Roemenie Magazine editie 12

Roemenië Magazine Voorjaar 2010 Editie: 12 - € 7,50

Aarzelingen en politieke lifters Tanya van Gool: onze “man” in Boekarest De Hoogleraar en de Trol

Een dokter… en autisme in Roemenië?!

Roemenië Cultureel Roemenië, niet langer het land voor opportunisten. en veel meer...

Altijd op de Hollandse manier zakendoen De ING is de enige Nederlandse bank met een eigen internationaal netwerk Binnen de ING is veel kennis over de lokale markten en financiële zaken. Onze internationale kantoren zijn goed op de hoogte van lokale ontwikkelingen, cultuur en regelgeving.

U heeft één vaste contactpersoon in Nederland Deze vaste contactpersoon kan, vanuit Nederland, alles voor u regelen via ons eigen internationale netwerk in 23 landen.

Zo kunt u zich volledig richtenop het ondernemen zelf.

Dat is de kracht van de ING

Goed georganiseerd betalingsverkeer Dat is vaak de eerste behoefte bij een bedrijf dat internationaal opereert. Via de ING houdt u het overzicht en heeft u inzicht in uw internationale geldstromen. Daarnaast adviseren wij over zaken als valutarisico’s en documentair betalingsverkeer. En dit is bereikbaar via uw vaste contactpersoon.

Ook via de ING internationaal zakendoen?

Ga voor uw eigen contactpersoon naar ING.nl/internationaal.

woord vooraf...

Pierre Wimmers Hoofdredacteur

Pierre Wimmers heeft een eigen adviesbureau op het gebied van communicatie en marketing. Was daarvoor politiek adviseur op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau. Is vanaf de jaren 90 betrokken bij het democratiseringsproces in Roemenië. Mede oprichter van het Dutch Romanian Network en initiatiefnemer van de stichting ter promotie van de Roemeense Taal en cultuur i.o.

... van de Hoofdredacteur

Beste lezers, deze voorjaarsuitgave is al weer het laatste nummer van deze jaargang.

Een jaar waarin we er in geslaagd zijn het blad gewoon uit te geven, ondanks de problemen rond het voortbestaan van de OVR. Dankzij de positieve rol van het Dutch Romanian Network, die gelukkig de verantwoordelijkheid van de uitgave over wilde nemen kunnen we als redactie van het magazine terug kijken op een zeer geslaagd jaar. Niet alleen hebben we de lang gekoesterde wens om het blad full color te maken kunnen uitvoeren, maar ook is het ons gelukt om een redactionele kwaliteitsslag te maken. Er is een veel breder aandachtsveld ontstaan over Roemenië. Onderwerpen variëren van maatschappelijke ontwikkelingen tot economisch en financieel nieuws en van Kunst en Cultuur tot ontwikkelingen in het politieke landschap. Ook is het gelukt meer beeld op te nemen.

Uiteraard hopen we deze goede ontwikkelingen ook in het nieuwe jaar voort te zetten.

In dit nummer vindt u natuurlijk weer de vertrouwde mix van kunst, politiek en economie. Nadat we eind vorig jaar de Roemeense ambassadeur in Nederland Calin Fabian aan u hebben mogen presenteren is het nu de beurt aan zijn tegenhanger onze Nederlandse ambassadeur in Roemenië, mevr. Tanya van Gool. Verder een impressie van de oprichtingsbijeenkomst van Roemenië Cultureel het nieuwe platform voor Roemeense kunst en cultuur in Nederland.

Natuurlijk weer een bijdrage van Dorin Perie over de politieke ontwikkelingen en het beloofde vervolg over autisme in Roemenië.

Ik wens u veel leesplezier Pierre Wimmers - Hoofdredacteur Roemenië Magazine

Cover foto: Tanya van Gool is de “nieuwe” Nederlandse ambassadeur in Roemenië. Haar aanstelling liep iets anders dan verwacht. Zo moest ze onverwacht invallen als waarnemend ambassadeur in Brussel.

Lees meer op pagina 6.

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

Kwaliteitswijnen van

Roemeense wijnhuizen: - Recas - Prahova - Serve - Vinterra int.

Importeur voor Nederland en BelgiĂŤ: GeoDev BV in Oosterhout N.B. Wij bezorgen door het gehele land

GeoDev BV

Weerdestein 79 4901 CL-Oosterhout (NL)

Verkoop informatie: Contact: Drs. Theo Jansen jansenth@westbrabant.net

www.georgian-wines.nl www.romanian-wines.nl

Doet U eens een actie met Roemeense wijnen in een mooie geschenkverpakking....

tel. +31(0) 162-450897 fax: +31(0) 162-430261

in deze uitgave

Tanya van Gool: onze “man” in Boekarest

6-8

Aarzelingen en politieke lifters

9-11

Kort economisch nieuws

12-13

De Hoogleraar en de Trol

14-17

Een dokter… en autisme in Roemenië?!

18-20

Roemenië Cultureel

21

Roemenië, niet langer het land voor opportunisten.

22-25

Carmen Silva

26-27

Colofon © DRN 2010 Roemenië Magazine is een uitgave van het Dutch Romanian Network.

ISSN 1875-4406 Secretariaat Redactie/Abonnementen Annelies Kuijs Postbus 1328 5602 BH Eindhoven Email: redactie@dutchromaniannetwork.nl Redactie Pierre Wimmers, Hoofdredacteur Annelies Kuijs, Eindredacteur Aan dit nummer werkten verder mee: Ben Jager, Dorin Perie, Tanya van Gool, Jan Mysjkin, Bert van Meeberg, Diana Gradinaru, Sylvia van der Sluis.

Grafische Productie en verzending PublisherPartners, Eindhoven

Abonnementen Het Roemenië Magazine is een kwartaaluitgave Kosten per jaar: Nederland € 20 Bedrijven € 25 Buitenland € 25 + porto kosten Proefnummers € 7,50 + porto kosten, na voorafgaande betaling Bankrelatie Fortis Bank Rekeningnummer 98.08.59.719 BIC: FTSBNL2R IBAN: NL47 FTSB 0980 859 719 Secretariaat DRN Lydia Aalpoel Postbus 10 2501 CA Den Haag Lydia.aalpoel@dutchromaniannetwork.nl Tel. 070-3441588

5

18

22

Copyright: Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd of anderszins toegepast worden.

Disclaimer Het Roemenië Magazine besteedt de grootste zorg aan het samenstellen van het magazine, maar is niet verantwoordelijk voor gemaakte fouten. De verantwoordelijkheid van de artikelen ligt bij de auteurs en adverteerders en vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs de mening van de uitgever.

Bronnen: De uitgever heeft zo adequaat mogelijk bronnen laten vermelden bij het betreffende materiaal. Wanneer hier onduidelijkheden over ontstaan, neemt u dan direct contact met ons op.

Tanya van Gool: onze “man” in Boekarest Tanya van Gool is de “nieuwe” Nederlandse ambassadeur in Roemenië. Roemenië Magazine was natuurlijk nieuwsgierig naar haar achtergrond en haar ervaringen en probeerde al snel na haar aanstelling kennis te maken. Dat liep allemaal wat anders, niet in de laatste plaats omdat zij onverwacht moest invallen als waarnemend ambassadeur in Brussel.

Welkom in Roemenië. Waarom nou Roemenië?

Deze opmerking, die ik voor mijn aantreden – en soms nog - met regelmaat hoorde, illustreert het beeld dat veel mensen in Nederland en elders hebben van Roemenië. Een van mijn hoofddoelstellingen is dan ook dat beeld recht te zetten.

Is Roemenië een bewuste keuze geweest?

Ja, er waren wel andere ambassades, maar ik wilde nu juist naar Boekarest.

Mijn belangrijkste drijfveer was terug te gaan naar het continent Europa en daarbinnen had ik een instinctief gevoel dat Roemenië en ik wel goed bij elkaar zouden passen, dat er een bepaalde “chemie” zou zijn. En dat lijkt bevestigd te worden, alhoewel het nog te vroeg is om dat nu al van de daken te schreeuwen.

Wat heeft u gedaan voor dat u in ambassadeur in Roemenië werd?

Hiervoor was ik ambassadeur in Bolivia, Kenia en Suriname, in die volgorde; Roemenië is voorts mijn 9de land waar ik voor langere tijd woonachtig ben in mijn 30 jarige loopbaan (ik ben inmiddels 58 jaar voor de nieuwsgierigen onder u!). Mijn vorige ambassadeursposten hadden allen een verschillend karakter: soms puur ontwikkelingssamenwerking/OS (Bolivia), dan weer politiek en United Nations (Kenia/Somalië), soms vooral politiek met een sausje OS ( Suriname) en in Roemenië speelt een mix van handels,- culturele en politieke belangen. Juist die accentverschillen naast de cultuurverschillen zijn steeds een uitdaging om je tanden in te zetten. Tussendoor heb ik nog enkele plaatsingen op het ministerie gehad, als ook een detachering bij de Commissie van de EU. Men vraagt mij weleens of wij, diploambtenaren, veel invloed hebben op

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

onze volgende plaatsing. Niet echt: je kunt iets aangeven, op welk niveau, waar je voorkeur naar uitgaat en om welke (privé of beroepsmatige) redenen. Echter, met een jaarlijkse carrousel van 700 mensen die moeten worden overgeplaatst, is het vrijwel onmogelijk om aan ieders wensen tegemoet te komen. Wel wordt rekening gehouden met de meest dringende persoonlijke factoren zoals gezondheid, schoolkeuze, en evt. mogelijkheid voor de partner om actief werkzaam te kunnen zijn, maar alles binnen de grenzen van het haalbare. Immers, ook alle functies op het departement en op de posten moeten worden bezet. In mijn geval zijn mijn twee kinderen volwassen en echtgenoot met pensioen, waardoor een aantal privé eisen wegvallen. Het is dus ook een beetje geluk geweest.

Hoe gaat dat in zijn werk als je benoemd wordt en daarna ter plekke aankomt?

Ik was al ambassadeur, dus dan hoef je niet meer beëdigd te worden door de Majesteit, immers eenmaal beëdigd, altijd trouw. Belangrijk is dat je niet in het land aankomt wanneer je voorganger er nog verblijft (ook al ben je goed bevriend, wat in mijn geval zo is met Jaap), [Jaap Werner was de vorige ambassadeur, red] Want er kan maar één ambassadeur zijn in het land.

Dus je wacht totdat je voorganger is vertrokken, geeft in principe de staf een week of twee minimaal om op adem te komen en dan “treedt je aan”.

Men moet er niet licht over denken hoe dat is voor een ambassadestaf om “opnieuw” een andere ambassadeur te krijgen. Dat betekent elke vier jaar opnieuw wennen aan elkaar, en aan de eventuele partner, en begrijpen hoe en wat. Ik vind zelf dat die inspanning van de medewerkers vaak wordt onderschat.

Ik heb altijd het meest te doen met de chauffeur CdP (Chef de Poste) en met de secretaresse CdP. Zij werken nauw samen met een ambassadeur en elke nieuwe is anders en wil zaken soms ook anders gedaan hebben.

Als je aankomt word je opgewacht door - tenminste - je “tweede man”, de plaatsvervanger. Vroeger stond de hele ambassadestaf onder aan de vliegtuigtrap, maar we zijn daarin gelukkig wat eenvoudiger geworden.

Je wordt naar je huis, “de residentie”, gebracht die door het rijk is ingehuurd of eigendom is; je kunt dus niet je eigen woning uitkiezen. In ons geval hebben we veel geluk met een residentie die ons prima bevalt, maar het kan ook anders uitvallen. Dan heb je pech.

En dan meteen aan de slag? Op bezoek bij ministeries en andere ambassades?

Zolang je niet je “geloofsbrieven” hebt aangeboden aan het staatshoofd, i.c.

President Băsescu, kun je niet extern optreden. Je bent tot die tijd “be-

maatschappij

noemd ambassadeur”, hetgeen wil zeggen dat je contacten mag hebben met de Nederlandse gemeenschap, maar niet daarbuiten. In Roemenië is men aanzienlijk flexibeler dan in veel landen en staat de Chef Protocol het toe dat je ook met je collegae van het Corps Diplomatique contact hebt, zelfs al ben je nog niet bij de President geweest. Voorts is men snel met het regelen van het aanbieden van de geloofsbrieven; ik kon na 3,5 week al terecht ( in sommige landen kan het variëren van 1 tot 6 maanden!).

Zo’n ontvangst bij de President is altijd speciaal. Bij mijn eerste ambassadeurspost, Bolivia, in 1996, was het indrukwekkend. Sowieso is dat zo de eerste keer; daarnaast werd die keer het Wilhelmus op het centrale plein voor het presidentieel paleis gespeeld door de presidentiële muziekkapel.

Op 4000 m hoogte in de stralende zon met de lokale bevolking als toeschouwer op het plein, doet je dat wel iets.

Soms moet je de erewacht inspecteren (Guyana), soms is het sober (Kenia, Seychellen).

In Roemenië word je opgehaald door het protocol begeleid door een auto met sirenes en word je met alle egards ontvangen op het presidentieel paleis. Meestal worden meerdere ambassadeurs tegelijk ( dus na elkaar) formeel geaccrediteerd, zoals ook in Nederland het geval is. Met name in landen waar veel ambassadeurs geaccrediteerd zijn is dit gebruikelijk. Een of twee medewerkers mogen je vergezellen. In Roemenië is het ook toegestaan, zelfs gebruikelijk, dat ook de partner meegaat. Dat was voor ons de eerste keer. Na de ceremonie heb je gelegenheid voor een persoonlijk gesprek met de President van 10-15 minuten. Pas daarna kun je echt aan de slag. Je zorgt ervoor dat je in een korte periode zoveel mogelijk contacten legt, je gaat op bezoek bij ministers, andere ambassadeurs (vooral je EU collegae), directeuren van overheids - en maatschappelijke instellingen, honorair consuls, burgemeesters, etc. Je legt contact met de diaspora van je eigen land. En dat alles tegen het licht van het beleid dat je eigen land wil voeren met het land van je aanstelling.

Wat voor beleid is dat voor Roemenië?

Twee beleidsterreinen zijn prioritair en dat zijn handelsbevordering en investeringen, en de politieke context.

Dat laatste is wat moeilijker concreet te maken maar ik doel daarmee met name op de recente entree van Roemenie in de EU (2007) en het aanpassingsproces op juridisch, maatschappelijk, economisch en financieel gebied. Dat behelst ook de samenwerking op politiek gebied.

Daarnaast proberen we, op bescheiden schaal, de culturele betrekkingen, inclusief onderwijs en onderzoek, te intensiveren en meer zichtbaar te maken. Nederland is een bescheiden partner vergeleken met landen als Frankrijk of Duitsland, maar met de inzet op bepaalde “niches” kunnen we laten zien dat we wel het nodige te bieden hebben en kunnen we ook andere activiteiten (bijv. commercieel) cultureel omlijsten.

We zetten bijvoorbeeld actief in op design en architectuur, omdat het aanslaat bij de interesse in en potentie van de Roemeense maatschappij en ook omdat Nederland het nodige te bieden heeft. Op handelsgebied doen we hetzelfde met betrekking

tot watermanagement, milieuzaken, landbouw en logistieke infrastructuur.

We beschikken gelukkig ook over sommige bilaterale fondsen om onze beleidsinspanningen verder te ondersteunen.

Er zijn natuurlijke al bestaande relaties, hoe is de samenwerking?

Roemenië heeft nog als voordeel dat de bestaande samenwerkingsverbanden en instellingen (zoals de DRN, de NRCC, NGO’s op sociaal gebied, culturele stichtingen) doorgaans op de hoogte zijn van elkaars bestaan en elkaar niet overlappen. Zij vormen een waardevolle bron van informatie en een gewaardeerd verlengstuk van het werk dat de ambassade kan en doet. Het geeft mij altijd veel energie te ervaren hoezeer mensen zonder enig winstbejag veel energie en soms ook fondsen steken in een activiteit waarin zij geloven.

Zij zetten zich in op terreinen waar een ambassade bijv. door opgelegde regelgeving of beperkte fondsen niet of nog niet actief kan zijn. Een assertieve samenwerking met die organisaties wordt door de ambassade dan ook bijzonder gewaardeerd en ik stel het op prijs als organisaties, instellingen en/of individuen ons benaderen Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

toch meer in het dagelijks leven van eenieder doordringt dan ogenschijnlijk het geval is. Veel kennis daarvan heb ik vooralsnog nog niet, daar wordt nog aan gewerkt. Daarnaast word ik vaak bevraagd over het fenomeen “corruptie”. Hoewel ik er zelf niet direct mee te maken heb gehad kan ik niet ontkennen dat het bestaat en soms zelfs wordt gedoogd.

Dat zulks moet worden bestreden is evident, dat het een proces van lange adem is, dus decennia, is ook een feit dat we onder ogen moeten blijven zien. Belangrijk blijft in dit kader als EU partners nauw samen te werken, met en niet tegen Roemenië.

Foto Karin Oppelland

om ons deelgenoot te maken van hun ervaringen of obstakels.

Wat doet de ambassade om samenwerking op economisch en cultureel gebied verder te ontwikkelen?

We zullen met bescheidener financiële middelen meer proactief moeten zijn om terreinen van samenwerking te identificeren. Om de Nederlandse boer en MKB-er de weg naar de “niches” te wijzen, om de jonge bevolkingsgroepen bij elkaar te brengen, om meer begrip te krijgen voor elkaars leefwijze en standpunten, om Nederland als land met zijn normen en waarden “uit te leggen”.

Het voert te ver om in dit artikel per beleidsterrein uit te leggen wat we doen of zullen doen; voor de geïnteresseerden onder u: u bent welkom op de ambassade of per telefoon, als u meer wilt weten! Een positieve factor is de uitstekende samenwerking tussen de Roemeense ambassade in Nederland en de onze, tussen de DRN en de NRCC. Dankzij die positief ingestoken contacten wordt overlap voorkomen en vullen wij elkaar aan waar nodig of nuttig.

Het is ook fijn dat we nu één en later dit jaar drie honoraire consula-

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

ten hebben (Timişoara, Constanţa en Cluj). Het is onze taak om hen te helpen bij het waarmaken van de verwachtingen die ontstaan zodra je een HC opent, deels zijn we afhankelijk van het economische klimaat, echter succes is deels ook een afgeleide van de erin gestoken energie.

Om effectief te kunnen zijn in een land is het essentieel dat je het land waar je bent een beetje (niet al te ambitieus zijn..) kent en vooral begrijpt.

Dat betekent voor mij in elk geval de taal leren (een van mijn hobby’s) en vaak “de boer opgaan”.

Wat is u tot nu opgevallen?

Ik kom even terug op de eerste vraag: heeft Roemenië voldaan aan het beeld wat ik instinctief had?

Zelf verkennen, ook incognito, zowel in Boekarest als elders in het land.

Bedrijven bezoeken, Nederlanders leren kennen, zorg en charitatieve instellingen, werk dat door NGO’s is gedaan, en daarnaast ook de formele (burgemeesters e.d.) contacten. Ik heb sinds mijn komst een aantal regio kunnen bezoeken, maar moet helaas aangeven dat mijn verkenningsprogramma stil is komen te liggen sinds begin februari 2010.

Tot nu toe zeker, voor mij en mijn echtgenoot. (Mijn kinderen zijn overigens ook op bezoek geweest en vast van plan meerdere malen terug te komen). Ik kan niet uitleggen waarom, dus dat moet u maar voor lief nemen.

Toen ben ik voor een paar maanden “weggehaald” om onze ambassade in Brussel te leiden. Ik hoop echter dat mijn dubbelleven van korte duur zal zijn en dat ik tegen deze zomer weer volop in Roemenië actief kan zijn. Ik kijk daar in elk geval erg naar uit!

Ik had weliswaar een grauwer beeld van de stad en de mensen, hetgeen mij enorm is meegevallen. Wat me vooral positief is opgevallen is de dynamiek, in het gedrag, de mondigheid, de leergierigheid en de wil om er iets van te maken. Tevens ben ik verrast door de gastvrijheid en de familiewaarden.

Wat nieuw voor me is, is de vooropgestelde positie van de kerk, die

Met speciale dank aan: Tanya van Gool

politiek

Dorin Perie Docent Universiteit van Amsterdam

Dr. Dorin Perie is geboren op 28 juni 1956 in Roemenië. Hij kwam naar Nederland in 1978 en studeerde geschiedenis aan de Rijks Universiteit Groningen met als specialisatie sociaal - economische geschiedenis. Sinds september 1989 is hij aan de Universiteit van Amsterdam verbonden waar hij ook promoveerde op de liberale doctrine tijdens het interbellum in Roemenië. Daarin stond het vraagstuk met betrekking tot de ontwikkelingstheorieën en constitutioneel recht in de Roemeense context centraal. Thans doceert hij aan de UvA Roemeense literatuur en cultuur en politieke geschiedenis. Hij houdt zich ernaast bezig met de problematiek rond cultuur en burgerrechten, waaronder het eigendomsrecht de spil vormt. Heeft tal van artikelen op zijn naam staan en voorzag het gewezen Roemenië Bulletin negen jaar van vaste politieke column. Treedt regelmatig op als spreker over de binnenlandse politiek in Roemenië en in het Europese kader.

Aarzelingen en politieke lifters Gewoontegetrouw zou ik moeten beginnen met het schetsen van oer-Nederlandse politieke taferelen om daarmee vervolgens een analogie te trekken naar de Roemeense politiek. Ik doe dat dan in de hoop dat op deze wijze de lezer de ontwikkelingen die in Roemenië plaatsvinden beter thuis kan brengen. Deze keer onthoud ik me van deze aanpak. Dit dient echter niet als een blijk van onvermogen mijnerzijds beschouwd te worden, want ik moet nog altijd in staat worden geacht voldoende aanknopingspunten met de Nederlandse politiek te vinden, ware het niet dat ik meen dat het uit tactische overwegingen beter is om hiermee te wachten tot na de Tweede Kamerverkiezingen van 9 juni aanstaande.

Ik kan wel een tip van de sluier oplichten door aan te geven dat de opkomst van het populisme in Nederland in alle opzichten de opkomst van de populistische groeperingen in de Oost-Europese landen gedurende de jaren negentig lijkt te overtreffen.

De toetreding van deze landen tot de EU lijkt onder andere ook een pacificerend effect te hebben gehad, in de zin dat extreemrechtse en nationalistische standpunten gematigd zijn. En hoewel ze niet volledig zijn verdwenen, spelen zij tegenwoordig een marginale rol die eerder tot de politieke folklore behoort. Als mijn intuïtie mij niet in de steek laat, stevenen wij in Nederland af op een veel omvangrijker fenomeen dat zelfs de ‘Oostblokpraktijken’ – een term die tegenwoordig ingeburgerd is in de Nederlandse journalistiek – op dit terrein zal overtreffen. Tot zover deze korte uitwijding.

Wat niet verzwegen kan worden, is het voorval dat zich 15 maart jl. in Cluj en Târgu-Mureş heeft voorgedaan naar aanleiding van de viering van de Nationale dag van de Hongaren over de hele wereld. Deze dag markeert het begin van de Hongaarse revolutie van 1848 en is daarna geworden tot de belangrijkste gedenkdag van het Hongaarse volk.

Het vieren van deze bijzondere dag door de Hongaarse minderheid in Roemenië vormt niet alleen het onaantastbare recht van deze bevolkingsgroep, maar is evengoed een verrijking, een aanwinst, zo u wilt, voor de hele Roemeens natie. Hetzelfde geldt voor alle cultuuruitingen van deze minderheid. Deze culturele erfenis zou eigenlijk gekoesterd moeten worden, want ze vormt een onlosmakelijk deel van de historische en huidige identiteit van Transsylvanië en in extenso van heel Roemenië.

Wat minder door het hele land gekoesterd kan worden, zijn de extremistische uitingen die met enige regelmaat bij gelegenheid van de 15maartviering opgeld doen. Zo ook dit jaar, toen naast de oude betekenis van deze dag ook de rellen van twintig jaar geleden werden herdacht die toen in Târgu-Mureş rondom de viering van 15 maart hadden plaatsgevonden.

Een handvol mensen, ongeveer 500, demonstreerden in het centrum van Cluj, waarbij ze spandoeken meedroegen waarop duidelijk te lezen stond dat het gebied waar de meeste Hongaren in Roemenië wonen niet tot dit land behoort. Een aantal van hen droeg ook de zwarte uniformen van de zogenaamde Nieuwe Hongaarse Garde, een beweging die in Hongarije zelf verboden is, en andere nazisymbolen. Op het gemeentehuis van de Târgu-Mureş werd nog de

vlag van de Székely, de etnische Hongaren uit Centraal-Roemenië, gehesen, naast de Roemeense driekleur. In de demonstratie van Cluj liep onder andere ook de minister van Volksgezondheid Cseke Attilla van UDMR [Democratische Unie van de Hongaren in Roemenië], die coalitiepartner van de regerende PD-L [Democratische Liberale Partij] is. Hij sprak zich met deze gelegenheid uit voor de invoering van het Hongaars als officiële taal in de drie districten Harghita, Covasna en Târgu-Mureş waar de etnische Hongaren in de meerderheid zijn, al is deze meerderheid met 60% tamelijk gering.

Gezien het geringe aantal betogers en het uitblijven van rellen, want alles is rustig en ordentelijk verlopen, moet ik vooral opmerken dat in de loop van de afgelopen twintig jaar zeer veel vooruitgang is geboekt op het gebied van tolerantie, begrip en vreedzame samenleving van twee etnische groepen naast elkaar.

Een dergelijke gelegenheid wordt niet langer dan op zeer kleine schaal gebruikt voor het uiten van nationalistische en separatistische stellingnamen. Het blijft echter wrang dat de roep om afscheiding nog wel aanwezig is, hoewel in deze twintig jaar UDMR deel heeft uitgemaakt van verschillende regeringen en altijd in een doorslaggevende positie heeft verkeerd. Er zijn nog maar weinige monden die zouden kunnen beweren dat er in Roemenië nog sprake is van discriminatie en achterstelling van de etnische Hongaren. Daardoor komen bij mij en bij de overgrote meerderheid van de Roemeense bevolking de nog bestaande separatistische tendensen als nog onbegrijpelijker voor. Deze uitingen doen niets anders dan de argwaan voeden die nog bij de

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

meerderheid leeft ten opzichte van de Hongaarse minderheid. In het proces van steeds verder naar elkaar toe groeien is niet uitgesloten dat er ooit ingestemd zal worden met de erkenning van het Hongaars als de tweede officiële taal, maar dat zal pas gebeuren als er een breed gedragen overtuiging in Roemenië zal heersen dat er geen stuk grondgebied ontvreemd zal worden.

Leuzen die claimen dat het Székelygebied niet bij Roemenië hoort, versterken eerder de argwaan dan dat zij vertrouwen kweken, want afgezien van een betrekkelijk kleine groep binnen de Székely-gemeenschap zijn er weinig voorstanders te vinden voor enclavevorming binnen de grenzen van Roemenië. Wellicht bestaan er nog groepen die baat menen te hebben bij wantrouwen en conflicterende situaties, maar het mag duidelijk zijn dat deze groepen slechts hun eigen

10

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

beperkte belangen dienen en niet het algemeen belang van de Hongaarse minderheid in Roemenië. Van de zijde van de regering is er officieel niet op de gebeurtenis in Cluj gereageerd.

Er werden ter plaatse enkele aanhoudingen verricht door de politie vanwege het in het openbaar dragen van nazisymbolen, maar verder is er niets gebeurd. Misschien werkt de tactiek van verzwijgen soms beter gezien de zeer geringe omvang van het incident.

Het zal voor de regering ook nogal ongemakkelijk zijn nog een punt te maken van de deelname van haar eigen minister van Volksgezindheid, aangezien hij tot de coalitiegenoot behoort.

PD-L kan zich niet permitteren haar coalitiepartner tegen de haren in te strijken, want de parlementaire steun voor deze regering is nog wankel. En dit brengt ons op het vertrouwde onderwerp van

mijn commentaar, namelijk de huidige politieke verhoudingen.

Na de overwinning van de zittende president Traian Băsescu, die wij in het laatste nummer van het Roemenië Magazine uitvoerig hebben geanalyseerd, kon een nieuwe regering onder leiding van Emil Boc van PD-L niet uitblijven. Het probleem dat nog opgelost moest worden, was dat van een parlementaire meerderheid waarover deze regering niet beschikte.

PD-L had slechts één zetel meer dan PSD [de Sociaal- Democratische Partij] en die partij was een gelegenheidsbondgenootschap met de liberalen aangegaan in oppositie tegen PD-L. Er bleef slechts één mogelijkheid over voor PD-L, namelijk het vormen van een coalitie met UDMR. Dat is ook voor de Kerst gebeurd, maar zelfs deze combinatie genoot geen

politiek

parlementaire meerderheid. Zo leek het er even op dat PD-L niet zou kunnen regeren, wat weer zeer tegen de zin was van president Băsescu.

Deze had moeilijk kunnen verdragen dat PSD alsnog samen met PNL [Nationaal Liberale Partij] een regering zou vormen, want die coalitie zou zeer zeker het programma dwarsbomen dat de president wil uitvoeren met betrekking tot de modernisering van de staat. De uitkomst werd onverwachts geboden door een nieuw verschijnsel in de Roemeense politiek, namelijk de zogenaamde ‘onafhankelijke parlementariërs’.

Deze nieuwe groep in het parlement bestaat grotendeels uit politici die recentelijk om verschillende redenen PSD hebben verlaten.

Ook PNL, een partij die tot voor kort een hechtere indruk maakte, bleef niet van dit verschijnsel gevrijwaard en zelfs de huidige minister van Financiën Sebastian Vlădescu is oorspronkelijk afkomstig uit PNL. Natuurlijk heeft deze beweging die toch vrij onverwacht op gang kwam zeer veel kwaad bloed gezet bij deze twee partijen. Zij wezen uiteraard met een beschuldigende vinger in de richting van PD-L en betichtten deze partij van corrumperende praktijken waarbij regelrechte omkoping niet uitgesloten werd. In hoeverre deze beschuldigingen waar zijn, is uiteraard zeer moeilijk te zeggen. Feit is dat de laatste maanden een ware exodus uit PSD op gang is gekomen na de toch bizarre ontknoping van de presidentsverkiezingen, waarbij Mircea Goană, inmiddels ex-voorzitter van PSD, op het laatste moment alsnog aan het kortste eind trok.

Daarna werd zijn positie binnen de partij steeds zwakker en tijdens het nationale congres dat in februari werd gehouden, werd hij in de race voor het partijvoorzitterschap voorbij gestreefd door Victor Ponta, die velen beschouwden als een junior binnen de partijleiding. De strijd voor het PSDvoorzitterschap heeft ook op een niet mis te verstane wijze de verdeeldheid binnen de partij blootgelegd. De onverwachte verkiezing van Ponta als partijvoorzitter heeft de rijen van de ontevreden prominenten die daarna

de partij hebben verlaten verder aangevuld. In dit opzicht kan zonder enige aarzeling gesteld worden dat PSD nooit eerder een dergelijke aderlating heeft ondergaan. Hierdoor biedt de partij op dit moment de aanblik van een stuurloos schip dat over de politieke woelingen dobbert.

Met betrekking tot de inmiddels almaar groter wordende parlementaire groep van de ‘onafhankelijken’ zou ik heel veel kunnen uitweiden, al was het maar vanwege het feit dat zich daarbij ook zeer kundige en integere politici hebben aangesloten, zoals ex PSD-voorman Cornel Diaconescu, voormalig minister van Buitenlandse Zaken. Tot op het moment waarop deze groep zich duidelijker zal manifesteren, kan ik hem moeilijk behandelen als een parlementaire fractie en geef ik de voorkeur aan een individuele benadering.

Feit blijft dat ieder van deze zwevende politici een parlementszetel bezet die hij/zij te danken heeft aan zijn/ haar oorspronkelijke partij. Tot zover heb ik nog niet vernomen dat er ten minste één van hen voornemens is zijn/haar zetel beschikbaar te stellen en daardoor wordt de vraag hoe deze ongebonden parlementariërs in de toekomst zullen opereren zeer relevant. Zij vormen per slot van rekening een belangrijk machtselement, waarvan het lot afhangt van de wetsvoorstellen die nu op stapel liggen. Deze stapel baart mij persoonlijk ernstige zorgen, want we zijn nu drie maanden verder en sinds de beëdiging van deze regering is er maar zeer weinig vooruitgang geboekt op wetgevend gebied.

Bij PNL lijkt de etalage meer op orde. Afgezien van enkele desertie, zoals die van minister van Financiën Vlădescu en het royement van Victor Cataramă, een bekende zakenman en partijprominent van de afgelopen vijftien jaar, lijkt de druk die door PD-L op de liberalen wordt uitgeoefend weinig indruk te maken.

De leiding van Crin Antonescu wordt tegenwoordig door niemand meer in twijfel getrokken en de partijmachine lijkt goed te functioneren. Uiteraard blijft PNL samen met PSD zeer kritisch

met betrekking tot de manoeuvres die PD-L uitvoert met de bedoeling haar eigen macht te consolideren en vanuit die positie is hun furieuze veroordeling van de aanwezigheid van de ‘onafhankelijke’ politici in het parlement goed te verklaren. Tot een zekere hoogte ben ik geneigd hen gelijk te geven, al was het maar vanwege het principe dat representatieve democratie concrete vorm krijgt door de aanwezigheid van politieke partijen en niet van individuen, die zich niet bedienen van een programma dat stoelt op politieke overtuigingen.

Binnen de samenleving wordt met recht geklaagd dat de politisering absurde vormen heeft aangenomen in alle lagen van het bestuurlijke apparaat waardoor efficiënt besturen een chimaera lijkt te zijn geworden.

Een dergelijk bestuur dat alleen rekening houdt met de belangen van de regeringspartij belooft weinig goeds voor de toekomst, juist tijdens een periode waarin het land door een diepe economische crisis geloodst moet worden. Aan de top, dus in het parlement, ziet het ernaar uit dat zich hetzelfde proces voltrekt waarin parlementariërs hun oorspronkelijke partij verlaten om eventuele voordelen te genieten, die door de regeringspartij in vooruitzicht worden gesteld.

Dit lijkt mij een verwerpelijke wijze om de nodige machtsconcentratie te verwezenlijken. Als je daarbij nog in ogenschouw neemt dat de president en uiteraard zijn eigen premier zouden willen overgaan op een eenkamerstelsel, zou je jezelf toch zeer ernstig moeten afvragen wat de modernisering van het politieke stelsel met zich zal meebrengen. Vooralsnog wordt het gebrek aan daadkracht van de regering als voorwendsel gebruikt om de invoering van een bedenkelijke vorm van democratie te rechtvaardigen. Het zal nog even duren tot het zover komt en hopelijk zullen ook verstandige en kundige mensen zich hierover kunnen uitspreken voordat het kind met het badwater wordt weggegooid.

Tekst: Dorin Perie

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

11

Kort economisch nieuws Team Roemenië Magazine

Boekarest is de meest attractieve stad in Centraal- en Oost-Europa Boekarest blijkt de meest attractieve stad in Centraal- en Oost-Europa te zijn voor investeerders volgens een recent onderzoek van de Financial Times. Met betrekking tot kosteneffectiviteit voert Boekarest de lijst aan, gevolgd door Sofia(Bulgarije), (Kharkov)Oekraïne, Tbilisi(Georgië) en Dnepropetrovsk (Oekraïne).

Roemenië domineert eveneens op de tabel van middelgrote steden met vier steden in de top vijf: Brasov, gevolgd door Iasi, Timisoara, Kaunas(Litouwen) en Constanta. Op de tabel van kleine steden wordt Roemenië alleen vertegenwoordigd door Ploiesti die de vijfde plaats inneemt. Boekarest scoort verreweg het hoogst als het gaat om buitenlandse investeringen in megaprojecten, gevolgd door Moskou, St.Petersburg, Londen en Warschau.

Pensioenleeftijd omhoog naar 65 jaar Volgens minister van Arbeid Mihai Seitan moet de pensioengerechtigde leeftijd omhoog naar 65 om de pensioenen de komende jaren te kunnen blijven betalen. Op dit moment gaan mannen met pensioen als ze 63 of 64 worden, vrouwen op hun 58ste of 59ste verjaardag. Roemenië telt 5,5 miljoen gepensioneerden, net zoveel als werkenden. Door een laag geboortecijfer veroudert de bevolking snel, ook al omdat veel Roemeense jongeren naar het buitenland migreren. Het collectieve pensioenfonds heeft een tekort van circa 1,8 miljard euro.

Gasprijzen laagste van Europa De gasprijzen in Roemenië zijn de laagste in Europa: 50% van het gemiddelde in de EU. De regering heeft tot nu toe aanwijzingen vanuit Brussel genegeerd om de gasvoorziening te liberaliseren. De deadline was 1 januari 2009 na een eerder uitstel van twee jaar, maar de economische crisis noopte de regering deze datum te negeren. De Europese Commissie wil nu uiterlijk 1 maart maatregelen zien van Roemenië. In de rest van Europa zijn de gasprijzen de afgelopen jaren fors gestegen door de hogere prijzen van olie en gas op de wereldmarkt.

12

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

Nederland gaat Roemeense justitie ondersteunen De Nederlandse ambassadeur Tanya van Gool heeft na een gesprek met minister van Justitie Catalin Predoiu gezegd dat Nederland dit jaar start met een juridisch hulpprogramma voor de Hoge Raad van Magistraten (CSM) en het Nationale Rechterlijk Instituut (INM).

Ook werd bekend gemaakt dat de Nederlandse minister van Justitie Hirsch Balin in de tweede helft van 2010 naar Boekarest komt, onder andere om te zien hoe het staat met de hervormingen van het justitiële apparaat in Roemenië volgens de afspraken met de Europese Commissie. Mevrouw van Gool heeft met Predoiu ook gesproken over de pensioenwetgeving en het versnellen van juridische procedures.

Roemenië wil cultureel verdrag met Nederland De Roemeense minister van Cultuur en Nationaal Erfgoed Kelemen Hunor wil een samenwerkingsverdrag sluiten met Nederland op het gebied van cultuur en onderwijs. De minister heeft het verzoek voorgelegd aan ambassadeur Tanya van Gool, die zei dat Nederland graag wil samenwerken op het gebied van design, architectuur en visueel onderwijs.

Romanisering Moldavië versterkt extremisme Volgens UDMR-senator György Frunda versterkt het verlenen van het Roemeense staatsburgerschap aan Moldaviërs alleen maar de antigevoelens van Russisch sprekende inwoners van de republiek Moldavië en werkt het extremisme in de hand. Bovendien zal 90% van de nieuwe Roemenen volgens Frunda het paspoort alleen gebruiken voor migratie naar West-Europa. Frunda is naast Roemeens parlementslid ook lid van de Europese Raad.

Duizenden op wachtlijst voor terreinwagen Dacia Volgens Dacia is er nu al een wachtlijst van duizenden belangstellenden voor de eerste terreinwagen van de Roemeense autofabrikant: De Dacia Duster SUV. Het model werd giste-

ren voor het eerst gepresenteerd op de autosalon in Genève. De terreinwagen gaat in Roemenië, afhankelijk van de uitvoering, tussen de 10.500 en 15.600 euro kosten, inclusief BTW. Opmerkelijk was dat Dacia in Genève een eigen stand had en niet was ondergebracht bij ‘moeder’ Renault.

Burgemeester Craiova gearresteerd De voorlopige hechtenis van burgemeester Solomon van Craiova is door de rechtbank verlengd met 29 dagen. Burgemeester Antonie Solomon van Craiova is voor 24 uur in hechtenis genomen door aanklagers van het Anti-Corruptie Departement (DNA).

Hij wordt verdacht van omkoping door Cornel Penescu, de eigenaar van de voetbalclub FC Argeş, voor het verlenen van een bouwvergunning voor diens PIC supermarkt. DNA doorzocht het appartement en het kantoor van de burgemeester en nam verschillende documenten voor onderzoek in beslag.

Ook de voormalige burgemeester van Bacău, Dumitru Sechelariu, is door de corruptiebestrijders gearresteerd.

Hij moest ijlings worden overgebracht naar een ziekenhuis, toen hij onwel werd bij zijn arrestatie.

Economie krimpt met 7,1% Volgens het Nationaal Instituut voor de Statistiek (INS) is het bruto nationaal product van Roemenië in 2009 gedaald met 7,1%. De krimp is daarmee iets minder dan werd verwacht. In 2008 groeide de economie nog met een recordpercentage van 7,1%. De binnenlandse consumptie daalde met 8,2%. In het vierde kwartaal daalt het bnp met 6,5%, ook iets minder dan werd verwacht. De krimp is het sterkst in de bouw, de retail en de communicatie.

economie en zakelijk

Ambassadeurs Nederland en Roemenië samen op tournee Z.E. Calin Fabian en H.E. Tanya van Gool gaan de komende week in Nederland op tournee samen met H.C. Ben Jager. Het doel van deze bezoeken is om Roemenië extra voor het voetlicht te brengen omdat er sprake is van wederzijdse belangen. Op de bezoeklijst staan KvK’s, Universiteiten, individuele ondernemers, etc. De bilaterale economische belangen staan dus op een prominente plaats, waarbij het sectoroverstijgende ondernemersplatform DRN de gewenste ondersteuning zal bieden.

Meer ondernemers in België Het aantal zelfstandige ondernemers in België is eind vorig jaar opgelopen tot 720.000. Een recordaantal.

Opvallend aan dat cijfer is dat de aangroei van het aantal ‘Belgische’ ondernemers vooral te danken is aan

worden gewaarschuwd voor dronken voetgangers. Volgens de burgemeester Petru Antal van Petica heeft het stadje met 13.000 inwoners een zeer druk uitgaansleven. Combineer dat met drukke doorgangswegen en je hebt al snel ongelukken. Hij denkt niet dat de borden invloed hebben op het imago van zijn burgers. De opmerkelijke verkeersborden moeten de automobilisten attent maken op mogelijke dronkaards die over de weg zwalken.

Een gewaarschuwd mens telt voor twee, zeggen we dan maar. (EBO)

de komst van Oost-Europeanen. De nieuwe Belgische ondernemer komt uit Polen of Roemenië. Het aantal oorspronkelijke Belgische starters lag vorig jaar zelfs een stuk lager dan in 2008. Een flink deel van de toename van het aantal zelfstandige ondernemers is dus te danken aan... immigranten. Tussen 2004 en 2009 is het aantal buitenlandse ondernemers die in België actief zijn, met liefst 31 procent gestegen. Het gaat vooral om ondernemers die afkomstig zijn uit de ‘nieuwe’ Europese lidstaten.

Dat zijn Polen, Tsjechië, Slowakije en sinds kort ook landen als Roemenië en Bulgarije.

De geraadpleegde bronnen voor deze compilatie zijn onder andere: Nederland.ro, AD en eigen materiaal.

Verkeersbord waarschuwt voor dronken voetgangers PETICA - In het Roemeense grensplaatsje Petica aan de grens tussen Roemenië en Hongarije staan bijzondere verkeersborden. Automobilisten

Thuis in uw wereld Belastingadviezen die rendement opleveren

Kantoor Breda Claudius Prinsenlaan / Topaasstraat 62 4817 HW Breda Telefoon: (076) 524 0280 Kantoor Eindhoven Beemdstraat 1 5653 MA Eindhoven Telefoon: (040) 250 2456 Kantoor Maastricht Robert Schumandomein 2b 6229 ES Maastricht Telefoon: (043) 308 8088

www.kpmgmeijburg.nl

33899_roemeniemag.indd 1

11-06-2009 12:11:27

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

13

Jan H. Mysjkin is dichter en literair vertaler. De afgelopen zeven jaar woonde hij afwisselend in Boekarest en Parijs. Laatste publicatie: de eerste integrale vertaling in het Nederlands van De graaf van Montecristo van Alexandre Dumas.

Jan Mysjkin

De Hoogleraar en de Trol Een geval van laster op het internet Er is geen forum, weblog of chatkanaal op het internet, of het heeft te maken gehad met een trol. Een internettrol is iemand die erop uit is onrust te stoken door middel van leugens en halve waarheden. Communicatiespecialisten adviseren om een trol niet van repliek te dienen, want als er één ding is waar de stokebrand niet tegen kan, dan wel dat hij wordt genegeerd.

Het is nog de vraag of je die richtlijn altijd kunt opvolgen. Al te vaak zijn de leugens niets minder dan een aanranding van iemands eer of goede naam. In bijgaande rapportage gaat het om een dergelijk geval van laster, door Arjan H. Melger uit Zutphen geuit aan het adres van Sorin Alexandrescu, professor emeritus aan de Universiteit van Amsterdam.

Ik las voor het eerst dat Sorin Alexandrescu een agent van de Securitate zou zijn geweest op het Prikbord Roemenië (www.ropromo. org), een plaats op het internet waar vooral Nederlanders en Vlamingen ervaringen uitwisselen over Roemenië.

In Roemenië ligt de gewezen medewerking aan de beruchte geheime dienst van dictator Ceauşescu nog altijd heel gevoelig. Menig politicus, ambtenaar of zelfs sportman kregen moeilijkheden nadat bekend werd dat ze mogelijk informant waren geweest voor de communistische staatsveiligheidspolitie.

De beschuldiging komt zijdelings voor in een conversatielijn van 21 oktober 2006, waarin het gaat over de verdwijning van Roemenië Bulletin, een tweemaandelijks blad dat zich twaalf jaar lang verdienstelijk heeft gemaakt met nieuwsgaring en nieuwsduiding uit Roemenië. Alle prikkers betreuren de verdwijning van het blad, met uitzondering van één persoon, een zekere Giula din Balauseri, die zijn gal uitspuwt over de periodiek. De reden van zijn afkeer is onder meer dat het blad ‘jarenlang als beschermheer de uit de duistere krochten van het communisme naar voren geschoven Sorin Alexandrescu had’. Om die cryptische uitspraak te verhelderen plaatst Giula din Balauseri twee links. Toen ik op die links klikte,

14

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

kwam ik terecht op het ‘oude’ prikbord van roemenie.startpagina.nl, waar een zekere Arjan H. Melger er Sorin Alexandrescu klaar en duidelijk van beschuldigt een agent van de Securitate te zijn geweest. Ik schrok me rot. Ik

kende Alexandrescu als samensteller van Dichters uit Roemenië (1975) en Roemenië. Verhalen van deze tijd (1988), twee bundels die ik zeer waardeer. Ik ben nooit student van hem geweest, maar ik had hem het

politiek

jaar voordien in mijn nieuwe woonstad Boekarest leren kennen en hij had me hartelijk aangemoedigd bij mijn eerste vertalingen van Roemeense literatuur.

Mijn eerste, spontane reactie bij het lezen van Melgers bericht was: ik wens mijnheer de professor nooit meer de hand te drukken.

al opgevallen, maar Melger hield voet bij stuk, zonder zijn beschuldiging hard te willen of te kunnen maken. In eerste instantie concludeerde ik dat Giula din Balauseri geen blaam trof en zich goedgelovig had laten misleiden door ondeugdelijke informatie van Arjan H. Melger.

Juist het feit dat Alexandrescu in 1969 als lector aan de Universiteit van Amsterdam was verbonden, waar hij in 1980 tot hoogleraar werd benoemd, was voor Melger voldoende grond dat hij met de Securitate heeft geheuld.

Enig materieel bewijs of betrouwbare getuigenis kon Melger niet voorleggen.

Dat was een aantal medeprikkers ook

Een paar maanden later kwam ik echter toevallig tot de ontdekking dat Giula din Balauseri en Arjan H. Melger één en dezelfde persoon zijn. Opeens hing er een luchtje van list en bedrog om beide namen: de eerste suggereert namelijk objectiviteit, door een verwijzing naar het zogenaamde ‘bewijs’ van de tweede, die niemand minder is dan

de eerste. In internettermen heet zo iemand een ‘sokpop’, dat wil zeggen: iemand die onder verschillende gebruikersnamen opereert om daardoor meer geloofwaardigheid te creëren.

In een bericht van 7 juli 2009 recidiveert Giula din Balauseri op Prikbord Roemenië. Onder het kopje ‘Het boek Verdacht van Jan Willem Bos’ plaatst hij zonder de minste commentaar een link naar een tussenkomst van een zekere Marnă op een derde internetforum van Nederlanders en Vlamingen met een hart voor Roemenië, te weten: roemenië.subjectonline.com. Daarin gaat Marnă heftig tekeer tegen Jan Willem Bos, naar aanleiding van de publicatie van diens ego-document Verdacht.

Mijn Securitatedossier (2009). Marnă’s bijdrage blijkt de laatste te zijn in een conversatielijn die al op 24 februari 2009 onder het kopje ‘Jan Willem Bos’ was gestart.

De reacties komen pas los nadat Marnă op 20 maart om 12.40 uur Olaf Tempelmans recensie van het boek Verdacht op dit derde forum plaatst.

In zijn zeer lezenswaardige boek laat Jan Willem Bos de lezer meekijken in het dossier dat de Securitate in de jaren zeventig en vooral de jaren tachtig over zijn verblijven in Roemenië heeft bijgehouden. Bos publiceert en commentarieert ook de stukken die door de staatsveiligheid zijn bijgehouden over het bezoek dat hij samen met zijn gewezen mentor in maart 1989 aan Roemenië brengt. Over dat bezoek schrijft Olaf Tempelman: ‘Vrijwel constant waren hij en Sorin Alexandrescu, hoogleraar Roemeense letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam, door Securitate-agenten omringd’.

Amper drie minuten later, om 12.43 uur, plaatst diezelfde Marnă één en slechts één commentaar: ‘Beetje vreemd dat vermeld wordt dat Sorin Alexandrescu omringd was door securisten... ...hij was er zelf toch eentje?’

Het lijkt wel alsof Marnă die hele recensie op het forum heeft gekopieerd om dat ene zinnetje te kunnen ventileren. Vanaf dat moment gaat het even pingpong op het forum.

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

15

Een medeprikker wil weten of Marnă’s tussenkomst een vraag dan wel een mededeling is: ‘Het vraagteken doet vermoeden dat je het misschien niet helemaal weet. Is het dan verstandig om de suggestie te wekken?’

‘Wat dacht je van een vraagteken als ironische stijlfiguur?’ antwoordt Marnă. ‘Verder weet ik meer dan dat jij ooit zult vermoeden; ga maar eens na hoe Alexendrescu [sic] in Nederland is terechtgekomen, met wat voor achtergrond – sowieso een Roemeen die voor 1989 in Nederland op een hoge positie zit.’ Dezelfde medeprikker pikt erop in: ‘Ik maak bezwaar tegen ongefundeerde verdachtmakingen. (…)

Elke keer weer wordt dan gereageerd met ‘je moest eens weten wat ik weet’ of iets dergelijks. Ook voor een Nederlandse rechter zou je niet ver komen met zo’n verdediging tegen een aanklacht wegens smaad. Dus met de billen bloot als je zo’n suggestie doet: vertellen wat je weet, of niets suggereren. Ook niet met algemene dooddoeners als ‘ik wantrouw iedereen die voor 1989...’ ‘Nu begin ik je kwijt te raken,’ antwoordt Marnă laconiek, ‘aanklacht wegens smaad… ...heb ik die aan me broek hangen?’

Marnă is wel zo slim om inhoudelijk niet in te gaan op de kern van de zaak, te weten: dat het hier gaat om een ‘ongefundeerde verdachtmaking’.

Blijkbaar is het feit dat de beledigde geen klacht wegens smaad indient voor hem voldoende reden om verder geen argumenten te hoeven aandragen. Op 7 juli 2009 heeft Marnă Verdacht.

Mijn Securitatedossier eindelijk zelf gelezen en plaatst hij zijn mening binnen de conversatielijn op roemenie.subjectonline.com.

Het is naar die ‘bespreking’ dat Giula din Balauseri zijn zo-even vermelde link op Prikbord Roemenië plaatst. ‘Misschien is bespreking nog een te groot woord,’ merkt een medeprikker daarover op, ‘meer dan een opsomming van nog geen handvol puntjes waaraan volgens de recensent iets zou schorten is het niet.’ Eén van de minpuntjes van Jan Willem Bos is in Marnă’s ogen ‘zijn adoratie voor Sorin Alexandrescu, die wel heel dubieus aan zijn hoogleraarstoel is gekomen in 020.’ Hoezo dubieus? Enige feiten

16

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

of uitleg die deze straffe uitspraak moeten onderbouwen zijn ten enen male afwezig.

Ditmaal laat ik me echter niet meer beetnemen. Na enig rondlezen op het forum van Roemenië.subjectonline. com blijkt dat het alweer om één en dezelfde persoon gaat: de onfraaie stijl en de stokpaardjes van Giula din Balauseri en Marnă zijn exact dezelfde.

Marnă is niet meer en niet minder dan nog een sokpop van Arjan H. Melger uit Zutphen.

Over de beschuldiging aan het adres van Sorin Alexandrescu kan ik kort zijn: die is vals. Alexandrescu werd

opgenomen in de Presidentiële Commissie voor de Analyse van de Communistische Dictatuur in Roemenië die president Traian Băsescu in april 2006 in het leven had geroepen. Elk kandidaat lid werd door de Nationale Raad voor het Onderzoek van SecuritateArchieven (CNSAS) tot op het bot gescreend. Alleen wanneer uit het onderzoek bleek dat de kandidaat niet met de Securitate had meegewerkt, werd zijn nominatie binnen de presidentiële commissie bekrachtigd, zoals het geval was voor Alexandrescu. In augustus 2008 heeft de hoogleraar zijn Securitatedossier zelf kunnen inkijken, en daarin bevindt zich een document de dato 10 maart 1972, waaruit blijkt

politiek

dat de staatsveiligheidspolitie hem in de periode 1968-1969 inderdaad heeft benaderd. De officier besluit zijn verslag op pagina twee met de woorden dat Sorin Alexandrescu ‘resoluut heeft geweigerd mee te werken met de diensten van de Securitate’. In het postscriptum op pagina drie volgen de aanbevelingen om ‘bijzondere maatregelen in zijn woning te treffen’, alsook om ‘gericht informatie te vergaren gedurende de periode dat hij in het land verblijft’. Concreet wil dat zeggen dat de telefoon werd afgetapt en dat hij geen stap kon zetten zonder dat een Securitate-agent hem volgde.

De beschuldiging van Arjan H. Melger alias Giula din Balauseri alias Marnă kunnen we catalogeren als pure eer-

4

roof. Blijft de vraag waarom de Drievuldigheid uit Zutphen hier over de jaren heen altijd weer op terugkomt.

Omdat een trol nu eenmaal tuk is op tweedracht zaaien? Kan zijn, hij heeft wel meer smadelijke uitspraken op zijn actief.

Zo berichtte Giula din Balauseri op 10 november 2007 op Prikbord Roemenië dat de hulpverleners van de Stichting Roemenië Beraad Nederland (SRBN) de verkoop van kinderen voor seks gedoogden. De beschuldiging is niet mis.

Ook daar werd geen enkel document, feit of getuigenis aangevoerd. Zijn enige argument luidt: ‘ik weet te veel en dat doet me pijn.’ Dat is uit hetzelfde vaatje getapt als het eerder geciteerde: ‘Ik weet meer dan dat jij ooit zult

vermoeden.’ Ja maar, van twee dingen één: óf Arjan H. Melger is op de hoogte van criminele praktijken bij de SRBN en dan is hij verplicht deze bij het gerecht te melden, zo niet maakt hij zich medeplichtig; óf hij weet niets, en dan maakt hij zich schuldig aan smaad tegenover eenieder die ooit binnen de SRBN heeft gewerkt.

Als ik tot de recherche behoorde, zou ik maar eens gaan luisteren wat deze trol zo allemaal weet en óns niet kan vertellen.

Tekst en foto: Jan H. Mysjkin

e n i z a g a M ë i n e m e o R x v.a. € 20,00 *

excl. BTW

Roemenië Magazine

Zomer 2009

Editie: 9 - € 7,50 3de jaargang

ine ië Magaz Roemen

2009 Najaar 7,50 10 - € Editie:

ang 3de jaarg

Roemenië, een witte vlek?

Nederlandse sporen in Transylvanië

Roemenië Magazine

De Kracht van Cultuur

Winter 2009

Editie: 11 - € 7,50 3de jaargang

Koffie

ine ië Magaz Roemen Kort economisch nieuws Roemenië, la revedere! en veel meer...

Enescu George nda, op Coa Landen icu of Vuia Vla

Goden in zwart wit Internationaal Film festival in het teken van Roemenië Opération Villages Roumains

meer... en veel

rs ke lifte politie ngen en Aarzeli Kort economisch nieuws l: onze van Goo karest Tanya in Boe “man” Een Roemeense maffia Trol de en r gleraa De Hoo Een nipte overwinning of

een Pyrrusoverwinning en veel meer...

e autism ter… en Een dok nië?! me in Roe tureel nië Cul Roeme ger het lan t nie n. nië, Roeme r opportuniste land voo

,00. Voor res in Nederland € 20 ad or vo r jaa r pe n ste * Ko kosten. buitenland € 25 + porto bedrijven € 25 en voor

0

r 201 7,50 ur in het Voorjaa 12 - € Editie: literatu haal ge cesver ndstali Nederla ens - een suc Roeme

etjes bloem en de r opgaan De boe zetten buiten uws isch nie nom ian Kort eco Calin Fab nd w met erla intervie in Ned akings menië Kennism eur van Roe sad ambas

VOOR UZELF OF ALS ER D N A N E E R O O V U A CADE

nnementen o b /A e ti c a d e R t a Secretaria Annelies Kuijs Postbus 1328 en 5602 BH Eindhov

meer... en veel

nnetwork.nl

hromania tc u d @ n te n e m e n n o b a Email:

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

1

Ruim 25 jaar werkzaam als Arts Verstandelijk Gehandicapten. Binnen Lunet zorg in Eindhoven werkt hij als AVG en is tevens eerste geneeskundige.

Daarnaast werkt hij als opleider bij de tot Arts voor Verstandelijk Gehandicapten. Bert is in 2008 voor de eerste keer in Roemenië geweest en coördineert nu mede het project Autisme en Iasi, Roemenië.h Bert van de Meeberg Correspondent

Een dokter… en autisme in Roemenië?!

De gezondheidszorg in Roemenië is georganiseerd vanuit het medisch model, met een duidelijke hiërarchie. De dokter staat aan het hoofd van de verantwoordelijkheidslijn. Dat maakt dat het erg belangrijk is dat ook de Roemeense medici kennis hebben van autisme. Alleen dan kan goede ondersteuning worden geboden aan mensen met autisme. Het project autisme en Iaşi probeert hieraan een bijdrage te leveren.

Het project Het project autisme en Iaşi is gestart in 2007 met als doel autisme kennis in Roemenië te ontwikkelen en verbreden. Dit project is opgestart onder verantwoordelijkheid van Stichting ZZG –grenzenloze zorg-. De stichting richt zich op het ondersteunen van mensen met een verstandelijke beperking in ernstige achterstandssituaties.

Het project richt zich op deskundigheidsbevordering op het gebied van autisme door lesweken te organiseren voor professionals, werkers en ouders in de (dag)centra voor kinderen met een verstandelijke beperking in Iaşi en omgeving.

Ook worden toekomstige professionals bekend gemaakt met autisme door samenwerking met de faculteit psychologie van de universiteit in Iaşi. Met Fontys Hogescholen in Tilburg is hiertoe een samenwerkingsovereenkomst gesloten zodat de lespakketten voor de masteropleiding “Special Educational Needs” in Iaşi gebruikt kunnen gaan worden. Vanaf 2009 is gestart met een

module autisme als vast onderdeel van de opleiding tot psycholoog. Een derde doel in het project is het vertalen van vakliteratuur in het Roemeens. Het eerste standaardwerk over autisme, het boek van Theo Peeters “Autisme, van begrijpen tot begeleiden” ligt sinds november 2009 in de Roemeense boekwinkels.

Betrokkenheid van een arts Al in de tweede lesweek in mei 2008 werd ik als arts gevraagd een bijdrage te leveren aan het project. Ik ben werkzaam als gespecialiseerd huisarts voor mensen met een verstandelijke beperking oftewel; Arts Verstandelijk Gehandicapten (AVG). Dit is, na de basisopleiding tot arts, een specialisatieopleiding van drie jaar die sinds 2000 in Nederland bestaat. Binnen deze opleiding werk ik als opleider. Daarnaast werk ik al ruim 25 jaar als arts binnen voorzieningen voor mensen met een verstandelijke beperking. De reden om een bijdrage te leveren binnen het deskundigheidsbevorderingtraject was tweeërlei: 1. Medische aspecten rond autisme 2. Strategisch Medische aspecten rond Autisme: verandering in inzicht Autisme is een psychiatrische stoornis die in 95% van de gevallen wordt veroorzaakt door een genetische afwijking. Hierdoor is autisme grotendeels erfelijk bepaald.

Inmiddels gaan we internationaal uit van een voorkomen van autisme van 1 op 100 personen. We kunnen autisme niet aantonen met behulp van medisch onderzoek (bloedonderzoek, genetisch onderzoek).

Straatbeeld

18

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

We weten dat de hersenen van mensen met autisme anders ontwikkelen.

Dit veroorzaakt een anders werken van de hersenen, wat resulteert in ander gedrag. Bij kinderen met autisme zien we dat ze bijvoorbeeld moeite hebben met het begrijpen van de informatie

uit de omgeving, ze hebben moeite met sociale contacten en lijken weinig flexibel in omgang en activiteiten.

Als de omgeving het gedrag niet goed begrijpt, leidt dit vaak tot probleemgedrag als: gillen, spullen gooien en agressie. In het verleden werd ook in Nederland autisme vooral behandeld met medicijnen. Medicamenteuze behandeling gericht op het gedrag alleen heeft echter veelal een verkeerde uitwerking omdat dit zich niet op de oorzaak richt.

Een voorbeeld • Agressie kan worden tegengegaan door medicatie te geven. Het effect kan zijn dat de agressie tijdelijk afneemt in intensiteit. De oorzaak van de agressie wordt echter niet weggenomen zodat het gedrag terugkeert bij het stoppen van de medicatie.

• Daarnaast is het effect van medicatie bij mensen met autisme moeilijk te voorspellen omdat autisme een stoornis in de hersenen is. Gedragsbeïnvloedende medicatie richt haar werkzame stof juist op de werking van de hersenen. Tegenwoordig wordt autismeproblematiek vanuit een breder perspectief bekeken: het gehele beeld van de persoon. Bij problemen wordt een zorgvuldige analyse gemaakt van de mogelijke oorzaken van het probleem.

Medische aspecten rond autisme: verandering in zicht Vanuit de hypotheses worden interventies opgesteld. Deze kunnen zich richten op het aanleren van vaardigheden bij de persoon met autisme maar veelal op aanpassing van de omgeving op het autisme. Medicatie wordt steeds minder voorgeschreven, altijd in een ondersteunende functie en bijvoorkeur voor een beperkte termijn.

Met toestemming van de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) hebben we in november 2009 de Roemeense vertaling van hun brochure ‘Autisme

maatschappij

en Medicijnen’ kunnen verspreiden. De boodschap in de brochure is dat medicatie niet helpt tegen autisme, maar soms ondersteunend kan zijn om ernstig probleemgedrag of bijkomende psychiatrische problematiek te behandelen. Bovenstaande maakt duidelijk dat rond mensen met autisme altijd multidisciplinair moet worden samengewerkt. De arts is hierbij één van de disciplines. Echter ook de psycholoog, logopedist, autismespecialist, sensorisch informatietherapeut en mogelijk andere disciplines vormen hierbij een team.

Een belangrijk onderdeel van het team zijn ook de ouders en, indien mogelijk, de persoon met autisme zelf. In Nederland gaan we de ouder steeds meer beschouwen als de specialist op het gebied van zijn/haar kind. De kennis van de ouders is hiermee een onontbeerlijk onderdeel van de opzet van goede interventies. In Roemenië moeten bovenstaande ontwikkelingen nog worden ingezet. De dokter heeft daar in de behandeling van autisme veelal een solopositie. We zijn dan ook heel blij dat dit project heeft geleid tot een groeiende interesse van medici in Roemenië in autisme.

Strategisch: De dokter in Roemenië In Roemenië wordt autisme gezien als ziekte. Dat maakt autisme een

verschijnsel dat je met medicatie kan behandelen en te genezen is. Niets is echter minder waar! Autisme wordt nu omschreven als een genetische stoornis, waarbij de hersenen anders ontwikkelen. De stoornis blijft het hele leven aanwezig.

Goede ondersteuning, behandeling en samenwerking is nodig om een persoon met autisme tot ontwikkeling te laten komen. Mensen met autisme zelf noemen autisme geen stoornis maar een andere manier van mens-zijn.

Autisme moet in dit licht dus niet behandeld worden maar juist ruimte en ondersteuning krijgen. In Roemenië is dus nog een weg te gaan. Er is beweging en openheid, dat geeft vertrouwen voor de toekomst!

Een dokter meenemen binnen het project was dus een strategische zet: van een dokter worden dingen aangenomen, hij is ‘de baas’. Dat was een positie waar ik me wat onwennig in voelde! Omdat we tijdens de lesweken steeds als multidisciplinair team functioneerden, konden we echter direct ook laten zien wat de noodzaak is van samenwerken. Verschillende artsen bezochten vanaf de start van het project de lesweken. In mei 2008 hadden we het eerste oriënterende gesprek met kinderpsychiaters in Iaşi. Zij zijn verantwoordelijk voor het stellen van de diagnose.

Daarnaast schrijven dokters medicatie voor als behandelstrategie bij mensen met autisme. Buiten medicatie zijn er in Roemenië alleen nog commerciële behandelstrategieën ‘te koop’. Deze maken mensen wijs dat kinderen te genezen zijn van het autisme. Het is niet waar, maar wat moet je als ouder? Te weinig kennis over autisme en een regelgeving die niet gebaseerd is op recente internationale inzichten maakt mensen kwetsbaar voor valse beloften.

Verouderde inzichten in Roemenië In het project is tweemaal een workshop gegeven voor de artsen van de dagcentra en kinderpsychiaters. Hierin is aandacht besteed aan de kenmerken van autisme, aan de huidige inzichten in de oorzaak en in de mogelijkheden van behandeling. De artsen zijn erg geïnteresseerd in nieuwe inzichten. Er wordt in Roemenië nog veel gedacht vanuit oude kennis. Verouderde inzichten zijn: autisme wordt veroorzaakt door “koelkastmoeders”, autisme is te genezen met medicatie / vitaminepreparaten of destillaten van varkenshersenen, autisme houdt volgens de Roemeense wetgeving op bij de leeftijd van 18 jaar.

Nieuwe stappen in de ontwikkeling!

In de lesweek van november 2009 is er een eerste oriënterende bespreking geweest met professor Astărăstoae (rector van de medische universiteit G.T. Popa). Dhr. Astărăstoae is tevens de voorzitter van de Roemeense Artsen Vereniging en adviseur voor de minister van volksgezondheid.

De kathedraal

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

19

De rector was bij autisme betrokken geraakt vanwege een wetsvoorstel dat regelt dat een kind met autisme recht heeft op ondersteuning en behandeling op kosten van de ziektekostenverzekering. De rector voorziet terecht veel problemen als de diagnose autisme zo moeilijk te stellen is en een genezende behandeling niet bestaat.

De Roemeense overheid is rond gezondheidszaken nog erg gericht op genezing. Daarom is meer kennis over autisme bij artsen noodzakelijk, aldus de rector.

Het bezoek was door hem zelf geïnitieerd. Hiermee getuigt hij zijn betrokkenheid rond het thema autisme en van openheid om ontwikkelingen in te zetten.

20

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

Het voorstel van de medische faculteit is dat vanuit het project ‘Autisme en Iasi’ een specialistisch onderwijsprogramma wordt ontwikkeld. Alle artsen in opleiding tot huisarts en in opleiding tot psychiater of neuroloog verkrijgen via dit onderwijspakket basiskennis van autisme. Een heel mooi initiatief!

In maart 2010 heeft een eerste geslaagd symposium ‘Autisme recente inzichten’ plaats gevonden op de medische faculteit. Een forse stap in de goede richting.

In maart is tevens de intentie uitgesproken de mogelijkheden tot verdere samenwerking in 2010 uit te werken. Hiermee wordt wellicht een stap gezet voor verdere samenwerking in de toekomst.

Geweldig, en noodzakelijk, dat vanuit de medische wereld in Roemenië de interesse voor autisme toeneemt!

Tekst en foto’s: Bert van de Meeberg

Medische faculteit in Iasi

kunst en cultuur Sylvia van der Sluis heeft Theaterwetenschappen gestudeerd in Amsterdam en Utrecht met specialisatie Internationaal cultuur beleid. Op dit moment is zij werkzaam als directiesecretaris van het interculturele theatergezelschap RAST in Amsterdam.

Sylvia van der Sluis

Roemenië Cultureel Vrijdag 19 maart was het dan zover de eerste bijeenkomst van het nieuwe platform Roemenië Cultureel. Uiteraard een start met een feestelijk tintje.

Wij konden ons verheugen op de aanwezigheid van de ambassadeur, Calin Fabian en enkele van zijn medewerkers waaronder de cultureel attaché van Roemenië Mioara Pitut. De in grote getale opgekomen genodigden alsmede de vertegenwoordigers van de pers werden muzikaal ontvangen door het geweldige optreden van het Roemeens ensemble onder leiding van Nicolae Pirvu. Onder het genot van een goed glas Roemeense wijn en bijpassende hapjes lichtte de bestuursleden van Roemenië Cultureel de reden van de oprichting, haar doelstelling en wijze van opereren toe aan de aanwezigen.

Als voorzitter heb ik in mijn speech het belang van deze stichting benadrukt om het imago van Roemenië in Nederland te versterken. Immers, over dit jongste lid van de Europese Unie bestaat een behoorlijke kennis achterstand onder het Nederlandse publiek. De vaak negatieve verhalen in de media bevorderen een positieve beeldvorming al helemaal niet.

Onze stichting Roemenië Cultureel zal

Het bestuur van Roemenië Cultureel samen met ambassadeur Calin Fabian Foto: Willie kerkhof www.siimple.com

zich speciaal gaan richten op de Roemeense kunst en cultuur vanuit een internationaal perspectief.

We willen vooral een informatieve en adviserende rol spelen met betrekking tot de Roemeense wetenschap, kunst en cultuur. Daarnaast is ook het bevorderen van toerisme naar Roemenië een van onze speerpunten. Het opbouwen van een netwerk en samenwerkingsverbanden is essentieel om de doelen te realiseren. De volgende stap is dan ook het ontwikkelen van een website waarop zoveel mogelijk het complete aanbod van Roemeense kunsten in Nederland gepresenteerd zal worden. Zodat geïnteresseerden makkelijk en snel geïnformeerd kunnen worden en organisatoren kunnen controleren of er geen overlap is van hun activiteit met ander vergelijkbare initiatieven of data.

Samenwerking heeft ons vandaag ook hier naar Nijmegen gebracht. Het jaarlijkse festival voor korte film in Nijmegen ‘Go Short’ heeft deze keer de Roemeense film een prominente

plaats gegeven. Een mooie aanleiding om als voorbeeld te dienen van de door ons beoogde aanpak. Initiatieven bundelen en waar mogelijk zo elkaar versterken.

Aan de belangstelling te zien is dat zeker gelukt. Tijdens de gezellige middag konden filmmakers en publiek met elkaar in gesprek komen. Werden contacten uitgewisseld en natuurlijk naar films gekeken. Het was kortom een interessante middag voor velen.

Bent u geïnteresseerd in het werk van Roemenië cultureel en wilt u dat steunen dan kan dat door donateur te worden, als abonnee van het Roemenië Magazine kost u dat slechts € 15,- per jaar.

U krijgt dan maandelijks een nieuwsbrief per email met een evenementenkalender en actueel nieuws over Roemeense kunst en cultuur in Nederland. Voor aanmelden zie bijlage abonnementsbrief.

Tekst: Sylvia van der Sluis Foto’s: Willie Kerkhof www.siimple.com

Foto: Willie kerkhof www.siimple.com

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

21

Van onze Roemeense correspondent

Roemenië, niet langer het land voor opportunisten.

Maar met enorme mogelijkheden voor degene die toegewijd zijn.

Roemenië is aan de winnende hand wat betreft het bedrijfsleven op de lange termijn, ondanks het huidige ongunstige waarneembare politieke klimaat, erfenis van een oude communistische mentaliteit en de jonge, onervaren markt. Ook al zijn er twintig jaar verstreken sinds de communistische macht werd afgeschaft en de democratie stukje bij beetje inzet, staat de Roemeense economie nog maar aan het begin.

Voor sommige buitenlandse investeerders zou dit een voordeel zijn. Vier Nederlandse zakenlieden, die het aandurfden om de Roemeense markt jaren geleden te betreden, doen het goed en zien nog veel meer mogelijkheden. Ze praten over de positieve veranderingen, de mogelijkheden, maar ook over het gebrek aan transparantie, gebrek aan efficiëntie en ontwikkeling binnen het bedrijfsleven, waarbij zij een groot aantal obstakels moesten nemen voor hun bedrijf tot een succes werd. Maar ondanks dit zullen zij verder uitbreiden in de komende jaren. Zij zijn ervan overtuigd dat Roemenië veel potentie heeft en de perfecte plek is om een bedrijf te beginnen en het succesvol te laten groeien.

“In 1997 heb ik besloten mij permanent te vestigen in Roemenië, nadat ik een stage had gelopen in 1996. Twee jaar later, in 1999, begon ik mijn eigen bedrijf. Sindsdien is er veel veranderd en hebben er zich veel nieuwe ontwikkelingen voorgedaan. Toch zijn er ook nog een aantal dingen totaal niet veranderd “, zegt Richard Reese, managing partner van Human Invest, een van de belangrijkste trainings- en consultancy bedrijven in Roemenië.

Het merendeel van de klanten van Human Invest zijn multinationals die actief zijn in de sector financiën of in de telecom. Reese heeft 16 medewerkers en stond in 2008 geregistreerd voor een omzet van 1,3 miljoen euro. Vorig jaar zijn de cijfers gedaald, als gevolg van de crisis, maar mede ook door reorganisatie van het bedrijf, waardoor Human Invest een omzet bereikte van slechts 350.000 euro. Ondanks dit wenst Reese uit te breiden in de komende jaren en andere diensten toe te voegen aan zijn bedrijfsportfolio.

22

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

Een van de grootste problemen waar Reese tegenaan loopt op de Roemeense markt is het ontbreken van het middle management level. “In het verleden bestond er een top klasse op het hoogste niveau en dan de grote massa, de onderklasse, maar er was geen middenklasse. Tien jaar geleden zag men enkel dure auto’s, de grote Mercedes en de oude, de Dacia auto’s.

Je zag geen middenklasse auto op straat. “Nu bestaat dit segment, maar niet in de hoeveelheden die nu nodig zijn”, voegde Reese toe.

Wat deze situatie veroorzaakt is, volgens Isfahan Doekhie, managing director ID Romania, een bedrijf dat actief is in de Roemeense vastgoedsector, het ontbreken van management trainingen. “Roemenen moeten worden opgeleid tot goede managers, zoals in het Westen. Het is een proces dat ze moeten doorlopen, omdat ze niet over de juiste vaardigheden beschikken om

van links naar rechts: Richard Reese Managing Partner Human Invest Jerry van Schaik Director Rembrandt Hotel Robin Martens Managing Director Archicom SRL Isfahan Doekhie Managing Director ID Romania

dergelijke functies in te nemen. Een dergelijk pakket aan “soft” vaardigheden is door de internationale bedrijven naar dit land gebracht “, verklaarde de eigenaar van ID Roemenië. Doekhie kwam naar Boekarest eind 2003, toen hij werd uitgezonden door het bedrijf waar hij werkte voor Hilton Hotels, een keten vijf sterren hotels, voor drie maanden proef. “Ik werkte op dat moment in Moskou en in mijn perceptie was Boekarest een vuile grijze stad, corrupt, met veel loslopende dieren op straat. Maar ik ontdekte al snel dat het eigenlijk geweldig was en ik besloot te blijven “, aldus Doekhie.

Na 18 maanden werken op Hilton’ s marketingafdeling in Boekarest, besloot Doekhie te stoppen om een eigen bedrijf te starten. “In het begin dacht ik over lifestyle clubs voor mensen met geld, maar het publiek was nog niet klaar voor dit soort zaken en na enige tijd heb ik het roer omgegooid en heb

economie en zakelijk

ik een bedrijf in onroerend goed opgestart en een bedrijf dat zich bezighoudt met het organiseren van evenementen en andere bijeenkomsten “.

In 2009 groeide zijn omzet tot meer dan 140.000 euro, ondanks de crisis.

De groei was het gevolg van het aanbieden van het juiste dienstenpakket aan de markt. Doekhie voegt eraan toe dat dit aspect van dienstverlening een van de belangrijkste gebreken is in het onderwijs, hetgeen volledig onderstreept wordt door andere zakenmensen.

“Het fundament van de kloof tussen de internationale en de Roemeense bedrijven is het onderwijs. Het Roemeense onderwijssysteem is nog steeds te veel gericht op het dingen leren in plaats van het leren oriënteren hoe kennis en vaardigheden toe te passen, die de sleutel zijn tot West-Europese landen”, aldus Robin Martens, managing director van Archicom SRL, een dochteronderneming van het Nederlandse bedrijf Archicom Consultants + Archineers + Managers uit Eindhoven. Actief in supply chain, consultancy, business management, logistiek, bedrijventerreinen ontwikkeling en groei markt strategieën.

Robin Martens is van mening dat de focus van Roemenië gericht moet zijn op een belangrijke ontwikkeling van het onderwijs. “De feedback die ik krijg is dat er nog geen echte structurele steun is voor de ontwikkeling, alsook een gebrek aan sturing”. Martens is actief in Roemenië sinds 1991 en mede oprichter van Archicom in Roemenië in 2000. Archicom voert tal van projecten uit op het gebied van inter modaal transport, ontwikkeling van havens en terminals, CEE supply chain herstructurering, logistieke park ontwikkeling en magazijn ontwerp, engineering en realisatie.

Wat betreft het onderwijs ondersteunt Doekhie het argument van Robin Martens. “In Roemenië is er te veel theorie en niets dat echt over business gaat”, zegt hij. “Je ziet de technische vaardigheden en het potentieel dat de Roemenen hebben in het buitenland, maar tot nu toe kunnen ze het niet goed ontwikkelen in hun eigen land”.

Volgens hem heeft Roemenië de

potentie om tot de top vijf van meest ontwikkelde landen in Europa te behoren.

Naast onderwijs, heeft Roemenië ook andere kwesties, waar het ontbreken aan nationale strategie zichtbaar is.

Toerisme en nationale identiteit. Jerry van Schaik, de eigenaar van het drie sterren hotel Rembrandt en mede-eigenaar van het grand café – restaurant Van Gogh, beide gevestigd in Boekarest, gaf toe dat de regering hem niet veel helpt in waar het gaat om het promoten van Roemenië of Boekarest in het buitenland. “We proberen het toerisme in Boekarest te bevorderen, tours te organiseren in de stad”, aldus Van Schaik die in 2005 naar Roemenië kwam waar hij het Rembrandt Hotel opende.

In 2008 had hij 500.000 euro omzet en een gemiddelde bezetting van 85%. Vorig jaar helaas zijn de cijfers met 20% gedaald als gevolg van de financiële crisis. Zes maanden geleden lanceerde hij zijn tweede bedrijf in Boekarest, het Van Gogh grandcafé, gelegen dichtbij het vijf verdiepingen tellende hotel. “We staan bekend als een relatief klein, maar onderscheidend type hotel en restaurant. Ik probeer het verschil te maken door klassieke kwaliteit aan service en gastvrijheid te bieden. Mijn idee is om een gemeenschap van mensen hier te hebben, die meer doen dan alleen het kopen van een kopje koffie in het café

of restaurant “, zegt de eigenaar. In hetzelfde gebouw als het café zal Van Schaik binnenkort kantoorruimte bieden aan freelancers, een bureau voor ongeveer 100-150 euro per maand.

Doekhie meent dat het toerisme moet worden geholpen door zowel de private als de publieke sector. “Het ontbreekt Roemenië geheel aan goede marketing. Het is nodig dat dit land zijn imago verbetert; het heeft nog steeds een negatief imago en dus onjuist “, voegt Martens toe. Hij spreekt vanuit ervaring, dat de negatieve perceptie van mensen over Roemenië altijd verandert nadat ze in dit land zijn geweest.

De vier zakenmensen geloven dat de Roemenen, als een volk, de neiging hebben negatief over zichzelf te denken. Zij lijden aan een minderwaardigheidscomplex en dat is hun grootste probleem. “We vragen ons altijd af waarom, omdat we geen enkele reden zien. Wanneer je met een objectieve blik Roemenië beziet, ontstijgen positieve elementen de negatieve elementen. Je ziet dit ook in de geschiedenis, Roemenië was een zeer belangrijke en welvarende regio in Europa “, aldus Martens. Maar er is dit minderwaardigheidsaspect waaraan ze lijken te lijden ... “, vervolgt Reese. In hun optiek, stelt de Roemeense samenleving zich verdedigend op en waar de bevolking zich niet erkend voelt.

Richard Reese en Gerard Kuijs (archicom)

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

23

Een ander belangrijk issue dat Roemenië heeft, zoals alle zakenlui beamen die geïnterviewd zijn voor dit artikel, is het ontbreken van een lange termijn strategie op welk gebied dan ook. “Bij een lange termijn strategie heb je beter voorbereide mensen, een sterkere economie en een hoger BBP (Bruto Binnenlands Product), hetgeen werk betekent voor ons allemaal “, zegt de eigenaar van ID Roemenië.

Men zou een ondernemingsklimaat moeten ontwikkelen voor assemblage activiteiten, waarvoor Roemenië de fundamentele essentiële elementen al bezit, aldus Martens. Dit zou leiden tot de broodnodige extra uitvoer dat het land significant grote voordelen oplevert.(red. Dit zal een van de belangrijkste onderwerpen zijn van het komende Logistics Seminar op 29 april 2010 in Boekarest, zie www.logisticsportal.ro voor meer informatie).

Vanuit het gezichtspunt van de Nederlandse managers zijn er veel problemen die de Roemeense regering heeft op te lossen om zo het ondernemingsklimaat tot een echt succes te maken.

“Een groot nadeel van het huidige Roemenië is, dat de buitenlandse bedrijven de politieke instabiliteit ondervinden. De meer opportunistische bedrijven die we in het verleden hebben zien komen in Roemenië zijn nu vervangen door meer conservatieve bedrijven, die voor een vestigingsplaats

Richard Rees en Jerry van Schaik

24

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

beslissingen nemen op basis van een integrale - en risico beoordeling en dit soort bedrijven denken twee keer na alvorens te beslissen over een land.

Voor hen is stabiliteit een belangrijke vereiste. Over het ontbreken in Roemenië aan lange termijn strategie op elk gebied (onderwijs, toerisme, assemblage, logistiek) zal men overeenstemming moeten bereiken op een centraal administratief niveau, dat positief van invloed zal zijn op de inspanningen van een investeerder die een succesvol bedrijf wil hebben in dit land. “In Roemenië kun je geen bedrijfsplanning maken, geen lange termijn visie omdat er, politiek gezien, zoveel dingen kunnen veranderen die van invloed kunnen zijn op je bedrijf”, aldus Reese.

Een ander element dat naar voren wordt gebracht is de opportunistische houding. “Het is die houding van de Roemenen waar ik het meest mee te maken had, meer dan de regelgeving en de opportunistische kijk op elk type bedrijf”, zegt Doekhie. Reese is het eens met Doekhie en legt uit dat het opportunisme van de Roemeense zakenlieden ontstaat door gebrek aan onderwijs. “Management opleidingen bestonden niet tot 1999. Wij creëerden deze markt. Dat was een duidelijke kans voor ons, we waren in staat waarden toe te voegen en zo het bedrijfsleven te maken “, voegt Reese toe.

En de lijst van onderwerpen is niet te stoppen. Van Schaik, de eigenaar van Rembrandt Hotel, heeft praktische ervaring op de ‘spaga’ benadering van ambtenaren, vooral op het gebied van vergunningen en licentie controles. Ook vele positieve ervaringen bestaan, bijvoorbeeld met het gedrag en de snelheid van de acties van ambtenaren bij overheden. Maar alle ondernemers zijn het erover eens dat er totaal geen sprake mag zijn van enige vorm van corruptie bij de publieke overheid. “Als een gemeente ambtenaar een persoonlijk belang heeft in wat hij doet, is hij geen ambtenaar”, vat Doekhie samen.

Ondanks al deze ongunstige aspecten van de Roemeense markt, zijn er ook voordelen, die een jonge economie en zakelijke omgeving te bieden heeft. Een daarvan is de mogelijkheid om als eerste op de markt te zijn, de eerste die een bepaalde markt weet aan te boren met nieuwe producten en nieuwe ideeën. “We moeten daarbij ook niet vergeten dat het land pas 20 jaar een nieuwe ontwikkelingsweg is ingeslagen”, zegt Martens. Vergeleken met eeuwen van ontwikkeling in het Westen, is dat een korte periode. Men ziet dit ook in wat mensen zeggen als ze hier zijn: iemand die voor het eerst kennis maakt met Roemenië hoor je in het algemeen zeggen dat er nog een hoop gedaan moet worden, iemand die in Roemenië is geweest begin ja-

Robin Martens en Isfahan Dhoekie

economie en zakelijk

ren negentig en nu weer terugkomt na die vele jaren ziet wat er in de laatste jaren al veranderd en verbeterd is.

Gezien vanuit het gezichtspunt van Reese is Roemenië als een mens. “Hij is pas tien jaar. Hij is jong en nieuwsgierig en nu is het een kwestie van meer verantwoordelijkheid nemen.

Roemenië is nu als een kind, speels en opportunistisch en onvolwassen “, voegde hij eraan toe. Maar de crisis, die Roemenië diep heeft getroffen, geeft de vier Nederlandse managers nieuwe hoop. “We zijn echt blij met de crisis. Nu is het tijd om plaats te nemen en alles te herzien voor als de crisis is verdwenen. Het is nu de tijd voor de Roemenen om zichzelf opnieuw te beoordelen en hun manier van zakendoen “, zegt Reese. “Roemenen dienen zorgvuldig na te denken in deze periode over wat te doen met hun potentieel op korte en lange termijn, want het is veel en het moet ook een inspanning zijn van zowel het bedrijfs-

leven en de overheid, omdat het belangrijk is om op te merken dat we niet alle schuld op de overheid kunnen schuiven”, aldus Doekhie.

Ondanks alle, deels ten onrechte waargenomen, negatieve elementen van de Roemeense werkomgeving, willen deze vier ondernemende zakenlui de boodschap uitdragen, dat het voor een buitenlandse investeerder, die de mogelijkheid overweegt om een bedrijf te starten in Roemenië is erin te geloven, moed en geduld te hebben, omdat dit land alle inspanningen verdient.

De hierboven besproken kwesties kunnen worden opgevat als een lijst van klachten, maar alle vier zakenmannen zijn duidelijk: “Het is niet voor niets dat we hier zijn, waar de positieve aspecten volledig opwegen tegen de negatieve.” Roemenië is een land met veel potentie. “Vind het juiste ding om te laten uitvoeren door de juiste

Heeft u behoefte aan: - sparringpartner bij zakelijke beslissingen?

- advies/manager voor uw bedrijf in NL of RO? - begeleiding bij uw projecten met valkuilen?

- hulp bij het zoeken naar personeel in RO? - goede contacten in Roemenië?

- betrouwbare “administrator” in Roemenië?

- goede communicatie over werk en vragen?

- gedegen, moderne commissaris met Roemeense contacten en ervaring?

Ruud Gommers

Bel of e-mail vrijblijvend met: drs. Ruud Gommers ruud@gommers-management.nl Mobiel: 06-24624882 Gommers Management BV Oosterhout (NB) www.gommers-management.nl

mensen, de juiste managers. Op de lange termijn zal de investering goed uitpakken. Als u geld wilt maken op korte termijn, speculatief wilt handelen, dan zult u het verliezen in het huidige Roemenië”, zegt Doekhie. Martens voelt op dezelfde manier: “Men moet hier komen, werken met professionals, de juiste partners zoeken en gebruik maken van de bestaande beschikbare netwerken. Wij zijn bereid om mensen te helpen die aan de slag willen”, zich voldoende te laten informeren, veel controle en toezicht, althans in het eerste jaar. “Wees hard en duidelijk in zaken maar zacht in benadering, bouw relaties op maar blijf consequent bij het doel. Uiteindelijk zult u ontvangen wat u hebt gegeven. Als u geen relaties opbouwt, zult u niet winnen”.

Hoe meer u investeert, hoe meer u genereert “, aldus Reese en de anderen beamen.

Tekst en foto’s: Diana Gradinaru

Wij bieden: - sinds 1996 ervaring als adviseur, commissaris, interim-manager en directiecoach in NL en RO - projectmanagement (> 0,5 miljoen) in RO - ervaring in personeelwerving in Roemenië - 6 jaar werken in Roemenië - ervaren persoon als “administrator” in Roemenië - Roemeense partner die oa. Nederlands spreekt - moderne en positief kritische commissaris - ervaring in opzetten bedrijven, wijzigen statuten

Gommers Management BV werkt met plezier als fondsenwerver voor én steunt het goede werk met kinderen van de Orban Foundation in Roemenië! (www.orban.ro). Bezoek de website (ENG).

Interesse? Laat iets weten.

In 1990 Roemenië ontdekt om daarna via de MATRA regeling van het Ministerie van Buitenlandse Zaken het land te assisteren bij zijn politieke en economische transitie en de opbouw van een civil society en later voor te bereiden op de toetreding tot de EU. Als voorzitter van Opération Villages Roumains betrokken bij de humanitaire hulpverlening en na de benoeming tot honorair consul initiatiefnemer tot oprichting van het ondernemersplatform Dutch Romanian Network dat investeringen en handelsbetrekkingen bevordert. Tevens oprichter van het Roemenië Magazine.

Ben Jager Voorzitter OVR, Executive President DRN, Honorair Consul van Roemenië

Carmen Silva Koninklijke belangstelling voor Domburg Sommigen zullen zich afvragen wie zich achter deze naam verschuilt. Ook zal de relatie van de mooiste badplaats van ons land met Roemenië niet direct duidelijk zijn. Maar voor de toeristische fijnproevers onder de lezers zal er al een licht opgaan. Want zij die in Domburg over het schitterende wandelpad op de eerste duinenrij hebben gelopen, hebben daar een villa ontdekt die de naam draagt van Carmen Silva en op een bord staat te lezen dat de koningin van Roemenië achter dit pseudoniem schuilgaat.

Elisabeth von Wied Onder haar volledige naam Pauline, Elisabeth, Ottilie, Luise zu Wied werd zij op 15 november 1869 geboren in Neuwied gelegen aan de Rijn ten noordwesten van de stad Koblenz. Ze was de dochter van Hermann Prins von Wied en Marie van Nassau die weer de dochter was van Willem, Hertog van Nassau. De jonge Elizabeth behoorde dus tot een van die talloze prinselijke families die toen over onooglijke kleine staatjes in Duitsland heersten. Al in haar jeugd kende zij verschillende talen en vatte een ware hartstocht op voor poëzie en muziek.

Wat ze tijdens haar jeugd het liefst deed, was alleen met haar grote honden door de bossen van het zomerverblijf van haar ouders lopen, waar ze zich helemaal in haar dromerijen kon laten gaan. Zo is ook haar schrijversnaam ontstaan wat ze in een van haar gedichten aangaf: Carmen, de zang; Sylva, het woud….

Het prachtige woud zingt zijn lied En als ik niet in mijn geliefde bossen geboren was.

Zou mijn luit dit lied niet kunnen nazingen.

Karel (Carol) von HohenzollernSigmaringen Vaak genoemd als de eerste koning van Roemenië, maar historisch gezien niet correct. Zijn voorganger was Alexandru Ion Cuza die in januari 1859 tot regerend vorst werd gekozen van Moldavië en Walachije. Op 24 januari 1862 werden deze formeel verenigd tot Roemenië met als hoofdstad Boekarest. Door zijn centralistisch beleid ontstond er onvrede en werd hij op 22 februari 1866 gedwongen zijn abdicatie (troonsafstand) te tekenen. De Roemeense regering besloot

26

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

daarop prins Karl von Hohenzollern op 26 maart 1866 tot nieuwe vorst te benoemen en zich daarmee van de Pruisische steun te verzekeren. Hem wachtte de zware taak om zich van de Turkse suzereiniteit (gedelegeerde soevereiniteit) te bevrijden, Bessarabië aan Rusland te ontfutselen om het bij het Roemeense Moldavië te voegen en dat bepaalde gebieden van Transsylvanië veel beter onder de Roemeense vlag konden komen dan onder de voogdij van het Oostenrijks Hongaarse keizerrijk te blijven.

Al dan niet om zich van de toen nog erg onzekere dynastie een toekomst te verzekeren, herinnerde hij zich de uitzonderlijk begaafde prinses die hij aan het Berlijnse hof had ontmoet. De toen nog Elisabeth von Wied geheten nam zijn aanzoek aan en zij dachten dat een sobere plechtigheid in Wied

zou volstaan om het huwelijk te bezegelen. Toch zouden er vier plechtigheden plaatshebben: het Duitse burgerlijk huwelijk, het huwelijk voor de Lutherse kerk omdat Elisabeth protestant was, het huwelijk voor de Roemeense katholieke kerk omdat Carol von Hohenzollern-Sigmaringen katholiek was en tenslotte voor de Griekse kerk omdat het Roemeense volk toen grotendeels tot de Grieksorthodoxe kerk behoorde.

Een jaar na haar huwelijk , in 1870, schonk Elizabeth het leven aan een meisje, en hoewel prinses Marie als meisje geen recht op troonopvolging kon laten gelden, vervulde haar komst en haar leventje haar moeder kostelijke vreugde. In 1874 werd het prinsesje het slachtoffer van een tyfusepidemie die in de hoofdstad woedde. Van toen dateren de bewonderenswaardige woorden van Elizabeth: ”Andere moeders hebben al hun schatten verloren zien gaan, waarom zou ik als enige gespaard blijven?”.

Na de dood van haar enig kind, werd haar pen haar trouwste vriendin en gezellin. In haar gedichten heerst een sfeer van diepe melancholie, vooral in de teksten die het over dierbare, vervlogen aanwezigheid hebben: Hoe vaak, helaas, kijk ik naar je gesloten deur!

Hoe vaak zeg ik tot mijzelf: straks gaat ze open…

En, net als vroeger, zal ik mijn roze kindje zien Dat met kleine sprongetjes, dansend naar me toekomt!

Zelfs al was het maar een geest!

Een vluchtige schaduw Die me spottend zou uitdagen.

Hoezeer, mijn dierbare engel, zou

kunst en cultuur

mijn nog steeds bloedend En somber hart door jouw beeld worden ontredderd!

Door de zachte en tedere, maar beslissende invloed van de “dichteres Carmen Silva” op haar gemaal, bereikte letteren, wetenschappen en kunsten in minder dan een kwart eeuw zo’n hoog niveau dat Roemenië zich in de ogen van de hele wereld kon opwerpen tot het Centraal Europese land waar de cultuur – een levensnoodzakelijke voorwaarde voor de snelle ontwikkeling van een volk – de meest ontwikkelde, de meest intense, de meest spontane en de meest oprechte was.

Domburg De reden van het verblijf van Koningin Elizabeth in Domburg was dat zij leed aan een soort verlamming in de benen die men in het verband bracht met poliomyelitis. Zij liet zich onder behandeling stellen van de Amsterdamse slagerszoon Dr.Johann Georg Mezger, die als arts en masseur een

grote reputatie had verworven en gezien wordt als de grondlegger van de fysiotherapie. Door zijn Middelburgse echtgenote kwam hij in Domburg terecht, waar hij voor de behandeling van zijn patiënten een villa liet bouwen die aanvankelijk de naam droeg van Villa Maria maar na het verblijf de naam kreeg van Carmen Sylva. Koningin Elizabeth werd aldaar geïntroduceerd door haar schoonzuster Prinses Marie der Nederlanden, kleindochter van Koning Willem I der Nederlanden. De verwevenheid van het Nederlandse en Roemeense koningshuis is ook zichtbaar aan het zogenoemde Paviljoen Von Wied in Scheveningen, waarin thans sociëteit De Witte is gevestigd.

Koningin Elizabeth wist in Domburg het nuttige met het aangename te verenigen omdat het een plaats was waar de toenmalige Europese adel hun vakanties doorbrachten, maar het ook vele kunstenaars inspireerden zoals Piet Mondriaan en Jan Toorop.

Na haar tweejarige afwezigheid wegens haar slechte gezondheid keerde Koningin Elizabeth weer terug in Roemenië. Zowel Koning Carol en zijn gemalin Elizabeth tekenden zelf de plannen voor een wat bizar kasteel, met grillige daken en torentjes, waarvan de uiteenlopende architectuur een fantastische mengeling is van de Roemeense stijl en van de middeleeuwse Duitse stijl langs de oevers van de Rijn. Het kasteel dat Peleş wordt genoemd ligt in de plaats Sinaia dat in een eerdere aflevering van het Roemenië Magazine is beschreven (zie ook website www.dutchromaniannetwork.nl, pagina “Publicaties”). Na het overlijden van Carol in 1914 werd hij opgevolgd door zijn neef Ferdinand omdat het huwelijk na het overlijden van prinses Marie kinderloos is gebleven. Elizabeth stierf op 2 maart 1916 en is begraven in Curtea de Argeş.

Als je vandaag onder hoge bomen bij het fantasmagorische kasteel van Sinaia wandelt, dan hoor je haar stem die je toefluistert: Als je het bedwelmende lied van jouw jeugd zingt, Als je hart overloopt, als je soms huilt, Dan verliezen je lied en je smart zich in mijn wind; Kom, ik ben “jouw” woud, kom diep in “mijn” bossen..

Aforismen van Koningin Elizabeth van Roemenië In politiek wordt alles ”opgeofferd” zijn vriend, zijn broer, zijn vrouw, zijn geweten; alleen zichzelf offert men niet op.

Het leven kan men nooit moe zijn; men kan alleen zichzelf moe zijn.

Als Gutenberg de kranten had kunnen voorzien, zou hij zijn uitvinding voor zichzelf hebben gehouden.

De deugdzaamheid van een vrouw moet groot en krachtig zijn, daar zij vaak voor twee toereikend moet wezen.

De vrouw van de wereld blijft zelden de vrouw van haar echtgenoot.

Een heleboel mensen hebben overal kritiek op om niet voor onwetend door te gaan; zij weten niet dat toegevendheid het kenmerk is van de hoogste beschaving.

Een geheim is als een gat in uw kleding; hoe meer u het verborgen wilt houden, hoe meer aandacht u er op vestigt.

Want over de tijd heen is het niet meer mogelijk de koningin van de dichteres te onderscheiden, wiens gezang ook herinneringen oproept aan de lichtende schichten Anna de Noailles, aan die andere koningin van de weemoed en hertogin van de droom. Waar anders zou de ziel van Elizabeth kunnen voortleven dan op de fabelachtige wegen van een sprookjesrijk dat zich zou uitstrekken van de terrassen van Helsingor tot aan de bergen van de Dobroedja, over alle dromen heen die de oevers van de Rijn bevolken?

Etherische ziel van een legendarische koningin die met “de lippen van Shakespeare naar de ringen aan haar vingers” zou glijden…

Bronnen en afbeeldingen: Guy des Cars en Gabriel Badea-Paun Tekst: Ben Jager

Roemenië Magazine | 2010 Editie: 12

27

VIDO relief transports

Wat doet Vidotrans-HTG relief transport voor u?

• Vervoer van uw hulpgoederen naar elke denkbare bestemming, wereldwijd per truck, zeevracht of luchtvracht.

• Gespecialiseerd in het vervoer van kleinere zendingen (deellading), wekelijks vertrek van auto’s met deellading naar Hongarije, Roemenië, Bulgarije, Moldavië, Ukraine, Wit Rusland en de Balkan.

• Opslag van hulpgoederen voor korte of langere tijd, voor de opslag van douane goederen hebben wij onze eigen douane loods.

• Grootschalige inkoop van hulpgoederen zodat wij die voordelig kunnen aanbieden, uit voorraad of op verzoek.

• Bemiddelt tussen organisaties bij vraag en aanbod van materialen en hulpgoederen.

• Verzorgt voor u export en import documenten maar ook transport documenten voor als u zelf het vervoer verzorgt.

• Wij kopen uw overschot aan 2de hands kleding, genereer eenvoudig extra opbrengst t.b.v. uw projecten!

Industrieweg 19 8444 AS Heerenveen Tel: 0513-631302 Fax: 0513-631362

E-mail: info@vidotrans.nl Internet: www.vidotrans.nl

Vidotrans - HTG relief transports levert graag een bijdrage aan uw hulpverlening