advalvas | jaargang 60 | nr10 by Rob Bömer

Nr 10

30 januari 2013

Seks is onhandig en onverklaarbaar… De discussie over de evolutietheorie laait weer op

‘Wij gaan helemaal niet op het onderwijs bezuinigen’

Woede over aangekondigde ontslagen

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

Op spreekuur bij rechtendecaan Elies van Sliedregt pag 18

ALS MASTER KIJK JE VERDER DAN KENNIS ALLEEN BEZOEK DE MASTERDAG ZATERDAG 9 FEBRUARI WWW.VU.NL/MASTERDAG

ACADEMISCH CENTRUM TANDHEELKUNDE AMSTERDAM

Mannen gezocht voor klinisch onderzoek Wat is een gezonde mond?

Naar wie zijn wij opzoek?

ACTA wil dit onderzoeken. Doe je mee?

250 medisch gezonde mensen met een gezonde mond, tussen de 18 – 30 jaar.

Wat moet je ervoor doen?

Meedoen? Meld je aan op:

Op één donderdag moet je twee keer langskomen, bij elkaar duurt dat zo’n 3,5 uur. Wij kijken naar je algemene gezondheid en mondgezondheid. Zoals lichaamstemperatuur, gewicht en lengte. Je vult vragenlijsten in over voeding, gezondheid en mondgezondheid. Daarnaast nemen we monsters af van je speeksel en tandplaque en nemen we bloed uit je arm. Deelname is vrijwillig. Doe je mee en kom je de afspraken na, dan ontvang je een financiële vergoeding.

www.showyourteeth.nl > onderzoek > TIFN Ben je vrouw en lijkt het je interessant om deel te nemen aan ander onderzoek? Meld je dan aan op onze website > deelnemen. ACTA, onderzoeksgroep preventie & therapie Gustav Mahlerlaan 3004, 1081 LA Amsterdam (tegenover de VU) e-mail: showyourteeth@acta.nl; telefoon: 020 5980307

ACTA is het samenwerkingsverband van de Faculteit der Tandheelkunde van de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit Amsterdam. www.acta.nl

INHOUD

jaargang 60 — nr 10

VU NU

Eveline Baas laat studenten 6 hun hart luchten De evolutietheorie rammelt, vindt bioloogfilosoof Joris van Rossum

Elies van Sliedregt: de enige decaan met een maandelijks spreekuur voor 18 studenten Onderwijsdebat SRVU: VVD en PvdA op de bres voor 22 het leenstelsel En verder Online

Opinie: de nachtbus moet blijven

Column: Gert Kwakkel

Onderzoeksnieuws

Brieven

Opinie: hoorcolleges moeten blijven

Column: Roos

Campus: de reorganisatie

Cultuur: theater en restaurant

Sleutelgat

Griff

Coverfoto StudioVU/Yvonne Compier Het volgende nummer verschijnt op 13 februari 2013

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 kamer 1-D-40 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans Secretariaat Barbara Vazquez, (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc. Vormgeving Rob Bömer, rbbmr.nl

ADVALVAS

Medewerkers Dick Roodenburg (Griffioen), Karim Abbara, Rianne Lindhout (redacteuren a.i.), Merlijn Draisma, Roos van Rijswijk, Bas van der Schot, StudioVU (Riechelle van der Valk, Yvonne Compier) Peter Valckx, Veerle Vrindts Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet, (023) 5714745 Druk Senefelder Misset, Doetinchem

nr 10 — 30 januari 2013

Vrijdag 25 januari 2013, 16.31 » VU-baas René Smit en wethouder Eric Wiebes (r) plaatsen het eerste element van O|2, het nieuwe onderzoeksgebouw van VU en VUmc. Foto marieke wijntjes 3

Laatste nieuws Dagelijks vers nieuws op advalvas.vu.nl › Instellingsaudit uitgesteld › Wethouder plaatst eerste element O|2-gebouw › CPB-cijfers leenstelsel ter discussie › ‘Geef coassistenten eindelijk een stagevergoeding’ StudioVU/Riechelle van der Valk

› Meer dierproeven bij universiteiten en UMC’s › Gelaten sfeer bij Dienst Arbo en Milieu › Eerste Kamer stemt langstudeerboete weg › Erasmus Universiteit schuift kritiek terzijde › ‘Lenen kost je hooguit honderd piek’ › Woede bij reorganisatiebijeenkomst UBVU › Promovendi blijven voorlopig werknemers › ‘Hoger onderwijs wordt warboel’ › Leenstelsel kost studenten bijna 15.000 euro › Personeel UC-IT schrikt van aantal ontslagen › VU-orkest speelt in het Concertgebouw › Wetsvoorstel meeneembare stufi › ISO en LSVb zoeken nieuw bestuur › Maritiem archeoloog trekt bijna half miljoen tvkijkers › ‘Asociaal schuldenstelsel’ ter discussie › Krantenhoek opgedoekt › PvdA tegen torenhoog collegegeld tweede studie

Grote schrik bij medewerkers UBVU

e medewerkers van de universiteitsbibliotheek zijn woedend over het grote aantal voorgestelde ontslagen, en vooral over de onduidelijkheid en onzekerheid die er nog steeds is. Directeur José Frijns kan zich dat voorstellen. Maar liefst 56 van de 168 medewerkers kregen 14 januari een

brief waarin stond dat ze met ontslag bedreigd zijn. Opvallend is dat er voor 24 fte aan extra functieruimte gecreëerd wordt, die deels door de ontslagbedreigden ingevuld zal worden. “De vraag is waarom sommige mensen ontslag bedreigd zijn als hun functie wel blijft bestaan. Maar dan in een lagere salaris-

schaal”, zegt Marinia Verbeek. Directeur Frijns verdedigt dit door de behoefte aan meer diversiteit. “In deze fase van de reorganisatie zijn de nieuwe functies nog niet ingevuld”, aldus Frijns. (FB)

Lees het hele bericht en een interview met José Frijns op advalvas.vu.nl>nieuws>22 januari.

Erasmus vindt een 4 oké Op de Erasmus Universiteit Rotterdam mag je een onvoldoende compenseren met een hoog cijfer voor een ander vak.

olgens studentenvakbond LSVb leidt het nieuwe systeem tot niveauverlies. De Erasmus Universiteit Rotterdam ziet alleen maar voordelen. Studenten verspillen minder tijd aan herkansingen, hebben minder last van uitstelgedrag en werken harder voor hun volgende tentamens. Daardoor

hebben ze hun studiepunten sneller binnen. Toch: bewijzen dat de kwaliteit gelijk blijft, doet de universiteit niet. De universiteit stuurde vlak na de zomervakantie al een persbericht. De eerste resultaten waren

geweldig: binnen één jaar hadden meer studenten hun propedeuse behaald dan voorheen in twee jaar tijd. Ook het onlangs verschenen eindrapport lijkt het enthousiasme te onderschrijven voor de maatregel die bekend staat als Nominaal = Normaal. (HOP)

Lees het hele bericht op advalvas.vu.nl>nieuws> 22 januari. nr 10 — 30 januari 2013

ADVALVAS

online

‘Hoger onderwijs wordt warboel’

erhoogd collegegeld, dure topopleidingen, verkorte trajecten… Meer variatie in het hoger onderwijs is goed, maar het kabinet moet niet doordraven, waarschuwt de Raad van State. Differentiatie is het toverwoord in het wetsvoorstel

dat minister Jet Bussemaker 18 januari naar de Tweede Kamer stuurde. De onderwijsinstellingen moeten zich bovendien meer van elkaar gaan onderscheiden in aanbod en niveau. Verder moeten studenten zich eerder inschrijven, vóór 1 mei, om daarna verplicht aan studiekeuzegesprekken mee te doen. Mochten ze alsnog iets anders willen kiezen, dan

moeten ze maar afwachten of ze worden toegelaten. Pas daarmee op, waarschuwt de Raad van State. Voor je het weet leiden al die goedbedoelde maatregelen tot een onoverzichtelijke kluwen, waardoor werkgevers nauwelijks nog snappen wat een diploma waard is. (HOP)

Lees het hele bericht via advalvas. vu.nl>nieuws>21 januari.

Ontslagdreiging twitter.com/advalvas_vu facebook.com/advalvas issuu.com/advalvas

Stadscampus De vernieuwing van de campus is in volle gang. Wil je weten hoe het eruit gaat zien in 2017? advalvas.vu.nl>dossiers

Presenteerangst UBVU: 56 van de 168 medewerkers, UC-IT: 21 van de 162 en Dienst Arbo en Milieu: 3 van de 39

ij de IT-dienst schrok men van het aantal ontslagbedreigingen dat 14 januari bekend werd: IT krijgt toch juist een uiterst belangrijke rol in de nieuwe organisatie? Bij de dienst Arbo en Milieu werd meer gelaten gereageerd: daar was het merendeel van de plannen op voorhand bekend. Wel is men erg bezorgd over de voorgenomen fusie met de dienst Human Resource Management. (RL)

Lees alles over de reorganisatie op advalvas.vu.nl>nieuws. ADVALVAS

nr 10 — 30 januari 2013

Word je al ziek bij de gedachte dat je een presentatie moet houden? Geen paniek, psycholoog Elly den HerderMichielsen legt het uit. advalvas.vu.nl>tips & trucs

Dat zoeken we op Wat zei de gesjeesde VU-student Özcan Akyol alweer over literatuur? advalvas.vu.nl>archief magazine

(Re)tweets Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken @UBVU Meer weten over Open Access? 6 februari Open Access dialoog bij #KNAW; “Publish Open Access or Perish?” correcte link: http://bit.ly/WjRhqW 28-1_De VU wil in 2020 90% van haar publicaties Open Access beschikbaar hebben via onder andere VU-DARE. Voor onderzoekers organiseert de KNAW op 6 februari een Open Access dialoog: Publish Open Access or Perish? Op dit symposium met workshops spreken Eveline Crone (Leiden, UvA), Cameron Neylon (PLoS) en Martin Rasmussen (Copernicus Publications). @VUconnected Mannen zijn meer toekomstgericht dan vrouwen blijkt uit de T-test olv o.m. @ ProfMarkvugt #wij2030 Doe ook de test http://ow.ly/h5IVn 27-1_Geloof je er niets van? Doe de test in 5 minuten. Toekomstgerichte vrouwen, laat zien dat je bestaat! Ben je niet tevreden met jouw resultaat: de makers van de T-test, sociaal psycholoog Arianne van der Wal en hoogleraar Sociale en Organisatie Psychologie Mark van Vugt, weten uit eerder onderzoek dat natuurbeleving de toekomstgerichtheid van mensen verhoogt. @FEWEBstudents Katherine Diaz - promovenda bij @zijlstracenter verkozen tot Jonge Ambtenaar van het Jaar http://ow.ly/gVoYs 18-1_ Juryvoorzitter Mei Li Vos: ‘We waren diep onder de indruk van je verhaal. Je promoveert maar staat ook met je poten in de modder. Als iemand kan uitleggen waarom we een publieke dienst hebben en belasting betalen, dan ben jij dat.’ Diaz is gezinsmanager bij Bureau Jeugdzorg. Haar promotieonderzoek gaat over het inzichtelijk maken en vergroten van de maatschappelijke relevantie van de Jeugdzorg. @Smartcook Claudia Roden ontvangt nu de Johannes van Damprijs in de aula van de VU op het Spui. Door het raam zie ik het bord van Hoppe 18-1_Twitteraar Julius Jaspers is volgens zijn profiel entrepeneur, writer, chef, tv-maker, father en: idiot.

Studentenraadslid Eveline Baas ‘Wij komen te weinig in beeld’

‘Studenten weten vaak niet dat er studentenraden zijn!’ 6

in actie

Eveline Baas van de universitaire studentenraad (usr) laat studenten hun hart luchten. DOOR Floor Bal Foto StudioVU/Riechelle van der Valk

aarom organiseren jullie de Lucht-je-hartweek? “De universitaire studentenraad wil graag weten wat er onder studenten leeft. Daarom organiseren wij die week samen met studenten- en studieverenigingen en facultaire studentenraden. Samen willen we één stem van de student vormen. Normaal heeft elke vereniging haar eigen achterban. Gewoonlijk bereiken wij een deel van de leden van Aureus niet, maar tijdens deze week doen ook zij mee.” Komen studenten normaal dan niet bij jullie om te klagen? “Het is zo zonde. Wij zijn een officieel democratisch orgaan voor studenten, maar ze weten vaak niet dat we bestaan. Als usr komen we te weinig in beeld. Daar willen we op een enthousiaste en creatieve manier verandering in brengen, bijvoorbeeld via VUnet. Zodat elke student één keer van ons gehoord heeft. En ze denken: hé, de universitaire studentenraad en de facultaire studentenraden zijn er, daar kan ik naartoe als ik een klacht heb. Studenten zijn vaak ontevreden, maar doen daar niets mee omdat ze bang zijn dat ze in de bureaucratie vastlopen.”

ADVALVAS

nr 10 — 30 januari 2013

De Lucht-je-hart-week bestaat al een paar jaar. Kennen de meeste studenten jullie daar niet al van? “Dat weet ik niet, ik was er eerdere jaren niet bij. Maar blijkbaar worden tot nu toe de juiste kanalen niet goed benut. Het college van bestuur was teleurgesteld over de lage opkomst bij de studentenraadverkiezingen. Maar hoe kunnen mensen op je stemmen als ze nog nooit van je gehoord hebben? Daarom willen wij heel basaal een scherm of een bord in de centrale hal waarop studenten zien waarmee we bezig zijn. Met simpele oplossingen kom je soms ver.” Ligt het aan de stroperigheid van de VU? “Er zijn hier veel regels. Dat is normaal voor een grote organisatie, al is het wel frustrerend. Maar de medewerkers willen allemaal graag helpen. Zo heeft de dienst Marketing & Communicatie ons geholpen met een logo voor de Lucht-je-hart-week. Daar merk ik weinig van de bureaucratie.” Is er niet meer aanloop door jullie nieuwe locatie bij het studentendok? “Hoe het op de vorige locatie was, weet ik niet. Maar je moet ook realistisch zijn en niet verwachten dat er honderden studenten per dag langskomen. Mensen kunnen niet alleen langs komen om te klagen, maar ook om suggesties te doen. Of gewoon, om bij te praten bij een kop koffie. Het college van bestuur luistert naar ons. Maar als wij niet weten wat er onder studenten leeft, wordt het lastig om voor ze op te komen.”

Eveline Baas

1988 Geboren 28 oktober, Heemskerk 2006 Havo-diploma, Horst 2011 Hbo-journalistiek, Utrecht 2012 Premaster bestuurskunde, VU 2012-heden Master bestuurskunde 2010-2012 Vrijwilliger bij studentenorganisatie LSVb September 2012heden Lid universitaire studentenraad

En wat gaan jullie allemaal doen tijdens die week? “Het precieze programma staat op vuluchtjehart. nl. We organiseren bijeenkomsten rondom identiteit, onderwijs, faciliteiten en de reorganisatie. Elke facultaire studentenraad doet zelf ook iets. Zo organiseren de raden van Wijsbegeerte en Godsgeleerdheid samen een lezing over wat je in de praktijk met die studies kunt doen. En Exacte Wetenschappen en Aard- en Levenswetenschappen hebben een actie rondom de samenwerking van hun faculteiten met die van de UvA.”

Wat willen de usr en de facultaire studentenraden nu onder de aandacht van studenten brengen? “De usr houdt zich dit jaar onder meer met internationalisering bezig. De VU zegt dat we internationaal zijn, terwijl je daar in de praktijk weinig van ziet. Het moet niet alleen een marketingmiddel zijn, er moet een cultuuromslag komen. Als je het onderwerp serieus neemt, moet ook de bewegwijzering op de universiteit en alle informatie aan studenten in het Engels zijn. Verder heeft elke faculteit haar eigen speerpunten. Bij Rechten draait het bijvoorbeeld vooral om het tekort aan studieruimte, en Bewegingswetenschappen en Geneeskunde oriënteren zich op een mogelijke samenwerking.”

De Lucht-je-hart-week is van 11 februari tot en met 15 februari. Zie ook Facebook.com/StudentenraadVU. Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Nachtbussen

opinie

Behoud ons nachtvervoer Michiel Stapper, voorzitter Asva Studentenunie, maakt zich hard voor het openbaar nachtvervoer. Studenten kunnen niet zonder. DOOR MICHIEL STAPPER BEELD BAS VAN DER SCHOT

msterdam heeft het leukste en meest veelzijdige culturele nachtleven van Nederland. Van de vele optredens in Paradiso en de technobeats van de Chicago Social Club tot de klassieke concerten in het Concertgebouw en de theatervoorstellingen in de Nes. Amsterdam is een bruisende cultuurhoofdstad. Hiervan maakt een brede groep mensen gebruik. Het trekt veel inwoners uit de regio die naar het Concertgebouw of het theater gaan, maar ook veel toeristen komen juist hiervoor naar Amsterdam. En er komen natuurlijk veel studenten op af! Het is fijn dat dit dynamische, nachtelijke cultuurleven ondersteund wordt door een goed ov-nachtnet. Dit zorgt dat mensen uit Zuidoost of Noord ook gebruik kunnen maken van de mogelijkheden van de binnenstad. Het is nu eenmaal niet zo prettig om ’s nachts op de fiets de lange tocht van het Centrum naar Zuidoost te moeten maken. Dat de mogelijkheid bestaat om dit per bus te doen, is echt een uitkomst. Helaas staat dit nachtnet steeds meer onder druk. In zes jaar tijd is het tarief van een kaartje voor de nachtbus met vijftig procent gestegen van 3 euro tot 4,50 euro. Hierdoor wordt het nachtvervoer uit de markt geprijsd en is het voor steeds minder mensen een betaalbaar alternatief. Daarnaast zijn er door bezuinigingen steeds minder frequent busritten en op steeds minder dagen. En je kunt geeneens gebruikmaken van je ov-chipkaart als je ’s nacht wilt reizen; je hebt dus altijd contant geld nodig. De Asva Studentenunie adviseert voor het komende jaar het nachttarief te bevriezen op 4 euro. Tevens wil de Asva dat je ook met je ov-kaart kunt betalen in de nachtbus. Verder vinden wij het belangrijk dat er voldoende buslijnen in stand worden gehouden. Steeds meer studenten gaan buiten de A10-ring wonen, in bijvoorbeeld Osdorp of Zuidoost. Asva is altijd beloofd dat het nacht-ov daarom goed zou blijven. Wethouder Freek Ossel beloofde zelfs te onderzoeken of het mogelijk was om de route naar Zuidoost te verbeteren omdat daar de komende tijd meer dan 4.000 studentenwoningen gerealiseerd zullen worden. Helaas is hij deze belofte nog niet nagekomen; het minste wat hij zou kunnen doen, is zorgen dat het huidige ov-nachtnetwerk in stand blijft. De komende tijd gaat Asva zich dan ook hard maken voor het behoud van het openbaar nachtvervoer.

Michiel Stapper is voorzitter van ASVA Studentenunie. Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

nr 10 — 30 januari 2013

ADVALVAS

column

Kennis over ons brein is nuttig voor andere netwerken

foto StudioVU/Riechelle van der Valk

nze hersenen bevatten naar schatting 86 biljoen neuronen. Minder bekend is dat bijna 70 biljoen neuronen zich in de kleine hersenen bevinden. Deze laatste houden zich bezig met het coördineren en corrigeren van bewegingsinformatie. Elk neuron telt weer vele duizenden verbindingen met verderop liggende neuronen. De opbouw van dit complexe netwerk lijkt op het eerste gezicht volstrekt willekeurig. Maar bij nadere bestudering blijkt de structuur van zo’n netwerk optimaal te zijn om informatie zo efficiënt mogelijk van punt a naar punt b te krijgen in ons zenuwstelsel. Eind jaren negentig ontdekten Duncan Watts en Steven Strogatz bij het bestuderen van het zenuwnetwerk van een worm, waarvan men het aantal neuronen en verbindingen wist, dat er drie manieren zijn waarop informatie in een complex netwerk kan worden doorgegeven. In een zogeheten geordend netwerk wordt de informatieoverdracht van neuron tot neuron als het ware steeds doorgelusd naar het naastliggende neuron. Het voordeel van een dergelijk netwerk is dat het complete netwerk

ADVALVAS

nr 10 — 30 januari 2013

Wisselcolumn Gert Kwakkel, hoogleraar neurorevalidatie wordt gebruikt. Een belangrijk nadeel is dat Met deze kennis steeds bij elke informakun je bijvoorbeeld tieoverdracht altijd alle mobiele telefonie neuronen stap voor stap optimaliseren moeten worden doorlopen om informatie van punt a naar punt b te krijgen. Iets wat de informatieoverdracht erg langzaam en inefficiënt maakt. De schakeling tussen alle hersenneuronen kan ook willekeurig zijn, waarbij de informatieoverdracht binnen een random aangelegde structuur van punt a naar punt b komt. Voordeel is dat door de lange verbindingen altijd wel een snelle weg te vinden is voor informatieoverdracht. Dit is meteen een belangrijk nadeel van een willekeurig neuronaal netwerk. Kennelijk zijn er veel lange verbindingen nodig om alles te kunnen bereiken. In complexe netwerken, zoals hersenen, blijkt een small world network de optimale structuur. Dit netwerk is een ideale mix tussen een geordend netwerk en een willekeurig patroon van verbindingen. Door de aanwezige ordening met in de buurt liggende neuronen

kan gemakkelijk regionaal informatie worden doorgegeven naar naburige neuronen. Hierdoor zullen neuronen met dezelfde functionaliteit gemakkelijk elkaar kunnen informeren - zonder eerst het hele zenuwstelsel af te moeten gaan. Maar doordat sommige neuronen binnen elke regio op strategische plekken ook over lange verbindingen bezitten, kan tegelijk - waar nodig - snel contact worden gelegd met gebieden die op afstand liggen. Deze structuur garandeert, ongeacht waar informatie wordt gegenereerd, dat het altijd mogelijk is om binnen zeven stappen informatie waar dan ook in het netwerk te krijgen. Deze kennis over structuur en functie van ons centraal zenuwstelsel is ook nuttig voor ontwikkelaars van complexe communicatienetwerken, zoals zoekmachines. Ook kun je die kennis toepassen bij het strategisch plaatsen van elektriciteitscentrales en het optimaliseren van mobiele telefonie. Hiermee kan bijvoorbeeld worden voorkomen dat gebieden lastig te bereiken zijn of verbindingen overbelast. Dat kan allemaal dankzij onze kennis over de structuur van ons brein.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Evolutieleer

Darwin op de schop

De evolutietheorie rammelt. Althans, dat concludeert bioloog-filosoof Joris van Rossum in zijn proefschrift. Evolutiebioloog Nico van Straalen zat in de leescommissie. DOOR RIANNE LINDHOUT foto’s studiovu/yvonne compier

nr 10 — 30 januari 2013

ADVALVAS

WETENSCHAP

ADVALVAS

nr 10 — 30 januari 2013

Evolutieleer tien miljoen jaar oud. Dan hadden we een zwaar probleem. Wij denken namelijk op basis van de theorie dat de laatste gemeenschappelijke voorouder van mens en chimpansee niet ouder is dan zeven miljoen jaar. Het feit dat dat soort dingen klopt, vind ik een van de sterkste argumenten voor de evolutietheorie.”

men om seks te verklaren veel dieper rfelijkheid, toevallige dan tot nu toe aangenomen. Voor hem genmutaties en natuurlijke is seksuele reproductie de zwarte zwaan selectie verklaren samen de die bewijst dat niet alle zwanen wit zijn, evolutie van soorten. Dat is zoals we dachten. Met andere woorden: toch gewoon hoe de wereld de theorie van natuurlijke selectie als in elkaar zit als je niet verklaring voor soortvorming en -ontwikorthodox christelijk bent? keling klopt niet. De promovendus houdt Goed, in 2005 wist Intelde deur op een kier dat er misschien in ligent Design (ID) de toenmalige minister de toekomst nog een verklaring wordt van Onderwijs kortstondig te bevliegen, gevonden, met een nieuwe versie van de maar daarmee werd snel afgerekend door evolutietheorie. Maar eigenlijk concluheftig protesterende biologen, ook van deert hij: we moeten onderzoeken of de VU. andere theorieën wél een verklaring En toch. Afgelopen december promokunnen bieden. veerde Joris van Rossum, van huis uit bioloog, bij de filosofiefaculteit. Op een Proefschift goedgekeurd gat in de evolutietheorie waarover bioloVan Rossum promoveerde bij filosoof gen al decennialang discussiëren, maar René van Woudenberg en mathematicus dat volgens Van Rossum de hele theorie Ronald Meester. Maar in de leescomvan natuurlijke selectie als drijfveer voor missie zat ook evolutiebioloog Nico van de evolutie onderuit kan halen. NameStraalen (1951), hoogleraar dierecologie lijk: seksuele voortplanting. Biologen bij de faculteit Aard- en kunnen maar niet vastLevenswetenschappen. stellen waarom seksuele Dat betekent dat hij het voortplanting zo vroeg in werk heeft goedgekeurd de evolutie ontstond en Seks is onhandig, bijdrage aan de groei vervolgens hardnekkig waarom is het niet als van wetenschappelijke bleef bestaan, terwijl ze weggeselecteerd? kennis. Reden genoeg vooral nadelen heeft. Je om hem te vragen of hij moet bijvoorbeeld energie inderdaad denkt dat de steken in zoiets onhanevolutietheorie op omvaldigs als partnerjacht. En len staat. als alle mannen vrouwen “Helemaal niet”, zegt waren, en vrouwen zonder Van Straalen. “De evolutussenkomst van mannen tietheorie is een uitzonderlijk sterke kinderen konden krijgen, zouden er theorie in de natuurwetenschappen. Zeer twee keer zoveel kinderen komen. Goed, goed onderbouwd met experimentele het husselen van genvarianten tussen en vergelijkende gegevens. Ook als leek verschillende individuen lijkt zinvol kun je zien dat verwante soorten sterk omdat het resultaat ‘fitter’ kan zijn, overeenkomen in vorm en gedrag. En maar ook bacteriën zonder seks hebben we moeten niet vergeten dat ook andere slimme manieren om genen uit te wissewetenschappen, namelijk paleontologie len met elkaar of zelfs andere soorten. en aardwetenschappen, de theorie onderKortom: seks is onhandig, waarom is het steunen. Stel dat er een fossiel van een niet weggeselecteerd? mensachtige zou worden gevonden van Volgens Van Rossum liggen de proble-

Problemen moeten op tafel “Dat wil niet zeggen dat er geen problemen zijn”, vervolgt Van Straalen. Het feit dat seksuele voortplanting niet goed in de evolutietheorie past, is daar een van. Hij vindt ook dat promovendus Van Rossum zich behoorlijk ingewerkt heeft. “Dat betekent niet dat ik het eens ben met de conclusies. Ik ben absoluut geen voorstander van de intelligent designtheorie.” Geen enkele bioloog wil met die ID-theorie geassocieerd worden, dus Van Straalens allergische reactie is begrijpelijk. Maar Van Rossum benadrukt dat hij niet concludeert dat de oplossing ligt in ID: “Ik haal bestaande wijsgerige theorieën aan die een verklaring proberen te geven voor de doelgerichtheid die zich in het organische openbaart. ID is een onderdeel, maar ik spreek geen voorkeur uit. Sterker nog, ik stel dat de discussie zich moet verbreden en zich niet moet beperken tot een simpel ‘God of Darwin’.” Daarnaast wijst Van Rossum erop dat hij niet de evolutie op zich bestrijdt. “Ik neem aan dat er inderdaad een evolutionair proces optreedt, en dat alle soorten terug te voeren zijn tot één oervorm die miljarden jaren geleden is ontstaan. Wat

Taboedoorbrekend Het is moeilijk om serieus genomen te worden als je de evolutietheorie ter discussie stelt. Vaak gebeurt dat namelijk vanuit ideologische (lees religieuze) hoek en met de bedoeling de theorie onderuit te halen ten gunste van een schepper. Maar niet altijd. Joris van Rossum: “Ik ben niet christelijk en ben biologie gaan studeren omdat ik overtuigd was van het Darwinisme. Ik de loop van de tijd echter zag ik fundamentele problemen met die theorie. Mijn proefschrift is een uitwerking daarvan.” Van Rossum is niet de enige. Hij wijst ook op de atheïstische filosoof Thomas Nagel die zegt dat de materiële interpretatie van Darwin zeker fout is, net als de agnostische Amerikaanse auteur David Berlinski. Van Rossum: “Wetenschappelijke theorieën krijgen kritiek, zo hoort dat in mijn ogen.” Lees meer over onbegrepen fenomenen in de evolutiebiologie op advalvas.vu.nl>achtergrond. Lees het proefschrift van Joris van Rossum via tinyurl. com/evolutieproefschrift.

nr 10 — 30 januari 2013

ADVALVAS

ik wel bestrijd, is dat de door Darwin en andere biologen voorgestelde mechanismen achter dit proces – onder andere natuurlijke selectie – een verklaring kunnen geven voor alle biologische kenmerken.” Evolutiebioloog Van Straalen is het niet eens met de suggestie dat seksuele reproductie onmisbaar is voor evolutie. “Dat zou betekenen dat bacteriën, waarvan de meeste zich ongeslachtelijk voortplanten, niet kunnen evolueren. Maar dat kunnen ze wel, door via horizontale genoverdracht eigenschappen over te nemen van soortgenoten of zelfs van compleet andere soorten. [zie het bericht over de springstaart op pag. 16, RL]. Deze manier van evolutie is heel belangrijk. In principe is ook evolutie mogelijk bij soorten met een puur ongeslachtelijke vermeerdering, alleen gaat het minder snel.”

waarop bouwplannen voor organismen ontstonden, is ook niet goed verklaard”, zegt Van Straalen. “Natuurlijke selectie is perfect toepasbaar op micro-evolutie: aanpassingen op veranderingen in milieuomstandigheden. Maar dat er in onze onderarm twee botten zitten en in onze bovenarm maar één, kunnen we niet verklaren in termen van voor- of nadelen. De allereerste amfibieën hadden acht vingers, later zijn er vormen geweest met zes en zeven, maar uiteinZes vingers delijk is het vastgelegd op Ook is Van Straalen vijf en dat kan nauwelijks het niet eens met Van Rossums gedachte dat bij ‘De discussie moet meer veranderd worden. verklaring daarvoor seksuele voortplanting zich niet beperken De ligt eerder in de manier de helft van de genen tot een simpel God waarop de eigenschap verloren gaat in het celdeof Darwin’ ontstond, het mutatieprolingsproces dat meiose ces zelf, dan in de vraag of of reductiedeling heet. die mutatie voor- of nadeDaarmee zou seksuele len heeft.” voortplanting natuurlijke Van Straalen is een selectie in de weg zitten. neutralist geworden, zegt “Die deling zorgt juist dat hij, een richting in de evolutiebiologie die van elk gen één exemplaar aanwezig is in nieuw leven is ingeblazen. “De meeste elke geslachtscel.” biologische veranderingen vinden toevalVan Straalen zet liever de deur verder lig plaats en hebben geen voor- of nadeopen die Van Rossum in zijn proefschrift len. Als ze optreden in kleine populaties naar zijn idee op een te klein kiertje blijven ze behouden en als de populatie zet: een verklaring vinden door verder daarna groeit, worden ze algemeen. De te werken aan de evolutietheorie. Op rol van natuurlijke selectie is beperkt tot dezelfde manier is de evolutiebiologie het verwijderen van de uitwassen. Met bijvoorbeeld ook nog niet klaar met de vier of zes vingers hadden wij hier ook vraag waarom we vijf vingers hebben, gezeten.” en niet zes. “Macro-evolutie, de manier

ADVALVAS

nr 10 — 30 januari 2013

Evolutieleer

Het probleem van seks Al decennialang worstelen evolutiebiologen ermee. Seksuele voortplanting is een moeilijk probleem voor de evolutietheorie.

tussen groepen kan plaatsvinden. Verder: als groepsselectie zou werken, zouden groepsleden het groepsbelang stellen boven het eigen belang. Bijvoorbeeld: we leggen dit jaar een ei minder want we zijn met te veel, en als we voluit gaan riskeren we een ineenstorting van de populatie.”

e uitleg op de vorige pagina’s, waarom seks vooral onhandig zou zijn, is wat kort door de bocht. Als je ervan uitgaat dat het in de evolutie gaat om de overleving van een groep of een soort, is seksuele voortplanting juist wel gunstig: zo blijft een zekere mate van erfelijke variatie behouden. Dat is dan ook een van de theorieën ter verklaring van die seksuele voortplanting, maar het punt is: evolutiebiologen waren er nu juist op uitgekomen dat denken vanuit groepsselectie niet werkt, legt evolutiebioloog Nico van Straalen uit. “Natuurlijke selectie vindt niet plaats op een groep. Een groep plant zich niet voort en is geen eenheid, omdat er uitwisseling

Bedriegers Van Straalen vervolgt: “Maar in die situatie kan er altijd een bedrieger opstaan die zegt: ik kies voor mijn eigen belang en ga wel voluit in de leg. Zulke bedriegers krijgen na verloop van tijd altijd de overhand als hun gedrag een erfelijke component heeft.” “We kunnen niet verklaren wat het voordeel is van het bestaan van twee geslachten in plaats van één. Laat staan dat het de norm is, totaal verknoopt in de biologie. Het ontstond al heel vroeg, en er waren ook meteen twee geslachten in twee individuen.” Het zou logischer zijn als de uitzonderingen, zoals sponzen en sommige insecten, de regel zouden zijn. Ook al verlies je dan variatie. Van Straalen: “Raderdiertjes planten zich al 40 miljoen jaar maagdelijk voort, zij bewijzen dat je het op die manier best een tijdje vol kunt houden.” Sommige onderdelen van seksuele voortplanting zijn wel verklaard. Bijvoorbeeld dat er evenveel mannen als vrouwen zijn, terwijl je aan enkele mannen genoeg zou hebben. Namelijk: als weinig mannen alle vrouwen mochten bevruchten, zou het voor moeders al te gunstig worden om zoons te krijgen, en geen dochters. Een zoon staat immers garant voor een geweldig aantal kleinkinderen. Het komt hierop neer, aldus Van Straalen: “Als je eenmaal seksualiteit hebt, is een aantal dingen goed te verklaren vanuit de huidige theorie. Maar waarom is het begonnen en in stand gehouden?”

Promotie aangevochten Een groep evolutiebiologen van buiten de VU vindt het onterecht dat Joris van Rossum kon promoveren op zijn onderzoek. Aangevoerd door Gerdien de Jong schreven ze een brief met die strekking aan rector Lex Bouter. De kritiek komt erop neer dat Van Rossum de natuurlijke selectie niet goed doorgrondt en de recente literatuur niet goed beheerst. De briefschrijvers vragen zich af of dit proefschrift door de juiste mensen begeleid en gelezen is. Ze stellen dat evolutiebiologen vele mogelijke verklaringen hebben bedacht voor seksuele voortplanting: er is alleen al lange tijd discussie over welke het meest plausibel zijn. Maar er is geen fundamenteel probleem zoals Van Rossum stelt: de evolutionaire mechanismen kunnen in principe seksuele voortplanting verklaren. Hier loopt hun visie uiteen met die van hun VU-collega Nico van Straalen, die wel vindt dat seksuele voortplanting en vooral het feit dat vrijwel alle meercellige soorten die kennen, vooralsnog een niet goed begrepen probleem is.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 10 — 30 januari 2013

ADVALVAS

KOM NAAR DE VUSCIENCE MASTER & MINOR MAAND FEBRUARI 2013 EXCLUSIEF VOOR VU BACHELORS: VOORLICHTING OVER MASTEROPLEIDINGEN EN MINOREN BIJ FEW EN FALW WWW.VU.NL/MASTERMINORMAAND

JARIG?

BIRTHDAY DAT WORDT GEVIERD! Eurest, jouw cateraar op de VU Campus trakteert je op een gratis kop kofﬁe met een mufﬁn. Graag wel even je ID laten zien. Fijne verjaardag!

@EurestCampusVU

LET ’S CELEBR AT E! Eurest, your cate rer at the VU Campus will treat you to a free coff ee and a mufﬁn. Don’t fo rget to show your ID. Happy birt hday!

10 T/M 16 FEBRUARI 2013 www.amnesty.nl/collecte of bel (020) 626 44 36

COLLECTANTEN GEVRAAGD 10 T/M 16 FEBRUARI 2013 www.amnesty.nl/collecte of bel (020) 626 44 36

VIPs

Rechtenstudent Mike Soyer heeft samen met hoogleraar Matthias Borgers gepubliceerd in Het Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten (nr. 6, jaargang 37, 2012). De annotatie heeft als titel ‘Strafrechtelijk verschoningsrecht voor ongehuwd samenwoners?’

oor het eerst is een dier ontdekt dat antibiotica kan maken: de springstaart Folsomia candida. Tot nu toe dachten wetenschappers dat alleen schimmels en sommige bacteriën dat konden. VU-dierecologen hebben samen met wetenschappers van andere instituten aangetoond dat dit

insectachtige bodemdiertje stoffen kan maken die bacteriën doden. Ze vonden twee genen die coderen voor een eiwit dat nodig is om antibiotica te maken. Waarschijnlijk zijn de genen ‘overgesprongen’ van een schimmel of bacterie en opgenomen in het genoom van de springstaart. Tussen bacteriën onderling is dit gebruikelijk, maar overdracht

naar dieren is zeer zeldzaam. Waarschijnlijk leverde het produceren van antibacteriële stoffen groot evolutionair voordeel op, aangezien de leefomgeving van het diertje vergeven is van de micro-organismen. (RL)

Lees de publicatie in het tijdschrift Molecular Biology and Evolution via wtinyurl.com/springstaart.

Vrouwen steeds crimineler Borstecho

teeds meer vrouwen in Nederland komen in aanraking met politie en justitie op verdenking van strafbare feiten. Het gaat jaarlijks om zo’n 30.000 vrouwen van boven de twaalf jaar. Dat is een verdubbeling ten opzichte van zestien jaar geleden. Maar vrouwen zijn nog steeds lieverdjes vergeleken met mannen. Daarvan raken er ieder jaar ongeveer 160.000 op

het slechte pad. Onderzoekers van de VU en UvA schreven een boek over de toenemende criminaliteit onder vrouwen. Criminele meisjes en vrouwen is op 24 januari gepresenteerd aan de VU. Volgens de onderzoekers wordt criminaliteit onder vrouwen onderschat en te veel gebagatelliseerd alsof het vooral om diefstal van een lippenstift uit een winkel zou gaan. (DdH)

Zie verslag presentatie op advalvas. vu.nl>nieuws.

icoon The Noun Project/Simon Child

De onderzoeksprijs gaat naar de antropoloog Marleen de Witte. Ze doet onderzoek naar religie in de samenleving. De tweejaarlijkse Jenny Gierveld Fellowship won Ellen Bal. Met dit fellowship krijgt ze een tweejarige promotie tot universitair hoofddocent.

StudioVU/Yvonne Compier

Drie prijzen en een fellowship bij de faculteit Sociale Wetenschappen. De Johannes van der Zouwen masterthesisprijs gaat naar Mirjam Dorgelo. De winnaar van de dissertatieprijs is Jasper Muis. Hij promoveerde op Pim Fortuyn. The Evolution of a Media Phenomenon.

StudioVU/Yvonne Compier

Nanda Oudejans won met haar dissertatie de Max van der Stoel Human Rights Award. Zij onderzocht de internationale reactie op het vluchtelingenprobleem vanuit juridisch en filosofisch standpunt. De jury noemt het proefschrift een grote intellectuele prestatie.

Theodor Heijerman

Springstaart maakt antibiotica aan

e chirurgische precisie neemt toe door tijdens een borstkankeroperatie een echoapparaat te gebruiken. Hierdoor is het mogelijk in één operatie het kwaadaardig gezwel in zijn geheel te verwijderen. Hernieuwde operaties of andere aanvullende en vooral belastende behandelingen, zoals bestraling, zijn dan minder nodig. Op 18 januari promoveerde Nicole Krekel hierop bij VUmc. Bij haar onderzoek ondergingen 65 patiënten met een voelbare borsttumor de echogeleide operatie. Deze operaties werden vergeleken met 69 patiënten die de traditionele operatie ondergingen. (WC)

nr 10 — 30 januari 2013

ADVALVAS

onderzoeksnieuws

wangmatige computergebruikers lijken minder betrouwbaar. Elke keer dat je slaap mist doordat je niet kunt stoppen met internetten of liever achter de computer zit dan tijd doorbrengt met je partner, interpreteert je partner dat als een teken van weinig zelfcontrole. Hoe meer je partner gaat denken dat je je gedrag niet goed kunt controleren, hoe minder je partner je vertrouwt. Dit blijkt uit VU-onderzoek van Linda Muusses, Catrin Finkenauer, Peter Kerkhof en Francesca Righetti van de faculteit Psychologie en Pedagogiek. (WC)

Hoogleraar biomoleculaire analyse

Dat mensen om egoïstische redenen vrijwilligerswerk doen of donateur zijn, is een mythe. Dat zegt René Bekkers, bijzonder hoogleraar Sociale aspecten van prosociaal gedrag.

Genezingskans kinderleukemie groter

500 kinderen

Kans op genezing stijgt van 16% (1993) naar 36% (2013)

e kans op genezing voor kinderen met een bepaald type leukemie, teruggekeerde acute myeloide leukemie (AML), is met een nieuwe behandeling in twintig jaar tijd gestegen van 16% naar 36%. Dat blijkt uit een publicatie in Journal of Clinical Oncology. Het onderzoek betrof ruim 500 kinderen die behandeld waren voor AML, maar bij wie de ziekte toch was teruggekeerd. ‘En dat betekent dat er elk jaar in Europa tientallen kinderen meer genezen van deze ziekte’, aldus Gert-Jan Kaspers, hoogleraar kinderoncologie VUmc. Het onderzoek werd uitgevoerd in twintig landen wereldwijd, waaronder Nederland. (WC)

ADVALVAS

nr 10 — 30 januari 2013

Vrijgevigheid niet egoïstisch

overt Somsen is benoemd als hoogleraar biomoleculaire analyse aan de faculteit Exacte Wetenschappen. Somsen gaat onderzoek doen naar de ontwikkeling en toepassing van innovatieve analytische methoden en technieken. Deze worden gebruikt voor de analyse van kleine moleculen, zoals geneesmiddelen en metabolieten, peptiden, eiwitten en biofarmaceutica, zoals antilichamen. Voor dit doel zal Somsen geavanceerde en geïntegreerde analytische technieken inzetten, zoals vloeistofchromatografie, capillaire electroforese en massaspectrometrie. Met deze benoeming versterkt de afdeling Scheikunde en Farmaceutische wetenschappen haar onderzoek binnen de analytische chemie, een erkend zwaartepunt in de landelijke sectorplannen voor de natuur- en scheikunde. Bovendien wordt zijn onderzoek een van de speerpunten binnen het Amsterdam Institute for Molecules, Medicines and Systems. (WC)

“Het is de eeuwige veronderstelling, vooral door journalisten, dat mensen alleen altruïstisch zijn omdat ze er zelf wat aan hebben. Als het ze alleen om dat goede gevoel gaat, zou het veel makkelijker en goedkoper zijn om gewoon een reep chocola te kopen en die op te eten.

Brigitte Schouten

Dwangmatig computeren

Onbaatzuchtigheid komt voort uit een combinatie van factoren, deels zelfzuchtig, deels niet. Iemand geeft bijvoorbeeld bloed omdat hij een patiënt kent die veel bloed nodig had. Of een donateur geeft geld aan de kankerstichting omdat een familielid aan kanker is overleden. De donatie is dan een beetje voor die persoon, ook postuum, bedoeld. Uit onderzoek blijkt dat als je gevers of vrijwilligers geld of een cadeautje geeft, dat de oorspronkelijke motivatie van hen aantast. Daardoor zijn ze minder geneigd om het vrijwilligerswerk of de donatie te blijven doen.” De leerstoel van Bekkers is mede mogelijk gemaakt door de Van der Gaag Stichting van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) voor een periode van vijf jaar. Zijn oratie is op 25 april, de dag van de filantropie. (FB)

Spreekuur

nr 10 — 30 januari 2013

ADVALVAS

onderwijs

Elies van Sliedregt, baas van de Rechtenfaculteit, houdt elke maand spreekuur voor studenten. Dat doet geen één decaan haar na.

‘Ik wil weten wat er speelt’ DOOR DIRK DE HOOG FOTO’S STUDIOVU/YVONNE COMPIER

“

Ik vind het belangrijk dat studenten zich hier thuisvoelen en ik hoor het graag als er problemen zijn aangaande de studeerbaarheid.” Zo motiveert Elies van Sliedregt, decaan Rechtsgeleerdheid, haar spreekuur voor studenten. Ze heeft dat vorig jaar al zes keer gehouden. Van Sliedregt: “Bijna alle keren kwamen er verschillende studenten op bezoek. Ik vond het doorgaans heel leuke gesprekken met betrokken studenten. Ze kwamen echt niet hun collegegeld terugeisen omdat het in hun ogen hier een puinhoop is.” De onderwerpen die aan de orde komen, zijn volgens haar heel divers. “Er kwam iemand met persoonlijke problemen vanwege de thuissituatie, maar ook een student die summa cum laude wilde afstuderen, een judicium dat de VU niet kent. En ik sprak studenten die problemen kregen door de langstudeerboete.” Hiermee kon Van Sliedregt zelf aan de slag. “Er waren bijvoorbeeld excellente studenten die de langstudeerboete moesten betalen omdat ze vertraging opliepen vanwege een tweede studie

ADVALVAS

nr 10 — 30 januari 2013

of een honoursprogramma. We hebben als faculteitsbestuur bij het college van bestuur aangedrongen op kwijtschelding van de boete voor deze studenten. Gelukkig is uiteindelijk die hele regeling van tafel gegaan.” Zo nodig verwijst ze studenten door naar studieadviseurs. Maar de opmerkingen die studenten maken, knoopt ze in haar oren om de faculteit studentvriendelijker en het onderwijs beter te maken. Om de betrokkenheid van studenten te vergroten, houdt ze de spreekuren vaak samen met het student-lid uit het faculteitsbestuur. “Ik vind het belangrijk dat bestuurders, maar ook docenten, goede contacten met studenten hebben, zodat we weten wat er speelt. Daarom ga ik nu ook met alle besturen van de facultaire studentenverenigingen lunchen om bij te praten.” Janken Er lijkt alle reden toe om de contacten met studenten aan te halen. In Elseviers ‘beste studies’ staan de VU en de UvA onderaan in het lijstje van Rechtsgeleerdheid. Tien jaar geleden stond de faculteit nog bovenaan. Van Sliedregt kan er wel om janken, bij wijze van spreken. “Het is natuurlijk heel erg vervelend dat we zo matig scoren in de Nationale Studenten Enquête, waarop die Elsevier-ranking is gebaseerd. We doen er dan ook alles aan

om klachten van studenten aan te pakken. Daarvoor ‘Nog geen twintig hebben we een speciale procent vult taskforce ingesteld die de de Nationale klachten en tekortkominStudenten Enquête gen inventariseerde. Die in. En blijkbaar problemen worden opgelost, voor zover dat kan. zijn het vooral Uit de klachten blijkt dat degenen die studenten met name onteminder tevreden vreden zijn over de facilizijn’ teiten op de VU-campus. En ja, dan gaat het soms om zulke dingen als extra stopcontacten in de studiezalen. Bijna iedereen heeft tenslotte een laptop bij zich.” Maar Van Sliedregt laat zich door de studenten-enquête ook niet gek maken. “We houden al jarenlang onderwijsevaluaties. Daaruit komt een veel positiever beeld naar voren dan uit de nationale enquête blijkt. Probleem is dat maar een kleine groep studenten die enquête invult. Nog geen twintig procent. En blijkbaar zijn het vooral degenen die minder tevreden zijn. En dan nog. De verschillen met de zusterfaculteiten zijn heel klein, het gaat om cijfers achter de komma, maar in de rankings sta je gelijk onderaan.” Manier van denken Daarmee wil Van Sliedregt niet wegmoffelen dat er wel degelijk problemen zijn. “Onze faculteit telt veel eerstejaars die rechten zijn gaan doen omdat ze niet goed weten wat ze echt willen. Die hebben vaak niet

Spreekuur

de juiste motivatie. Rechten is namelijk een studie die je moet liggen. Er is een bepaalde manier van denken vereist. Het is niet voor niets dat bijna de helft van de studenten het eerste jaar niet haalt. Daarom wil ik beter gemotiveerde studenten binnen krijgen die weten waaraan ze beginnen. Dat zijn we ook verplicht aan de studenten die wel gemotiveerd aan deze studie beginnen en altijd voorbereid in werkgroepen zitten.” Over hoe dat moet, is Van Sliedregt nog niet uitgedacht. “Selectie voor de poort is een beladen onderwerp, maar ik wil wel minder studenten toelaten. Dan zou je vooral moeten selecteren op motivatie en niet op schoolcijfers. Hoewel, voldoende beheersing van de Nederlandse taal is echt een voorwaarde om hier succesvol te kunnen studeren. Maar zo’n afspraak voor selectie moet je landelijk maken.” Minder studenten per docent De eerste stapjes in de richting van selectie zijn al gezet. Komend studiejaar geldt voor alle opleidingen Rechtsgeleerdheid een numerus fixus, maar daar verwacht Van Sliedregt niet direct grote resultaten van. “De meeste zusterfaculteiten in het land willen het aantal studenten niet in één keer verlagen. De financiering van faculteiten hangt immers samen met het aantal studenten en studiepunten dat wordt gehaald. Daarom gaat bij ons ook het aantal eerstejaarsplaatsen niet noemenswaardig omlaag. We hebben vijfhonderd plaatsen beschikbaar. Van mij mag dat op termijn naar vierhonderd toe om een goede balans tussen aantal studenten en docenten te krijgen.” De faculteit zal dit jaar twintig procent van de studenten plaatsen op grond van een vroege decentrale selectie. De faculteit loopt daarin voorop. De overige plaatsen worden verdeeld via een gewogen landelijke loting.

Column van decaan ‘Er komen extra stekkerdozen voor laptops in werkgroepkamers en studiezalen’, beloofde Rechtendecaan Elies van Sliedregt in haar eerste, speciaal voor studenten geschreven column. In diezelfde column kondigde zij ook een spreekuur voor studenten aan. Zij is de enige decaan op de VU die dat doet. Voor haar columns en spreekuren, ga naar: rechtenvu. nl>studenten>studentennieuws.

Van Sliedregt wil ook het onderwijs zelf motiverender maken. “Eerstejaars zijn gewend de hele week op school te zitten en meer dan dertig uur les te krijgen. Hier hebben ze ineens veel minder contacturen. Ze worden geacht vooral zelf te werken. Dat is blijkbaar voor veel studenten een te grote stap. Momenteel loopt er een pilot om het onderwijs te intensiveren en activeren.” De decaan wil de situatie ook weer niet al te somber voorstellen. “Gelukkig hebben docenten en studenten nog steeds goed contact met elkaar, zelfs in het eerste jaar waar het studentaantal het grootst is. Naast hoorcolleges zijn er werkgroepen met maximaal 25 studenten. In de nabije toekomst gaan we docent-tutoren in het eerste jaar aanstellen. Zij krijgen een groepje studenten onder hun vleugels.” Supergemotiveeerden Ze wijst er ook op dat een grote groep studenten wel sterk gemotiveerd is. “Die vragen juist om extra uitdaging. In de toekomst zullen we een two-track-systeem in het onderwijs aanbieden: een track voor studenten die nominaal lopen en een track voor hen die dat niet doen. Daarbovenop willen we een facultair honoursprogram-

ma voor de supergemotiveerden. Ook wil ik af van de bevoogdende houding naar studenten toe”, zegt ze. “Ik houd niet van de term emancipatie-universiteit. Diversiteit en excellentie kunnen hand in hand gaan. Het gaat erom het beste uit studenten te halen.” Wat gaat de faculteit nu als eerste aanpakken? Van Sliedregt: “Tja, naast het intensiveren van het onderwijs komt opnieuw een facilitair punt. We proberen hier allemaal wireless te werken. Maar de capaciteit van het wifi-netwerk laat te wensen over. En dat punt staat ook bij studenten hoog op het klachtenlijstje. Dit is echter een probleem dat de faculteit niet kan oplossen. We zijn daarbij afhankelijk van de centrale diensten en het college van bestuur.”

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 10 — 30 januari 2013

ADVALVAS

mail

Reorganisatie UBVU De medewerkers van de UBVU zijn lamgeslagen. 56 van de 168 medewerkers worden met ontslag bedreigd. Daarnaast vertrekken mensen om andere redenen. Het komt voor dat in een onderdeel vier van de acht mensen met ontslag bedreigd worden, terwijl twee binnen korte tijd vertrekken en slechts twee nog enige jaren te gaan hebben. Hoe het werk voortgezet moet worden, is volslagen onduidelijk geworden. In de UBVU wordt deze kaalslag als minachting voor de eigen organisatie en onrechtvaardig ervaren. De organisatie heeft zich in het recente verleden al herhaaldelijk aan de nieuwe omstandigheden aangepast en nu wordt gedaan alsof dat niet het geval is. Een operatie die voornamelijk gemotiveerd wordt door de wens geld vrij te maken voor

nieuwbouw, wordt gepresenteerd als bevordering van “excellente dienstverlening”. Vooralsnog is er vooral onduidelijkheid. Wie gaat wat doen? Hoe organiseer je het werkproces met mensen die voor een groot deel met ontslag bedreigd worden? Het is een belabberd gevoel om in een organisatie te werken die zo weinig gewaardeerd wordt door de universitaire leiding. De medewerkers voelden zich verbonden met onze prachtige bibliotheek en alle daar aanwezige voorzieningen. Dat is nu verdwenen. Jacob Uitermark, collectiespecialist Sociale Wetenschappen Arjan de Rooy, collectiespecialist Rechten & Criminologie Marinia Verbeek, projectleider/ webredacteur

Snelle studenten

Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

advertenties

S TENPAAR EG STUCDHETN MELKW GRATIS NA NDERDAGNA ELKE DO

In de vorige Advalvas las ik dat de VU gaat werken aan het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Zie het artikel ‘Niet pamperen, maar uitdagen’. Ik wil VU-medewerkers erop wijzen dat één groep systematisch niet geholpen wordt. Het betreft de studenten, onder wie ikzelf, die niet het honoursprogramma volgen, maar hun bachelor in minder dan drie jaar afronden. Ik heb mijn bachelor in twee jaar afgerond door het tweede jaar en het derde jaar te combineren (126 studiepunten in één jaar). En ik ken nog enkele studenten die dit zo gedaan hebben. Hierbij ondervond ik problemen met het inschrijven voor faculteitoverstijgende vakken. En had ik last van een tegenwerkende studieadviseur: ik mocht niet meer dan 12 studiepunten per periode halen. Eerlijk is eerlijk: na drie periodes heb ik laten zien dat ik consistent twee tot drie keer zo snel kon studeren, en daarna gaf hij me wat meer ruimte. Hij hielp me met het verkrijgen van toestemming om eerder te beginnen aan mijn bachelorthesis. Ook kon ik me niet inschrijven

ADVALVAS

nr 10 — 30 januari 2013

voor vakken in het honoursproY gramma. Daardoor mis ik de CM academische verdieping. Een vak methodologie of methoden van MY onderzoek is slechts een introCY ductie! CMY Ik ben wel tevreden over de studentenpsychologen: zij hebben K me goed geholpen. In het begin kon ik het tempo niet volhouden, maar door hun hulp is het me wel gelukt. Mijn studiecoördinator was ook enthousiast over mijn plannen. En positief punt was dat mijn studie bijna geen verplichte colleges had. Dit was essentieel, anders had ik dit niet zo snel kunnen doen. Ik ben het type student dat mikt op een 5,5 per vak en zoveel mogelijk vakken in één periode volgt en uit enthousiasme dan ook nog eens een 7 haalt. De typische Nederlandse studentenmentaliteit heeft dus ook iets goeds: snelheid! Ook kreeg ik zo een helikopteroverzicht door zes vakken tegelijk te volgen, de verbanden werden me erg duidelijk. Melvin Roest, student informatie, multimedia & management

BASS MUSIC, DUBSTE

P & HIPHOP

halen bij de kassa van de t/m 15 maart GRATIS af te het Melkweg studentenpas ekaart. Met de pas kun je je studenten- of colleg naar 5 € Melkweg op vertoon van hts slec r voo en naar CABLE op donderdag hele collegejaar gratis zaterdag! en CTRL+ALT+DANCE op ORE ENC MELKWEG AMSTERDAM

234A – LIJNBAANSGRACHTWEG.NL WWW.MELK

Ben jij tussen r de 15 en 24 jaa je uur en schrijf je? St 13 in ril 20 tekst voor 1 ap w.nu en no via www.write MacBook een maak kans op , een t.w.v. €1.500,– of een schrijfcontract tro publicatie in Me Vlaanderen.

SRVU-debat

‘Lenen kost je hooguit honderd piek’ Coalitiegenoten VVD en PvdA omhelzen elkaar op het onderwijsdebat van de studentenbond SRVU. ‘We gaan niet bezuinigen op het onderwijs en het leenstelsel is echt sociaal.’

DOOR DIRK DE HOOG FOTO PETER VALCKX én vinger gaat er maar omhoog op de vraag wie er niet zou gaan studeren als de basisbeurs vervangen wordt door een leenstelsel. Glunderend kijkt VVD-Kamerlid Pieter Duisenberg de zaal rond waar zo’n honderd mensen zitten om mee te doen aan het onderwijsdebat dat de SRVU maandagavond 21 januari organiseerde. “Zie je wel. Het leenstelsel weerhoudt studenten er helemaal niet van om te gaan studeren. Volgens een onderzoek van het Centraal Planbureau zou maar één tot maximaal drie procent van de studenten ervoor terugschrikken om geld te lenen voor een studie ”, zegt Duisenberg. “Dan heb je het toch over minimaal 15.000 mensen die je buiten de kenniseconomie sluit. Dat vind ik onaanvaardbaar veel”, werpt SP-Kamerlid Jasper van Dijk tegen. Sociaal leenstelsel Voor het debat zijn ook Kamerleden

van het CDA en D66 uitgenodigd, maar die hebben ‘wegens drukke werkzaamheden’ afgezegd. En PvdAKamerlid Mohammed Mohandis zit ergens in de buurt van Utrecht vast in de sneeuw. Dus dreigt de discussie een onderonsje tussen de aartsrivalen VVD en SP te worden. En nèt nu onlangs minister Jet Bussemaker bekendmaakte echt de basisbeurs te willen vervangen door een sociaal leenstelsel. “Prima plan”, vindt Duisenberg. “Investeren in je studie is nog steeds de beste investering in jezelf. Iemand met een academische opleiding verdient al gauw anderhalf tot twee keer zo veel als iemand met een mbo-diploma”, rekent hij voor. Omdat de studielening onder strikte sociale voorwaarden wordt verstrekt, ziet Duisenberg nauwelijks een financiële barrière om te gaan studeren. Hij somt de voordelen op. Net zo’n ’15.000 mensen lage rente als waarvoor de buiten de overheid kan lenen, nu kenniseconomie ongeveer een procent. Je sluiten, vind ik hoeft pas terug te betalen onaanvaardbaar als je genoeg geld verdient en na vijftien jaar vervalt veel’ de schuld. “Ik ben ondernemer geweest en als ik onder zulke condities geld kon lenen, zou ik onmiddellijk tekenen.” Hij benadrukt dat de aanvullende beurs voor kinderen met ouders met een laag inkomen blijft bestaan. “En dan hebben we het over ouders met een inkomen tot 46 duizend euro, dus ruim boven modaal.”

Hij wijst erop dat ook met de komst van een leenstelsel de overheid het belangrijkste deel van de studie blijft betalen. “Gemiddeld bedragen de opleidingskosten van een student 6000 euro per jaar en daar betalen ze 1700 euro collegegeld voor terug.” Makkelijke studie “Als ik moet lenen, wil ik wel de zekerheid dat ik mijn studie kan halen en er later werk mee vind. Dus kies ik voor iets makkelijks”, zegt een student. Daar laat Duisenberg zich niet door uit het veld slaan. “Ik juich het erg toe als studenten beter gaan nadenken over welke studie ze willen volgen. Nu begint een op de drie studenten in het hoger onderwijs aan een opleiding zonder die af te maken. Dat is voor iedereen enorme verspilling van geld en talent.” Dat ligt niet in de eerste plaats aan de studenten, reageert Van Dijk. “Uit bezuinigingsoverwegingen heeft de overheid gestimuleerd dat megagrote instellingen voor massaonderwijs zijn ontstaan. Daarin verzuipen veel studenten. Dus we moeten niet bezuinigen op het onderwijs, maar juist investeren om de menselijke maat terug te brengen.” Van Dijk krijgt steun van een student. “Ik heb net een statistiekje gezien. In elf jaar tijd is het aantal studenten met 46 procent geste-

nr 10 — 30 januari 2013

ADVALVAS

onderwijs

SP-Kamerlid Jasper van Dijk vindt het leenstelsel tóch onaanvaardbaar.

gen en het aantal docenten met zeventien. Vandaar dat je steeds meer massale hoorcolleges krijgt.” Maar Duisenberg (“Ik ben net nieuw in de politiek”) mept hard terug. “Hier heb ik een rapport van het Centraal Planbureau”, roept hij, zwaaiend met een bundel papier . “Die hebben de programma’s van de politieke partijen doorgerekend. En volgens hen zijn er twee partijen die willen bezuinigen op onderwijs, de PVV en de SP.” “Ja, op de bureaucratie en de hoge salarissen van de bestuurders”, reageert Van Dijk. Geen bezuiniging “Wij gaan helemaal niet op het onderwijs bezuinigen. We gaan het geld anders verdelen”, schiet de net gearriveerde PvdA’er Mohammed Mohandis zijn VVDcoalitiegenoot te hulp. “De achthonderd miljoen euro die we jaarlijks besparen met het omzetten van de basisbeurs in een leenstelsel, investeren we volledig opnieuw in het onderwijs.” Daar is

ADVALVAS

nr 10 — 30 januari 2013

Duisenberg het mee eens. “Deze regering geeft het onderwijs een heel bijzondere plaats. Op alle portefeuilles wordt bezuinigd, maar de onderwijsbegroting blijft gespaard. Daar staat de VVD volledig achter.” Ook Mohandis benadrukt nog een keer dat het vooral om een sociaal leenstel gaat. “Ik weet waar het over gaat, want bij ons thuis was het ook niet vanzelfsprekend dat we gingen studeren. Maar waar praten we helemaal over? Studenten krijgen maximaal 15.000 euro schuld erbij. Ze mogen er vijftien jaar over doen om dat terug te betalen. Dat is hooguit honderd euro per maand, en dat hoef je alleen te voldoen als je genoeg verdient.” Dat verhaal klopt niet volgens Van Dijk. “Nu al lenen heel veel studenten een fors bedrag, want ook de aanvullende beurs van zo’n 250 euro is niet genoeg om van te leven en het collegegeld te betalen. De gemiddelde schuld momenteel bedraagt zo’n 15.000 euro. Dat wordt dus zeker 30.000 als het aan deze regering ligt. En

daar bovenop willen ze ook nog de ov-studentenkaart afschaffen.” Slimme reiskaart “Weten jullie wat die ov- studentenkaart de overheid per jaar kost? Een miljard euro. Dat vinden wij te veel. We willen 400 miljoen besparen en een goedkopere kaart invoeren”, antwoordt Duisenburg. “Ja, een kortingskaart, maar een treinreis kunnen we toch al niet meer betalen”, reageert iemand uit de zaal. “We weten niet of het een kortingskaart wordt. We willen vooral een slimme kaart die goedkoper is. En bovendien krijgen ook de mbo-studenten voortaan zo’n kaart, want die moeten nu hun reizen volledig zelf betalen”, aldus Mohandis. Tot slot maakt Duisenberg de rekensom op van de avond. “We besparen dus 800 miljoen op de basisbeurs en 400 miljoen op de ov-kaart. Dus hebben we 1,2 miljard euro om te investeren in het onderwijs. Daar maken wij achter ons bureau geen bestedingsplan voor, maar we gaan uitgebreid praten met de mensen in het veld. En met studenten. Dus kom maar op met je plannen in plaats van alleen maar te roepen dat je tegen bent.”

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Jos Beishuizen hoogleraar onderwijskunde

opinie

‘Hoorcolleges hebben enorme meerwaarde’ Er woedt een discussie over het afschaffen van hoorcolleges. Hoogleraar onderwijskunde Jos Beishuizen wijst op het directe contact dat dan verloren zou gaan.

Door Karim Abbara

Hoogleraar Jan Derksen roept dat studenten tijdens college alleen nog maar zitten te sms’en. Als docenten de aandacht niet vast kunnen houden heeft een hoorcollege toch geen zin meer? “Het is ook niet makkelijk om voor een grote zaal te staan. Gelukkig is het geven van een goed hoorcollege te leren. Er zijn talloze manieren om de

Studenten tegen afschaffen Tachtig procent van de studenten vindt het afschaffen van hoorcolleges een slecht idee. Dat meldden het tv-programma Eenvandaag en de LSVb na onderzoek onder 850 hbo- en wo-studenten. Hoogleraar klinische psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen Jan Derksen stelde onlangs in de Volkskrant dat hoorcolleges niet meer van deze tijd zijn. Hij pleit voor online studeren.

FOTO StudioVU/Sidney Vervuurt

aarom niet gewoon lekker hoorcolleges volgen vanachter je pc? “Er is niets mis met webcolleges. Maar het hoorcollege als efficiënt middel tot kennisoverdracht, dat door de eeuwen heen is gebruikt, loopt nog altijd uitstekend. Ik zie een voetbalwedstrijd ook liever in het stadion dan op televisie. Het hoorcollege en de werkgroep zijn essentieel voor de sociale en academische

binding van de student. Webcolleges kunnen studenten enorm helpen, maar je moet ze zien als een toevoeging op de colleges, niet als een vervanging.”

zaal voor je te winnen. Simpelweg de te behandelen onderwerpen op het bord neerzetten, is al een grote verbetering. Dan weten studenten waar ze aan toe zijn. Ook helpt het om met twee of drie mensen in de zaal oogcontact te maken. Dat kan ook gewoon als je 600 man voor je hebt zitten. Zo voel je de stemming in de zaal aan.” Maar achter de computer kan een student zijn eigen tempo bepalen, dan hoef je de docent ook niets meer aan te leren. Wat voegt een hoorcollege nou toe? “Een hoorcollege heeft enorme meerwaarde. De passie die een docent voor zijn vak heeft, brengt hij beter over bij direct contact. Bovendien functioneert een docent als rolmodel voor de student. Als een docent fysiek voor de studenten staat, komt de docent als rolmodel beter tot zijn recht. Daarom juich ik het toe dat hoogleraren bij eerstejaars voor de klas staan. Een ander punt is het gebrek aan interactie bij webcolleges. Een college moet geen eenrichtingsverkeer zijn. Ik voel me ongemakkelijk als ik alleen aan het woord ben. Juist de mogelijkheid om direct vragen te stellen, helpt de studenten enorm.” Hoe gaat u zelf om met een enorme collegezaal? “Ik heb nog steeds plankenkoorts, maar ik vind het ontzettend leuk. Een volle collegezaal moet je zien als een groot monster en jij als docent bent de dompteur die de zaal moet temmen.”

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 10 — 30 januari 2013

ADVALVAS

COLUMN

Romantisch het alfabet boeren Roos van Rijswijk, masterstudent literatuurwetenschap

k ben niet zo iemand met wie in het openbaar geflirt wordt. Vooral in het openbaar vervoer en de trein trek ik louter rafelige mannen met een alcoholprobleem of een huwelijk aan, of oudere dames die hun levensverhaal willen vertellen. De eersten komen het liefst op me af als ik helemaal alleen in een coupé van de laatste metro zit, de tweede categorie (die ik uiteindelijk vaak best gezellig vind) begint met praten als ik net mijn boek opensla. Daarom vond ik, toen het gratis treinmagazine Rails nog bestond, de rubriek Hartkloppingen zo leuk. Daar beschreven gewone mensen hun treincrushes: ze zochten het meisje met de bloemetjesthermoskan uit de intercity van Amsterdam naar Utrecht, of de heer met het zware brilmontuur op zijn neus en het verzamelde werk van Kafka in zijn hand. Zie je wel, het kan best, dacht ik, en zocht natuurlijk stiekem naar het berichtje dat over mij ging. Van een gewoon mens, dus niet met ‘ik (68, gescheurde jas, fles spiritus in mijn zak)’ erin. Het leek me uitermate romantisch om op deze manier een vlam te ontmoeten: in

ADVALVAS

nr 10 — 30 januari 2013

de trein, terwijl de weilanden buiten langsrazen, dat ‘We zitten na je toevallig op dezelfde plek een studiereis bent en allebei het zelfde in trein/jij zit liedje luistert op je discman, naast me/mag ik dat soort dingen. ook een slok/van Rails ging helaas ter ziele, en daarmee mijn geliefde die supermarktrubriek. Maar tot mijn grote wijn?’ vreugde zijn er de afgelopen tijd op Facebook door anonieme weldoeners talloze pagina’s gemaakt met eenzelfde strekking. Hartstocht in de trein is er één van, en haast alle universiteiten hebben ook zo’n pagina. Ik volg die van de VU met veel plezier. De (anonieme) berichten zijn misschien nog wel leuker dan in Rails: soms een beetje vunzig, soms nep, slechte doch gepassioneerde gedichten alom, verhalen die langer zijn dan deze column, aandoenlijke liefdesverklaringen en het mooist: mensen kunnen gelijk op de berichten reageren. Naast antwoorden met grappen over de taaltoets en commentaar op rijmschema’s, komt het soms ook voor dat de gezochte student(e) zich meldt voor een kopje koffie of een bier-

tje met de afzender van het bericht. Het werkt! Romantisch man! Zelf sloeg ik al een VU-student aan de haak. Toen ik de Gespot-pagina ontdekte, vond ik het even heel jammer dat de pagina nog niet bestond ten tijde van onze ontmoeting. Tot ik bedacht hoe onze berichtjes er dan uit hadden gezien. ‘We zitten na een studiereis in trein/jij zit naast me/mag ik ook een slok/van die supermarktwijn?’ ‘Jij staat tegenover me in de kroeg het alfabet te boeren met een peuk in je mondhoek en volgens mij schrijf je voor de universiteitskrant’ ‘Ik zit op de linkerbarkruk en jij zit op mijn schoot mijn haar te aaien. Keertje kopje koffie doen?’ ‘Jij staat onder mijn douche in AmsterdamWest, volgens mij zitten we in hetzelfde jaar. Je gebruikt FA-douchegel. Ik durf je niet aan te spreken maar stuur me ff een Facebookberichtje X, je aanbidster.’ Ja, nee, laat ook maar. Ik blijf wel op afstand genieten van alle stille zwijmelaars die de VU rijk is.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Reorganisatie

De emoties lopen hoog op bij de eerste VU-medewerkers die met ontslag bedreigd zijn. De OR-voorzitter, de coördinator van het reorganisatieteam bedrijfsvoering en betrokkenen reageren. DOOR Dirk de Hoog

Ontslagdreiging komt hard aan

“

Teleurstellend”, noemt de voorzitter van de ondernemingsraad Ottho Heldring de voorstellen voor de reorganisatie bij drie diensten. “De afspraak met het college was dat de plannen vooral op hun inhoud zouden worden beoordeeld. Dus welke dienstverlening willen we leveren, welke mensen hebben we daarbij nodig en dan pas de vraag of we dat ook kunnen betalen. Nu lijkt het toch weer andersom te zijn gegaan. Hoeveel geld heeft het bestuur ervoor over? En de taken die niet binnen het budget passen, moeten maar weg.” Heldring houdt nog een slag om de arm om een echt oordeel te geven. “Dit zijn concept-voorstellen waarop medewerkers en anderen kunnen reageren. Daarna neemt het bestuur een besluit en legt dat voor aan de OR. Ik hoop dat het bestuur goed luistert naar wat er allemaal speelt onder de medewerkers en de plannen ook daadwerkelijk aanpast.” Heldring kan zich de woede onder het personeel van de bibliotheek goed voorstellen. “Daar is heel veel gedaan om moderner en efficiënter te werken. De UBVU is nota bene een voorbeeld voor andere bibliotheken. En dan krijgt bijna een derde van het personeel te horen dat ze waarschijnlijk moeten vertrekken. Dan krijg je natuurlijk een klap in je gezicht. Het bestuur moet erg goed uitleggen waarom deze maatregelen echt nodig zijn en de suggesties van het personeel serieus nemen.” Hij wijst niet op voorhand elke besparing bij de diensten af. “Als het efficiënter kan, moet je dat vooral doen. Maar niet over de ruggen van de medewerkers en ten ‘Je krijgt een klap koste van de dienstverlening. Dus aan in je gezicht’ de hand van die twee criteria zullen we de uiteindelijke plannen van het bestuur beoordelen.”

“

We hebben het over concept-plannen”, benadrukt de coördinator van het reorganisatieteam bedrijfsvoering Marjan van Hunnik. “De medewerkers en de domeincommissies hebben commentaar kunnen leveren. Aan de hand daarvan gaat een aangepast concept-plan naar het bestuur om een voorgenomen besluit te nemen. Daarbij nemen ze ook adviezen van de decanen van de faculteiten en anderen mee. En dat wordt eerst weer voorgelegd aan de ondernemingsraad. In dat hele traject kan nog best iets veranderen.” Van Hunnik erkent dat financiële doelstellingen een belangrijke rol speelden bij de reorganisatieplannen. “Het financiële kader is randvoorwaardelijk geweest. Kunnen we zoveel besparen zonder dat de inhoud in de knel komt? Die vraag is gesteld. Als medewerkers of domeincommissie denken dat op sommige punten de dienstverlening toch een probleem wordt, moeten ze dat aangeven. Dan zal het bestuur daar zeker naar kijken.” Ze wil ook benadrukken dat de brieven vooraankondigingen zijn, en geen beslissingen. “Pas als de reorganisatieplannen definitief zijn vastgesteld, is ook echt duidelijk wie boventallig wordt. Door deze brief willen we mensen alvast op die mogelijkheid wijzen. We vragen ze ook nadrukkelijk de gegevens te controleren.” Van Hunnik denkt dat de meeste brieven kloppen, maar er zijn altijd uitzonderingen. “In een enkel geval zal de indiensttredingdatum niet kloppen omdat mensen soms een ingewikkelde loopbaan door de VU hebben afgelegd. Dat gaan we dan natuurlijk uitzoeken.” Zij kan zich goed voorstellen dat medewerkers allerlei vragen hebben, bijvoorbeeld of ze in aanmerking komen voor een van de nieuwe vacatures. “Ga met je leidinggevende praten, is mijn advies. Die kan het beste overzien hoe de situatie nu is.”

nr 10 — 30 januari 2013

ADVALVAS

ICOON Scott Lewis, The Noun Project

OR-voorzitter Ottho Heldring: ‘Bestuur moet suggesties van personeel serieus nemen’

Coördinator reorganisatieteam bedrijfsvoering Marjan van Hunnik: ‘Deze plannen zijn nog niet definitief’

advertentie

campus

HOE VER KIJK JIJ?

Reactie bestuur Het VU-bestuur reageert wanneer het plan formeel bij hen is ingediend. Zie de volgende Advalvas.

Woede Bij UBVU kregen 56 van de 168 medewerkers op 14 januari een brief dat ze met ontslag bedreigd zijn. De medewerkers reageerden woedend. “Het viel rauw op hun dak”, zegt Peter Koffijberg, voorzitter van de onderdeelcommissie van de bibliotheek. “Sommige mensen waren zelfs in tranen. Ze vroegen zich af hoe het werk straks gedaan moet worden.” In eerste instantie was het plan om het aantal baliemedewerkers met 15 fte te verminderen. Door de zorg van het personeel over de kwaliteit van de dienstverlening is besloten om het aantal baliemedewerkers uit te breiden met 3 fte, waardoor ze op 9 fte uitkomen. “We kunnen niet toestaan dat mensen hun werk niet meer goed kunnen uitvoeren of dat de studenten ontevreden zijn”, bezweert UBVU-directeur José Frijns. (FB)

Schrik Bij het Universitair Centrum IT (UC-IT) zouden 21 van de 162 werknemers verdwijnen. Het personeel voelde zich overvallen. “Veel meer mensen dan wij hadden verwacht, dreigen boventallig te worden verklaard”, aldus Marcel Lette, voorzitter van de onderdeelcommisie UC-IT. Dit terwijl de plannen voor de reorganisatie ADVALVAS

nr 10 — 30 januari 2013

juist leunen op een grotere inzet van ict-toepassingen om de dienstverlening te verbeteren. “We zitten in de vreemde spagaat dat de universiteit om steeds meer ict-toepassingen vraagt en toch op het centrum wil besparen”, zegt directeur UC-IT Richard Oerlemans. “Daarom gaan we meer projectmatig werken. Als de VU bijvoorbeeld een digitale tentamenzaal wil, hangt daar een prijskaartje aan.” (FB)

Gelatenheid Bij de dienst Arbo en Milieu (AMD) zijn voorlopig 3 van de 39 medewerkers boventallig verklaard. Omdat de dienst slechts de helft van haar budget van de VU krijgt, hoeft er niet zwaar bezuinigd te worden. Het personeel maakt zich vooral zorgen over de voorgenomen fusie met de Dienst Human Resource Management (HRM). Vooral omdat het begeleiden van zieke medewerkers een belangrijke taak van de dienst is. “De angst bestaat dat HRM druk zou uitoefenen om mensen weer aan het werk te krijgen voordat ze voldoende hersteld zijn”, zegt Paul van Soest, voorzitter van de onderdeelcommissie AMD. AMD-directeur Marten van Til vindt deze fusie ook niet logisch: “We hebben veel taken, zoals de zorg voor proefdieren en het regelen van vergunningen, die niets met personeelszaken te maken hebben.” (FB)

We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende. Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat. Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken. Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op:

WWW.INTRANET.VU.NL/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op:

WWW.WERKENBIJDEVU.NL

De reacties hierboven zijn een samenvatting van de uitgebreide berichtgeving op advalvas.vu.nl>nieuws. Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

E-MAIL: OR@VU.NL

WWW.INTRANET.VU.NL/OR

WWW.VU.NL/OR

| 30 jAnuAri 2013

Als dE Amd mAAr ÉÉn En onAfHAnkElijk blijft ondErnEmingsrAAd En collEgE vAn bEstuur wErdEn HEt Eind oktobEr 2012 EEns ovEr dE rEorgAnisAtiE vAn dE bEdrijfsvoEring. nu ligt dE gErEorgAnisEErdE toEkomst vAn dE diEnst Arbo En miliEu (Amd) op tAfEl, diE Er - mEt ubvu En ucit - op 1 April 2013 Als EErstE AAn moEt gElovEn. Onder de 39 medewerkers van de AMD blijft het aantal ontslagen beperkt. Vooralsnog tot twee, dankzij spaarzaam vacaturebeleid en natuurlijk verloop. De opleiding voor de Bedrijfshulpverlening wordt deels uitbesteed en de dienstverlening van de AMD wordt soberder: meer digitaal en standaard. Voor paul van Geffen (rechts op de foto) en paul van Soest weegt op dit moment de onafhankelijkheid en integraliteit na de bundeling met personeelszaken (HRM) zwaar. plus de potentiële belangenconflicten tussen medewerkers en werkgever. Ondernemingsraadlid Van Geffen is voorzitter van de domeincommissie HRM/AMD, Van Soest is lid van de domeincommissie en voorzitter van de onderdeelcommissie AMD. gEldbron Als gecertificeerde arbodienst heeft de AMD veel klanten buiten de VU. Die brengen geld in het laatje: ruim de helft van de omzet. “De expertise

van de AMD staat nu hoog aangeschreven. Wordt de AMD minder herkenbaar als onafhankelijk kennisinstituut, dan haken klanten af. Er kan een domino-effect optreden als het volume zou afnemen. Dan zijn de activiteiten niet meer kostendekkend, waardoor de kwaliteit niet meer in stand kan blijven”, stelt Van Soest. Voorlopig wordt de AMD in zijn geheel onder HRM geklikt. De grote vrees is dat de AMD op den duur wordt opgeknipt. “Dan verdampt de synergie en de efficiëntie.” Van Geffen: “De kip met de gouden eieren is zo geslacht. De medezeggenschapsorganen zitten daarom op het vinkentouw.” gEwEtEn De bundeling van HRM en AMD wringt. “kort door de bocht is HRM het verlengstuk van het college van bestuur en komt de AMD op voor de medewerkers”, typeert Van Geffen de opvatting van de gemiddelde VU-medewerker. Van Soest: “Werkgevers hebben de neiging investeringen voor zich uit te schuiven. Nu weten medewerkers de expertise van de AMD nog naast zich om (preventief) te investeren in veiligheid, milieu en een gezond werkklimaat.” De medezeggenschapsorganen vrezen dat die rol als geweten van de VU in het gedrang komt onder HRM. mAgErE zorg De twee hekelen de versobering van het verzuimbeleid en de sociale zorg. Leidinggevenden

moeten straks zelf zieken gaan begeleiden. Zijn leidinggevenden daartoe in staat? Wat als je ziek bent door ruzie met je baas? Een gesprek met de maatschappelijk werker mag alleen nog na een verwijzing van de bedrijfsarts. Als medewerkers iets dwars zit, moeten ze dat digitaal aankaarten en alles is gericht op bekorten van ziekteverzuim, niet op preventie. Van Geffen: “De medezeggenschap zal blijven pleiten voor de toegankelijkheid en adequate regelingen voor bijvoorbeeld bedrijfsmaatschappelijk werk.”

Amd

De Dienst Arbo en Milieu (AMD) is een gecertificeerde arbodienst met deskundigen voor veiligheid, gezondheid, arbeidsomstandigheden en milieu, die de medewerkers en het bestuur van de VU adviseren over alles tussen VU’s ecologische footprint en het voorkomen van bijvoorbeeld een grieppandemie. De bedrijfsartsen, maatschappelijk werkers en vertrouwenspersonen vallen eronder. De AMD is vergunningshouder en heeft de expertise voor radioactieve straling, houdt toezicht op het gebruik van proefdieren en genetisch gemodificeerde organismen.

En ook niet raar dat de ondernemingsraad van het VUmc hard “Ho!” roept. “Het actieplan is niet van God los. En die haast snap ik ook wel. Er zijn al belangrijke stappen gezet waar de ondernemingsraad positief op heeft geadviseerd. Maar voor de nieuwe benoemingen in gang worden gezet, moeten eerst wat vuiltjes worden weggewerkt”, zegt Inge Schadee (rechts op de foto), voorzitter ondernemingsraad van het VUmc.

Ho! Vijf vacatures zijn er in de zevenkoppige raad van toezicht van VU/VUmc. Vijf toezichthouders tekort en een interim raad van bestuur die bij het VUmc korte metten moet maken met de ruzies tussen medisch specialisten, het vertrouwen in het ziekenhuis moet herstellen en ervoor moet zorgen dat het verscherpt toezicht van de Inspectie voor de Gezondheidszorg er weer af kan. Ziehier in een notendop de uitwassen van een bestuurlijke crisis. Niet raar dat de overgebleven twee leden van de raad van toezicht haast willen maken met de nieuwe benoemingen. Niet raar dat de interim raad van bestuur kordaat met een actieplan wappert.

ExprEs wEggEblEvEn Inge Schadee liet met opzet verstek gaan bij de laatste bespreking met de raad van toezicht, eind december. Het onderzoek naar het functioneren van de raad van toezicht was een paar dagen daarvoor publiek gemaakt. Schadee: “Op de agenda stond de invulling van de vacatures binnen de raad van toezicht. Dat gaat ons echt een paar stappen te snel. De ondernemingsraad van VUmc wil eerst de conclusies uit het onderzoek naar het functioneren van het toezicht bespreken. Daarna moeten we overeenstemming bereiken over de juiste benoemingsprocedure voor de leden van de raad van toezicht.” stEvigE conclusiEs De conclusies uit het externe rapport in het kort: de raad van toezicht stond te veel op afstand en haalde te weinig zelf informatie van de werkvloer. Bovendien was de raad te passief. De toezichthouders vertrouwden blindelings op de status van de voorzitter van het bestuur en ze grepen te laat in toen de bestuurders de situatie uit de hand lieten lopen.

STAND VAN ZAkEN REORGANISATIES Vandaag bespreekt de ondernemingsraad met het college van bestuur zijn reactie op de melding reorganisaties UB VU, Uc IT en AMD. citAtEn uit diE rEActiE: ‘De ondernemingsraad signaleert dat in het overleg tussen kwartiermakers en domeincommissies (nog) niet veel terecht is gekomen van de afspraken tussen ondernemingsraad en college van bestuur van 16 oktober 2012. De afspraken hielden onder meer in dat de domeincommissies van meet af aan bij de planvorming betrokken zijn en het overleg met de domeincommissie van wezenlijke invloed is op de uiteindelijke plannen. De plannen zijn onvoldoende getoetst aan het herijkte perspectief van de reorganisatie, te weten ‘het in alle domeinen streven naar excellente ondersteuning op een efficiënte wijze’, waarbij de behoeften van onderwijs en onderzoek leidend zijn. Met name in de kwartieren UC-IT en UB VU is niet duidelijk welke taken vervallen en welke blijven bestaan: producten dienstcatalogi ontbreken, zijn incompleet of zijn niet gedeeld met de domeincommissies. Daardoor is een toetsing op de gewenste kwaliteit en kwantiteit van de dienstverlening in het licht van de behoeften van onderwijs en onderzoek door de domeincommissies niet mogelijk gebleken.’ ’De personeelsplannen zelf en de vertaling ervan in brieven voor personeelsleden voldoen niet aan de eisen die daaraan normaal gesproken worden gesteld. In de personeelsplannen ontbreekt bijvoorbeeld een visie op (om)scholing van medewerkers en is er onvoldoende aandacht voor mogelijkheden tot herplaatsing van boventallige medewerkers. De brieven waarin de medewerkers hun gegevens moeten controleren zijn veelal onvolledig; in sommige gevallen ontbreken de meest elementaire zaken.’ Lees de volledige tekst op www.intranet.vu.nl/or, adviezen

AlArmbEllEn Ottho Heldring, voorzitter van de ondernemingsraad van de VU en Joeri van Raalte, voorzitter van de universitaire studentenraad schuiven ook aan. De VU en het VUmc hebben samen één raad van toezicht. Vandaar. Heldring: “Er is een andere vorm van toezicht nodig. Met meer informatiekanalen voor de raad van toezicht, zodat die zich niet alleen op de boodschap van het bestuur blind staart. Waaronder structureel contact met de or’en en de studentenraad. In het actieplan is een protocol voor de informatievoorziening opgenomen. Maar dat de raad veel weet, is niet genoeg. Als decanen en college in botsing komen, moeten er bij een beetje toezichthouder alarmbellen gaan rinkelen. Toezichthouders moeten durven ingrijpen als ze merken dat het bestuur de grip verliest.” Schadee: “Voor meer openheid en kortere lijnen met de organisatie is niet alleen een nieuw protocol, maar ook een ander type toezichthouder nodig. Teamspelers die transparantie toejuichen.” tEstjE Er is inmiddels een uitnodiging naar de raad van toezicht om over de profilering en het functioneren van toezichthouders te komen praten met de medezeggenschapsraden. Nu eens kijken hoe gebrand de twee zittende toezichthouders al zijn op openheid en direct contact.

mEldpunt rEorgAnisAtiE bEdrijfsvoEring Een meldpunt van or en bonden voor vermeende misstanden, klachten en zorgen: Meldpuntreorganisatie.or@vu.nl

colofon

Ambtelijk secretAris OndernemingsrAAd kitty jong, AgAtHE vAn HEll (Adjunct), dE boElElAAn 1105, kAmEr 1d-30, 1081 Hv AmstErdAm, tEl. 020 59 85312, or@vu.nl www.intrAnEt.vu.nl/or, www.vu.nl/or dAgelijks bestuur ottHo HEldring, voorzittEr / jElly rEindErs, vicE-voorzittEr / riEky vAn wAlrAvEn cOmmissie cOmmunicAtie jAnnEkE EppingA, AgAtHE vAn HEll, HEnk olijHoEk, dunyA vAn troost, rick vErmunt tekst coriAnnE rozA beeld riEcHEllE vAn dEr vAlk VOrmgeVing EstHEr vAn munstEr

www.fAcEbook.com/ondErnEmingsrAAd.vu

ScAN DEZE QRcODE MET JE SMARTpHONE

CULTUUR Comedy

Restaurant

Om de week gaat een student op kosten van advalvas voor maximaal 50 euro uit eten en beoordeelt het restaurant.

Grote vegaschotels en goedkope wijn De Vliegende Schotel

Superburger Greg Shapiro Friday February 8th 8.30 pm € 10,50 (students) € 13,- (employees) griffioen.vu.nl

WHO? The American ‘Nederlander’ Greg Shapiro is known from Comedy Central News and BoomChicago. He celebrates twenty years in Europe with a mission: to be the perfect citizen. WHAT? Shapiro got rave reviews for his last show How to Be Orange: making the Dutch take their own Inburgeringsexam. In Superburger he again asks the difficult questions, holding a mirror up to Dutch society to make the audience think as well as laugh. HOW? ‘Shapiro storms through the polder-culture at 130 km per hour.’ (Het Parool). ‘He’s lived in Europe long enough to be well-informed of local politics.’ (de Volkskrant). ‘Don’t come to me when you need your passport renewed, kid.’ (Fred Teeven, Dutch Cabinet). Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen

FOTO PUURee

Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

CONCEPT Honderd procent vegetarisch. Er wordt biologisch en seizoensgebonden gekookt. Ook staan er veel veganistische gerechten op de kaart. SFEER Je denkt misschien aan een stoffig ‘Wakker Dier’-achtig restaurant. Maar als wij naar binnengaan, krijgen we meteen het gevoel van een jarentachtig buurthuis. Vintage is weliswaar hip, maar hier pakt het net niet goed uit. ETEN Als voorgerecht bestellen we gefrituurde seitan met tomatendip en een spinazie-kiemsalade. Seitan is een hartig eiwitproduct dat wordt gemaakt van tarwegluten. De kipachtige blokjes met de dip smaken erg bijzonder. De spinazie is helaas op en de plaatsvervangende ijsbergsla-taugé salade slaat de plank mis. Hierna komen een kokoscurry en een geitenkaaspasteitje. Dat pasteitje is een veilige keuze omdat het een heerlijke, maar ook niet erg gewaagde mix van ingrediënten betreft. De kokoscurry is smaakvol, maar jammer genoeg blijft er wel een knoflookgeur hangen. De porties zijn zeer groot en je proeft dat het kwalitatief goede producten zijn. BEDIENING Een internationale vegetariër, prima. TIP De seitan, verse vruchtensappen en goedkope wijn. AANRADER Ja hoor, wil je een keer vega uit eten, ga hierheen. Deze ervaring zal zeker blijven hangen. PRIJS Vijftig euro met z’n tweeën, inclusief wijn. WAARDERING

DE VLIEGENDE SCHOTEL Nieuwe Leliestraat 162 vliegendeschotel.com Marieke Heineke, masterstudent biomedische wetenschappen

nr 10 — 30 januari 2013

ADVALVAS

studenten

Sleutelgat 10

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook? VU-studenten gluren in de kamer van REMY VAN BAAL.

“H

ier woont een meisje met kleine voeten”, vindt geneeskundestudent Leon Slager (23). “Het is iemand met een zacht en rustig karakter. Ze is – te zien aan de klok – iemand die een beetje traditioneel ingesteld is. Haar meubilair oogt eerder ingetogen en door de lichtinval ziet alles er opvallend ruim, gezellig en verzorgd uit. Mogelijk studeert ze theologie. In ieder geval geen wiskunde of chemie. Iets met natuur zou ook wel kunnen. Ja, dat ligt wel erg voor de hand met die groene muur.” “Duidelijk een natuurliefhebber”, zegt psychologiestudent Jeroen Greven (24).” Ik zie fossiele slakken in de kast staan en dikke boeken over natuur en evolutie. Door de klompen denk ik dat hij van tuinieren houdt. En misschien ook

ADVALVAS

nr 10 — 30 januari 2013

wel van varen, aan de boot te zien. Hij is een veldwerkwetenschapper. Verder valt die roze toeter op. Is dat een rol behang? Wat een kakelbonte smaak, die knalgroene muren. Toch een beetje een alternativo. Of het is de invloed geweest van zijn vriendin die ook die hippe muts voor hem heeft gebreid. Maar zie ik daar een boog tegen de bank en pijltjes op tafel? Toch misschien een jager dan?”

Remy van Baal

“Hier woont een uitbundig 24 koppel van rond de 23 dat er niet geosciences of basins voor terugschrikt hun muur heleand lithosphere maal groen te verven”, reageert 530 euro per maand in Cindy Davids (21), student Bussum communicatiewetenschappen. “De witte klompen zijn van haar, de boot op de kast is van hem. De klok hebben ze geërfd van oma. Ze houden allebei erg van boeken. Staat daar beneden in de kast een medische encyclopedie of zijn dat allemaal dvd-boxen? Wat studies betreft, denk ik dat ze iets in de groene richting doen. Misschien biologie?”

“Mijn vriendin Renée heeft in ieder geval geen kleine voeten”, lacht Remy van Baal (24), student geosciences. “We wonen hier samen én studeren hetzelfde. Grappig dat Leon denkt dat we geen bèta-opleiding doen, want we zijn echte bèta’s. We hebben geologie gestudeerd met specialisatie paleontologie, vandaar ook de nautilusschelp. De klok hebben we van Remy’s vader gekregen, hij restaureert klokken. De roze toeter is een yogamat en de muts heeft mijn vriendin inderdaad zelf gemaakt. We zijn wel een beetje alternatief en zijn allebei veganist. Boogschieten doen we alleen op blazoenen. De klompen en de fantasyboeken in de kast zijn van mij, net als de boot. Ik heb vroeger nog gezeild, vandaar mijn zwak voor de zee.”

door Veerle Vrindts student-reporter Foto’s Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

Griff

door Merlijn Draisma

nr 10 â&#x20AC;&#x201D; 30 januari 2013

ADVALVAS