GO!Mobility Magazine #1/2020

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 - FEBRUARI 2020 - JAARGANG 10

GO! MOBILITY

THEMA: THE MOBILITY SHIFT

TOEKOMSTIGE STEDEN ONGEVALLENDETECTOR SCOOTERDEELDIENST FELYX FIETSLEASEPLATFORM

2

COLUMN

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

Spanningsveld tussen mens en techniek opheffen DR. STEVEN VAN EIJCK Algemeen voorzitter RAI Vereniging

In deze editie staat de invoering van technische innovaties centraal.

Wat betekent 5G voor de doorstroming en de verkeersveiligheid?

Wat is er nodig om steden toekomstbestendig te maken en welke bijdrage levert de toepassing van kunstmatige intelligentie (AI) aan de mobiliteitsbranche? De ontwikkelingen op dit gebied gaan razendsnel. Zo snel dat mens en techniek steeds vaker met elkaar op gespannen voet komen te staan. De vraag is dus: hoe komen we uit die spagaat?

Ik denk dat het goed is om het spanningsveld tussen mens en techniek met een aantal praktische voorbeelden te illustreren. Zoals de eenzijdige focus van de overheid op het elektrificeren van het voertuigpark. Ondertussen vergeet men dat de inzet van plug-in-hybrids eveneens een enorme bijdrage aan het reduceren van de CO2-uitstoot kunnen leveren. Wanneer de branche dit argument aanvoert schiet de Tweede Kamer onmiddellijk in een automatische reflex en stelt een trauma te hebben opgelopen met de stimulering van plug-in-hybrids en hybride auto’s via een lagere bijtelling. Die werden op grote schaal verkocht en vijf jaar later weer ingeruild met de stekker nog ingepakt. Het gedrag was tanken in plaats van elektrisch laden. Met goede afspraken tussen werkgevers en werknemers zou dit (ongewenste) gedrag te voorkomen zijn geweest.

Een ander onderwerp waarbij techniek en gedrag botsen betreft fietsdiefstal. Dat is vermogensdelict nummer 1 in ons land. Er worden per dag zo’n 1.500 fietsen gestolen. Goed voor een jaarlijkse schadepost van 600 miljoen euro. Fietsen zijn tegenwoordig vrijwel allemaal voorzien van een chip waardoor ze traceerbaar zijn.

Probleem is echter dat de opsporing geen prioriteit heeft bij de politie, want die kampt met capaciteitsproblemen. Conclusie: techniek verliest het van gedrag.

Hetzelfde is het geval bij de in hoog tempo oprukkende veiligheidsverhogende ADAS-systemen in auto’s. Onderzoek wijst uit dat slechts een fractie van de automobilisten deze rijhulpsystemen (adaptive cruise control, brake assist, lane departure warning etc) gebruikt.

Afgelopen maand was ik als vice-voorzitter van de Mobiliteitsalliantie aanwezig bij overleg met 5 DG’s van de verschillende departementen. Een van de onderwerpen betrof de invoering van Betalen naar Gebruik voor alle vervoersmodaliteiten (auto, motor, OV, bestauto en truck). De invoering van zo’n systeem is technisch prima te regelen. De grootste bottlenecks vormen de politieke besluitvormingsprocessen en hoe om te gaan met big data. Alweer de menselijke factor die roet in het eten gooit. We zullen moeten accepteren dat dergelijke data wordt ingezet voor betalen per kilometer en MaaS (Mobility as a Service).

We zullen er eveneens aan moeten wennen dat techniek optimaal wordt ingezet en er voor moeten zorgen dat gedrag en techniek zich zodanig tot elkaar verhouden dat dit duurzaam, comfortabel en veilig reizen van A naar B mogelijk maakt. Dat is de uitdaging waar de mobiliteitsbranche voor staat. Dit vereist een dialoog met de overheid. Die moet immers zorgen voor heldere wet- en regelgeving, teneinde gedrag te sturen om zo innovatieve technieken te kunnen inzetten. Wat dat betreft zijn de vooruitzichten goed.

Er komt een investeringsfonds voor innovaties en RAI Vereniging is daarover voordurend in gesprek met de relevante ministeries.

Die zijn het allemaal met ons eens dat het cruciaal is om de unieke innovatieve positie die Nederland in de wereld heeft naar een nog hoger niveau te tillen. ●

‘Techniek verliest het vaak van gedrag’

INHOUD

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

RAI SOCIETY - pag. 19 Op 29 november vertrok een delegatie van de sectie RAI Aftermarket naar Shanghai voor een 6-daagse vakreis.

ECO-TRENDS - pag. 21 Het aanbrengen van zonnepanelen op opleggers kan het brandstofverbruik en de CO2-uitstoot van vrachtwagens fors verminderen.

MARKTANALYSE - pag. 24 Binnen de transportsector veroorzaakt de luchtvaart bijna de helft van broeikasgasemissies (49,3 %).

12

Ongevallendetector kan levens redden

15

Europees offensief scooterdeeldienst Felyx

GO!FACTOR - pag. 26 Herman van der Vlist, Technical Service Engineer bij Mazda Motor Nederland, met zijn Mazda Luce R130 coupé met rotatiemotor.

UITGESPROKEN - pag. 27 Tessie Hartjes, Vice President Marketing bij LightYear, geeft haar mobiliteitsvisie.

De toepassing van kunstmatige intelligentie (AI) behoort tot de kernactiviteiten van PTTRNS.ai. Een concreet voorbeeld is de ongevallendetector die het bedrijf heeft ontwikkeld. Die zorgt er voor dat bergers na een ongeval gemiddeld 5 minuten sneller de weg kunnen vrijmaken, zegt Erik van Breusegem, oprichter en Technology Director van PTTRNS.ai. Dat bespaart enorme maatschappelijke kosten. Kunstmatige intelligentie is volgens hem ook uitstekend geschikt om persoonlijke voorkeuren van consumenten in kaart te brengen en te matchen aan een assortiment.

Deelscooterdienst Felyx is bezig de ene na de andere hoofdstad te veroveren. Na de start in 2017 met 108 e-scooters in Amsterdam werd het concept in ras tempo uitgerold in Rotterdam en Den Haag. Brussel volgde eind 2019. In twee jaar tijd slaagde de onderneming er in de vloot elektrische scooters uit te breiden van 400+ naar 1.250+. Mede-oprichter van Felyx Quinten Selhorst zegt voor 2020 de ingezette groei verder te willen continueren. ‘De potentie van de deelscooter als grootstedelijke mobiliteitsoplossing is enorm. Die biedt in feite superfijnmazig individueel openbaar vervoer.’

COLOFON GO!Mobility is een uitgave van RAI Vereniging, postbus 74800, 1070 DM Amsterdam, telefoon (020) 504 49 49, www.raivereniging.nl.

GO!Mobility verschijnt 5 keer per jaar en is o.a. bestemd voor politici, overheidsinstanties, de media en leden van RAI Vereniging. Verspreiding vindt plaats op basis van controlled circulation.

GO!Mobility is ook als digitaal magazine te lezen op www.raivereniging.nl

REDACTIEADRES GO!Mobility Markant Media César Francklaan 12 1272 EC Huizen E-mail: markantmedia@kpnmail.nl www.markant-media.com Tel. 06-551 35 559 of 035-69 19 061

PRODUCTIE Markant Media REDACTIE Menno Timmer, hoofdredacteur REDACTIERAAD Cees Boutens, Jeroen van de Braak, Mark van Dansik, Floris Liebrand, Tom van Steijn

MEDEWERKERS Sjoerd van der Linden Ontwerp: Studio Baba Anousch (Iwan Daniëls) Vormgeving: MB voorheen VMTB Fotografie: Ton van Til, Louis Blom, Van der Vaart Fotografie Illustraties: Onno Kortland Druk: W.C. den Ouden ISSN: 2212-8182

© 2020 RAI Vereniging - alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere wijze, in elke vorm, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Dit magazine is gedrukt op duurzaam papier.

3

4

GO! MOBILITY

#1 - FEBR UARI

GO!

NG RAI VERE NIGI

MAG AZIN E

MOBILITY

BRANCHENIEUWS

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

GAN G 2020 - JAAR

10

MOB ILIT Y THE MA: THE

SHIF T

IG E ST ED EN TO EK OM ST OR EN DE TE CT LL VA GE ON FE LY X EE LD IE NS T RD TE OO SC PL AT FO RM FI ET SL EA SE

Restyling GO!Mobility Het zal u ongetwijfeld niet zijn ontgaan, ­GO!Mobility heeft een bescheiden make-over ondergaan. De belangrijkste reden hiervoor is het magazine beter te laten aansluiten bij de nieuwe huisstijl van RAI Vereniging. ­Tegelijkertijd was dat een goed moment om de lay-out opnieuw tegen het licht te houden en in een iets ander jasje te gieten: ­moderner, eigentijdser, stakker en frisser. De opmaak van de pagina’s is evenwichtiger, het gebruikte kleurenpalet is minder uitbundig en er is meer witruimte op de

­ agina’s ­gecreëerd waardoor de inhoud p p ­ rettiger ­leesbaar is en de foto’s beter tot hun recht komen.

Als lettertype is gekozen voor de schreefloze Roboto; ­makkelijk leesbaar en modern. Verder is de ‘RAI V ­ INTAGE’ pagina vervangen door de nieuwe rubriek ‘In de spotlights’ die twee pagina’s bestrijkt. De rubrieken ‘De Stelling’ en Tweets RAI Vereniging’ zijn samen­gevoegd. Wij hopen dat het eind­resultaat u bevalt. Uiteraard staat de ­redactie open voor e ­ ventuele suggesties en aan­ bevelingen. ●

Pilot met e-trucks in ‘snellaadfase’ De Nederlandse transportsector wordt uitgedaagd om de ambitieuze doelstelling van 7,3 megaton CO2- reductie in 2030 te realiseren. Partners DAF Trucks, Peter Appel Transport, Simon Loos, TNO, VDL Groep, Heliox en Albert Heijn zijn daarom een jaar geleden een proeftuin gestart teneinde elektrische en plug-in hybride trucks in te zetten om supermarkten in de binnenstad zero-emissie te beleveren vanaf Albert Heijns regionale ­distributiecentrum in Zaandam.

De modernste technieken worden ingezet om Albert Heijn-winkels stil, schoon en duurzaam te beleveren. Als laatste upgrade voorzag VDL het laadsysteem van een extra lader van 300 kW van Heliox en werden de twee bestaande laders met een slimme verdeler en twee vloeistofgekoelde laadpalen per lader gemodificeerd. Het gehele systeem wordt voorzien van stroom afkomstig van duizenden zonnepanelen op het dak van het distributiecentrum. De vloeistofgekoelde laadkabels en stekkers maken het mogelijk dat de oplaadtijd van de batterijen van de e-trucks met de helft vermindert. Voorheen nam het volledig opladen van de batterij 70 minuten in beslag. Nu duurt dit nog slechts 35 minuten en omdat de batterij operationeel nooit helemaal leeg wordt gereden is de verwachting dat de laadtijd over

het algemeen onder de 30 minuten komt te liggen. Vrachtwagenchauffeurs hoeven dus minder lang te wachten op het opladen van de batterij waardoor de rittenplanning geoptimaliseerd kan worden. Bovendien is dankzij het gebruik van lokale zonnestroom om de e-trucks op te laden sprake van een volledig duurzaam systeem van bron tot wiel.

Met onze partners in dit project leren we elke dag iets op weg naar zero-emissie distributie op grote schaal, vertelt Peter Leegstraten, manager Transport ­Expertise van Albert Heijn.

‘De stap naar 300 kW-laden met vloeistofgekoelde stekkers is uitermate belangrijk in ons intensieve proces dat 24 uur per dag en 7 dagen per week doorgaat. In dat proces willen we voorkomen

Dankzij het VDL-snellaadsysteem zijn de d ­ istributietrucks van Albert Heijn in een half uur op te laden

dat chauffeurs moeten wachten op het bijladen van batterijen. Met deze stap komen we een stuk dichter bij dat doel.’ ●

GO! MOBILITY

BRANCHENIEUWS

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

RAI Vereniging en Intertraffic bundelen krachten Van 21 tot en met 24 april vindt in het RAI-complex de tweejaarlijkse internationale vakbeurs Intertraffic plaats. Dit evenement is hét moment bij uitstek om te ervaren en te beleven hoe de toekomst van de mobiliteitsbranche er uit gaat zien, met name op het gebied van smart mobility. Voor de leden van RAI Vereniging wordt een speciaal dagprogramma ontwikkeld dat volledig is toegesneden op hun wensen.

Intertraffic richt zich op ontwikkelingen en innovaties in infrastructuur, verkeersveiligheid, verkeers­ technologie en parkeer- en verkeersmanagementsystemen.

Slimme mobiliteit vormt sinds de afgelopen vier edities een integraal onderdeel van de beurs, zowel belicht vanuit de industrie als de overheid. Zaken als connectiviteit en data spelen daarbij uiteraard een belangrijke rol.

In 2018 trok de beurs meer dan 32.000 bezoekers uit 138 landen en presenteerden bijna 900 exposanten hun innovaties.

In Hal 8 van Intertraffic die over een drietal theaters beschikt, ­presenteren alle Nederlandse ­partijen die zich bezighouden met smart mobility zich als collectief.

Daar vinden dagelijks lezingen en paneldiscussies plaats, vertelt Leo Bingen die binnen RAI ­Vereniging verantwoordelijk is voor connectiviteit, slimme mobiliteit en data. ‘Om de leden zo goed mogelijk te informeren over welke onderwerpen op welke beursdag aan de orde komen, wordt in nauwe samenwerking met RAI Amsterdam een dag­

Voor leden van RAI Vereniging komt er een speciaal dagprogramma

programma ontwikkeld. Centraal daarbij staan zaken als: intelligente verkeersregelinstallaties, ontwikkelingen rondom voertuigtechnologie, connected transport, voertuigdata, Mobility as a ­Service en het stimuleren van elektrisch vervoer en verduurza-

ming van logistiek en personenvervoer.’

Het definitieve programma, dat in overleg met de leden van RAI Vereniging tot stand komt, volgt binnenkort. ●

Motorfietsverkoop piekt De verkoop van nieuwe motorfietsen is vorig jaar met 7,3 procent gegroeid tot 14.014 eenheden. Daarmee bereikte de markt het hoogste niveau sinds 2009.

BMW voerde in 2019 de ranglijst aan met 2.302 verkochte exemplaren en een marktaandeel van 16,4 procent. Yamaha en Kawasaki volgden met respectievelijk 2.179 (15,5%) en 1.918 stuks (13,7%). De top-vijf werd gecompleteerd door Honda (1.278 stuks) en KTM met 1.258 verkochte exemplaren.

Beide goed voor een marktaandeel van circa 9 procent.

Bijna de helft van alle nieuwe motoren werd vorig jaar aangeschaft in de provincies Zuid- en Noord-Holland, wat erop duidt dat

de motorfiets vooral in de drukke Randstad voor veel mensen een steeds serieuzer alternatief voor de dagelijkse mobiliteitsbehoefte wordt. Dit heeft mede geleid tot een toenemende vraag naar comfortabele modellen die zeer geschikt zijn voor woon-werkverkeer. Brabanders kochten ruim 14 procent van de nieuwe motoren en Gelderlanders bijna 12 procent, waardoor vier provincies verantwoordelijk zijn voor meer dan 70 procent van de motor­verkoop in Nederland. ●

Vooral in de drukke Randstad is de motor een serieus vervoersalternatief

5

6

THEMA: THE MOBILITY SHIFT

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

VodafoneZiggo neemt deel aan pilot met connected ambulance

5G bevordert doorstroming en verkeersveiligheid Nederland staat aan de vooravond van de invoering van 5G. De nieuwe generatie mobiele communicatie zorgt voor meer bandbreedte en hogere snelheden. Je kunt 5G vergelijken met 4G in stereo, zegt Jelmer Letterie, Senior Propositiemanager bij VodafoneZiggo. ‘De verhoogde snelheid en capaciteit zorgen er in feite voor dat we de komende jaren overgaan van een gewone snelweg naar een wijdvertakte tien-baans snelweg met een speciale ‘security lane’ die speciaal is gereserveerd voor hulpdiensten. 5G maakt autonoom rijden mogelijk, vermindert de files en de inzet van connected ambulances redt levens.’

Eind vorig jaar was Letterie een van de gastsprekers tijdens The Mobility Shift van RAI Vereniging. Hij belichtte toen de impact van 5G op de mobiliteitsbranche. Die zijn, zo blijkt uit een uitgebreid gesprek met hem, veelomvattend.

Het huidige 4G-systeem is in zijn optiek nog altijd een ‘best effort’-netwerk. ‘In Nederland is het mobiele 4G-netwerk zeer stabiel en kwalitatief zeer goed, maar 5G zorgt dat het netwerk veel efficiënter wordt benut, wat zorgt voor aanzienlijk betere verbindingen. Een interessante meerwaarde die 5G biedt is dat het netwerk als het ware in plakjes is te verdelen. In vakjargon heet dat ‘network slicing.’

Dit maakt het bijvoorbeeld mogelijk een bepaalde snelheid of capaciteit te garanderen voor kritische toepassingen, zoals hulpdiensten of het besturen van robots in ziekenhuizen of (auto)fabrieken. Dat heeft grote voordelen en leidt tot een veel flexibeler (fabrieks)omgeving.

patiënt wordt namelijk een videoverbinding met het ziekenhuis tot stand gebracht, zodat de arts op afstand de status van de patiënt kan diagnosticeren en ambulancepersoneel desgewenst instructies kan geven. Letterie: ‘Op die manier wordt een ambulance een

‘5G-netwerk is vergelijkbaar met 4G in stereo’

Mobiel laboratorium In Eindhoven heeft VodafoneZiggo onlangs een pilot met een connected ambulance ondersteund die op de 5G-testomgeving is aangesloten. Dat kan de overlevingskansen van een patiënt sterk vergroten. Tijdens de rit naar het ziekenhuis van bijvoorbeeld een hart-

mobiel ziekenhuis, waarbij stabiele dataverbindingen cruciaal zijn.’

In het kielzog hiervan zijn tal van andere mogelijkheden denkbaar, vertelt hij. Zo kan de inzet van cameratechnologie langs de weg in combinatie met artificial intelligence (deep learning) ertoe bijdragen dat hulpdiensten sneller in actie komen. Hij benadrukt dat 5G op zichzelf niet het ultieme wondermiddel is dat de wereld opeens gaat redden. ‘Het gaat om de optelsom; het samenspel met artificial intelligence, machine learning, big data analytics etc.’

Nieuwe frequenties Hoewel de verwachtingen ten aanzien van 5G

hooggespannen zijn kwalificeert Letterie de invoering ervan eerder als een evolutie dan een revolutie. De businesscases zijn nog volop in ontwikkeling en de uitrol gaat veel tijd en vooral veel geld kosten. Om 5G te introduceren worden ook nieuwe radiofrequenties gebruikt.

De meest genoemde frequenties die 5G mogelijk maken zijn 700 MHz en 3,5 GHz. De 700 MHz frequentie wordt naar verwachting later dit jaar geveild, vervolgt Letterie. ‘Dat is een frequentie voor landelijke dekking. De 3,5 GHz komt naar verwachting pas ergens in 2022 beschikbaar aangezien die nu nog in gebruik is bij Defensie. 3,5 GHz vergroot de download- en streamingsnelheid met een factor 20. Dat is vergelijkbaar met het downloaden van 4 films per seconde.’

Nog grotere betrouwbaarheid De introductie van 5G is ideaal om probleemloos gigantische pakketten data uit bijvoorbeeld voertuigen het netwerk in te sturen om ze met elkaar en hun omgeving te laten communiceren en autonoom te kunnen laten rijden. De uitrol van 5G brengt meer innovaties met zich mee, merkt Letterie op. ‘Het aanbod van 5G-devices is nu nog beperkt en voorlopig zullen het 4G- en het 5G-netwerk naast elkaar blijven bestaan. Los daarvan is het van belang te beseffen dat 5G, afgezien van de grotere

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

Jelmer Letterie: ‘5G maakt het ­mogelijk een bepaalde capaciteit te garanderen en te reserveren voor ­kritische toepassingen, zoals hulpdiensten of het besturen van robots’

7

8

THEMA: THE MOBILITY SHIFT

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

bedrijfsleven en specifieke industriële partijen participeren, om gezamenlijk na te gaan ­denken over de veiligheidsstandaarden die voor het gebruik van 5G wenselijk zijn.

Real live ervaring Om ervaring op te doen heeft VodafoneZiggo inmiddels een aantal 5G-pilots lopen in Nederland, waaronder Eindhoven. Dat gebeurt in samenwerking met Brainport Eindhoven en verschillende hightech-bedrijven in de regio. Naast de eerdergenoemde proef met de connected ambulance wordt bekeken in hoeverre een real live podiumervaring, in dit geval in de Eindhovense evenementenlocatie De Effenaar, naar de huiskamer is te transporteren. Dit gebeurt door optredens met een 360 graden camera vast te leggen, waarna mensen die met een virtual reality bril kunnen bekijken. Iets vergelijkbaars willen we ook gaan doen voor het voetbalstadion van PSV, zegt Letterie. ‘Dan kunnen voetballiefhebbers die om gezondheidsredenen niet naar het stadion kunnen toch een wedstrijd ervaren alsof ze zelf op de tribune zitten.’

Regierol telecombedrijven Een ambulance wordt straks een mobiel voorportaal op de operatiekamer waarbij het ­ziekenhuis patiënten onderweg al op afstand kan diagnosticeren

bandbreedte en snelheid, voor een aanzienlijk deel ook vooral van toepassing zal zijn in “massive IOT”. Daarbij communiceren sensoren en allerlei apparaten met een laag energieverbruik op grote schaal met elkaar, evenals voertuigen.’

Dat kan in de mobiliteitswereld zorgen voor een betere doorstroming dankzij groene golven in de stad (minder brandstofverbruik) en zelfs de leefbaarheid in dichtbevolkte gebieden bevorderen. Te denken valt aan het realtime monitoren van het stikstofgehalte of milieuvervuilende emissies in een stad. Op basis van de meetgegevens kan een gemeente dan besluiten om verkeer uit een ­kritische zone te weren of om te leiden.

Sensortechnologie kan bovendien prima worden ingezet om ouderen langer zelfstandig thuis te laten wonen door met deze technolo-

gie afwijkingen op vaste patronen te herkennen en zo automatisch hulp in te schakelen.

Multi-stakeholderconsortium De vraag die zich opdringt is hoe het eigenlijk zit met de veiligheid (cybercriminaliteit) van het 5G-netwerk. Letterie laat er geen misverstand over bestaan dat het privacy en veiligheidsaspect bij 5G nog belangrijker is dan bij het 4G-netwerk. ‘Het is evident dat bedrijfs­ gevoelige en maatschappijkritische toepas­ singen op het 5G-netwerk een extreem hoge veiligheidsgraad vereisen. Het goede nieuws is dat 5G voortbouwt op het mobiele 3G/4G-­ netwerk dat met allerlei encrypties al buiten­ gewoon goed is beveiligd.’

Dit laat onverlet dat er naar zijn oordeel een soort multi-stakeholderconsortium zou ­moeten komen, waarin zowel de overheid, het

Hij erkent dat in de aanloop naar de implementatie van 5G nog een weg is te gaan: het is een evolutie. De veilingen voor de licenties van de frequenties moeten nog beginnen, de investeringskosten zijn hoog, het privacy- en veiligheidsaspect vraagt aandacht en met 5G ontstaat een wereld die in veel gevallen bedrijfsspecifiek maatwerk vereist. Letterie sluit niet uit dat telecombedrijven binnen dat veranderde speelveld een meer centrale ­positie gaan innemen die nodig is voor het omgaan met metadata ten behoeve van ­specifieke toepassingen. Het simpelweg aanof uitzetten van een netwerk voldoet straks niet meer, besluit hij. ‘Er is meer samenwerking nodig om als telecombedrijf te kunnen voldoen aan de uiteenlopende wensen van de verschillende nieuwe partijen die zich bezighouden met virtual reality, artificial intelligence, machine learning etc. En niet te vergeten al die andere (automotive) bedrijven die behoefte hebben aan bijvoorbeeld e-call services en connectiviteitsdiensten. Er ligt nog een interessant traject voor ons.’ ●

THEMA: THE MOBILITY SHIFT

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

Alles wat beweegt wordt een bestemming

Steden op weg naar een nieuwe toekomst ‘Reizen wordt verblijven en alles wat beweegt wordt ook een bestemming.’ Het is een gevleugelde uitspraak van Armand Paardekooper Overman van architectenbureau Mecanoo. De reis naar de bestemming wordt dus als het ware net zo belangrijk als de bestemming zelf. Dit betekent dat het vervoer aangenaam en comfortabel moet zijn evenals de verblijfsplek. GO!Mobility sprak met hem over de inrichting onze steden. Die zijn volgens hem inclusief. ‘Daarbij is de inzet van data en slimme technologie niet een doel, maar een middel.’

Er is meer nodig voor een gezonde en slimme stad, stelt hij. ‘Het begint met het vormen van een gezamenlijke visie van de stad waar we naar toe willen en het samenbrengen van mensen, mobiliteit, wonen, werken, educatie, cultuur en economie.’

Mecanoo werd ruim 30 jaar geleden opgericht door Francine Houben.

Het expertisegebied omvat stedenbouw, architectuur, landschap en ­interieur. De projecten lopen uiteen van het ontwerpen van publieke gebouwen, stadskantoren, complete woonwijken tot en met The Centre of performing Arts in Taiwan en The New York Public Library. Het bureau is eveneens actief in de mobiliteitswereld en ontwierp onder andere het station van de toekomst en het interieur van de trein van de toekomst. Mecanoo telt 120 werknemers en beschikt naast het hoofdkantoor in Delft over satellietvestigingen verspreid over de wereld.

40% mobiliteitsgroei Afgelopen december presenteerde Paardekooper Overman tijdens The Mobility Shift van RAI Vereniging de visie van Mecanoo op de toekomstbestendige stad. Kern van zijn betoog luidde dat straks 70 procent van de wereldbevolking in steden gaat wonen en dat dit met een verwachte mobiliteitsgroei van zo’n 40 procent een andere inrichting van (binnen) steden impliceert. Om het toenemend ruimtebeslag en de verdichting van steden zo goed mogelijk te reguleren wordt op dit moment steeds vaker slimme technologie (apps en sensoren) ingezet en data om zo processen aan te sturen en efficiënter te maken. Zoals sensoren die kunnen registreren dat een voetganger wil gaan oversteken zonder dat die voetganger dat zelf al wist.

Samenhangende visie ‘Dat is natuurlijk fantastisch’, zegt Paardekooper Overman. ‘Dit is echter voor veel mensen en steden slechts een deel van de oplossing of niet

Armand Paardekooper Overman: Er is meer nodig voor een gezonde en slimme stad dan de inzet van data en technologie’

9

10

OV-hubs hebben een groot potentieel om de groei van ­steden te accommoderen’

THEMA: THE MOBILITY SHIFT

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

bereikbaar. Wat we nodig hebben is een samenhangende visie en een langetermijnperspectief. Mobiliteit betekent verbinden. Niet alleen van a naar b, maar verbinden van mensen, economie, gezondheid, ­klimaatadaptatie, voorzieningen, wonen, werken, vervoersmodaliteit, energie, etc.’

Mobiliteit vormt een belangrijk onderdeel bij de grote opgaven waar ­steden voor staan, vervolgt hij. ‘De vraag is niet zozeer: meer mensen en dus meer ov, meer voertuigen, meer asfalt of meer beleid. De centrale vraag luidt: hoe willen we de steden inrichten?; wanneer zijn ze aantrekkelijk en gezond voor iedereen? Onze verplaatsing en onze voertuigen krijgen daarmee een andere betekenis en een andere rol. Het gaat om de verbinding tussen verschillende vervoerswijzen, keuze tussen verschillende vormen van verplaatsen, keuze in betaalbaarheid, smart ­devices die voor de af te leggen route het meest geschikte voertuig ­uitkiezen, straten die van functie veranderen en wellicht wordt een ­voertuig straks wel een bestemming.’

Gemengde wijken Het gaat er dus om te bepalen op welke manier een stad leefbaar, gezond en aantrekkelijk wil blijven voor iedereen, benadrukt hij. ‘Pas dan moet worden bekeken welke tools – slimme data en techniek – daarvoor geschikt zijn. In die volgorde en niet andersom. Een toekomst­ bestendige stad moet bewoners perspectief en kans op werk bieden, rekening houden met alle sociale en economische en educatieve aspecten en beschikken over aangename verblijfs- en ontmoetingsplekken.

Je kunt wel anonieme woontorens bouwen en slimme auto’s laten rondrijden, maar als de noodzakelijke functiemenging met de omgeving ontbreekt, bereik je niets. Een slimme stad is inclusief en brengt de verschillende functies, kansen en voorzieningen samen, opdat mensen weer verbonden raken met hun omgeving en daar onderdeel van uit maken.’

Een goed voorbeeld hoe dit in de praktijk zou moeten noemt hij de visie die Mecanoo recent ontwikkelde voor Rotterdam-Zuid. Daar lopen brede wegen als een grote barrière dwars door de stad, evenals dijken die als waterkering dienen. ‘Daar zou je best prachtige parken van kunnen maken, eventueel met snelfietsroutes, die de verschillende wijken met elkaar verbinden en die tegelijkertijd een economische, culturele en ­educatieve functie gaan vervullen.’

op dat 51 procent van het stadsoppervlak in Rotterdam betrekking heeft op infra en parkeerplaatsen. ‘Als je daar slimmer en flexibeler mee zou omgaan, dan ontstaat er een enorme potentie om de toekomstige groei van de stad te accommoderen en verblijfsplekken te realiseren met een magneetfunctie. Dan ontstaat ruimte voor nieuwe vormen van ondernemen, voor evenementen, speelruimte of een markt.’

Hittestress Het ontwerpen van die verblijfsplekken met meer groenvoorzieningen, water en parken kan bovendien helpen om steden ‘rainproof’ te maken en hittestress in de zomer tegen te gaan, beklemtoont hij. ‘Begrijp mij goed, ik pleit niet voor het verbannen van auto’s in de stad, maar voor betere combinaties in verschillende modaliteiten en steden met een ­grotere functiemenging. We moeten op meerdere fronten tegelijk onze steden een impuls geven. Als we het slim doen zullen bepaalde groepen minder hoeven te reizen, zullen we op veel meer verschillende manieren en eigen behoefte reizen: a personal journey.’

Het is allemaal nodig om de steden aantrekkelijk te houden, is zijn overtuiging. En daarbij veranderen tegelijkertijd de vervoersmodaliteiten zelf en worden dat ook verblijfsplekken om te ontmoeten, te overleggen of te ontspannen. ‘Als reizen verblijven wordt, zullen ook overstappunten van het OV (hubs) gewilde hotspots kunnen worden om langere tijd te vertoeven. Dan moeten ze wel, anders dan de huidige vaak desolate locaties waar mensen meestal zo snel mogelijk vandaan willen, ­evolueren tot centrale ontmoetingsen verblijfsplek.’

Als dat gebeurt hebben OV-hubs in de optiek van de Mecanoo-architect een groot potentieel om de groei van steden te kunnen accommoderen.

‘ We moeten op meerdere fronten tegelijk onze ­steden een impuls geven’

30 km-zones Steden inrichten voor wandelen, fietsen en verblijven en voorzien van 30 kilometerzones voor de binnenstad zou volgens hem veel oplossen, aangezien het ruimtebeslag van auto’s bij snelheden rond de 50 km/u een factor 70 meer is dan dat van een fietser of voetganger. Hij wijst er

Upgraden hubs Dat het anders inrichten van steden per definitie immense kosten met zich mee zou brengen bestrijdt hij. Het upgraden van hubs genereert namelijk automatisch investeringskansen. ‘Het hoeft sowieso lang niet altijd om grote investeringen te gaan. Steden kunnen bij wijze van ­spreken morgen al aan de slag gaan door een bepaald gebied autoluw te maken en tijdelijk te transformeren tot een evenementenlocatie. Dan verandert de identiteit van een gebied en ervaren mensen de mogelijkheden en zien ze de meerwaarde.’

Er valt wat dat betreft nog veel te leren van grote metropolen als New York, besluit Paardekooper Overman. ‘In de Big Apple verplaatsen veel mensen zich lopend, pakken de city bike of nemen de subway; veel ­sneller dan de auto.’ ●

11

12

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

Inzet zelflerende algoritmes als marketing tool

PTTRNS.ai ongevallendetector: grote maatschappelijke baten en levensreddend De toepassing van kunstmatige intelligentie (AI) behoort tot de kernactiviteiten van PTTRNS.ai. Een concreet voorbeeld is de ongevallendetector die het bedrijf heeft ontwikkeld. Die zorgt er voor dat bergers na een ongeval gemiddeld 5 minuten sneller de weg kunnen vrijmaken, zegt Erik van Breusegem, oprichter en Technology Director van PTTRNS.ai. Dat bespaart enorme maatschappelijke kosten.

Kunstmatige intelligentie is volgens hem ook uitstekend geschikt om persoonlijke voorkeuren van consumenten in kaart te brengen en te matchen aan assortiment.

Het in Eindhoven gevestigde PTTRNS.ai ontwikkelt en integreert kunstmatige intelligentieen visualisatie-oplossingen om digitale innovatie bij bedrijven te versnellen. Dit gebeurt onder andere door patronen te ontdekken in data over consumenten en processen, waardoor ondernemingen consumenten persoonlijker kunnen benaderen. PTTRNS. ai hanteert hiervoor een unieke combinatie van data science, kunstmatige intelligentie, design thinking en 3D visualisatietechnieken.

Pop-up store Het bedrijf heeft ook verschillende klanten die actief zijn in de automotive sector, vertelt Van Breusegem. ‘Voor DAF Trucks hebben wij een virtual reality tool ontwikkeld, waarmee klanten de truck die ze net online hebben samengesteld gelijk kunnen bekijken in Virtual Reality. Dit leverde DAF in 2018 een Computable Award op voor de beste digitale innovatie van het jaar. En voor de lancering van de Audi Q2 werd een zogeheten pop-up store (tijdelijke winkel) gebouwd, waar consumenten met behulp van een

Erik van Breusegem: ‘De 5 minuten tijdwinst die de ongevallendetector nu al oplevert zou volgens cijfers van de Nederlandse overheid jaarlijks enkele miljoenen euro’s besparen.’

virtual reality bril, hun auto op maat kunnen samenstellen en bekijken.’

Personalisatie PTTRNS.ai werd drie jaar geleden opgericht. Precies op het moment dat een omslag plaatsvond op het gebied van machine learning en deep learning. De exponentiële

groei van rekenkracht (de Wet van Moore), in combinatie met de toenemende hoeveelheid data en de snellere beschikbaarheid ervan, zorgden er voor dat machine learning-technologie beter ging presteren dan de gemiddelde mens. Van Breusegem: ‘Iedere twee tot drie jaar verdubbelt de hoeveelheid data op het internet.

13

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

Dit soort data is bij uitstek geschikt voor onder andere marketingtoepassingen en om consumenten te helpen de juiste keuzes te maken.’ Veel marketing methodieken gaan uit van de klassieke benadering, waarbij het klantprofiel zich beperkt tot het geslacht, het inkomen en de leeftijd. ‘Wij passen het model toe dat ook

elementen als gedrag, emotie, aanschafdoel en stemming omvat. Gecombineerd met de inzet van kunstmatige intelligentie zorgt dit ervoor dat je consumenten écht kunt begrijpen.’

Persoonlijke assistent Voor de Europese abonnementsservice Parfumado – een soort

Netflix voor parfum – heeft PTTRNS.ai een artificial intelligence algoritme ontwikkeld om consumenten parfums aan te bevelen die het beste aansluiten bij hun persoonlijke smaak en stijl. Het algoritme leert automatisch van de aanbevelingen waardoor het gaandeweg sterker wordt en steeds gerichter aan-

bevelingen kan doen.

Binnen de automotive sector kunnen ondernemingen volgens hem eveneens voordeel hebben van de mogelijkheden die zelflerende algoritmes bieden om de persoonlijke voorkeuren van klanten beter te begrijpen. ‘Bedrijven beschikken vaak over meer data dan ze zelf denken. Denk aan

14

THEMA: THE MOBILITY SHIFT

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

data afkomstig uit het CRM-systeem en die wordt gebruikt voor allerlei sales- en marketingactiviteiten. Om met kunstmatige intelligentie aan de slag te gaan hoef je echt niet over evenveel data als Google te beschikken. Met reeds bestaande data kun je al veel stappen maken en die inzetten als een soort ‘persoonlijke assistent’.’

Zelflerende ongevallen­ detector Een andere toepassing met veel potentie betreft de ongevallen­ detector die PTTRNS.ai in opdracht van de Stichting Incident Management Nederland heeft ontwikkeld. Kern van het systeem is het Artitificial Intelligence algoritme dat data van Flitsmeister-gebruikers interpreteert en beslist of het nodig is dat een berger op pad gaat. Zodra een automobilist via de Flitsmeister-app een ongeval doorgeeft, komt die informatie vervolgens in de vorm van een gebundeld en geanonimiseerd verkeersinformatiepakketje in het AI-systeem van PTTRNS terecht. Die data wordt dan razendsnel in een fractie van secondes door het AI-algoritme geanalyseerd en gevalideerd om vast te stellen of een melding terecht is of niet. ‘Die validatie is

‘Met onze Virtual Reality tool ­kunnen klanten van DAF Trucks hun online samengestelde truck direct bekijken’

cruciaal, aangezien de praktijk leert dat voor 60 procent van de meldingen uiteindelijk geen berger op pad hoeft te gaan. Het mooie is dat het systeem dit allemaal berekent op basis van regels die uit de software zelf voortkomen. Zodra dit is gebeurd, geeft

matchen met een terechte ongevalmelding, dan wordt de berger volledig automatisch direct op pad gestuurd. Die hele exercitie levert de berger een gemiddelde tijdwinst op van ongeveer 5 minuten, rekent Van Breusegem voor.

‘Dit betekent dat zij de weg eerder

‘ Zelflerende algoritmes kunnen persoonlijke voorkeuren van klanten beter begrijpen’

het algoritme een score terug die tussen de 0 en 100 ligt. Bij een score vanaf 78 kunnen we ervan uitgaan dat het systeem het bij het rechte eind heeft.’

5 minuten tijdwinst Als de patronen die de ongevallendetector heeft geanalyseerd

vrij kunnen maken en files dus sneller oplossen. Vijf minuten lijkt misschien niet veel, maar de impact die dit heeft op de maatschappelijke en economische kosten is immens. Cijfers afkomstig van de Nederlandse overheid geven aan dat met 5 minuten tijdwinst per ongeval jaarlijks enkele

miljoenen euro’s kunnen worden bespaard.’

50% meer overlevingskans Het ligt voor de hand om met de ongevallendetector ook andere hulpdiensten, zoals ambulances, te waarschuwen. Het is een logische gedachte die Van Breusegem volledig deelt en daarmee aan de slag zegt te gaan. ‘Elke minuut dat een ambulance eerder arriveert bij een hartstilstand verhoogt de overlevingskans volgens de Hartstichting met 10 procent.

Aangezien de gemiddelde aanrijdtijd van een ambulance 8 à 10 minuten bedraagt en de ongevallendetector 5 minuten tijdwinst oplevert, zou dat de kans op overleven in het geval van een hartstilstand dus met 50 procent vergroten!!’ ●

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

THEMA: THE MOBILITY SHIFT

Scootersharing vermindert mobiliteitsdruk in steden

Europees offensief scooterdeeldienst Felyx Deelscooterdienst Felyx is bezig de ene na de andere hoofdstad te veroveren. Na de start in 2017 met 108 e-scooters in Amsterdam werd het concept in ras tempo uitgerold in Rotterdam en Den Haag. Brussel volgde eind 2019. In twee jaar tijd slaagde de onderneming er in de vloot elektrische scooters uit te breiden van 400+ naar 1.250+. Mede-oprichter van Felyx Quinten Selhorst zegt voor 2020 de ingezette groei verder te willen continueren. ‘De potentie van de deelscooter als grootstedelijke mobiliteitsoplossing is enorm. Die biedt in feite super fijnmazig individueel openbaar vervoer.’

Het idee om een scooterdeelproject te lanceren ontstond eind 2015. Beide oprichters, Quinten Selhorst en Maarten Poot, waren toen nog als consultants actief. Zij maakten al veelvuldig gebruik van autodeeldiensten en vroegen zich af waarom een dergelijk fenomeen eigenlijk nog niet voor scooters bestond. Selhorst: ­‘autodelen in grote steden is weliswaar een grote stap voorwaarts om de mobiliteitsdruk te verminderen, maar als je kijkt naar de grootstedelijke mobiliteit dan is er een toenemende behoefte aan vervoermiddelen die snel én ­efficiënt door de stad kunnen bewegen. Scootersharing dicht het gat tussen de fiets voor de korte afstanden en de auto en het OV voor de langere trajecten. Het is in feite de meest fijnmazige vorm van individueel OV.’

Efficiënt businessmodel Op 1 april 2016 zijn de twee compagnons fulltime gestart met het naar de markt brengen van het concept. Ruim een jaar later – zomer 2017 – ging Felyx officieel live. Ondertussen ontstonden op twee plekken in Europa vergelijkbare initiatieven. Op dit moment breidt het aantal deelscooterprojecten zich als een inktvlek over Europa uit. Behalve in Nederland is

Quinten Selhorst: ‘De deelscooter is in feite de meest fijnmazige vorm van individueel openbaar vervoer’

15

16

THEMA: THE MOBILITY SHIFT

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

Felyx oprichters Quinten Selhorst (l) en Maarten Poot: ‘Gemeenten zouden duurzame mobiliteit, complementair aan OV, juist moeten faciliteren’

­ cooterdelen inmiddels populair in Barcelona, s Parijs, Berlijn en Brussel. Felyx onderscheidt zich volgens Selhorst van de verschillende concullega’s doordat het hele businessmodel is geënt op een zeer hoge mate van efficiency.

‘Waar het om gaat is om per betaalde minuut die wordt gereden een zo groot mogelijke marge te realiseren. Dit betekent in de praktijk zoveel mogelijk omzet behalen bij minimale variabele kosten. Een zeer ervaren team met

achtergronden binnen consultancy of scale-ups zoals Hello Fresh, gecombineerd met de inzet van veel technologie en business intelligence toepassingen, werken daarbij in het voordeel.’

Holy Grail Om maximaal kostenefficiënt te kunnen opereren maakt Felyx gebruik van diverse business intelligence toepassingen, waaronder verschillende machine learning technieken. Simpel

gezegd komt het erop neer dat de onderneming modellen heeft ontwikkeld die het gebruik van e-scooters in de toekomst met een hoge mate van nauwkeurigheid kunnen voorspellen. ­‘Aangezien wij met verwisselbare batterijen werken is het belangrijk om op basis van zelf­ lerende modellen beter te kunnen voorspellen wanneer en hoeveel accu’s op een bepaald moment aan vervanging toe zijn, afhankelijk van bijvoorbeeld temperatuur, type gebruikers

THEMA: THE MOBILITY SHIFT

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

heeft gelegd. In ongeveer 36 maanden is de vloot van Felyx gegroeid van nul naar 1.250+ voertuigen. Om dit allemaal gefinancierd te krijgen is een gezond financieel fundament cruciaal. Daarvoor zijn zeer veel betalende klanten die stuk voor stuk heel veel ritten maken, benadrukt Selhorst. Hoeveel dat er precies zijn wil hij in verband met concurrentiegevoeligheid niet zeggen. Feit is wel, vervolgt hij, dat scootersharing terrein wint en populair is omdat mensen inzien dat het in grote steden de snelste manier van transport is. ‘Het geeft klanten als het ware tijd terug.

Bovendien laat data duidelijk zien dat steeds meer reizigers vanaf OV-hubs gebruik maken van e-scooters op weg naar hun eindbestemming. Verder is de deelscooter relatief goed-

handhaving nodig om foutgeparkeerde scooters te verwijderen of te beboeten. Bij parkeren in een verboden zone blijft de klant namelijk gewoon betalen voor het gebruik.

Uitzondering helmplicht In Nederland vindt al enige tijd discussie plaats over het al dan niet invoeren van een helmplicht voor 25km/u scooters. Selhorst erkent dat een dergelijke maatregel een drempel voor het gebruik zou opwerpen. Hoewel het uiteraard veiliger is om met een helm te rijden op een e-scooter (net als dat dit veiliger is om te doen op de fiets), valt het veiligheidsargument in zijn optiek ook nog wel enigszins te nuanceren: ‘De meeste e-bikes gaan sneller dan onze 25km/h snorscooter. En waar het gaat om de ruimte op het fietspad moet niet worden vergeten worden dat dit wordt bevolkt door tal van andere vervoermiddelen, waaronder (elektrische-)bakfietsen. Die zijn minstens zo breed als onze e-scooters. Als gemeenten echt duurzame mobiliteit die complementair is aan het OV zouden willen stimuleren, zouden zij eigenlijk een uitzondering op de helmplicht moeten maken voor elektrisch deelvervoer. Zover is het echter nog niet.’

‘ Felyx past binnen de ­bedrijfsvoering machine learning-technieken toe’ koop vergeleken met andere vervoersopties en het is, niet in de laatste plaats, duurzaam.’

Geofencing

in een postcodegebied en het al dan niet meerijden van een duopassagier. Op die manier zijn vraag en aanbod van batterijen veel beter op elkaar af te stemmen en kun je winstgevender zijn dan de concurrentie. De beste unit economics hebben is in essentie de “holy grail” van onze bedrijfsvoering.’

Tijdwinst Het is een aanpak die beslist geen windeieren

De potentie voor deelscooters op de Nederlandse markt is groot. Verschillende steden hebben tenders uitgeschreven om samen met geïnteresseerde partijen te kijken naar zowel het starten van scootersharing als te komen tot een verdere uitbreiding van het aantal deelscooters. Felyx heeft daarbij het voordeel altijd intensief met steden te hebben samengewerkt bij de introductie van deelscooters.

Het bedrijf hanteert het zogeheten ‘free-­ floating’-principe, waarbij scooters binnen een bepaald gebied opgepikt en achtergelaten kunnen worden. Hiervoor maakt Felyx gebruik van geofencing, een technologie die het mogelijk maakt wet- en regelgeving vanuit het fysieke domein te integreren in het digitale domein. Dit voorkomt overlast en er is geen

Expansieplannen De ambities van de nog jonge onderneming voor dit jaar zijn groot. Teneinde de indruk­ wekkende opmars van de afgelopen jaren te kunnen continueren moet Felyx zowel in ­binnen- als in het buitenland hard groeien. Om die doelstelling te realiseren is Felyx bezig de positie in de bestaande en nieuwe steden flink uit te breiden en staat een serieuze expansie in het buitenland, waar het potentieel voor e-deelscooters enorm is, op het programma.

Dit vraagt uiteraard nogal wat van de (interne) organisatie, besluit Selhorst. ‘Het is een ­fantastische uitdaging om die groei de komende periode opnieuw goed te accom­ moderen.’ ●

17

18

GO! MOBILITY

RAI SOCIETY

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

NIEUWJAARSRECEPTIE APRC: INZET ALLE BRANDSTOFTECHNIEKEN NODIG Ruim 70 leden van de Automobiel Public ­Relations Club (APRC) en de Auto Pers Club (APC) bezochten op 20 januari de nieuwjaarsborrel om met elkaar het glas te heffen.

APRC-voorzitter Jur Raatjes liet in zijn welkomstwoord weten dat de APRC inmiddels is omgedoopt tot een nieuwe PR-commissie waarbij het uitwisselen van informatie centraal komt te staan. Sectie­manager Personenauto’s en Lichte Bedrijfswagens van RAI Vereniging, Wijnand de Geus, gaf uitgebreid inzicht in de laatste marktontwikkelingen.

Hij liet weten dat er vorig jaar 446.114 nieuwe personenauto’s zijn geregistreerd, een plus van 0,6 procent. Een toename die in belangrijke mate het gevolg was van naar voren gehaalde verkopen, opdat vooral zakelijke rijders in 2019 alsnog konden profiteren van de lagere bijtelling (4%) voor EV’s. De Geus

hekelde in dit verband het zogeheten ‘hand aan de kraan’-principe, waarbij de overheid de hoogte van de bijtelling telkens aanpast aan de marktontwikkelingen. Aangezien de bijtel-

te storen aan de eenzijdige focus van het kabinet op de elektrificatie van het voertuigpark. ‘Voor de reductie van CO2 zijn alle technieken nodig: elektrisch, plug-in, benzine,

ling voor zakelijke EV’s per 1 januari is verhoogd naar 8 procent en een deel van de afzet naar voren is gehaald verwacht hij dat de verkoopgroei van EV’s zich in de eerste helft van dit jaar niet zal voortzetten. Hij zei zich verder

waterstof én diesel. Op diesel lijkt een taboe te rusten, terwijl het één van de bouwstenen is voor de toekomst. Dieseltechnologie is nodig om de klimaatdoelen te halen.’ ●

MOBILITEIT OPLOSSING VOOR DE TOEKOMST Zo’n 200 leden en relaties bezochten op 16 januari de nieuwjaarsreceptie van RAI ­Vereniging om een toost uit te brengen op het nieuwe jaar.

Rode draad tijdens de Nieuwjaarsspeech van Steven van

Eijck was diversiteit. Niet alleen op het gebied van vervoermiddelen – denk aan elektrische steps, e-bikes, speed-pedelecs en segways – ook bij de grote transities die gaande zijn is diversiteit de grootste gemene deler. In de

overgang van bezit naar gebruik verschenen er deelauto’s, deel­ scooters, deelfietsen en deel­ motoren. Dat is een ontwikkeling die naar zijn oordeel veel uitdagende vragen opwerpt. Andere bewegingen noemde Van Eijck de verschuiving van een lineaire naar een circulaire economie en die van fossiele naar ­hernieuwbare energie.

Hij zei verder kritiek te hebben op de eenzijdige focus van het kabinet op elektrische auto’s.

Schone lucht en het realiseren van CO2-uitstoot zijn eveneens prima te bereiken met de inzet van plug-in-hybrids en hybride auto’s.

Dit veronderstelt een bre-

dere scope van de overheid. Die moet het huidige rigide systeem los­laten en vervangen voor een breed scala aan oplossingen.

Opnieuw diversiteit dus.’

Die diversiteit heeft de afgelopen periode onder meer geresulteerd in de oprichting van de Mobiliteitsalliantie. Een samenwerkingsverband van 26 partijen die zowel het personen- als het goederenvervoer centraal stellen en dat al uitgangspunt hanteert dat mobiliteit de oplossing is voor de toekomst. ‘De Mobiliteits­­alliantie zal een intensieve lobby gaan voeren om de politiek ervan te overtuigen dat mobiliteit de oplossing biedt voor heel veel problemen.

Mobiliteit moet echt de prioriteit worden van het komende kabinet.’ ●

GO! MOBILITY

RAI SOCIETY

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

AUTOMECHANIKA SHANGHAI INSPIREERT RAI AFTERMARKET Op 29 november vertrok een delegatie bestaande uit 20 personen van de sectie RAI Aftermarket naar Shanghai voor een 6-daagse vakreis. Centraal op het programma stond de beurs Automechanika, de tegenhanger van de Automechanica in Frankfurt, in combinatie met verschillende bedrijfsbezoeken, waaronder Robert Bosch en MPM International Oil Company. Zo werden twee fabrieken van Bosch in Suzhou bezocht waar de gastheren Andreas Mayer en René Heidt rondleidingen verzorgden in de productiefaciliteiten van ABS- en ESP-­ systemen en presentaties gaven over trends en ontwikkelingen in de Chinese aftermarket. Bij MPM traden Di Shi Li en Ti Pau Li op als gastheren en werden verschillende ­dealerbedrijven (Maserati en Audi) en werk-

plaatsen bezocht. Automechanika Shanghai verschafte de deelnemers een helder inzicht in onder andere de ontwikkelingen op het gebied van autonoom rijden en de impact die tal van digitale oplossingen hebben op de Chinese automotive aftermarket en daarbuiten, vertelt sectiemanager Jeroen van de Braak. Op de beursvloer kreeg het gezel-

schap een VIP-ontvangst op de stand van Bosch en die van MPM. Van de Braak kwalificeert de vakreis als informatief, verhelderend, inspirerend en een eye-opener voor hetgeen de sector allemaal te wachten staat. ‘Dit initiatief bewijst opnieuw, na de eerdere reizen naar Las Vegas en Moskou, voor herhaling vatbaar te zijn.’ ●

RAI AUTOMOTIVE INDUSTRY EN RAI AUTOMOTIVENL INTEGREREN De secties Automotive Industry en RAI AutomotiveNL van RAI Vereniging bundelen vanaf nu hun krachten in één nieuwe sectie: RAI Automotive Industry NL. Begin dit jaar vond de eerste gezamenlijke ledenbijeenkomst plaats en het aansluitende jaarlijkse Captains’ Dinner in RAI Amsterdam waaraan ruim 70 directieleden van in Nederland gevestigde automotive bedrijven deelnamen. Met de fusie ontstaat één krachtig platform voor ondernemers en instellingen actief in de ontwikkeling en productie binnen de auto- en truckindustrie.

De automotive sector in Nederland neemt wereldwijd een belangrijke positie bij de ontwikkeling van auto’s en trucks.

Het is een van de pijlers van de Nederlandse hightech maakindustrie, zegt sectiemanager Leo Kusters. ‘De innovaties uit deze sector worden over de hele wereld geëxporteerd en dragen in belangrijke mate bij aan de verduurzaming van de mobiliteitssector, zoals het terugdringen van scha-

delijke emissies en CO2. De kracht van de Nederlandse automotive ­sector ligt onder meer in de sterke focus op intensieve integrale samenwerking.’ In Nederland wordt vol ingezet op een integrale aanpak tussen bedrijfsleven, overheid en wetenschap (triple helix).

Dit biedt ondernemers in Neder-

land volgens Kusters een vruchtbare en wereldwijd unieke voedingsbodem voor innovaties en duurzame groei. ‘Denk daarbij ook aan de vooraanstaande positie van Nederland als testland voor de ontwikkeling van autonoom ­rijden en voertuigconnectiviteit.

Dergelijke ontwikkelingen en uitdagingen vragen om een sterke vertegenwoordiger.’ De nieuwe sectie heeft zich als doel gesteld om de marktpositie en concurrentiekracht van haar leden wereldwijd verder te versterken en de focus te verbreden van automotive naar mobiliteit. Hiertoe zijn de activiteiten van de sectie ondergebracht in een vijftal programmalijnen: smart mobility, green mobility, materials, internationalisation en human capital. ●

19

20

ECO TRENDS

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

Picnic-bezorgwagentjes krijgen zonnepanelen De online supermarkt Picnic gaat zijn bezorgwagentjes uitrusten met zonnepanelen. De zonnepanelen komen op de daken van de elektrische karretjes. Het initiatief past in het beleid van de websuper om zo duurzaam mogelijk te bezorgen.­

Picnic heeft de ambitie het grootste rijdende ­zonnepark van Nederland te worden.

‘Picnic Solar’ gaat van start met een pilot in de steden Utrecht, Amersfoort en Den Haag met één bezorgwagentje per stad. Indien de pilot positief verloopt zal een groter deel van de vloot van 800 elektrische bezorgautootjes met zonnepanelen worden uitgerust. De websuper heeft de ambitie om het grootste rijdende zonnepark van Nederland te ­worden.

Picnic bezorgt de boodschappen al vanaf dag één volledig elektrisch, zodat we in de straten waar we bezorgen geen uitstoot van CO2 of fijnstof veroorzaken, vertelt Frederik Nieuwenhuys, mede­ oprichter van Picnic en bedenker van Picnic Solar. ‘We zijn continu op zoek naar nieuwe mogelijkheden in energievoorziening en willen zo slim mogelijk omgaan met laadinfrastructuur en ener-

gie uit het publieke net. Met onze oplossing kunnen we het energieverbruik verlagen en hebben we juist in de zonnige, warme perioden van het jaar toegang tot extra energie. Daarmee kunnen we niet alleen extra bezorgingen doen, maar ook de boodschappen voor onze klanten optimaal gekoeld aan de deur bezorgen. Dit is weer een nieuwe stap op weg naar ‘zero-emission clean cities’ waarmee we ver voor de markt en de industrie uit invulling geven aan het ­klimaatakkoord van het kabinet.’

De batterij van een Picnic-autootje heeft 12 kWh. Op een zonnige dag brengen de zonnepanelen zo’n 3,5 kWh op. Dit betekent dat één wagentje uitgerust met een zonnepaneel op het dak tot wel 25 extra bezorgingen kan doen. ●

Autonome concepttruck van Scania Scania heeft onder de naam AXL een autonoom rijdende concepttruck ontwikkeld zonder cabine. De onderneming ziet goede toepassingsmogelijkheden in bijvoorbeeld mijnen en gesloten bouwplaatsen. Dit zijn omgevingen zijn die zich prima lenen voor zelfrijdende pilots, omdat het goed gecontroleerde locaties zijn.

We hebben al zelfrijdende vracht­ wagens in klantoperaties, zegt Claes Erixon, hoofd Research and Development bij Scania. ‘Tot nu toe was er genoeg ruimte voor een veiligheidsbestuurder die kan ingrijpen indien nodig.

De AXL heeft geen cabine en dat is een aanzienlijke verandering. De ontwikkeling in zelfrijdende voertuigen heeft de afgelopen jaren een hoge vlucht genomen. We hebben nog steeds niet alle antwoorden, maar via conceptvoertuigen zoals deze AXL begeven we ons op nieuw terrein en blijven we snel leren.’

Voor autonome voertuigen is software

op vele manieren belangrijker dan hardware. De Scania AXL wordt daarom gestuurd en bewaakt door een intelligente controleomgeving. Zo worden de autonome operaties in mijnen gefaciliteerd door een logistiek systeem dat het voertuig vertelt hoe het moet presteren.

De verbrandingsmotor die het conceptvoertuig bestuurt, is een voorbeeld van hoe traditionele en nieuwe technologie samengaan. Die wordt namelijk voordeliger aangedreven door hernieuwbare biobrandstof. ●

Scania ziet goede toepassingsmogelijkheden voor pilots met zelfrijdende trucks in ­gecontroleerde omgevingen, zoals mijnbouw.

ECO TRENDS

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

Helft vrachtwagens in stadslogistiek in 2030 elektrisch Onderzoekers van kennis- en innovatiecentrum ElaadNL verwachten dat in 2030 meer dan de helft van alle vrachtwagens in de stadslogistiek elektrisch zal zijn.

Door de opkomst van zero-emissiezones in gemeenten en de daling van de batterijprijzen wordt de elektrische vrachtwagen interessant voor onder andere retaildistributie. Deze factoren zullen een versnellend effect hebben op de transitie naar elektrische ­mobiliteit.

Op dit moment rijden in Nederland 143.000 zware bedrijfswagens rond. Hiervan zijn ongeveer 30.000 voertuigen bedoeld voor

stadslogistiek, vrachtwagens die bijvoorbeeld winkels en supermarkten bevoorraden en dus in de centra van gemeenten komen. Op dit moment is minder dan 0,1 procent van alle vrachtwagens elektrisch, maar dit gaat vanaf 2023 volgens ElaadNL zeer snel veranderen. Het aantal elektrische trucks zal naar verwachting de komende jaren eerst langzaam groeien, tot rond 2023 de serieproductie van e-trucks op gang

Alle vrachtwagens in de stads­logistiek zouden volgens de meest optimistische prognose over tien jaar al volledig elektrisch kunnen zijn.

komt. Op dat moment zullen de kosten snel lager worden waarmee het aantal elektrische voer-

tuigen op de weg een sterke groei zal laten zien. ●

Brandstofbesparende zonnepanelen op opleggers Het aanbrengen van zonnepanelen op opleggers kan het brandstofverbruik en de CO2-uitstoot van vrachtwagens fors ­verminderen. Startup IM Efficiency wil dit jaar de eerste Nederlandse trucks uitrusten met het SolarOnTop-systeem en daarna ook het vrachtverkeer in andere Europese landen.

Uit berekeningen blijkt dat de zonnepanelen van het SolarOnTop-systeem 5,5 procent brandstofbesparing kunnen opleveren. Omdat de dynamo tijdens de rit geen stroom meer op hoeft te wekken en de motor minder wordt belast, scheelt dat per truck volgens IM Efficiency gemiddeld 2.300 liter diesel per jaar.

Daardoor stoot een truck jaarlijks ook 6 ton minder CO2 uit. Als alle 143.000 vrachtwagens in Nederland met het systeem worden uit­ gerust zou dat ruim 860 kiloton CO2 per jaar schelend, stelt de onderneming. Dat komt neer op 2,9 procent van de totale uitstoot van het Nederlandse wegverkeer.

Met het gepatenteerde systeem wil IM ­Efficiency het wegvervoer verduurzamen en bijdragen aan het emissieloos maken van de sector. ‘Met SolarOnTop worden opleggers omgevormd tot een mobiel zonnepark’, verduidelijkt CEO Martijn Ildiz van IM Efficiency. ‘Dit is een geweldige kans om bij te dragen aan de ener-

gietransitie en onderdeel van de oplossing te zijn. We starten hiermee in Nederland, ­België en Duitsland en gaan dan verder naar Zuid-Europa, waar de businesscase nog beter uitvalt.’

In totaal denkt het bedrijf 42.000 Nederlandse opleggers met zonnepanelen te kunnen uitrusten. Als alle 155.000 opleggers ermee zouden worden uitgerust, ontstaat een zonnecentrale van 0940 voetbalvelden met een vermogen van 677 megawattpiek. Dat is een kwart van de capaciteit van de zonnepanelen die tot en met 2018 op de daken van huizen in Nederland zijn geplaatst. ●

Een mobiel zonnepark van opleggers bespaart ruim 860 kiloton CO2 per jaar.

21

22

IN DE SPOTLIGHTS

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

Stella start onafhankelijk leaseplatform Ruim acht jaar geleden begon Daan van Renselaar samen met zijn compagnon Wilco van de Kamp een eigen onder­ neming in e-bikes. Daarna gingen de ontwikkelingen razendsnel en inmiddels is Stella marktleider op het gebied van e-bikes in Nederland. Maar de ambities reiken verder. Om voor te sorteren op de onstuimige groei die elektrische fietsen doormaken is Stella in samenwerking met autoleasebedrijf Van Mossel een leaseplatform gestart onder de naam ­BikeProject.

van de tussenhandel scheelt al snel 35 tot 40 procent marge. Een ander voordeel is dat de feedback die het directe klantcontact oplevert ons in staat stelt het fietsontwerp snel aan te passen.’

Ondertussen anticipeert Stella handig op de nieuwe leasefietsregeling die per 1 januari van kracht werd. Die houdt in dat het gebruik van een zakelijke fiets voortaan wordt belast met het lage bijtellingstarief van 7 procent. Het kabinet heeft zich namelijk ten doel gesteld te bewerkstelligen dat 200.000 mensen de ­overstap maken van de auto naar de fiets. De leasefietsregeling is hier een uitvloeisel van.

Daan van Renselaar: ‘We willen binnen tien jaar Europees marktleider zijn’

Merkonafhankelijk

De Nederlandse markt voor elektrische fietsen groeit exponentieel en eindigde in 2018 op een totaal van 409.000 eenheden. Van dit volume kwamen 65.000 exemplaren voor rekening van Stella, overeenkomend met een marktaandeel van ongeveer 16 procent. Een resultaat dat volgens Van Renselaar in hoge mate te danken is aan het businessmodel, waarbij de e-bikes rechtstreeks vanuit de fabriek in Nunspeet aan de klanten worden geleverd of via één van de veertig vestigingen in ons land. ‘Het ontbreken

Wij verwachten dat dit de vraag naar e-bikes een enorme boost zal geven, vervolgt Van ­Renselaar. ‘Bijzonder aan BikeProject is dat dit platform volledig onafhankelijk is. Alle fietsmerken kunnen zich aansluiten en ­tegelijkertijd kunnen alle werkgevers via ­BikeProject een fiets leasen. We gaan ruim 50 A-merken aanbieden aan werknemers.

Die kunnen online een e-bike leasen en zelf kiezen welk merk hun voorkeur heeft. Ze ­hebben dus 100 procent keuzevrijheid. Met dit initiatief hopen we zoveel mogelijk mensen op de fiets te krijgen.’

Internationale expansie Op de vraag of Stella ook groeiplannen buiten Nederland heeft en wat de onderneming als nieuw lid van RAI Vereniging verwacht, antwoordt Van Renselaar internationale expansie als een stip op de horizon te zien. ‘Het is onze doelstelling om binnen tien jaar het marktleiderschap te verwerven in Europa.’

Bestuurszetel sectie Fietsen RAI Vereniging kan naar zijn oordeel als spreekbuis van de fietsbranche een belangrijke ondersteunende rol spelen in het ­realiseren van die expansieplannen. ‘Hun nationale- en internationale lobbynetwerk (sectie Fietsen bekleedt onder andere het voorzitterschap binnen de Europese koepel Conebi), draagt immers in hoge mate bij aan het ­stimuleren van het fietsgebruik. Dat is ook de reden waarom onze strategisch adviseur per 1 januari is toegetreden tot het bestuur van sectie Fietsen.’ ●

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

De twee oprichters van Stella: Wilco van de Kamp (l) en Daan van Renselaar

IN DE SPOTLIGHTS

23

24

MARKTANALYSE

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

In 2018 stootte de Nederlandse transportsector 26 miljard kilogram CO2-equivalenten aan broeikasgassen uit. Dat is 12 procent van de totale broeikasgasuitstoot door de Nederlandse economie.

Binnen de transportsector veroorzaakt de luchtvaart bijna de helft van broeikasgasemissies (49,3%), gevolgd door de scheepvaart (25,9%) en het wegvervoer (21,4%), zo blijkt uit cijfers van het CBS. Twee derde van de transportemissies valt buiten het bereik van de klimaatdoelen voor Nederland, namelijk die van inter­ nationale lucht- en zeevaart.

Sinds 2010 zijn de broeikasgasemissies van de transportsector als geheel gestegen met 3 pro-

Bron: CBS

Luchtvaart grootste ­veroorzaker broeikasgas cent, terwijl de totale emissies van de Nederlandse economie in deze periode daalden met 8 procent. Die toename is vooral toe te schrijven aan de luchtvaartsector waar de CO2-uitstoot met 13 procent groeide. Bij vervoer over water en over de weg daalde de uitstoot met respectievelijk 2 procent en 8 procent.

Een groot deel van de Nederlandse transportactiviteiten vindt overigens plaats buiten Nederland. Hierdoor wordt 75 procent van de broeikasgassen uitgestoten in het buitenland. Voor vervoer over de weg is dat 30 procent, bij de binnenvaart 38 procent. Bij de zeevaart is 93 procent van de uitstoot buiten de

Bron: CBS/RDW

Gemiddelde leeftijd Nederlandse voertuigpark (per 1 januari 2019)

Motorfiets Speciaal voertuig Aanhanger Vrachtwagen Personenauto Oplegger Autobus Bestelauto Trekker voor oplegger

2019 2009 21 17 19 14 18 13 12 9 11 9 9 8 9 8 9 7 6 5

Broeikasgasemissies transportsector (in %)

2018 Luchtvaart 49.3 Scheepvaart 25,9 Wegvervoer 21,4 Dienstverlening t.b.v. vervoer 3,4

Nederlandse territoriale wateren.

De uitstoot door de luchtvaart is voor 95 procent buiten de Nederlandse landsgrenzen. ●

Gemiddelde leeftijd motorfiets het hoogst Twee derde van het aantal in Nederland geregistreerde wegvoertuigen (ruim 8,5 miljoen) zijn personenauto’s. Vergeleken met 2018 jaar nam het aantal opleggers en het aantal trekkers voor oplegger het meest toe, respectievelijk met 4,4 en 3,9 procent.

Daarnaast groeide het aantal bestelauto’s met 3,6 procent tot bijna 915 duizend stuks. Het aantal bussen daalde met 2 procent het sterkst, van 9,9 duizend vorig jaar naar 9,7 duizend begin dit jaar.

De motorfiets is, volgens de j­ongste cijfers van het CBS en de RDW, met een gemiddelde leeftijd van 21 jaar, het oudste wegvoertuig. Dat is tweemaal zo oud als de personenauto (11 jaar). Trekkers voor oplegger zijn met 6 jaar gemiddeld het jongst. De gemiddelde leeftijd van alle voertuigsoorten ligt begin 2019 hoger dan 10 jaar geleden. Zo steeg de gemiddelde leeftijd van personenauto’s van 9 jaar begin 2009 naar gemiddeld 11 jaar begin 2019. ●

MARKTANALYSE

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

Bijna 60 procent van elke 100 ritten die Nederlandse vrachtauto’s in de eerste helft van 2019 maakten, vond plaats met Euro 6-motoren. Naarmate de ritten langer zijn, neemt het gebruik van deze voertuigen toe. Driekwart van de ritten van 300 kilometer of meer geschiedt door vrachtauto’s met een Euro 6-motor ingezet, zo meldt het CBS. Sinds de introductie van vrachtauto’s met Euro-6 motoren in 2013 neemt het gebruik hiervan elk kwartaal met gemiddeld 2,2 procent toe. Euro 6-motoren stoten 97 procent minder stikstof uit dan motoren uit de Euro 1-klasse. Ten

opzichte van motoren uit de Euro 5-klasse is de uitstoot van stikstof door Euro 6-motoren verder teruggebracht van 2 gram naar 0,4 gram per kilometer. De uitstoot van fijnstof is bij Euro 6-motoren de helft van de uitstoot bij Euro 4 en Euro 5.

In de eerste twee kwartalen van 2019 vond nog slechts 9 procent van alle ritten met Euro-4 vrachtauto’s plaats. In 2013 was dit aandeel nog 42 procent.

In het internationale wegvervoer vanuit en naar Nederland kwam 95 procent van alle ritten voor rekening van vrachtauto’s met een Euro 5- of Euro 6-motor. ●

Bron: CBS

Tweederde vrachtautoritten met schone Euro 6-motoren

Vrachtautoritten naar milieuklassen (in %)

Euro 6 Euro 5 Euro 4 Euro 3 Euro 2

2019 2018 2017 2e kwartaal 4e kwartaal 4e kwartaal 59,1 53,4 43,6 31,8 35,3 42,2 3,9 3,6 5,0 4,5 6,3 7,9 0,7 1,4 1,3

Autobedrijven hebben opnieuw een recordaantal onderhoudsbeurten en reparaties uitgevoerd, zo blijkt uit de RAI Aftersales Monitor 2018, een consumentenonderzoek dat de registratie van alle onderhouds- en reparatiemomenten aan de auto in kaart brengt. In 2018 werd een plus van 3 procent genoteerd en kwam het totale aantal onderhoudsmomenten uit op 16,2 miljoen. De omzet van de Nederlandse aftermarket als geheel daalde daarentegen met 5 procent tot 3,67 miljard euro. Van dit bedrag kwam 1,43 miljard op het conto van het vrije kanaal. De autodealers behaalden een gezamenlijke omzet van 1,40 miljard euro. Dit betekent dat het

grootste deel van de omzet in de aftermarket nog steeds bij deze twee onderhoudskanalen wordt gerealiseerd. Tezamen realiseren zij ruim driekwart van de omzet op het gebied van reparatie en onderhoud van personenauto’s in Nederland. Het aantal onderhoudsmomenten in het dealernetwerk daalde in 2018 fractioneel tot 5,69 miljoen, terwijl het volume bij de onafhankelijke autobedrijven uitkwam op 5,86 miljoen (+3,2%).

Het aandeel van de fastfitbedrijven nam af tot 1,19 miljoen onderhoudsmomenten (-10%).

Gemiddeld besteedt de Nederlandse automobilist 540 euro aan onderhoud en reparatie. ●

Bron: RAI Aftersales Monitor 2018

Onderhoudsvraag bereikt nieuw record

Ontwikkeling omzet en aantal onderhoudsmomenten Nederlandse aftermarket omzet aantal 2018 3,67 mrd euro 2017 3,86 mrd euro 2016 3,83 mrd euro 2015 3,51 mrd euro 20 14 3,17 mrd euro 2013 3,37 mrd euro 2012 3,81 mrd euro 2011 4,01 mrd euro

onderhoudsmomenten 16,2 miljoen 15,7 miljoen 15,6 miljoen 14,1 miljoen 13,4 miljoen 13,7 miljoen 14,8 miljoen 14,3 miljoen

25

26

GO!FACTOR

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

‘ Nieuwe toekomst voor rotatiemotor’ Tijdens de afgelopen RAI Klassieker rit kon Herman van der Vlist, Technical Service ­Engineer bij Mazda Motor Nederland, voor het eerst uitgebreid ervaren hoe het is om in een auto met een rotatiemotor te rijden. Afgezien van de speciale aandrijving is deze Mazda Luce R130 coupé uit 1969 sowieso al bijzonder. De R130 was namelijk voorbehouden voor de Japanse markt. Bovendien zijn er minder dan 1.000 exemplaren van gebouwd. Dit is waarschijnlijk het enige exemplaar in Europa.

De rotatiemotor, ontworpen door Felix Wankel, werd een gouden toekomst toegedicht, vertelt Van der Vlist.

‘Minder draaiende delen en de compacte lichte

Herman van der Vlist, Technical Service Engineer bij Mazda Motor Nederland Mazda Luce R130 coupé

constructie zorgden voor veel souplesse en een gretige acceleratie. Helaas waren er ook kinderziektes. De afdichtingen van de rotoren waren gevoelig voor slijtage wat resulteerde in een hogere olie- en benzineconsumptie. Dat was de belangrijkste reden dat merken als NSU, Citroën, Mercedes en GM gaandeweg afhaakten. Mazda bleef echter geloven in de kwaliteiten van de rotatiemotor die, in een verbeterde versie, tot 2012 in productie bleef.’

Zodra Van der Vlist de krachtbron start valt op hoe rustig en verfijnd deze ontwaakt. Hij draait direct met het toonvast turbine- achtige geluid van een goed geoliede machine. ‘Mij vielen ­tijdens het rijden van de RAI Klassieker Rit

twee zaken op: de motor is extreem soepel en de uitrusting was, zeker voor die tijd, bovengemiddeld luxe. Elektrische ramen en stuurbekrachtiging zijn standaard, evenals airco en een toerenbegrenzer. Ik moest wel even wennen aan het stuur rechts en de op de spatborden gemonteerde buitenspiegels.’

Hij wil nog wel kwijt dat het baanbrekende motorconcept waarschijnlijk een nieuwe kans krijgt. ‘Mazda introduceert in september 2021 hoogstwaarschijnlijk een elektrische auto met een rotatiemotor als range extender. Dankzij het constante toerental van de range extender verdwijnen alle nadelen en blijven de voordelen. De rotatiemotor wordt herboren!’ ●

UITGESPROKEN

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

In deze rubriek laten we personen aan het woord die betrokken zijn bij of werkzaam in de mobiliteitswereld. Dit keer Tessie Hartjes, Vice President Marketing bij Lightyear.

Wat is uw favoriete­ vervoersmiddel?

De trein. Ik vind het heerlijk ontzorgen. Je gaat zitten, kan lekker werken, je staat niet in de file (geen stress), hoeft niet te navigeren etc. Soms is het druk maar sinds kort heb ik een flex abonnement waardoor het zelfs na het inchecken nog mogelijk is om te veranderen van de 2e naar de 1e klasse. Ideaal.

Wat vindt u van het ­mobiliteitsbeleid in Nederland?

Nederland loopt voorop op het gebied van duurzame mobiliteit.

Dat is mede gedreven door het stimuleringsbeleid van de overheid dus daar ben ik erg bij mee. In Eindhoven hebben ze bijvoorbeeld alleen nog maar elektrische bussen. Een verademing! Geen geronk, geen uitlaatgassen en het reist comfortabeler.

Wat zou u als eerste veranderen als u het voor het zeggen had?

Een onderscheid maken tussen elektrische auto’s op basis van energie-efficiëntie. Nu wordt alles op een hoop gegooid. Maar hoe meer auto’s er komen, des te groter de belasting voor het elektriciteitsnet. Om dat te voorkomen is het nodig verschil te maken in het gebruik en efficiëntere auto’s te belonen.

Tessie Hartjes ‘ Maak onderscheid tussen elektrische auto’s op basis van energie-efficiëntie’

Vindt u dat het kabinet voldoende aandacht schenkt aan vervoersalternatieven, zoals de bus, de fiets of gemotoriseerde ­tweewielers?

Sinds 1 januari is het heel aantrekkelijk geworden om een elektrische fiets te leasen. Volgens mij is daar veel winst te behalen.

Ik zie steeds vaker mensen hun auto laten staan ten faveure van de e-bike. Heel goed dat dit wordt gestimuleerd. Ook zie ik in Eindhoven steeds meer ‘fast lanes’ voor de bussen verschijnen wat reizen met de bus aantrekkelijker maakt. Wat ik wel mis is beleid voor elektrische steps. De aanwas ervan beheersen is een uitdaging, maar in grote steden zie ik echt een voordeel; minder Uber-ritjes en minder druk op het OV.

Zou u zelf bereid zijn tenminste 1 keer per week de auto voor het werk te laten staan?

Ik woon 10 minuten fietsen van mijn werk en bezit geen eigen auto. Mijn vriend heeft sinds kort een elektrische auto en die zouden we heel graag aanbieden als deelauto, maar dat mag volgens de leaseconstructie niet. Dat is wel erg jammer.

Met welke politicus zou u wel eens van gedachten willen ­wisselen?

De burgemeester van Los Angeles. Die wil in 2050 de gehele stad CO2-neutraal hebben en komt hiervoor met een integraal plan waarbij de stad onder andere veel meer groen wil toevoegen. Dat is nog eens een ambitie neerzetten!

Hoe ziet het Nederlandse v­ erkeersbeeld er over tien jaar uit?

Hopelijk is het tegen die tijd mogelijk om met een cabrio in de file te genieten van de zon in plaats van uitlaatgassen in te moeten ademen. Er komen meer deelauto’s waardoor de druk op de binnensteden verlicht wordt. Bij elk treinstation zijn er dan, net als de OV-fiets, een elektrische OV-deelauto’s te huren die je overal bijvoorbeeld op een hub mag achterlaten en dus niet weer op dezelfde plek hoeft terug te brengen. Meer autonoom verkeer ‘s nachts zorgt voor een betere regulering van de verkeersdruk en de inzet van drones helpt hulpdiensten te ondersteunen, bijvoorbeeld door bloedof orgaantransport. ●

27

28

SPECIALIST IN BEELD

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

YouTuber Master Milo en carrosserie­bouwers samen aan de slag Al enkele jaren kampt de carrosseriebranche met een tekort aan technisch personeel. Om jongeren te enthousiasmeren voor een baan in de sector hebben RAI CarrosserieNL en het Opleidingsfonds Carrosseriebouw (OOC) besloten de ­handen ineen te slaan. Dit gebeurde op een ludieke manier door YouTube vlogger Master Milo in te schakelen.

Master Milo is vanaf 9 december 2019 bezig geweest om een 4x4 te bouwen die geschikt is voor het transport van bomen, vertelt Jasper Burgers, beleidsadviseur onderwijs van de sectie RAI CarrosserieNL. ‘Met de vlogs van deze bekende YouTuber willen wij een beter beeld geven van de werkzaamheden binnen de sector en de diverse baanmogelijkheden voor jongeren belichten.’ Het tekort aan instroom van jongeren wordt volgens hem mede veroorzaakt doordat deze groep onvoldoende beeld heeft bij de activiteiten van de carrosserie- en trailerbouw. Beide organisaties ­willen daarom met praktische YouTube-vlogs jongens en meisjes die ­interesse hebben in voertuigtechniek, bewust maken van wat deze sector inhoudt en van de mogelijkheden voor een toekomstige baan.

Elke dag werd er een werkplaatsvlog gemaakt en uitgezonden, zegt ­Burgers. Daarnaast is een keer per week een samenvatting via Youtube verspreid. ‘Met zijn vlogs laat Master Milo zien hoe leuk techniek is. Met veel creativiteit en enthousiasme ontwerpt, bouwt en sleutelt hij aan motorvoertuigen. De vlogger is razend populair onder jongeren en volwassenen tussen de 15 tot 35 jaar. Het is bovendien een categorie met interesse voor techniek. Dat is precies de doelgroep om de carrosseriebouw meer bekendheid te geven en de instroom te bevorderen.’

Inmiddels telt zijn YouTube-kanaal 600.000 volgers en zijn YouTube-werkplaatsvlog zo’n 100.000. De Youtube vlogs zijn te vinden onder ‘masterMilo82’ en ‘Werkplaatsvlog’. Geïnteresseerden die Master Milo bekijken konden een truckplaatwerkschaalmodel aanvragen. ­Volgens Burgers was de belangstelling daarvoor groot en zijn inmiddels ruim 1.000 aanvragen ontvangen. ‘Met een aantal jongeren dat heeft aangegeven graag in de sector te willen gaan werken hebben we momenteel contact om hen daarbij zoveel mogelijk te ­helpen.’

Jongeren die meer willen weten over carrosseriebouw, carrosseriebouwbedrijven, opleidingen etc. kunnen hiervoor terecht op de website www.leerbedrijfcarrosserie.nl van RAI CarrosserieNL. ●

‘ Met zijn vlogs laat ­Master Milo zien hoe leuk techniek is’

EYE CATCHER

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

Jaaroverzicht 2019 RAI Vereniging

Transportsector op weg naar zero-emissie Een van de grote uitdagingen waar de transportbranche in 2019 voor stond was om een bijdrage te leveren aan de ­uitwerkingen van het Klimaatakkoord. De sectie Zware Bedrijfswagens van RAI Vereniging nam hiervoor actief deel aan de zogeheten ‘Logistieke Tafel’, als onderdeel van de Klimaattafel. Dit leidde uiteindelijk tot een compromis over de invoering van zero emissie zones voor stadslogistiek.

Verder komt er binnenkort concept wetgeving die moet leiden tot een kilometerheffing voor vrachtwagens zoals al eerder in het regeerakkoord was afgesproken. Een maatregel die direct gevolgen heeft voor het aantal gereden kilometers en dus ook onmiddellijk CO2-winst oplevert, zegt sectiemanager Wijnand de Geus in het onlangs verschenen Jaaroverzicht 2019 van RAI Ver-

van low emission trucks levert daarbij veel milieuwinst op en biedt de branche als geheel kansen om de ecologische footprint te reduceren. Voorwaarde is wel dat dit gebeurt onder de juiste omstandigheden.’

RAI Vereniging - Jaaroverzicht 2019

Mobiliteit van morgen start vandaag

Ontwikkelingsreis Hij noemt het positief dat de overheid daarbij gaat helpen via subsidies voor de aanschaf van elektri-

‘ 5.000 e-trucks in 2025 is een behoorlijk ­ambitieus streefcijfer’ eniging dat als thema heeft ‘Mobiliteit van morgen start vandaag’.

5.000 e-trucks in 2025 In het klimaatakkoord is vast­ gelegd dat er in Nederland in 2025 tenminste 5.000 elektrische trucks zouden moeten rondrijden.

Dat is volgens De Geus een behoorlijk ambitieus streefcijfer.

‘Wij zijn positief kritisch. Het is evident dat de omschakeling van fossiele naar hernieuwbare brandstoffen noodzakelijk is. De inzet

sche- en plug-in trucks, maar twijfelt er aan of dit voldoende is.

‘Vergeet niet dat de aanschafprijs van een e-truck een factor 3 hoger ligt vergeleken met een conventioneel voertuig, terwijl de actieradius fors lager is. Bovendien heeft de branche weinig tot geen ervaring met elektrisch rijden. Chauffeurs moeten anders worden opgeleid, er moet voldoende laadinfra in steden komen en ga zo maar door. Het is en wordt voor iedereen een ontwikkelingsreis.’ ●

jaaroverzicht 2019.indd 1

13-12-19 09:35

29

30

GASTCOLUMN

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

Kunstmatige intelligentie en het gevaar van gemakzucht Robots komen van oordsprong uit sciencefiction series. Ze hadden daar de vorm van een men­ selijk lichaam, met dat verschil dat ze van metaal gemaakt waren. In sommige verhalen gingen deze humanoïde robots zich tegen hun scheppers verzetten en namen ze de wereld over. In de dagelijkse praktijk liep het niet zo’n vaart. In de (auto)industrie en ruimtevaart bleken robots het werk sneller, goedkoper, langduriger en/of nauwkeuriger uit te voeren dan mensen. Deze robots zijn meestal niet veel meer dan armen met grijpers of lassers.

De echte robots gingen er heel anders uitzien dan de toekomstfilms suggereerden. Het waren helemaal geen metalen mensjes, maar kastjes op ons bureau, chips in onze auto’s of ze namen de vorm aan van stofzuigers en grasmaaiers die zelfstandig uit de kast of schuur komen om hun taken te verrichten.

Veelal nemen ze vervelend werk uit handen en aangezien we naar gemak smachtende wezens zijn, is vrijwel iedereen daar blij mee.

Er is ook weinig reden om bang te zijn dat stofzuigers of grasmaaiers onze plek in de wereld over gaan nemen. Net zoals de sciencefictionschrijvers wél konden voorspellen dat er robots kwamen, maar niet in welke vorm, hebben ze juist ingeschat dat er gevaar aan kleeft, maar niet in welke vorm.

Een van de grootste verschillen tussen mens en robot is in één woord te vangen: emotie.

Mensen worden beticht van robotachtig gedrag, als ze zich emotieloos gedragen. Al zijn de robots van vandaag zelflerend, autonoom en kunstmatig (hoog) intelligent, gemoedstoestanden kennen ze niet. Toch kunnen ze die wel van ons afpakken. Laten we eerlijk zijn; voor veel mensen betekent autorijden gewoon plezier. De controle over het voortuig, het imago van de auto, de identificatie met de krachtige machine en de snelheid. Het doet iets met ons. We kunnen uiting geven aan primitieve lusten en dat is fijn. Maar als dat nu straks allemaal zelfrijdend functioneert is de auto geworden tot een ongelooflijk inefficiënte treincoupé die alleen nog voorziet in onze behoefte aan privacy.

De echte gevaren komen uit andere hoeken.

Zo’n volledig zelfrijdend systeem is er natuurlijk nog lang niet. Op de weg ernaartoe wordt

ons brein opgezadeld met de schier onmogelijke opgave: ‘je hoeft zelf minder op te letten, maar je moet wel goed blijven opletten’. Auto’s kiezen zelf de rijstrook, houden zelf afstand en remmen zelf voor voetgangers. De verleiding om de rijtaak te verwaarlozen wordt wel erg groot. Maar, zo staat ook in alle kleine lettertjes van de koopcontracten, u blijft zelf verantwoordelijk als het toch mis mocht gaan.

Nog meer gevaren van kunstmatige intelligentie op de weg: we willen onze tijd nuttig besteden en dus gaan we werken in de zelfrijdende auto. Wederom tegenstrijdige signalen voor het brein. Als je leest in de auto zien je ogen het stille boek, wat niet overeenkomt met wat je evenwichtsorgaan ervaart: een beweging naar voren. Resultaat: verwarring in de Thalamus met massale wagenziekte tot gevolg.

En dan nog dit. Onze hersenen werken bij de gratie van oefening. Toen de rekenmachine werd uitgevonden verleerden onze kinderen het hoofdrekenen. De hypocampus (ons natuurlijke navigatiesysteem) wordt inactief als we alleen nog maar op onze TomTom vertrouwen. Smart Mobility veroorzaakt domme bestuurders. Onze hang naar gemak brengt ons stappen terug op de evolutionaire ladder.

Als het zover komt dan kunnen misschien uiteindelijk zelfs stofzuigers en grasmaaiers onze plek in de wereld vrij gemakkelijk overnemen. ● Gerard Tertoolen De Verkeerspsycholoog GTi www.deverkeerspsycholoog.nl

IN HET NIEUWS

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

Verkeerspsycholoog Dick de Waard

De impact van een verkeers­ ongeval is groot. Achter de kille ongevallen­cijfers schuilen ­verhalen van groot menselijk leed en verdriet Cora van Nieuwenhuizen, minister van IenW We doen al veel om de verkeersveiligheid te verbeteren. Denk aan het recente app-verbod op de fiets en de campagnes om mensen te wijzen op het gevaar van afleiding en alcohol in het verkeer.

Maar we moeten een stap extra zetten. Ik wil daarom een half ­miljard euro beschikbaar stellen en hoop dat provincies en gemeenten meedoen. Zodat we met elkaar de trend kunnen keren.

BRON: RIJKSOVERHEID

NieuwsFiets Media & Events Als dealer zou ik mikken op refurbished e-bikes BRON: TWITTER

Verkeersveiligheidscoalitie Door Ministerie IenW aangekondigde investeringen in verkeers­ veiligheid goed begin, ook snel actie nodig.

BRON: TWITTER

Toyota ingenieur Yoshikazu Tanaka We willen dat klanten de Mirai niet alleen aanschaffen omdat het een brandstofcelauto zonder schadelijke emissies is, maar vooral omdat het zeer aantrekkelijke auto is. We hopen dat de auto een belangrijke bijdrage kan leveren aan de realisatie van een samen­ leving gebaseerd op waterstof.

BRON: AFTERSALES MAGAZINE

Saskia Kluit, directeur Fietsersbond Als je ziet wat er allemaal op de weg komt qua vrachtfietsen, speed pedelecs, e-bikes en de groei in het fietsverkeer in de steden, zijn wij absoluut niet in staat dat goed en veilig op te vangen.

BRON: NOS

Als we appen op de fiets is er is sprake van verdeelde aandacht.

Je moet je aandacht verdelen tussen het verkeer en je telefoon.

Wat vooral opviel: bij bellen valt het nog mee, dat geeft een kleine verdeling in de aandacht. De grote verandering is de komst van de smartphone. Nu kijken we naar een klein schermpje onder het ­fietsen. Dat heeft een verslechtering van de veiligheid tot gevolg gehad.

BRON: NPO RADIO 1

Europese koepelorganisatie ACEA Er moeten meer prikkels komen voor transportbedrijven om daadwerkelijk duurzame vrachtwagens te kopen. Die prikkels zijn er nu veel te weinig. De meeste vervoerders kiezen dan ook nog steeds voor dieseltrucks.

BRON: TRUCKSTAR

Steven van Eijck, voorzitter RAI Vereniging Plug-in-hybrids, waarvan autofabrikanten dit jaar juist vele nieuwe modellen op de markt brengen, komen in een veel te negatief ­daglicht te staan. Vergeet niet dat Nederland nu een uitgebreide laadinfrastructuur heeft door de populariteit van deze auto’s enkele jaren geleden. Het heeft een enorm vliegwieleffect gehad.

BRON: RADAR-AVROTROS

Lex Hoefsloot, directeur Lightyear De productiehal op de Automotive Campus is geschikt voor de bouw van prototypes en ‘kleine volumes’. Voor de productie van grotere aantallen zal een uitbreiding in Helmond noodzakelijk zijn.

Waar de grootschalige productie van de ‘Lightyear Two’ zal plaatsvinden, staat nog niet vast. Er wordt met meerdere partijen wordt gesproken. Het kan nog alle kanten op.

BRON: EINDHOVENS DAGBLAD

Akio Toyoda, president Toyota Motor ­Corporation De luchtvaart is voor Toyota een doel voor de lange termijn. ­Hiermee hebben we de mogelijkheid om een revolutie te ontketenen in de toekomstige levensstijl van mensen en hun manier van vervoer. We hopen mensen de vrijheid van mobiliteit en plezier te kunnen bezorgen, ook in de lucht.

BRON: TUBANTIA

31

32

KALENDER

RAI VERENIGING MAGAZINE #1 FEBRUARI 2020

BIKE MOTION 28 febr. t/m 1 maart Fietsbeurs Jaarbeurs, Utrecht UITREIKING FIETS AWARDS 28 februari Bekendmaking van de Fiets, E-bike, Speed-Pedelec, Racefiets en MTB van het Jaar en Fiets Innovatie Awards tijdens Bike Motion Jaarbeurs, Utrecht

COMMERCIAL VEHICLE SHOW 28 t/m 30 april Tentoonstelling bedrijfswagens, trailers en bussen NEC, Birmingham

GENEVA INTERNATIONAL MOTOR SHOW 5 t/m 15 maart Internationale tentoonstelling ­personenauto’s Geneve, Zwitserland MOBILITEITSDINER 23 maart Diner met prominente gasten uit de mobiliteitsbranche, politiek, overheid en wetenschap Glazen zaal, Den Haag

Nieuwjaarsreceptie RAI Vereniging

INTERTRAFFIC AMSTERDAM 21 t/m 24 april Tentoonstelling voor infra­ structuur, traffic management, smart mobility, safety en parking RAI, Amsterdam

COLLECTIEVE RAI-STAND IAA HANNOVER 24 t/m 30 september Voor leden RAI CarrosserieNL Hannover, Duitsland

Ruim tweehonderd leden en relaties brachten op 16 januari tijdens de nieuwjaars­ receptie van RAI Vereniging in Café Amsterdam van het RAI-complex een toost uit op een voorspoedig 2020. Tijdens de bijeenkomst blikte algemeen voorzitter Steven van Eijck terug op de belangrijkste mobiliteitsmomenten van het voorbije jaar en belichtte de uitdagingen die de komende periode in het verschiet liggen. ●