advalvas | jaargang 60 | nr5 by Rob Bömer

Nr 5

31 oktober 2012 Postdoc Matthijs Pontier wil van de wietpas af

Depressiviteit: een volksziekte op z’n retour

Portret van SIA-winnaar Pim Cuijpers

‘Het blijft sukkelen met de waardering voor de docent’

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

Wordt student tessa belinfante de nieuwe Voice of Holland? pag 20

Je groeit harder met de juiste begeleiding. Academisch toptalent Met de keuze voor je eerste werkgever wil je je cv natuurlijk een flinke boost geven. Als jij droomt van een topbaan bij een multinational of de overheid, heeft Deloitte daarvoor de beste tools in huis. Zo zijn veel topbestuurders in Nederland hun carrière begonnen bij Deloitte. Bij ons werk je namelijk vanaf dag één samen met ervaren collega’s aan uiteenlopende projecten voor toonaangevende organisaties in diverse branches. Die brede ervaring vullen we aan met ontwikkelprogramma’s die worden afgestemd op jouw persoonlijke carrièredoelen. Waardoor de kans groot is dat je kwaliteiten al snel ook buiten Deloitte opgemerkt worden. Zoek jij de beste start van je carrière? Begin eerst hier: werkenbijdeloitte.nl.

INHOUD

jaargang 60 — nr 5

VU NU

In actie Matthijs Pontier strijdt tegen de wietpas en ander onzinnig drugsbeleid 6 Blije mensen De volksziekte depressie kan voor bijna de 10 helft de wereld uit Pim Cuijpers Vrouw en collega’s over de winnaar van de Societal Impact Award 16 The Voice VU-studente Tessa Belinfante kan niet leven 20 zonder muziek En verder Online

Opinie: sociaal leenstelsel

Column: Nico van Straalen

Onderzoeksnieuws

Brieven

Opinie VU: wetenschapsfraude

Column: Roos

Campus: studenten gaan flexwerken

Cultuur

Sleutelgat

Griff

Coverbeeld StudioVU/Riechelle van der Valk

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 kamer 1-D-40 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans Secretariaat Barbara Vazquez, (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc. Vormgeving Rob Bömer, rbbmr.nl

ADVALVAS

Medewerkers Dick Roodenburg (Griffioen), Rianne Lindhout, Anita Mussche (redacteuren a.i.), Merlijn Draisma, Roos van Rijswijk, Bas van der Schot, StudioVU (Riechelle van der Valk, Yvonne Compier) Peter Valckx, Veerle Vrindts Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet, (023) 5714745 Druk Senefelder Misset, Doetinchem

nr 5 — 31 oktober 2012

Vrijdag 26 oktober 2012, 16.40 » Wis- en natuurkundegebouw, F045: de tentamenweek zit erop bij Geovusie, de studievereniging van Aardwetenschappen. Foto peter gerritsen

Laatste nieuws Dagelijks vers nieuws op advalvas.vu.nl › Moeizame zoektocht naar wetenschapsfraude

› Voor het eerst sinds 1997: minder VU-studenten › Anatolia overweegt VUcampus te verlaten › Ook wetenschapsfraude aan de VU › VUsionair Hemmerechts daagt Advalvas-columnist uit › Speeddaten voor de wetenschap › Universitair personeel gaat voor geld › Zweten in Ankara › Opnieuw conflict VU medisch centrum › Vakbonden en college sluiten conceptakkoord over sociaal plan › Student beleeft nachtmerrie in VU-lift › ‘Afschaffen basisbeurs staat los van langstudeerboete’ › Meer wetenschap achter de tralies › Bloeiend Turkije dorst naar kennis › ‘Dit jaar gewoon Erasmusbeurzen uitdelen’ › Kristien Hemmerechts: ‘Moeizame zoektocht naar verbeelding’ › Vijf jonge hoogleraren benoemd › Stil protest bij dies › Waterlander en Cuijpers winnen Societal Impact Award

Meer wetenschap achter de tralies

StudioVU/Yvonne Compier

› Voorpublicatie ontspoorde wetenschap

Justitie in Nederland maakt veel te weinig gebruik van wetenschappelijke inzichten bij de behandeling van gedetineerden.

it was de strekking van de vier lezingen op het congres ‘Het criminele brein’ dat studievereniging VSPVU 18 oktober organiseerde. Wel 70 procent van de volwassen gedetineerden is na zes jaar opnieuw veroordeeld, in Finland maar 5 procent. “Rara, hoe kan dat?” vroeg voormalig directeur van de Bijlmerbajes Pierre Stal-

man zich af. Het leek hem een mooie uitdaging voor de wetenschap, die doorgaans weinig interesse in het gevangeniswezen toont. Anderzijds dringt wetenschappelijke kennis nauwelijks door tot gevangenissen, stelde Stalman. Zo wordt pas sinds kort in de Bijlmerbajes gebruikgemaakt van inzichten uit de neuropsychologie bij de screening en begeleiding

van gedetineerden, en zelfs dat nog maar mondjesmaat. Stalman nodigde hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder uit samen een dansje te maken als symbool van hun samenwerking (foto). Scherder werkt namelijk als een van de weinige wetenschappers samen met de Bijlmerbajes. (DdH)

Lees het hele verslag op advalvas. vu.nl>nieuws>22 oktober

Speeddaten voor de kennis

Wetenschappers presenteerden zich aan 25 organisaties, van commerciële bedrijven tot de belastingdienst.

conoom Marlous Agterberg zit aan een tafeltje tegenover Saskia Harmsen van het International Institute for Communication and Development (IICD), een non-profitorganisatie die zich specialiseert in ict voor ontwikkelingssamenwerking. Het lijkt te klikken tussen de twee. Agterberg weet alles van wereldwijde kennisnetwerken en Harmsen legt uit dat het IICD aan een verandering van aanpak werkt, met gebruikmaking van de bestaande relaties in de landen waar het opereert. “Ik heb

niet meteen een antwoord”, zegt Agterberg, “maar ik denk dat we echt met elkaar moeten praten.” Dan klinkt opeens steeds hardere muziek, ten teken dat hun speeddate over is. De speeddate sessie op 18 oktober in de Tuinzaal in het Wis- & Natuurkundegebouw was georganiseerd door het interdisciplinaire Network Insititute, dat wetenschappers bij elkaar brengt en in contact brengt met de buitenwereld. Vijfentwintig organisaties, van commerciële bedrijven tot

non-profitorganisaties, zijn uitgenodigd om te speeddaten met 25 wetenschappers uit allerlei disciplines, om te zien wat ze voor elkaar kunnen betekenen. Aan een ander tafeltje tasten taalwetenschapper Piek Vossen en Hildelies Balk van de Koninklijke Bibliotheek elkaar af. De KB wil een soort speelruimte creëren voor digitale toepassingen op de data in haar enorme archief. (PB)

Lees de hele reportage op advalvas. vu.nl>nieuws>24 oktober nr 5 — 31 oktober 2012

ADVALVAS

online

Bestuur verlaagt salarissen (Re)tweets

et college van bestuur van de VU verlaagt zijn salaris stapsgewijs tot de Balkenende-norm in 2014 is bereikt. Dit heeft de universiteit bekendgemaakt op de dag (30 oktober) dat de Eerste Kamer de wet op normering salarissen in het openbaar bestuur heeft goedgekeurd. Het maximale salaris in (semi) overheidsdienst bedraagt vanaf nu 130 procent van

het salaris van een minister. Dat was 193.000 euro in 2011. Bestuursvoorzitter René Smit verdiende 291.900 euro in 2011 inclusief 65.000 euro pensioenpremie. Rector Lex Bouter 252.300 inclusief 55.700 pensioenpremie. Het salaris van Bernadette Langius was al aangepast aan de nieuwe wetgeving omdat bij haar aantreden de Tweede Kamer de wet al had goedgekeurd. De hoogte van de salarissen

55+45C

van bestuurders van universiteiten ligt in de publieke opinie al jaren onder vuur. Ook aan de VU bestaat kritiek op de salarissen, zeker nu de universiteit moet reorganiseren. Mogelijk gaan de salarissen in de toekomst nog verder omlaag nu de aantredende regering van Rutte en Samsom de Balkenendenorm met 30 procent wil verlagen. Maar dan moet er eerst een nieuwe wet worden aangenomen. (DdH)

Meer geld graag

Van het universitaire personeel in Nederland wil 55% loonsverhoging kiest 45% een andere optie

e VSNU en de vakbonden vroegen het universitaire personeel waarop ze het meest moeten inzetten bij de op 8 november te hervatten cao-onderhandelingen. De 2400 invullers van de internetenquête (representatieve steekproef) bepaalden de prioriteit van meer salaris, de bovenwettelijke werkloosheidsuitkering, begeleiding naar nieuw werk en de seniorenregeling. De grootste groep van 55 procent, vooral de jongeren, vindt het hoog tijd voor een loonsverhoging. Sinds 2010 vond zelfs geen inflatiecorrectie plaats. De seniorenregeling mag soberder, zo bleek. (HOP)

twitter.com/advalvas_vu facebook.com/advalvas issuu.com/advalvas

Razend De razende reporter liet zich verrassen in een bijzondere beeldentuin advalvas.vu.nl/ razendereporter

Geen paniek Word je al ziek bij de gedachte dat je een presentatie moet houden? advalvas.vu.nl/tips&trucs

Roel wordt Rachel De lange weg naar jezelf. Dossier transgender advalvas.vu.nl/dossiers

Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken @Koningin_NL 29-10 Ja, Wij laten de alcoholleeftijd verhogen. Omdat mijnheer Rutte nog in een kwetsbare leeftijd is. Voor u en Ons, Landgenoten. @nieuwsheadline iSPEX wint Academische Jaarprijs - NWO http://bit.ly/SwZggD #tech #nieuws #nl 25-10_Een ton voor een mooi project dat ook nog wetenschap onder de aandacht brengt van een breed publiek. Dat wil elke wetenschapper wel. Een blik op academischejaarprijs.nl>teams leert dat er steeds minder teams meedoen, dit jaar maar drie. VU’ers hielden het voor gezien na drie keer veel moeite voor niets. Volgend jaar toch weer het proberen waard? @RubenVanUuden 29-10_Meh, VUnet doet het niet en nu weet ik niet waar en wanneer ik college heb :( @VUnet @krkooistra Er zijn problemen in de infrastructuur, specifiek met een core router die ons voorziet in enkele belangrijke koppelingen. @patrickvdw @VUnet VUnet is al traag en instabiel sinds introductie. Het is 2012 hoor. Hoewel jullie beste bedoelingen hebben vind ik het onacceptabel. @krkooistra @VUnet Dus de systemen achter sharepoint liggen op z’n gat? Wat zijn dat dan voor systemen? Brand in het netwerkhok oid? VUnet@VUnet @krkooistra Niks om je zorgen over te maken. Er is geen brand! @VUnet http://rooster.vu.nl heeft er op het moment ook de brui aan gegeven. Ook hieraan wordt gewerkt. Wij wachten ook op meer informatie. VUnet@VUnet 31-10_En dan kunnen we het eindelijk officieel mededelen: VUnet is weer beschikbaar!

Meer over dit onderzoek op advalvas.vu.nl>nieuws>24 oktober ADVALVAS

nr 5 — 31 oktober 2012

‘Nederland staat voor gek’ Matthijs Pontier postdoc

‘Drugsbeleid moet niet betuttelen’ 6

nr 2 — 12 september 2012

ADVALVAS

in actie

Postdoc Matthijs Pontier geeft op dancefeesten voorlichting over drugs. Hij strijdt voor een liberaler drugsbeleid, zonder wietpas.

DOOR RIANNE LINDHOUT FOTO STUDIOVU/RIECHELLE VAN DER VALK

illen bezoekers van dancefeesten nog iets weten over drugs? “Zeker. Als vrijwilliger bij Unity, onderdeel van Jellinek, sta ik op feesten achter een stand. Bezoekers willen bijvoorbeeld een bepaald middel nemen en vragen zich af hoeveel ze moeten nemen en waar ze rekening mee moeten houden. Of waar ze drugs kunnen laten testen. We krijgen veel positieve feedback. Dat geeft veel voldoening. Drugs zitten in een taboesfeer, je stelt je vragen niet gemakkelijk zomaar aan iemand. Op internet staat veel onzin. Van mensen die maar wat gehoord hebben tot buitenlandse overheidscampagnes waarin bewust misleidende informatie staat.” Willen jullie mensen van de drugs afhouden? “Nee, wij vinden dat het iemands eigen keuze is om te gebruiken, maar we bieden kennis om de risico’s te beperken. Wij praten met mensen op basis van gelijkwaardigheid, zonder waardeoordeel. Daar worden alle vrijwilligers goed op gescreend. Die niet-betuttelende insteek vind ik juist goed. Wel wijzen we mensen erop hoe je hersenen je soms voor de gek houden, zodat ze erop kunnen anticiperen. Wil je drugs nemen om een gezellige avond te hebben of spelen er andere redenen? Soms denk je bijvoorbeeld dat je zin hebt in alcohol,

ADVALVAS

nr 5 — 31 oktober 2012

maar komt dat eigenlijk doordat je anderen ziet drinken.”

Matthijs Pontier

Gebruik je zelf weleens wat? “Vrijwel iedereen gebruikt weleens wat. Alcohol, koffie en chocola zijn tenslotte ook drugs. Wat ik verder persoonlijk gebruik, vind ik een privéaangelegenheid en niet relevant voor dit artikel.”

Lekker concreet. Daarnaast zet je je in voor liberaal drugsbeleid. 1985 Je viel ons op omdat Wat is volgens jou het ideale drugsGeboren 15 april, Amsterdam je veel over de wietpas beleid? “Een combinatie van legali2006 Bachelordiploma’s psychologie en twitterde. “Eerder dit seren en reguleren, in combinatie met kunstmatige intelligentie, VU jaar publiceerde ik een goede voorlichting, preventie en hulp2007 opiniestuk in regionale verlening. Op basis van de beschikbare Masterdiploma cognitieve kranten en ik werk samen evidentie is deze aanpak het beste. wetenschappen, VU met internationale organiDrugsbeleid zou bij Volksgezondheid 2011 saties en wetenschappers moeten liggen, niet bij Justitie. VerbiePromotie op emotioneel intelligente op het gebied van drugsden leidt niet tot minder gebruik. Maar machines; postdoc machine ethics beleid. Ik stoor me eraan wel tot een criminele markt, stigmatibij Camera-VU: over moreel besef dat politiek opportunisme sering, angst en hoge handhavingskosontwikkelen bij machines, met als toepassingsgebied de zorg. de discussie over drugs zo ten. Problematische gebruikers zoeken overheerst. Vóór de wietHij schreef er een artikel over op minder snel hulp en veroorzaken dus advalvas.vu.nl>nieuws>27 september. pas waren politieagenten meer overlast. Zowel financieel als uit en rechters al minstens gezondheidsoogpunt is het beter om de helft van hun tijd kwijt liberaal met drugs om te gaan. Ook is er met drugsgerelateerde delicten. Door de het mensenrecht tot zelfbeschikking. Als de overheid wietpas verplaatst de handel in coffeegoede informatie geeft, kunnen mensen hun eigen weg shops ook nog eens grotendeels naar de kiezen. Nu het drugsbeleid restrictiever wordt, merk ik zwarte markt, omdat mensen zich niet al dat mensen minder goed naar onze stand toe durven willen laten registreren. Dat is het zogete komen.” heten waterbedeffect: als je hier drukt, komt het ergens anders naar boven.” Straks is er geen wietpas meer nodig om drugstoerisme tegen te gaan, aangezien de landen om ons Hoe ben je zo betrokken geraakt bij heen liberaler beginnen te worden dan Nederland. drugsgebruik? “Als psychologiestudent “Internationaal staan we voor gek, dat vind ik soms raakte ik geïnteresseerd in de werking wel frustrerend. In Europa en de VS is een grote veranvan drugs in de hersenen. Ik ging me dering aan het plaatsvinden in de richting van losser realiseren dat alcohol, sigaretten en koffie drugsbeleid. Nederland liep lang voorop, maar Teeven net zo goed drugs zijn. In mijn omgeving en Opstelten draaien het weer helemaal terug. Iedereen gebruikten sommige mensen drugs, en ik kijkt nu naar Portugal, waar drugs tien jaar geleden zijn merkte dat er bij hen veel misvattingen gedecriminaliseerd. Er is daar nu minder drugsgebruik bestonden. Ik vond het belangrijk en leuk onder jongeren en het aantal drugsongevallen is spectaom daar iets aan te gaan doen. Ik kende culair gedaald.” mensen die al bij Unity werkten; zeven jaar geleden ben ik dat ook gaan doen.” Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Studiefinanciering

opinie

De langstudeerboete was een zegen Student Roel van Hulten is niet met blij met het sociaal leenstelsel. Hij voorziet problemen en verlangt terug naar de langstudeerboete.

DOOR ROEL VAN HULTEN BEELD BAS VAN DER SCHOT

ol onbegrip volgde ik begin oktober de berichtgeving in de media. Landelijke studentenorganisaties als de LSVb en ISO dansten op tafel toen VVD en PvdA hadden bekendgemaakt dat de langstudeerboete zou komen te vervallen in het nieuwe akkoord. Misschien wel merkwaardiger vond ik het feit dat een week later de LSVb en ISO boos met hun vuist op diezelfde tafel sloegen, ditmaal omdat de twee nieuwe regeringspartijen met elkaar waren overeengekomen dat vanaf 1 september 2014 het sociaal leenstelsel geïntroduceerd zal worden voor alle nieuwe studenten. Men wist toch dat het afschaffen van de langstudeerboete gevolgen zou hebben? Het moge duidelijk zijn dat ik nooit tegenstander ben geweest van de langstudeerboete, maar dat ik enkel vind dat de praktische uitwerking daarvan zeer ongelukkig was. Tijdens het spelen van het spel hadden de spelregels nooit veranderd mogen worden, maar wanneer de boete was ingevoerd voor alle studenten die in september 2011 waren begonnen, dan had ik daartegen geen enkel bezwaar gehad. Immers, de boete was een prikkel voor studenten om in een gestaag tempo de studie af te ronden en de kosten

voor onderwijs zo drastisch af te laten nemen. Per jaar kost het volgen van een studie aan een universiteit namelijk zo’n 10.000 euro, waarvan slechts 1.800 voor de student of ouders zelf is. Het sociaal leenstelsel daarentegen, dat op jaarbasis duurder zal zijn dan de langstudeermaatregel, zal niet leiden tot deze prikkel. Als er na drie of vier jaar al een fikse schuld is opgebouwd, zal men er minder moeite

mee hebben om daar nog een jaar aan toe te voegen. Naast het wegvallen van een prikkel om snel te studeren, zullen de (sociaal-)economische gevolgen van het sociaal leenstelsel groot zijn. In de eerste plaats zal het voor afgestudeerden veel moeilijker zijn om een hypotheek te krijgen wanneer zij gaan participeren op de huizenmarkt. Daarnaast zal het financiële vooruitzicht een grotere rol spelen in de studiekeuze, waardoor vooral op hbo-niveau veel studies minder aantrekkelijk zullen zijn. Een goed voorbeeld daarvan is de pabo, de opleiding tot leerkracht basisonderwijs, die in de toekomst veel leerkrachten zal moeten opleiden wanneer de vergrijzing in het basisonderwijs toeslaat. Een afname in aanmeldingen voor de pabo dreigt als toekomstige studenten de verwachte inkomsten meenemen in de keuze. De langstudeerboete leidde tot een afname in kosten voor onderwijs door studenten te prikkelen, het sociaal leenstelsel zal echter leiden tot maatschappelijke problemen. Laat het duidelijk zijn: de boete was een zegen, het leenstelsel niet! Roel van Hulten is tweedejaars bachelor politicologie

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 5 — 31 oktober 2012

ADVALVAS

column

2,5 miljoen voor de beste docent

foto StudioVU/Yvonne Compier

“A

ch man, het hoogtepunt van mijn carrière”, zei ik tegen mijn collega toen hij vroeg hoe het afgelopen was met mijn college voor Lowlands University in augustus. Dat ik me zo uitdrukte, was misschien wat overdreven. Maar het gaf wel aan dat ik een intens genoegen had beleefd aan het geven van een lezing voor een paar duizend jongelui die je onderbreken met applaus. Uiteindelijk is het ijdelheid, denk ik; het streelt je ego als je ziet dat mensen enthousiast worden over wat je vertelt. Je gaat een heel arsenaal aan trucjes ontwikkelen om het gehoor te verwonderen, op het verkeerde been te zetten, en daarna weer op het juiste spoor. Je weet precies wat in een college de moeilijke punten zijn, je kunt dan even gas terugnemen, een stukje herhalen om vervolgens weer vaart te maken. Toch is het universitair onderwijs niet iets waarmee je wereldberoemd kunt worden, al ben je nog zo goed. Onderwijs is een taak die gedaan moet worden

ADVALVAS

nr 5 — 31 oktober 2012

Wisselcolumn Nico van Straalen, hoogleraar dierecologie en die goed gedaan moet worden, maar het is niet iets ‘Het blijft waaraan je macht ontleent. sukkelen met de Macht en invloed komen waardering voor namelijk van geld en het de docent’ onderwijs levert geen geld op, het kost geld. Zelden heb ik meegemaakt dat bij hoogleraarbenoemingen de onderwijskwaliteiten van de kandidaat een doorslaggevende rol speelden. Vaak zijn topwetenschappers ook goede docenten, maar dat geldt niet in haar algemeenheid en het is niet gegarandeerd. Het omgekeerde is zeker niet waar. Je zou wel gek zijn om een excellente docent aan te trekken die geen subsidies binnenhaalt of nooit publiceert in een toptijdschrift. Daarentegen word je niet afgestraft als je een topwetenschapper binnenhaalt die een sof maakt van zijn colleges. Gelukkig gaan in de praktijk goed onderwijs en topwetenschap vaak hand in hand. Toch zie ik de concurrentie tussen die twee taken toenemen. Enerzijds is er de extreme druk om te presteren in het onderzoek en anderzijds is er de toegenomen bureaucratisering van het onderwijsproces. Het schrijven van een subsidieaanvraag, het voorbereiden van de verdediging van je voorstel en het publiceren van artikelen in toptijdschriften

is een activiteit die zo veel vraagt van een wetenschapper, dat het heel gemakkelijk ten koste kan gaan van het onderwijs. Het onderwijs op zijn beurt vraagt ook steeds meer tijd van de docent, vanwege de tsunami aan studenten, de om zich heen grijpende regeldrang en het georganiseerde wantrouwen dat ten grondslag ligt aan prestatieafspraken, studierendementen en outputbekostiging. Dus, terwijl onderwijs toch een primaire taak is van de universiteit, blijft het sukkelen met de waardering voor de docent. Daarom stel ik een radicale switch voor. De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek looft elk jaar Spinoza-premies uit van 2,5 miljoen voor toponderzoekers in Nederland. Stel zo’n zelfde prijs in voor het beste onderwijs, docent of opleiding. Ik heb er al een naam voor: de Aristoteles-premie. Niet lullig doen: elk jaar vijf keer 2,5 miljoen. Geen sigaar uit eigen doos, maar een paar miljoen extra voor bewezen kwaliteit. Dan zul je zien hoe snel de aandacht voor het onderwijs toeneemt.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Depressiebestrijding

nr 5 â&#x20AC;&#x201D; 31 oktober 2012

ADVALVAS

WETENSCHAP

Alleen maar blije mensen

De volksziekte depressie kan voor bijna de helft de wereld uit. Als je beginnende klachten maar aanpakt.

DOOR RIANNE LINDHOUT BEELD rob bömer

teeds meer depressieve patiënten krijgen een behandeling voor hun ziekte. Van 60 procent in 1996 tot 83 procent in 2008. Driekwart van hen wordt bovendien naar tevredenheid geholpen. Zijn we hard op weg naar een wereld met alleen maar blije mensen? “Depressie behandelen is prima, maar het is dweilen met de kraan open”, zegt hoogleraar psychiatrie Aartjan Beekman, hoofd van de gelijknamige VUmcafdeling en bestuurslid van GGZ inGeest. “Je begint pas te behandelen als iemand eenmaal ziek is, het duurt vervolgens een tijd voordat behandeling aanslaat en tegelijk komen er veel nieuwe geval-

ADVALVAS

nr 5 — 31 oktober 2012

len bij.” Kortom: depressiecijfers kunnen alleen dalen door preventie. Op preventiegebied gebeurt de laatste jaren veel nieuws en is Nederland toonaangevend. Beekman: “In studies lukt het om een derde tot de helft van de depressies te voorkomen met preventiemaatregelen. Binnen VU en VUmc werken afdelingen Psychiatrie en Psychologie uitstekend samen om nieuwe preventiemethoden te ontwikkelen. Er is inmiddels een aardige serie interventies. Zorgverzekeraars vergoeden ze al, en dat doen ze niet voordat de werking is aangetoond.” Het gaat vaak om vereenvoudigde versies van cognitieve therapie, zelfhulp via boek of internet en stepped care, dat begint met een brochure of website en daarna, indien nodig, verdere behandeling. Sinds het wordt gemeten, zo’n dertig jaar, is het aantal depressieve patiënten exact gelijk: vijf procent. In Nederland zijn dat 800.000 volwassenen, van wie

De behandeling met elektroshocks is terug van weggeweest

160.000 chronisch. Zij hebben depressieve klachten én een laag welbevinden én functioneren niet naar behoren gezien hun leeftijd en rol als bijvoorbeeld ouder of werknemer. Dat is de definitie waarover psychiaters het eens zijn. Die evenwichtige vijf procent is natuurlijk wel een dynamisch evenwicht. Vijftien tot twintig procent van de mensen krijgt ooit een stemmingsziekte. Beekmans ambitie is om met depressie, volksziekte nummer twee, te bereiken wat ook gelukt is met nummer één, de hart- en vaatziekten: “Al dertig jaar daalt

Depressiebestrijding

daar zowel het aantal ziektegevallen als het aantal sterfgevallen, dankzij behandeling én preventie.” 20 effectieve behandelingen Ook de behandeling van depressie is in beweging. Psychotherapieën werden meer evidence based en uitgebreid met bijvoorbeeld mindfulnesstrainingen. Beekman: “Er is de afgelopen decennia echt veel gebeurd om helder te krijgen wat wel en wat niet werkt bij depressie. We hebben nu zo’n twintig effectieve behandelingen. Er is zelfhulp en e-mental health, er zijn behandelingen georiënteerd op activiteiten en beweging, er is de traditionele face-toface psychotherapie en behandeling met medicatie. Voor de zwaarste depressies is er intensieve dagbehandeling.” Daarnaast is behandeling met elektroshocks terug van weggeweest. Onder narcose merkt de patiënt niet dat hij een soort epileptische aanval krijgt, waardoor het acceptabeler en minder eng is. Ook vallen bijwerkingen als geheugenverlies mee. Dat klinkt goed: twintig effectieve behandelingen én goede preventiemogelijkheden. Gaat dat hardnekkige depressiegetal van vijf procent de komende jaren eindelijk omlaag? Beekman aarzelt. “Dat gebeurt pas als we er echt in slagen preventie op grote schaal toe te passen.” Daar zit een probleem: er maken nog maar heel weinig mensen gebruik van. Daarnaast zijn er ondanks alle verbeterin-

gen in de behandeling nog veel depressiepatiënten die niet opknappen. Een ruwe schatting is dat er zo’n 80.000 mensen in Nederland zijn met chronische, meestal ernstige en therapieresistente depressie. Laatste redmiddel Die vele mensen bij wie nu nog geen behandeling aanslaat, hebben behoefte aan innovatie. Daar wordt aan gewerkt, bijvoorbeeld door AMC-psychiater Damiaan Denys. Hij onderzoekt deep brain stimulation (dbs), waarbij elektroden diep in de hersenen worden geplaatst waardoor het brein heel gericht gestimuleerd kan worden. Dit helpt tegen ernstige dwangstoornissen; ook zware depressiepatiënten lijken er baat bij te hebben. Toch ziet Beekman daarin geen oplossing. “Ingrijpende en dure middelen als elektroshocks en dbs worden niet op grote schaal gebruikt en leiden daarom niet tot een spectaculaire afname van depressiecijfers. Het zijn voorlopig laatste redmiddelen.” Dat betekent niet dat Beekman het onderzoek naar die methoden afkeurt. Integendeel. “Wie weet leidt het indirect wel tot de doorbraak die we nodig hebben, omdat we er beter door gaan snappen hoe depressie werkt. Er is veel te weinig onderzoek naar echte innovaties.”

Geen welvaartsziekte

ederland, Engeland, de VS en Australië meten dezelfde vijf procent depressiepatiënten onder hun bevolking. Psychiater en epidemioloog Aartjan Beekman zegt er wel stellig bij: depressie is geen welvaartsziekte. “Dat blijkt uit een 15-stedenstudie van de Wealth Health Organization die ook steden in China en Afrika bevatte. Er was wel een enorme variatie, maar rijkdom en plaats waren niet bepalend.” Waar die variatie dan wel vandaan kwam, is niet bekend. Binnen Nederland is aangetoond dat meer inkomen en een hogere opleiding leiden tot minder depressie. Hoewel het totale depressiecijfer stabiel is, treden onder bepaalde groepen wel grote veranderingen op. Onder 55 tot 65-jarigen neemt depressie toe, zo blijkt uit de Lasa-studie van VU en VUmc, een langlopend ouderenonderzoek. Beekman: “Mogelijk mede doordat veel meer mensen van die leeftijd zijn gaan werken de afgelopen decennia.”

Decoding Depression

ens, de studievereniging voor medische natuurwetenschappen, organiseert dinsdag 13 november in het auditorium het symposium Decoding Depression. Sprekers zijn onder anderen Dick Swaab, Damiaan Denys en Eco de Geus. Aanmelden en info op mens-vu.nl/activiteiten/symposium-2012.

Lees meer over de behandeling van depressie in het portret van Pim Cuijpers, winnaar van de Senior Societal Impact Award. Vanaf pagina 16. nr 5 — 31 oktober 2012

ADVALVAS

wetenschap

Een pil verandert je karakter, so what?

De identiteit bestaat niet

illen nemen tegen depressieve gevoelens is anders dan pillen nemen tegen hoofdpijn. Is de hoofdpijn over, dan ben je verder hetzelfde gebleven. Verdwijnt de depressie, dan kijk je anders tegen jezelf en je omgeving aan. Depressie raakt, anders dan hoofdpijn, aan de persoonlijke identiteit. Iemand die een recept voor antidepressiva krijgt, kan zich terecht afvragen: ben ik aan het repareren of aan het manipuleren? Guy Widdershoven, hoogleraar filosofie en ethiek van de geneeskunde, vindt de term manipuleren in dit verband wel erg sterk. “Een behandeling van depressie neemt geen eigenschap van de persoon weg. Weliswaar kunnen de extreme kanten van een zware depressie worden beïnvloed, maar het is geen kwestie van een soort vervellen waarna je de depressie kwijt bent. Als zo’n depressie al onder controle te houden is, moet je als patiënt toch leren leven met de chronische aandoening die depressiviteit is. Je moet accepteren dat depressie een deel van je identiteit is en blijft.” De lijdensdruk bij patiënten is heel hoog. Maar ze willen niet totaal veranderen. Daarom hebben ze vaak moeite met antidepressiva, die als bijwerking hebben dat alle emoties afvlakken. Geen dalen meer, maar ook geen pieken. Widdershoven: “In de autobiografische roman Een onrustige geest beschrijft de manischdepressieve Kay Redfield hoe ze door de medicatie haar werk niet meer kon doen en het gevoel had zichzelf niet meer te zijn. In overleg met haar arts werd de dosis gehalveerd en werd ze weer meer zichzelf. Haar werklust kwam terug, maar ze voelde ook verdriet over wat ze was kwijtgeraakt door haar ziekte. Ze koos ervoor dat verdriet niet te bestrijden,

ADVALVAS

nr 5 — 31 oktober 2012

‘Depressie en persoonlijkheid zijn met elkaar verweven’

maar te accepteren als deel van haar identiteit.”

Optimisten en realisten De roman laat zien dat je bij het bestrijden van depressie een deel van je identiteit kunt kwijtraken (zoals werklust) én dingen kunt ervaren die je anders niet had ervaren (haar verdriet) en die je identiteit ook weer vormen. Je bent niet alleen aan het snoeien, er groeien ook nieuwe dingen. Daar komt bij: identiteit is sowieso niet statisch is. Widdershoven: “Of je nu een verre reis maakt die je vormt, of je bestrijdt een depressie, je manipuleert je karakter. Beter is om te spreken over modificeren om die onterechte negatieve klank te vermijden.” Ze zeggen weleens: gezonde mensen zijn optimisten, depressieve mensen realisten. “Sommige psychiatrische patiënten, onder wie mensen met depressie, krijgen na een behandeling verwachtingen van het leven die niet reëel blijken. Ze denken dat ze nu alles kunnen bereiken. Dat levert teleurstellingen op die ook weer vormend zijn. Maar ik vind: liever een keer teleurgesteld dan nooit iets geprobeerd. Met andere woorden: je verandert inderdaad je persoonlijkheid, maar daar is beter mee te leven dan met een totaal overheersende depressie.” Reset-knop Toch is hiermee de kous niet af. Want je kunt een depressie bestrijden met praten, sporten, pillen en elektroshocks in je hersenen. Bepaalt de methode hoe ingrijpend je aan het modificeren bent? Praten is maar praten, een pil of een elektrode is veel ingrijpender, toch? Dat voelt weer meer als ‘manipuleren’. Widdershoven ziet dat anders. “Pillen en elektroshocks zijn inderdaad ingrijpende middelen. Maar de suggestie dat de problemen met één druk op een reset-knop zijn opgelost, is te simpel. Op dat punt is het huidige beeld van de natuurwetenschappelijke psychiatrie bedrieglijk. De patiënt moet de effecten van de medicatie en andere middelen in zijn leven leren inpassen.” Bovendien zijn sporten en

praten ook niet onschuldig, benadrukt Widdershoven. “Als jij opeens een paar keer per week gaat sporten, gaan je dag en je levensritme er anders uitzien. Dat is best ingrijpend. En door met een therapeut te praten, verander je ook. Cognitieve gedragstherapie is erop gericht je zelfbeeld en je beeld van anderen bij te stellen.” Als je je afvraagt of je aan het repareren of modificeren bent, maakt het ook uit wat de oorzaak is van de depressie. Is dat een probleem met je schildklier of vitaminegebrek, dan gaat het in feite wel om repareren, maar dat gebeurt dan ook zonder die bijwerkingen zoals vervlakking. Maar wat als je de neiging tot depressie hebt door genetische aanleg? “Depressie en persoonlijkheid zijn met elkaar verweven”, zegt Widdershoven. “Je genetische aanleg is een deel van jezelf dat je moet accepteren. Al te extreem, totaal veranderen in iemand die de hele dag lacht, is niet reëel en niet wenselijk. Maar iemand met genetische aanleg voor depressie wil toch liever niet ernstig depressief worden. Als je de diepste dalen kunt vermijden, dan doe je dat.” Dat je dan wel aan je persoonlijkheid sleutelt, is voor filosoof en ethicus Widdershoven geen enkel punt. “Want het gevolg is wel dat je meer kansen krijgt om jezelf optimaal te ontwikkelen.”

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

VIPs StudioVU/RvdV

Filosoof Arianna Betti krijgt 150.000 euro van de European Research Council. Met deze Proof of Concept Grant gaat ze gegevens over cultureel erfgoed verzamelen en weergeven op een interactieve geografische kaart van Europa. Betti onderzoekt de technische, commerciële en maatschappelijke mogelijkheden van dit initiatief.

Woningcorporaties moeten democratiseren

illen woningcorporaties in de toekomst een rol blijven spelen in Nederland, moeten ze terugkeren naar hun oorsprong. Dat stelt Wouter Beekers in Het bewoonbare land, waarop hij 3 oktober promoveerde. Hij beschrijft de geschiedenis van de woningbouwverenigingen vanaf 1848 toen de eerste corporatie door Amsterdamse notabelen werd opgericht om de woningnood onder de sociaal minder bedeelden te lenigen. Overal in het land ontstonden dergelijke verenigingen die veel hebben bijgedragen aan de sociale woningbouw in Nederland. De afgelopen decennia zijn de oude verenigingen bijna allemaal omgevormd tot professionele woningbeheerders, maar die taak kunnen commerciële projectontwikkelaars net zo goed uitvoeren. Daarom moeten de coöperaties terug naar hun bron en weer ideële, democratische organisaties worden die bouwen voor hun leden. (DdH)

StudioVU/RvdV

De Junior Societal Impact Award 2012 ging naar promovendus Wilma Waterlander. Zij kreeg de prijs van 5.000 euro voor haar promotieonderzoek naar het effect van voedselprijzen op eetgedrag. Zij zet haar onderzoek voort in Auckland, Nieuw-Zeeland.

Op 11 oktober sprak Caroline Forder haar inaugurele rede uit: Rechterlijke creativiteit en de rechten van het kind. In de volgende Advalvas een artikel over de rechten van het kind in verband met de internationale dag van de rechten van het kind op 20 november.

Afstand schatten

Twee vriendjes

oordat Lodewijk XIV, de Zonnekoning, alles verpestte, had Nederland een innige band met Frankrijk. Dat blijkt uit onderzoek van historicus Andreas Nijenhuis, die 26 oktober promoveerde. In de eerste helft van de zeventiende eeuw – de gouden eeuw voor Nederland en de grand siècle voor Frankrijk – was er veel contact tussen beide landen. Beide werkten nauw samen in hun gemeenschappelijke

strijd tegen Spanje. Nijenhuis onderzocht de Franse visie van de Verenigde Nederlanden door Franse reisverslagen en -gidsen te bestuderen. De Franse reizigers waren zeer geïnteresseerd in de Republiek, haar politieke en religieuze stelsel, de (stedelijke) economie en het intellectuele leven. De verslechtering van de relatie door de expansiedrang van Lodewijk XIV is achteraf erg bepalend gebleken voor de wederzijdse visie. (PB)

E rbbmr.nl

Paul Voorham

Zorgkosten kunnen wel degelijk omlaag en houdbaar pensioneren is in kinderen investeren. Dat zeggen hoogleraren Ab Klink en Anton Hemerijck in hun dubbeloratie waarmee zij op 25 oktober officieel hun leerstoelen accepteerden. Klink is hoogleraar zorg, welzijn en politieke sturing.

Wouter Beekers, Het bewoonbare land, Uitgeverij Boom, € 24,90

en ver object helpt bij het schatten van de afstand van een nabij object. Zelfs wanneer de grootte van een object niet bekend is, gebruiken mensen die grootte toch om de afstand te schatten, omdat zij uitgaan van een bepaalde grootte. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van bewegingswetenschapper Rita Sousa. Zij experimenteerde in een compleet verduisterde kamer waar proefpersonen de afstand tot virtuele objecten aangaven door naar het midden van een object te wijzen. Ze deed het experiment na op het strand van Schiermonnikoog. (PB)

nr 5 — 31 oktober 2012

ADVALVAS

ONDERZOEKsnieuws

Snel afgeleid Hoger

collegegeld geneeskunde? Agenten leren beter schieten

e makers van het tv-programma Pavlov zijn te gast bij cognitief psycholoog Chris Olivers. Op donderdag 1 november om 21 uur kun je op Nederland 3 zien hoe snel mensen afgeleid worden. Schrijver Peter Buwalda wordt blootgesteld aan psychologische experimenten. Hoe geconcentreerd kan hij een taak uitoefenen terwijl hij nog een andere opdracht in het achterhoofd heeft? (WC)

Schiettraining onder hoge stress is effectief

Voor de training schieten agenten in 77 procent van de gevallen raak. Na de training schieten agenten in 85 procent van de gevallen raak.

ewegingswetenschapper Arne Nieuwenhuys ontwikkelde een training waarin de praktijk zo realistisch mogelijk werd nagebootst door op politieagenten te schieten met verfpatronen of door ze aan te vallen met een elektrisch geladen mes. Woensdag 14 november promoveert hij onder meer op deze realistische schiettraining. Door te trainen onder realistische omstandigheden leren agenten om ook onder hoge stress lang genoeg naar hun doelwit te kijken, waardoor ze nauwkeuriger blijven schieten. Een langetermijntest laat bovendien zien dat positieve effecten ook vier maanden na de training nog zichtbaar zijn. Dertien agenten namen deel aan de training onder hoge stress. Zij werden vergeleken met veertien agenten die dezelfde training deden onder lage stress. (WC)

ADVALVAS

nr 5 — 31 oktober 2012

edisch specialisten zijn zo duur omdat ze in Nederland kunstmatig schaars gehouden worden door het numerus fixussysteem. Dat stellen economen Nadine Ketel (VU, op foto), Bas van der Klaauw (VU), Edwin Leuven (Universiteit van Oslo) en Hessel Oosterbeek (Universiteit van Amsterdam) in een artikel op de website Me Judice, discussieforum voor economen. Uit onderzoek van de auteurs blijkt dat studenten die zijn ingeloot voor geneeskunde aanzienlijk meer verdienen dan degenen die werden uitgeloot. Afschaffing van de numerus fixus zorgt voor meer concurrentie tussen medische specialisten en drukt dus hun prijs, maar is ook duur, aangezien een studie geneeskunde kostbaar is. De overheid kan ook een maximum salaris opleggen aan medisch specialisten, of het collegegeld verhogen of studenten zelf laten betalen voor hun specialisatie. (PB)

Spelen met quarks Hoogleraar theoretische natuurkunde Piet Mulders krijgt een Europese subsidie van 2,1 miljoen euro voor zijn onderzoek naar de quarken gluonstructuur van subatomaire deeltjes.

“Atomen bestaan uit een atoomkern, en daar omheen een wolk van elektronen; die kern bestaat ook weer uit deeltjes, protronen en neutronen en die bestaan op hun beurt weer uit quarks en antiquarks, die weer bij elkaar worden gehouden door gluonen, oftewel plakdeeltjes. In Geneve staat een enorme deeltjesversneller, de Large Hadron Collider (LHC) bij Cern, waar ze protonen met elkaar laten botsen, waarbij die quarks als een soort knikkers in die protonen zitten. Daar gebeurt dan weer van alles mee, er worden krachtdeeltjes uitgewisseld en zo gebeurt er dus een heleboel op dat niveau. Ik ben benieuwd naar wat er gebeurt als je die quarks op elkaar zou schieten, dan gebeuren er ook weer nieuwe dingen, waarbij de quantumeigenschappen zoals spins een rol spelen. Alleen kun je die quarks niet zomaar domweg op elkaar schieten, juist omdat ze altijd met een heleboel andere deeltjes in de protonen zitten. Dat gaat dus allemaal veel subtieler. Ik laat berekeningen los op de experimenten van andere fysici. Ik praat met die fysici en op basis van die gesprekken pas ik mijn theorie weer aan, of ik vorm nieuwe theorieën. Samen proberen we te ontdekken hoe alles echt in elkaar steekt.” (PB)

StudioVU/Riechelle van der Valk

Societal Impact Award

nr 5 â&#x20AC;&#x201D; 31 oktober 2012

ADVALVAS

wetenschap

Deze man heb je nooit voor jezelf ‘Als hij met de kinderen naar zwemles ging, las hij artikelen’ Zijn vrouw Yvonne Stikkelbroek

‘Zijn focus op gezondheidswinst vind ik heel bijzonder’ Hoogleraar Hans Koot

ADVALVAS

nr 5 — 31 oktober 2012

Pim Cuijpers, hoogleraar klinische psychologie, won de Senior Societal Impact Award. Collega’s en naasten vertellen waarom. DOOR ANITA MUSSCHE

e zit in een dip en je hebt een mobiel. Wat doe je? Even Pim Cuijpers bellen? Nee, je downloadt een app en bent in therapie. Oké, misschien kort door de bocht, maar dit is geen toekomstmuziek. Hoogleraar klinische psychologie Cuijpers zorgde dat internettherapie mogelijk is geworden en nog werkt ook. Toen dertig jaar geleden de eerste zelfhulpboeken voor mensen met psychische klachten werden uitgegeven, was hij een van de eersten die ze vertaalden. En in de jaren negentig was hij een van de pioniers die psychotherapie in de vorm van internetcursussen goten, op afstand begeleid door psychologen of coaches. Mensen blijken goed in staat om met lichtere vormen van depressies en angststoornissen om te leren gaan, door systematisch vragen te beantwoorden en huis-

werkopdrachten uit te voeren. Zo voorkom je erger. En dat is precies wat Cuijpers wil. Ooit begon hij als preventiemedewerker in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Daar behandelde hij mensen die klachten hadden, maar nog geen stoornissen hadden ontwikkeld. Dat heeft nog steeds invloed op zijn carrière, zegt zijn vrouw Yvonne Stikkelbroek. “Hij wordt gemotiveerd door wat hij in de praktijk heeft gezien. Dat is de rode draad in zijn werk gebleven.” Cuijpers werd preventiespecialist en internet was precies wat hij nodig had om die preventie op grote schaal te gaan toepassen. Per jaar hebben in Nederland meer dan een miljoen mensen last van depressie of angst. De geestelijke gezondheidszorg kan nooit al die mensen bijstaan. Bijna de helft van hen wordt daarom nooit behandeld. Cuijpers realiseerde zich dat je met internettherapie niet alleen méér mensen kunt bedienen, maar ook de mensen die niet gauw naar een psycholoog zouden stappen en met hun klachten blijven doorlopen. Onvoorstelbaar toegankelijk De gezondheidswinst die Cuijpers’ zelfhulpprogramma’s opleveren, is ook letterlijk winst omdat de hulp weinig kost. Het geld dat je daarmee bespaart, kun je anders inzetten. Hoogleraar Hans Koot, hoofd van de VU-afdeling Ontwikkelingspsychologie, vindt die focus van Cuijpers heel bijzonder. “De zorg heeft de neiging om zorg te behouden. Dat doet Pim niet. Hij probeert relatief laagdrempelige zorg zo goed in te zetten dat je kostbare en gespecialiseerde zorg van therapeuten kunt inzetten voor mensen die echt face-to-face zorg nodig hebben. Internettherapie is onvoorstelbaar toegankelijk, het wordt al in de hele wereld gebruikt. Dat gaat een enorme impact hebben.” Maar dan moet je wel zeker weten dat het helpt. Daar ligt de tweede hartstocht van Cuijpers: zijn grote behoefte om de klinische psychologie evidence based te maken. Dit voorjaar nog publiceerde hij het populairwetenschappelijke Psychotherapie, waarin hij een overzicht geeft van alle soorten therapie, maar ook van hun al dan

Nog Slimmer! Wegwijzer voor efﬁciënt en effectief studeren ISBN 978 90 8659 229 6 , 112 pagina’s €9,95 (o.a. verkrijgbaar bij de VU Boekhandel)

Societal Impact Award

Online uit de put Gedetailleerd onderzoek van het effect van de cursussen maakt het ook mogelijk om ze beter af te stemmen op specifieke doelgroepen. Zoals zijn internetcursus In de put, uit de put met versies voor onder anderen adolescenten, ouderen, allochtonen en mensen met een chronische ziekte. In zijn jacht op de best werkende therapie zoekt Cuijpers de expertise ook buiten zijn eigen vakgebied. De afdeling Artificial intelligence helpt hem met het slim aanbieden van internettherapieën of met het maken van apps voor mobieltjes. Dat gaat zover dat de feedback die op internet nog door een coach wordt gegeven, nu al van de app zelf komt. Daarvoor moet je heel precies weten wat maakt dat een therapie werkt. De exacte wetenschappers helpen Cuijpers met de monitoring van de gebruikers. “Met techniek die allerlei dingen kan registeren via de mobiele telefoon, kun je specifiek kijken naar het verloop van interventies”, vertelt Annemieke van Straten, universitair hoofddocent klinische psychologie en de rechterhand van Cuijpers. “Nu krijgt iedereen nog dezelfde therapie aangeboden. Als je echter nauwkeuriger kunt voorspellen wat het beloop zal zijn, dan kunnen we in het vervolg de therapie daarop laten inspelen.” Cuijpers wil bovendien wetenschappers en praktijkmensen meer aan elkaar koppelen. “Drie van onze promovendi doen onderzoek en volgen tegelijk de opleiding tot therapeut”, aldus Van Straten.

ADVALVAS

nr 5 — 31 oktober 2012

Pim Cuijpers

1956 Geboren 20 november, Heerlen 1977 Klinische psychologie, Universiteit Utrecht 1983-1987 Preventiedeskundige Raad voor het Bejaardenwerk, Schiedam 1987-1997 Preventiedeskundige Riagg Westelijk NoordBrabant 1993 Promotie Radboud Universiteit 1998-2005 Hoofd afdeling Preventie Trimbos Instituut 2004 Hoogleraar klinische psychologie, VU 2007-2010 Vicedecaan faculteit Psychologie en Pedagogiek VU 2009-heden Vicedirecteur EMGO+ Instituut

Oud-directeur Emgo+ Institute Hans Brug roemt Cuijpers’ wil om over grenzen heen te kijken. “Pim werkt samen met de GGZ, psychiaters, huisartsen, communicatieadviseurs, exacte wetenschappers. Hij is echt de verpersoonlijking van het interdisciplinaire onderzoek.” Hans Koot onderschrijft dat: “Hij staat altijd open voor ideeën. Daardoor verlegt hij alsmaar grenzen. Je krijgt eigenlijk nooit nee, tenzij het geen goed voorstel is. Dan komt hij met een alternatief.” Dat nooit nee zeggen, kent zijn vrouw ook wel: “De wetenschap is erg competitief, maar Pim wil liever samenwerken dan concurreren, zodat de kennis goed kan worden gebruikt. Hij wil altijd met mensen delen. Dat vind ik een heel leuke eigenschap, maar ik moet hem dus wel met veel mensen delen…” Waar haalt Cuijpers nog de tijd vandaan voor zo’n slordige 400 publicaties? “Zijn geheim is treintijd”, denkt Koot. En discipline, weet zijn vrouw: “Als hij met de kinderen naar zwemles ging, zat hij niet te kletsen met andere moeders, maar las hij artikelen.”

Werkdrift Cuijpers trekt ook zijn afdeling mee in zijn werkdrift. “Hij heeft zo veel plezier in onderzoek. Met zijn enthousiasme heeft hij me echt aangestoken”, vindt docent klinische psychologie Leonore de Wit. “Sinds hij hier de afdeling leidt, heb je het gevoel dat er een tgv is vertrokken richting toekomst. En ik mocht instappen.” En verder? Is hij vooral heel aardig, heel toegankelijk en kun je erg met hem lachen, zegt secretaresse Marianne Ouwehand. “Hij staat pal achter zijn mensen. Zijn deur staat letterlijk altijd open, je kunt gewoon binnenlopen en hij is altijd bereid mee te denken. Hij gaat zelf om 12 uur de deuren af om te vragen wie er mee gaat lunchen. Maar als ze bij elkaar gaan zitten, gaat het wel heel gauw over onderzoek hoor, niet over wat er op tv is geweest.”

‘Pim wil wetenschappers en praktijkmensen aan elkaar koppelen’ Collega Annemieke van Straten

‘Zijn enthousiasme heeft me echt aangestoken’ Collega Leonore de Wit

‘Hij staat pal achter zijn mensen’

Secretaresse Marianne Ouwehand

Stemmings-app

e Senior Societal Impact Award is voor een VU-onderzoeker die zich al jarenlang zeer verdienstelijk maakt met onderzoek met een grote maatschappelijke impact. Met het prijzengeld van 5000 euro gaat Pim Cuijpers een app afronden waarmee mensen zichzelf kunnen screenen op psychische aandoeningen. Ook kun je er moodmanagement-technieken mee leren. Cuijpers: “Net zoals je Spaans kunt leren, kun je leren je stemming te verbeteren. Met de app kun je in kaart brengen welke gedachten jou depressief maken, wanneer je die hebt en hoe je ze kunt voorkomen. Je kunt lijstjes maken van leuke dingen die je stemming verbeteren en vervolgens zorgen dat je die vaker gaat doen.”

StudioVU/Yvonne Compier

niet bewezen effectiviteit. Koot noemt Cuijpers de koning van de meta-analyse. “Alles wat ooit gepubliceerd is over interventies bij depressie, heeft hij geanalyseerd op hun effect. Maar hij gaat verder. Er zijn ook dingen die niet worden gepubliceerd, omdat er geen effect gevonden wordt. Tijdschriften willen dat niet publiceren, maar hij verzamelt die gegevens en betrekt ze bij zijn onderzoek. Door zijn systematische aanpak krijgen we een beter beeld van het veld: wat kunnen we, en wat kunnen we niet?”

uijpers na de uitreiking van de prijs tijdens de dies op 19 oktober: “Natuurlijk ben ik blij, maar nog steeds zijn er wereldwijd een miljard mensen met een psychisch probleem. Weliswaar is het in het buitenland nog veel erger, maar ook in Nederland blijft men aandoeningen als depressie en burn-out zien als een zwakte.” (RL)

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Talentenjacht

Tessa, The Voice VU-student Tessa Belinfante doet mee aan The Voice of Holland. ‘Groter dan dit wordt het niet in Nederland.’ DOOR NICOLE SANTÉ

nr 5 — 31 oktober 2012

ADVALVAS

STUDENTEN

e blinde audities voor The Voice of Holland verliepen voor Tessa Belinfante, masterstudent aarde en economie, als in een droom. Al na acht gezongen woorden – “Een vriend en ik hebben ze achteraf geteld” – sloegen Trijntje Oosterhuis en Marco Borsato op de knop die hun stoel deed omdraaien, een teken dat ze door mocht. “Dat was geweldig. Trijntje is heel kritisch. Ik heb haar als mijn coach gekozen omdat ik denk dat ik het meeste van haar kan leren. Ze heeft ongelooflijk veel ervaring als zangeres en leerde me hoe ik een lied moet vertellen, hoe ik tijdens het zingen contact kan maken met mijn emoties. Ik heb de neiging om tijdens het zingen in mezelf te keren. Zij gaf me de tip juist naar buiten te treden, mensen aan te kijken en mezelf te laten zien. Ik heb dat toegepast tijdens een optreden in Breda dat ik met Trijntje mocht doen. Echt bijzonder”, aldus Tessa.

VARSBAYD Photography

Niet zonder muziek Hoe de televisietalentenjacht ook voor Tessa gaat aflopen, één ding weet ze zeker: “Hier gaat iets moois uit voortkomen.” Ook heel stellig: “Zonder muziek kan ik niet leven.” Dat klinkt heel dramatisch, maar Tessa kwam erachter toen ze onlangs in Bonn drie maanden stage liep bij de Verenigde Naties. De onderzoeksstage ging over het gebruik van geografische informatie bij rampen- en risicomanagenement. “Het was ontzettend leuk alles zelf te doen en een geweldige ervaring om bij VN mee te lopen, maar ik had geen muzikanten om mee samen te werken. Ik zong alleen op mijn kamer, dat werkte niet. Muziek maken doe je samen, dat was mijn grootste les daar.” Two Way Radio In de acht jaar daarvoor had Tessa intensief samen muziek gemaakt, met haar band Two Way Radio, waarvan in maart dit jaar het eerste en laatste album – Gold

ADVALVAS

nr 5 — 31 oktober 2012

Talentenjacht

Tessa’s top-5 U2 One Coldplay Green Eyes John Mayer Heartbreak Warfare Adele Rolling in the deep Lana Del Rey Summertime Sadness Record – uitkwam. De band maakte een soort elektro-pop-rock. “We zijn vorig jaar gestopt met de band, omdat we niet verder kwamen. In 2008 hebben we de Grote Prijs van Nederland gewonnen en alles gedaan om hogerop te komen – een single uitgebracht, opgetreden bij Giel Beelen, nog meer talentenjachten. Het was een te gekke tijd, en ik heb er vrienden voor het leven aan overgehouden, maar het was op. Omdat we ondertussen wel heel veel mooie nummers hadden gemaakt, besloten we alsnog een album uit te brengen, zodat ze niet verloren zouden gaan.” Voor Tessa kwam het besluit op het goede moment: nu kon ze zonder knagende verplichtingen haar buitenlandse stage doen. En toen die voorbij was, was ze klaar voor het volgende avontuur. “Toen kwam The Voice op mijn pad. Een paar mensen in mijn omgeving zeiden dat ik mee moest doen. Uit mezelf had ik dat nooit bedacht. Het moment was goed: ik had geen band meer en was erachter dat ik door wil in de muziek. Ik had een achtjarige training gehad met Two Way Radio, dus ik stond stevig in mijn schoenen.” 2,5 miljoen kijkers Omdat de uitzendingen nog volop bezig zijn – onlangs won Tessa haar battle, tegen een concurrende deelnemer – kan ze weinig vertellen over het programma. Wel dat er achter de schermen een ontzettend leuke sfeer hangt. “Er is geen sprake van haat en nijd, want mensen zitten allemaal in hetzelfde schuitje. Iedereen is zenuwachtig en je zit met klamme handjes te wachten tot je mag optreden. In ons team is een goede band

‘Liedjes komen vaak in me op als ik een Engelse roman lees en op een mooie zin stuit’

tussen de kandidaten, we slepen elkaar erdoorheen. Dat is wel nodig, als je beseft dat het in Nederland niet groter wordt dan dit: 2,5 miljoen kijkers!” Haar deelname aan het immens populaire programma zette een heel circus in gang. “Je wordt op een opnamedag wel twintig keer geïnterviewd met een camera in je gezicht, je moet overal wat van vinden. En je moet heel druk aan de gang met al je sociale media: na de auditie explodeerden mijn Facebook- en Twitteraccount. Daardoor ben ik wel iets minder gefocust op mijn studie, al geef ik mezelf af en toe een paar dagen een social media-verbod. Gelukkig krijg ik van mijn scriptiebegeleiders iets meer tijd. Ze zijn op de hoogte en vinden het heel leuk voor me. Mijn begeleider bij de VN was ook superenthousiast. Hij, een satellietexpert van begin zestig, zei dat ik mijn gevoel moet volgen. Hij vraagt steeds wanneer ik een nieuw filmpje met een liedje op YouTube zet.” Benen op de aarde De combinatie muziek en wetenschap is nu misschien wat zwaar, maar het houdt Tessa in balans. “Ik heb er weleens over gedacht conservatorium te doen, maar ik bedacht toen dat ik zonder diploma wel

CV 1988 Geboren 21 maart, Naarden 2006-2010 Bachelor aarde en economie, VU 2010-heden Master aarde en economie, VU 2012 Stage in Bonn, Verenigde Naties

De liveshows beginnen vrijdag 9 november

zangeres zou kunnen worden, maar geen wetenschapper. Het grappige is dat deze wetenschap heel nuchter is; het houdt me letterlijk met mijn benen op de aarde.” Tessa heeft zichzelf de komende paar jaar gegeven om het voluit te proberen in de muziek. “Ik zou het mezelf nooit vergeven als ik dat nu niet deed. Ik heb geen verplichtingen: geen hypotheek, geen kinderen. En ik sta nu met The Voice op een megaspringplank.” Met haar gitarist van Two Way Radio treedt Tessa af en toe op, met covers of zelfgemaakte liedjes. Dat zijn dan singer/ songwriter songs, een beetje in de traditie van Adele, Lana del Rey, maar ook Coldplay. “Die liedjes komen vaak in me op als ik een Engelse roman lees en op een mooie zin stuit. Daar krijg ik dan een heel scenario bij in mijn hoofd.” Het liefst zou Tessa in de toekomst een eigen plaat uitbrengen: “Die dan goud wordt, dat wil iedereen!” Op tournee gaan langs clubs en theaters. “En samenwerken met andere artiesten, zoals Coldplay. Het meest fantastisch zou het zijn als ik kon leven van mijn muziek. Het is echt mijn grootste passie. Vriendinnen zeggen altijd: als jij over muziek praat, gaan je ogen fonkelen. Ik heb een unieke kans, al is de concurrentie moordend. En als het allemaal niet lukt, heb ik mijn studie als het perfecte plan B.”

Tessa treedt vrijdag 2 november op in Café Skek, samen met gitarist Dorus Eggermont. Zie ook facebook.com/tessabelinfantemusic; twitter. com/tessabelinfante; youtube.com/tessabelinfante Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 5 — 31 oktober 2012

ADVALVAS

mail Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

Doofpot In Advalvas nr. 3 stond een interessant artikel over het foute oorlogsverleden van Nederland. De kern van het betoog was dat het nooit te laat is om het dichte boek van de zwarte geschiedenis van Nederland open te slaan. Volgens het artikel hebben historici de taak de vele doofpotten te openen. Een terechte oproep. Het is alleen zo jammer dat hierbij slechts wordt gekeken naar het militaire verleden. Want hoe zat

het met de Nederlandse ondernemers en plantagehouders in Nederlands-Indië? Maakten zij het niet veel bonter? In 1902 stelde advocaat Van den Brand in de brochure De millioenen uit Deli misstanden aan de kaak op de plantages in Noordoost-Sumatra. In deze brochure beschreef Van den Brand het schrijnende leven van de Indonesische en Chinese arbeiders, koelies. Naar aanleiding van deze brochure voerde overheidsfunctionaris J.L.T. Rhemrev een onderzoek uit. Wat bleek? De

advertenties

MASTERWEEK 5-9 NOVEMBER WERK AAN DE WINKEL, KIES JOUW MASTER

werkelijkheid was nog veel schrijnender. De arbeiders werden geschopt, geslagen en vaak opgesloten. Ze werden vastgebonden aan palen, of zaten nachtenlang geboeid in kelders. Ze werden met stokken bewerkt en kregen vaak nauwelijks eten of drinken. Vrouwen werden verkracht, mishandeld of zelfs geëlektrocuteerd. Soms werden ze naakt vastgebonden, en werden hun vagina’s ingesmeerd met gestampte Spaanse pepers. Zwangeren werden geslagen en in hun buik getrapt. Soms volgde op deze gruwelijkheden de dood. Vaker bleef het bij een levenslange lichamelijke of geestelijke verminking. Dit alles omdat ze het lef hadden werk te weigeren, kritiek te uiten op hun superieuren of slechts uit willekeur. En wat deed de Nederlandse politiek? Helemaal niets. Minister van Koloniën, de gereformeerde A.W.F. Idenburg (1861-1935) schreef op de omslag van het rapport: ‘Een treurige geschiedenis van lijden en onrecht.’ En stopte het vervolgens diep, diep in de doofpot. Hans van der Jagt, promovendus en biograaf van A.W.F. Idenburg

Beste Roos, ROSE JIMAT MAARTEN

MELD JE AAN OP UVA.NL /MASTERWEEK

ADVALVAS

nr 5 — 31 oktober 2012

Ik kan er in alle eerlijkheid best inkomen dat je denkt: ‘Hè, waarom hebben wij een 57-jarige nodig om ons iets te komen vertellen over verbeelding? Dat kunnen we toch zelf.’ [Advalvas nr 4, pag. 25] Ik ben het daar absoluut mee eens. Ik omschrijf mezelf graag als een handelsreiziger die her en der aanbelt om mensen aan te sporen de verbeelding die ze zelf in huis hebben, uit de kast te nemen en

een prominent plekje te geven. Hoe dat precies moet gebeuren, hoef ik inderdaad niet te dicteren. Dat zou zelfs tegenstrijdig zijn. Wat de Read-In betreft: in mijn verbeelding zag ik zwermen studenten, docenten en medewerkers met een boek neerstrijken op de Zuidas om een uurtje geconcentreerd te lezen. Het was, zoals zou blijken, een naïeve verbeelding. Uiteindelijk zaten we er met een vijftigtal mensen. De helft was daar om een foto te maken of een verslag te schrijven, en telt dus niet mee. In zekere zin bewijst die magere opkomst mijn punt: lezers vormen een bedreigde diersoort. En daarmee heb ik het niet alleen over lezers van literatuur. Dat betekent niet dat ik denk dat het vroeger beter was. Ik herinner me dat vroeger goed genoeg om te weten dat ik er niet naar terug wil. Maar er was wel minder afleiding. Het boek kreeg minder concurrentie. Er waren film en televisie, maar geen Facebook, YouTube, sms, et cetera. Het lijkt me hoe dan ook boeiend om er eens van gedachten over te wisselen. Waarom geen intergenerationeel debat over het onderwerp? Zie je dat zitten? En wat de verbeelding betreft: neem de handschoen op. Overweldig deze VUsionair (ik moet tussen haakjes bekennen dat die term zo maf is dat ik er intussen aan gehecht ben) met een plan, een voorstel, een actie. Ik zal die met alle plezier toejuichen, bewonderen, bejubelen. En ik ben een en al bereidheid om in alle nederigheid toe te geven: mijn eigen verbeelding had het nooit kunnen bedenken. Kristien Hemmerechts, de VUsionair van dienst

Frank van Kolfschooten onderzoeksjournalist

OPINIE

‘Op papier is het goed geregeld’ Frank van Kolfschooten beschrijft in ‘Ontspoorde wetenschap’ 50 gevallen van fraude met wetenschappelijke gegevens. ‘Het gebeurt overal.’

U noemt nog twee gevallen van fraude aan de VU, waar gaan die over? “Ik heb een lijstje gemaakt met 35 gegrond verklaarde gevallen in Nederland sinds 2005. Twee daarvan spelen aan de VU, maar dat zijn relatief kleine gevallen. Een docent heeft zonder bronvermelding data die studenten hadden verzameld, gebruikt en een andere wetenschapper heeft plagiaat gepleegd bij het schrijven van een column. De universiteit heeft ook geen echte sancties tegen hen genomen. En er is nog een internationale publicatie ingetrokken waaraan VU-medewerkers hadden meegewerkt. Maar de achterliggende fraude was door een Duitse onderzoeker gepleegd die zelf niet aan de VU werkte.”

DOOR DIRK DE HOOG

ok aan de VU komt fraude met wetenschap voor? “Ja, maar dat is niet zo verrassend. Elk jaar komen in Nederland zo’n vier à vijf bewezen zaken aan het licht. Sinds 2005 zijn alleen bij de universiteit van Twente en de Universiteit Maastricht geen officiële schendingen van de wetenschappelijke integriteit gemeld. Overigens stonden in mijn vorige boek ook al twee kwesties die op de VU hebben gespeeld.” Waarom bent u juist met de relatief oude kwestie van emeritus hoogleraar Mart Bax in de publiciteit getreden, terwijl u ook actuelere zaken behandelt in uw boek? “Omdat over deze kwestie nog geen publiciteit is geweest. Onder wetenschappers waren al eerder vermoedens geuit dat hij het bedevaartsdorp Neerdonk, waarover hij publiceerde, zelf had verzonnen. Maar die vermoedens werden alleen geuit in voetnoten bij wetenschappelijke artikelen. Daarover ben ik getipt en heb de zaak verder uitge-

In zijn boek Ontspoorde wetenschap onthult Frank van Kolfschooten dat emeritus hoogleraar politieke antropologie Mart Bax in 1985 en 1995 zeer waarschijnlijk onderzoeksgegevens heeft verzonnen. Die zaak staat niet op zich. Van Kolfschooten behandelt zo’n 50 gevallen van fraude en bedrog in Nederland, waaronder de beruchte zaak van Diederik Stapel. Frank van Kolfschooten, Ontspoorde Wetenschap, Uitgeverij De Kring, €19,95.

zocht. Nu is het echt in de openbaarheid gekomen en begint de universiteit een onderzoek. Bij sommige andere kwesties die ik behandel, is al een integriteitsonderzoek geweest of nog gaande.”

Pakt de VU fraude goed genoeg aan? “Ze doen het niet beter of slechter dan andere universiteiten. Ze hebben adequaat gereageerd op de zaak Bax door gelijk een onderzoekscommissie in te stellen. Maar na de affaireStapel is iedereen natuurlijk alerter geworden. De VU kent nu een integriteitscode, maar de universiteit en het medisch centrum hebben pas sinds een paar jaar een ombudsman waar vermoedens van fraude gemeld kunnen worden. Over zaken die voor 2008 aan de universiteit gespeeld zouden hebben, konden ze mij dan ook niks vertellen. En op papier kan het mooi zijn geregeld, maar wat gebeurt er in de praktijk mee? Als fraudebestrijding niet leeft in de onderzoeksgroepen zelf, blijft een code een dode letter.”

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 5 — 31 oktober 2012

ADVALVAS

COLUMN

Hij heb geen Nederlands geleerd Roos van Rijswijk, masterstudent literatuurwetenschap

n de bus naar Amsterdam-Zuid was het stil. Men was grijs, of moe, iedereen was alleen, we hielden onze mond. Er kwam wat Haarlem langs en toen een snelweg, de meeste mensen keken naar buiten. Op station Amstelveen hield de bus even pauze, of in ieder geval rekte de chauffeur zich eens goed uit. Het werkte aanstekelijk, na een tijdje rekte iedereen zich stiekem uit en klonk er een sinister koortje van ingehouden gapen, waarna alles weer normaal werd. Tot er opeens een Indiër naar binnensprong, hij had gerend en hijgde hard. Men zag hem heel erg niet, deed z’n best hem ook niet te horen, maar de chauffeur, net bezig aan zijn tweede uitrek, kon natuurlijk niet om hem heen. “Good morning sir”, zei de Indiër, “I need to go to townhall, is this the right bus?” “Watte?” zei de chauffeur, zijn oren suisden nog van het gapen, hij pakte zijn stuur vast. De Indiër keek paniekerig om zich heen. Zijn reisgenoot stond buiten de bus op

ADVALVAS

nr 5 — 31 oktober 2012

zijn horloge te kijken. “Don’t drive yet”, zei hij in De chauffeur zangerig Engels, “Please tell keek me where I can find the townmisprijzend hall.” naar zijn gast “Wat joe zee? Joe want in en toen naar de de bus? Joe peej tikket furst hoor. Hir. Tikket.” De chaufbusreizigers die feur hield een buskaartje in allemaal erg de lucht, hij keek misprijzend geïnteresseerd naar zijn gast en toen naar de hun voeten en busreizigers die allemaal erg het plafond geïnteresseerd hun voeten en bestudeerden het plafond bestudeerden. Een Indiase zucht. “Townhall, gemeenthous”, hij spelde g-e-m-e-e-n-t-e-h-u-i-s met Engelse letters. “I need to hurry, I’m late. Please, where do I go?” Een man, hij zat dicht bij de chauffeur, vroeg aan niemand in het bijzonder welke taal de bezoeker sprak. De chauffeur dacht Indiaas. Een vrouw riep: “Marokko!” Iemand anders wist het niet. Ik zei: “Hij moet naar het gemeentehuis. Townhall.” “Zeg dat dan!” riep de chauffeur tegen de verdwaalde

man, en hij wees hem (“…en den to rait, hè, a littel to left, den der is de skwer”) de weg. De man spurtte weg, in de verkeerde richting. In de bus ontwaakten wat permanentjes. “Ik verstond ’m niet hoor”, zei een paarse. “Hij heb zeker geen Nederlands geleerd”, zei een grijze. “Die man brabbelde maar wat”, zei de chauffeur. “Geen touw aan vast te knopen”, concludeerde de man die eerder vroeg naar een taal, “dat heb je met die buitenlanders.” Iedereen keek naar mij, ik verstond immers Buitenlands. Ik zei: “Townhall.” “Maar net zei je gemeentehuis”, zei iemand. Ik legde uit dat ik aannam dat de man daarheen moest. “Town-hall”, proefde de man, “dorpshuis. Hebben we hier niet. Hij heeft pech gehad.” Toen vertrokken we weer en werd het stil. Gelukkig maar.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Huisvesting

Studenten gaan ook flex Achter de glazen klapdeuren bij de uitgang van het restaurant in het hoofdgebouw verrijst een nieuw onderkomen voor studentenclubs.

DOOR DIRK DE HOOG FOTO’S STUDIOVU/RIECHELLE VAN DER VALK

e laatste hand wordt gelegd aan de inrichting en het is nog wachten op een deel van het meubilair, maar dinsdag 27 november is het zover. Dan vindt de glorieuze opening plaats van ‘het studentendok’, het nieuwe onderkomen van studentenclubs die niet aan een faculteit gebonden zijn. De universitaire studentenraad en de studentenbond SRVU zitten er al. De SRVU gaat daar namelijk de ruimtes beheren in opdracht van de dienst Studentenzaken. SRVU-voorzitter Olav Scholten is blij met deze “nieuwe serviceverlening aan studenten”. Trots laat hij de werkruimtes zien. Bij de ingang is een balie waar bezoekers zich kunnen melden. Leden van de SRVU staan een deel van de dag klaar om mensen te ontvangen, tegen de bescheiden vergoeding van vijf euro per uur. De balie is voorzien van technische snufjes, net als de rest van de ruimtes. Zo kan de balie automatisch in hoogte worden versteld. Ook zijn er overal telefoonaansluitingen waar verenigingen

met hun eigen nummer kunnen inloggen en gebeld worden. En natuurlijk zijn er internetaansluitingen, is er wifi en staan in alle kamers computers klaar. Zwaaien met pasje Boven de balie hangt een beeldscherm waarop je kunt zien welke ruimtes zijn gereserveerd. Vandaag is het muisstil, want op de hele universiteit zijn tentamens. “Maar de loop begint erin te komen”, zegt Scholten optimistisch. In het dok zijn tien kamers van verschillende afmetingen beschikbaar. In sommige ruimtes kun je wel met vijftien mensen vergaderen. Op andere locaties is net ruimte om met z’n vieren achter

‘Het bier ligt al koud’

een computer te werken. Het dok is ingericht volgens de ideeën van smart @ work. Verenigingen hebben geen eigen kamer meer, maar moeten een ruimte reserveren als ze die nodig hebben of op de bonnefooi binnenwaaien om te kijken of er plek is. De bedoeling is dat het dok op dezelfde tijden open is als het hoofdgebouw. Maar de SRVU zal niet al die uren toezicht

nr 5 — 31 oktober 2012

ADVALVAS

campus

der- en werkruimtes voor studentenverenigingen. Het is geen studiezaal en ook geen sociëteit. Maar na afloop van een vergadering een borreltje drinken moet kunnen, en gewoon een beetje gezellig bijkomen en kletsen na een college ook. Daarom komen er loungeplekken waar je lekker kunt hangen, met uitzicht op het binnenplein.”

houden. Daarom zit een flink deel van de ruimtes achter een deur waar je alleen met een pasje of een toegangscode naar binnen kunt. Verenigingen die gebruikmaken van het dok, kunnen zo’n code krijgen en dus op eigen gelegenheid naar binnen. Nu ja, het systeem werkt nog niet helemaal perfect. Iemand van de schoonmaakdienst zwaait tevergeefs met zijn pasje langs de sensor, maar de deur gaat niet open. Geen muizen Het dok herbergt ook een keukentje, waar verschillende koelkasten staan. “Het bier ligt al koud”, constateert Scholten als hij een van de deurtjes opentrekt. Er komt ook een koffieautomaat. “We zijn een reglement voor de gebruikers aan het opstellen, want het is natuurlijk wel de bedoeling dat het hier netjes blijft. Schoonmakers hebben ons al gewaarschuwd dat we elke dag de afwas moeten doen omdat we anders binnen de kortste keren muizen over de vloer krijgen.” De grenzen voor wat wel en niet mag binnen het studentendok zijn volgens hem ruim. “Het gaat in de eerste plaats om verga-

ADVALVAS

nr 5 — 31 oktober 2012

Drogisterij De bedoeling was dat er een deur naar het plein zou komen en de verhoging achter het restaurant, de apenrots, uitgebreid zou worden zodat het dok een eigen buitenruimte had en vanaf het plein toegankelijk zou zijn. Maar vanwege de kosten is dat plan even op de lange baan geschoven. Scholten heeft een nieuwtje. “Kijk, dit is gereserveerd voor een winkel”, showt hij een grote lege ruimte op de hoek. Mogelijk komt hier een drogisterij, met de ingang aan het plein.” De SRVU en de universitaire studentenraad zijn blij met het dok, vertelt hij. “We hebben zelf het initiatief genomen om nieuwe ruimtes voor studentenverenigingen te creëren. We zaten in een uithoekje van het Wis- en Natuurkundegebouw, waar veel mensen ons niet weten te vinden. De totale ruimte hier is veel groter.” Anatolia wil niet Maar niet iedereen is blij. De allochtone studentenvereniging Anatolia wil niet mee verhuizen. Anatolia heeft nu een eigen kamer in het Wis- en Natuurkundegebouw. In het dok moeten ze het doen

‘Dat delen kan juist heel leuk werken’

met flexruimtes. En ze zijn boos omdat de SRVU en de studentenraad wel een eigen kamer hebben, net als de Ideeweekcommissie.. Scholten betreurt de opstelling van Anatolia. “Ze benadrukken dat hun vereniging ook een ontmoetingsfunctie voor hun leden heeft en dat ze daarom een eigen ruimte nodig hebben. Wij

denken dat hier meer mogelijk is dan Anatolia beweert. Er is best ruimte voor een soort huiskamergevoel. Er komen ook banken en tafeltjes in de hal. Alleen moet je die delen met anderen. Dat kan juist ook heel leuk werken.” Dat sommige clubs wel een eigen ruimte krijgen, wil hij relativeren. “De SRVU krijgt een kleine werkkamer met twee bureaus erin, zeker geen verenigingsruimte. Dat is mede omdat wij het hele dok moeten beheren, maar ook omdat we het kamerbureau hebben en een juridisch spreekuur. En vergeet niet dat wij honderden leden hebben.” Dat de studentenraad en de Ideeweekcommissie een eigen plek hebben, komt volgens Scholten omdat het officiële instanties van de universiteit zijn. “Let wel, vroeger hadden ook de raadsfracties van de Vuso en de SRVU een eigen kamer. Dat is nu niet meer zo. Die ruimte is van de studentenraad als geheel. Als de Vusoof de SRVU-fractie apart willen vergaderen, moeten ze ook een flexruimte reserveren.” Hij wijst erop dat voor alle clubs die van het dok gebruikmaken kasten en postbussen beschikbaar zijn. “Je hoeft echt niet voortdurend hele afstanden met je spullen te slepen. Als je een beetje flexibel bent, kun je je hier goed thuisvoelen.” Niet dogmatisch Hij pleit er wel voor dat facultaire studieverenigingen hun eigen kamers houden. “Bij grote verenigingen als Aureus, EOS en QBD worden de verenigingskamers heel intensief gebruikt, vaak vijf dagen in de week. En veel studenten wippen daar ook voor en na college even binnen. Dan is zo’n vaste ruimte functioneel. Dat merken we nu op de rechtenfaculteit waar de verenigingen het met flexplekken moeten doen. Het is een beetje raar om ’s avonds om zes uur al je spulletjes in te moeten pakken, om die ’s ochtends om negen uur weer op dezelfde plek uit te gaan stallen. Dus je moet flexplekken voor studenten niet al te dogmatisch doorvoeren.” Dus is er in zijn ogen wel plek voor Anatolia in het dok? “Tuurlijk. Als ze komen kijken en praten wat er allemaal mogelijk is, komen we er vast wel uit.”

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

pERSONEElSpagINa

ondeR Redactie Van dienst maRKeting & commUnicatie jaaRgaNg 5, NUMMER 3, 31 OktOBER 2012

NIEUWE CaMpUS kRIjgt lICht EN lUCht IN NOVEMBER GAAT DE HAL VAN HET HOOFDGEBOUW OP DE SCHOP. KOMEND VOORJAAR ETEN WE ONZE BOTERHAM IN DE DAKTUIN. DE THEOLOGEN EN WIJSGEREN BADEN AL IN HET LICHT. De aannemers zijn ingepland. Ze lopen al rond en werken aan verlichting en akoestiek, maar met de grotere operatie begint de Facilitaire Campus Organisatie (FCO) halverwege november. De hal van het hoofdgebouw krijgt nieuw meubilair, de receptionisten verhuizen naar een centrale plek, de boekhandel krijgt een nieuwe gevel, de servicebalie in de A-gang wordt een serviceplein, en er komen veel aanland- en zitplekken bij voor studenten. Om de hoek is de 0D-gang al bijna af: de studieverenigingen hebben daar vanaf eind november hun aanland- en overlegplekken en er is plaats voor debat en feestjes. Het zijn relatief kleine

maar belangrijke stappen op weg naar een nieuwe campus, want medewerkers en studenten willen op een gezellige plek werken en studeren. Verbouwen is dus net zo belangrijk als nieuw bouwen.

25 pROCENt MINdER WERkRUIMtE De bouwvakkers hebben er al een klus op zitten. In de gangen van Godgeleerdheid en Wijsbegeerte schijnt een ongewoon licht. Niets mystieks: door de glazen wanden van de nieuwe werkruimtes met flexplekken valt na de verbouwing het licht in ruime hoeveelheden naar binnen. In groene letters zijn spreuken

JOSJA VAN DER VEER, ANDRIES MULDER EN DE NIEUWE FLEXPLEKKEN OP DE 2E. HET LICHT VALT NU RUIM NAAR BINNEN BIJ GODGELEERDHEID EN WIJSBEGEERTE.

van beroemde wijsgeren en theologen op het glas geplakt, om de medewerkers enige privacy te gunnen. Eigentijds meubilair. Nog wel een beetje leeg hier? Directeur bedrijfsvoering Andries Mulder noemt het liever ‘open, fris en opgeruimd’. “Dat doet iets met je.” In september verhuisde hij met ‘zijn’ faculteiten naar de totaal vernieuwde E-vleugel op de tweede verdieping in het hoofdgebouw. Na VU-Uilenstede en Initium is dit de derde plek waar flexibel werken is ingevoerd. Een kwestie van geld besparen, zegt FCO-directeur Josja van der Veer. Het doel is om uiteindelijk 25 procent minder werkruimte te gebruiken. Maar het nieuwe

werken heeft meer voordelen. “Ik hoor het nu ook weer van Andries Mulder: mensen komen elkaar meer tegen en werken in projecten wordt makkelijker omdat je eenvoudiger bij elkaar kunt gaan zitten.” Over anderhalf jaar werken ook Letteren en Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde op flexplekken, als de A-vleugel – de ‘toren’– van het hoofdgebouw is vernieuwd. Op de campus van de toekomst doen we het allemaal. Maar het is nog wel wennen. Boekenkasten bijvoorbeeld kun je ’s avonds niet in je kluisje stoppen, dus je vakliteratuur moet je op een andere manier organiseren. Mulder bekijkt in november de laatste knelpunten en wensen, ook die van de boeken. “En over een jaar gaan we weer evalueren. FCO leert telkens weer van de ervaringen die worden opgedaan. Medewerkers en studenten denken mee in elke fase. Ik ben erg benieuwd hoe we onze nieuwe ‘hardware’ gaan gebruiken.”

ONtWIkkElINg IN faSEN

In tien jaar tijd verbetert de VU de oudbouw en wordt een aantal gebouwen vervangen door nieuwbouw. Van der Veer: “Investeren in de campus was al jaren nodig, om goed onderwijs en onderzoek te faciliteren.” Het nieuwe laboratoriumgebouw voor human health & life sciences van VU en VUmc is een van de stappen in het totaalplan. In januari start de bouw naast ACTA. Het wordt ‘flexibel’ gebouwd. “De ruimtes kunnen zonder grote verbouwingen worden aangepast.

“INvEStEREN IN dE

CaMpUS WaS al jaREN NOdIg, OM gOEd ONdERWIjS EN ONdERZOEk tE faCIlItEREN

”

Dat is ook een vorm van duurzaam bouwen. Afdelingen of faculteiten kunnen groeien of krimpen of nieuwe samenwerkingsverbanden aangaan. Je moet een groep UvA-wetenschappers kunnen huisvesten zonder er het hele gebouw voor overhoop te moeten gooien. En door slim bouwen bespaar je op de lange termijn op verbouwingen, onderhoud, schoonmaak, beveiliging en energieverbruik”, zegt Van der Veer.

daktUIN

Maar de voorlopig leukste ontwikkeling op de campus wordt al dit najaar aangelegd. Studenten bedachten een daktuin op de D-vleugel van het hoofdgebouw. En daar kunnen we in het voorjaar ons broodje eten.

NIEUWS & agENda CvB EN OR BEREIkEN akkOORd

vaN WERk NaaR WERk dE ExtERNE hRM-SpECIalIStEN MaRIaNNE glOUdI (lINkS Op fOtO) EN MaRjON haM lEIdEN SINdS 1 OktOBER dE tRaNSItIEORgaNISatIE. alS dE REORgaNISatIE StaRt hElpt dE tRaNSItIEORgaNISatIE BOvENtallIgE MEdEWERkERS aaN aNdER WERk. jUllIE kUNNEN tOCh NOg NIEt aaN dE Slag vOOR hEt COllEgE vaN BEStUUR EN dE OR hEt EENS ZIjN? We helpen nu ondersteunende medewerkers van wie het tijdelijke dienstverband niet wordt verlengd. Als de reorganisatie dan echt start, zijn wij en de drie medewerkers van het Loopbaancentrum die met ons gaan samenwerken al op elkaar ingespeeld. pROBEREN jUllIE MENSEN ZO SNEl MOgElIjk WEg tE kRIjgEN? Het is een kwestie van goed werkgeverschap om medewerkers die boventallig worden zo goed mogelijk van werk naar werk te begeleiden. Nu stappen mensen vrijwillig in het programma, maar als de reorganisatie start, ligt dat anders. Dan moeten mensen binnen dertien maanden ander werk hebben. Dat geeft natuurlijk meer druk. hOE gaaN jUllIE MENSEN aaN WERk hElpEN? We kijken eerst in een persoonlijk gesprek naar wat je kunt en wat je wilt. Samen met ons maak je een beginplaatje: hoe is de arbeidsmarkt voor jou en wat moet jij doen om een baan te krijgen. Het kan zijn dat je lang niet hebt gesolliciteerd en er tegenop ziet. Dan kun je bijvoorbeeld een sollicitatietraining volgen. Je kunt ook met een korte opleiding je kansen op ander werk vergroten, of op proef een paar maanden ergens in een nieuwe functie starten. kOMEN MENSEN BIj jUllIE tE ZIttEN? Nee. De mensen die wij nu begeleiden zijn natuurlijk gewoon aan het werk. Maar ook in de toekomst, als de Transitieorganisatie ontslagbedreigde medewerkers ondersteunt, worden die daar niet gehuisvest. Wil je meer lezen? > WWW.INtRaNEt.vU.Nl/tRaNSItIEORgaNISatIE

Het College van Bestuur (CvB) en een delegatie van de Ondernemingsraad (OR) hebben na constructieve bemiddelingsgesprekken op 16 oktober een akkoord bereikt over een oplossing van hun geschil over de reorganisatie van de bedrijfsvoering. De OR heeft intussen ingestemd met het akkoord. Na de ledenraadpleging van de bonden over het Sociaal Plan op 31 oktober beslist de OR of het verzoekschrift aan de Ondernemingskamer wordt ingetrokken. Meer informatie op > WWW.INtRaNEt.vU.Nl/REORgaNISatIE

vU EN vakBONdEN SlUItEN ONdERhaNdElaaRSakkOORd

De VU en de vakbonden hebben op 23 oktober een onderhandelaarsakkoord gesloten over het Sociaal Plan voor de reorganisatie bedrijfsvoering. Dit akkoord wordt op 31 oktober door de bonden voorgelegd aan hun leden (van 10.00 tot 12.00 uur, locatie MF, zaal Atrium). De tekst van het Sociaal Plan is op intranet beschikbaar voor alle medewerkers: > WWW.INtRaNEt.vU.Nl/REORgaNISatIE

vROEgE vOgElS ONtBIjt

Universiteitscateraar Eurest nodigt alle vroege VU-medewerkers uit voor het jaarlijkse gratis ontbijt op 2 november van 07.00 tot 08.30 uur in restaurant hoofdgebouw. > WWW.INtRaNEt.vU.Nl/fCO

ZElf BlUSSEN BIj OpEN dag Bhv

Tijdens de landelijke ‘Dag van de BHV’ op 5 november opent de bedrijfshulpverleningsorganisatie van VU en VUmc haar deuren. Tussen 13.00 en 16.00 uur kunt u in de brandweerkazerne bij het Energiecentrum onder meer zelf een brand blussen, pop ‘Annie’ reanimeren of oefenen met noodscenario’s. VU en VUmc hebben samen ruim driehonderd bedrijfshulpverleners.

MEdEWERkERSvOORStEllINg NaSRdIN dChaR

In Cultuurcentrum VU Griffioen kunt u op 20 november naar theatervoorstelling Oumi, waarin Gouden Kalf winnaar Nasrdin Dchar vertelt over zijn moeder Habiba, een Marokkaanse vrouw die in Brabant terechtkwam. Tijd: 20.30 uur, Griffioen. Kaarten, incl. diner vooraf in café Uilenstede voor € 3,- (max. 2 p.p.) en € 1,50 reserveringskosten, of € 4,50 aan de kassa vanaf 17.00 uur. > WWW.gRIffIOEN.vU.Nl/ MEdEWERkERSvOORStEllINgEN

Redactie PeRsoneelsPagina > jESSy vaN gElOvEN, aNIta MUSSChE, hOUkjE vlIEtStRa > Beeld yvONNE COMpIER > VoRmgeVing RUdIE jaSpERS WWW.INtRaNEt.vU.Nl/pp > ReageRen pp@vU.Nl

CULTUUR Muziek met beeld

Restaurant

Elke week gaat een student op kosten van advalvas voor maximaal 50 euro uit eten en beoordeelt het restaurant.

Je buik rond eten in Osdorp Syriana CONCEPT Een Syrisch-Libanees restaurant met een all you can eatmenu. SFEER Je voelt je op de een of andere manier rijk in dit Arabische restaurant aan de rand van Amsterdam. In een mooi ingerichte serre kun je dineren. Ideaal voor als je rustig wilt eten. ETEN Het All you can eat-menu bestaat uit zes rondes, waarbij je per ronde vier gerechten per persoon kunt uitkiezen. In totaal zijn er 56 gerechten, het assortiment lijkt groot, maar dat valt best mee. Als voorgerecht kun je uit twee soorten soep kiezen, als bijgerecht heb je 18 keuzes. Denk ook aan salades en dipsauzen. De gefrituurde gerechten, gezien de grootte van de portie wil ik het geen hoofdgerecht noemen, bestaan uit deegwaren gevuld met onder meer gehakt, groente en fètakaas. Door de vettige gerechten was ik na de tweede ronde al verzadigd, gelukkig had mijn tafelgenoot daar geen last van. BEDIENING Klantvriendelijk en snel. De bestellingen van een ronde komen in fases, maar twee bestellingen van mijn tafelgenoot zijn vergeten. TIP Doordeweeks kun je gemakkelijk aanschuiven, in het weekend moet je reserveren via de site. Met de bus 145 en 192 stap je voor het restaurant uit. Als je met tram 1 of 2 komt, is het nog ongeveer tien minuten lopen. AANRADER Als je geen bekenden wilt tegenkomen, moet je hierheen. PRIJS Zondag t/m donderdag € 19,50 per persoon en vrijdag t/m zaterdag € 22,50 per persoon. WAARDERING

B-films en reisvideo’s B-Movie Orchestra Donderdag 8 november 20.30 uur Studenten € 10,50 VU-medewerkers € 13,Chris Hinze Vrijdag 9 november 20.30 uur Studenten € 11,50 VU-medewerkers € 14,griffioen.vu.nl

Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen

SYRIANA Akersluis 8 syriana.nl Jihane Abalhoussaien, master rechtsgeleerdheid

FOTO Sanne Couprie

Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

WAT? Twee muziekvoorstellingen waarin film een grote rol speelt: het B-Movie Orchestra geeft een optreden met beelden uit oude films en in het van Chris Hinze is de muziek geïnspireerd op zijn reisvideo’s van Afrika en Azië. WIE? Drummer/producer Baz Mattie richtte het B-Movie Orchestra op om zijn favoriete B-filmnummers te spelen. Chris Hinze is al sinds mensenheugenis Nederlands beste pop/jazzfluitist en trad overal ter wereld op. HOE? De muziek van het B-Movie Orchestra wordt ondersteund door een show van beeldsampler Marten Koster. Chris Hinze vertelt ook over zijn ontmoetingen met persoonlijkheden als Peter Tosh en de Dalai Lama.

Ook GRATIS UIT ETEN voor Advalvas? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 5 — 31 oktober 2012

ADVALVAS

studenten

Sleutelgat 05

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook? VU-studenten gluren in de kamer van MAURICE ROMBOUT.

“E

en roeier”, zegt ecologiestudent Susanne Boon (25). “Hij zit bij vast studentenroeiclub Varsity en is daar trots op. Dat hier een jongen woont, is wel duidelijk door het totale gebrek aan gekleurde accessoires. Hij is geen controlfreak, maar een rustige exacte wetenschapper of rechtenstudent. Hij houdt van een biertje drinken in het centrum. Daar woont hij in een oud opgeknapt grachtenpand. Ik vraag me wel af waarom de cola niet in de koelkast staat. Wie houdt er nu van lauwe cola?” “Ik proef een soort studentikoze deftigheid”, vindt Pablo Moleman (24), student environment and resource management. “Het is een studentenhuis oude stijl, waar de bewoners een sigaar roken, bij het corps zitten en op Mark Rutte stemmen. Of ze roken een pijp,

ADVALVAS

nr 5 — 31 oktober 2012

want er staan geen asbakken. Als er maar één man woont, dan is het een sloopwoning in Nieuw-West waar hij een hele gezinswoning voor zich alleen heeft. De poster van biljartende Hollywoodsterren heeft hij van de posterbeurs in de VU-hal. Zou die poster met Twin Towers er al van vóór 2001 hangen?” “Het huis heeft iets statigs”, zegt Jarno Cosijn (24), student ecologie. “De meubels komen uit het huis van zijn oma. Die mocht hij overnemen toen ze naar het bejaardentehuis verhuisde. Je zou die spullen namelijk nooit kopen als je twintig bent. Hij studeert scheikunde, en dat dacht ik al voor ik het drankenkabinet in de spiegel zag. In ieder geval iets met exacte wetenschappen, maar ik begin nu weer te twijfelen. Hij woont er wel alleen, vanwege het eenpersoonsbed. Zijn grote liefde is zijn fiets.

Maurice Rombout 21 Psychologie Betaalt 520 euro per maand in AmsterdamZuid

“Varsity is geen studentenroeiclub, maar een roei-event dat volgend jaar natuurlijk door Skøll gewonnen wordt!”, reageert Maurice Rombout. “Ik houd wel van een biertje in het centrum, maar een grachtenpand als woning blijft een droom. De cola is van mijn huisgenoot, hij drinkt een hele fles per dag en soms ook lauw. Ik kocht de posters inderdaad in de hal van de VU, maar kwam er pas later achter dat de Twin Towers er nog op stonden. Verder ben ik niet vies van een sigaar, maar ik zit niet bij het corps en heb niet op Mark Rutte gestemd. De meubels komen uit het huis van een heel oud iemand, maar zijn niet van mijn oma. In ruil voor deze spullen moest ik een huis van 140 vierkante meter ontruimen waarin meer dan vijfduizend boeken stonden.” door Veerle Vrindts student-reporter Foto’s Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Griff

door Merlijn Draisma

nr 5 â&#x20AC;&#x201D; 31 oktober 2012

ADVALVAS