Chương 16
CHIẾU DIA (DIAPOSITIVE, SLIDE) BẢNG TRƯNG BÀY (POSTER) Kế hoạch thuyết trình bản báo cáo tại hội nghị mà mục đích là trình bày một công trình nghiên cứu (lâm sàng hay thực nghiệm) cũng phải tuân theo các nguyên tắc như khi thực hiện các bài viết. Trong chương này chỉ bàn tới trình bày dưới dạng thuyết trình. Thời gian dành cho người trình bày là có giới hạn, thường chỉ từ 5 đến 10 phút. nên việc phân bố thời gian này là cần thiết. Nó phải được hướng dẫn bởi việc trả lời câu hỏi: "2 hay 3 ý tưởng mà ta định trình bày là gì" (1). Một giải pháp tồi là muốn nói nhiều nhất nếu có thể được bằng cách nói nhanh nhất có thể được. Dù nội dung thông tin khoa học là gì chăng nữa, để có một báo cáo thành công, cần luyện tập như một diễn viên tập vai của mình. CÁC NGUYÊN TẮC CHUNG Phần đặt vấn đề là đặc biệt quan trọng. Mục đích là giải thích cho cử toạ biết tại sao công trình được thực hiện. Phần đặt vấn đề phải phù hợp với khả năng hiểu biết của cử toạ. Một báo cáo về một chủ đề chuyên khoa trình bày trước một cử toạ không chuyên khoa phải bắt đầu bằng việc nhắc lại những khái niệm cơ bản trước khi tiếp tục bằng việc trình bày những mặt chuyên sâu hơn của vấn đề (2). Phần đặt vấn đề của một bản thuyết trình trước một cử toạ chuyên ngành phải ngắn. Phần đặt vấn đề phải kết thúc bằng việc giải thích lý do thực hiện công trình nghĩa là mục đích của công trình. Phần trình bày tương ứng với chương Tư liệu và phương pháp nghiên cứu (tôi tiến hành nghiên cứu như thế nào?), phải giới hạn ở những điều chính yếu: Phần này chán ngắt cho cả người nói lẫn người nghe (1). Tốt nhất là trình bày chương này bằng cách lược bớt một số chỗ để tránh làm người nghe chán ngán. Nếu người nghe muốn biết cụ thể về tư liệu nghiên cứu hay phương pháp thực hiện, họ có thể hỏi ở phần thảo luận sau khi trình bày. Tất nhiên, không được rơi vào thái cực ngược lại. Nếu công trình thực hiện trên bệnh nhân, ít nhất cũng phải đưa ra các chỉ tiêu tuyển chọn bệnh nhân vào nghiên cứu. Ngược lại, nếu tuổi của bệnh nhân và sự phân chia theo nhóm không có điều gì đặc biệt thì nói để làm gì? Ngược với điều cần làm khi thực hiện bài viết, tốt nhất để tránh nói lặp lại, hãy để phần tiêu chuẩn đánh giá khi trình bày phần kết quả mà không phải ở phần phương pháp. Phần trình bày kết quả (tôi tìm thấy cái gì?) là phần quan trọng nhất khi báo cáo miệng. Một vài phút dành cho phần kết quả phải bao gồm các kết quả và chỉ kết quả mà thôi. Với phần trình bày này, việc sử dụng chiếu dia hay giấy trong là không thể thiếu được. Trong một bài trình bày miệng, sai lầm chính là muốn đưa ra tất cả các kết quả thu được: Sự chú ý của cử toạ có giới hạn, nhất là trong các hội nghị lớn nơi báo cáo này nối tiếp báo cáo khác theo một nhịp điệu nhanh. Cần hài lòng với việc trình bày những kết quả thích đáng nhất vì những điểm mới mẻ hay những suy luận có thể rút ra. Vì vậy việc lựa chọn là cần thiết. Phần bàn luận phải giới hạn ở 2 hay 3 điểm chỉ rõ công trình mang lại điều gì mới hay dẫn tới giả thiết gì? Lời bàn luận có thể lẫn vào phần kết luận, không nên nhân lên nhiều kết luận: người nghe chỉ ghi nhận 1 thậm chí 2 hay 3 kết luận. Quá mức đó thay cho việc tiếp tục nghe người trình bày nói gì, họ sẽ tự hỏi bao giờ người báo cáo sẽ kết thúc(!) loạt dài lê thê các kết luận và bài trình bày của mình. Để biểu thị rằng bài trình bày đã kết thúc, tốt nhất là nên cảm ơn cử toạ đã chú ý nghe hơn là chỉ nói cụt lủn "vậy đó". Để kết luận, dàn bài một bản thuyết trình phải tuân theo dàn bài một bản báo cáo khoa học, tác giả của bài trình bày phải biết rằng không thể nói tất cả những gì mình muốn nói, và nhất là không cố tìm cách để nói được hết. Vì vậy cần thực hiện một sự lựa chọn để đưa ra một hay hai ý tưởng, nhưng chỉ thế thôi, không quá. CÁCH SỬ DỤNG TỐT CHIẾU DIA Tính nghiêm túc khoa học, thời gian trình bày hạn chế và bị kiểm soát dẫn tới việc người trình bày chỉ nên trình bày những kết quả cụ thể dưới dạng bảng kết quả hay biểu đồ bằng chiếu dia.