De Ondernemer - september 2015

Politiek

Ecologie vs economie

Globalisering

De Bat is gedreven gedeputeerde

Goed milieu is goed voor de economie

Zeeuwse bedrijven zijn wereldspelers

15e jaargang nummer 8 • september 2015

Samenwerking zorgt ervoor dat het verkeersinfarct over de weg niet verergert.

Rudie Tieleman, commercieel directeur bij Tieleman Transport

passie voor pakken

VERHUIZINGEN Wijngaardstraat 51 4461 DB Goes 0113-853400 info@veermanlukaart.nl www.veermanlukaart.nl

Middelburg

Burgh-Haamstede

Goes

Terneuzen

0118 - 626 649 www.caljouw-rademaker.nl www.caljouw-rademaker.nl

vanaf 299,nieuwe burg 12 • middelburg W W W. B I J L E V E L D - M A N N E N M O D E . N L

stones • roy robson • hugo boss nino danieli • corneliani speciale mogelijkheden voor bedrijven

www.vanjole.com

Foto Ronald den Dekker

d n e m e n r e d n o r o Vo d n a l e e Z d n e k r & we

de Ondernemer

Voor ondernemend & werkend Zeeland

Wereldburger

Jongensachtige bravoure, snelle prater. “Er is zoveel perspectief voor Zeeland”, is zijn leidmotief, niet toevallig ook

Ivo van der Velde Directeur Regionale Sales De Persgroep Nederland

ondertitel van het provinciaal beleidsprogramma. Met werk en geld in zijn pakket is Jo-Annes de Bat amper twee maanden gedeputeerde, maar zijn draai heeft hij ogenschijnlijk

W

at is het wereldje in Zeeland toch klein, wil je nog wel eens horen als je op een netwerkbijeenkomst of na een zakelijk gesprek er achter komt dat je gesprekspartner bevriend is met een familielid of zaken doet met je buurman.

Ja, ons kent ons in Zeeland. Menigeen wil nog wel eens denken - of beter gezegd: erin geloven - dat de wereld ophoudt bij de provinciegrenzen. Want die boze buitenwereld brengt eigenlijk maar weinig goeds. Die eenheidsworst die globalisering heet, brengt de Zeeuwse identiteit en cultuur alleen maar in gevaar.

We bezwijken onder Amerikaanse fastfood en baggerseries en -films uit Hollywood en de wereld bemoeit zich met onze zwarte piet. Ja... landsgrenzen vervagen. Kortom, globalisering heeft een ietwat bedorven bijsmaak.

Ik zie dat echter heel anders. De wereld is mooi en groot en dus biedt de wereld volop kansen. Want wie denkt dat onze bedrijven voornamelijk in de provincie of in het eigen land floreren, heeft het echt mis. Dat laten we wel wekelijks in onze rubriek ‘Made in Zeeland’ zien. In deze Ondernemer vult bijvoorbeeld Interjute die rubriek. Dit bedrijf uit Kapellebrug verhandelt jaarlijks zo’n 65 miljoen zakken voor de bulkindustrie, tot in de verste uithoeken van de wereldbol. “Ik merk dat veel mensen niet weten wat wij doen. Terwijl hier best bijzondere dingen worden gedaan”, verzucht Robin van Hal, manager van Interjute. Ja mensen, Zeeland heeft wereldbedrijven in huis. Dat moeten we ons eens realiseren en daar mogen we trots op zijn. Globalisering is voor deze bedrijven een zege, denk aan marktleiders op wereldniveau als LUXeXcel uit Goes. Denk aan de Zeeuwse uienexporteurs die samen de wereldmarkt beheersen, waardoor één van de grootste containerrederijen nu ook de Vlissingse haven aandoet.

De wereld is ook voor ons Zeeuwen belangrijk. Dus laten we zuinig zijn op onze wereld. Niet dat ik meteen mijn geitenwollensokken aantrek, nee ecologisch verantwoord omgaan met de Aarde is niet alleen goed voor mens en dier lezen we in deze Ondernemer, het is zelfs goed voor de economie. Er valt namelijk veel geld te verdienen met een gezonde natuur. Dus ik laat alle grenzen varen en zeg hardop: Ich bin ein wereldburger.

Voor ondernemen & werkend Zeel d and

de

Redactie Marsika den Hartog, John de Kok, Peter Konter, Peter Oggel, Annet van de Ree, Peter Urbanus, Henk van de Voorde

Bezoekadres Edisonweg 37E 4382 NV Vlissingen Commercieel directeur Ivo van der Velde

Chef redactie Dennis Rijsbergen T 088-013 09 22 E deondernemer@pzc.nl

Uitgever Erik van Gruijthuijsen

Advertenties

Algemene voorwaarden en overige informatie www.wegenermedia.nl

Marcel Schreur

Erik Niwele

Kees van Zalinge T 088-013 99 95

De Ondernemer is een uitgave van Wegener Media BV. Aangeboden kopij kan zowel worden geplaatst in de gedrukte als digitale uitgaven van Wegener Media BV © Wegener Media BV

De Ondernemer heeft een bereik van 156.300 lezers.

al gevonden. Binden en verbinden, daar gaat het om. Portret van een gedreven bestuurder.

Tekst Peter Oggel Foto Lex de Meester

Niets is onmogelijk

D

e teller op zijn t w itteraccount overschrijdt r uimschoots 9000 tweets in zes jaar. Dat zijn er gemiddeld al gauw vijf per dag. Dik 2800 volgers. Die score brengt @JoAnnesdeBat volgens onderzoek in de top van de invloedrijkste Zeeuwse twitteraars.

Niet dat veelvuldig gebruik van sociale media gelijk staat aan macht, wel illustreren de cijfers de drijfveren van Jo-Annes de Bat (36). Transparant, communicatief, toegankelijk - zijn mobiel en e-mailadres staan op twitter.

“Mijn energie haal ik uit contact met mensen”, citeert het Reformatorisch Dagblad in 2013. Dat is niet anders. “Ik zie het als taak de band met de burgers te verbeteren. Wij zijn tenslotte door hen gekozen.”

Van jongs af Boerenzoon uit Oostdijk, nimmer weggeweest uit de provincie, vanuit het ouderlijk huis studie bestuurskunde in Rotterdam, eveneens vanuit Zeeland een baan in Den Haag, van jongs af politiek actief in het CDA, na een aanloop als raadslid vanaf 2010 wethouder in Goes, sinds juli dit jaar geroepen tot het ambt van gedeputeerde met in portefeuille economie en fi nanciën.

In een periode dat na jarenlan-

ge recessie economisch herstel zichtbaar wordt, werkgelegenheid en koopkracht aantrekken voor een politicus geen slecht startmoment. In zijn partij draagt De Bat het predikaat ‘kroonprins’, maar dat pareert hij geroutineerd. “Dat lees ik ook, ja.” Evenmin deert hem dat het gewicht van zijn portefeuille voor een relatieve nieuwkomer in de provinciale politiek soms wenkbrauwen heeft doen fronsen. Laconiek: “Toen ik deze baan accepteerde, kreeg ik als reactie ook: ‘Je bent gek’. Ik voel het nog niet wegen. Ik zie wel. Ik ga vooral graag met mensen om, samen leuke dingen doen.”

Bevlogen bestuurder Het digitale gastenboek bij zijn afscheid van Goes bevat vooral lovenswaardige woorden. Bevlogen bestuurder met dossierkennis, is de essentie. Maar soms ook, durft een enkeling: ‘wat betweterig, een opgeheven vingertje, zo en dan voor de troepen uitlopend.’ De Bat weerspreekt het niet; hij kan een stootje wel hebben, zegt hij.

Met een glimlach: “Ik ken mijn valkuilen, kan goed luisteren en ben bereid van iedereen te leren.

Ik draag geen rugzak met een verleden.”

Een rechthoekig witte statafel domineert zijn werkkamer in de Middelburgse Abdij. Vanuit Goes heeft hij zijn voorkeur voor staand overleg meegenomen. “Efficiënt, tijdbesparend en goed voor de

gezondheid. Van zitten zak je in, staan houdt je scherp.”

Twee maanden provincie, zijn agenda puilt uit. Hij is een buitenman, gaat naar de mensen toe bij voorkeur. Dat vergt tijd, maar: “Dan zie en hoor je wat er leeft.”

Hij doet er nauwgezet verslag van op twitter. In Haagse kringen voor kennismaking én lobby voor de Zeeuwse Zaak. Overleg met minister Henk Kamp (economische zaken) over de retail, naar Den Bosch voor interprovincaal overleg. Op werkbezoek naar Verbrugge Terminals, staalproducent EMS, de getijdencentrale van Torcado/Huisman. Qualitate qua naar de Visserijdagen in Breskens, niet te vergeten het zilveren jubileum van klederdrachtenvereniging Ons Boeregoed…

Tussentijds blijft er ruimte voor ontspanning. Zijn gezin vanzelfsprekend, een kilometer of acht joggen en, ‘om het hoofd leeg te maken’, als het even kan een voetbalwedstrijdje fluiten - op niveau, dat weer wel. Naar Kinderdijk voor de derby De Zwervers–Alblasserdam. Met drie rode kaarten drukt hij er zijn stempel. Maar dat staat niet op twitter.

Niets is onmogelijk. Zeeland, stelt hij vast, is te bescheiden. Weliswaar heeft de provincie de afgelopen jaren op economisch vlak rake klappen gekregen, dat laat onverlet dat Zeeland met havens en industrie, recreatie en toerisme volop kansen heeft. Weg met

2|3

De Ondernemer Zeeland

Wij pronken niet, dat is nu eenmaal de aard van de Zeeuw. Maar Zeeland heeft zoveel te bieden.

Fantastische bedrijven, werkgelegenheid, een goed vestigingsklimaat met een prima infrastructuur.

dat Calimerogevoel, is zijn boodschap, tel je zegeningen. “Wij pronken niet, dat is nu eenmaal de aard van de Zeeuw. Maar Zeeland heeft zoveel te bieden. Fantastische bedrijven, werkgelegenheid, een goed vestigingsklimaat met een prima infrastructuur.

We hebben echt veel kwaliteiten.

Wees daar trots op.”

Binden en verbinden, daar gaat het om. Of dat mogelijk is in een provincie waar samenwerking tussen de gebiedsdelen (en gemeenten) niet altijd een vanzelfsprekendheid is? De Bat wuift dat haastig weg. “Hoe gaan we in Zeeland met elkaar om? Ik geloof niet in een land van overkanten. Er is een generatie van voor en na de Westerscheldetunnel. De laatste is gewend aan bereikbaarheid. We kennen elkaar. Eén Zeeland.” ●

Een warm welkom voor bedrijven MIDDELBURG • Bij de opening van het oesterseizoen in de tweede week van september belooft de gedeputeerde van economische zaken spontaan provinciale steun in het onderzoek naar een oplossing voor de hoge sterfte onder jonge oesters.

Typisch Jo-Annes de Bat. Want: onderzoek past in de ambities van de provincie voor de komende jaren, samen te vatten in vestigingsklimaat, kennis en innovatie -met name ook met perspectief voor verduurzaming en circulaire economie -(her)gebruik van producten, grondstoffen en energie.

Voor een in omvang bescheiden provincie met majeure problemen als krimp, vergrijzing en ontgroening niet de minste opgaven. Maar Jo-Annes de Bat is optimi-

scher. De werkloosheid, herinnert hij, is in Zeeland traditioneel laag. En, wat minder dan in andere provincies weliswaar, lift Zeeland mee op het economisch herstel en zien bedrijven volgens de Conjunctuur Enquete Nederland het zonnetje weer opkomen.

“Zeeland heeft veel kwaliteit en onderscheidend vermogen”, zegt hij met veel vertrouwen - met Zeeland Seaports, industrie, landbouw en visserij, kennisinstellingen en een sterk midden- en kleinbedrijf als hoekstenen van samenleving en werkgelegenheid. Samenwerking, tussen overheden, ondernemers en onderwijs, is het sleutelwoord in de visie van De Bat. “We moeten met elkaar om tafel. Geen schotten zetten, maar denken vanuit maat-

schappelijke opgaven. Meedenken aan de voorkant, dan krijg je achteraf ook geen geklaag. Want als je begint met pijnpunten te benoemen, lukt dat niet meer.”

Vooralsnog heeft Zeeland niet erg veel geld voor leuke dingen. Maar een slimme provincie is op de toekomst voorbereid.

De Bat: “De nadruk van ons economisch beleid ligt op een beter vestigingsklimaat.

We zijn geen pinautomaat, maar ondanks bezuinigingen is er geld vrijgemaakt voor structuurversterking, waarbij we onze inzet willen verveelvoudigen met behulp van Europese middelen. Als je niet rijk bent, ● moet je slim zijn.” ◗ www.zeeland.nl/coalitieakkoord- 20152019

de Ondernemer

Succesvol zakelijk financieren anno nu

ADVERTORIAL

Het is voor ondernemers de afgelopen jaren niet eenvoudiger geworden om een financiering rond te krijgen. Banken zijn steeds kritischer geworden bij het verstrekken van een financiering en daarnaast zijn er ook nog de nodige verschillende alternatieve financieringsvormen en -bronnen. Door de verscheidenheid aan financieringsmogelijkheden zien veel ondernemers door de bomen het bos niet meer. Wie begeleidt ondernemers in het woud van financieringen en heeft de regie?

Financieringsvormen Als het om de financiering van een bedrijfsovername, opstart van een onderneming of uitbreiding gaat, wordt allereerst gedacht aan een bancaire financiering. Maar naast deze optie zijn er voor ondernemers nog verschillende andere financieringsvormen. U kunt denken aan de volgende financieringsmogelijkheden: - Leasing - Subsidies - Private equity - Venture capital - Crowdfunding Al deze vormen hebben vooren nadelen en de ene financieringsvorm brengt een groter risico met zich mee, dan de ander.

Het is belangrijk dat u voor uw financieringsvraagstuk een expert raadpleegt, die de opties met u doorneemt en samen met u kiest voor een vorm of combinatie die bij u en uw onderneming past.

Regierol Is de regierol weggelegd voor de banken of juist voor adviseurs? We zien dat banken zich steeds meer op dit vlak gaan begeven. Maar kunnen zij een ondernemer altijd onafhankelijk adviseren? Een onafhankelijke adviseur kan samen met een ondernemer veel kritischer naar verschillende financieringsvormen kijken en bepalen welke vorm, of combinatie van financieringsmogelijkheden, het beste bij de ondernemer past. Een

Voor ondernemend & werkend Zeeland

De gemeente Vlissingen zet in op een langer verblijf van bezoekers en toeristen in de stad aan zee. Hoe kan het recreëren aan de kust worden ingepast in de gemeente? Een goede balans tus-

ideale regierol, waarin naast de financiering ook alle andere facetten van ondernemen naar voren kunnen komen.

sen economie en ecologie is desgewenst. Syner-

Voor alle vormen van financiering geldt namelijk dat er een goed onderbouwd businessplan moet liggen en dat de onderneming op orde is. U moet de bank en mogelijke investeerders kunnen overtuigen van uw visie en de richting die u met uw onderneming op wilt. Wat is uw strategie en weet u waar u, ten opzichte van uw concurrenten, staat? Wat is uw financiële positie en het toekomstperspectief?

En hoe zit het met uw motivatie?

dit onderwerp op het Vlissingse stadskantoor

Als u uw sterke en zwakke punten niet kent en de bank en investeerders geen goed en compleet beeld van uw organisatie kunt geven, zult u geen passende financiering verkrijgen. De adviseurs van ABAB Corporate Finance kunnen u ondersteunen bij uw financieringsvraagstukken, u inzicht geven in uw financiële situatie en op basis van een uitgebreid financieel plan adviseren over de best passende financieringsvorm.

Bent u benieuwd naar de mogelijkheden voor uw onderneming?

Neem dan contact op met Jurgen Herremans, Corporate Finance adviseur bij ABAB Accountants en Adviseurs via telefoonnummer 013-4647230 of per e-mail jurgen.herremans@abab.nl.

gie tussen toerisme, natuur en cultuur is essentieel. Een openbare informatiebijeenkomst over werd massaal bezocht.

Tekst Henk van de Voorde Foto Ruben Oreel

Beleven in stad aan zee

,

n arbeidersstad Vlissingen staat van huis uit produceren en beleven centraal. Tijdens de drukke meeting over kust- en recreatietoerisme vooral ‘beleven’. Wethouder John de Jonge, die behalve economische zaken en financiën ook ruimtelijke ordening in zijn portefeuille heeft, onderstreept het belang om als gemeente een goed onderbouwde visie te ontwikkelen ten aanzien van het kusttoerisme en eventuele kustbebouwing. Het college van B en W van Vlissingen komt binnenkort met een aantal voorstellen over mogelijke ontwikkelingen voor kusttoerisme, het Nollebos

en de economische versterking van de stad. Die wil het college bespreken met gemeenteraad en alle belanghebbenden.

“We willen samen tot een oplossing komen voor het gebied Westduin/ Nollebos.

Geen discussie, maar een dialoog”, aldus de wethouder.

Verstandig Hij betreurt de verkeerde beeldvorming die is ontstaan met betrekking tot het Nollebos. “Er is geen sprake van dat het één groot bungalowpark gaat worden. Wij gaan verstandig om met het prachtige gebied. We zullen de basiswaarden dan ook

Zichtlocatie WEA in Hulst is op de groei

ABAB Groep BV I: www.abab.nl E: info@abab.nl Jurgen Herremans Corporate Finance adviseur

HULST • Het nieuwe pand van WEA Hulst aan de Absdaalseweg 43 is vrijdag 11 september officieel geopend. Onder stralende weersomstandigheden kwam een heuse uil aanvliegen met de sleutel.

De oehoe overhandigde deze aan vennoot Ruud de Booij, waarna het feest losbarstte. Ruim 300 belangstellenden brachten een toast uit op het nieuwe pand. Het strookt met de ambities van het accountantskantoor. “We zijn in 2008 als onbe-

kende speler in de markt gestart aan het Godsplein. Het was er knus en gezellig, maar ook te klein. We staan inmiddels op de kaart in de regio en vanuit de zichtlocatie aan de Absdaalseweg kunnen we de klanten nog beter ontzorgen. We zijn trots op het mooie gebouw, waar vroeger supermarkt de Prijsslag was gevestigd. Een plek waar Ruud zijn mooie carrière ooit is begonnen…”, aldus medevennoot Peter Seghers van WEA Hulst. Wethouder Diana

4|5

De Ondernemer Zeeland

,

n de enorme voormalige veilinghallen op het Kapelse bedrijventerrein Smokkelhoek heerst bedrijvigheid. Overal zijn logistiekmedewerkers bezig met het vullen van rolcontainers vanuit de schappen. Dat gebeurt aan de hand van een nauwkeurig, sterk geautomatiseerd systeem, hetgeen fouten nagenoeg uitsluit. Wekelijks gaan hier zo’n 1,5 miljoen colli aan su-

❯❯❯ Het college van B en W van Vlissingen komt binnenkort met een aantal voorstellen over mogelijke ontwikkelingen voor kusttoerisme, het Nollebos en de economische versterking van de stad.

in stand houden”, aldus De Jonge.

De bestaande ondernemers in het gebied Westduin/ Nollebos willen een kwaliteitsslag maken. Ook voor de gemeente staat vast dat er iets moet gebeuren, maar de nadere invulling is ongewis. “In het bestemmingsplan staat dat grootschalige uitbreiding mogelijk is.

Ondernemers hebben vragen over de interpretatie van ‘grootschalige uitbreiding’. De gemeente wil hierover in dialoog gaan met de burgers.”

De informatieve bijeenkomst over

kusttoerisme werd georganiseerd door de raadsfracties van SP, PvdA, D66, VVD, SGP, CU en POV. Doelstelling Doelstelling is een objectieve informatievergaring over de mogelijkheden voor kusttoerisme in Vlissingen. Na een korte toelichting door initiatiefneemster Tamara Vork (VVD) volgde een bijdrage van Hans van der Haven over de rijke historie van Vlissingen. “Vlissingen heeft zich vrij laat, sinds 1872, tot badplaats ont-

wikkeld. In de oorlog was er een linie met veel bunkers en afweergeschut. In mei 1945 kwam Koningin Wilhelmina naar Vlissingen in verband met de schade van het ‘gat in de Nolledijk’. Uiteindelijk is van 1 op 2 oktober 1945 de schade, 250 meter breed en 11 meter diep, definitief gedicht.”

Naast sprekers vanuit de Gemeente Vlissingen en de Provincie Zeeland gaven ook vertegenwoordigers van de Zeeuwse Milieu Federatie en het Centrum Kusttoerisme hun visie. ●

gekocht van Damme-Fassaert roemde het lef om te investeren onder de huidige economische omstandigheden. ,,Wat een schitterend pand.

De jas is op de groei gekocht.

Lekker ruim, maar daar groeien jullie wel in. Voor de komst van de Prijsslag was er hier een kruideniersgroothandel gevestigd. Die was van mijn nonkel Louis Fas● saert!”, aldus de wethouder.

❯❯❯ Ruud de Booij verricht samen met wethouder Diana van Damme-Fassaert de opening van het nieuwe pand.

permarktwaren de deur uit. De supermarkten moeten er absoluut op kunnen vertrouwen dat de klant niet mis pakt.

Het distributiecentrum, onderdeel van Sligro Food Group, is een van de grotere werkgevers in de regio en vergelijkbaar met ‘buren’ als Hapro en Coroos, zegt sitemanager logistiek Richard van Ruiten. Naast ongeveer 160 voltijdsbanen biedt het DC werk

GEZAGDRAGENDE OUDERS EN INTERNATIONALE KINDERONTVOERING

Mr. E.J. Zuijdweg (Esther) Advocaat Haans Advocaten Bergen op Zoom De schoolvakanties zijn weer afgelopen en de zomer is bijna voorbij. Ook deze zomer rinkelde veelvuldig de telefoon bij buitenlandse ambassades. Medewerkers vertelden mij dat ze hun handen vol hadden aan diverse door ouders voorgelegde problemen, waaronder vragen over het verkrijgen van een nieuw paspoort voor hun kind in de situatie dat de andere ouder het paspoort van het kind, na aankomst in het buitenland, had meegenomen, waardoor niet kon worden teruggereisd. In sommige gevallen had de andere ouder tijdens de vakantie naast het paspoort, ook het betreffende kind meegenomen.

Uit het jaarverslag 2014 van het Centrum Internationale Kinderontvoering (IKO) blijkt dat er in 2014 170 zaken zijn gemeld waarbij sprake was van een uitgevoerde ontvoering. Het betrof in totaal 247 kinderen. Hiervan was in 119 gevallen de moeder de ontvoerder en in 47 gevallen de vader. Hoewel er Internationale Verdragen zijn waarin door landen afspraken zijn gemaakt over de teruggeleiding van een kind na een internationale ontvoering, blijkt dit in de praktijk een vaak moeilijk en lang traject te zijn dat via diplomatieke kanalen verloopt. Gelet op de jaarcijfers van het IKO voor 2012, 2013 en 2014, lijkt er een lichte daling te zijn in het aantal ontvoeringen. Voor het jaar 2015 zijn nu nog geen cijfers bekend. Hopelijk zet de dalende lijn zich voort.

In de situatie van een zoekgemaakt of meegenomen paspoort in het buitenland, is een snellere oplossing mogelijk. U kunt namelijk als andere ouder vervangende toestemming vragen aan de rechter voor afgifte van een vervangend reisdocument.

Dat kon gelukkig ook in het geval dat ik zelf laatst in de praktijk meemaakte: twee Nederlandse minderjarige kinderen zaten vast in het buitenland, omdat vader de paspoorten van de kinderen had meegenomen en onvindbaar was. Dankzij de vervangende toestemming van de rechter, kon de Nederlandse ambassade in het betreffende buitenland vervangende, tijdelijke reisdocumenten voor de kinderen maken en konden zij met hun moeder terug reizen.

BERGEN OP ZOOM EN ROOSENDAAL WWW.HAANSADVOCATEN.NL Esther Zuijdweg

Advertorial

=HHXZVH .RVW

7UDLQHHSURJUDPPD (QJLQHHUV

1LHXZ LQ '2. )0- ( ,

6W ZLW[LTILY PZ OL[ ^LRLSPQRZL RVVRWYVNYHTTH ALL\^ZL 2VZ[ NLZ[HY[ 0U OL[ TPU\[LU K\YLUKL WYVNYHTTH Z[HHU Z[YLLRWYVK\J[LU \P[ A\PK >LZ[ 5LKLYSHUK JLU[YHHS

=HU\P[ KL 2LUUPZ^LYM WYVQLJ[NYVLW º(YILPKZTHYR[» PZ OL[ PUP[PH[PLM º;YHPULLZOPWZ ,UNPULLYZ» VU[Z[HHU

7LY ZLW[LTILY OLLM[ -41 , 0 ALLSHUK OHHY PU[YLR NLUVTLU PU LLU SVVKZ\UP[ ]HU +62

ALL\^ZL 2VZ[ PZ LLU WYVK\J[PL ]HU :X\HYL -Y\P[ 4LKPH NL]LZ[PNK PU +62 2VR :LIHZ LU WYLZLU[H[YPJL .PUU` ILYLPKLU PLKLYL ^LLR ^LLY LLU SLRRLYL THHS[PQK ^HHYIPQ VVR HHUKHJO[ PZ ]VVY KL OLYRVTZ[ LU IPQaVUKLYOLKLU ]HU Z[YLLRWYVK\J[LU 0U KL LLYZ[L HÅ L]LYPUN ^LYKLU ZSPW[VUNL[QLZ NLIHRRLU LU ]LY[LSKL 1HHW )YVVKTHU ]HU KL 7YV]PUJPL ALLSHUK V]LY K\\YaHTL ]PZ]HUNZ[ +L RVTLUKL HÅ L]LYPUNLU Z[HHU KL Z[YLLRWYVK\J[LU ALL\^ZL =SLNLS LU TVZZLSLU JLU[YHHS ALL\^ZL 2VZ[ NPUN OPLY]VVY VW WHK UHHY :JOV\^LU +\P]LSHUK LU KL )YV\^LYZKHT ;V[ LPUK TLP ^VYKLU HÅ L]LYPUNLU NLTHHR[ KPL HHUZS\P[LU IPQ OL[ IL[YLɈ LUKL ZLPaVLU LU KL HJ[\HSP[LP[ ALL\^ZL 2VZ[ ^VYK[ VUSPUL \P[NLaVUKLU ]PH ZVJPHS TLKPH ^HHYVUKLY -HJLIVVR LU KL ^LIZP[L ^^^ aLL\^ZLRVZ[ US

6W KP[ TVTLU[ ^VYK[ KVVY KP]LYZL WHY[PQLU ^HHYVUKLY 4HPU[LJ LU /A <UP]LYZP[` VM (WWSPLK :JPLUJLZ LLU PU]LU[HYPZH[PL NLTHHR[ IPQ LLU HHU[HS NYV[L ALL\^ZL ILKYPQ]LU KPL ]LLS ^LYRLU TL[ LUNPULLYZ APQ NL]LU HHU ^HHY O\U ILOVLM[L KL RVTLUKL QHYLU SPN[ LU OVL KL VWaL[ LU PU]\SSPUN ]HU [YHPULLZOPWZ KHHY HHU IPQ RHU KYHNLU

4LLY ^L[LU V]LY KL TVNLSPQROLKLU ]HU KLaL [YHPULLZOPWZ& 2PQR VW ^^^ RLUUPZ^LYM US ]VVY TLLY PUMVYTH[PL VM THPS UHHY PUMV'RLUUPZ^LYM US

5HHZ[ OL[ OVVMKRHU[VVY PU /LPULUVVYK -41 .YV\W RHU -41 ]HU\P[ +62 IL[LY OHHY ALL\^ZL RSHU[LU ILKPLULU -41 PZ LLU NYVLPLUK ILKYPQM KH[ aPJO YPJO[ VW NYV[L LUNPULLYPUN WYVQLJ[LU PU KL THYP[PLTL ZLJ[VY 7YVQLJ[THUHNLTLU[ LU PUUV]H[PL]L [LJOUPZJOL VWSVZZPUNLU VW OL[ NLIPLK ]HU LUNPULLYPUN aPQU KL WYPTHPYL RYHJO[ =HU\P[ +62 NHH[ -41 aPJO YPJO[LU VW OL[ VUKLYZ[L\ULU LU VW[PTHSPZLYLU ]HU PUK\Z[YPwSL PUZ[HSSH[PLZ LU OL[ ]LY]HHYKPNLU ILOLYLU LU VUKLYOV\KLU ]HU KL THYP[PLTL LU VÉ&#x2C6; ZOVYL PUZ[HSSH[PLZ 4LLY PUMVYTH[PL VW ^^^ MTQ US

1LHXZ LQ '2.

0LJKW\ ,PSXOVH 0HGLD 4PNO[` 0TW\SZL 4LKPH JYLwLY[ ILKYPQMZ WYVTV»Z T\S[PJHTLYH VWUHTLZ ]PKLVJSPWZ LU KVJ\TLU[HPYLZ ]VVY aV^LS ILKYPQ]LU PUZ[LSSPUNLU HSZ WHY[PJ\SPLYLU 4L[ ]LLS JYLH[PL]L LU [LJOUPZJOL RLUUPZ LU TPKKLSLU ^HHYVUKLY V H LLU Z[LHKPJHT TL[LY JYHUL LU KL )SHJR 4HNPJ R JHTLYH RHU 4PNO[` 0TW\SZL 4LKPH PLKLYL WYVK\J[PL YLHSPZLYLU ,PNLUHHY 9PURL :S\TW OLLM[ LY]HYPUN VWNLKHHU IPQ ]LYZJOPSSLUKL IYVHKJHZ[LYZ LU YLJSHTLI\YLH\Z LU PZ ttU ]HU KL VWYPJO[LYZ ]HU KL Z[PJO[PUN ALL\^ZL +VJ\TLU[HPYL APQU KYHUN VT [L ISPQ]LU VU[^PRRLSLU LU [L PU]LZ[LYLU PU JYLH[PL]L RLUUPZ LU UPL\^L [LJOUPLRLU THHR[ 4PNO[` 0TW\SZL 4LKPH [V[ LLU ]LLSILSV]LUK ILKYPQM LU LLU HHU^PUZ[ ]VVY +62 6VR UPL\^ PU +62 ! L*6(:; .9(A0TLKPH / :[\KPV -PSTSHIA P V @PZ\HS LU AVL[ .VLK ;HHY[LU

6WHHGV PHHU VWXGHQW FRPSDQLHV LQ =HHODQG

ZZZ NHQQLVZHUI QO

LQIR#NHQQLVZHUI QO

NHQQLVZHUI]HHODQG

#.HQQLVZHUI=OG

)LNPU ZLW[LTILY ^LYK ]VVY KL L RLLY KL RPJR VÉ&#x2C6; NLOV\KLU ]HU OL[ SHUKLSPQR WYVQLJ[ 1VUN 6UKLYULTLU ALL\^ZL Z[\KLU[LU ]HU\P[ V H OL[ /)6 LU 4)6 VUKLY^PQZ YPJO[LU PU KL WLYPVKL ZLW[LTILY [V[ Q\UP LLU LPNLU ILKYPQM VW ,Y ^VYK[ THZZHHS HHU TLLNLKHHU LU UPL[ aVUKLY Z\JJLZ (S ]PQM QHHY VW LLU YPQ ILYLPRLU ALL\^ZL Z[\KLU[LU JVTWHUPLZ KL SHUKLSPQRL Ã&#x201E; UHSL +L RPJR VÉ&#x2C6; ]VVY Y\PT /A Z[\KLU[LU ]VUK VUSHUNZ WSHH[Z PU OL[ (YZLUHHS PU =SPZZPUNLU ,LU /A Z[\KLU[ JVTWHU` [LS[ Z[\KLU[LU \P[ KP]LYZL VWSLPKPUNZYPJO[PUNLU +L Z[\KLU[ JVTWHUPLZ ^VYKLU PU O\U VUKLYULTLYZJOHW V H ILNLSLPK KVVY Y\PT ALL\^ZL VUKLYULTLYZ 0UUV]H[PL LU ]LYUPL\^LUK VUKLYULTLYZJOHW aPQU ILSHUNYPQRL P[LTZ PU KL JVTWL[P[PL ,Y aPQU KP]LYZL WYPQaLU [L ILOHSLU :[\KLU[ JVTWHUPLZ KPL KL Ã&#x201E; UHSL OHSLU ^VYKLU VW KL 2LUUPZ^LYM NHZ[]YPQ VU[]HUNLU LU NLMHJPSP[LLYK IPQ LU KVVY +62 +L TPZZPL ]HU 1VUN 6UKLYULTLU PZ VT QVUNLYLU [L PUZWPYLYLU LU \P[ [L KHNLU VT [L IV\^LU HHU LLU VUKLYULTLUKL [VLRVTZ[

6|7

De Ondernemer Zeeland

Al vanaf de oprichting in 2009 heeft eCOAST uit Oostende veel voor de Nederlandse markt betekend.

Met klanten als Rijkswaterstaat en het Ministerie van Economische Zaken hebben de Vlamingen een sterk visitekaartje in Nederland. Een Nederlandse vestiging is de volgende stap, maar wat drijft een gevestigd maritiem ecologisch onderzoeksbureau juist naar Zeeland?

Tekst John de Kok

Zeeuwse kust is een broedplaats

'

e kust is voor een maritiem ecologisch onderzoeksbureau een eerste voorwaarde en voor de schelpdierenteelt moet je sowieso in Zeeland zitten, zegt senior onderzoeker ecologie en taxonomie Marco Faasse. Samen met senior onderzoeker ecologie en kwartiermaker Tim Schellekens vormt hij voor het Belgische onafhankelijk onderzoeksbureau de voorpost op de Nederlandse markt voor maritiem onderzoek.

De twee Nederlanders hebben daarvoor een pand betrokken in het stimulerende bedrijvencentrum van DOK41 op de Kenniswerf in Vlissingen. Invest in Zeeland heeft eCOAST ondersteund bij de vestiging in deze provincie. Het waren ook de mensen van Invest in Zeeland die eCoast op DOK41 hebben gewezen.

“We zijn een flexibel en klantgericht be-

drijf dat zich bezighoudt met alles op maritiem- en natuurgebied. Van wetgeving tot hoogstaand onderzoek. In Oostende zijn er bijvoorbeeld mensen die zich bezig houden met diepzeemijnbouw. DOK41 is een ideale plaats voor ons. Je hebt in deze omgeving veel high tech en ict bedrijven die ons kunnen ondersteunen. Het gaat erom nieuwe mogelijkheden te benutten. De Delta Academy van de HZ is met haar brede en specifieke kennis op het gebied van ecologie en veiligheid in en rondom water zeer interessant voor ons. Het geeft de kans om intensief samen te werken met studenten en docentonderzoekers. Wij vinden het belangrijk dat die jonge mensen hier over de vloer komen. Nieuw bloed geeft ons nieuwe inzichten en wij kunnen in de toekomst dan weer wat betekenen voor bijvoorbeeld stageprojecten”, vertelt Schellekens. Het netwerk van DOK41, de ondersteuning

en de optimale condities om met andere ondernemingen binnen DOK41 samen te werken is voor eCOAST een belangrijke aanvulling.

Het onderzoek wat eCOAST verricht staat altijd in dienst van een opdrachtgever.

Schellekens: “Samen met onze opdrachtgever gaan we op zoek naar creatieve oplossingen in het veld van marine-ecologie. Dat kan op het gebied van de visserij zijn, aquacultuur, blue growth (economie op zee) of bijvoorbeeld ecologische monitoring”. Als het onderzoek van eCOAST daartoe aanleiding geeft kan het bedrijf heel gemakkelijk in overleg met de opdrachtgever van het vastgestelde traject afwijken. “We hebben bijvoorbeeld veel onderzoek verricht rondom windmolenparken in zee. Een veranderende habitat leidt tot andere soorten, bij windmolenparken hebben we tachtig verschillende organismen gevonden. Zoveel

soorten op een bepaalde plaats daar kun je iets mee doen. We berekenen de effecten op de groei en dynamiek van soorten onder invloed van zaken zoals zand splitsing en verandering van de bodem. We berekenen dat met modellen over grotere plaatsen en langere periodes. We voeren ook visserij surveys uit. We zorgen ervoor dat vissers zelf hun vangst kunnen bijhouden en interpreteren, dat is een waardevolle aanvulling op de surveys van de overheid. Zo geef je de sector een gedegen antwoord bij het vaststellen van quota’s”, geeft Faasse aan. eCOAST is een initiatief van de universiteit van Gent en het Vlaams Instituut voor de Zee. Het onderzoeksbureau is onafhankelijk en maakt gebruik van zowel de eigen expertise, als van de kennis en faciliteiten van de universiteit van Gent. ● ◗ www.ecoast.nl

Een sterk netwerk en een goede locatie

❯❯❯ Milko van Sighem is met zijn bedrijf Elloro Internetspecialisten gevestigd in DOK41. Foto: Lex de Meester VLISSINGEN • Voor een jong bedrijf dat zich specialiseert in een totaalpakket van effectieve internetoplossingen is een sterk netwerk en een goede locatie

belangrijk. Elloro Internetspecialisten koos daarom bewust voor DOK41.

“In de begintijd werkte ik vanuit huis. Voor lokale on-

dernemers in voornamelijk de toeristische sector was dat vormgevingsbreed, met de nadruk op website-ontwikkeling. De bedrijven zagen een

forse boekingstoename nadat ze hun nieuwe site in gebruik namen. Dankzij mond-totmondreclame ging het daarna razendsnel. Ik had ruimte nodig en was specifiek op zoek naar een inspirerende omgeving. Op datzelfde moment was DOK41 in ontwikkeling met jonge mensen en een creatieve sfeer. Het was me direct duidelijk dat ik daar moest zijn”, vertelt Milko van Sighem. In DOK41 groeide Elloro verder, nu zijn er twee medewerkers in dienst. Daarnaast maakt Elloro gebruik van een flexibele schil van freelancers en lopen er stagiaires mee.

Het succes is gemakkelijk te verklaren, stelt Van Sighem.

Elloro is erg sterk in het maken van een onderscheidende site op maat, zegt hij. Smaakvol, overzichtelijk, prima navigatie en dusdanig geoptimaliseerd dat je op elk type scherm eerst de belangrijkste informatie in een perfecte weergave ziet. “Wij zetten in op een goede site die de beleving bij de klant weergeeft.

Ons uitgangspunt is om naar het

type bedrijf te kijken en daar een basis structuur voor te ontwerpen die tot het beste resultaat leidt.” Elloro creëert websites, maar met een strategie. Het bedrijf kan alle online doelstellingen realiseren, naast de website ook webapplicaties, een marketingcampagne, of een mix van die onderdelen. In DOK41 ontstond ook een samenwerking met het filmproductiebedrijf Square Fruit. Die maakt de films en Elloro verwerkt deze op een inventieve manier in de layout van een site. Het bedrijf Vallop Virtuele Meesters is een verlengstuk van Elloro. Het geeft online bezoekers de mogelijkheid om bij een bedrijf binnen te kijken in de vorm van een interactieve rondleiding. “Als je een mooie toko hebt dan moet je die goed laten zien. Voor bijvoorbeeld een hotel of camping is het een ideaal instrument om mensen die op een boekingssite zitten warm ● te maken.” ◗ www.elloro.nl ◗ www.vallop.nl

Barbara Baarsma

Jan Kees de Jager

Danny Hollestelle

Wilco van Rooijen

Presenteer uw bedrijf aan het grootste zakelijke netwerk van Zuidwest-Nederland en Vlaanderen

NETWERK

Herkomst bezoekers

DEELNEMEN AAN CONTACTA.NL 2015?

Een complete stand boekt u al v.a. € 768,Neem dan contact met ons op voor een passend voorstel T 0113 - 85 08 99 M 06 - 20 06 22 31 E erik@lmg.nl

• 23.500 bezoekers • 15.000 m2 beursvloer • Seminars en workshops • Bedrijven uit alle branches • Live radio- en televisieuitzendingen • 350 standhouders

8|9

De Ondernemer Zeeland

Jan Kees de Jager komt naar Contacta.nl. Niet meer in zijn rol als minister van Financiën (2008-2012) maar als CFO bij KPN en eigenaar van een eigen middelgroot ICT bedrijf. Om De Jager naar Goes te halen, bundelden de Bevelandse gemeenten de krachten met organisator LMG creatie+strategie.

Tekst Annet van de Ree Foto Erik van ‘t Woud/ANP

Co-creatie op de beursvloer et De Jager, die de huidige economische situatie als ondernemer en CFO van dichtbij meemaakt, organiseren we een interessant seminar rondom werkgelegenheid en arbeid in de Contacta Arena. Het voelt als ‘the next step’ in de ontwikkeling van Contacta.nl”, ervaart organisator Perry Kentin. “Dit seminar komt voort uit co-creatie en dat is wat wij met de kennispartners en participanten op de beursvloer willen bereiken. Dit geeft veel energie met als resultaat een sterk programma in de Contacta Arena en Contacta College in samenwerking met onze kennispartners Rabobank, DRV Accountants & Adviseurs en Goes Marketing.

M

een co-productie tussen E-boulevard en E-Academy gaat Delta NV een deel van de sessies voor haar rekening nemen, naast het jonge bedrijf Yonego uit Breda.

Zakendoen in België en Duitsland blijft voor Zeeuwse ondernemers een lastige stap. De Kamer van Koophandel en NV Economische Impuls wil ondernemers helpen die stap te zetten onder meer met een sessie over zakendoen met België en Duitsland. Deze sessie sluit aan op een sessie eerder dit jaar en wordt samen met het Vlaanderenplein ingevuld. Andere geprogrammeerde ‘hot topics’ zijn crowdfunding en circulaire economie. In rondetafelgesprekken met deskundige gasten in de Contacta Arena kunnen ondernemers hierover discussiëren.

Nieuwe kennispartner “Onze nieuwe kennispartner is Delta N.V., die uitpakt met een complete E-boulevard. Dit bedrijf koppelt energie letterlijk en figuurlijk aan Contacta.nl door kennisuitwisseling over groene energie, online dienstverlening

Tot de top Zakendoen is soms net als topsport. Bergbeklimmer Wilco van Rooijen weet daar alles van. Hij bedwong de K2 zonder zuurstof, beklom Mount Everest, moest doelen stellen, afzien en doorzetten tot de top. Met adembe-

❯❯❯ Oud-minister en KPN-topman Jan Kees de Jager geeft een seminar op Contacta.nl.

Wilco van Rooijen brengt een boeiend verhaal met duidelijke parallen naar de zakenwereld.

Oesterbar en Captainsdinner Genieten van een goede maaltijd, een smaakvol hapje en een gezel-

”

We willen de service zover ontwikkelen dat de bezoeker tijdens de beurs een persoonlijk programma krijgt aangeboden met dagelijks informatie over sprekers, presentaties en interessante onderwerpen op de beursvloer.

en de techniek hierachter. De Eboulevard is een verrijking op de beursvloer”, benadrukt Kentin. In

nemende beelden deelt hij zijn ervaringen en praat hij met passie over innovatie en duurzaamheid.

lig drankje hoort bij Contacta. nl. In de zakelijke ambiance van Contacta.nl past de grandeur van

een heuse Oesterbar perfect. Het captainsdinner voor de kennispartners is een goede traditie, net als de kennismakingslunch voor alle exposanten. Nieuw zijn de matchmakers die groepen exposanten georganiseerd bij elkaar gaan brengen.

programma krijgt aangeboden met dagelijks informatie over sprekers, presentaties en interessante onderwerpen op de beursvloer. Dit betekent voor iedere bezoeker een aanbod op maat en dat verhoogt de kwaliteit van een bezoek aan Contacta.nl!”

Persoonlijke Nieuwsbrief In aanloop naar Contacta.nl speelt LMG strategie+creatie uiteraard sterk in op het thema ‘Kracht van Connecties’ onder meer door de komende periode nieuwsbrieven op branche- en interesseniveau te gaan verspreiden. “Dit gaat de kwaliteit van het bezoek aan Contacta.nl verder verhogen. Deze informatie op maat krijgt een continu karakter en loopt het hele jaar door, zo veel aangepast op de interesses en werkgebieden van 23.000 bezoekers. “We willen deze service zover ontwikkelen dat de bezoeker tijdens de beurs een persoonlijk

Grand Opening Jo-Annes de Bat, de kersverse gedeputeerde, is vastgelegd om op dinsdag 3 november Contacta.nl te openen. “Hij kan ons alles vertellen over de stappen in de infrastructurele connecties met Gent en het achterland en zal zijn visie hierop graag met ons delen. Waarschijnlijk krijgt hij gezelschap van een interessante gast(e)!”

Wie nog belangstelling heeft voor standruimte moet snel zijn. Hal 1 is vol en hal 2 heeft nog enkele m2 op het Brabantplein. In hal 3 zijn er nog mogelijkheden, maar wacht niet te lang”, benadrukt een tevreden Perry Kentin. ●

de Ondernemer

Voor ondernemend & werkend Zeeland

Investeringen in natuur en milieu komen bij steeds meer ondernemingen op de begroting terug. Het groeiend besef dat we zorgvuldiger met onze planeet moeten omgaan dwingt ons tot, vaak wettelijk opgelegde, kosten om onze omgeving beter te beschermen. Het kan anders. Modellen voor natuurcompensatie kunnen worden omgebogen naar verdienmodellen.

Tekst John de Kok Foto Lex de Meester

Eco-innovatie: groei voor natuur en onderneming

(

conomische groei en een gezond milieu leven op gespannen voet met elkaar.

De aanwas van productie gaat ten koste van de natuur, voor de bescherming van onze omgeving moeten we een stukje materiële oogst opofferen. “We leven met hardnekkige dogma’s. De mens en de onderneming zijn niet per definitie schadelijk voor de natuur, het tegendeel kan namelijk ook waar zijn. We kunnen het idee dat we onze ecologische voetafdruk moeten minimaliseren achter ons laten. Die

voetafdruk kan juist zo groot mogelijk worden, maar dan een geoptimaliseerde voetafdruk”, vertelt de Middelburgse landschapsspecialist Jos Willemsen. Ondanks dat we compenserende maatregelen treffen en de natuur steeds beter beschermen, zijn we nog steeds aan het verliezen.

Biodiversiteit Volgens het compendium voor de Leefomgeving hebben we in de laatste honderd jaar 85 procent van de biodiversiteit verloren. De NASA geeft aan dat er wereldwijd elk jaar twaalf miljoen hectare land verlo-

ren gaat door bodemaftakeling. Dat is zo’n drie keer Nederland. Een gezonde bodem had vroeger zo’n vijf tot zes procent organische stof (humus). Nu is het gemiddelde zo’n één procent. De koolstof die voorheen in de grond zat, zit nu in de lucht.

Humus is een vitaal onderdeel voor productieve ecosystemen. Als mens kunnen we eraan werken om het percentage humus in de bodem weer toe te laten nemen, zegt Willemsen. De natuur doet dit door verstoringen, waarna er bij herstel nieuwe condities ontstaan voor nieuw leven. De mens kan die ecosysteemprocessen na-

Het dynamisch proces van een eco-systeem Een vitale natuur is heel dynamisch, het is een balans tussen extreme verstoring gevolgd door herstel. Zoals een rivier die buiten haar oevers treed en een ravage achterlaat, zoals bevers die een habitat volledig verstoren waarop het weer herstelt. Zo’n verstoring creëert condities voor nieuw leven. De ene soort schept condities voor de volgende soort, successie. Op deze wijze wordt een ecosysteem als geheel steeds rijker in leven en organische verbindingen. Dit is dus een creërend proces waarin steeds meer biodiversiteit ontstaat.

Dit dynamische proces kan de mens nabootsen, met als potentieel gevolg dat CO2 kan worden opgenomen en nitraten worden verwerkt tot organische stikstofverbindingen, tot humus, tot leven. Elk

organisme is een processor dat te benutten is. In een actief bodemleven maken bacteriën en schimmels de mineralen, die van nature in de bodem zitten, in toenemende mate opneembaar voor planten, wat uiteindelijk tot meer CO2 opname leidt. Helaas zijn steeds meer ecosystemen niet meer productief. Er bestaan zelfs natuurgebieden waar de humusfractie in de bodem afneemt. Per saldo betekent dit dat deze natuurgebieden juist CO2 uitstoten.

Een gezond ecosysteem is niet circulair, het groeit. Steeds meer ontstaat het besef dat natuur beschermen onvoldoende werkt. De mens zou als ‘nuttige soort’ ingezet kunnen worden om ecosysteemprocessen na te bootsen en te optimaliseren. ●

bootsen en optimaliseren, stelt hij. “Elk organisme is een processor dat we kunnen gebruiken. Een gezond ecosysteem is niet circulair, het is dynamisch en het groeit.

Hier liggen enorme kansen om te benutten, mogelijkheden om te eco-innoveren, waarbij een gezond ecosysteem kan bijdragen aan de groei van het bedrijf en de natuur profiteert van de ontwikkeling van het bedrijf.”

Het idee komt niet uit de lucht vallen. Een aantal jaar geleden kwam Willemsen in aanraking met het werk van boeren zoals Joel Salatin en Mark Shepard. Hun be-

10 | 11

De Ondernemer Zeeland

❯❯❯ De Middelburgse landschapsspecialist Jos Willemsen denkt dat een beter milieu ook economische winst op kan leveren.

” In Zeeland zie ik veel mogelijkheden voor eco-effectief ondernemerschap. Je kunt de kosten voor natuurcompensatie verminderen of zelfs ombuigen naar een verdienmodel. drijf stoot helemaal geen CO2, methaan en ammoniak uit. Nee, deze bedrijven nemen het op, ze gebruiken deze stoffen als grondstof. Bovendien hebben deze bedrijven zelfs meer biodiversiteit dan de natuurgebieden er rondom. Salatin en Shepard doen dit door ecosysteemprocessen na te bootsen en te optimaliseren. En met resultaat, de bodem wordt steeds vruchtbaarder, hun bedrijf steeds productiever.

Natuurcompensatie “In Zeeland zie ik veel mogelijkheden voor eco-effectief ondernemerschap. Je kunt de kosten

voor natuurcompensatie verminderen of zelfs ombuigen naar een verdienmodel. Onderschat dit potentieel niet. De Zeeuwse economie, de natuur en het landschap profiteren allemaal, we kunnen de grenzen tussen natuur, voedselproductie en recreatie laten vervagen. Ook in afvalverwerking zie ik nog mogelijkheden voor het optimaliseren van ecosysteemprocessen”, vertelt Willemsen.

We staan voor de start van een mooi tijdperk met de potentie om op nog geplande miljoenenuitgaven te besparen en een vernieuwd ondernemersklimaat te creëren, stelt hij. Willemsen voert

drie denkbare strategieën aan.

“Als eerste de ambitie van de provincie om nog duizend hectare nieuwe natuur aan te leggen. Reserveer daarin ruimte om te experimenteren. Nederland was vroeger goed in cultuurlandschappen, denk aan Kinderdijk. Nu leggen we met nieuwe natuur meer een soort van tuintjes aan die geen verhaal vertellen, die geen onderdeel zijn van onze eigentijdse cultuur, maar je kunt een perfect cultuurlandschap combineren met een productiedoel, het ook natuurwaarde meegeven en de natuur aan de productie laten meewerken.

Cursus

Een andere optie ligt in het verevenen van de ‘groen voor rood regeling’ en in de vergroeningsregeling van het GLB (Gemeenschappelijk Landbouwbeleid).

Deze staan bij ondernemers nu als een economische verliespost geboekt. In plaats van natuurschade te compenseren met nieuwe natuur kunnen we ecoeffectief ondernemerschap stimuleren. De toevoeging van ecotoerisme als unique selling point is de derde strategie, de markt hiervoor is sterk groeiend. Zelf zoek ik nog een hectare of vier om eco-effectief te gaan onderne● men.”

In het kader van het Jaar van de Bodem 2015 biedt de Provincie Zeeland kosteloos een introductiecursus eco-effectief ondernemen aan, verzorgd door Jos Willemsen. Datum dinsdag 10 november 2015.

◗ Meer details over de cursus zijn te vinden op www.zeeuwsbodemvenster.nl

Nieuw in LED verlichting

Floodlight schijnwerper De floodlight schijnwerper is naast het verlichten van terreinen ook geschikt voor verlichting van reclameborden, gevels, objecten, etc.

De behuizing is van aluminium met een zwarte verstelbare montagebeugel.

Het armatuur is verkrijbaar in warm wit of koel wit en in verschillende lichtsterktes.

Heeft u vragen of wilt u prijzen weten, neem dan contact op met: Meeuwse Handelsonderneming b.v.

Albert Plesmanweg 6 4462 GC Goes Tel. 0113-21620 Fax 0113-232214 Email info@meeuwse-goes.com.

de Ondernemer

Voor ondernemend & werkend Zeeland

Visser Sjaak Brinkman uit Stellendam laat trots een verse Noordzeetong zien. De Rolls-Royce onder de platvis. “Het is een echte delicatesse. Zo’n Noordzeetong is veel breder dan een Atlantische tong die spierwit is. Een Noordzeetong herken je door grijsachtige draadjes in het witte vlees. Als mijn vader uit eten gaat bestelt hij vaak een Noordzeetong. De chef is er echter vaak bij moeten komen omdat het geen echte was, ha, ha.”

Tekst Henk van de Voorde Foto Thinkstock.com

Aanlandplicht voor Rolls-Royce...

1

ederland heeft verreweg het grootste quotum om op Noordzeetong te vissen. Het ligt aanzienlijk hoger dan in België en Frankrijk. De quota variëren van jaar tot jaar. “Het reguleren van een maximale vangst per jaar vind ik een goede zaak in het kader van het in stand houden van het ecosysteem”, knikt Brinkman. “Vissers en boeren moeten tegen zichzelf in bescherming genomen worden. Ze zijn van nature behoudend ingesteld en geneigd om alles op zijn beloop te laten. Uit zichzelf ondernemen ze meestal geen actie. Echter, zonder

vangstbeperking zou er over vijf jaar niet meer op tong gevist kunnen worden.”

Brinkman vist met zijn team van de SL 42 vooral voor de kust van Zuidwest Nederland en België.

Onder platvis vallen behalve tong ook schol, tarbot en griet. “Wij vissen alleen op tong en - in mindere mate - op schol. Van platvis wordt tong door de consument het hoogst gewaardeerd.”

Aanlandplicht De Europese visserij heeft sinds kort te maken met de ‘aanlandplicht’, waardoor het verplicht is om alle vangsten aan land te brengen; zowel commerciële als bijvangsten. Een onzalig plan volgens de meeste vissers. Voor onder meer de platvis wordt de

Hoe verzinnen ze het. Ik word niet goed van al die regeltjes uit Brussel waarover allerlei mensen zonder kennis van zaken hebben meebeslist. aanlandplicht tussen 2016 en 2019 gefaseerd ingevoerd. Tot dusverre wordt ongewenste bijvangst echter overboord gezet. Deze zogenaamde ‘discards’ betreffen ondermaatse vis, die commercieel niet interessant is voor de visser, maar waar bijvoorbeeld vismeel van wordt gemaakt. Doelstelling van het Europees Parlement en de Europese Commissie is verspil-

ling van vis te reduceren tot nul.

Wat Sjaak Brinkman betreft, man van de praktijk, kan de nieuwe discards regelgeving de prullenbak in. “Hoe verzinnen ze het. Ik word niet goed van al die regeltjes uit Brussel waarover allerlei mensen zonder kennis van zaken hebben meebeslist.”

De systemen om mee te vissen worden steeds verfijnder, om zo

min mogelijk bijvangst en zo veel mogelijk kosten te besparen, zegt Brinkman. Hoewel de visserijwereld bekend staat om zijn tradities en conservatisme, staat visserman Sjaak Brinkman open voor innovaties en nieuwe ontwikkelingen. Zo heeft hij onlangs geïnvesteerd in een nieuwe multibeam met voorloopstukken.

Deze multibeam is in samenwer-

12 | 13

De Ondernemer Zeeland

Slip of the tong Solea solea is de Latijnse benaming van de tong. Op de menukaarten van veel restaurants vind je sliptongetjes. Tot in de jaren negentig werd ondermaatse tong aangeduid als slibtong, omdat deze zich voornamelijk in het slib zou verschuilen. Maar tegenwoordig hebben we het over sliptongetjes als het gaat om de kleinste - en volgense velen de lekkerste - tong.

Dreigend ‘nee’ van Europese lidstaten tegen pulsvissen

onder de platvis king met onder andere Delmeco Fishing Technology uit Colijnsplaat en Oosters Metaal uit Stellendam ontwikkeld. Het is een nieuwe vleugel waarop de innovatieve modules worden gemonteerd.

Pulsvissen Brinkman (de huidige schippereigenaar van de SL 42) is vier jaar geleden als één van de eersten overgestapt van het conventionele boomkorvissen naar het innovatieve pulsvissen. “Het is om ecologische, milieutechnische en economische redenen aan te bevelen. Het vissen met de wekkerketting heeft geen toekomst. Het was ofwel pulsvissen of stoppen.

Met de kettingmatten viel niet meer te vissen. De brandstofbe-

sparing met de puls is enorm. Op een grote kotter als de SL 42 is nog maar 18.000 liter brandstof nodig per week, tegenover 46.000 voorheen met het traditionele boomkorsysteem. Dat betekent dus een besparing van meer dan de helft op dieselolie.

Ook kan er door het wijzigen van de pulshoogte (amplitude) selectief gevist worden. Het wijzigen van de instellingen heeft direct invloed op de vangst”, aldus Brinkman, die de vierde generatie vertegenwoordigt van een uit Stellendam afkomstige vissersfamilie. Vanwege de alsmaar stijgende onkosten is de vloot van de familie Brinkman teruggebracht van vier kotters tot één bokker.

Bij het pulsvissen wordt de platvis met een prikkel gestimuleerd

waardoor hij uit het zand komt.

Er wordt dus niet meer met zware kettingen onder het zand geschept, waardoor de grond wordt omgeploegd.

“Met de puls komt er alleen schone (onbeschadigde) vis van topkwaliteit naar boven, zonder bijvangst zoals zeesterren, mesheften, vijfhoeken (krabbetjes) en allerlei troep zoals zand en stenen. Naast de brandstofbesparing is de selectiviteit van het vissen het grootste voordeel. Door de hoeveelheid zand en stenen die in het net terecht kwam, ging een net voorheen slechts 20 weken mee, terwijl dat nu 60 weken is.

Meer dan een jaar dus!” Volgens Brinkman het bewijs dat duurzaamheid juist geld kan opleve● ren.

COLIJNSPLAAT • Van de ongeveer honderd kotters die op Noordzeetong vissen zijn er 84 vergunningen afgegeven voor pulsvissen, waarvan er ondertussen 80 inmiddels daadwerkelijk de transitie hebben gemaakt. Delmeco Delmeco Fishing Technology uit Colijnsplaat heeft als eerste een pulsvissysteem op de markt gebracht dat voldoet aan de (toekomstige) Europese wet- en regelgeving. “Een internationale werkgroep onderzoekt en evalueert de effecten van pulsvisserij om tot een gezamenlijke visie te komen. Ingevolge de Europese wetgeving moet er aan een aantal eisen worden voldaan.

Essentieel is dat er zo dicht mogelijk bij het water wordt gemeten, daar waar de pulsen effect kunnen sorteren op het ecosysteem”, aldus bedrijfsleider Erwin Luitwieler.

In afwachting van een defi nitief besluit van de Europese Commissie is er door het Nederlandse Ministerie van Economische Zaken voor vijf jaar ontheffi ng verleend om te mogen pulsvissen. Een dreigend

‘nee’ van de Europese lidstaten tegen pulsvissen is volgens visserman Sjaak Brinkman funest voor de sector. “Er is veel minder bodemberoering dan met de traditionele wekkerketting. Het kan toch niet zo zijn dat we terug moeten naar het oude systeem, waarbij de bodem omgeploegd wordt en de vis in feite gezandstraald wordt.”

De puls verruimt ook in letterlijke zin de horizon. Brinkman: “Wij vissen per traditie vooral voor de Zuid-Hollandse en de Belgisch kust, maar door het pulstuig wordt ook vissen voor de Franse en Engelse kust makkelijker. Probleem is dat er vrijwel uitsluitend op tong gevist wordt door Nederlandse kotters, of via Nederlanders onder Engelse vlag, maar dat wel alle lidstaten van de Europese Unie moeten beslissen over het al dan niet legaliseren van pulsvissen. Andere landen dan Nederland hebben er echter niet of nauwelijks belang bij. Over het al dan niet toestaan van een nieuwe skilift in Oostenrijk, moeten wij toch ook niet beslissen?”

de Ondernemer

Voor ondernemend & werkend Zeeland

Er is veel concurrentie in de sector transport & logistiek met lage marges, waardoor vervoerders en verladers worden uitgedaagd op creativiteit. Terwijl diverse bedrijven sinds de economische crisis het loodje moesten leggen, kijkt Tieleman Transport uit Kloosterzande al vooruit naar het 100-jarig jubileum in 2022. “Wij zijn sinds 2008 elk jaar drie procent blijven groeien. We zorgen ervoor dat de beladingsgraad hoog is, met minimale lege kilometers”, aldus commercieel directeur Rudie Tieleman.

Tekst Henk van de Voorde Foto Ronald den Dekker

Logistieke creativiteit

❯❯❯ Rudie Tieleman: “Belgische transportbedrijven worden financieel gecompenseerd voor de tolheffing. Dat ondermijnt dus onze concurrentiepositie.”

5

udie Tieleman (60) staat samen met zijn neven Antoine (56), Alex (50), Ronald (46) en Edward (43) aan het roer van het familiebedrijf, dat door hun opa Alphons Tieleman werd opgericht. De grondlegger startte in het begin van de vorige eeuw met paard en wagen. Anno 2015 is Tieleman ketenregisseur in de wereld van transport en logistiek, met name actief in ‘food en feed’ ofwel voedingsmiddelen- en veevoederindustrie. Anticyclisch opereren en investeren in een moeilijke sector gaat een bedrijf makkelijker af als het wat meer vet op de botten heeft. Dat kan zeker gezegd worden van het Zeeuws-Vlaamse bedrijf, gespecialiseerd in transport, op- en overslag. Met 75 bulk- en stukgoedwagens, 113 mensen in vaste dienst en 15 inleners is Tieleman Transport belangrijk voor de regionale werkgelegenheid. De invoering in 2016 van de kilometerheffi ng in België bemoeilijkt echter de business. “Om economisch verantwoord te rijden moeten wij sowieso door België rijden om onze klanten in Nederland te bedienen. Belgische transportbedrijven worden fi nancieel gecompenseerd voor de tolheffi ng. Dat ondermijnt dus onze concurrentie-

positie. Hopelijk kan er een akkoord tot stand komen tussen de Nederlandse en Belgische regering om bijvoorbeeld de Zeeuws-Vlaamse vervoerders tegemoet te komen. We volgen de ontwikkelingen op de voet”, zegt Tieleman.

Europese Unie Transport en Logistiek Nederland (TLN) en verladersorganisaties EVO willen de kilometerheffi ng desnoods laten toetsen door de Europese Unie. Minister Melanie Schultz van Haegen van infrastructuur is in overleg met haar Vlaamse collega Ben Weyts om tot een aanvaardbare oplossing te komen. Tieleman was vijftien jaar bestuurslid van TLN Zuid-West en maakt als stakeholder deel uit van de Provinciale commissie die zich bezighoudt met belangrijke infrastructurele ontwikkelingen. Daarnaast was hij jarenlang lid van de commissie vervoer van de Kamer van Koophandel. Tieleman rijdt met name op Nederland, België en Duitsland. “Overige bestemmingen in samenwerking met onze partners, eventueel via vervoer per trein en over het water. Dat is alleen maar goed. Het zorgt ervoor dat het verkeersinfarct over de weg niet verergert. Wij zijn

en blijven regisseur in het voor- en natraject. Sinds begin dit jaar is Tieleman tevens Europees distributiecentrum voor het Amerikaanse Chemtura.

“Dat is goed voor de hele regio. Het zorgt voor werkgelegenheid en geeft aan dat de gemeente Hulst een uitstekende locatie is voor een Europees distributiecentrum: vlakbij de Antwerpse haven, met goede achterlandverbindingen”, memoreerde de Hulster wethouder Jean-Paul Hageman van economische zaken.

Via Kloosterzande worden additieven voor kunststoffen in zakken overgeslagen. Deze producten worden geproduceerd in de Verenigde Staten en komen via de Antwerpse haven binnen. Vijf jaar geleden had het Zeeuws-Vlaamse bedrijf al geïnvesteerd in 6.000 vierkante meter extra opslagruimte, om klaar te zijn voor de toekomst. “Wij doen de trucking van containers naar en van de havens van Antwerpen en Rotterdam. Na eventuele behandeling en opslag in onze loodsen, zorgen we voor de distributie in heel Europa. Antwerpen breidt zich aan de goede zijde uit, mede dankzij het nieuwe Deurganckdok. Daar spelen wij ● op in”, aldus Rudie Tieleman.

14 | 15

De Ondernemer Zeeland

Interjute in Kapellebrug doet in zakken voor de bulkindustrie. Het familiebedrijf verhandelt er jaarlijks 65 miljoen, tot in alle uithoeken van de wereld. Grote zakken en kleine zakken, in volume oplopend tot duizend kilo en meer. Een oplossing voor het transport van elk bulkproduct.

Tekst Peter Oggel Foto Ronald den Dekker

Zeeuwse zakken gaan de wereld over

,

n de hal zijn twee jute zakken blikvanger. Elk draagt een jaartal: 1958 en 1983. Herinnering aan het 25-jarig bedrijfsjubileum. Een deur verder in de vergaderkamer zijn reusachtige foto’s van bigbags niet te missen. Gemaakt van polypropyleen.

Oude tijden, nieuwe tijden. De bedrijfsnaam Interjute herinnert weliswaar aan jute, ooit de belangrijkste grondstof voor de productie van balen. Maar sedert enkele decennia, te beginnen de jaren zeventig, heeft kunststof jute in rap tempo achterhaald. Jute wordt nog wel gebruikt voor opslag en vervoer van levensmiddelen (aardappelen, zaden, specerijen). De voordelen van polypropyleen zijn evident, legt manager Robin van Hal uit. “Milieuvriendelijk want volledig recyclebaar, bacteriewerend, stofvrij, licht en sterk. Wij gebruiken jute nog minimaal.”

Voorgeschiedenis Interjute heeft een bijzondere voorgeschiedenis. Benny Cohen’s Jutemaatschappij heet het bedrijf bij de oprichting in 1927; voor de Tweede Wereldoorlog wijken de Joodse eigenaren uit naar Amerika. Het bedrijf leidt sindsdien een slapend bestaan, totdat in 1958 in Vlaardingen Arend Wessels een doorstart maakt. In de jaren daarna neemt hij in stappen de onderneming over, koopt tussentijds in Oost-ZeeuwsVlaanderen een bedrijfje in reparatie en reiniging van jute zakken en verhuist zijn onderneming begin jaren tachtig naar Kapellebrug. Daar is een goede reden voor: gekwalificeerd personeel en wereldhaven Antwerpen dichtbij. Met de verhuizing wijzigt de bedrijfsnaam in het internationale Interjute.

Inmiddels is zoon Ron Wessels als eigenaar en algemeen directeur zijn vader opgevolgd. In Kapellebrug staat 35 fte op de loonlijst, de vestiging in het Spaanse Cadiz telt vijftien fte; er zijn verkoopkantoren in Frankrijk en Duitsland, agentschappen in vele landen.

Wereldspeler met de handel in (afgerond)

65 miljoen zakken. Op basis van prijs-kwaliteitverhouding haalt het polypropyleen zakken in Oost-Europa, India en Indonesië - ook met oog voor de arbeidsomstandigheden, accentueert Van Hal. Het gros wordt in Kapellebrug voor verscheping op voorschrift van de klant bedrukt met een fullcolor-capaciteit van 250.000 zakken per dag.

Een deel gaat rechtstreeks van de producent naar de klant. Van Hal: “Je kunt het zo gek niet noemen of wij regelen het. Er zijn maar weinig landen waar wij geen zaken doen. Voor de logistiek hebben we een ervaren team, meertalig vanzelfsprekend maar ook met kennis van specifieke culturen en omgangsvormen.”

Opslag De opslag van 30.000 m2 stelt Interjute in staat snel te reageren op de vraag van klanten in de bulkindustrie. Een belangrijke kracht, zegt Van Hal. “Vanuit voorraad kunnen we altijd leveren op de afgesproken tijd en plaats.” Zestig procent van de omzet betreft kleine zakken (tot 50 kilo), bijna 40 procent is bigbag (500-1000 kilo voor bulktransport van kunstmest, veevoer, mineralen), het restant zijn maatwerkspecialiteiten. Het aandeel bigbags is fors gegroeid, het management hoopt dat verder te kunnen uitbouwen, mede uit oogpunt van risicospreiding. “Van de crisis hebben wij nauwelijks hinder gehad. Vorig jaar zijn we in omzet dertig procent gegroeid. We hebben een prima netwerk, bouwen op meerjarige contacten en hechten groot belang aan after sales.”

Onbekendheid in eigen regio Interjute wil zich de komende jaren verder internationaal profi leren. De relatieve onbekendheid van het bedrijf in eigen regio steekt Van Hal wel eens. “Ik merk dat veel mensen niet weten wat wij doen. Terwijl hier best bijzondere dingen worden ge● daan.” ◗ www.interjute.nl

❯❯❯ Het Zeeuws-Vlaamse Interjute is een wereldspeler met de handel in (afgerond) 65 miljoen zakken.

de Ondernemer

Voor ondernemend & werkend Zeeland

VSZ ziekmeldingsapp

Waardering:

●●●●●

Beschikbaar:

iPhone, Android en WindowsPhone

Prijs:

onderdeel van verzuimverzekering VSZ

VSZ heeft als eerste in Nederland een app gelanceerd die er voor zorgt dat MKB-ondernemers met één simpele ‘veeg’ een ziekmelding kunnen doorgeven om vervolgens 104 weken Poortwachterverplichting rompslomp geregeld te hebben. Voor de meeste MKB’ers is alles wat te maken heeft met de verzuim wegens ziekte een ingewikkeld terrein. Natuurlijk wil je als ondernemer geen ziek personeel en is er een verplichting om goed voor je personeel te zorgen. Maar als er dan een werknemer ziek is, komt er een berg administratie op je af wat voor de meeste ondernemers niet hun core business is. Met een simpele melding ofwel ‘veeg’ op je telefoon meld je je medewerker ziek. Vervolgens wordt de ziekmelding opgepakt door een casemanager. Die ziet er ook op toe dat de vervolgstappen binnen Wet Verbetering Poortwachter worden ingezet.

Een handige app die wat ons betreft standaard in elk verzekeringspakket voor de ondernemer zou moeten zitten.

Thools bedrijf Holonite gaat Taalakkoord ondertekenen THOLEN • Vorige week vrijdag heeft het Thoolse Holonite, een bedrijf dat composiet produceert, een intentieverklaring van het Taalakkoord getekend.

Dat is een initiatief van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Met deze ondertekening formaliseert Holonite haar inzet voor taal op de werkvloer.

Het bedrijf investeert al meer dan vijftien jaar in taallessen voor het personeel. De taal-

lessen dragen niet alleen bij aan de veiligheid in de fabriek, maar ook aan het zelfvertrouwen van de werknemers. De ondertekening vond plaats tijdens de Week van de Alfabetisering, een landelijke actieweek van 7 tot en met 13 september, waarin tal van organisaties laten zien hoe zij investeren in taal. Op 8 december zal Holonite samen met minister Asscher het Taalakkoord officieel ondertekenen.

Zeeuwse mosselen Vroeger kochten de arme mensen mosselen bij de mosselboer omdat ze goedkoop en tegelijkertijd gezond waren. Anno 2015 staan de Zeeuwse mosselen culinair hoog aangeschreven bij alle lagen van de bevolking. Mosselen behoren tot het culturele erfgoed van Zeeland.

Het predicaat Zeeuwse mossel duidt op topkwaliteit. Vraag maar aan onze zuiderburen.

Tekst Henk van de Voorde Foto Nederlands Mosselbureau

I

Handelsweg 63

Kapelle

0113-316596

eder jaar worden miljoenen kilo’s Zeeuwse mosselen geëxporteerd naar België. “Dat land is zeer ‘mosselminded’. Mosselen zijn echt verankerd in de Belgische eetcultuur, maar ook in Nederland is er jaarlijks een lichte stijging in afzet. Met het oog op de toenemende vergrijzing is het wel belangrijk dat ‘de mosselcultuur’ behouden blijft en dus op jongere generaties wordt overgedragen”, zegt Christine Fijnaut, marketing & communi-

catiemanager van het Nederlands Mosselbureau in Yerseke. “Mosselen zijn emotie. Het eten van mosselen is beleving. Dat is wat wij als Mosselbureau over willen brengen. Het is anders dan een stukje vlees met aardappelen en groente eten.” Toen Fijnaut vijf jaar geleden in het mosseldorp aan de slag ging, was dat nog onder de vlag van het Productschap Vis. Per 1 mei 2014 is het Nederlands Mosselbureau opgericht. Aandeelhouders zijn voor de ene vijftig pro-

16 | 17

De Ondernemer Zeeland

Toerenteller

Wat staat ons nog allemaal te wachten?

We zien het om ons heen: de tekenen van economisch herstel.

Bedrijven noteren weer betere cijfers, de huizenmarkt trekt aan, er wordt weer geïnvesteerd. Maar toch... Er zijn ook voldoende zaken om je als ondernemer, topbestuurder, manager of politicus zorgen over te maken. Denk bijvoorbeeld aan de duizenden vluchtelingen die aankloppen aan de deuren van Europa. Wat staat ons nog allemaal te wachten, vragen onze experts zich af? Vandaar even pas op de plaats: net als vorige maand een voorzichtige 6.8.

Gedeputeerde Jo-Annes de Bat deelt een 7.0 uit. Ja, hij ziet postieve ontwikkelingen, maar: “De onrust in de wereld met name in Europa neemt niet af, in tegendeel. De problematiek van de vluchtelingen zal meer en meer invloed hebben op de economie is mijn verwachting.

Daarnaast leek prinsjesdag voor het eerst weer wat meer goed nieuws te brengen. Maar in de eerste discussies over de Rijksbegroting blijkt dat bepaalde groepen in de samenleving er wel wat op vooruit gaan, maar dat de druk op gemeenten en provincies groot is. De financiële vertaling daarvan kan het consumentenvertrouwen weleens een deukje geven.”

hebben het moeilijk, ondanks sterk dalende energieprijzen, maar moeten steeds meer regels van de overheid zien te verstouwen. Uitzonderingen zijn er gelukkig ook met forse investeringen in de kanaalzone.”

Cor Kloet

6.5 Judith Koole van hetuitzendbureau.nl geeft een 7.0. “De miljoenennota laat zien dat er nog werk aan de winkel is en dat de werkeloosheid nog meer moet dalen. Zeeuws Vlaanderen kan rekenen op extra miljoenen om de gevolgen van krimp op te vangen. Dit wil zeggen dat Zeeland met goede initiatieven moet komen om op het gebied van ontgroening de handen ineen te slaan. We moeten zorgen voor een goed leefklimaat om zo de professionals en high potentials naar Zeeland en Zeeuws Vlaanderen te trekken.”

Jo-Annes de Bat

7.0

5.5 In de agrische sector vallen nog steeds onvoldoendes. André Slootmaker van ZLTO komt niet verder dan een 5.5. “Het zijn nog steeds onzekere tijden.

Blijft de melkprijs op dit niveau?

En hoeveel waterschade is er straks in de akker- en tuinbouwgewassen?”

n e u tra a l

4

5

h

op

2

1

tisc tim is

h

6.8

10

0

6 7

3

9

Duitsland Het Nederlandse Mosselbureau voert een promotiecampagne om de consument te inspireren mosselen vaker op het menu te zetten. “Mosselen bevatten veel eiwitten en mineralen en juist weinig vet. Het zijn gezonde natuurlijke producten. De onlangs georganiseerde Nationale Mosselweek in Nederland was een groot succes. Met een deelname van 300 restaurants zijn de mosselen groots op de kaart gezet”, zegt Christine Fijnaut. Ook in Duitsland wordt promotie gevoerd voor Zeeuwse mosselen. De vorig jaar bij de oosterburen ingezette mosselcampagne krijgt in oktober een vervolg. ●

s tisc

celen in de kweekgebieden in de Waddenzee en de Oosterschelde opgekweekt van mosselzaad tot halfwasmosselen en uiteindelijk tot consumptiemosselen.

Mosselen zijn afhankelijk van natuurlijke omstandigheden. Ze hebben ongeveer twee jaar tijd nodig om uit te groeien tot consumptierijpe mosselen.

De hoeveelheid oogstbare mosselen is in de eerste maanden van het seizoen beperkt. Pas later in het mosselseizoen (dat loopt van juli tot april) blijkt welke hoeveelheid beschikbaar is.

André Slootmaker

8

cent de mosselkwekers en voor de andere helft de mosselhandelsbedrijven. De kwekers zijn verenigd in de Producentenorganisatie van de Nederlandse Mosselcultuur, waar Addy Risseeuw anderhalf jaar geleden Hans van Geesbergen is opgevolgd als secretaris-penningmeester. Cora Seip is secretaris van de Stichting Mosselpromotie, waarin de handelaren zijn verenigd voor de collectieve branding.

Mosselen worden samen met de oesters en de kreeften tot de Zeeuwse zilte zaligheden gerekend. De familiebedrijven in de schelpdiersector zijn meestal generaties lang van vader op zoon overgegaan. De Zeeuwse mosselkwekers vissen hun mosselen van de percelen, waarna ze naar de Nederlandse Mosselveiling in Yerseke worden gebracht. Vervolgens is er weer een nieuwe oogst hoogwaardige mosselen van Zeeuwse bodem verkrijgbaar bij visspecialist, supermarkt en restaurant.

Met de Zeeuwse mosselbranche zijn, inclusief afgeleide werkgelegenheid, duizenden banen gemoeid.

De eerste mosselsleep van dit seizoen uit de Oosterschelde, werd medio juli aan boord van de mosselkotter YE72 gebracht. De nieuwe oogst bevat een rijkelijk vleesgehalte en de zilte smaak is uitstekend.

Bodemcultuurmosselen worden op de mosselper-

Cor Kloet, voorzitter van de Stuurgroep Maintenance van de Strategic Board Delta Region, is zelfs een stuk pessimistische dan in juni. Toen deelde hij een 7.4 uit, nu een magere 6.5. Hij licht toe: “De strubbelingen met en binnen de provincie leiden tot een matig toekomstbeeld, de middelen zijn er niet om voldoende gas te kunnen geven op belangrijke thema’s. Je ziet bedrijven verdwijnen naar andere regio’s, soms waren ze nog maar net neergestreken in Zeeland, maar dus nog niet geworteld. Grotere industrieën

p e s s im i

zijn emotie

de Ondernemer

Voor ondernemend & werkend Zeeland

starter

‘Mijn hart ligt bij het uitzenden’

Anita van Oostrom uit Middelburg is inmiddels bijna een jaar als ‘eigen baas’ aan de slag. Onder de vlag van Experience First houdt ze zich bezig met werving & selectie van personeel. “Het zelfstandig ondernemerschap was voor mij een logische stap na meer dan 25 jaar in loondienst te hebben gewerkt. De vrijheid spreekt me aan en ik was toe aan een nieuwe uitdaging”, zegt Van Oostrom.

Tekst Henk van de Voorde Foto Lex de Meester

De kracht van haar bedrijf is volgens Van Oostrom om vacatures met ervaren professionals in te vullen. Daarbij richt ze zich met name op het plaatsen van secretaresses, office managers en managementassistenten.

Bij voorkeur met de nodige ervaring.

Na haar Schoevers secretaresse opleiding in Tilburg was Van Oostrom een jaar au pair in het Zwitserse Lausanne. Daarna is ze aan de slag gegaan als receptioniste. Bij toeval belandde ze in de uitzendbranche. “Ik heb onder meer twaalf jaar gewerkt voor Uitzendbureau Walcheren en Tènce!

Uitzendbureau van Rinus Stoffels. Mijn hart ligt bij uitzenden en werving en selectie. Ik ben een echt mensenmens, hou van werken en mede door mijn enthousiasme krijg ik veel voor elkaar.”

Uiteindelijk is Van Oostrom vol goede moed voor zichzelf begonnen. Veel investeringen hoefde ze niet te doen. “Ik kan gewoon van huis uit werken.

Meer dan een laptop en een telefoon heb je in principe niet nodig, in combinatie met een bekende kop en sociale vaardigheden. Het draait goed, vooral door mijn uitgebreide netwerk dat ik in al die jaren heb opgebouwd.

Of het nu gaat om een managementassistent voor Roem van Yerseke of een secretaresse voor Bedrijfsartsen 5 in Goes, ik probeer altijd de optimale match te bewerkstelligen.”

Als franchisenemer maakt Van Oostrom gebruik van de formule van Experience First van Dick Korsten. “Dit netwerk werkt ondersteunend bij het bemiddelen van professionals naar tijdelijke en vaste banen. Ze hebben een schat aan ervaring en kunnen hierdoor vaak dienen als de ‘primus inter pares’ in een team.”

Naam Bedrijf Begonnen Meevaller Tegenvaller Website

Anita van Oostrom (52) Experience First november 2014 vliegende start gelukkig geen www.experiencefirs t.nl

18 | 19

De Ondernemer Zeeland

De op twee na grootste containerrederij ter wereld gaat vanaf 1 oktober wekelijks op de Vlissingse haven varen. Het gaat om containerbedrijf CMA-CGM. De Franse containerrederij gaat vanaf Vlissingen Zeeuwse uien vervoeren richting West-Afrika, jaarlijks zo’n 700.000 ton.

Tekst Dennis Rijsbergen Foto Thinkstock.com

Containerreuzen met Zeeuwse uien naar Afrika

+

et containerschip MV AS Fatima laadt begin volgende maand de eerste lading Zeeuwse uien in voor de overtocht naar WestAfrika. Er gaat zo’n tweeduizend ton (ofwel twee miljoen kilo) uien het ruim van het schip in. Jaarlijks zal het gaan om de overslag van 700.000 ton uien.

Die worden aan boord gebracht bij overslagbedrijf Kloosterboer aan de Westhofkade. De keuze voor de Vlissingse haven was voor CMA-CGM vrij logisch. Zeeland is immers één van de grootste uienproducenten van de wereld.

Het is volgens Kloosterboer voor het eerst dat een grote containerdienst is gecontracteerd voor de Zeeuwse havens. CMA-CGM is na Maersk en MSC de grootste containerrederij van de wereld. Het is al langer een streven om containerschepen van de grote rederijen naar Zeeland te krijgen, met de

Betaalgedrag wordt beter VLISSINGEN • Het betaalgedrag van het Nederlandse bedrijfsleven was nog nooit zo positief als tijdens het tweede kwartaal van 2015. Dat blijkt uit de barometer betaalgedrag van bedrijfsinformatiespecialist Graydon. Gemiddeld werden facturen na 42,5 dagen voldaan.

Een nieuw absoluut record sinds het begin van de metingen in 2002.

Het groeiend vertrouwen van ondernemers in aanloop naar de zomer en de toenemende aandacht voor een goed credit management, zijn volgens Graydon de basis waarom het Nederlandse bedrijfsleven steeds stipter zijn facturen betaalt. “Het nieuwe record van 42,5 dagen wijst op een toenemend vertrouwen bij Nederlandse ondernemers”, stelt Hans-Peter Vloemans, Sales Manager bij Graydon. “Dit heeft ertoe geleid dat ondernemers konden beschikken over meer liquiditeit en dus eerder in staat waren hun fi nanciële verplichtingen te voldoen.”

komst van CMA-CGM is een goede eerste stap gezet. Dat is een extra opsteker omdat een grote containerkade eigenlijk nog ontbreekt in de Zeeuwse havens. De bouw van grote containerterminals zoals de Westerschelde Container Terminal en de Verbrugge Container Terminal kwamen nooit van de grond.

Normaal gesproken werden de uien geladen in Antwerpen. Maar de schepen komen vanaf oktober voortaan vanuit Antwerpen naar Vlissingen als laatste ‘Port of Call’.

Voor de Zeeuwse uienexporteurs levert de komst van de containerreuzen naar de Vlissingse haven ook fl inke voordelen op.

Moesten die ervoor zorgen dat hun containers met uien 24 uur voor het vertrek van het schip in Antwerpen aanwezig waren, nu is die inlevertijd maar een paar uur.

Voor sommigen is het letterlijk slechts een ritje over de dijk. ●

Ondernemers brengen geluk aan de Zeeuwse Kust fraaie hotel is de nieuwste loot aan de stam van het strandpark, bekend om zijn luxe camping. “We willen mensen ook eens laten genieten van een weekendje of een midweek aan de Zeeuwse kust, voor wie dat om persoonlijke redenen niet zo vanzelfsprekend is.” “ Het mooie is dat ook recreatieondernemers uit de omgeving met hun accommodaties participeren in het initiatief. Bij de officiële opening van ons hotel in mei doneerden ze gezinsuitjes voor de Stichting.

We hebben Zeeuws Geluk in het leven geroepen in navolging van Happy Hotel van René en Natasja Froger, om kinderen letterlijk en figuurlijk in het zonnetje te zetten”, aldus het ondernemersechtpaar Marc en Denise Ruijtenberg.

Aanmelden kan via info@zeeuwsgeluk. ● nl VLISSINGEN • Zeeuws Geluk is een nieuw initiatief van Marc en Denise Ruijtenberg, met als doel om mensen met een figuur-

lijke afstand tot de toeristische markt een gratis gezinsuitje aan te bieden in hun Hotel de Zeeuwse Kust te Renesse. Het

◗ www.zeeuwsgeluk.nl

de Ondernemer

Voor ondernemend & werkend Zeeland

Of je nu wil of niet, je bent een wereldburger. Je gebruikt een iPhone uit China; eet kippenvlees uit Thailand; je pensioengelden worden in Amerika, Israël of Turkije geïnvesteerd en jouw gemeente heeft geld op een IJslandse bank gestald, terwijl de crisis begon door Amerikaanse financiële schandalen. Als er over globalisering gesproken wordt, gaat het al snel over ‘kansen’ of juist ‘bedreigingen’.

Nederlandse bedrijven zijn in toenemende mate mondiaal actief, en de export van goederen, kennis en diensten blijft een belangrijke peiler onder de Nederlandse economie. Tijd om drie ervaren Zeeuwse ondernemers - van respectievelijk een middelgroot hightech bedrijf, een familiebedrijf en een eenmansbedrijf – te vragen hoe zij tegen globalisering aankijken.

Tekst Peter Konter Foto Thinkstock.com

De wereld aan je voeten

/

UXeXcel uit Goes en Kruiningen maakt - als eerste ter wereld - lenzen en optische componenten met hightech 3D-inkjetprinters. Het bedrijf print zowel prototypes als kleine volumes lenzen en optische componenten die in ledverlichting, medische en displayindustrie, auto-industrie, luchtvaart en defensie gebruikt worden.

“Ons digitale printprocedé maakt vanuit een driedimensionaal ontwerp lenzen uit vloeibaar polymeer”, vertelt oprichter en CEO Richard van de Vrie. “Speciale software bepaalt hoe de 3D-precisieprinters de polymeerdruppels als microscopisch kleine ‘legoblokjes’ laten uitvloeien, tot de gewenste driedimensionale structuur is bereikt. Een perfect gevormde, volkomen gladde lens is het resultaat.”

In de optische industrie is 3D-printen de digitale vervanging van het eeuwenoude

schuren en polijsten van glas en spuitgieten van lenzen, waarbij in een tijdrovend voortraject eerst dure mallen (matrijzen) gemaakt moesten worden. “Mallen én lenzen moesten in grote volumes geproduceerd worden om nog winstgevend te zijn, vertelt Van de Vrie. “Daar zijn hoge voorinvesteringen, grote volumes, en overvolle productmagazijnen voor nodig. En als het oorspronkelijk ontwerp veranderd moet worden, kun je alles weggooien en afschrijven.”

Derde industriële revolutie Nu kunnen klanten hun digitale ontwerp uploaden op het online platform van LUXeXcel. Binnen vijf dagen is het product, inclusief nacontrole, bij de klant. “Die kan nu zijn voorraad ‘in the cloud’ aanhouden, en exact de benodigde aantallen bestellen.

En als het ontwerp een update vergt, kost dat niets.” Met driedimensionaal digitaal printen breekt volgens Van de Vrie een

nieuw tijdperk aan. “De industriële revolutie begon toen massaproductie mogelijk werd, en Ford auto’s aan de lopende band produceerde. In de tweede fase kwamen de computers een handje helpen. Volumeproductie verhuisde naar fabrieken in China, waarna scheepsladingen eindproducten vanuit Azië terugkwamen. In de huidige ‘derde industriële revolutie’ gaan we op digitale wijze componenten en producten produceren, dicht bij de klant én customized. Digitale fotoalbums zijn een vroeg voorbeeld. Adidas en Nike experimenteren met individueel vormgegeven schoenen. Materialise uit België print al botstructuren; General Electric verwacht in 2018 vliegtuigmotoren grotendeels te kunnen printen.”

Digitaal ontwerp, snellere ontwikkeltijden en productie op maat bieden veel nieuwe mogelijkheden, met grote groeimogelijkheden voor bijvoorbeeld pakketdiensten, maar vormen ook een bedreiging voor de

traditionele maakindustrie en massaproductie, logistiek en opslag. Met lege magazijnen, krimpend transport en eindproducten voor containercarriers als gevolg.

“Zeeland huisvest veel traditionele maakindustrie en toeleveringsbedrijven. Wie in het digitale productietijdperk als ondernemer een rol wil blijven spelen, moet die expertise tijdig aan boord halen.”

Mentaliteit en zakencultuur Frans van der Does uit ‘s-Gravenpolder rijdt bijna wekelijks 1100 kilometer heen en weer tussen Zeeland en Zuid-Frankrijk, waar hij als contactpersoon voor Nederlandse bedrijven én als onderaannemer grote projecten in de bouw begeleidde en uitvoerde. Van der Does werkt nu al ruim een decennium voor regionale bedrijven voor wie hij de Franse markt bewerkt, of daarbij assisteert. Opdrachtgevers waren Tramper Technology uit ‘s-Gravenpolder, machinefabriek Wim Bakker uit Yerseke,

20 | 21

De Ondernemer Zeeland

‘Het was ‘eerst oogsten, dan zaaien’ LUXeXcel heeft klanten en partners in ondermeer de Verenigde Staten, Europa, Japan en Zuid-Korea. Onlangs investeerde een consortium investeerders onder leiding van de Vlaamse investeringsmaatschappij PMV 7,5 miljoen euro. in het bedrijf. In de aanloopfase echter kreeg CEO Richard van de Vrie geen investeringen of subsidies los: “Het was eerst oogsten, dan zaaien. Gelukkig kon ik het familiebedrijf Lighting Partner in Goes verkopen.” Waar Belgische fondsen als PNV leunen op regeringsbeleid, eisen

banken en investeringsfondsen in Zeeland en Nederland persoonlijke aansprakelijkheid van durfinvesteerders. Investeringsgeld gebruikt het bedrijft voor ontwikkeling van 3D-printcentra wereldwijd, innovatie, en werving van topmedewerkers. “Kennis loopt weg uit Zeeland. Maar we praten wel met de HZ. Ik ben benieuwd naar hun reactie.”

Richard van de Vrie ‘Duiken in dingen die niemand anders doet’ “We staan open, zijn creatief en duiken in dingen die niemand anders doet. Op wereldschaal wordt werkelijk iets unieks gepresteerd: ex-Philips bedrijf ASML in chipsmachines, Fugro dat de halve wereldbodem in kaart heeft gebracht, Heerema en SBM in boorplatforms, Van der Lande in kofferontvangstsystemen, familiebedrijven als VDL Group

en Aalberts. Van Heck dat twee jaar terug met z’n pompen na zware overstromingen half Engeland heeft drooggelegd, Mammoet, wereldberoemd door het bergen van de onderzeeër Koersk, Van Oord en Boskalis die in 12 maanden het Suezkanaal hebben verbreed, een megaprestatie.En hier in Zeeland hebben we onder meer Tramper Technology met toppositie in verpakkingsland en de mosselbedrijven in Yerseke.”

Frans van der Does ‘Zeeuwse eigenheid schuilt in hard werken’ “In het verleden hebben we advies ingewonnen bij overheidsinstanties en Kamer van Koophandel over bijvoorbeeld marktverkenning en regelgeving. Zelf ben ik vorig jaar gevraagd voor de KvK-commissie die de regionale en inhoudelijke herstructurering moet vormgeven. We willen de ondernemer zelf, diens behoeften en vragen, nog meer centraal stellen. De Appelaere heeft overigens wel eens een kleine

De Roem van Yerseke, en Keers in Mijdrecht. De goede reputatie van Nederlandse bedrijven in Frankrijk (‘als het moeilijk wordt, bellen we de Nederlanders’) leverde hem een opdracht op van Bouygues, de op één na grootste bouwonderneming van Frankrijk.

“Toen Van der Straaten een opdracht afsloeg om grote putten te graven voor een nieuw TGV-traject, ging ik zelf aan de slag. Voor zulke putten, groot en deels onder water, was een ‘ouderwets’ instrument nodig: de dragline. Grootste struikelblok bleek het vinden van ervaren kraanmachinisten die de complexe bediening aankonden.”

Van der Does wijst erop dat de Franse manier van zakendoen, mentaliteit, en zakencultuur erg afwijkt. “Nederlanders staren zich blind op de bedrijfscultuur, taal, fi lms en liedjes en culinaire gewoonten van Engelsen en Amerikanen. Anno 2015 spreekt men geen woord Frans meer.” Voor veel Mkb-bedrijven is Frankrijk om die reden een grote witte vlek op de kaart. “Maar Frankrijk is wél de tweede economische grootmacht van Europa; vijfde op wereldschaal.” Inmiddels werkt hij met tussenpozen voor Van der Straaten in Hansweert, daarnaast renoveert hij samen met een Franse zakenpartner met zijn eigen be-

subsidie gehad. Maar de lange administratieve trajecten van overheidssubsidies en investeringsfondsen vormen een tamelijk ondoorzichtig landschap, en meestal denk je toch: ‘We kunnen het zelf wel’. Ik denk niet dat dit typisch Zeeuws is. Het is meer iets van kleine ondernemers. De eigenheid van Zeeuwse ondernemers schuilt denk ik meer in het harde werken, de positieve instelling. Geen flauwekul.”

drijf Atelier des Travaux du Batiment daken en gevels. “Er valt gewoon ontzettend veel business te halen. Veel gaat hier via persoonlijke kennis en netwerken. In Frankrijk zijn bedrijven en overheden nog op service aan het publiek gericht; in Nederland en de Angelsaksische landen lijkt het publiek er vooral te zijn om overheidsdiensten en bedrijven in stand te houden.” Een waarschuwing: “Pas wel op voor de beruchte kleine lettertjes in contracten. En kennis wordt niet altijd gedeeld.” Op termijn wil Van der Does in Frankrijk gaan werken én wonen, want mensen, taal, cultuur, landschap, eten en ‘joie de vivre’ spreken hem erg aan.

Groei door uitbreiden naar buitenland Carin Tazelaar werkt sinds 2009 in de verkoop en presentatie van de meermaals bekroonde Zeeuwse fruitsappen (o.a. ‘Beste Product van 2014-2015’) van familiebedrijf De Appelaere. Als mede-eigenaar is ze samen met oprichter Henk Tazelaar, zus Janine en schoonbroer Carlo vaak op beurzen te vinden, de kern van hun pr-activiteiten. “We groeien elk jaar goed door“, vertelt de goedlachse Waterlandkerkse, “en om dat vast te houden breiden we uit

Carin Tazelaar

in het buitenland. En passen we onze structuur daarbij aan.”

Import- en exportspecialisten De vaste kern is aangevuld met twee administratieve krachten en vertegenwoordigers in België en Denemarken. In België worden dit jaar goede afzetmogelijkheden verwacht, terwijl voor de betreding van de Spaanse markt contact is gelegd met twee import- en exportspecialisten in Barcelona. Henk Tazelaar pionierde korte tijd in Rusland, maar daaraan kwam een einde met de crisis in de internationale betrekkingen en boycot. “Rekening houden met cultuurverschillen is zelfs in België belangrijk”, vertelt Tazelaar. “Daar worden Nederlanders bijvoorbeeld vaak als te direct – lees: ‘brutaal’- gezien.”

Ze wil graag benadrukt zien dat de internationale uitbreiding (“ook een vorm van risicospreiding”) geen afbreuk zal doen aan de Nederlandse marktaanwezigheid. “We hebben onlangs ons twintigjarig bestaan gevierd”, vertelt Tazelaar. “En we houden vast aan een goed en duurzaam nicheproduct. ‘Lekker, goed, en makkelijk verkrijgbaar’ zijn onze kernwaarden.” ●

de Ondernemer

Voor ondernemend & werkend Zeeland

Zo’n 85 procent van de Zeeuwse bedrijven is een familiebedrijf. Deze bedrijven zijn de motor van de Zeeuwse economie. Ze bestaan vaak al lang en hebben vaak een zeer loyaal personeelsbestand.

Momenteel bevinden veel van hen zich in een complexe, maar belangrijke fase: het regelen van bedrijfsopvolging- en overdracht.

Tekst Mariska den Hartog Foto Lex de Meester

Opvolging... gezocht

2

ngeveer een derde van de Zeeuwse familiebedrijven is bezig met de opvolging voor het bedrijf. Dat zijn ruim 2.500 bedrijven, schat Henk Wondergem. Hij is senior private banker bij Rabobank Walcheren/Noord Beveland.

Samen met zijn collega Coen Ingelse, senior accountmanager grootzakelijk, is hij vaak nauw betrokken bij dit proces van opvolging en bedrijfsoverdracht. “Het is een actueel thema bij veel Zeeuwse familiebedrijven. Ook omdat het niet meer vanzelfsprekend is dat de kin-

deren het bedrijf van hun ouders overnemen.”

Uit het onderzoek naar familiebedrijven dat in 2011 door professor dr. Roberto Flören van Nyenrode Business Universiteit werd gedaan in opdracht van Rabobank en Baker Tilly Berk, bleek dat 34 procent van de familiebedrijven vóór 2018 hun opvolging wilde regelen. Flören voorspelde toen al dat de Zeeuwse economie spannende tijden tegemoet zou gaan gezien de kansen en de risico’s die met bedrijfsoverdracht samengaan.

Inhaalslag Wondergem en Ingelse signaleren een aantal ontwikkelingen bij familiebedrijven in

Zeeland. Allereerst ziet Ingelse steeds vaker dat kinderen van ondernemers eerst ergens anders kennis en ervaring opdoen.

“Ze studeren, kijken bij andere bedrijven of in andere sectoren en willen erachter komen of ze geschikt zijn. Ook kijken de overdragers kritischer of de overnemende kinderen geschikt zijn om de onderneming te gaan leiden.” De tweede ontwikkeling is dat er weer meer bedrijven de verkoop in gaan. Wondergem: “De economische omstandigheden zijn heel onstuimig geweest de achterliggende jaren. Veel bedrijven hebben daarom de overdracht uitgesteld.

Ze wilden het bedrijf niet aan hun kinde-

ren overdoen terwijl we in een economische crisis verkeerden.”

In zijn algemeenheid is de waarde van bedrijven gedaald. Volgens Wondergem en Ingelse was dat voor velen een reden om te wachten met verkoop. Ze wilden liever niet verkopen, omdat ze anders niet van hun oude dag konden genieten zoals ze voor ogen hadden. Ingelse: “Nu de economische omstandigheden weer verbeterd zijn en de resultaten van bedrijven ook, zien we dat er een inhaalslag gemaakt wordt.”

Structureren Wondergem signaleert verder dat bedrij-

Kuzee Autologistiek: een veelzijdig familiebedrijf Hoewel Paree BV er uiteindelijk vandoor ging met de winst, zijn ze bij Kuzee Autologistiek uit Goes maar wat trots dat ze een van de finalisten waren in de verkiezing van het Zeeuws familiebedrijf van het jaar. Ruud Kuzee en zijn broer Mark zijn de tweede generatie die het familiebedrijf runnen. Ruud: “Het bedrijf is door onze ouders in de jaren ’50 van de vorige eeuw opgericht in Souburg, wij hebben het in de jaren ’90 overgenomen. Mijn vrouw en onze twee zonen werken ook in het bedrijf. Net als ik groeiden de jongens er mee op, ze vonden alles wat er in de garage gebeurde geweldig. Natuurlijk

kennen ze de minder leuke kanten. Het gaat ook thuis altijd over werk en vrije tijd is een moeilijk verhaal. Maar daardoor hebben we het bedrijf wel kunnen uitbouwen tot wat het nu is.”

Inmiddels is Kuzee enorm gegroeid en zijn de 400m2 bedrijfsoppervlakte ingeruild voor maar liefst 20.000m2. Het biedt de ondernemende broers veel mogelijkheden. Niet alleen autoberging, maar ook autotransport, car- en truckwash, stalling en opslag. “Geen dag is bij ons hetzelfde. We weten hier nooit precies wanneer de telefoon gaat om op pad te gaan. Dat maakt ons werk heel veelzijdig. Ik

draai zelf ook gewoon mee in de 24-uursdiensten, zo weet ik goed wat er speelt op de werkvloer.”

Die veelzijdigheid is wat Ruud zo aanspreekt in het ondernemerschap. “Met de ruimte die we nu hebben, kunnen we al onze nieuwe ideeën en diensten ontwikkelen. Onderzoek hebben we nog nooit gedaan. Daar heb ik geen tijd en geen geduld voor. Dat vind ik wat anders als het gaat over opvolging. We zijn de eerste fase daar voor ingegaan en laten ons adviseren. Je moet dat goed onderbouwd doen en niet over één nacht ijs gaan.”

22 | 23

De Ondernemer Zeeland

Tijd is gunstig voor overdracht van bedrijf binnen de familie

❯❯❯ Ruud Kuzee (in de cabine) met Coen Ingelse (links) en Henk Wondergem.

” Begin tijdig na te denken over de opvolging. Zo’n proces duurt zes à zeven jaar. Betrek ook alle familieleden erbij, inclusief degenen die het bedrijf niet willen of kunnen overnemen.

ven bezig zijn te structureren om bedrijfsoverdracht ook fiscaal en juridisch zo optimaal mogelijk te maken. Tot slot wordt er tegenwoordig op een andere manier gefinancierd. Ingelse: “De bank financiert niet altijd meer de hele overnamesom, we kijken onder andere naar de verkoper. Deze kan bijvoorbeeld een bepaald bedrag in het bedrijf laten of de overdracht in delen laten verlopen.”

Volgens Wondergem willen bedrijfsbeeïndigers na de overdracht graag nog iets met hun ondernemerschap doen. “Ze investeren bijvoorbeeld in start-ups of een doorstart. Een andere ontwikkeling die we zien is dat oud-ondernemers zich nadrukkelijker richten op charity. Hierbij valt te denken aan schenking, oprichting van een foundation of hun kennis en netwerk gebruiken voor bepaalde goede doelen.

Tips Uit ervaring weten Wondergem en Ingelse dat geen enkele bedrijfsoverdracht hetzelfde is. Toch hebben

ze zeker nog tips voor familiebedrijven die worstelen met het vraagstuk rondom bedrijfsoverdracht. “Het klinkt wellicht als een open deur”, zegt Wondergem, “maar begin tijdig na te denken over de opvolging.

Zo’n proces duurt zes à zeven jaar. Betrek ook alle familieleden erbij, inclusief degenen die het bedrijf niet willen of kunnen overnemen. Denk na over hoe die toekomst er na de overdracht uit moet zien. Voor veel ondernemers is loslaten moeilijk en het zwarte gat is dichterbij dan je denkt.”

Ingelse wijst op het belang van goed advies. “Betrek er een accountant, een bankier en andere specialisten bij. Het is ingewikkelde materie en in de praktijk blijkt vaak dat het langer en kostbaarder is dan vooraf gedacht. Wondergem stipt ten slotte nog een punt aan: “Vergeet niet om juist ook stil te staan bij de acute situatie in geval van overlijden of arbeidsongeschiktheid. Wat moet er dan met het bedrijf gebeuren? Denk daar goed over na en maak tijdig je ● keuzes.”

VLISSINGEN • Een bedrijfsOok fiscaal is het klimaat overdracht binnen de familievoor een bedrijfsoverdracht kring is nu gunstig. Dat zegt ) momenteel - nog - gunstig. De Pieter Poortvliet, directeur en huidige wetgeving kent fiscale senior adviseur bij DRV Corpo- faciliteiten waarop een beroep rate Finance. kan worden gedaan. De achFamiliebedrijven vormen terliggende gedachte van deze een belangrijk onderdeel van regelingen is dat het voortbede economie. In Nederland staan van een onderneming is circa 70 procent van alle niet in gevaar mag komen bedrijven een familiebedrijf. door belastingheffing bij een Veel van deze familiebedrijbedrijfsoverdracht.” ven bouwen al generaties lang Deze bedrijfsopvolgingsregeaan een onderneming die in lingen staan echter wel onder het verleden door een eerdere druk, benadrukt Poortvliet. generatie is gestart. Van“Regelmatig klinkt het geluid wege deze historische lijn, het in de politiek dat deze regeopgebouwde vermogen en de lingen een te groot voordeel geïnvesteerde tijd is een famibieden aan de overnemende liebedrijf een kostbaar bezit. generatie; de suggestie dat Het overdragen van een famideze vervangen moeten worliebedrijf is daarom niet alleen den door een betalingsregeling een financiële, maar vooral is al gehoord. De staatssecreook een emotionele beslissing, taris van Financiën heeft laten zegt Poortvliet. “Dit leidt ertoe weten dat er deze kabinetspedat het maken van een plan riode niets zal veranderen aan om de onderneming over te de regeling. Dit biedt uiteraard dragen vaak op de lange baan geen garanties voor de periode wordt geschoven. Een begrijerna.” pelijke, maar niet verstandige Of wijzigingen in deze faciliteit keuze.” voor de Nederlandse economie Het uitstellen van een derverstandig zijn valt overigens gelijke beslissing kan er toe te betwijfelen, zegt Poortvliet. leiden dat ziekte of andere “Familiebedrijven zijn van omstandigheden dwingen tot groot belang voor de werkgelehet snel nemen van beslissingenheid in Nederland. Los van gen, stelt Poortvliet. “Het zal de politieke ontwikkelingen is duidelijk zijn dat ook hier het het verstandig tijdig te starten spreekwoord ‘haastige spoed met de voorbereidingen voor is zelden goed’ van toepassing een bedrijfsoverdracht. Een is. Het onder tijdsdruk overdergelijk proces kent een doordragen van een onderneming looptijd van toch al snel enkele leidt veelal niet tot de meest jaren. Deze tijd is niet alleen optimale uitkomst.” nodig voor het uitwerken van Door voldoende tijd te nemen de te nemen stappen, maar kan er aandacht worden gevooral voor de bewustwording schonken aan de vele aspecten bij beide generaties. Het overdie een rol spelen bij de overnemen van de verantwoordedracht van een onderneming. lijkheid is een grote stap. De Naast de financiële aspecten, praktijk leert dat het overzoals de prijs en de financiedragen van het ‘stokje’ vaak ring, gaat het vooral ook om minstens even lastig blijkt.” geheel andere vragen, zoals: Is er binnen familiekring wel een geschikte opvolger? Is een directeur in loondienst mogelijk een betere passende oplossing vanuit het perspectief van de onderneming? En hoe worden eventuele andere kinderen die niet toetreden tot de onderneming financieel gecompenseerd?

Het moment voor een bedrijfsoverdracht binnen de familiekring is nu dus gunstig stelt Poortvliet. “De bedrijfsresultaten trekken weer aan, er bestaat over het algemeen een realistisch beeld omtrent ❯❯❯ Pieter Poortvliet, directeur en prijsvorming en de financiesenior adviseur bij DRV Corporingsrente ligt nog altijd op rate Finance. een historisch laag niveau.

de Ondernemer

Voor ondernemend & werkend Zeeland

Waardeontwikkeling met ‘Value Management’

Jansen Tholen BV is een bedrijf dat zich profileert als leverancier van geïntegreerde oplossingen in het modificeren en onderhouden van machines, productielijnen en industriële installaties. Door een goede afstemming is het mogelijk om tijd- en materiaal verlies tot een minimum te beperken. Het project ‘Value Management’ past dan ook perfect in de denkwijze van het bedrijf.

Tekst Annet van de Ree Foto Dirk-Jan Gjeltema

❯❯❯ Ageeth van Maldegem, docent commerciële economie.

Ondernemen is snel reageren op de marktontwikkelingen, kansen pakken en investeren als dat nodig is.

Té snel reageren kan uiteindelijk veel minder ‘waarde’ opleveren dan vooraf werd verwacht. Stel je wil een productielijn en sales divisie opzetten voor een product met een korte levenscyclus en hoge omzet.

Klinkt goed, maar het biedt geen garantie op een rooskleurige opbrengst onder de streep.

Van offerte tot en met onderhoudsservice

Tekst Annet van de Ree

M

et Value Management wordt een dergelijke beslissingssituatie op strategisch niveau uitgewerkt en de werkelijke waarde van een investering op lange termijn in beeld gebracht. Hiermee ben je als ondernemer beter in staat om een toekomstbestendige organisatie op te bouwen. Ageeth van Maldegem, docent commerciele economie en coördinator van het onderzoek bij de projectvakken bij HZ Academie voor Economie en Management, introduceerde hiervoor een ‘Value management’ methode, waarmee niet alleen de toekomstige waarde van een project of organisatie boven tafel komt, maar ook de randvoorwaarden voor de invulling hiervan.

“Value Management is een methodologie, gericht op het identificeren van de waarde van een project en het managen van die waarde”, legt Van Maldegem uit. “Dat klinkt theoretisch, maar het gaat om het maken van keuzes op strategisch niveau. Bij een ontwikkeltraject

horen een aantal kritische succesfactoren, gelinkt aan doelstelling en realisatie. Voorbeelden zijn bepaalde partners of leveranciers, licentie-ontwikkeling, een sales organisatie. Onze studenten hanteren voor het berekenen en inzichtelijk maken van de bijdrage van deze factoren een internationaal erkende rekentool. In 2014 zijn de eerste projecten door HZ studenten uitgevoerd bij Maatschappelijk Werk Walcheren, de dertien Zeeuwse gemeenten en aquacultuur bedrijf Smit&Smit.

Voor komend jaar hebben zich al tien opdrachtgevers aangemeld, waaronder ook starters, die voor een aantal belangrijke beslissingen staan.” Van Maldegem promoveert momenteel aan Cranfield University (UK) op het onderwerp ‘Customer’s Hidden Needs’. Samen met Value Management, Sociale Innovatie en Service Design, de onderzoeksthema’s voor studenten en docenten-onderzoekers, draagt dit actief bij aan innovatie voor bedrijven en instellingen in regio. ●

V

oor directeur Siem Jansen en het team van Jansen Tholen BV is innoveren en meedenken met specifieke vragen van klanten dagelijks werk. Het bedrijf startte in 1985 op initiatief van Siem Jansen en al snel volgde zijn twee broers hem in de zaak.

Siem is manager van de mechanische afdeling en is één van de drie directeuren. Beide broers sturen de elektrotechniek aan en zorgen onder meer voor de administratieve kant. Siem Jansen werkte in de afgelopen jaren met enige regelmaat met studenten van verschillende academies van HZ University of Ap-

Het project Het project ‘Ontwikkeling geautomatiseerd MZI systeem’ is een initiatief van Firma Gebr. A.J. Schot TH 4 en Jansen Tholen BV en wordt mede mogelijk gemaakt door het Europees Visserij Fonds (EVF) en het Ministerie van Economische Zaken ter investering in duurzame ontwikkeling van visserijgebieden.

plied Sciences. Het project ‘value management’ trok zijn aandacht voor een project in de automatisering van een MZI (Mosselzaad Invanginstallatie). Dit project wordt, ondersteund met Europese subsidie uit het Europees Visserij Fonds (EFV), voor fa. Gebr.

A.J. Schot met de Tholen 4 ontwikkeld.

Eigen onderhoudsservice “In het kader van het value management project wordt er in nauw overleg met de studenten van de HZ Academie voor Economie en Management verder gebouwd aan de ontwikkeling van de MZI. Het is boeiend om met deze studenten te werken. Je wordt zelf in de loop der jaren toch wat bedrijfsblind en een frisse blik op het proces en de kritische vragen brengen hiaten aan het licht,” legt Jansen uit. Het hele project is nog volop in uitvoering, maar helder is dat wij de onderhoudsservice beter zelf kunnen uitvoeren. Dit wilden we in een eerder scenario gaan uitbesteden. De rekenmodules die in value management worden gehanteerd, maakten duidelijk dat we dit beter in eigen hand kunnen houden. De redenen hiervoor zijn onder meer dat de markt voor de MZI’s beperkt is en wij als bedrijf nog in de productontwikkelingsfase zitten. Via een eigen onderhoudsservicedienst kunnen we veel leren uit de praktijk en het product doorontwikkelen. Die kennis zetten we

24 | 25

De Ondernemer Zeeland

HZ Smart Services Boulevard helpt innoveren VLISSINGEN • Heb je een innovatievraagstuk waar je al langer mee rondloopt? Een projectplan dat maar op de plank blijft liggen of een innovatief idee om je organisatie verder te brengen? HZ Smart Services Boulevard (HZ SBB) maakt je project concreet.

De HZ University of Applied Sciences heeft door haar diversiteit een uitgebreide kennisbasis opgebouwd. Die kennis stelt de HZ graag in dienst van het Zeeuwse MKB. Samen met leergierige studenten en kennis van onderzoekers en lectoren kun je een project opstarten waarmee je jouw bedrijf of organisatie verder helpt. HZ SSB bouwt een kennisburg tussen HBO-onderwijs en beroepspraktijk en maakt je project concreet. Ook innoveren? Neem contact via ssb@hz.nl.

Oesters kweken of niet?

❯❯❯ Directeur Siem Jansen is erg enthousiast over de samenwerking met HZ-studenten en -onderzoekers.

Het is boeiend om met deze studenten te werken.

Je wordt zelf in de loop der jaren toch wat bedrijfsblind en een frisse blik op het proces en de kritische vragen brengen hiaten aan het licht.

om in het optimaliseren van het product, om de innovatieve kennis vervolgens aan mosselvissers te leveren.”

“In het oorspronkelijke scenario zouden we ook met verkopers gaan werken met het oog op export. We kijken nu naar mogelijke samenwerking zowel in Nederland als in het buitenland. Over de grens zijn de vissystemen vaak net anders. Verkoop naar het buitenland zit er voorlopig niet in.”

De hele cyclus Binnen het bedrijf is value management bij de betrokken me-

dewerkers tot nu toe met enthousiasme ontvangen, zegt Jansen.

“Ik verwacht wel dat we in de toekomst meer gaan werken met de methodiek, vooral voor grote projecten. Het pakt de hele cyclus van een project mee, van offerte tot aan onderhoudsservice. Dat past erg goed in onze denkwijze over kwaliteit en onnodig afstemmingsverlies. We zijn tevreden met de support van HZ en de bijdrage van de studenten. Het blijkt voor beide partijen interessant.

De uitwerking via value management bevestigt al dan niet onze inschattingen en welke kant we

dan op moeten. Het is een continu proces dat je in samenwerking met je klant moet uitvoeren.

Ik zou het andere bedrijven aanraden om ermee aan de slag te gaan. Het is voor ons een prima managementtool en voor bepaalde bedrijven biedt het zeker meerwaarde in de uitvoering van grote projecten.” Het MZI-project is overigens nog niet afgerond. “Er zal nog regelmatig contact zijn met docentonderzoeker Armand van Oostrom en de studenten.

Voor ons heeft het traject tot nu toe meer ‘value’ opgeleverd”, be● nadrukt Jansen.

VLISSINGEN • “Via NV Economische Impuls en Innogo zijn wij als eerste deelnemer toegelaten tot het traject Value Management. Onze plannen voor het kweken van oesters op land lagen al klaar en door het inschakelen van het value management traject werden die plannen doorgerekend”, vertelt Sybe Smit van Smit&Smit. “Onze pilot in de polder aan de voet van de Zeelandbrug bij Colijnsplaat zijn we daarna daadwerkelijk gaan inrichten.

Smit, afgestudeerd aan de TU, ontwikkelde de techniek voor het project samen met zijn vader. “Ik heb technische en marketing kennis, hij heeft veel ervaring in de schaal- en schelpdieren sector. Met value management kregen we nieuwe inzichten, onder meer op de vraag of we zelf oesterkwekers op land moesten worden of verkoper van de techniek en de licenties. De uitkomst is duidelijk, we worden zelf geen oesterkwekers. Value management heeft zeker toegevoegde waarde geleverd door inzicht te geven in de concurrentie op deze markt. Het project is volledig afgerond. Nu focussen we ons op de opstart van onze oesterkwekerij op land, zodat we deze nieuwe teeltmethode in vol bedrijf kunnen laten zien.”

Goed beeld van het effect van interventies in de wijken VLISSINGEN • “Wat value management absoluut heeft opgeleverd, is de waarde voor mij als manager om nu te weten dat ik met bepaalde methoden, zoals value management, effecten en waarde inzichtelijk kan maken”, stelt Finus Kuijs, divisiemanager Maatschappelijk Werk Walcheren. “Ook de samenwerking tussen de studenten en de HZ was interessant, omdat er vanuit bedrijfsmatig perspectief de waarde binnen de zorgsector inzichtelijk kan worden.”

“Wij wilden graag een beeld krijgen bij het effect van onze interventies in een bepaalde wijk. Met deze interventies maken we mensen opnieuw zelfredzaam. Voor ons is de ‘social return on investement’ belangrijk. In bepaalde wijken spenderen we veel uren op een aantal klanten, terwijl we met minder gemeenschapsgeld goede resultaten willen behalen. Voor de studenten was het uitvoeren van het project bij ons eerst spannend en vreemd. Wij hebben geen duidelijk gedefinieerd product, dus waaruit haal je de kostenbesparing of winst? Ze hebben ook ervaren dat de grens tussen private en publieke sector verder vervaagt, en dat problemen toch te kwantificeren zijn. Het effect van onze inzet kan pas op langere termijn zichtbaar zijn en levert vooral andere partijen voordeel op. Dat betekent echter voor ons geen extra inkomsten, de gemeentelijke subsidie uit het Sociaal Domein is onze totale financiële ruimte.”

de Ondernemer

Voor ondernemend & werkend Zeeland

benoemd Eeke van der Veen is benoemd tot voorzitter van de Commissie Toekomstige Zorg Zeeland. Van der Veen is momenteel onder meer landelijk voorzitter van Zorgbelang Nederland, de koepel voor organisaties die de belangen behartigen van patiënten en cliënten op regionaal en lokaal niveau.

Hij volgt Victor Slenter op die de start van de commissie heeft begeleid. Van der Veen komt sinds 1978 regelmatig naar zijn tweede woning in Zeeland. Hij heeft een brede achtergrond in de zorg en een hart voor de patiëntenbewegingen. Van 1988 tot 2006 was hij voorzitter van de raad van bestuur van (voorlopers van) Agis Zorgverzekeringen. Van 2006 tot 2012 was hij lid van de Tweede Kamer voor de PvdA en woordvoerder volksgezondheid.

Hij heeft de ontwikkelingen in de zorg in Zeeland steeds gevolgd. Hij vertegenwoordigde Zeeland voor de PvdA in de Tweede Kamer en was indirect betrokken bij eerdere discussies over de organisatie van de zorg in de provincie. Van der Veen: “Ik voel mij bevoorrecht om nu een bijdrage te mogen leveren aan de toekomst van de zorg in Zeeland. Zeeland is een provincie waar ik zeer op gesteld ben geraakt. Er ligt een heel goed plan van aanpak en het is nu zaak door te pakken. En daarbij steeds het belang van de inwoners van Zeeland centraal te stellen.”

De Commissie Toekomstige Zorg Zeeland is in april 2015 opgericht om oplossingen te vinden voor de zorgproblemen in Zeeland. De bevolking vergrijst en dat leidt tot veranderende zorgbehoeften. Hiervoor zijn oplossingen nodig die passen bij het specifieke karakter van Zeeland: een dunbevolkte provincie met een kwetsbare infrastructuur. In drie maanden tijd heeft de commissie Toekomstige Zorg Zeeland samen met de Zeeuwse burgers en de grootste zorgaanbieders een visie ontwikkeld op de toekomstige zorg in Zeeland. Een visie waarbij de behoeftes van de burger leidend zijn voor de vormgeving van de zorg. Deze zijn ook vertaald naar een plan van aanpak dat in juli namens alle betrokkenen werd aangeboden aan minister Schippers. Het plan van aanpak wordt de komende jaren samen met patiënten en zorgaanbieders uitgewerkt.

kort Te weinig vrouwen in top VLISSINGEN • Te weinig vrouw bezetten een topfunctie bij Nederlandse beursgenoteerde bedrijven. Dat blijkt uit onderzoek van de business school van de universiteiten van Tilburg en Eindhoven. De grote multinationals hebben nog altijd minder vrouwen in hun bestuur en raad van commissarissen dan wettelijk moet worden nagestreefd.

Van alle commissarissen bij de 84 beursgenoteerde bedrijven is slechts 21 procent van het vrouwelijk geslacht. Vrouwen vormen samen maar 8 procent van het bestuur van de bedrijven. Het wettelijk streefgetal in Nederland is om minimaal 30 procent vrouwen in het bestuur en de raad van commissarissen te hebben. Dat getal zou eigenlijk al op 1 januari 2016 gerealiseerd moeten zijn.

Er bereikten vorig jaar wel weer iets meer vrouwen de top van het bedrijfsleven. Er kwamen drie vrouwelijke bestuurders bij, terwijl er één vertrok. Van alle nieuwe commissarissen is 27,5 procent vrouw.

Per saldo kwamen er elf nieuwe vrouwelijke commissarissen bij. De onderzoekers wezen erop dat 25 van de 84 beursfondsen helemaal geen vrouw in het bestuur of de raad van commissarissen hebben. Akzo Nobel, Delta Lloyd en PostNL zijn de positieve uitschieters en voldoen wel aan de norm.

❯❯❯ Retaildeskundige en schrijfster Carin Frijters komt naar Goes voor een inspiratiesessie.

Aan de slag met je eigen winkelconcept

I

nspirerend, motiverend en energiek leiding geven.

Voor de troepen uit, de weg wijzen en onderweg bergen verzetten. Leiderschap is niet eenvoudig.

Er worden hoge eisen gesteld aan organisaties en leidinggevenden. Voor organisatiebureau Janse & Janse in Goes reden genoeg om jaarlijkse enkele inspiratiesessie te organiseren. Op de maandagen 5 en 12 oktober komt schrijfster Carin Frijters naar Zeeland om ondernemers en managers te inspireren.

“Door middel van inspiratiesessies biedt Janse & Janse een platform aan leidinggevenden die het lef hebben om grenzen op te zoeken binnen hun eigen leiderschap”, zegt Scarlett Kwekkeboom-Janse, oprichter en directeur van Janse & Janse. “De inspiratiesessies hebben voornamelijk tot doel om te spiegelen met collega-leidinggevenden en om beweging in je eigen functioneren tot stand te brengen. Daarnaast biedt het volop gelegenheid tot netwerken. Je gaat met inzichten naar huis die je uitdagen dit direct in de praktijk te brengen.”

Eerder werkten onder anderen Danny Hollestelle, directeur Koninklijke Hollestelle en Zakenvrouw van het Jaar, Coby Traas, directeur Zorggroep Ter Weel, Arnd Thomas, directeur van Dow Chemical Terneuzen en Ab Smit,

algemeen directeur/provinciesecretaris van de Provincie Zeeland mee aan de inspiratiesessies van Janse&Janse.

In oktober is het de beurt aan Carin Frijters. Zij is schrijfster van de boeken ‘Prikkel de Koopknop’ en ‘Retail Theater’. Ze is bekend als retailexpert en is een graag geziene gast op op diverse retailbeurzen en de Retail Inspiratie Tour. Frijters is eigenaar van CF retail. In de afgelopen 25 jaar heeft zij ongeveer alles meegemaakt wat er goed mis, mis en goed kan gaan bij de innovatie van winkelconcepten. Het gaat daarbij niet alleen over het aanscherpen van de positionering, het verbeteren van de huisstijl, de selectie van het juiste huisstijlbureau of de briefi ng. Maar ook over het begeleiden van het creatieve proces tot en met de uitvoering van de pilot en de implementatie van het nieuwe concept.

Tijdens de inspiratiesessie deelt zij die retailervaring, kennis, passie en kunde. In twee dagen leer je alle ins, outs en best practices en word je voorbereid om aan de slag te gaan met je eigen winkelconcept.

Inspiratiesessie met Carin Frijters Maandag 5 en 12 oktober • bij Janse&Janse, Zusterstraat 9 in Goes • meer informatie en aanmelden via info@janse-janse.nl of 0113-715410.

Workshops & Trainingen Kennissessie Woordvoering en Mediastrategie

dinsdag 22 september via www.dok41.nl

Wat is nieuws? Wat is een journalist?

Wat is je boodschap? Hoe treed ik op voor een camera? Op onder meer deze vragen krijg je antwoord tijdens de Kennissessie ‘Woordvoering en Mediastrategie’, verzorgd door Arendo Schreurs, manager Public Affairs bij DELTA.

Spreken in het openbaar

DOK41, Edisonweg 41B, Vlissingen • 29 september 13.30-16.30 • gratis • aanmelden vóór

Het overwinnen van spreekangst opent een nieuwe wereld. Ben je bestuurslid, examenkandidaat, ondernemer, manager of politicus? Overwin je schroom om voor een groep te spreken. In acht bijeenkomsten leer je ontspannen maar overtuigend in het openbaar te spreken. Op de slotavond houd je een toespraak van 5 minuten, staand voor

de groep zonder papier of hulpmiddelen. De cursus bestaat uit 8 lessen van 2 uur.

Zeeuwse Volksuniversiteit • Scalda, Podium 15 (ZEP), Middelburg • eerste les donderdag 15 oktober 19.30-21.30 uur • 170 euro en 30 euro voor cursusboek.

Ook uw workshop hier?

Mail naar deondernemer@pzc.nl

26 | 27

De Ondernemer Zeeland

Agenda september Dinsdag 22 september Inspiratieavond Met leiderschapscoach Remco Claassen en bekend advocaat Wim Anker.

Sint Maartenskerk, Kerkweg 5, Wemeldinge • 19.00-21.30u • Inschrijven is gratis en verplicht en kan via www.allinsure.nl/ uitnodiging Kennislunch Dok41 Dok41 en Kenniswerf Zeeland brengen met Kenniswerken ondernemende mensen op informele wijze bij elkaar.

DOK41 en Kenniswerf Zeeland, Edisonweg 41b, Vlissingen • 12.00-17.00 (lunch van 12.00 tot 13.00) • gratis

Donderdag 24 september Nationale Zeeuwse Oesterpartij Jaarlijks ontmoetingsplatform voor de meest relevante zakelijke stakeholders in het zuidwestelijke deltagebied met Vlaanderen.

Met sprekers uit nationale en internationale politiek en bestuur, bedrijfsleven en onderwijs.

Abdijkerk, Middelburg • 15.00 Netwerkavond Go Zeeuws Vlaanderen Met als thema: het belang van een logo voor uw bedrijf. Met Bianca Goede, gespecialiseerd in grafisch ontwerpen.

Restaurant De Kreek, Noteneeweg 28, Terneuzen • 18.1521.30• gratis voor leden, 25 euro voor niet-leden • aanmelden via info@gozvl.nl

Dinsdag 29 september Kennislunch Dok41 Dok41 en Kenniswerf Zeeland brengen met Kenniswerken ondernemende mensen op informele wijze bij elkaar.

DOK41 en Kenniswerf Zeeland, Edisonweg 41b, Vlissingen • 12.00-17.00 (lunch van 12.00 tot 13.00) • gratis

Maandag 5 oktober Inspiratiesessie Met Carin Frijters, schrijfster van de boeken Prikkel de Koopknop en Retail Theater. Zij deelt 25 jaar retailervaring, kennis, passie en kunde met de deelnemers.

In twee dagen leer je alle ins, outs en best practices en word je voorbereid om aan de slag te gaan met je eigen winkelconcept.

2e dag is op 12 oktober.

Janse en Janse, Zusterstraat 9 in

Goes • 13.00-17.00 en maandag 12 oktober 13.00-17.00 •info en aanmelden via www.janse-janse. nl/onze-dienstverlening/inspiratiesessies

Net Werk

Monica Lous

Varen, eten, feesten

Dinsdag 6 oktober

Wat

Het Rotary Schaal- een Schelpdierfestival 2015

Kennislunch Dok41 Dok41 en Kenniswerf Zeeland brengen met Kenniswerken ondernemende mensen op informele wijze bij elkaar.

DOK41 en Kenniswerf Zeeland, Edisonweg 41b, Vlissingen • 12.00-17.00 (lunch van 12.00 tot 13.00) • gratis

Waar

De Oesterij, Havendijk 12 in Yerseke

Wanneer

Zaterdag 12 september

Maandag 12 oktober Inspiratiesessie Met Carin Frijters, schrijfster van de boeken Prikkel de Koopknop en Retail Theater. Zij deelt 25 jaar retailervaring, kennis, passie en kunde met de deelnemers.

In twee dagen leer je alle ins, outs en best practices en word je voorbereid om aan de slag te gaan met je eigen winkelconcept.

1e dag is op 5 oktober.

Janse en Janse, Zusterstraat 9 in Goes • 13.00-17.00 • info en aanmelden via www.janse-janse. nl/onze-dienstverlening/inspiratiesessies

De Rotary Goes-Reimerswaal organiseert elk jaar een mosselfeest waarbij zakelijke en privérelaties van harte welkom zijn. Dit jaar deden ze dat alweer voor de 10e keer, onder het mom van het Schaalen Schelpdierfestival 2015. Het festival trekt een heel divers publiek door het open en laagdrempelige sfeertje wat er heerst. Natuurlijk was er ook livemuziek aanwezig in de vorm van band The Willies. Het programma ging van start met een rondvaart op een mosselkotter, waar je zelf eens kon ervaren hoe het mosselvissen in zijn werk gaat. De mosselkotter meerde aan bij de putten van de Oesterij, waar het feestje kon beginnen. De oesters en halve kreeften werden aan de lopende band klaargemaakt voor de gasten. Rond half zes werden er gekookte mosselen geserveerd en kon er onbeperkt mossels gegeten worden: smullen! De opbrengst van het festival wordt trouwens aan een goed doel gedoneerd, top initiatief dus!

Dinsdag 13 oktober Kennislunch Dok41 Dok41 en Kenniswerf Zeeland brengen met Kenniswerken ondernemende mensen op informele wijze bij elkaar.

DOK41 en Kenniswerf Zeeland, Edisonweg 41b, Vlissingen • 12.00-17.00 (lunch van 12.00 tot 13.00) • gratis

❯❯❯ Hetty Kerkhof van Koninklijke Auris Groep en Marc Top van Rokin consultants.

❯❯❯ The Willies zorgden voor de live muziek.

Walking dinner Ondernemersnetwerk voor Vrouw Zeeland houdt een walking diner. De diverse gangen worden telkens in een ander etablissement genuttigd. Een gids voert de deelnemers door de stad Hulst.

OvVZ • info en aanmelden: info@ ovvz.nl

Woensdag 28 oktober Ondernemersavond Christelijke ondernemers en zakenmensen uit Zeeland en WestBrabant hebben afgesproken elkaar regelmatig te ontmoeten, hun leven te verdiepen en met elkaar te delen en te netwerken.

Speelboerderij ’t Klok’Uus Wissekerkseweg 6, ’s Heer Arendskerke • 19.15-21.30

❯❯❯ De mannen en vrouwen van de Rotary Goes-Reimerswaal.

Laat je zien!

Meld jouw activiteit aan voor de agenda van de Ondernemer. Mail naar deondernemer@pzc.nl ❯❯❯ Juits Guisson en Marc en Yolande Delforche kwamen helemaal vanuit België.

❯❯❯ Nynke Bruinsma en Jacobus van Keulen van Delta marinecrewing samen met Han en Marianne Van de Velde van Fraanje aannemingsbedrijf.

Advertorial

Ruimte én kennis delen in Gezondheidscentrum Govert Flincklaan spaart veel tijd.”

Podotherapie Wij hebben hier in 2011 onze tweede vestiging geopend. We bieden 4 dagen per week zorg bij voetklachten. Onze praktijk is hier met 100% gegroeid. Dat stelt ons in staat verder te specialiseren. Patiënten worden sneller doorgestuurd en ‘even meekijken’ is een kwestie van binnenlopen. Dat maakt de wachttijden voor mijn patiënten korter,” vertelt Lydia de Boer.

Diëtistenpraktijk Jacqueline Rothengatter “Bij een diëtist denkt iedereen aan afvallen, maar ik begeleid vooral patiënten met maag-darm-lever aandoeningen en ondervoeding. Ik ben zelfstandig gevestigd diëtist en houd mijn speekuur hier in het flexoffice. Ik zie zeker een meerwaarde in deze manier van samenwerken.

Mijn patiënten komen vooral op verwijzing van huisarts of specialist of via direct toegankelijke diëtetiek.”

Het team van Gezondheidscentrum Govert Flincklaan.

Eerste en tweede lijn zorgverleners samen onder één dak? Tien jaar geleden nog ondenkbaar. De initiatiefnemers van Gezondheidscentrum Govert Flincklaan zagen de voordelen van een AHOED (Apotheek en Huisarts onder een dak) niet alleen door samen onder één dak te werken, maar door kleur te geven aan werkruimte en werksfeer. En dat gaat verrassend goed! ervaren huisartsen Mattijs Bordui en Wim van Ouwerkerk, de fysiotherapeuten Toon Wierikx en Dennis Babijn en apotheker Wessel Liezenga, samen eigenaar van het robuuste pand.

Gezondheidscentrum Govert Flincklaan heeft een eigen identiteit met een visie, gericht op een nieuwe generatie zorgverleners.

Sinds december 2011 is het gevestigd in de voormalige marechaussee kazerne, een robuust pand met een industriële uitstraling, oranje vloeren en een blikvangende retro hanglamp in de centrale hal met receptie. “Voor de patiënten was het even wennen, maar de korte lijnen tussen de diverse disciplines leveren voor hen voordeel op.

Met verschillende zorgdisciplines onder een dak is een kort consult over een patiënt snel geregeld. “En dat werkt perfect,” vertelt huisarts Bordui. “De korte lijnen maken het werken hier soepel.” Wierikx: “In de zorgsector was bedrijfsmatig werken lang een vies woord, maar we zien wel dat het profijt oplevert voor onze patiënten én daardoor voor

onszelf.” Collega Babijn: “Door de schaalvergroting, die wij in dit pand konden realiseren, kunnen wij specialismen aanbieden en dat trekt extra patiënten aan.” Apotheker Lie-

zenga: “Dit is dé ideale locatie voor het gezondheidscentrum maar we groeien al uit ons jasje. Ook speelt de vergrijzing onder artsen een rol.

Voor jonge artsen maken we het aantrekkelijk. De plannen voor uitbreiding liggen al klaar,” vertelt. “Als de tijd rijp is, kunnen we direct starten.”

Reumazorg Zuid West Nederland “Mede om die reden zijn we zelfstandig verder gegaan,” vertelt Josien Veris, reumatoloog van Reumazorg Zuid West Nederland. “Wij stellen de patiënt centraal o.a. met locaties door ons hele werkgebied.

Onze hoofdvestiging zit in Goes. In Vlissingen houd ik één dag in de

week spreekuur. Dit pand biedt een ideale combinatie van zorgdiensten. De drempel is laag, je kunt kort consulteren. Onze stap naar verzelfstandiging wordt overigens in heel medisch Nederland gevolgd! ” ADRZ prikdienst Jacqueline Dellemijn en Annemieke Holwerda vertegenwoordigen samen de ADRZ prikdienst op de Govert Flincklaan. “Het is service voor de patiënt, die hier 3x per week tussen 8 en 9 uur terecht kan. Dat werkt perfect. Het is een fijne locatie, laagdrempelig en goed bereikbaar met een eigen parkeerplaats.

Het ‘one-stop-shopping’ principe is voor de patiënt erg prettig, dat be-

DermaTeam DermaTeam is gevestigd in Goes, Middelburg en Zierikzee en opgericht om kwaliteit en continuering van dermatologische zorg te waarborgen.

“Door schaalvergroting is differentiatie mogelijk,” legt drs. Habets uit.

“We zitten hier nu op proef, dicht bij de patiënten die, om wat voor reden ook, het moeilijk vinden om naar Middelburg te komen. De 1e lijn en 2e lijn zorg komen in dit pand bij elkaar en schept mogelijkheden voor 1 ½ lijn zorg.”

Indigo “Indigo biedt geestelijke basisgezondheidszorg. Wekelijks behandelen we vier patiënten op verwijzing van de huisarts. Indigo is verbonden aan Emergis en geeft op diverse plaatsen in de provincie Zeeland begeleiding aan patiënten,” vertelt Karin Vlieg.

“We hebben hier een vaste plek en dat voelt goed. Het pand is laag-

Gezondheidscentrum Govert Flincklaan Govert Flincklaan 51 4383 WB Vlissingen www.gezondheidscentrumgovertflinck.nl

Verschillende zorgdisciplines onder één dak.

28 | 29

De Ondernemer Zeeland

Al is Goes niet de grootste winkelstad van Zuidwest Nederland, het aanbod van winkels is groot en onderscheidend. Goes staat steeds meer bekend als modestad en merkenstad. Zeker de afgelopen jaren is er hard gewerkt om de stad als zodanig te profileren. Dat pakt goed uit voor de Goese ondernemers.

Tekst Mariska den Hartog Foto Lex de Meester

Winkeliers spinnen garen bij imago Goes Modestad ❯❯❯ Voel hoe het is om een Touretappe te rijden en doe gelijk aan netwerken. Het kan met de PréTour de France.

❯❯❯ Evenementencoördinator en citymarketeer Tom de Koning: “Wij vinden de economische spin off van events heel belangrijk.”

2

m de (naams)bekendheid van Goes als woon- en werkstad te verbeteren is in 2012 Stichting Goes Marketing in het leven geroepen. Het imago van de stad moest verbeterd worden om meer mensen en bedrijven aan te trekken. Het bestuur van Goes Marketing bestaat uit acht leden, waaronder gemeente Goes en de Rabobank. Tom de Koning is aangetrokken als evenementencoordinator en citymarketeer. Dat laatste doet hij samen met Marjan van de Vreugde. Volgens hem past het imago van modestad heel goed bij Goes. “Wij zijn bijvoorbeeld geen kuststad, daar kun je dus niets mee. Wel hebben we als voordeel dat we op een klein oppervlak relatief veel winkels hebben. In de regio hebben we in verhouding een groot aantal luxe modezaken. Hiermee onderscheiden we ons van andere steden.

Een aantal keer per jaar organiseren we een event aan de hand van een thema. Daar kunnen ondernemers en winkeliers dan op inspringen. Het thema Goes Modestad wordt heel goed opgepakt, de een organiseert een modeshow, de ander schakelt een visagist in voor gratis advies en weer een ander maakt goodiebags.”

Modeontwerpers Er zijn daarnaast verschillende activiteiten die Goes Marketing organiseert tijdens Goes Modestad. Zo is er een Pop Up Fashion Festival, een bruidsbeurs, een Fashion show en een expositie met fashion foto’s. Vooral op dat laatste is De Koning trots. “We hebben daar modeontwerpers Gino Anthonisse en David Laport voor aangetrokken. Samen met een fotografe en een visagistehairstyliste maken zij de expositie ‘De cirkel is rond’. Dat ze allemaal binding hebben met Goes maakt

het zo bijzonder. Ondertussen kijken we ook al weer vooruit. Voor september 2016 willen we een landelijk bekende designer naar de Grote Kerk halen.”

Economische spin off Al die activiteiten zijn leuk voor het publiek, maar de middenstand moet er natuurlijk ook beter van worden. “Wij vinden de economische spin off van dit soort events heel belangrijk”, verzekert De Koning. “Levert het meer bezoekers en bestedingen op? Dat willen we graag weten. Daarnaast vinden we de mening van de ondernemers van belang. Door middel van enquêtes proberen we aan die informatie te komen. Inmiddels beginnen we de vruchten te plukken van de energie die we er de afgelopen jaren in gestoken hebben.”

Volgens De Koning gaat het bijvoorbeeld de goede kant op met de leegstand. Mensen buiten de

provincie weten Goes ook steeds beter te vinden. “Ik denk dat we in het verleden te bescheiden zijn geweest. Ik hoor mensen van buiten Zeeland vaak zeggen dat ze niet wisten hoe leuk het hier is.

En we liggen eigenlijk heel centraal; in Breda, Rotterdam, Gent en Antwerpen ben je binnen het uur. Door promotie op beurzen waar we onder meer ons boekje ‘Goes gevonden’ uitdelen, dragen we dat uit en laten we mensen de pareltjes van Goes zien.”

Nieuwe initiatieven Zoals gezegd is de doelstelling

van Goes Marketing om nieuwe mensen en bedrijven aan te trekken. Te zien aan de nieuwe initiatieven en winkels gaat dat de goede kant op. Maar de huidige inwoners en ondernemers behouden is ook deel van die doelstelling. Daar ligt nog wel een uitdaging voor de stichting. De Koning: “In heel Zeeland trekken jongeren weg, terwijl je die juist graag hier wilt houden. Daar moeten we dus echt aan werken. Maar we zijn nog steeds aan het opbouwen en we zijn ervan overtuigd dat we de tot nu toe behaalde successen kunnen voortzetten.” ●

In- en Verkoop van verpakkingshout Plaatmateriaal, pallets en kratten

www.spruijtpallets.nl Andorraweg 5 Ritthem

T: 0118-639275 Haven 1146 Vlissingen-oost

Advertorial

De Goese Golf: altijd tijd voor zakelijk Zeeland De Goese Golf is een begrip in Zeeland. Centraal gelegen in het mooie poldergebied tussen Goes en Kattendijke met vrij uitzicht op de Zeeuwse luchten en de prachtige Golf Course. Met prima faciliteiten voor golfers én niet-golfers is het dé ideale locatie voor een business meeting, zakelijke lunch, sfeervol diner of teambuilding dag. De Goese Golf biedt u moderne vergaderaccommodaties en een sfeervolle brasserie met heerlijk panoramaterras.

Tijd om elkaar te ontmoeten Golf is één van de weinige sporten waarbij u het nuttige en aangename perfect kunt

De Goese Golf Krukweg 31 4465 BH Goes 0113-229 557 info@goesegolf.nl www.goesegolf.nl www.vergadereninzeeland.com

combineren. Er is volop gelegenheid om te praten voor, tijdens en na de wedstrijd; de’ 19e hole’ is een begrip in de golfwereld. “Wij bieden u alle gelegenheid om uw actieve dag af te sluiten met een gezellige borrel of diner.

Ook als u niet golft kunt u in onze brasserie of op het terras uw zakelijke afspraak regelen.

De Goese Golf wil zakelijk Zeeland persoonlijk ontmoeten en wij zien u dan ook graag in onze stand op Contacta.nl 2015”, vertelt directeur van De Goese Golf, Jannemieke Visser.

Tijd voor een geslaagde meeting “Onze vergaderruimten zijn uitstekend geschikt voor een bijeenkomst of vergadering met aansluitend lunch of diner”, vervolgt Visser. “Komt u met een klein of groot gezelschap? Wij hebben diverse zalen met verschillende mogelijkheden. Ook voor personeelsuitjes of teambuilding dagen is de Goese Golf een aantrekkelijke optie! Onze

Kennis en inzicht delen

De golfbaan en de faciliteiten er omheen zijn een ideale plek om te netwerken of voor vergaderingen en bijeenkomsten, zegt directeur Jannemieke Visser van De Goese Golf.

Foto: Dirk-Jan Gjeltema vergaderarrangementen vindt u terug op www.vergadereninzeeland.com.”

Tijd voor netwerken Golf-2-Business is het informele netwerk voor bedrijven met een bedrijfslidmaatschap.

Maandelijks treffen zij elkaar in een Golf-2-

met oog op de toekomst.

Uw onderneming gezond overdragen In Zeeland is 85% van de bedrijven een familiebedrijf. Wij zijn vaak al meerdere generaties lang betrokken bij deze bedrijven. Bij een bedrijfsoverdracht komt er veel op u af, dit vraagt om een specialistische aanpak. Rabobank begeleidt een op de drie bedrijfsoverdrachten in Nederland.

Kijk op www.rabobank.nl/grootzakelijk Een aandeel in elkaar

Business wedstrijd, waarbij ze één van hun zakelijke partners uitnodigen. Ontspannen zakendoen gaat vanzelf tijdens deze populaire middagen. Zakelijke netwerkgroepen, zoals de Business Open, weten De Goese Golf steeds vaker te vinden voor hun bijeenkomsten.

30 | 31

De Ondernemer Zeeland

De gemeente Borsele breidt bedrijventerrein Noordzak 3 in Heinkenszand uit, nu de belangstelling voor bedrijfspercelen weer toeneemt. Zeker twee bedrijven zullen zich vestigen op het dicht bij de A58 gelegen nieuwe bedrijventerrein. Het gaat om Adfranse Automatisering en Heinkenszand Vastgoed.

Tekst Peter Urbanus Illustratie Gemeente Borsele

Invulling Noordzak 3 komt op stoom

1

oordzak ligt zeer centraal in Zeeland. Vanaf de afslag op de snelweg, die nu in aanleg is, sta je straks bijna direct op dit bedrijventerrein. De planlogische en procedurele voorbereidingen voor de aanleg van Noordzak 3 waren al gestart voor de economische crisis, zegt bedrijfscontactfunctionaris Mariska van Nieuwenhuijzen van de gemeente Borsele. Door de economische tegenwind heeft de uitbreiding een aantal jaren stil gelegen. Nu het beter gaat, is er weer beweging in gekomen.

Wonen en werken Behalve voor reguliere bedrijvigheid is Noordzak 3 ook zeer aantrekkelijk voor de bouw van woonwerkeenheden, ofwel combinaties van een woonhuis en bedrijfspand. Het perceel zou nog ruimte kunnen bieden aan ongeveer zes van dergelijke kavels. Het bestemmingsplan biedt hier voldoende ruimte voor. “Bedrijfsvormen voor wie zo’n combinatie bij uitstek geschikt zou kunnen zijn, zijn hoveniersbedrijven, kopieerservices, kleine drukkerijen of reprobedrijven, grafisch vormgevers, aannemersbedrijven met een vloeroppervlakte tot duizend vierkante meter, cateringbedrijven, uitgeverijen en foto-/filmstudio’s”, zegt Van Nieuwenhuijzen. Voorlopig is dit het enige bedrijventerrein binnen de gemeente waar dergelijke woonwerkeenheden kunnen worden gerealiseerd.”

Erfpacht Extra aantrekkelijk is de optie om de gronden in erfpacht te verwerven. “Een bedrijf hoeft de grond niet aan te kopen, maar betaalt een zeer gunstige erfpachtcanon van circa drie procent. Die voordelige constructie is blijvend. Daar komt nog bij dat bedrijven de grond in de toekomst alsnog kunnen aankopen tegen de nu geldende grondprijs”, zegt de bedrijfscontactfunctionaris.

Nu de economie aantrekt, merkt de gemeente dat ook de banken weer geïnteresseerd zijn in bedrijfsfinanciering.

Van Nieuwenhuijzen: “Bedrijven die zich melden bij de gemeente krijgen altijd persoonlijke begeleiding van mij of mijn collega Lia Schroevers. Ze hoeven niet langs verschillende afdelingen. Dat persoonlijke contact is echt de kracht van een kleinschalige gemeente.”

Flexibel Jankees Anthonise van Heinkenszand Vastgoed gaat als eerste ondernemer op Noordzak 3 een bedrijfsverzamelgebouw plaatsen. Hij doet dit volledig in eigen beheer en neemt ook de bouw goeddeels voor zijn rekening. Er komen acht bedrijfsruimtes, met 50 tot 75 vierkante meter vloeroppervlak en een hoogte van 7,75 meter. Aan de voorzijde komt een glazen pui. “De bedrijfsruimtes worden kaal en nagenoeg onderhoudsvrij opgeleverd”, zegt Anthonise. “Er komt plaats voor een keuken en zolderruimte. Zo vlakbij

de A58 is het een schitterende locatie. De ruimtes worden zeer compact en flexibel, met bijvoorbeeld een wc-ruimte onder de trap. Ze kunnen grotendeels naar wens worden ingericht. De voorzijde kan bijvoorbeeld als kantine of kantoor worden benut. ” Eerdere ervaringen met in Kapelle hebben Anthonise geleerd dat zo’n bedrijfsverzamelgebouw vanzelf volloopt met bedrijven.

Automatisering Adfranse Automatisering is het tweede bedrijf dat zich op Noordzak 3 vestigt. Het automatiseringsbedrijf is al sinds eind jaren tachtig in Heinkenszand gevestigd, maar wil uitbreiden.

De oude locatie aan Noordland is daarvoor niet geschikt meer, vertelt mede-eigenaar Walter de Kok. “Ook ons gebrek aan parkeerruimte is op de nieuwe locatie gelijk opgelost. Bovendien kunnen we het nieuwe pand veel meer naar ons zin inrichten. Zo krijgen wij onder meer een veel grotere, modern ingerichte showroom, cursusruimte en uitstekend geoutilleerde werkplaats. Op die manier kunnen wij onze klanten nog beter bedienen.”

Adfranse Automatisering is voornamelijk actief op het gebied van netwerk- en systeembeheer en voice-over-ip, maar bedient ook de particuliere markt. Het bedrijf heeft ruime ervaring opgebouwd in de provincie en telt vijftien ● medewerkers.

Bedrijfsonroerend goed

Albert Plesmanweg 1, Goes

Showroom

Woonboerderij

Kantoorruimte

VERHUURD

VERHUURD

Amundsenweg 4, Goes

Gasthuisstraat 16-18, Goes

Bedrijfsruimte

Nieuwstraat 90, Oostburg

Kloetingseweg 46, Goes

Winkel

Kantoorruimte

VERKOCHT

VERKOCHT

Livingstoneweg 7, Goes

Stationspark 27 D, Goes

Bedrijfsruimte

VERHUURD

VERHUURD

Nieuwstraat 36 B, Middelburg

Kantoorruimte

VERHUURD

VERHUURD

Nijverheidsstraat 18, ‘s-Heer Arendskerke

Edisonweg 10, Vlissingen

Fagotweg 2 m-n-p-r, Middelburg

TOTAAL.:

TOTAAL:

TOTAAL:

PERCEEL OPP.:

PERCEEL OPP.:

MANDELIG PERCEEL:

3.385 m2

3.750 m²

7.510 m2

168 m2

11.285 m2

WOONHUIS:

766 m²

180 m2

Vraagprijs € 895.000,- k.k.

Huurprijs € 79.000,- p.j.

Vraagprijs € 875.000,- k.k.

• (Her)Ontwikkellocatie op 11.285 m² • Bedrijfswoning met royale bedrijfshal + kantoor • Zichtlocatie bij de entree van Vlissingen • Veel mogelijkheden binnen bestemmingsplan

• Productieloods van circa 2.736 m²; kantoren van circa 500 m²; kantine en overig van circa 149 m² • Volledig verhard buittenterrein van ca. 3.345m² • Deelhuur van het pand is bespreekbaar

Stationspark 2, Goes

Gebroeders Spijkerstraat 4, Goes

TOTAAL

BVO:

433 m2

Vraagprijs € 169.500,-

• Kantoorruimte op tweede verdieping • Gelegen op een zichtlocatie • Voldoende parkeerruimte • Uitstekend bereikbaar, A58 en NS-station om de hoek

Nieuwstraat/Westkolkstraat, Terneuzen 316 m2

NIVEAU 0:

391 m2

p.m² p.j.

437 m2

k.k.

• Multifunctioneel bedrijfspand met inpandig kantoor • Goed bereikbaar voor alle verkeer • Volledige doorrijdmogelijk (door loods)

1.200 m2

• Voormalig postkantoor, statig en karaktervol pand • Uitstekende zichtlocatie achter de boulevard, op de kop van de Nieuwstraat • Geschikt voor o.a. horeca, detailhandel en kantoor; deelhuur mogelijk • Gesitueerd tegenover het Theaterplein

Handelsweg 5, Vlissingen TOTAAL:

1.000 m2

• Uitstekend bereikbare logistieke ruimte • 3 verwarmde loadingdocks • Hoge vloerbelasting

Noordstraat 39, Terneuzen GBO:

910 m2

PERCEEL OPP.:

Huurprijs € 50,- p.m2 p.j.

NIEUW!

Huurprijs vanaf € 55,- p.m2 p.j.

Nobelweg 1, Goes TOTAAL:

139.000,- v.o.n.

• Kwalitatief hoogwaardige bedrijfsunits • Gezamenlijk, verhard en afsluitbaar buitenterrein • Met betonnen verdiepingsvloer • Compleet afwerkingspakket

NIVEAU -1:

245 m2

PERCEEL:

Huurprijs € 135,-

Vraagprijs v.a. €

NIEUW!

Vraagprijs € 395.000,-k.k.

Huurprijs € 2.765,- p.mnd.

• Nette bedrijfsruimte op aantrekkelijke locatie (Vrijburg) • Showroom en praktische kantoren • Verhard buiterrein met afsluitbaar hekwerk

356 m2

PERCEEL OPP.:

310 m2

NIEUW!

Vraagprijs € 469.000,- k.k.

Huurprijs € 3.600,- p.mnd.

• Voormalig stadhuis met karakteristieke elementen • Gelegen op A1 locatie in het stadscentrum • Diverse gebruiksmogelijkheden zoals kantoor, detailhandel en horeca