advalvas | jaargang 60 | nr2 by Rob Bömer

Nr 2

12 september 2012 De Amsterdamse strijd tegen de kamernood

Waarom Hindoestanen op de PVV stemmen

Ineens had het kindeke Jezus er een armpje bij

Klokkenluiders zijn nog nergens veilig

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

STUDENT VAN HET JAAR — Jorim Tielbeek, intellectuele ADHD’er pag 8

De Amsterdamse starter kan inpakken.

Nieuw: de Starters Verhuisservice De Makelaarsvereniging amsterdam helpt starters de komende tijd een handje. of eigenlijk moeten we zeggen een paar heel sterke handjes. Want iedere starter die een huis koopt in regio groot amsterdam met

zowel een Mva aan- als verkoopmakelaar, wordt gratis verhuisd door de gespierde mannen van verhuisbedrijf de Wit en Zonen. kijk voor meer informatie en de actievoorwaarden op mva.nl.

www.mva.nl De Makelaarsvereniging aMsterDaM is De grootste regionale afDeling van De nvM

INHOUD

jaargang 60 — nr 2

Student van het jaar Jorim Tielbeek wil elite en kans8 armen bij elkaar brengen

VU NU Vrijdag 7 september 2012, 20.25 » Dak hoofdgebouw On the Roof filmfestival Foto Peter Valckx

Amsterdam bouwt Er komen duizenden kamers 10 bij, dankzij de crisis Bang voor de islam Waarom ook allochtonen op 14 de PVV stemmen Hé, nog een armpje De restauratie van De Aanbidding der Koningen

En verder Online

Opinie: dierencrisis

Column: Peter Nijkamp

Huisvesting: kamernood Brieven

Onderwijs: docent van het jaar

Onderzoeksnieuws

Opinie VU: onderwijskwaliteit

Column: Roos

Campus: klokkenluiders

Cultuur

Sleutelgat

Griff

Coverfoto StudioVU/Riechelle van der Valk

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 kamer 1-D-40 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans Secretariaat Barbara Vazquez, (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc. Vormgeving Rob Bömer, rbbmr.nl

ADVALVAS

Medewerkers Dick Roodenburg (Griffioen), Rianne Lindhout, Anita Mussche (redacteuren a.i.), Merlijn Draisma, Roos van Rijswijk, Bas van der Schot, StudioVU (Riechelle van der Valk, Yvonne Compier) Peter Valckx, Veerle Vrindts Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet, (023) 5714745 Druk Senefelder Misset, Doetinchem

nr 2 — 12 september 2012

Laatste nieuws Dagelijks vers nieuws op advalvas.vu.nl › ‘Actie, actie!’ › CvB nuanceert aantal ontslagen › Ultimatum vakbonden loopt om 12 uur af › Klachtenmeldpunt langstudeerboete › Tielbeek en Doreleijers student en docent van het jaar › Bonden willen actie › Wat er dit collegejaar anders is

StudioVU/Yvonne Compier

› Cultureel feest op VUcampus

› ‘Veelzeggend dat VUmc boodschapper slecht nieuws op non-actief stelt’ › Camera’s betrappen spiekende student › VUsionair Hemmerechts organiseert read-in › VU-baas roept vakbonden op in gesprek te blijven › Universiteiten moeten meer doen met minder geld › ‘Stop de uitverkoop van de universiteiten’ › Vakbonden stellen VU ultimatum › ‘Economie kan niet zonder fundamenteel onderzoek’ › Twitterdebat over kennis van start

De cast van Gerede Twijfel

VU-hoogleraar spil in nieuwe misdaadserie

echtspsycholoog Peter van Koppen, die rechterlijke dwalingen blootlegde in geruchtmakende zaken als de Schiedammer Parkmoord, heeft zijn eigen misdaadserie op televisie. De serie Gerede Twijfel, die 8 september begon, is gebaseerd op de oude strafzaken die hij met

zijn studenten openbrak. De serie wordt op tien achtereenvolgende zaterdagavonden door de regionale omroepen uitgezonden. In de serie neemt professor De Ruyter samen met zijn studenten oude strafdossiers onder de loep. Samen kijken zij of er fouten zijn gemaakt in het strafproces en uiteindelijk wordt de ultieme

vraag gesteld: is de veroordeelde wel de dader? Elke aflevering wordt een zaak belicht, iedere keer in een andere provincie. Het script is gebaseerd op echte dossiers, maar aangepast aan ‘de wetten van televisie’. (PB) Kijk naar de trailer op advalvas.vu.nl>nieuws> 29 augustus

Wat er dit collegejaar anders is Hoe lang heb je recht op een ov-kaart? Krijg je als masterstudent nog een basisbeurs?

et het academisch jaar voor de deur zetten we de belangrijkste veranderingen op een rijtje. Even gloorde er hoop en leek hij van het toneel te verdwijnen: de langstudeerboete. Toen CDAvoorman Sybrand Buma tijdens een verkiezingsdebat zei dat ook zijn partij er niets meer in zag, hoopte menig student dat de maatregel in een spoeddebat zou worden geschrapt. Maar de partij-

en werden het niet eens over het alternatief en het feest ging niet door. Vanaf dit collegejaar moet je de boete van 3063 euro dus daadwerkelijk betalen als je meer dan één jaar langer over je bachelor of master doet. Hij wordt bij het wettelijke collegegeld van 1771 euro opgeteld. Ben je bijvoorbeeld vijfdejaars bachelorstudent aan de universiteit en heb je komend studiejaar nog helemaal nodig om je diploma te halen, dan krijg je

een acceptgiro van 4834 euro in de brievenbus. De boete betaal je tegelijk met de rest van je collegegeld, in één keer, of in termijnen. Maar let op: studeer je in de loop van het collegejaar af, dan kun je het te veel betaalde collegegeld – én het te veel betaalde boetebedrag – terugvragen bij je hogeschool of universiteit. (HOP) Lees alle veranderingen op advalvas.vu.nl> nieuws> 5 september

nr 2 — 12 september 2012

ADVALVAS

online

Reorganisatie: spanning loopt op Maandag 3 september

De vakbonden stellen het VU-bestuur een ultimatum, met onder meer de eis dat er geen gedwongen ontslagen vallen.

Vrijdag 7 september

Het bestuur laat in een persbericht weten die garantie niet te willen geven. Ook zegt het bestuur dat minder mensen hun baan dreigen te verliezen dan de bonden beweren. Het bericht verscheen nadat de bonden een overleg met het bestuur

hadden afgezegd. Bestuurslid Bernadette Langius: “We willen niet in schriftelijke reacties met de vakbonden blijven praten.”

Om 12 uur begonnen de mobiele sirenes te loeien op het binnenplein. Daarmee gaven de vakbonden te kennen dat het ultimatum aan het college van bestuur is verstreken.

VU-bestuur – over nieuwe stappen. Mogelijk komt er een meldpunt waar medewerkers kunnen aangeven dat al een begint wordt gemaakt met uitvoering van reorganisaties. De OR wil dat het bestuur geen onomkeerbare maatregelen neemt tot 1 november: dan behandelt de Ondernemerskamer van de rechtbank de aangekondigde reorganisatie. (RL)

Vergadering van de ondernemingsraad – zonder het

Lees hoe het verder gaat tussen bestuur en personeel op advalvas.nl>nieuws

Maandag 10 september

Woensdag 12 september

De schuld van Rutte

twitter.com/advalvas_vu facebook.com/advalvas issuu.com/advalvas

Koken acht studie jaren

Geen paniek, zo moeilijk is het niet. Wij helpen je op weg advalvas.vu.nl/tips&trucs

Bouwen De stadscampus komt eraan. Wat gaat er allemaal gebeuren? advalvas.vu.nl/dossiers

Populair collegeld + langstudeerboetes = € 20.294

emissionair minister-president Mark Rutte stond van 1984 tot 1992 ingeschreven als geschiedenisstudent in Leiden. Wij berekenden met de tarieven van 2012 wat deze acht studiejaren hem nu zouden kosten. Acht jaar collegegeld van € 1.771, waarvan twee jaar met de langstudeerboete van € 3.063 erbovenop.

ADVALVAS

nr 2 — 12 september 2012

Het bericht over de alternatieve opening van het academisch jaar werd veel gelezen advalvas.vu.nl/meest gelezen

Razend De razende reporter ging het bos in met Wilfried Ernst, 50 jaar wetenschapper

(Re)tweets Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken @VUconnected Gegarandeerd drie inspirerende gesprekken met een ervaren ondernemer! #startup2012 schrijf je in! Gratis voor studenten! http://ow.ly/dxJF4 10-9_ Voor startende ondernemers die aan de slag gaan uit maatschappelijke betrokkenheid, start VU connected dit coachingstraject. @studentenbond Onduidelijkheid over de #langstudeerboete? Heb je een klacht? Op http://www. langstudeerboete.nu vind je duidelijke info en helpen we je verder! 7-9_In chaotische tijden voor studenten proberen hun belangenorganisaties samen hulp te bieden. Alles over de langstudeerboete, ruimte voor klachten en vragen én ondersteuning als je bezwaar wilt aantekenen. @LeonieHeres Hahaha, een beetje vreemd, maar wel leuk. Doe ook mee aan onderzoek van @VUamsterdam! #verkiezingen #onderzoek http://www.nrc.nl/wetenschap/2012/09/06/wetenschap-in-verkiezingstijd-doe-mee-aan-een-lijsttrekker-experiment/ … 6-9_Raad je premier-plaatje. Psychologiehoogleraar Mark van Vugt grijpt de verkiezingstijd aan om uit te zoeken hoe wij gezichten beoordelen. Kijk wat je kunt maken van de mengelmoesjes die hij maakte van de vier premierkandidaten. @johan_vermeer Interessant!!: “Een doeltreffend regeerakkoord voor onderwijs? Het staat al klaar http://fb.me/10mNSBCrf ” 6-9_Het perfecte regeerakkoord is niet alleen doeltreffend, maar kost ook weinig extra geld, de onderwijskoepels staan erachter en wereldwijde best practices zitten er in. En: het bestaat! In overleg met de Stichting van het Onderwijs heeft McKinsey een analyse opgesteld met onderwijsmaatregelen die ons land voor de komende vijf tot tien jaar kan nemen en die wereldwijd het meest effect hebben opgeleverd in andere hoogontwikkelde landen. Daarbij keek het gerenommeerde adviesbureau vooral naar praktische, diep doorwerkende acties.

Dierenpolitiek

opinie

Er komt ook nog een dierencrisis aan Verdeeldheid over diergebruik leidt tot een grote clash. Politici zijn hier niet op voorbereid. Dat voorspelt Tjard de Cock Buning. DOOR Tjard de Cock Buning BEELD Bas van der Schot

ie er ook als winnaar uit de verkiezingen komt, er is zwaar weer op komst. De financiële crisis is bekend, maar er komt nog een crisis aan. Als er weer een dierziekte uitbreekt waarbij massaal geruimd wordt, en dat gebeurt vroeg of laat, breekt er een storm los in Nederland. Boeren moeten van Den Haag met steeds minder subsidie eieren, melk en vlees produceren. Weinig consumenten willen meer betalen. Er komt goedkoop kippenvlees uit Azië aan; de WTO verbiedt maatregelen daartegen. Tegelijk groeien de steden verder, en daarmee het aantal huisdieren en de persoonlijke banden die mensen met dieren ervaren. Daardoor verliezen de commerciële dierhouders steeds meer sympathie van dierliefhebbers uit de steden. Hun licence to produce staat op de tocht. Er komt een moment dat alle tegenwerking te veel wordt. Of de boer verdwijnt, of er breekt rebellie uit bij grootste sector van Nederland. Het moment is niet ver meer. Het voorspellen van maatschappelijke debat is nieuw terrein. Het Athena Instituut (FALW-VU) en Van Hall-Larenstein hebben voor het ministerie van Economie, Landbouw & Innovatie ruim 2000 gewone burgers gepeild om waardeposities in kaart te brengen op het gebied

van dieren en hoe we met ze omgaan. Van mensen die stemmen is de positie redelijk bekend, maar nietstemmend Nederland vormt met zo’n 25 procent van de bevolking de grootste politieke partij. Het ministerie wilde weten waar de “Waarden” van Den Haag en de Nederlander de komende tien jaar uit elkaar gaan lopen. Wij bedachten een nieuwe methode om discussies over diergebruik in de maatschappij te voorspellen over tien tot twintig jaar. Er blijken drie even

sterke perspectieven te bestaan op de waarde van het dier: nut voor de mens, hun rol in de natuur en dieren als wezens met gevoel. Het is niet moeilijk om hierin kernwaarden van enkele politieke partijen te herkennen. Opvallend is dat 40 procent slechts een van de genoemde waarden belangrijk vindt. Dat wil zeggen dat deze mensen de twee andere waarden volstrekt irrelevant vinden. Ze zijn ongeveer gelijk verdeeld over de drie genoemde perspectieven. Het probleem is dat de Tweede Kamer coalities kan sluiten, terwijl de nutsgroep, natuurgroep en gevoelsgroep in het land lijnrecht tegenover elkaar blijven staan. Elk diergerelateerd onderwerp dat de ene groep voorstelt, zal niet ondersteund worden door de andere twee. Boeren die willen investeren in grotere stallen (nutsgroep) vinden altijd de twee andere groepen tegenover zich. Daarover zal fel gedebatteerd worden om de zwevende politici te winnen. Dat geldt ook voor onderwerpen als natuurbehoud versus bedrijventerreinen en meer dierenwelzijn versus plofkippen. Politiek pas op je tellen. Je kunt winnen in de Kamer, maar daarmee bereik je niet de harten van de sterk verdeelde burgers. Daar is meer voor nodig. Tjard de Cock Buning is hoogleraar toegepaste ethiek in de levenswetenschappen. Zijn rapport Denken over dieren staat op falw.vu.nl/nl/onderzoek/athena-institute.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 2 — 12 september 2012

ADVALVAS

column

VU-campus: van beton naar community Wisselcolumn Peter Nijkamp, universiteitshoogleraar en hoogleraar ruimtelijke economie.

foto StudioVU/Riechelle van der Valk

e VU-campus heeft over bereikbaarheid niets te klagen. Het hoofdgebouw wordt sinds kort door maar liefst vier tramlijnen bediend. Er zijn maar weinig instellingen in Amsterdam die zich in zo’n hoog serviceniveau van openbaar vervoer mogen verheugen. Telt men daar ook Station Zuid nog bij, dan is de VU met recht de best bereikbare universiteit van Nederland. ’s Ochtends proberen onafgebroken colonnes studenten en medewerkers de campus in gezwind tempo binnen te komen, waar vervolgens de liften in de betonnen kolossen van de VU verstopt raken (met wachttijden oplopend tot vijf à tien minuten in de piekuren). Er wordt bij het begin van het nieuwe studiejaar zelfs geklaagd over ernstige capaciteitsproblemen van het hoofdgebouw. Dat laatste lijkt me schromelijk overdreven. Afgezien van het feit dat een trapwandeling ook niet slecht is, dient opgemerkt te worden dat er ’s ochtends om zeven uur van congestie geen sprake is en dat geldt ook voor zeven uur ’s avonds. Enige flexibiliteit is dus gewenst. Dat leidt uiteraard wel tot iets langere

ADVALVAS

nr 2 — 12 september 2012

werktijden, maar dat lijkt me helemaal niet ongezond. Deze grijze kolos Om die reden geef ik mijn heeft blijkbaar colleges uitsluitend nog in de geen enkele avonduren. Capaciteitsmauitstraling als nagement op de VU is vooral een kwestie van tijdsmanageHome of ment. Science Maar smart-management vergt meer dan een kwantitatieve insteek. Er is ook behoefte aan betere imagomarketing. Vorige week stapte een van mijn medewerkers met een horde anderen uit de tram bij de VU-halte, waar hij werd aangeklampt door een nieuwe studente die niet de meute volgde, maar hem bedeesd vroeg waar het VU-gebouw te vinden was. De grijze betonnen kolos heeft blijkbaar geen enkele uitstraling als Home of Science. Deze vervreemdende vorm van jaren-zestigarchitectuur draagt zeker niet bij tot een VU-gemeenschapsgevoel. Het moet toch mogelijk zijn de buitenkant de campus en het hoofdgebouw een meer wervend karakter te geven, met meer visuele verfraaiing en meer het accent op het Huis van de Wetenschap. Er is genoeg deskundigheid in huis. Waarom streven we er ook niet naar bij het verlaten van de tramhalte de weg naar de VU duidelijk te markeren met gekleurde voetstappen richting VU? En waarom kunnen we dat ook niet doen vanaf Station Zuid, bij voorkeur ondersteund

met een galerij van artistiek verantwoorde borden of foto’s, waardoor elke bezoeker bij het verlaten van de trein of tram al het gevoel krijgt, opgenomen te zijn in de VU-gemeenschap? Toegegeven, de campus is vorige week opgesierd met foto’s van gelauwerde VU-wetenschappers. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat zoiets zeker de ijdelheid van de desbetreffende collega’s zal strelen. Maar het VU-huis bestaat ook uit studenten en ondersteunend personeel. We hebben gelukkig veel gelauwerde studenten (op het terrein van studie, initiatiefontwikkeling, rolmodelvervulling, sport en kunst) die het evenzeer verdienen in het zonnetje te worden gezet. Ik pleit ervoor dat de VU-campus ook de beeltenis van onze succesvolle Nachwuchs tentoonstelt. En wat te denken van onontbeerlijke secretaresses, toegewijde personeelsfunctionarissen, vriendelijke schoonmakers en behulpzaam ondersteunend personeel? Zonder hun inzet zou ons leven hier een regelrecht drama worden! Per slot van rekening wordt het grootste werkplezier gevormd door wederzijdse erkenning en respect.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

‘Ik wil de kloof tussen kansarmen en de elite dichten’

Jorim Tielbeek, student van het jaar ‘Oud-hoogleraar Buikhuisen leerde me focussen’ 8

nr 2 — 12 september 2012

ADVALVAS

in actie

Ooit werd hij een intellectuele ADHD’er genoemd. Tijdens de opening van het academisch jaar won Tielbeek de StudenTalentprijs: kan hij vast wat van zijn studieschuld afbetalen.

DOOR ZAHRA ASTITOU FOTO STUDIOVU/RIECHELLE VAN DER VALK

oe voelt het om de beste student van de VU te zijn? “Ik heb niet echt het gevoel dat ik de beste student ben, maar ben wel zeer vereerd dat de jury talent in mij ziet. Deze prijs is een krans op mijn academische studieloopbaan, een signaal dat ik op de goede weg ben.” Je was nogal matig in jouw complimenten aan de VU, je noemde haar ‘niet een bijzonder geweldige instelling’. “Dat was bedoeld als knipoog. Ik heb met plezier aan de VU gestudeerd en kan niet beoordelen of de VU beter is dan andere universiteiten. Haar multiculturaliteit vind ik een sterk punt. Diversiteit werkt verrijkend omdat elke cultuur kan bijdragen aan nieuwe inzichten en nieuwe kennis.” Je vertelde dat een professor jou een intellectuele ADHD’er noemde. Kun je dat uitleggen? “Dat was oud-hoogleraar criminologie Wouter Buikhuisen, die in de jaren zeventig onderzoek deed naar de oorzaken van crimineel gedrag. Hij legde de nadruk op biologische factoren, wat in die tijd niet gebruikelijk was en zodoende veel controverse opleverde. Ik sprak hem over zijn ervaringen omdat ik zelf geïn-

ADVALVAS

nr 2 — 12 september 2012

teresseerd ben in het onderzoeken van antisociaal gedrag vanuit een neurobiologische invalshoek. Hij noemde mij een intellectuele ADHD’er vanwege mijn interesse in verschillende disciplines en wees mij erop dat het zaak is op een bepaald moment een focus te vinden om de diepte in te kunnen gaan. Buikhuisen illustreerde dat met het citaat: in de beperking toont zich de meester.” Waar komt jouw interesse in antisociaal gedrag vandaan? “Sinds de middelbare school vind ik crimineel gedrag fascinerend omdat je het vanuit verschillende invalshoeken kunt bestuderen. Een groot deel van de jongeren kampt met gedragsproblemen. Omdat ik zelf niet in een elitewijk ben opgegroeid, heb ik het idee dat ik mij beter kan inleven in de belevingswereld van die jongeren. Ik ben met criminologie begonnen omdat ik inzicht wilde krijgen in de omgevingsfactoren die tot probleemgedrag leiden. Maar ik miste het biologische aspect, waardoor ik psychologie erbij ben gaan doen en mij heb gespecialiseerd in de neurowetenschappen. De neurobiologie geeft inzicht in de wisselwerking tussen gedrag en biologische factoren. Het combineren van criminologie met neurobiologie trekt mij. Uiteindelijk wil ik de kloof tussen de elite en de kansarmen in de maatschappij proberen te dichten door ze kennis te laten maken met elkaars werelden.” Waar haal je jouw inspiratie vandaan? “Ik ben geïnspireerd geraakt door politiek filosoof John Rawls, schrijver van A Theory of Justice. Hij introduceerde het concept van veil of ignorance. Het is een

Jorim Tielbeek

1986 Geboren 24 november, Zwolle 2007-2012 Bachelor criminologie 2007-2010 Bachelor psychologie 2008-2010 Honoursprogramme 2010-2012 Master neurowetenschappen 2010 Huygens Scholarship Programme 2011-2012 The Leaders for Economic Change Programme 2011 Exchange honours master of neurosciences 2011-2012 Deelnemer student ambassadeursprogramma Maleisië

methode om moraliteit aan de hand van een gedachte-experiment vast te stellen. Daarbij weet je niets over jouw maatschappelijke positie, ras, geologische locatie. De vraag is: hoe zou je de wereld in zo’n situatie dan politiek, maatschappelijk en sociaal gezien ordenen?” Je maakt je naast je studie ook hard voor onderwijsvernieuwing. “Dat klopt. Ik ben een voorstander van het liberal arts-paradigma, zoals het op het Amsterdam University College wordt aangeboden. Daarbij worden er in het eerste collegejaar algemene vakken gedoceerd, zodat studenten zich breder kunnen oriënteren. Dit kan de kans verminderen op verkeerde studiekeuzes. Veel studenten hebben aan het begin van hun studiecarrière namelijk nog niet voor ogen wat ze willen. Ik ben ook een voorstander van meer interactie tussen het werkveld en de feitelijke studie, zodat studenten via trial and error kunnen achterhalen wat hun studie daadwerkelijk inhoudt.” Wat ga je met het prijzengeld van 1.771 euro doen? “Ik denk eraan om mee te doen aan een Model United Nations-programma over internationale politiek in Istanbul. Maar misschien kan ik het bedrag beter gebruiken om te beginnen met het aflossen van mijn studieschuld. Aangezien ik geen tijd heb gehad voor een bijbaan, heb ik nu een studieschuld van zo’n 20.000 euro.”

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Huisvesting

Emma Schröder woont nu in het voormalige Acta-pand, dat ze zelf hielp verbouwen. 10

nr 2 — 12 september 2012

ADVALVAS

studenten

De Amsterdamse strijd tegen de kamernood Er zijn al tienduizend kamers in Amsterdam bijgekomen en de volgende tienduizend staan in de steigers. Mede dankzij de crisis.

DOOR DIRK DE HOOG FOTO’S STUDIOVU/RIECHELLE VAN DER VALK

oed nieuws voor Amsterdamse studenten. Ikea wil kant-en-klaar ingerichte kamers in de stad gaan verhuren. Het plan is een van de vele projecten in de stad om het nijpend tekort aan studentenkamers terug te dringen. Zo’n zes jaar geleden luidden de universiteiten en hogescholen in de hoofdstad de noodklok. De kamernood was zo groot geworden dat de instellingen vreesden dat studenten de stad links zouden laten liggen. Volgens de studentenbond Asva waren er in 2005 minstens 20.000 eenheden te weinig, met als gevolg dat de kamerhuren in Amsterdam de pan uitrezen. Het toenmalige gemeentebestuur stelde een Noodplan Studentenhuisvesting op om voor 2010 zo’n 7600 eenheden te realiseren. In die tijd zijn de containerdorpen aan de Houthavens, het NDSMterrein en de Wenckebachweg gebouwd. Het stadsbestuur dat in 2010 aantrad, wil daar nog veel aan toevoegen. “Ik ben er trots op dat we in Amsterdam in vier jaar tijd nog eens negenduizend studenten-

ADVALVAS

nr 2 — 12 september 2012

eenheden gaan creëren. Maar goede oplossingen Studentenkomen ook vaak van de huisvesting is nu betrokkenen zelf”, zei interessant voor wethouder Freek Ossel. investeerders: je Hij gaf voor de zomer van hebt geen risico op 2012 het startsein voor de bouw van de Spinozaleegstand campus in Zuidoost, waar 700 woningen komen. Dit is een initiatief van beleggingsgroep Axcellent, bouwbedrijf Plegt-Vos, woningstichting Duwo en stadsdeel Zuidoost. Koopstudio’s en studentenhotels “De crisis helpt ons een handje om het aantal van negenduizend nieuwe eenheden te halen”, vertelt Lous Vinken die het programma van de gemeente coördineert. “Veel bouwprojecten liggen stil. Daardoor is studentenhuisvesting nu interessant voor investeerders. Het levert een vaste stroom inkomsten op en je hebt geen risico op leegstand. Daarom hoopt de gemeente dat niet alleen woningcorporaties in studentenhuisvesting investeren, maar ook projectontwikkelaars. En dat lijkt te lukken.” Een van de particuliere projecten is het ontwikkelen van koopstudio’s in het Amstelkwartier. Ook verbouwt een particuliere ondernemer het voormalig Elsevier-kantoor aan de Jan van Galenstraat tot een studentenhotel met 700 kamers. Daar krijgen de bewoners voor zo’n 200 euro per week volledige kost en inwoning. De exploitant gokt voor een deel op buitenlandse studenten. Ook het voormalige GAK-kantoor in West is deels met particulier geld verbouwd tot studio’s die verkocht dan wel verhuurd worden.

“We halen echt alles uit de kast”, zegt Vinken. “Een van de maatregelen is dat woningcorporaties kleine appartementen reserveren voor studenten. Daarmee hopen we er zo’n tweeduizend eenheden bij te krijgen. Daarnaast verhuren we tijdelijk woningen die leeg komen vanwege stadsvernieuwing. En door invoering van het campuscontract komen elk jaar studentenkamers vrij die vroeger bezet bleven door afgestudeerden.” Wel erg veel tijdelijk De studentenvakbonden verwijten de gemeente dat er vooral tijdelijke voorzieningen worden getroffen en er weinig echt nieuwe flats bijkomen. Met die kritiek is Vinken het niet eens. “Er zijn ook structurele studentenwoningen in uitvoering, bijvoorbeeld 600 flats op Science Park en 150 op de Amstelcampus van de Hogeschool van Amsterdam. We wilden in 2006 snel iets van de grond krijgen. Daarom zijn we onder meer met die containerwoningen begonnen. Die zouden eerst vijf jaar blijven staan, maar dat is nu bijna overal minstens tien jaar geworden. Bovendien hebben we ze niet meegeteld in onze resultaten. Dus eigenlijk mag je er drieduizend eenheden bij optellen.” Kantoren ombouwen Ook stellen de bonden dat het aantal studenten in Amsterdam harder groeit

Huisvesting

dan de gemeente bijbouwt. Dat spreekt Vinken eveneens tegen. “De aantallen zijn een schatting van de universiteiten en hogescholen zelf en juist gebaseerd op de verwachte groei van het studentenaantal.” Veel mensen denken de kamernood te kunnen oplossen door lege kantoren om te bouwen. In Amsterdam staat namelijk 14 procent leeg, zo’n 1,4 miljoen vierkante meter. Maar Vinken verwacht daar geen wonderen van. “Een aantal projecten loopt goed, zoals het oude gebouw van de faculteit Tandheelkunde Acta, maar veel kantoren zijn niet erg geschikt om te verbouwen tot studentenwoningen. Denk aan het sanitair, de bouwvoorschriften en de brandveiligheid. Verbouwen is daarom vaak te duur. Bovendien hopen eigenaren van kantoorpanden ondanks de leegstand nog steeds hun aankoopinvestering terug te kunnen verdienen. Dan is een hotel bijvoorbeeld aantrekkelijker.” Student moet concurreren Stadsdelen tonen steeds meer interesse in studenten. Vinken: “Studenten zijn pioniers, brengen nieuwe activiteiten naar de buurten en maken de wijken meer gemêleerd. Bijvoorbeeld op het Javaplein in Oost zijn huizen die eerst gesloopt zouden worden, succesvol verbouwd tot studentenwoningen. In Oud-West en Zuidoost wonen inmiddels heel veel studenten. En op verzoek van het stadsdeel Zuid komen er zo’n 500 tijdelijke eenheden aan de De Boelelaan naast de sporthal van de UvA.” Of 20.000 erbij in 2014 genoeg is, weet ze niet. “Amsterdam is een aantrekkelijke woonstad. Studenten moeten dus altijd concurreren met andere kamer- en woningzoekenden. Maar het kan zijn dat het aantal studenten weer gaat dalen. Wat zijn bijvoorbeeld de effecten van de bezuinigingen? Misschien blijven studenten daardoor wel langer thuis wonen.” Vinken noemt de aanpak van de gemeente een succes. “In 2011 studeerden er zo’n honderdduizend mensen in Amsterdam, van wie 43.000 ook daadwerkelijk in de stad woonden. Dus dat tussen 2006 en 2011 er 10.000 eenheden bij zijn gekomen, is een substantiële bijdrage. En als er nog eens 10.000 eenheden bijkomen, zijn we een heel eind op weg met het oplossen van de kamernood.” Lees de reactie van studentenvakbond SRVU op advalvas.vu.nl > opinie.

Huurverlaging bij elkaar geklust vader ook meehielp, hoefde Emma maar drie dagen te klussen. “Dat was vooral het plaatsen van gipsplaten. We moesten wel elke ochtend om zeven uur beginnen”, vertelt Emma. Ze komt uit Castricum en had een tussenjaar genomen voordat ze nu, in september, aan haar studie gezondheidswetenschappen is begonnen. “Ik kreeg in december de tip van vrienden die aan de UvA studeerden dat deze mogelijkheid er kwam. En ik heb me gelijk aangemeld. Je hoort toch dat het moeilijk is woonruimte te vinden in Amsterdam en op deze manier had ik snel een kamer.”

Emma Schröder (19) is de gelukkige bewoner van een kamer in de oude betonkolos van de faculteit tandheelkunde Acta in AmsterdamWest.

oen Acta verhuisde naar nieuwbouw naast VUmc sloegen verschillende partijen de handen ineen onder de naam Go West, om het gebouw voor minstens tien jaar geschikt te maken voor 460 studentenkamers. Op de begane grond en eerste verdieping komen ateliers, een restaurant en een theaterzaaltje. Om de kamers betaalbaar te houden, konden de toekomstige bewoners zelf helpen met de verbouwing: 48 uur werk levert een tien procent lagere huur op. Omdat haar

Huiskamergevoel Ze is hartstikke blij met haar optrekje op zo’n kwartier fietsen van de VU. “Voor 335 euro inclusief internet heb ik een kamer van 18 vierkante meter. Waar vind je dat in Amsterdam?” zegt ze enthousiast. Die 18 vierkante meters zijn inclusief een zelfgebouwd plateau in haar kamer, want die is meer dan vier meter hoog. Sanitair en keuken deelt ze met 17 andere bewoners. “Zo’n keuken samen geeft een huiskamergevoel. Dat vind ik wel gezellig. En we hebben al een eigen Facebook-pagina, erg handig.” Tot nu toe gaat het er redelijk geordend aan toe in het door de bewonersvereniging zelf gerunde pand. Voor elke eenheid is een toezichthouder aangesteld. Die kan boetes opleggen, bijvoorbeeld als je ’s avonds laat de muziek nog hard hebt aanstaan, of als je je niet aan je schoonmaakbeurt houdt. “Ik houd het hier wel een paar jaar uit”, zegt Emma. Dat het pand buiten het centrum ligt, vindt ze geen probleem. “Met een paar minuten lopen ben ik bij het metrostation en het Vondelpark is een kwartiertje fietsen. Ik vind dit een prima woonbuurt met een Gamma om de hoek. Handig met al die klussen die we nog moeten doen.” (DdH) Meer info op go-west.nu.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 2 — 12 september 2012

ADVALVAS

brieven

eacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

Vakantie Een universiteit bestaat alleen bij gratie van kwaliteit, en volgens Nijkamp (wisselcolumn in Advalvas 1) passen vakantiedagen daar niet bij. We kunnen de mensen ook afrekenen op prestatiedoelen, dus afschaffen maar die vakantiedagen. Goed idee! Weet je wat? De kwaliteit van de universiteit is er eigenlijk ook niet bij gebaat dat mensen tijd besteden aan hun partner, hun kinderen, familieleden of vrienden. Dus we moeten alleen mensen aannemen die daar geen last van hebben. En waarom moeten werknemers van de VU naar begrafenissen? Onzin. Naar de dokter, idem dito. De VU kan advertentie

ongezonde mensen niet gebruiken. Naar de kerk of moskee? Ga toch weg, geen serieuze wetenschapper heeft daar iets te zoeken. Zodoende blijven er op de VU alleen wat contact- en gevoelsarme ongelovige wetenschappers over, die dan lekker ongestoord zeven dagen per week hun prestatiedoelen kunnen halen. Al sinds het Interbellum bedingen vakbonden en individuele werknemers het recht op vakantiedagen. Voor veel mensen is dat een belangrijk deel van hun beloning, naast hun salaris. Waarom? Omdat zij wel al die dingen willen doen die normale mensen doen en daarover geen verantwoording af willen leggen aan hun werkgever. Politieke partijen die die mensen vertegenwoordigden, hebben al vijftig jaar geleden een minimum aantal vakantiedagen in de wet weten vast te leggen. De rest is onderhandeling. Kwestie van marktwerking dus.

Gek genoeg vergeet econoom Nijkamp dus dat er – als het gaat om de kwaliteit – niet alleen een vraagkant is, maar ook een aanbodkant. Werknemers zien voor de geleverde kwaliteit graag een redelijke beloning tegemoet, inclusief vakantiedagen. En als Nijkamp liever loon heeft dan vakantie, prima, dan levert hij toch zijn extra vakantiedagen in? Willemijn Roozendaal, universitair hoofddocent arbeidsrecht

Alternatieve opening De Verontruste VU’ers haalden het landelijk nieuws met een alternatieve opening van het academisch jaar. Een slimme zet. Wat bij de bèta’s al jaren aan de gang is, barst nu in alle hevigheid op alle niveaus los. Vlak voor dat de financiële puinhopen bij FALW zichtbaar werden, is de eindverantwoordelijke vol goede moed aan een nieuwe klus begonnen. Die overigens ten onder lijkt te gaan aan dezelfde problemen: de organisatie kan deze megalomane verandering niet aan. Docenten en onderzoekers worden nauwgezet gecontroleerd door citaties en onderwijsenquêtes, managers lijken zich nooit te hoeven verantwoorden. Het grootste gevaar van deze reorganisatie schuilt in de veranderingen die intern worden door-

gevoerd. De macht wordt verder geconsolideerd. De directeuren bedrijfsvoering regelen samen met het bestuur wat er op een faculteit gebeurt. Zoals fijntjes in het rapport wordt omschreven: door wijzigingen in de governance hoeft het bestuur minder te managen en te coördineren, maar kan het meer besturen. De beta’s zelf, volkomen murw van alle reorganisaties, schaalvergrotingen en bezuinigingen, hebben iets anders aan hun hoofd. Vandaar wellicht hun beperkte aanwezigheid binnen de groep van Verontruste VU’ers. Ze hebben de hoop allang opgegeven en leggen hun toekomst in de handen van de fusie met de UvA. Veel bèta’s zien allang geen heil meer in de financiële randvoorwaarden. Straks hebben we een van boven af geleide organisatie, zonder inspraak van docenten en onderzoekers. In een evenwichtige organisatie moeten juist diegenen die het werk doen, ook richting kunnen geven aan de invulling van randvoorwaarden. Dat is de grootste uitdaging. Op het laatst probeerde rector Bouter de aanwezigen nog te verleiden om ook de ‘echte’ opening bij te wonen, want er wachtte nog een verrassing. Er zullen maar weinig mensen binnen het onderwijs en onderzoek de tijd hebben om dit allemaal bij te wonen. Niemand gelooft meer in een verrassing. Michel Groen, lid onderdeelcommissie FALW

advertentie

stel je moo lustrumreis iste sa met djosermen Vraag een gratis offer te aan!

DJOSER.NL 071512 64 00 ADVALVAS

nr 2 — 12 september 2012

Politiek

Bang voor de moslims, niet voor de Turkse buurman Allochtonen die op een anti-allochtonenpartij stemmen. Je verzint het niet, maar toch is het zo, blijkt uit onderzoek van masterstudent Shashi Roopram.

Door peter breedveld Foto Rob Bömer

‘M

uselman ka batcha kabhie na acha aur kabhie na sacha, hamesa harami ka batcha’, luidt een gezegde in Sarnami, de taal van de Surinaamse Hindoestanen: ‘Moslims zijn niet te vertrouwen, zeggen nooit de waarheid en ze zijn onverbeterlijk’. Voor Shashi Roopram, die binnenkort zijn researchmaster social research voltooit, het bewijs dat de weerzin tegen moslims onder Surinaams-Hindoestaanse Nederlanders niet zomaar uit de lucht is komen vallen en ook niet in Nederland is ontstaan. ‘Anti-moslimretoriek maakt structureel deel uit van de ideeën die circuleren in de Surinaams-Hindoestaanse gemeenschap’, schrijft Roopram in zijn paper over PVV-stemmende SurinaamsHindoestaanse Nederlanders.

Kwaad daglicht Pardon? Surinamers die PVV stemmen? Allochtonen die zich voelen aangetrokken tot een partij die zich keer op keer tégen allochtonen richt? “Ze voelen zich

niet aangesproken”, zegt Roopram. “Ze zeggen: wij zijn succesvol, wij passen ons aan.” Roopram, zelf Surinaams-Hindoestaanse Nederlander, deed antropologisch veldwerk binnen zijn eigen Surinaams-Hindoestaanse gemeenschap. Hij sprak veel mensen en nam bij twintig van hen diepte-interviews af. “Ik wist natuurlijk hoe er binnen de Hindoestaanse gemeenschap over moslims gesproken wordt. Ik ben ook een tijd actief geweest voor de PvdA, daar werden dan grappen gemaakt met een serieuze ondertoon: jouw mensen stemmen toch PVV?” Zijn onderzoek trok twee weken geleden veel mediaaandacht. Er kwam ook kritiek uit de Hindoestaanse gemeenschap. Dat het maar om een marginale groep ging, die zo alle Surinaamse Hindoestanen in een kwaad daglicht stelt. Verzorgingsstaat “Ik heb geen cijfers, ik weet niet om hoeveel Hindoestaanse PVV-stemmers het gaat”, zegt Roopram. “Maar ik weet wel dat er binnen de hele gemeenschap een hardnekkig beeld van ‘Wij zijn succesvol. moslims en Turken en Wij passen ons Marokkanen bestaat. En aan’ ik ben als antropoloog niet zozeer geïnteresseerd in het feit dat ze PVV stemmen, maar vooral in waarom ze het doen.” Roopram somt drie redenen op. Ten eerste vinden

ze dat bepaalde immigrantengroepen, zoals Marokkanen en Turken, teren op de verzorgingsstaat. Ten tweede zeggen ze overlast te ondervinden van Turken, Marokkanen en Polen. Ten derde zijn ze anti-islam. “Die anti-islamitische sentimenten zie je vooral bij de hindoes die zich beroepen op nationalistische ideeën”, aldus Roopram. “Ik deel de PVV-stemmende Hindoestanen in twee groepen in: degenen die zichzelf zien als succesvolle, goed geïntegreerde immigranten - daar zitten trouwens ook moslims bij - en die nationalistische hindoes. Die wijzen naar de geschiedenis van India, waar moslims en hindoes veel oorlog met elkaar hebben gevoerd. Ze denken dat Nederland hetzelfde te wachten staat.” Niet dom De islamofobie neemt koortsachtige vormen aan, blijkens de citaten in Rooprams paper. De 45-jarige Vijay, bijvoorbeeld, oreert dat moslims als doel hebben de hele wereld te veroveren in afwachting van de terugkeer van Jezus Christus en het Einde der Tijden. “Voor veel van deze PVV-stemmers is Wilders de gedroomde premier”, zegt Roopram. “Een politicus die niet, zoals alle andere politici, om de hete brij heen

nr 2 — 12 september 2012

ADVALVAS

wetenschap

‘Voor veel van deze PVV-stemmers is Wilders de gedroomde premier’

draait en die in heldere bewoordingen zegt waar het op staat.” Hij vindt het te gemakkelijk om mensen die PVV stemmen weg te zetten als racist of xenofoob. “Als je met ze praat, ontdek je dat één zo’n etiket de lading niet dekt. Toen ik in Den Haag campagnewerk deed voor de PvdA, ontmoette ik mensen die op moslims scheldden, maar die het ontzettend goed konden vinden met hun Turkse moslimbuurman. Ik sprak een sari-verkoper die mopperde over moslims die zich niet aanpassen en zich in hijab of boerka hullen. Ik zei: Maar u verkoopt zelf sari’s!” Dom zijn ze volgens Roopram evenmin. “Het zijn doorgaans goed geïnformeerde, kritische, conservatieve mensen die precies menen te weten waar het aan schort in Nederland. Uit gesprekken blijkt ook dat ze zich niet heel veel illusies maken over Wilders’ beloftes. Veel Hindoestanen zijn bijvoorbeeld tegen zijn harde uitspraken over ‘kopvoddentax’, maar ze zien dat die harde standpunten leiden tot verandering bij de andere politieke partijen, en dat hij dus wel degelijk dingen voor elkaar krijgt.” “Mensen zijn vaten vol tegenstrijdigheden”, zegt Roopram. Hij weet zelfs van Turkse moslims die PVV stemmen, uit angst voor het verdwijnen van de seculiere staat. Met dit onderzoek heeft hij alleen nog maar aan de oppervlakte gekrast, denkt hij. Hij wil graag erop promoveren. “Maar als buitenpromovendus. Ik heb geen zin om onderzoeksvoorstellen in te dienen en dan te wachten tot mijn voorstel eindelijk gehonoreerd wordt.”

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. ADVALVAS

nr 2 — 12 september 2012

Restaureren

Hé,

nog een armpje Restaurator Gwen Tauber voelde meteen dat er iets niet klopte aan het schilderij van Farinati. Een speurtocht naar het armpje van Jezus en de herkomst van de verf.

et ateliergebouw van het Rijksmuseum Amsterdam heeft soms meer weg van een detectivebureau dan van een werkplaats. Hier restaureren ze schilderijen. Maar hoe weet je welke figuren al vanaf het begin op het schilderij thuishoorden? En wat was bijvoorbeeld de oorspronkelijke stand van het armpje van Jezus op een doek van Paolo Farinati? Restaurator Gwen Tauber kreeg het verzoek De aanbidding der koningen van Farinati onder handen te nemen en had meteen al het gevoel dat er iets niet klopte aan dit schilderij uit 1592: drie koningen en hun gevolg verdringen zich rondom Maria en haar pasgeboren, maar al behoorlijk vadsige kindje Jezus. “Het doek was in zeer slechte staat”, vertelt Tauber. Het vernis was vergeeld, de verflaag behoorlijk beschadigd. Nadat ze het vernis had verwijderd, werd haar

Nieuwe techniek met loodisotopen Het was niet het enige dat vreemd overkwam op het schilderij. Er zat een onlogisch stuk lucht aan de bovenrand van het doek, de nek van het paard had een rare extra rand, en in het midden van het schilderij liep een verticale band waar

Gwen Tauber

DOOR MARLIES TER VOORDE

vermoeden dat er iets merkwaardigs aan de hand was, bevestigd: het kindje Jezus had er een extra arm bij gekregen. Achter het mollige armpje waarmee hij op het been van zijn moeder steunde, kwam nu een tweede linkerhand tevoorschijn, de wijs- en middelvinger in een V-teken de lucht in stekend, zoals dat bij zijn rechterhand ook al het geval was. Deze arm had Jezus dus eerst gehad, voor iemand hem op het been van zijn moeder had laten leunen. “Op zich niks bijzonders”, zegt Tauber. “We zien dat best vaak, het gebeurt natuurlijk regelmatig dat een schilder ergens niet tevreden over is, en er dan iets anders overheen schildert.” Maar het armpje dat je eerst zag, paste niet bij Farinati, vond ze. Terwijl de uitgestrekte arm met de zegenende V-vingers die onder het vernis tevoorschijn was gekomen, juist zo kenmerkend was.

nr 2 — 12 september 2012

ADVALVAS

wetenschap

Paolo Farinato, De aanbidding der koningen ( röntgenopname, detail )

ADVALVAS

nr 2 — 12 september 2012

Restaureren

Spectaculair resultaat Tauber liet de verf uit de hand met de opgestoken vingers testen – die bij het schoonmaken tevoorschijn was gekomen – evenals de verf van het armpje dat al eerder zichtbaar was. Verder werd de witte verf van de lucht geanalyseerd, en dat van de voet van een man met een paard, waarvan men al zeker wist dat die bij een latere restauratie was overgeschilderd. Na de analyses bepaalden ze de herkomst van de verf met behulp van het Isotrace Laboratory in Oxford, waar een enorme database is van de samenstelling van ertsen wereldwijd. Het resultaat was spectaculair. “Het handje van Jezus dat onder het vernis vandaan was gekomen, bleek lood te bevatten uit de Zuid-Alpen in Oostenrijk, vlak bij de grens met Noord-Italië”, vertelt

De derde arm, de lucht en de voet moeten in Noord-Europa zijn toegevoegd

Davies, “terwijl het lood in alle andere verfmonsters afkomstig was uit mijnen in Engeland die sinds de Middeleeuwen in bedrijf waren.” Verfschilfertjes uit de regio Omdat lood niet zeldzaam is, maar wel behoorlijk zwaar, gaat men ervan uit dat loodwit relatief dicht bij de mijn geproduceerd en gebruikt werd. Dit zou dus betekenen dat Farinati zijn verf uit Zuid-Oostenrijk of Noord-Italië betrok, hetgeen niet verwonderlijk is voor een schilder die in Verona woonde. De derde arm, de lucht en de voet moeten echter ergens in Noord-Europa zijn toegevoegd. Dat kan in Engeland zijn geweest, maar ook in België of Nederland, landen die zelf geen loodmijnen hebben. Daar heeft waarschijnlijk een tweede schilder zijn eigen persoonlijke touch aan het doek gegeven. Voorwaar een mooi resultaat. Maar Matthew Thirlwall, hoogleraar isotopengeochemie aan de Royal Holloway University in Londen, vraagt zich af of de Amsterdamse onderzoekers niet

Carola van Wijk/Afdeling Beeld, Rijksmuseum Amsterdam

de kleuren net even anders waren. “Dat laatste kan gebeuren na een restauratie met olieverf, omdat die in de loop der tijd vaak net anders blijkt te verkleuren dan de oorspronkelijke verf”, zegt Tauber, “maar alles bij elkaar genomen leek hier iemand wel erg rigoureus zijn eigen stempel op het werk gezet te hebben.” De traditionele technische analyses die Tauber gebruikte om te testen of haar onderbuikgevoel klopte, liepen allemaal op niets uit. Zowel op röntgenfoto’s als verfdwarsdoorsnedes – onder infrarood en ultraviolet licht – was niets bijzonders te zien. Daarom besloot zij haar toevlucht te nemen tot een relatief nieuwe techniek: de loodisotopen-analyse. Door de verhouding van loodisotopen in verf te bepalen, schatten onderzoekers in uit welke streek het lood afkomstig is, en in welke regio een schilder dus aan het werk is geweest. De analyses werden gedaan door een onderzoeksgroep van VU-geoloog Gareth Davies. De machines die normaliter gebruikt worden om de herkomst en ouderdom van de gesteenten te bepalen, werden nu gevoed met flintertjes verf. “Alleen de witte”, zegt Davies, “want dat is de enige verf waarin lood zit.”

Paolo Farinati (1524, Verona – 1606) De aanbidding der koningen (1585-1590) olieverf op doek, 115 × 161 cm Rijksmuseum Amsterdam

nr 2 — 12 september 2012

ADVALVAS

wetenschap

nu toe heeft niemand de moeite genomen om de ertsen uit de mijnen nog eens systematisch na te meten met de precisie die nu mogelijk is. Bovendien is van de oude metingen Wanneer twee atomen allebei de onnauwkeurigheid evenveel protonen hebben maar vaak niet eens goed gereeen verschillend aantal neutronen, gistreerd.” Toch denken hebben we te maken met twee isotopen van hetzelfde element. de Amsterdammers goed Lood heeft vier stabiele isotopen: te zitten met hun analy204Pb, 206Pb, 207Pb en 208Pb ses. “Er zijn inderdaad (het getal geeft de massa van het regio’s waar de verhouloodatoom weer). De laatste drie van deze isotopen zijn radiogeen. dingen erg dicht bij elkaar Dit betekent dat ze worden gevormd liggen”, zegt Davies. “Zo door radioactief verval, in dit geval kennen we mijnen in van 238U, 235U en 232Th, en dat de Spanje die een signahoeveelheid van deze isotopen dus tuur geven die moeilijk toeneemt in de loop der tijd. Voor het niet-radiogene 204Pb geldt dat niet. te onderscheiden is van sommige mijnen in de De verhouding tussen verschillende loodisotopen is dus afhankelijk van Verenigde Staten. Maar de ouderdom – niet van de verf, het ligt voor de hand dat maar van het gesteente waaruit het we ons voor dit specifieke lood is gewonnen. Daarnaast spelen schilderij tot een aantal onder meer het vormingsproces van het ertsgesteente en het soort mijnen in Europa kunnen magma waaruit het is ontstaan, beperken, en dan komen een rol. VU-geoloog Gareth Davies: we toch op deze conclusie “Omdat die karakteristieken voor uit.” elke mijn verschillend zijn, kunnen Inmiddels heeft Tauber we de isotopenverhouding van het lood gebruiken om te achterhalen het kindje Jezus zijn uit welke mijn het lood voor de verf oorspronkelijke hand weer gewonnen is.” teruggegeven door het Noord-Europese exemplaar omkeerbaar weg te retoucheren. En nu? Gaat ze nog meer verfrestjes laten analyseren? Mismoedig schudt ze het hoofd. “Het heeft geen zin. Dan weten we straks misschien wel zeker dat er nog meer delen van het schilderij niet door Farinati zelf geschilderd zijn, maar alleen bij het armpje van Jezus wisten we hoe hij het dan wél gedaan heeft.” Het doek zou dan weer háár interpretatie worden, en daarmee gaat ze een ethische grens over, vindt Tauber. Het handje heeft ze gered, zo voelt het, maar verder kan ze weinig anders meer doen dan het schilderij zo netjes mogelijk maken.

Lood uit de mijn

net een stap te ver zijn gegaan met hun conclusies. “Het is een robuuste methode, en als de uitkomst van het onderzoek is dat verfschilfertjes van verschillende delen van het schilderij diverse loodisotopen-verhoudingen opleveren, kun je met zekerheid zeggen dat het om verf uit verschillende regio’s gaat”, zegt hij. Dat ook met zekerheid is vast te stellen om wélke regio’s het gaat, gelooft hij

ADVALVAS

nr 2 — 12 september 2012

echter niet. “De gesteentemonsters uit de mijnen zijn al langer geleden geanalyseerd met apparaten die minder nauwkeurig waren dan de huidige machines. Hierdoor zit er overlap in de mogelijkheden.” Handje gered “Klopt”, zegt VU-chemicus Bas van der Wagt, die de metingen uitvoerde. “Tot

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Docent van het jaar

‘Mijn geheime wapen zijn de patiënten’ Hoogleraar kinderen jeugdpsychiatrie Theo Doreleijers is uitgeroepen tot de beste docent van de VU. Logisch, want zijn studenten en promovendi gaan altijd voor. Ze hebben allemaal zijn 06.

door anita mussche Foto studiovu/riechelle van der valk

f ik dat filmpje heb gezien waarmee de genomineerden voor de Onderwijsprijs werden geïntroduceerd. “Je ziet me een biertje drinken. Ze vroegen me waar we de opnamen zouden maken. Je vindt me regelmatig om tien uur ’s avonds met mijn studenten op een terras. Dat is dus een goede plek, antwoordde ik.” Tijdens de opening van het academisch jaar, op maandag 3 september, is Theo Doreleijers zichtbaar verguld met zijn benoeming tot docent van het jaar. Hij was nota bene al twaalf jaar op rij de beste docent van de faculteit Geneeskunde, want zijn studenten en ook de promovendi gaan vóór zijn andere taken. “Mijn studenten liggen bovenop

het stapeltje, hoger dan besturen en vergaderen. Ik mail en sms veel met ze. Ze hebben allemaal mijn mobiele nummer, maar weten ook dat ze me eerst moeten sms’en.” Doreleijers werd onder meer genomineerd vanwege zijn toegankelijke en interactieve manier van lesgeven. Hij neemt vaak patiënten mee naar de collegezaal, zoals bij het eerste college voor de eerstejaars geneeskunde. Hij interviewde een jongen die werd behandeld in jeugdpsychiatrisch centrum De Bascule. “Ik zei: jullie beroepsgeheim gaat vandaag in. Er zaten 350 studenten in de zaal en het was muisstil.” Zijn geheime wapen noemt hij zijn patiënten. “Theorie kunnen ze wel uit een boek leren. Kinderen zien en meemaken niet. Ik wil dat ze weten wat autisme, adhd en een psychose is. Dat is belangrijker dan het laten leren van een rijtje geneesmiddelendoseringen bij een ‘Mijn studenten ziektebeeld.” Praktijk en gevoelens delen Ooit kwam zijn patiënt niet opdagen bij een college over de ontwikkeling van adolescenten. Doreleijers moest improviseren. Het

liggen bovenop het stapeltje, hoger dan besturen en vergaderen’

leverde een heel bijzonder college op. “Het ging over homoseksualiteit. Ik vroeg of er iemand in de zaal was die ik daarover mocht interviewen. Er meldden zich twee studentes, met wie ik een indrukwekkend gesprek had. Homoseksualiteit is voor de betrokkenen zelf meestal geen probleem, maar wél voor hun familie. Het gesprek illustreerde zo mooi waarover het college ging. En deze studenten hebben achteraf heel veel respect gekregen. Maar zoiets kun je nooit meer herhalen.” Doreleijers deelt bewust eigen praktijkervaringen en gevoelens met zijn studenten. “Ik vertel hoe ik met mijn patiënten omga. Als een adolescent met stoornissen mij kwaad maakt door te laat te komen, door onverschilligheid of uitdagende teksten, dan heb ik het daarover met mijn studenten. “Daar krijgen jullie allemaal mee te maken”, zeg ik dan, “of je nou chirurg wordt of dermatoloog of psychiater of huisarts.” Antenne voor bedreigde kinderen Zijn vak is een belangrijk vak, dat benadrukt Doreleijers keer op keer. Te veel problemen bij kinderen worden te laat of nooit opgemerkt, te veel kinderen ontwikkelen daardoor stoornissen of crimineel gedrag. “Ik wil niet dat een student geneeskunde afstudeert zonder dat hij dat antennetje heeft ontwikkeld voor kinderen die in een bedreigende situatie zitten of die op de een of andere manier zorg nodig hebben.” Een muis achter me Wat moet je als docent kunnen? “In de collegezaal contact houden met je publiek. Ik ben heel erg met zo’n zaal bezig. Ik sta twee meter voor de eerste rij, ik kijk mensen veel aan, ik reageer op wat er gebeurt. Laatst werd er gelachen terwijl ik bij mijn weten niets grappigs zei. Jongens, wat is er aan de hand? vroeg ik. Toen bleek er een muis achter me langs te lopen.”

nr 2 — 12 september 2012

ADVALVAS

onderwijs

Doreleijers rekent het zijn eigen opleiders aan dat Theo Doreleijers hij te weinig gestimuleerd werd om wetenschappelijk onderzoek te doen. Hij moest zelf bedenken dat een wetenschappelijke 1948 Geboren 14 juni, Sint Oedenrode stage in het buitenland een verrijking zou zijn. Dat 1975 zullen zijn studenten hem Geneeskunde Radboud nooit kunnen verwijten: Universiteit Nijmegen zijn kleine afdeling heeft 1975-1980 de meeste wetenschapOpleiding psychiatrie Dijkzigt pelijke stagiaires van het Ziekenhuis Rotterdam VUmc, van wie velen in Opleiding kinderen het buitenland zitten. jeugdpsychiatrie Sophia Studenten en promovendi Kinderziekenhuis Rotterdam profiteren van het inter1980-1997 nationale netwerk van Kinder- en jeugdpsychiater zijn afdeling. Ook richtte Juliana Kinderziekenhuis Den hij de verdiepingsclub Haag Kleine Hans op: studenten Getuigenexpert Jeugdgerechts- organiseren zelf lezingen, hof internationale excursies, 1995 uitstapjes en symposia Promotie Universiteit Utrecht over de kinderen jeugd1997 psychiatrie. Hoogleraar kinderen Doreleijers is als het even jeugdpsychiatrie VUmc kan bij alle activiteiten. Specialistenopleider acadeZe zijn net terug van een misch centrum voor kinderen reis naar Londen, waar ze jeugdpsychiatrie De Bascule tweejaarlijks met twintig studenten op bezoek gaan 2007 Hoogleraar forensische bij het gerenommeerde psychiatrie, Leiden Maudsley Instituut. “Een van onze studenten is er 2010 acht maanden gebleven. VU Societal Impact Award Nu is hij eerste auteur van een wetenschappelijk artikel in een belangrijk tijdschrift, het tweede is in de maak. Als ik dat hoor, kan ik niet slapen van blijdschap.”

Nieuwsgierig hoe Theo Doreleijers het prijzengeld van 10.000 euro wil gaan besteden? Lees meer op advalvas.vu.nl > nieuws.

‘Theorie kunnen studenten wel uit een boek leren’

ADVALVAS

nr 2 — 12 september 2012

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Talent Jacob Janssen

Withagen/Van der Ploeg Fellow Wiskundestudent Janssen gaat een vervolg geven aan zijn scriptieonderzoek. Daarin keek hij kritisch naar het economische model waarmee Cees Withagen en Rick van der Ploeg voorspelden wanneer de wereld de overstap maakt van olie op wind- en zonne-energie. “Ik vind abstracte wiskunde leuk, maar ik ben ook geïnteresseerd in de economische toepassing ervan.”

Călin Iorgulescu

Tanenbaum Fellow Student parallel distributed computer systems Iorgulescu helpt Andy Tanenbaum met onderzoek naar hoe je computersystemen die niet mogen worden uitgeschakeld, toch veilig kunt updaten. “Ik vind dit onderzoek niet alleen interessant, ik vind het ook heel belangrijk dat computersystemen hierdoor beter berekend zijn op de toekomst.” Iorgulescu gaat over dit onderzoek ook zijn masterthese schrijven.

Caroline Winters

Kwakkel Fellow Bewegingswetenschapper Winters onderzoekt voor Gert Kwakkel in VUmc het herstel van de armhandfunctie na een herseninfarct. In dit promotietraject kijkt ze naar het aanpassingsvermogen van de hersenen tijdens het motorische herstel na het infarct. “Ik wil bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe revalidatie-interventies en zo de kwaliteit van leven van patiënten helpen vergroten.”

ONDERZOEK

Zeven fellows cadeau Acht topwetenschappers mogen dit studiejaar een fellow aanstellen die hen bijstaat bij hun werkzaamheden. Cadeautje van de VU. DOOR ANITA MUSSCHE FOTO’S STUDIO VU/ RIECHELLE VAN DER VALK

VU University Research Fellow Een VU University Research Fellow is een student of promovendus die een jaar lang een topwetenschapper van de VU gaat bijstaan bij onderzoek of onderwijs. De VU stelde geld beschikbaar waarmee acht hoogleraren – onder wie een duo – zeven fellows wierven. Daarmee wil de universiteit haar topwetenschappers eren. Ook de fellows profiteren: zij kunnen een jaar lang samenwerken met een topwetenschapper.

Klaasjan Ouwens

Boomsma Fellow Masterstudent neurosciences Ouwens deed zijn stageonderzoek bij biologische psychologie. Nu gaat hij daar voor Dorret Boomsma door met onderzoek naar de mate waarin de persoonlijkheidskenmerken die samenhangen met het risico op depressie, zoals neuroticisme en extraversie, genetisch bepaald zijn. “Ik kan hier mijn nieuwsgierigheid helemaal in kwijt.”

Jessie Bakens

Nijkamp Fellow Promovendus ruimtelijke economie Bakens gaat als fellow twee maanden onderzoek doen in Amerika. Daarna organiseert ze met Peter Nijkamp een internationaal congres over de impact van migranten op stedelijke economieën in Europa. “Ik kijk bijvoorbeeld naar het effect van de aanwezigheid van 150 nationaliteiten op de Amsterdamse arbeids- en huizenmarkt.”

Joris Snellenburg

Van Grondelle Fellow Snellenburg organiseerde als student natuurkunde met Rienk van Grondelle al de honourscursus How to Survive 2050, over de noodzaak van duurzame energie. Als promovendus biofysica gaat hij meedenken over nieuw onderzoek in de kwantumbiologie dat een link heeft met fotosynthese. Ook gaat hij Van Grondelle vergezellen naar congressen en helpen met het schrijven van onderzoeksvoorstellen.

Bart Bes

Marks Fellow Politicoloog Bes gaat Gary Marks helpen met een conferentie en een overzichtswerk over de kwaliteit van bestuur op regionaal, (sub)nationaal en supranationaal niveau, zoals in de EU. “Ik ben erg geïnteresseerd in waarom staten macht willen delen maar zich er tegelijkertijd tegen verzetten.” Bes begint ook met zijn promotieonderzoek naar het functioneren van Europese topambtenaren.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 2 — 12 september 2012

ADVALVAS

Actueel

onderzoek

Landschapsvoorspeller

MS-app

oor neurologen is het lastig om Multiple Sclerose (MS) vast te stellen. Nu is er een app, waarmee je door vragen te beantwoorden, snel zekerheid hebt of het om MS gaat. In een vroeg stadium kun je hiermee de diagnose stellen, waardoor je sneller kunt starten met de behandeling. De app is ontwikkeld door MS Centrum Amsterdam (VUmc) en is gratis beschikbaar voor Apple (iOS, via App store) en Android (via Google PlayStore) onder ‘MS diagnosis’. (AM)

Miljarden schade door watersnood

Expressieve bazen

FOTO BAAS Stargatechris | Dreamstime.com; illustratie Nounproject.com/ Stanford Rosenthal

L E

r staat voor tussen de 22.000 en 37.000 miljard euro aan menselijke bezittingen in gebieden die kwetsbaar zijn voor overstromingen. De komende 40 jaar verdrievoudigt dat. De economische gevolgen van watersnoden zijn steeds ernstiger, zelfs als je de gevolgen van klimaatverandering niet meerekent. Dat komt doordat steeds meer mensen bij rivieren, zeeën of in delta’s gaan wonen en daar ook steeds vaker in steden. Omdat we wereldwijd bovendien rijker worden, lopen de potentiële schadebedragen verder op. In Azië verzevenvoudigen die bedragen de komende 40 jaar zelfs. Maar ook in Europa wonen, vooral vanwege de rivieren, al 89 miljoen mensen in risicogebieden. VU-onderzoeker Brenden Jongman en twee collega’s drukten de hoogwaterrisico’s wereldwijd voor het eerst uit in geld. (AM)

ADVALVAS

nr 2 — 12 september 2012

eidinggevenden zijn succesvoller naarmate ze preciezer en expressiever communiceren. Dat leidt tot meer tevredenheid en vertrouwen bij hun medewerkers. Zij vinden een baas die precies en expressief communiceert aardiger en zien hem of haar meer als expert. Dat constateert organisatiepsycholoog Angelique Bakker, die hierop 14 september promoveert. Expressieve bazen praten gemakkelijk, geven richting aan een gesprek of discussie, zijn informeel en laten mensen met elkaar lachen. Precies communicerende bazen vertellen een beknopt, weldoordacht en gestructureerd verhaal dat echt ergens over gaat. In de praktijk worden mensen vaak leidinggevende omdat ze goed zijn in hun werk of niet verder kunnen doorgroeien in hun huidige functie. (AM)

Wat doet milieugeograaf Peter Verburg van het Instituut voor Milieuvraagstukken met zijn ERC Starting Grant (EU-subsidie) van anderhalf miljoen? “Ik ontwerp een mondiaal model van hoe wij land gebruiken. Waar wij steden neerzetten of natuur beschermen, kunnen we geen voedsel verbouwen. Wat je hier verliest aan landbouwgrond, moet ergens anders worden gecompenseerd. Dan wordt er bijvoorbeeld in het Amazonegebied een stuk bos gekapt voor veevoerproductie. Ik maak modellen waarmee we kunnen voorspellen hoe het landgebruik verandert en welke invloed dat heeft op het landschap: de locaties voor ontbossing, herbebossing, land voor stedenbouw of teelt bio-energie gewassen. Doordat we producten verhandelen en vervoeren over de hele wereld, hangen al die processen samen. Dat probeer ik met drie postdocs en twee promovendi in een mondiaal model te vatten. Moeilijk is dat veranderingen het gevolg zijn van individuele besluiten. Veel kleine boeren in Europees berggebied houden ermee op. Of een boer stopt, hangt af van zijn afzetmarkt en eventuele subsidies. Zijn land kan herbebost raken, maar hij kan het ook verkopen aan een boer of aan een projectontwikkelaar. Die beslissingen zijn lokaal gebonden, aan cultuur, aan economie, er zijn geen uniforme regels voor.” (AM)

Peter Hollander oud-voorzitter commissie kwaliteitszorg

opinie

VU moet beter op kwaliteit onderwijs letten De universiteit gaat zelf de kwaliteit van het onderwijs bewaken. Daarom moeten er duidelijkere regels en toezicht komen, bepleit Peter Hollander.

oe is het gesteld met de kwaliteit van het onderwijs? “Dat weten we niet zo goed, daar zit juist het probleem. Om de kwaliteit te bepalen moet je maatstaven hebben en je moet toezien op de naleving daarvan. Dat noemen we de kwaliteitszorg van het onderwijs. Onze commissie heeft gekeken hoe het daarmee staat op de VU. En wij constateren tekortkomingen in het systeem. Dus er moet het nodige verbeteren.”

Evaluaties blijken ook vaak beperkt tot een collegereeks. “Wij pleiten ervoor

Begeerd keurmerk Universiteiten die de kwaliteitszorg op orde hebben, kunnen een keurmerk van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie krijgen. De opleidingen van de instelling met zo’n keurmerk worden dan voortaan minder uitgebreid gevisiteerd. De VU wil in 2013 dat keurmerk binnenhalen. Daarom werd een audit op alle faculteiten gehouden. De resultaten staan beschreven in het rapport ‘Onderwijskwaliteit: Onze zorg’.

dat je verder kijkt dan één cursus. Sluiten vakken goed op elkaar aan? Biedt de totale opleiding wel de inhoud die het diploma belooft? En opleidingen moeten ook naar de faciliteiten kijken. Die zijn steeds meer uitbesteed aan centrale diensten, maar het is wel degelijk de opleiding die bijvoorbeeld moet aangeven hoeveel studieplekken en computers er nodig zijn. Dus beoordeel de kwaliteit van opleiding in het geheel.” En hoe staat het met de kwaliteit van de docenten? “Dat weten we dus ook niet zo goed. Bij beoordelingen hoort gekeken te worden naar de onderwijskwaliteiten van het personeel. Veel faculteiten weten niet of dat ook daadwerkelijk gebeurt. Dus: voer standaardlijsten in voor beoordelingsgesprekken en houd bij of ook naar het onderwijs is gekeken en niet alleen het aantal onderzoekpublicaties is geteld.”

Krijgt de VU dat keurmerk voor kwaliteitszorg wel? “Voorwaarde is in ieder geval dat het bestuur zicht heeft op wat wél en wat niet goed gaat met de zorg voor onderwijskwaliteit. Dat staat nauwkeurig beschreven in ons rapport. Daardoor weten de faculteiten vrij precies wat ze moeten verbeteren. En we noemen verschillende best practices. Dus de opleidingen kunnen voor de aanvraag volgend jaar nog een flinke stap vooruit maken.”

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

nr 2 — 12 september 2012

ADVALVAS

FOTO StudioVU/Riechelle van der Valk — ICOON Nounproject.com/Dylan Reid

Door Dirk de Hoog

Een constatering is dat er wel regels zijn, maar dat die niet altijd worden nageleefd. “In het verleden is er voor de hele universiteit een handboek Onderwijskwaliteit samengesteld. Dat wordt in de praktijk beperkt gebruikt. Het is een beetje in de vergetelheid geraakt. Je ziet ook best grote verschillen tussen faculteiten. De een heeft de zaakjes redelijk op orde, terwijl anderen nog aanmodderen. Dus revitaliseer dat handboek en voer het samen uit. Dat is beter dan dat iedereen weer het wiel gaat proberen uit te vinden.”

COLUMN

Een ministertje dat in mijn nek hijgt Roos van Rijswijk, masterstudent literatuurwetenschap

orig jaar moesten we van de VU Grenzeloos presteren. Ik doe altijd wat de universiteit zegt dat ik moet doen, dus ik negeerde braaf de inlevergrens van mijn scriptie. Maar kennelijk was hier sprake van een interpretatieprobleempje, want dát was niet de bedoeling. Van de VU niet (sorry, VU) en ook niet van de politiek, begrijp ik. Daar er sinds begin september soms opeens een demissionair ministertje in mijn nek hijgt. Of het zit plots op mijn bureau, de beentjes over elkaar geslagen. “verspiller!” lispelt het, en dan feller: “kostenpost! profiteur!” Het ministertje is net een kat; het gaat op mijn boeken liggen en speelt met mijn pen als ik aantekeningen probeer te maken. Ook ruikt het een beetje naar tonijn. Ik probeer het weg te jagen, maar het wrijft in de handjes, komt op dreef: “Wat doe jij eigenlijk voor de samenleving? Maak je met je ov-kaart weleens een plezierreisje en zo ja:

ADVALVAS

nr 2 — 12 september 2012

richting Brussel? Gaat de bakkerszoon wel vooruit op Het ministertje het feit dat jij weet wat een zit plots op poststructuralist is? Wat is mijn bureau: je hobby? Sluit die wel aan ‘verspiller’, op de arbeidsmarkt? Is je lispelt het, collegeblok wel biologisch afbreekbaar? Kun je iets met en dan feller: techniek? Wanneer ben jij ‘kostenpost, eigenlijk van plan een gezin profiteur!’ te stichten?” Het ministertje is even stil, om een tofuburger te eten. Dan zegt het zoet: “Stem op me. Alsjeblieft. Ik schaf de langstudeerboete af en ik zal je afwas doen.” Ik trek mijn wenkbrauwen op. Afschaffen? Het ministertje glimlacht. “Dat van die afwas was natuurlijk een grapje. Dat van die langstudeerboete trouwens ook. Of weet je wat, ik schaf hem wel af. Of neen, niet. Wacht, ik knip mijn stropdas even af. Wel. Niet. Anyway en desalniettemin, hier heb je een button en een spons en een bordspel en een Bijbel en ballonnen en bloemen en een vlaggetje

en een kerncentrale en ik ben reuze 3.0, joehoe, stem op mij!” Als ik mijn ongenode gastje negeer, begint het subiet over kilometerheffingen en hypotheekrenteaftrek. Dientengevolge ren ik soms uren door mijn huis terwijl ik een touwtje met een stempas of mijn geweten eraan, achter me aan trek. Om mee te spelen, vindt het leuk. Het ministertje is, kortom, danig afleidend. Ik heb geprobeerd het de mond te snoeren met kieskompassen en stemwijzers en ik las krantenkaternen stuk terwijl het aan de hoekjes van mijn laptop knaagde, maar verdwijnen: ho maar. Zo krijg ik mijn afstuderen er nooit door, maar daar heeft het geen boodschap aan. Gelukkig vinden op de verschijningsdag van dit magazine de verkiezingen plaats, dus daarna ga ik natuurlijk als een speer. Bovendien: het nieuwe jaarthema van de VU is Verbeelding gezocht! Die scriptie mijmer ik in no-time bij elkaar.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Klokkenluiders zijn nergens veilig Zelfs een klokkenluidersregeling kan niet voorkomen dat mensen die misstanden signaleren, zelf de dupe worden.

DOOR ANITA MUSSCHE

n de media is de indruk gewekt dat bij VUmc twee klokkenluiders met ontslag worden bedreigd omdat zij misstanden aan de kaak hebben gesteld. Of dat de hele waarheid is, moet nog blijken: die zaak ligt nu in handen van advocaten en bestuurders. Maar wat de uitkomst ook zal zijn, de vraag blijft hoe veilig klokkenluiders zijn, in het algemeen én bij VU en VUmc. Stel: je ziet je collega duizend euro aanpakken van een student, die vervolgens een fraai cijfer scoort voor haar scriptie. Kaart je zo’n misstand aan? Wel sneu voor je collega. Uit onderzoek blijkt dat de gevolgen voor degene die in de fout gaat een belangrijke reden zijn om niet te melden. En dan zijn er de gevolgen voor jezelf, want verklikkers, daar houdt niemand van. Zelfs al hebben ze gelijk.

Eerst naar je leidinggevende VU en VUmc hebben een bijna identieke klokkenluidersregeling. Die is er om de medewerker te beschermen, toch? VUmc-blad Tracer kopte bij de lancering van de regeling in januari 2010 in ieder geval: ‘Klokkenluidersregeling beschermt medewerkers’. Maar de regeling beschermt ook de werkgever tegen werknemers die met vermeende wantoestanden naar de pers stappen voor ze die intern hebben aangekaart. Verder staat de procedure beschreven die je als werknemer moet volgen: eerst naar je leidinggevende. Geen gehoor? Dan naar de hoogst leidinggevende binnen je faculteit of dienst. Of ten slotte: naar het

college – bij VUmc de raad van bestuur. Krijg je daar ook geen gehoor, of is een college – of raadslid betrokken bij de misstand, dan stap je naar de raad van toezicht. Je kunt ook anoniem melden. Levert een interne procedure niets op, dan kun je naar de Commissie Klokkenluiders Gemeentelijke Overheid stappen. Daarbij zijn VU en VUmc aangesloten. Op straat Nu naar de praktijk. Artikel 4.3 Rechtsbescherming van de klokkenluidersregelingen van VU en VUmc vermeldt: ‘De werknemer […] wordt op geen enkele wijze in zijn positie benadeeld als gevolg van uitsluitend het in- en/of extern melden.’ Hoe veilig maakt dat jou als werknemer tegen represailles van in hun kuif gepikte afdelingshoofden of geïrriteerde bestuurders? Niet erg veilig, meent VU-bestuurswetenschapper Gjalt de Graaf. Hij onderzocht het lot van 25 klokkenluiders in Nederland na hun melding. Vaak heeft een melding ernstige gevolgen voor degene die aan de bel trekt en al helemaal als hij of zij dat buiten de organisatie doet. In Nederland is dit slecht geregeld, vindt De Graaf. Het bedrijfsleven heeft niets geregeld en is daartoe ook niet verplicht. Overheidsorganisaties moeten een klokkenluidersregeling hebben, maar wat daarin VU-bestuursstaat mag een organisatie wetenschapper min of meer zelf weten. Gjalt de Graaf En werknemers kennen onderzocht de regeling meestal niet het lot van 25 eens. Er wordt dan ook zelden of nooit gebruik klokkenluiders in Nederland na hun van gemaakt. Organisaties worden bovendien vooral melding zenuwachtig van klokkenluiders en regelingen, zegt De Graaf. “Ze proberen zich ertegen te beschermen door de geheimhoudingsplicht van medewerkers aan te scherpen. Voor

een rechter wordt het daarmee lastig om een afweging te maken tussen het belang van de werkgever en de werknemer.” Dom, vindt hij, want als organisatie zou je van de signalen moeten profiteren. Klokkenluiders zijn meestal heel betrokken werknemers die zich oprecht zorgen maken. Maar zelfs al is de wetgeving in orde, dan maakt dat klokkenluiden niet veiliger. En er is altijd wel een stok om mee te slaan. Je melding is dan officieel niet de reden dat je wordt ontslagen, maar je staat toch op straat. Gealarmeerd Wordt de klokkenluidersregeling van VUmc en VU weleens uit de kast getrokken, en heeft dat zin? VUmc-arbeidsconflictbemiddelaar Charlotte Jongmans van Abvakabo FNV heeft het nog niet meegemaakt. Het is goed dat de regeling er is, vindt ze. Maar al staat bij VUmc veel keurig op papier, in de praktijk loopt het nogal eens mis: “Als je een regeling hebt, moet die ook uitgevoerd worden.” Jongmans meent dat conflicten bij VUmc onder het tapijt geschoven worden tot ze uiteindelijk exploderen en de boel niet

nr 2 — 12 september 2012

ADVALVAS

campus

Vacatures

In dit overzicht vindt u de meest recente vacatures van de Vrije Universiteit. Op intranet. vu.nl/vacatures is een volledig overzicht beschikbaar van alle vacatures waarvoor de Vrije Universiteit eerst twee weken intern werft. In deze periode staan de vacatures open voor VU-medewerkers waarbij de door Human Resource Management geoormerkte herplaatsingskandidaten voorrang genieten. Vacatures waarvan kan worden aangenomen dat hiervoor geen geschikte interne kandidaten voorhanden zijn, worden gelijktijdig met bovenvermelde interne publicatie in de externe media geplaatst en zijn te bekijken op vu.nl/ vacatures.

Universitair docent Orthopedagogiek v/m

Voor 0,6-0,7 fte (Faculteit der Psychologie en Pedagogiek) Salaris maximaal €4.374,- bruto per maand

Assistant professor(UD) position in Web Science(Tenure Track) f/m

ADVALVAS

nr 2 — 12 september 2012

VU-vakbondsfunctionaris Ellie Pauëlsen van Abvakabo FNV kent ook geen klokkenluiders. Van een onveilige cultuur heeft ze in de individuele belangenbehartiging bij de VU niets gemerkt. Ze is wel gealarmeerd doordat dat de helft van de mensen die de petitie van Verontruste VU’ers ondertekende, dat anoniem deed. Zij denkt ook dat het bestaan van een klokkenluidersregeling niet kan voorkomen dat mensen die iets signaleren, zelf de dupe worden: “Je moet je afvragen of je zo’n gevecht, dat vaak een lang proces is, aan wilt en aan kunt.” Je kunt alleen maar concluderen dat een klokkenluider op de VU niet veiliger is dan elders. Niet zo veilig dus.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Ambtelijk secretaris v/m

Voor 0,8-1,0 fte (Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen) Salaris maximaal €3.422,- bruto per maand

Secretaresse v/m

Voor 0,8 fte (Programmacommissie Bedrijfsvoering) Salaris maximaal €3.028,- bruto per maand

Senior P&O-adviseur v/m ICOON Adam Faja, The Noun Project

meer te redden valt. Daarbij sneuvelt over het algemeen de medewerker die aan de bel trekt: die wordt ontslagen of overgeplaatst. Als klokkenluider maak je je zelden populair, zegt Jongmans, of het nu gaat om kleinere zaken, als verkeerd uitgevoerde behandelroutines, of om toestanden die levens zouden kunnen kosten. De VU heeft volgens hrm-juriste Geerte Faas sinds de invoering van de regeling in 2007 geen klokkenluiders gehad. De regeling moet natuurlijk ook juist voorkomen dat je je gedwongen voelt om klokkenluider te worden, vindt ze. Als je ergens melding van maakt, loop je misschien het risico op heimelijke repercussies van je leidinggevende of collega’s, maar dan kun je dat weer aankaarten als ongewenst gedrag. Ook daar heeft de VU haar regelingen voor.

For 1,0 fte (Faculty of Sciences) Salary depending on experience maximum of €4.374,- gross per month or maximum of €4.970,gross per month

Voor 0,8 fte (Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen) Salaris maximaal €4.374,- bruto per maand

Arbeidsjurist v/m

Voor 0,8 - 1,0 fte (Human Resource Management) Salaris maximaal €4.374,- bruto per maand

E-MAIL: OR@VU.NL | www.INTRANET.VU.NL/OR | www.VU.NL/OR | 12 september 2012

Naar de oNderNemiNgskamer, eN wat Nu? De ondernemingsraad heeft de ondernemingskamer van het gerechtshof in Amsterdam gevraagd om het besluit over de nieuwe bedrijfsvoering VU terug te draaien. De raad kon niet anders omdat het besluit van het college van bestuur de kernbezwaren van de OR zonder argumentatie terzijde schuift. De belangrijkste bezwaren van de raad: het besluit is in strijd met het Instellingsplan 2011-2015 en met het profiel van de VU als universiteit. Er is geen financiĂŤle noodzaak voor een reorganisatie met gedwongen ontslagen. Het college van bestuur heeft geen aanvullend sociaal plan aan de OR voorgelegd. De raad verzet zich tegen het principe operational excellence als uitgangspunt in de domeinen studentgerichte ondersteuning (SO), onderwijs- en onderzoeksondersteuning (O&O), beleids- en managementondersteuning (BMO) en internationalisering (INT).

prateN is beter daN procedereN De ondernemingskamer (OK) gaat het verzoekschrift van de OR op 1 november mondeling behandelen. Deze zitting is openbaar. De uitspraak van de OK die een paar weken later komt, gaat over de vraag of het besluit al dan niet moet worden teruggedraaid. Als de OK vindt dat het besluit van tafel moet, dan moet de VU ook de uitvoering ervan die al in gang is gezet, ongedaan maken. De OR hoopt te bereiken dat het besluit wordt aangepast overeenkomstig het eerdere advies van de raad. Dat laatste kan ook al voor november gebeuren als OR en college van bestuur in de tussentijd tot een oplossing van het conflict komen. College en OR zijn het erover eens dat het bereiken van overeenstemming voor alle betrokkenen beter werkt dan het afwachten van een rechterlijke uitspraak. De wettelijke opschortingstermijn van een maand - de periode dat het bestuur niet tot uitvoering van de plannen mag overgaan â&#x20AC;&#x201C; is inmiddels verstreken. De kwartiermakers van de domeinen mogen doorgaan met de voorbereidingen, maar het kan zijn dat het besluit geen stand houdt. Als de OR inderdaad in het gelijk

HET VERZOEKSCHRIfT VAN DE OR AAN DE ONDERNEMINGSKAMER VAN HET GERECHTSHOf IN AMSTERDAM, INGEDIEND DOOR DE ADVOCATEN VAN KENNEDy VAN DER LAAN DIE DE OR IN DEZE ZAAK ADVISEREN.

wordt gesteld, dan kan de nieuwe inrichting van de diensten per 1 januari 2013 niet doorgaan.

Hoe verder?

De OR hoort van alle kanten dat er inmiddels begonnen wordt met de voorbereidingen van de uitvoering van het besluit. Leden van onderdeelcommissies hebben al verzoeken gekregen om daarin een rol te spelen. Sommigen zijn bijvoorbeeld gevraagd om zitting te nemen in een reorganisatieteam. De OR en de onderdeelcommissies zien hier een dilemma. Enerzijds heeft de medezeggenschap er belang bij om betrokken te zijn bij de voorbereiding van uitvoeringsbesluiten. Anderzijds is het gevaar dat die betrokkenheid van de medezeggenschap in een later stadium zal worden uitgelegd als instemming met de uitvoering van het besluit. De OR heeft echter juist gevraagd om het terugdraaien van het besluit. Daarom zal de medezeggenschap tussen nu en november slechts als toehoorder kunnen optreden bij de voorbereiding van uitvoeringsbesluiten. Het toehoorderschap staat geheel los van het formele adviesrecht van de OR over de reorganisatieplannen voor de verschillende domeinen. Zodra de OR een voorgenomen besluit tot uitvoering van een reorganisatieplan heeft ontvangen, zal hij de adviesvraag natuurlijk wel in behandeling nemen. Hierover zullen de komende tijd duidelijke afspraken tussen bestuur en medezeggenschap moeten worden gemaakt.

or staat acHter acties

De OR opereert vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid. Het voeren van acties is een verantwoordelijkheid van de vakbonden. De raad vindt dat acties wel te verwachten zijn als het college van bestuur zich blijft opstellen zoals tot nu toe het geval is geweest. Gezien de gemeenschappelijke doelen steunt de OR de inzet van de bonden wel en hij staat dan ook achter het voeren van mogelijke acties. Met de inhoud en uitvoering van de acties bemoeit de raad zich niet.

meldpuNt reorgaNisatie

De OR en de vakbonden horen steeds meer klachten dat de voorbereiding van de reorganisatie al overloopt in de uitvoering ervan en dat er maatregelen worden genomen die in het nadeel van personeelsleden zijn. Door deze klachten te verzamelen krijgen OR en bonden een goed beeld van wat er gaande is in de organisatie en kunnen ze zo nodig het college van bestuur aanspreken. Een dezer dagen komt er een gezamenlijk meldpunt van OR en vakbonden. Hier kunt u uw klachten en zorgen over de reorganisatie melden. Houd de berichtgeving op www.INTRANET.VU.NL/OR in de gaten.

columN por

pirateN Als je als na een maandje vakantie terugkeert naar de VU, kijk je je ogen uit. Alles is in rep en roer en iedereen voert actie. Er dreigt een ontslaggolf waar de TNT zich niet voor hoeft te schamen en de ondersteuning van onderwijs en onderzoek wordt onverantwoord uitgekleed. Onder druk van mogelijke bezuinigingen in de toekomst moet alles op de schop terwijl zonneklaar is dat dat allemaal ontzettend voorbarig is. Er wordt zodanig geanticipeerd op een financiële crisis in het onderwijs die er nog niet is, dat je de

effecten van de crisis die je wil voorkomen, zelf in gang zet: een self fullfilling prophecy. Soms lijkt het wel of men de bekende econoom joseph Schumpter niet goed heeft gelezen. Hij zag vooruitgang als een proces van 'creatieve destructie': ondernemers die innoveren, werken en passant hun concurrenten de vernieling in. Maar het is natuurlijk niet zo dat de ondernemer, die zelf maar vast de slopershamer gaat hanteren, daarmee het creatieve proces genereert dat zijn bedrijf kan redden. wat er dan feitelijk gebeurt is dat de ratten het zinkende schip gaan verlaten: van hoog tot laag zie ik in mijn faculteit vroegtijdig mensen verdwijnen. Het doet allemaal teveel denken aan de piratenkapitein die achtervolgd wordt door Asterix en Obelix: in plaats van zijn lading overboord te zetten of alle zeilen bij te zetten om te kunnen ontvluchten, hakt hij maar vast een gat in de bodem van zijn schip.

kort bericHt forum op 4 oktober

Op 4 oktober 2012 organiseert de OR weer een discussiebijeenkomst Eerste Hulp Bij Onzekerheid in het kader van de reorganisatie bedrijfsvoering. Iedereen is welkom: vanaf 16.00 uur in Aurora, HG. Borrel na. Meer informatie volgt.

SCAN DEZE QRCODE MET jE SMARTpHONE

tijdlijN adviseriNg reorgaNisatie bedrijfsvoeriNg oktober 2010

DE GV STEMT IN MET HET INSTELLINGSpLAN Uitgangspunten van de OR in de uitwerking van het Instellingsplan 2011-2015 • Onderwijs en onderzoek en kernwaarden VU staan voorop. • Efficiënter maken van de bedrijfsvoering is mogelijk en nodig. • De financiële planning van de VU werkt op basis van aannamen en moet dus regelmatig worden bijgesteld.

juNi 2011

DE OR BEpAALT ZIjN pOSITIE TEGENOVER DE UITKOMSTEN VAN DE pROGRAMMACOMMISSIES BEDRIjfSVOERING • Onderwijs en onderzoek moeten voorop staan en de programmacommissie bedrijfsvoering mag niet leidend zijn bij de uitvoering van het instellingsplan. • Het financiële scenario is ondoorzichtig. De noodzaak van drastische bezuiniging op de bedrijfsvoering moet nog worden aangetoond.

augustus 2011

De OR behandelt niet de adviesvraag van het college van bestuur over de uitwerking van de programmacommissie bedrijfsvoering. De OR had in juni al een standpuntbepaling van de gezamenlijke vergadering besproken met het college van bestuur. Bovendien was het besluit van het college over het traject voor de uitwerking van de bedrijfsvoering al in juli gepasseerd.

November 2011

De OR constateert dat het financiële scenario van begin 2011 niet in overeenstemming is met de nieuwe gegevens over de Rijksbijdrage. De bezuinigingsdoelstelling van het college volgt daarom niet uit de beschikbare financiële gegevens.

februari 2012

College van bestuur en OR ondertekenen het convenant medezeggenschap inzake de reorganisatie bedrijfsvoering. De domeincommissies gaan officieel van start.

mei 2012

De OR legt een initiatiefvoorstel aan het college voor. Dit komt tot stand met hulp van de adviseurs van Berenschot en de bevindingen van de domeincommissies. Twee weken later ontvangt de OR het voorgenomen besluit over de reorganisatie van de bedrijfsvoering. Hierin is bijna niets terug te vinden van de opvattingen van de OR.

juli 2012

De OR brengt een negatief advies uit. Dit advies is geheel in lijn met de gedachtegang in het initiatiefvoorstel van mei. De OR ontvangt het definitieve besluit nieuwe bedrijfsvoering VU. De raad constateert dat de kern van het advies zonder argumentatie terzijde is geschoven.

augustus 2012

De OR dient bij de ondernemingskamer een verzoekschrift in om het besluit nieuwe bedrijfsvoering VU terug te draaien.

colofoN

Ambtelijk secretAris OndernemingsrAAd kitty joNg, agatHe vaN Hell (adjuNct), de boelelaaN 1105, kamer 1d-30, 1081 Hv amsterdam, tel. 020 59 85312, dAgelijks bestuur ottHo HeldriNg, (voorzitter), jelly reiNders, (vicevoorzitter), rieky vaN walraveN cOmmissie cOmmunicAtie jaNNeke eppiNga, agatHe vaN Hell, HeNk olijHoek, duNya vaN troost, rick vermuNt beeld yvoNNe compier, studiovu VOrmgeVing studiovu

CULTUUR Film

Restaurant

Elke week gaat een student op kosten van advalvas voor maximaal 50 euro uit eten en beoordeelt het restaurant.

Overdag dineren tussen jonge artiesten Dwaze Zaken

De miljonair en de dakloze Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

Vrijdag 14 en dinsdag 18 september 19.30 uur Studenten: € 5,VU-medewerkers: € 6,griffioen.vu.nl

WAT? Filmhuis Griffioen start het nieuwe seizoen met het Franse megasucces Intouchables. De film trok in Nederland sinds begin dit jaar al ruim een miljoen bezoekers. WIE? Philippe, een Parijse miljonair met een dwarslaesie, neemt de jonge Senegalees Driss aan als persoonlijke verzorger: het recept voor een traditionele buddykomedie. Hoewel gebaseerd op een waargebeurd verhaal, is de film een sprookje waarin fysieke handicaps en gettoproblemen worden overwonnen met lekkere muziek en een jointje op z’n tijd. HOE? Het filmhuis draait niet langer van de vertrouwde filmspoel, maar vanaf harddisk: haarscherpe beelden in de hoge 2K-resolutie. Je gelooft je ogen niet. Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen

CONCEPT Deze zaak serveert gerechten van zo lokaal, natuurlijk en eerlijk mogelijke producten tegen een vriendelijke prijs. Je kunt er terecht voor ontbijt, lunch en diner. SFEER Bij binnenkomst valt het oog meteen op een groot mozaïek dat een hele wand bedekt. De sierlijk bewerkte houten meubels, prachtige muurschildering achter de bar en de kleine boeketjes veldbloemen die in lege glazen flesjes op de tafels staan, versterken de artistieke ambiance. Zachte muziek verwelkomt het jonge publiek. ETEN Ik bestel een ‘arbeiderslunch’ en mag dus genieten van een zacht zilte preisoep met spek, gevolgd door varkenshaassaté, kruidige gele rijst en gegrilde groentespiesjes. Deze lekkere, licht pikante gerechten combineren goed met de frisse salade van komkommer en lente-ui. Mijn tafelgenoot neemt de kaasfondue en geniet van het verse desembrood en groente die in de geurige kaassaus gedoopt worden – vooral de gemarineerde paprika’s vallen erg in de smaak. We sluiten af met een kop thee en taart: de cheesecake en de worteltaart zijn zeer geslaagd. BEDIENING Erg vriendelijk, niet erg snel. TIP Al vanaf 13 uur kun je dinergerechten bestellen. Op maandagavond eet je het maandgerecht al voor slechts 6 euro en is er vanaf 20 uur een live muziekoptreden. AANRADER Zeker. PRIJS 38 euro. WAARDERING

DWAZE ZAKEN Prins Hendrikkade 50 dwazezaken.nl Miriam Adan Jones, master research in religion and theology

Ook GRATIS UIT ETEN voor Advalvas? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 2 — 12 september 2012

ADVALVAS

studenten

Sleutelgat 02

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook? VU-studenten gluren in de kamer van JERONI VERGEER.

“H

ier woont een gewone Hollandse meid die Eva of Lisa heet”, vermoedt Sara Neven (20), tweedejaars biologie. “Ze heeft donkerbruin haar, want daar passen haar kleren – die je overal ziet liggen – het mooist bij. Desondanks lijkt ze me toch een volwassen en georganiseerd persoon, want de kamer mag dan niet opgeruimd zijn, ze houdt het wel goed schoon. Ze studeert waarschijnlijk psychologie of culturele antropologie. Aan de culturele posters te zien, is ze links; rechtse mensen hebben daar minder mee. In haar vrije tijd zingt ze, want ze lijkt me een muzikaal type en ik zie nergens een instrument staan. Een vriendje heeft ze niet, want dan hadden er ook mannenkleren gelegen.” “Dit is de kamer van een easy going stel”,

ADVALVAS

nr 2 — 12 september 2012

begint Shutong Liu (25), laatstejaars environment and resource management. “Heel leuke gastvrije mensen, dat zie ik aan de couchsurfing-sticker. Echt van die zorgeloze chillers. Het zijn in ieder geval geen Nederlanders, want de planning is in het Engels. Misschien komen ze uit de VS.” Hij kijkt nog wat beter naar het bord: “Of nee, Egypte natuurlijk. Verder lijken ze me ook redelijk milieuvriendelijk. Ik denk dat ze milieuwetenschappen studeren. Wacht even, ik zie zo veel make-up, ik denk toch dat hier alleen een meisje woont. En ze is single.”

Links of Partij voor de Dieren. Of is de PvdD niet links? Ze gaat ook graag naar festivals en musea, misschien houdt ze wel van rockmuziek. Maar ze heeft geen vriendje, want ze ruimt haar spullen niet op. Wanneer je geen partner hebt, heb je maling aan opruimen.”

Jeroni Vergeer 24 Student criminologie en minor Midden-Oosten studies Betaalt 350 euro per maand in AmsterdamCentrum.

“Zo, dat is een groot krijtbord”, vindt Dario Markulj (25), die deze week zijn master afrondt. “De bewoonster moet heel vergeetachtig zijn. Verder is ze wel georganiseerd en gedisciplineerd. Ze zal haar scriptie nu ook wel af hebben. Verder lijkt ze maatschappelijk betrokken. Ze doet geschiedenis. Ze stemt iets linksigs: Groen-

“Easy going ben ik wel”, lacht Jeroni Vergeer. “Ik ben bijna klaar met mijn studie criminologie aan de VU, maar heb daarnaast ook nog een minor MiddenOosten studies gedaan aan de UvA. Nog even en ik dien mijn scriptie in over de revolutie in Egypte en dan ben ik afgestudeerd! Ik ben een moderne hippie; milieubewust, vegetariër en bestuurslid van Dwars, de jongerenorganisatie van GroenLinks. Je kunt wel raden waarop ik stem. Een vriendje heb ik wel, maar die woont in Frankrijk en is nog rommeliger dan ik.” door Veerle Vrindts student-reporter Foto’s Peter Valckx Wil je ook in Sleutelgat? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Griff

door Merlijn Draisma

nr 2 â&#x20AC;&#x201D; 12 september 2012

ADVALVAS