegd om de wereld beter te kunnen verbinden. Op deze gedachten wil Galerij Suez de aandacht leggen, “open staan voor de wereld”.

Europa waarin jong Hongaarse ondernemers bij willen horen.

Arpád Forgó (rechts op foto), is een beeldend kunstenaar en waarschijnlijk een van de best verkopende kunstenaars van Hongarije.

*

Zoals in het bovenstaande artikel vermeldt staat is sponsoring ook erg belangrijk in de kunstindustrie.

Galerie Suez biedt hun pand ter beschikking voor Hongaarse kunstenaars en andere culturele evenementen zoals lezingen, film avonden en bijeenkomsten. Tijdens deze bijeenkomsten maken de bezoekers een interessante reis in de magische wereld van schilderijen. Zo leren zij te kijken naar de gedachten achter het schilderij.

Om deze activiteiten te blijven organiseren heeft ook Galerie Suez cultuurliefhebbende sponsors nodig.

In het weekend is het een leuk uitstapje voor de hele familie. Door de weeks begeleidt de galerie bedrijven en particulieren bij het opzetten en uitbreiden van hun kunstcollectie om een Art & Work sfeer te creëren.

www.galeriesuez.com

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

23

Anton Wetters Correspondent

The situation of Hungarian agriculture The Hungarian agriculture in 2010 were able to exceed by (106%) production level of the 1990.

I would like to note that the 1990 year was far from being regarded as the best year of socialist cooperatives. Based on the so-called best year of industrialized agriculture, the socialist system of agriculture’s best year was around the first half of the 80’s. Nowadays there is a drastic decline in livestock production: the production level in this twenty years decreased to 60% or below.

After the system reduced the competitiveness of Hungarian agriculture, the previously attractive agricultural trade balance reamains positive, but in the perspective of EU it is negative relation. It is therefore appropriate to examine where we are and what the Hungarian agriculture break points, identify potential deployment.

The scope of domestic agriculture is essentially the available resources and their quality and their potential combination is determined. The quantity and quality of domestic agricultural land is impressive: The agricultural land per thousand persons is ranked 4th and in terms of arable land place it is ranked 2nd. The 50% of hungarian land is in the best 3% of EU, resulting comparative advantage (significant production potential, effective, natural resources, based on production potential) is decisive - shades of the picture, however, that the absence of a sea port for agricultural products in world markets requires allocation of additional costs. The agricultural labor is eroded, the rural economy is caracterized nowadays by black economyt and thanks for special-status forms of farming (eg primary producers) we can not even say exactly how many people work in the sector. The agrarian graying, low skill levels, will fundamentally influence the attitude of the management of the new admission procedures. The lack of capital and the lack of a clear agricultural strategy of technical development is

24

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

only a shadow of previous decades: the depreciation or capital replacement pre-determine the lower level - and less competitive production. The provisions of land law in the business, and foreigners may not acquire land, so of course the capital investment opportunities are limited, a chronic lack of capital, small and medium-sized producers can only be by a state guarantee of foreign capital (bank loans) to get the low-profit management and grant due to the limited production is a result of their inability to accumulate sufficient capital.

The situation of Hungarian agriculture is strongly influenced by factors related to the production of certain agricultural policy measures. The big-

gest problem related to agricultural policy, that actually it does not exist.

Since the agricultural policy objectives have not been determined by consensus, so there is not even a clue that the industry players - regardless of each changement n the government - could follow. As a result of domestic agricultural policy, just try to follow the events and unable to recognize those opportunities which would help to evolve. The EU’s agricultural policy framework for definite, but in spite of it, there would be possible to agriculture to development on basis of national characteristics. Compounded the problem that lack of agricultural policy strategy and objectives, lobbies could able to assert that because the concentration is very high in the sector (the 50% of land is owned by a few thousand „nagytermelő” with at least 500 hectares land of each).

The clear, scientific and professional background in agricultural policy would also make it possible to accurately take stock of our comparative advantages and to defined our production structure. It is not certain that such quantities of wheat to produce worthwhile, especially if the extra production requires additional government resources to address. It would be necessary to specify, that the return of the state support which product are expected to be produced. The fragmented structure of production to be treated, concentration, integration, implementation, however, requires

of vertical integration is allowed (the farm owner does not provide forage area, so the market should be to obtain the feed, respectively leased area to produce, but which may cause additional transaction costs), respectively. environmental concerns hamper. There are also great opportunities for retail and marketing kind of cooperation and technology transfer. May be an interesting gap in the Hungarian market to use high quality arable lands (rental contract), to porduce organic food for western European market to sell.

Foto: The man from Godollo

great care, because of consolidation in the sector can grow up to several hundred thousand unemployed people in rural areas, respectively.

For the development of Hungarian agriculture it is neccessary to form position and to achieve a broad consensus-based agricultural strategy to determine the optimum along this agricultural policy to implement an active foreign trade policy and the associated traditional markets to recover and identify, exploit market niches, and to implement the Dutch-type vertical integration support. This is necessary for a rural development policy, which can cope with problems arising during the consolidation of agriculture.

When Hungary joined the European Union – it was the only one with a plus in agrarian export balance between the ten joining countries - then the main aim of agricultural foreign trade was to retain that position, may be implemented. During the period since the accession, however, it had to find that the target has been compromised: at the beginning of 2005 our agrarian trade balace change to deficit and by mid 2006 the balance with the old Member States also changed.

Thanks for the non-EU countries trade our agrariand trade balance still stays positive. Ou relation to the Netherlands market is importing of highly processed products, while exporting of raw materials. Typically, the foreign (eg Netherlands) products are gaining ground,with the decline of domestic products. There are several reasons for that trend: 1) the Dutch farmers have higher production size (eg the European level is also significant, respectively. Cooperative, horizontal or vertical cooperative firms), so their products more competitive in foreign markets, 2) professional marketing and post- Harvest tools used, 3) able to trans-national cooperation.

The Dutch professional investors attest to the great interest for Hungary agrarian investing. Given that Hungary is the seventh year of EU accession is not possible for foreigners to land acquisition (and, after the exemption will not be possible, given the state the right of first refusal), so the land can not be land investment. The situation is different in the manufacturing capital. It would be great perspective of the Dutch food and livestock investments (eg, high-tech pork holdings), but this is a limited implementation

Dr. László Vasa leader of St. István University of Economics and Social Sciences Faculty of Agricultural economy workshop leader, is often contacted by national and international scientific, professional and corporate partners who are looking an agroeconomic research centre for analysis, market segmentation and market entry studies, and international comparative studies. They are availables for potential partners in the Netherlands for a wide range of services and customized counseling.

Text and source: Dr. László VasaPhD, MBA, Professor honoris causaAssociate Professor, DirectorSzent István University, Economics and Social Sciences Regional Economics and Rural Development Institute Innovative Industries Research Centre Dr. László Vasa, Szent István University, Faculty of Economics and Social Sciences Associate Professor, Director of Innovative Industries Research Centre, the Forum Politicum Institute’s research director.More foreigners (Japanese, Estonian, Kazakh, Russian), Ph.D. University of visiting schools and founding member of several international scientific journal editorial participate.

He specializes in the Agricultural economy, resource economics and innovation management.

Tekst: Anton Wetters

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

25

Van de redactie

Impressie: Opening van Galerie Suez De Hongaarse beeldend kunstenaar Arpád Forgó is waarschijnlijk een van de best verkopende kunstenaars van Hongarije. Zijn werk wordt wereldwijd via toonaangevende galeries en kunstwebsites verkocht. Abstract, geometrisch, zowel met olieverf als acryl: op canvas weet Forgó structuren en kleuren neer te zetten die niet meer aan verf doen denken, maar alsof zand wordt weggeblazen door de wind, als van dikke repen stof geweven, uit steen gehakt of zoals hij zelf zegt: het is ‘Forgometrie’. mer dat ik niet tot aan de kust van Scheveningen zou gaan. Kunst en cultuur in combinatie met een strandpaviljoen was op deze hete middag helemaal geweldig geweest.

De tentoonstelling van Arpád Forgó was te zien tijdens de officiële opening van Galerie Suez in Den Haag op 5 september 2010. Op deze heerlijke zondagmiddag wist ik even te ontsnappen aan wat overgebleven kantoortaken en mocht ik afreizen richting Den Haag.

Met de airco aan was dit een heerlijk ritje, maar toch ook een beetje jam-

Op tijd voor de opening van de Galerie arriveerde ik op de Suezkade, maar door een kleine miscalculatie verloor ik wat tijd met wandelen en mistte ik helaas de officiële opening.

De Galerie ligt op een prachtige locatie aan het kanaal waar ik even heerlijk kon genieten van een drankje en leuk gezelschap.

Zo heb ik kennis gemaakt met nieuwe mensen, waaronder kunstenaar Forgó en ik heb bij kunnen praten met oude bekenden waaronder de organisatoren van deze bijzondere middag.

Uitnodiging

Attila Csáji - Laser Composition Wij hebben het genoegen u uit te nodigen voor de officiële opening en film presentatie van de eerste Hongaarse laser animatie film: “The Fifth of Sixth Attila Csáji`s laser composition”.

Op zondag 31 oktober om 16.00 uur in aanwezigheid van de kunstenaar, zal de opening aanvangen.

Meer informatie over de kunstenaar: http://www.sztaki.hu/~csaji/attila

Suez Galerie Suezkade117 2517 CB Den Haag www.galeriesuez.com

26

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

Tekening: Femke Panhuyzen

Ook kwam ik daar nog een aankomend kunstenares tegen die een leuke pentekening heeft gemaakt. Voor een mooi Hongaars wijntje; welke mensen zijn hier in gesprek?

Tekst: Hidde van Erp Foto’s en dank: Hongarije Vandaag en Galerie Suez Meer info: www.galeriesuez.com

EuroPlastics

A müanyagok terén a pannered

Uw leverancier voor zwembaden, drinkwaterfilters, buffertanks (septic tanks), vetafscheiders en leidingwerk in Hongarije.

CalcArt lime-based plasters and pigments

2. Analyses en verbeterprojecten Inspecteren van (elektrische)energiesyst emen, computernetwerk optimalisatie en (energie) besparingstrajecten.

3. Alternatieve klimaatbeheersing Minder milieubelastende oplossingen voor het verantwoord verwarmen of koelen van uw bedrijfspand of woning. Zo zijn wij gespecialiseerd in zonnecollectoren en bijbehorende warmtepompen.

Distributor for Country Sales Workshops and Education Design and Construction Architecture and Art

Fönix-Múzsart Ltd. Kossuth út 18/a 2696 Terény, Hungary E-mail: info@muzsart.hu Tel: 00 36 20 3202540 www.muzsart.com Distributeur worden?

Főnix-Múzsart Kft is op zoek naar een distributeur voor Nederland. Heeft u interesse?

Neemt u dan contact op met Eva Kronauer via haar website: www.kodexconsulting.com of op haar mobiel +31 646208173 (NL).

1. Bouwkundige begeleiding voor particulieren en bedrijven Architectuur, bouwkundige inspecties en advies over constructies. Verder zijn we specialisten op het gebied van: klimaatbeheersing, aanleg van elektriciteit, gas en water.

Wij zijn gespecialiseerd in het lassen van kunststofleidingen.

Ook in Hongarije zijn we hiervoor DVS gecertificeerd.

Uw contact in Nederland: Triny van Rooij +316-23627439 info@TVRKunststoffen.nl

www.europlastics.hu

We hebben uitgebreide expertise in het opwekken van energie en het implementeren van het meest ideale systeem voor uw situatie. Neem contact met ons op voor meer informatie.

Perimeter Kft.

Mr. György Bakos director Pajtás utca 26.

H-1131 Budapest, HUNGARY Mobile: 0036-305379668 E-mail: bakosgy@perimeter.hu www.perimeter.hu

w w w. v a s t g o e d h o n g a r i j e . n l Uw hulp bij het vertrouwd zoeken naar koop- en huurwoningen in Hongarije

De Hongaarse Producten

Specialist

De groothandel voor uw woonaccessoires

• Levensmiddelen • Wijnen • Unicum • Pálinka’s • Likeuren • Túrórudi • Tészta (pasta) • Kruiden

Dealer in uniek glaswerk van Carneol Producten uit de mooie lijn van Trendproducts

www.huned.nl info@huned.nl

Vakantiewoningen te huur www.balatonhuis.com www.vakkanya.nl Vakantiewoningen te koop www.vastgoedhongarije.nl 0031-512-372723 of 0031-6-50654053

Hongarije in Zaken | 2010 ed. 21

27

Partner in Logistiek en Productie Onze Visie Tevreden relaties ontstaan door tevreden medewerkers.

Tevreden medewerkers ontstaan door goede werk- en woonomstandigheden. Dit is het gegeven waarop de filosofie van EU-People gefundeerd is.

+

Onze Missie Continu te behoren tot de beste uitzenders / detacheerders van Internationale medewerkers in (Zuid) Nederland en Noord BelgiĂŤ.

= Onze eigen werfkantoren in Hongarije en Polen vinden voor u de beste werkkrachten.

Uw voordeel Vanzelfsprekend komen wij in een persoonlijk gesprek kennis maken ĂŠn luisteren naar uw wensen. We maken uw voordelen direct helder, bieden u onze expertise aan en geven antwoord op al uw vragen.

Kunnen we zaken doen?

uitzenden - detacheren - payrolling - werving & selectie - personeelsdiensten

EU-People

Ginnekenweg 32 4818 JG Breda Tel: +31-(0)76 5309 077

www.eu-people.nl