2 minute read

ngortang seni #3: seni ané paling jani (Déwa Gedé Purwita – Sukahet

Next Article
kamus

kamus

Artikel

ngortang seni #3: seni ané paling jani4

Advertisement

Déwa Gedé Purwita – Sukahet

Cén ané madan seni Bali ané jani? Yén sing ada ané ibi-puan sing ada né jani kekéto masih yén sing ada ané buin mani yén sing ada ané jani. Yén ngortang seni ané jani ada nak agak absurd, sawiréh ané jani to kontéksné waktu, sedangkan ané gaéné di seni Bali ané jani to gaéné dugas ibi, puan, telun, petang dina, atau mungkin joh sebelumné sube gaéne, suud kéto mare jani pamérange. Yén kéto undukné ané cén madan ané jani?

Yén kenehang kruna “ané jani” to maksudné “kontemporér” artiné ané ada jani. Yén suba kéné maksudné tusing nyandang memandang seni to uling di satu sisi doén, mawinan seni ané jani suba melénan ajak ané pidan, ada prosés évolution uling seniman ajak krama seniné. Yén di Bali, yén ada modél acara gedé misi téma tertentu, ané suba pasti harus ada di lukisan utawi patung utawi instalasi seni, dll ané ngeréspon témané ento. Téma to hanya framé, petitis anggon senimané berkarya, ngawit mekeneh ngaé karya seni, tusing je harus (misalné) téma yéh apang lukisané misi yéh. Harusné kénkén baan apang uling tema to iraga kritis menanggapi, nampén situasi guminé jani, yén cara kéto lantas nyak suba masuk ajak modél seni ané cara jani. Yén seni ané cara jani nu pemikirné cara contoh téma acara yéh dan karyané harus ada unsur yéh tepuk, béhh sing nyak cara jani, kolot adané berpikir.

4 Artikel puniki kawedar wantah saking kerjasama Suara Saking Bali sareng Balai Bahasa Provinsi Bali.

Yén ngortang seni Bali ané jani anak suba ngalintangin sajaan perkembangané, tusing nyidang memaca karya ané jani uling di téma acara dogén. Seni Bali ané jani harusné nyidang mengakomodir perkembangan pemikiran, perluasan cara berpikir, nakonang hal-hal ané ésénsial ané ada di hidupé ajak situasi guminé, ngemasukang téknologi, ngerumusang pemikiran. Yén nu berpikir seni Bali ané jani nto sebuah warisan hébat leluhuré pidan, jeg sing lakar neked kija seni Baliné, artiné boya ja tusing menghormati, menghargai karya hébat lelingsiré ipidan, kéwala kéngkén carané jani iragairaga ané ngewarisang totonang apang hébat masih ngaé seni ané cara jani uling di téknis ajak di pemikiran.

Coba je metolihan ke dura negara, guminé medauh, Éropa, Amérika, kéngkén iya mewarisi pemikiran I Plato, Aristoteles, sampai dadi pemikiranpemikiran baru ané iraga anggon jani di Bali, Emanuel Kant, Derrida, Deleuze, Hume, Locke, konyanhan uling satu sumber tekane, uling I Socrates. Uling di ngortang seni (filsafat seni) dadi éstétika, berkembang buin, ada ané setuju ada ané tusing, kéwala ané setuju tetap mengembangkan pemikirané apa buin ané sing setuju ngaé pemikiran baru tentang membaca seni utawi éstétika ané medasar baan pemikiran ané tusing setujuiné. Modél ento ané dadi seni care jani di guminé kauh, luungné nyak ah guminé nganggo.

Seni Bali ané jani harusné sing lek nyeledétang modél kekéto, apang tusing terus meguyang di lango doén tusing nepukin apa, bes romantis dadi anak cara janian, padahal ané perlu jani pemikiran kritis, nanggapin pekibeh guminé, jalan idupé dadi karya seni. Kéto yén rasayang. Lantas ané cen madan seni Bali ané jani? Seni Bali ané jani ya ané tepukin jani, ané nyidang maca kualitasné uling dicaran senimané berpikir ané ada di tengah karyané, intiné tusing bersyukur cara ané viral di média sosial, kéwala baca seniné uling di karya seni ané ada di paméran-paméran, di studio seniman, yén nu ngadokang rasa cara janiné artiné awaké kuang memaca.

Pohmanis, 29 Oktober 2022

This article is from: