Nr 12
27 februari 2013 ‘Geld moet naar de boeren, niet naar de supermarkt’
Hoe Nederland verdachte personen onschadelijk maakt
Boete voor te laat nakijken: € 1.000 per dag
Het bestuur komt terug naar de campus
Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl
honoursstudenten kijken verder dan hun neus lang is pag 16
VU University Press: dichtbij, internationaal en 30 jaar ervaring
“ VU University Press gaf ons studieboek prachtig uit!”
Drs. Brechje de Gier
Prof. dr. Margot van Eck van der Sluijs - van de Bor
“Wij waren hard toe aan een eigen leerboek voor de eerstejaars gezondheid- en levenswetenschappen, in het Nederlands en met eigen illustraties. Verrassend hoe snel het is gegaan. We konden dankzij een slim tekenprogramma op een iPad onze eigen illustraties maken. Zo is een prachtig studieboek ontstaan, overzichtelijk, kleurrijk, origineel. Precies zoals we het wilden. In een kleine oplage maar voor studenten toch betaalbaar.” - Prof. dr. Margot van Eck van der Sluijs - van de Bor en Drs. Brechje de Gier, auteurs en redacteuren van Levenscyclus van de mens (2012)
Wat auteurs prettig vinden aan VU University Press • • • • • • • •
inspraak bij de vormgeving van hun boek relatief lage winkelprijzen snel kunnen werken, korte lijnen contact met één vaste uitgever of redacteur royalties op tijd betaald internationale distributie ervaring met digitale uitgaven een boek met een label van de ‘eigen’ VU.
Contact Bel voor een oriënterend gesprek met dr. Jan Oegema, uitgever, of met Carly Timmerman, MA, bureauredacteur, tel. 020-598 4009, of info@vuuitgeverij.nl www.vuuniversitypress.com
INHOUD
jaargang 60 — nr 12
Jan Willem Pieters wil boeren helpen
6
Eens verdacht, altijd verdacht
10
Honoursstudenten maken zelf hun opleiding spannend
16
Docenten moeten alle tentamens binnen 10 dagen nakijken
20
VU NU
En verder Online
4
Opinie: Faillissementen
8
Column: Rienk van Grondelle
9
Brieven
13
Onderzoeksnieuws
14
Opinie: bètafusie
24
Column: Roos
25
Campus: proefaudit
26
OR
28
Cultuur: theater en restaurant
30
Sleutelgat
31
Griff
32
Coverfoto StudioVU/Riechelle van der Valk Het volgende nummer verschijnt op 13 maart 2013
onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 kamer 1-D-40 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Barbara Vazquez, (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc. Vormgeving Rob Bömer, rbbmr.nl
ADVALVAS
Medewerkers Dick Roodenburg (Griffioen), Rianne Lindhout (redacteur a.i.), Nienke Stumpel (stagiair), Merlijn Draisma, Roos van Rijswijk, Bas van der Schot, StudioVU (Riechelle van der Valk, Yvonne Compier) Peter Valckx, Veerle Vrindts Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet, (023) 5714745 Druk Senefelder Misset, Doetinchem
nr 12 — 27 FEBRuari 2013
Dinsdag 19 februari 2013, 14.08 » Nieuw in het hoofdgebouw: de gastvrouw. De receptiebalie is weg. Andrea Hillier en collega’s stappen voortaan zelf af op bezoekers met een vragende blik in hun ogen. Foto studiovu/yvonne compier 3
Laatste nieuws Dagelijks vers nieuws op advalvas.vu.nl › Who ya gonna call? Moodbuster › Rijke kinderen studeren vaker › Zweten tegen kanker
› SP stelt Kamervragen over fusiefaculteit › Ouderenonderzoek in sneltreinvaart › Excelleren blijkt best moeilijk › Jaar naar buitenland wordt weer goedkoper › Britse studenten betalen half miljoen pond aan boetes › Zilver voor alumnus Diane Valkenburg › Studieschuld treft ook toekomstige partners › Waarom lenen oké is. Volgens Bussemaker › ‘De VU laat niet het hele plaatje zien’ › ‘Mogen wij een potlood lenen?’ › Dinosauriërs stierven uit door meteoriet › Fusieplannen bèta’s ‘onvoldoende verhelderd’ › Oudste alumna overleden › Wil jij wonen op Mars? › Bouter: ‘Reorganisatieplan mislukt door tijdsdruk’ › Smit: ‘Stress niet nodig als reorganisatie goed gedaan wordt’ › Wijs, maar werkloos › KNAW vreest ‘witte vlekken’ in wetenschap
4
Aardestudenten pikken het niet meer
S
tudenten Max Jansen (22, aardwetenschappen) en Nadja den Besten (22, aarde en economie) demonstreerden 15 februari tijdens de Aardwetenschappelijke Loopbaandag. Wat is jullie kritiek op Shell? “Al decennialang ontloopt Shell zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid. In Nigeria veroorzaakt het bedrijf enorme milieuvervui-
ling en doet het te weinig om sabotage van de pijpleidingen te voorkomen. Je kunt je ook afvragen waarom een privaatbedrijf daar alle olie wint, terwijl Nigeria zelf olie moet importeren? Het lijkt de VOC wel, dat kan gewoon niet meer. Energiebronnen horen eigendom te zijn van de gemeenschap.” Waarom voelen jullie je geroepen om hiertegen in actie te komen? “ Zonder aardweten-
schappers kan Shell niet functioneren, het is belangrijk dat wij in actie komen. Aardwetenschappers hebben een enorme liefde voor de aarde. Ook in het vakkenaanbod van de VU zien we graag een verandering. Zo leren wij over petroleumgeologie, maar niet over de maatschappelijke gevolgen ervan.” (KA)
Lees het hele interview op advalvas. vu.nl>nieuws>19 februari.
Reorganisatieplan ‘bieb’ te snel erdoorheen gejaagd Het inmiddels afgekeurde plan voor reorganisatie van de UBVU is te snel doorgedrukt, vertellen betrokkenen.
N
iet vreemd dus dat er geen draagvlak voor het plan bestaat en het bestuur een nieuwe kwartiermaker aanstelt. Het personeel vreest dat er nog meer bezuinigd wordt. Het reorganisatieplan had in deze vorm beter niet aan het personeel voorgelegd kunnen worden, vinden verschillende betrokkenen achteraf. “Ik weet zeker dat het plan nog niet rijp was, maar het bestuur heeft zichzelf vast-
gebonden aan het eigen tempo,” zegt bijvoorbeeld OR-lid Wybren Verstegen, voorzitter van de domeincommissie die de UBVUreorganisatie begeleidde. Rector Lex Bouter reageerde uitgebreid onder het artikel op de Advalvas-site. Hij beaamt dat tijdsdruk een probleem was, maar bestrijdt dat het CvB hieraan schuldig is. ‘We hebben vorig jaar al veel vertraging opgelopen door de constructieve, maar langdurige
overleggen met onder andere de medezeggenschap.’ Overigens lag diezelfde druk op de kwartiermakers die de plannen moesten maken voor de UC-IT en de AMD, die wel zijn goedgekeurd. Maar de bibliotheek is een ‘complexe organisatie’, aldus Bouter. (DdH)
Lees de hele reconstructie en Bouters reactie eronder op advalvas. vu.nl>nieuws>13 februari. nr 12 — 27 februari 2013
ADVALVAS
Simon Evan Rouwendaal
› Goedkope studie tegen werkloosheid
Workshop valoriseren ‘Potlood ruilen voor papier?’
U
it de envelop komen twee potloden, een liniaal en drie vellen gekleurd papier. Enthousiast slaan Magda Ulrich en Cécile Boot (VUmc) aan het meten. Ze moeten zo snel mogelijk een schakelketting in vier kleuren maken, en vierkantjes van bepaalde afmetingen. Ze doen op 7 februari mee aan de workshop Marketing your Research van het Technology
Transfer Office VU en VUmc. Zeventien wetenschappers van VU en VUmc krijgen in anderhalve dag ideeën aangereikt over hoe ze hun onderzoek kunnen omzetten in maatschappelijk nut, geld of allebei. Valoriseren dus. Dit is het onderhandelspel. Ulrich en Boot hebben lijm nodig, maar die moeten ze halen bij een van de andere teams. Dat weer geen liniaal heeft. Klinkt simpel, maar sommige deelnemers spelen
Dit kost een jaartje in het buitenland voor tandheelkunde
het hard. “Kan ik een potlood lenen in ruil voor wit papier?” “Dat is een beetje weinig voor een stukje wit.” Het team met al het witte papier is zich zeer bewust van zijn machtspositie. Zuinig wordt het in minimale hoeveelheden verhandeld. Dat betekent wel dat een half uur later geen van de vier teams de opdracht heeft volbracht. (RL)
Lees de hele reportage op advalvas. vu.nl>nieuws>18 februari.
twitter.com/advalvas_vu facebook.com/advalvas issuu.com/advalvas
200 pond Die boete betaalt een Engelse student als hij een afspraak met een docent vergeet. advalvas.vu.nl>nieuws>20 februari
30 jaar Nu: 25.000 euro, vanaf 2014: 1835 euro
V
anaf 2014 hoef je bij een studieverblijf van meer dan acht maanden in het buitenland niet meer het hoge instellingscollegegeld te betalen, maar het wettelijke tarief. Dat scheelt nogal. Vooral voor tandheelkundestudenten (instellingstarief 25.000 euro). Maar ook voor alle anderen: de meeste masterstudenten die tegen instellingstarief studeren, betalen nu 12.000 euro, bachelors meestal 11.000 of 9.000 euro. (RL)
Lees het hele bericht op advalvas.vu.nl>nieuws>20 februari. ADVALVAS
nr 12 — 27 februari 2013
Liefde wordt een dure grap als er een sociaal leenstelsel komt. Als je pech hebt, kun je na 15 jaar aflossen van je eigen studieschuld beginnen aan die van je partner. advalvas. vu.nl>nieuws>19 februari
1 nacht Faalangst, alcohol of uitstelgedrag: feit is dat je nog maar één nacht hebt om een paper te schrijven. Advalvas helpt je: advalvas.vu.nl>tips&trucs
online
(Re)tweets Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken @Wetenschap24 Benieuwd naar de psychopaat in jezelf? Maak nu de test, in het kader van de Week van de #Waanzin op @Wetenschap24 http://bit.ly/psychopaat 22-2_Op wetenschap24.nl/tests staan nog meer leuke testjes. Over wat voor rekentype je bent, en de wetenschappelijke verschillen tussen man en vrouw. @Matthijs85 #wetenschap: Snoepen aantrekkelijker wanneer het verboden is - Drugsverboden veroorzaken zo ook juist extra gebruik. http://tinyurl.com/snoepen-aantrekkelijk 25-2_Matthijs Pontier, cognitiewetenschapper van de VU, blijft zich hard maken voor een rationeel drugsbeleid. Hij haalt een onderzoek aan waaruit blijkt dat proefpersonen juist eerder geneigd zijn te snoepen, als hen is gevraagd om dat niet te doen. Voor een interview met Pontier, zie: Advalvas #5 op advalvas.vu.nl>magazine online. @onzetaal Vrouwen praten meer dan mannen: dat is een ontkrachte maar zeer hardnekkige mythe. Zie http://ow.ly/i0MDx via @ Taalpost 25-2_Vrouwen zouden 20.000 woorden per dag uitspreken, mannen maar 7000. Doordat vrouwen meer ‘taaleiwitten’ maken. Ammehoela, mannen en vrouwen praten elk zo’n 16.000 woorden per dag, bleek onder groepen mensen in de VS en Mexico. @Scientias Er vallen steeds meer tranen tijdens de Oscaruitreiking, zo blijkt uit een wetenschappelijke analyse: http://bit.ly/Yts7qV 25-2_De toespraken bij de Oscaruitreikingen worden steeds emotioneler. Iemand van Georgia Tech University analyseerde de Oscaruitreikingen tussen 1953 en 2012. Wel 71 procent van alle tranen die tijdens de uitreikingen vielen, vielen tussen 1995 en 2012. @Joop_nl Universiteit Maastricht schrikt van gelovige hoogleraar. Zie: bit.ly/13hfhiY 25-2_Hoogleraar preventieve geneeskunde Onno van Schayk meent dat hij God aan het werk heeft gezien. Hij heeft röntgenfoto’s gezien van spontane beenaangroei na gebed. Collega’s zijn gechoqueerd. Ze vinden dit standpunt veel te ver gaan voor een wetenschapper. De Universiteit Maastricht vindt de opvattingen van Van Schayk een privékwestie. 5
VU-alumnus Jan Willem Pieters ‘Geld moet naar de boeren, niet naar de supermarkt’
‘Wortelpeterselie kun je niet in de supermarkt kopen, maar zit deze week wel in ons pakket’ 6
in actie
Alumnus business administration Jan Willem Pieters wil boeren helpen met het Beebox-groenteabonnement.
DOOR WELMOED VISSER FOTO STUDIOVU/YVONNE COMPIER
J
ij zet je in voor boeren. Zijn die zo zielig dan? “Boeren zijn helemaal niet zielig. Maar door grote supermarktketens worden ze gedwongen zich op één product toe te leggen en dat heel goedkoop te produceren. Dat leidt tot smaakvervlakking, tot vervlakking van het landschap en tot vervlakking van het boerenbedrijf.” Hoe verander je dat met de Beebox? “Wij leveren groente- en fruitabonnementen aan consumenten waarbij ongeveer veertig procent van de inkomsten direct naar onze boeren gaat. Zij komen uit het Boerenhart en de Krommerijnstreek. Bij de gewone supermarkt is dat maar twaalf procent. De lijn van de boer naar de consument is veel korter en dus goedkoper. Het geld komt weer terecht waar het hoort: bij de producent. Omdat ze meer voor hun producten krijgen, kunnen boeren kleinschaliger produceren en meer variatie door de seizoenen aanbieden.” Is Beebox jouw initiatief? “Nee, ik werkte voor Dutch, een consultancybureau, en de baas van Dutch kwam in
ADVALVAS
nr 12 — 27 februari 2013
contact met Jan Huijgen, boer en filosoof uit Spakenburg. Die vertelde over zijn frustraties over het huidige systeem. Daarop hebben we The Green Bee opgericht, een platform om meer contact te creëren tussen boeren en consumenten. De Beebox is daar weer uit voortgekomen. “Maar dat is niet de enige manier om die contacten te bevorderen: in de toekomst willen we bijvoorbeeld ook groene stroom aanbieden via zonnecellen op de daken van boerenschuren.” Wat zit er nou allemaal in zo’n Beebox? “Seizoensgroente, fruit, vlees en eieren. Zo veel mogelijk biologisch en lokaal geproduceerd. Je kunt kiezen uit drie varianten: de groente- en fruitbox, de gezinsbox en de koksbox. Op onze website kun je nazoeken waar je worteltjes of gehaktbal vandaan komen. En we stoppen dingen in het pakket die je bij de supermarkt helemaal niet kunt kopen. Deze week was dat bijvoorbeeld wortelpeterselie. Ook hebben we een kok die elke week een aantal recepten op onze site zet: thegreenbee.nl/beebox. We hebben nu driehonderd abonnementen verkocht. Volgend jaar zitten we hopelijk op zo’n vijftienhonderd. ” Wat is het verschil met andere groenteabonnementen, zoals bijvoorbeeld die van Odin? “Bij ons ligt de nadruk echt op het verbeteren van de positie van de boeren. En in vergelijking
Jan Willem Pieters
CV
1984 Geboren in Nijmegen 2003 Havo, Nijmegen 2003-2008 Hoge Hotelschool Den Haag, vestiging Amsterdam 2005-2006 Bestuur Hotelschoolvereniging Comitas 2008-2011 Business administration, VU 2009-2010 Amsterdam Research Project Zuid-Korea 2012-2013 Freelance consultant 2012-heden Rayon manager Beebox
met Odin zijn we uitgebreider in ons assortiment omdat we naast groente en fruit ook sappen aanbieden. Wij zijn niet het goedkoopste groenteabonnement, (prijzen liggen tussen de 25 en 60 euro per week, WV) maar de prijs is voor ons niet het belangrijkst.” Slow food en lokaal geproduceerd eten zijn veel bredere trends. Zijn jullie niet gewoon slimme zakenjongens die daarop inspelen? “Consumenten hebben een grote behoefte om te weten waar hun voedsel vandaan komt. Dat is inderdaad een emotie waarop we inspelen. Maar we hebben wel een kloppend verhaal. We staan voor een nieuw economisch model waar de boer echt beter van wordt.” Jullie zijn net begonnen in Amsterdam. Hoe verover je hier de markt? “Aansluiting vinden bij de bewuste consument: op biomarkten, festivals en zelfs op straat. Aangezien we niet zo veel geld hebben voor marketing, gaan we dus gewoon de deuren langs en spreken mensen aan met de vraag of ze weleens biologisch eten.”
En dan krijg je de deur in je gezicht? “Nee, veel mensen zijn juist heel geïnteresseerd. De deur gaat verder open.”
Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.
7
Ondernemerschap
opinie
Hoogleraar duurzaam ondernemen Enno Masurel wil dat ondernemers bij zichzelf te rade gaan. ‘Voorkom faillissementen!’
Stop op tijd met je bedrijf DOOR enno masurel BEELD BAS VAN DER SCHOT
H
et jaar 2012 was rampzalig voor het Nederlandse bedrijfsleven: het aantal faillissementen overschreed ruimschoots de magische grens van 10.000, meldt de Kamer van Koophandel. Voor 2013 zijn de vooruitzichten niet beter. Een failliete ondernemer ziet zijn of haar levenswerk uiteenvallen. Ook vervliegt de waarde van zijn bedrijf en vaak ook zijn oudedagsvoorziening. Daarnaast heeft hij vaak het gevoel dat hij heeft gefaald én hij kampt met schuldgevoel naar het personeel dat op straat staat. Soms wordt hij ook nog gestigmatiseerd door zijn omgeving. Ook voor andere ondernemingen kan zo’n faillissement dramatisch uitpakken. Klandizie valt weg en wellicht blijven er ook nog rekeningen onbetaald. Bij elk faillissement dreigt een domino-effect. Al met al leidt het faillissement van een onderneming tot waardeverlies: voor de ondernemer zelf en voor de maatschappij, economisch en sociaal. En het wrange is dat er in crisistijd meer faillissementen plaatsvinden dan bij economische voorspoed, waardoor de economie versneld in een neerwaartse spiraal raakt. Veel mensen denken dat er niets aan faillissementen te doen is, dat we ze moeten accepteren. In crisistijd valt de marktvraag immers terug en maken ondernemingen dus minder omzet. Daarnaast zijn banken in crisistijd minder soepel met het toekennen van kredieten. Allemaal waar, maar in bepaalde gevallen moet de ondernemer toch meer de oorzaak bij zichzelf zoeken. En dan gaat het niet alleen over zuiniger werken of een vroegtijdige aanpassing van de persoonlijke levensstijl. Hij moet zichzelf in een bedreigende situatie eerder de
8
volgende vraag stellen: kan ik niet beter stoppen met mijn bedrijf? Soms zijn de bedrijfsvooruitzichten zo slecht, dat een ommekeer niet meer te verwachten is. Het interen op reserves is dan zinloos; het bedrijf vreet alleen nog maar het pensioen van de ondernemer op. Voortijdig stoppen met het bedrijf kan dan een goede keuze zijn. Wellicht kan het bedrijf, of delen ervan, soms alleen maar bepaalde machines of klantenbestanden, nog worden verkocht. Het inwinnen van extern advies kan nuttig zijn, bijvoorbeeld bij de huisbankier. Tijdens een adviesgesprek komt omzetontwikkeling in de komende jaren aan bod, net als rek in de kosten en de (on) zin van het interen op reserves. De over-
heidswebsite www.antwoordvoorbedrijven.nl is hierbij nuttig. Deze site bevat een stappenplan en de verplichtingen waaraan je moet voldoen bij beëindiging van een bedrijf. Voortijdig stoppen biedt ondernemers betere kansen om een nieuw bedrijf te beginnen dan een faillissement. Hun ervaring heeft ze rijker gemaakt, zonder dat ze de gevolgen van een faillissement met zich meedragen.
Enno Masurel is hoogleraar duurzaam ondernemen aan de economische faculteit en directeur van het Amsterdam Center for Entrepreneurship aan de VU (ACE@VU). Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 12 — 27 februari 2013
ADVALVAS
column
Wat is er mis met het toponderzoek aan de VU?
foto StudioVU/Riechelle van der Valk
O
Wisselcolumn Rienk van Grondelle, akademiehoogleraar biofysica
p dit moment ben ik een subsidievoorstel aan het schrijven om de Amsterdamse zonneenergieonderzoekers voor de komende tien jaar van substantiële middelen te voorzien. Bij de vorige subsidieronde van het NWO-programma Zwaartekracht was de VU afwezig in de lijst met winnaars. Websites van de Universiteiten van Utrecht, Groningen, Delft prijkten met de vele miljoenen die zijn binnengehaald. De VU kreeg niets. Is dat in retrospectief te wijten aan een gebrek aan toonaangevende onderzoekers van het niveau van Spinozaprijs-winnaars, en potentiële Nobelprijs-winnaars, ofwel echte toponderzoekers? Is er iets mis met het toponderzoek aan de VU? Om een toponderzoeker aan een instelling te binden, moet aan een aantal essentiële voorwaarden worden voldaan: 1) herkenning van het talent in een stadium dat de betreffende persoon ‘well-established’ is, maar nog een belangrijk traject te gaan heeft en gebruik kan maken van profilerende NWO/EU-programma’s; 2) inbedding van zo’n onderzoeker in een excellente infrastructuur. In de bètawetenschap-
ADVALVAS
nr 12 — 27 februari 2013
pen betekent dat: goede efficiënte Hoe is het mogelijk labfaciliteiten, technische en adminisdat de VU die zich tratieve ondersteuning en als topuniversiteit korte, heldere procedures. profileert, een land 3) de aanwezigheid van als India negeert? flankerend toponderzoek; 4) de aanwezigheid van de allerbeste studenten; 5) een actief beleid om de allerbeste studenten uit opkomende economieën te ondersteunen, 6) het faciliteren van het verblijf van excellente wetenschappers; 7) een actieve rol van de instelling in het aanjagen van toponderzoek, bijvoorbeeld door participatie in onderzoeksprogramma’s in opkomende economieën; 8) een expliciet en effectief valorisatiebeleid. Bestaat dit aan de VU? Twee weken geleden bezocht ik het Indian Institute of Technology in Jodhpur. India heeft meer dan een biljoen inwoners en zeer veel jong talent. Onder studenten en docenten is grote animo voor uitwisselingen met de VU. Bijna dagelijks krijg ik aanvragen van zeer getalenteerde studenten. Tot op heden zijn uitwisselingen onrealiseerbaar, omdat de VU geen formeel contact heeft met India!! Als ik dat
soort dingen lees val ik echt uit m’n stoel. Hoe is het mogelijk dat de VU die zich als topuniversiteit profileert een land als India negeert? Ik stel dus voor per NU een budget vrij te maken voor deze studenten en jonge onderzoekers. En ook voor VU-studenten en -onderzoekers die een stage in India willen doen. Nog een voorbeeld: mijn ultrasnelle counterpart in Berkeley reist verschillende malen per jaar naar Singapore, ZuidKorea, China, India om de samenwerking tussen de UC Berkeley en deze landen vorm te geven. Er bestaan uitgewerkte, uitwisselingsprogramma’s voor studenten, promovendi, postdocs en staf. Die programma’s worden gemeenschappelijk uitgevoerd, de administratieve belasting voor de betrokken onderzoekers is licht. De tijd dringt. In landen als India en China ontwikkelen onderwijs en onderzoek zich razendsnel. Daar is men zich zeer bewust van de vragen die de wereldgemeenschap stelt en dat men interdisciplinaire topprogramma’s moet opzetten om antwoorden te vinden op vragen over energie, welvaart, leven, gezondheid. Als de VU deze landen blijft negeren, loopt ze de toponderzoekers van de toekomst mis.
Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.
9
Strafrecht
Niet veroordeeld,
toch gestraft 10
nr 12 — 27 februari 2013
ADVALVAS
wetenschap
Verdachten worden al buiten de maatschappij gesloten, nog voordat ze berecht zijn. Deze tendens wordt alleen maar sterker volgens de rechtsgeleerden Marijke Malsch en Marius Duker.
‘
DOOR DIRK DE HOOG
De Nederlandse staat gijzelt elke dag honderden burgers’, schrijft rechtsfilosoof Paul van Ommen in de Volkskrant van 14 februari. ‘Dat komt doordat tienduizend mensen per jaar ten onrechte of te lang in voorarrest worden gehouden.’ Of dat getal klopt, weten Marijke Malsch en Marius Duker niet precies. Maar de tendens van preventief opsluiten van verdachte personen, klinkt hun bekend in de oren. Malsch en Duker redigeerden onlangs een bundel artikelen over dit fenomeen: Incapacitation. “Die term komt overwaaien uit de Verenigde Staten. Wij vertalen het met onschadelijkmaking”, zegt Malsch. Zij is senior onderzoeker bij het aan de VU gehuisveste Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR). “Het gaat om het wegnemen van middelen en gelegenheden om nieuwe strafbare feiten te plegen”, verduidelijkt hoofddocent strafrecht Duker. “Die tendens zien we steeds vaker terug in sancties die verdachte mensen krijgen opgelegd. Dat gebeurt door mensen lang in voorarrest te houden, zware straffen op te leggen, maar ook door beroepsverboden, het weigeren van vergunningen en het streng onder
ADVALVAS
nr 12 — 27 februari 2013
toezicht stellen. Dat doet niet alleen de rechter, maar gaat ook via ambtelijke kanalen, de burgemeester en hulpverleners in de reclassering.” Levenslang vertienvoudigd Het preventief uitsluiten van verdachte mensen is al zeker twintig jaar trend in de westerse wereld, aldus Malsch: “Het geloof dat het gedrag van mensen in positieve zin is te beïnvloeden, is sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw sterk afgenomen. Sancties waren toen vooral gericht op reïntegratie van delinquenten. Het heersende idee is nu dat de samenleving vooral preventief beschermd moet worden tegen criminelen. In sommige Amerikaanse staten bestaat al het systeem van three strikes and you’re out. Dat betekent dat je bij een derde veroordeling levensgang kan worden opgesloten, ook als het gaat om de diefstal van een pizza. Die tendens naar zwaarder straffen zie je ook in Nederland en andere Europese landen. Er belanden meer mensen in de gevangenis. Het aantal opgelegde levenslange gevangenisstraffen is vertienvoudigd. De afgelopen twintig jaar waren dat er dertig. Dezelfde periode daarvoor drie.” Het preventief uitschakelen van potentieel gevaarlijke mensen loopt niet alleen via de gevangenis. Mensen krijgen allerlei beperkende maatregelen opgelegd. Duker noemt een voorbeeld uit het boek
Chemische castratie, beroepsverboden… Er zijn veel manieren om potentieel gevaarlijke mensen uit te schakelen
11
Strafrecht
Incapacitation. “Chemische castratie komt ook in Nederland voor. Het gebeurt bijvoorbeeld dat mensen die tbs hebben gekregen wegens een zedendelict alleen op proefverlof mogen als ze zware libidoonderdrukkende medicijnen slikken.”
Als je in Amerika drie keer een pizza steelt, riskeer je levenslange opsluiting. Gaan we hier ook die kant op?
Doodstraf en enkelbanden De wetenschappelijke bundel Incapacitation is ontstaan naar aanleiding van een internationale workshop over het uitschakelen van verdachten die in 2010 aan de VU werd gehouden. Deze werd mede georganiseerd door het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving. Diverse presentaties voor die workshop zijn bewerkt tot twaalf artikelen door 21 auteurs. De artikelen gaan onder meer over de vernieuwde populariteit van de doodstraf in de Verenigde Staten, de opkomst van de elektronische enkelband om verdachten in de gaten te houden en verplichte medicatie voor seksdelinquenten. Maar ook over de administratieve sancties voor verdachte personen, zoals uitsluiting van bepaalde beroepen en het weigeren van vergunningen of aanbestedingen bij verdenking van criminele banden. Een uitgebreide inhoudsopgave staat op ashgate.com.
Marijke Malsch and Marius Duker (red.) Incapacitation. Trends and New Perspectives. Uitgeverij Ashgate, 260 pag. £60.
12
Beroepsverboden Een andere vorm van preventie is het opleggen van beroepsverboden. Malsch: “Een verklaring van goed gedrag heb je bijvoorbeeld nodig als je onderwijzer, taxichauffeur of ambtenaar wilt worden. Als er ergens in je dossier iets verdachts staat, kan zo’n verklaring worden geweigerd.” Dat kan ook als je een vergunning nodig hebt om een onderneming te beginnen, legt Duker uit. “Nederland loopt internationaal behoorlijk voorop met de Wet Bibob (Bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur). Als je een café, een hotel of een bedrijf wilt beginnen, kan de gemeente een vergunning weigeren op grond van de verdenkingen dat er zwart geld in het geding is of dat de potentiële ondernemer ooit tot gevangenisstraf is veroordeeld.” Seriemoordenaars Maar goed, is het voorkomen van misdaad een slechte zaak? “Zeker niet, maar de maatregelen moeten wel in evenwicht zijn met de verdenking en het gevaar. En de balans daartussen dreigt nu weleens te verdwijnen”, vindt Duker. “In de Verenigde Staten ontstond in de jaren tachtig een enorme angst voor seriemoordenaars, mede onder invloed van films over dat onderwerp. Dus de roep om levenslange opsluiting van moordenaars nam sterk toe. Maar feitelijk was het aantal seriemoordenaars al jarenlang redelijk stabiel. Dus het ging vooral om het tegengaan van angst. Zoiets zie je in Nederland gebeuren rondom Robert M. die kleine kinderen misbruikte. Dat is natuurlijk vreselijk, maar nu is zo ongeveer iedere man die in de kinderopvang werkt potentieel verdacht. Hoe ver ga je als samenleving om elk mogelijk gevaar te willen voorkomen?” En werkt repressie wel, vraagt Malsch zich af. “Uit allerlei onderzoek blijkt dat strenger straffen criminaliteit niet tegengaat. Bovendien roept het buiten de maatschappij sluiten van mensen ook weer nieuwe problemen en criminaliteit op. Wie na een gevangenisstraf geen werk meer kan vinden, heeft een grote kans opnieuw in de misdaad te belanden.
Vroeger werd wel gezegd dat de drie w’s, woning, werk en wijf, de beste garantie voor een man waren om op het rechte pad te blijven. Dus als het beleid zich meer richt op mensen uitsluiten in plaats van ze te reïntegreren, is deze vorm van preventie misschien wel dweilen met de kraan open.” Vreemdelingenbewaring Over de vraag of ze het tij zien keren, moeten ze even nadenken. “De roep om veiligheid is natuurlijk diep verankerd in de samenleving. Ook al neemt objectief gemeten de criminaliteit af in Nederland, nog steeds staat de bestrijding van criminaliteit erg hoog op de politieke agenda. Dat verandert niet een, twee, drie”, zegt Duker. Er komen juist nieuwe aspecten bij in het behoeden van de samenleving tegen mogelijke gevaren. Malsch: “We hebben bij de voorbereiding van deze bundel ook gesproken over het fenomeen vreemdelingenbewaring. Op welke manier worden mensen zonder verblijfsvergunning opgesloten met nauwelijks voorzieningen? Hoe ver mag je daar in gaan? Helaas hadden we niemand beschikbaar om daar een verhaal over te schrijven, maar het is weer een nieuw fenomeen in het veiligheidsdenken.” Preventief vermoorden En hoe kijken ze aan tegen het debat over de toelaatbaarheid van drones? Is het inzetten van op afstand bestuurde vliegtuigjes om verdachte personen te liquideren niet de ultieme vorm van ‘onschadelijkmaking’? “Dan praat je wel over oorlogssituaties en heb je te maken met andere afwegingen. Als je zo’n gevaarlijke tegenstander met vrij precieze middelen kunt uitschakelen, is dat wellicht te prefereren boven een bombardement met een traditioneel vliegtuig met meer kans op onbedoelde slachtoffers”, vindt Duker. Maar wat Malsch betreft past het onderwerp goed binnen de kaders van het boek. “Wat zijn de juridische en morele gronden waarop een bepaalde instantie of persoon iemand preventief mag vermoorden? Met het oog op de hele wereldwijde oorlog tegen het terrorisme is dat een belangrijke vraag. Gelukkig valt het tot nu toe met de terrorismedreiging in Nederland erg mee. Maar op andere plekken in de wereld is dat wel anders.”
Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 12 — 27 februari 2013
ADVALVAS
mail Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.
Evolutieproefschrift Advalvas nr 10 bespreekt het proefschrift van Joris van Rossum, dat media-aandacht kreeg omdat biologen uit Utrecht en Wageningen bij de rector tegen deze promotie protesteerden. Ik was lid van de leescommissie en heb als enige negatief geadviseerd. De promotie kon zodoende doorgaan, want een leescommissie hoeft niet unaniem maar slechts in meerderheid positief te oordelen. Wat ik nu betreur, is dat in de media de suggestie gewekt wordt dat een filosofisch proefschrift dat een onjuiste of achterhaalde weergave van de evolutietheorie geeft, toch acceptabel kan zijn. Alsof in de filosofie alles maar mag en kan. Dit is een misvatting: wetenschapsfilosofen die de evolutietheorie onderzoeken, moeten 1) die theorie goed begrijpen en 2) hun filosofische conclusies goed beargumenteren. De discussie gaat nu over de vraag of het proefschrift aan voorwaarde 1 voldoet. In mijn advies aan de promotoren Ronald Meester en René van Woudenberg heb ik beschreven dat het proefschrift in elk geval niet aan voorwaarde 2 voldoet. De extreem sterke conclusies van Van Rossum zijn onvoldoende onderbouwd. Een passage uit het Advalvas-artikel illustreert dit. Bioloog Nico van
Straalen, die het proefschrift goedkeurde, stelt dat seksuele reproductie ‘vooralsnog een nog niet goed begrepen probleem is.’ Van Rossum beweert echter iets veel sterkers: de theorie van natuurlijke selectie zou ‘fundamenteel’ niet in staat zijn om seksuele reproductie te verklaren. Dat is nogal een verschil. Om die laatste stelling te bewijzen zou hij een goede filosofische analyse moeten geven van wat wetenschappelijke verklaring inhoudt – dat heeft hij niet gedaan. Een vooralsnog onbegrepen fenomeen bestempelen als fundamenteel onverklaarbaar, vereist een gedegen filosofische argumentatie, die helaas ontbreekt. Het proefschrift sluit af met een non sequitur: het ‘naturalistische paradigma’, zou in gevaar zijn. Maar zelfs als seksuele reproductie niet middels natuurlijke selectie te verklaren zou zijn, dan hoeft het naturalisme nog niet opgegeven te worden. De naturalistische benadering is in de biologie zeer succesvol gebleken. De door Van Rossum voorgestelde alternatieven als vitalisme hebben daarentegen geen enkele empirische toets doorstaan.
Gelukkige medewerkers De VU-managers zouden eens naar de VPRO-documentaire De kapitale kracht van geluk moeten kijken. Die gaat over de Braziliaan Ricardo Semler, die zijn vader opvolgde als directeur van een gigantische machinefabriek. Semler trof in deze hiërarchisch geleide fabriek ongelukkige arbeiders aan die uitgebuit werden. Hij veranderde dit in een zeer succesvol bedrijf door ruimte te maken voor creativiteit en eigen verantwoordelijkheid. Resultaat: gelukkige medewerkers en toename van productiviteit en winst. De VU zou ook een plaats moeten zijn waar creativiteit en eigen verantwoordelijkheid de medewerkers gelukkig maken. Dit zie ik niet om me heen, ik zie vooral een sterk centralistische hiërar-
chische structuur. De managers vertrouwen hun medewerkers niet meer en andersom. Wij zijn verworden tot een product uit een productencatalogus. Semler veranderde zijn fabriek in een coöperatie waar managementlagen overbodig zijn en waar de verantwoordelijkheid weer terug is bij diegenen die het echte werk doen. Hij ontsloeg direct tweederde van zijn managers en nam als hoofd HRM een pedagoog in dienst. Dit leverde een enorme kostenbesparing op en inzicht in hoe je mensen gelukkig en dus productiever kunt maken. De VU lijkt precies het omgekeerde te doen. Michel Groen, medewerker Aarden Levenswetenschappen
advertentie
MASTERDAG
ZATERDAG 2 MAART WERK AAN DE WINKEL, KIES JOUW MASTER
Henk de Regt, universitair hoofddocent faculteit Wijsbegeerte
Correctie
Eurest-medewerkers De medewerkers op de foto in de vorige Advalvas, pag 24 zijn niet in dienst van Eurest, maar van de VU en gedetacheerd bij Eurest. Het onderschrift is overigens niet correct. De afkoopsom geldt alleen voor gedetacheer-
ADVALVAS
nr 12 — 27 februari 2013
den, momenteel werkzaam voor Eurest, maar feitelijk in dienst van de VU. Jeroen Polman, vestigingsmanager Eurest Campus Services
ROSE JIMAT MAARTEN
MELD JE AAN OP UVA.NL /MASTERDAG
13
Paula Sterkenburg haalde een subsidie binnen van 150.000 euro. Hiermee testen onderzoekers van de afdeling Ontwikkelingspedagogiek een nieuwe methode om ouders van blinde of slechtziende kinderen te begeleiden. Als baby’s blind of slechtziend zijn, hebben ouders behoefte aan hulp om goed contact op te kunnen bouwen. Hiervoor bestaat nog geen bewezen effectieve methode. Lodewijk Smeehuijzen is benoemd tot hoogleraar privaatrecht. Hij wordt tevens directeur van de master ondernemingsrecht aan de Zuidas en leider van het nieuwe onderzoeksprogramma op het terrein van ondernemings- en financieel recht.
14
E
en soortgelijke meteoriet als in Rusland, maar dan honderden malen groter is waarschijnlijk een van de oorzaken geweest van het uitsterven van de dinosauriërs. Al jaren werd dit vermoed, maar nooit is er bewijs geleverd voor het gelijktijdig plaatsvinden van het uitsterven
carl buell
Hoofd van de afdeling Informatie, Logistiek en Innovatie Marleen Huysman en promovendus, bij de faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde, Nima Amiryany ontvingen een NWO-beurs voor het onderzoeksproject: ‘Ontwikkelen van een hightech overnamecapaciteit’. Doel is het stimuleren van innovatie.
Eindelijk bewijs: uitsterven dinosauriërs gelijk met meteorietinslag
van de dinosauriërs en de inslag van de meteoriet. Een team van wetenschappers, onder wie Klaudia Kuiper en Jan Smit van de faculteit Aard- en Levenswetenschappen, heeft nu bewijs geleverd, valt te lezen in hun artikel in Science. De onderzoekers hebben argonconcentraties gemeten in as en gesteenten, waardoor ze heel
Zee vol plastic
D
e Noordzee is ernstig vervuild met microscopische stukjes plastic, veel meer dan experts hadden verwacht. Microscopische stukjes plastic komen vrij bij het wassen van synthetisch textiel of bij het gebruik van douchegel of tandpasta. Veel van deze deeltjes ontsnappen aan rioolwaterzuiveringsinstallaties en komen in de Noordzee terecht. De komende drie jaar gaat het
nieuwe project Cleansea zich hiermee bezighouden. Heather Leslie, ecotoxicoloog aan het Instituut voor Milieuvraagstukken (IvM), is coördinator van het Cleansea project. Cleansea is een Europees onderzoek dat opgericht is door de EU om in 2020 een goede milieustatus van de Europese zeeën af te kunnen geven. Het Cleansea-project duurt drie jaar en kost 3,7 miljoen euro. Naast IvM doen tien andere Europese onderzoeksinstellingen mee. (NS)
nauwkeurig de meteorietinslag konden dateren. Uit deze data bleek dat de inslag inderdaad gelijktijdig heeft plaatsgevonden met het uitsterven van de dinosauriërs, en dus een belangrijke rol heeft gespeeld. (NS)
Zie artikel Science via tinyurl.com/ bewezen.
Actieve ouderen
G
epensioneerden houden vaker contact met collega’s en sporten vaker dan in de jaren negentig. Dat blijkt uit analyse van gegevens van duizenden ouderen uit de database van de Longitudinal Aging Study Amsterdam door Rabina Cozijnsen. Zij promoveerde 7 februari hierop bij Sociale Wetenschappen. Gepensioneerden met een partner, een hoog opleidingsniveau en een groot sociaal netwerk zijn meer in het voordeel; voor hen is het makkelijker om een prettig leven op te bouwen nadat ze gestopt zijn met werken. (NS)
nr 12 — 27 februari 2013
ADVALVAS
ICOON José Hernandez, The Noun Project
VIPs
onderzoeksnieuws
B
epaalde genen blijken iets te zeggen over de vatbaarheid voor hersenvliesontsteking. Hersenvliesontsteking is een bacteriële ziekte die in de top-10 van dodelijke infectieziekten bij kinderen staat. Kennis over genetische oorzaken van hersenvliesontsteking kan bijdragen aan een betere behandeling van kinderen met deze ziekte. Marieke Sanders heeft deze relatie gevonden en promoveert hier 27 februari op bij VUmc. (NS)
Voorspelbare armfunctie na beroerte
Wie het BRCA1/BRCA2-gen heeft, is niet gedoemd om borstkanker te krijgen. Dat blijkt uit het onderzoek waarop Richard Brohet 27 februari promoveert.
Schietende agenten 12 schiet incidenten
Noodweer (33%) Aanhoudingsvuur (67%)
S
inds 1978 vallen er jaarlijks gemiddeld 3 doden en 15 gewonden door politiekogels. Dat blijkt uit onderzoek van Jaap Timmer van het Centrum voor Politiewetenschappen van de VU. In 2012 waren er 24 schietincidenten, waarvan het OM er 12 heeft onderzocht. Bij 4 van de 12 incidenten schoten agenten uit noodweer en bij de rest van de incidenten schoten agenten vanuit het recht van aanhoudingsvuur. Het recht van aanhoudingsvuur geldt in weinig andere Europese landen: Nederlandse agenten mogen al schieten wanneer iemand verdacht is van een ernstig misdrijf en probeert te ontkomen. Het recht van aanhoudingsvuur wordt vaker gebruikt als reden voor schieten dan in het verleden. (NS)
ADVALVAS
nr 12 — 27 februari 2013
Kleinere kans borstkanker
B
innen 72 uur na een beroerte kan een accurate voorspelling worden gedaan over de arm- en handvaardigheid na zes maanden, concludeert Rinske Nijland in het proefschrift waarop ze 11 maart promoveert. Direct na een beroerte heeft ongeveer 80 procent van de patiënten last van verlamming van de arm en hand. Vaak verbetert dit na enkele weken door spontaan neurologisch herstel, maar niet altijd. Een vroege voorspelling van deze verbetering kan bijdragen aan een goed verwijsbeleid en behandelplan. Nijland heeft onderzoek gedaan naar 156 patiënten die enkele dagen na de beroerte getest zijn op vinger- en armfunctie. Na zes maanden werden de patiënten opnieuw getest en het bleek dat bijna alle patiënten die goed scoorden op de eerste test ook na zes maanden goede armen handvaardigheid hadden. (NS)
Link proefschrift: tinyurl.com/armfunctie
“Wie een mutatie op het BRCA1/ BRCA2-gen heeft, heeft een hoog risico op borst- of eierstokkanker. We gingen er altijd vanuit dat die kans ongeveer zestig tot tachtig procent was. Maar uit mijn onderzoek blijkt dat bij BRCA1 die kans gemiddeld 45 procent is. Dat maakt nogal een verschil. De allereerste onderzoeken werden gedaan in families met veel borstkanker, dat beïnvloedde de cijfers.
Spaarne Ziekenhuis, Wil Woertman
Genetische oorzaak hersenvliesontsteking
Ik vond dat bij mutatiedragers ook hormonale en leefstijlfactoren een rol spelen bij het krijgen van kanker. Zo kan het slikken van de pil een verhoogd risico geven. Het krijgen van kinderen verkleint de kans op dit soort kanker juist weer. Veel vrouwen in deze situatie kiezen, als ze kinderen hebben gehad, voor het verwijderen van de eierstokken of de borsten. Voor het maken van zo’n zware keuze, maakt het nogal een verschil of je risico op kanker tachtig procent of vijfenveertig procent is. Het betekent bovendien dat als je die genmutatie hebt, het niet altijd tot kanker leidt. Dat is natuurlijk goed nieuws. Door de ontdekking dat omgevingsfactoren ook invloed hebben, kunnen we vrouwen betere informatie geven. Zo kunnen we adviseren om het krijgen van kinderen voorrang te geven en om niethormonale anticonceptie te gebruiken.” (FB)
15
Honoursprogramma
16
nr 12 — 27 februari 2013
ADVALVAS
onderwijs
Veel extra werk voor een kleine regel op je diploma? Honoursstudenten hebben alles over voor een bredere blik op het leven.
Studeren zoals het is bedoeld DOOR Floor Bal FOTO’s STUDIOVU/RIECHELLE VAN DER VALK
H
onoursstudenten zijn eigenlijk helemaal niet superintelligent. Briljant? Zo zouden Nikki van Dam, Simone Dekker en Guy Wijnen (op de foto vlnr) zichzelf niet noemen. Toch hebben ze iets waardoor zij bij de top-tien beste Amsterdamse studenten horen. Enthousiasme, dat scheidt hen van de grote massa studenten. Enthousiasme, interesse en het besef dat een dag maar 24 uur heeft en dat je die op een betere manier kunt vullen dan met bier drinken, tv kijken en uitslapen.
ADVALVAS
nr 12 — 27 februari 2013
17
Honoursprogramma
Eigen onderzoek opzetten Voor Simone Dekker (24) was onderzoek doen de grote lokker. Waar gewone geneeskundestudenten maar drie maanden een wetenschappelijke stage volgen, gaat deze vierdejaars geneeskunde een half jaar aan de slag. “Ik ben twee keer uitgeloot voor geneeskunde. In de tussentijd heb ik biomedische wetenschappen gestudeerd. Dat is meer op onderzoek gericht.” Toen ze eindelijk met geneeskunde begon, miste ze dat. “Geneeskunde is een stampstudie, je moet vooral veel reproduceren.” Geneeskunde was de eerste faculteit die een Engelstalig honoursprogramma begon, voor studenten die hun studie willen verdiepen. Hierbij kunnen ze in het tweede en derde bachelorjaar voor dertig studiepunten aan extra vakken volgen. De nadruk bij geneeskunde ligt op onderzoek dat resulteert in een artikel in een Engelstalig wetenschappelijk tijdschrift. Nu loopt Dekker mee op de spoedeisende hulp van VUmc. Elk moment kan haar pieper afgaan. Komt er een patiënt met traumatisch hersenletsel binnen, dan neemt zij bloed af. “Ik onderzoek of het letsel aan het brein de bloedstolling verstoort. Dat zou de hersenschade nog erger kunnen maken.” Het is haar eigen onderzoek, waarvoor ze ook de hele opzet gedaan heeft. Als het wetenschappelijke artikel verschijnt, is zij de eerste auteur. Holistische invalshoek Nikki van Dam (23) zocht tijdens haar bachelor psychologie verdieping van haar kennis. “Ik heb ook in Amerika gestudeerd, daar doe je eerst een brede opleiding. Maar in Nederland moet je al op je achttiende een keuze maken.” Door het honoursprogramma kon ze vakken volgen die haar kijk op de wereld verbreden. “Ik wilde meer leren dan alleen het psychologische perspectief waarbij je heel probleemgericht naar een stoornis kijkt.” Een van de vakken die ze buiten haar eigen faculteit volgde, was anatomie. Het maakte grote indruk. “De eerste week lazen we artikelen over de mechanische manier om naar het lichaam te kijken. Tijdens het practicum analyseerden we een menselijk been. En dan zag je echt
18
dat als je aan de ene spier trok, er verderop iets bewoog.” De week erop las ze stukken met een holistische invalshoek. “Met exact hetzelfde been op de snijtafel zag ik opeens dat het menselijk lichaam helemaal niet zo houtje-touwtje is. Het zit veel ingewikkelder in elkaar.” Een eye-opener voor de studente. “Het was een heel slimme manier van de docent om duidelijk te maken dat je referentiekader bepaalt wat je ziet. Ook als het niet over anatomie gaat.” Tijdelijke studiestop Eigenlijk was Guy Wijnen (23), derdejaars algemene sociale wetenschappen, niet zo geïnteresseerd in een honoursstempeltje op zijn diploma. Toen hij in het eerste studiejaar door de studiegids bladerde, raakte hij vooral enthousiast over het vak retorica. Het bleek een honoursvak te zijn. Omdat hij op dat moment al een 7,5 gemiddeld stond, kon hij aan het vak deelnemen. “En door een voldoende voor retorica te halen, kon ik bewijzen dat ik geschikt was voor het honoursprogramma.” Hij is blij dat hij die keuze gemaakt heeft. “Om mij heen hoor ik veel geklaag van ontevreden studenten. De vakken zijn zo saai zijn en de studie is te gemakkelijk. Daar kunnen ze zelf bij het honoursprogramma ook iets aan doen. Zo kun je de leukste vakken aan de VU, de UvA en het Amsterdam University College volgen. Dan maak je je opleiding zelf veel spannender.” Paradoxaal leidde de verdieping bij Wijnen tot het besluit om tijdelijk met zijn studie te stoppen. Dit studiejaar is hij voorzitter van honoursstudievereniging Extensus en verdiept hij zich in de stapel filosofische en psychologische boeken die in zijn boekenkast staan. “Ik volgde zoveel vakken dat ik niet meer wist welke richting ik op wilde. In plaats van het traditionele paadje van mijn studie te volgen, heb ik nu de ruimte om na te denken over wat ik echt wil. Hierdoor ben ik weer echt gemotiveerd om straks hoge cijfers te halen en de verzwaarde scriptie te schrijven voor het honoursprogramma.” Nikki van Dam nam ook een denkpauze. “Door het honoursprogramma besefte ik dat ik me niet tot mijn eigen vakgebied hoefde te beperken. Na het halen van
Nikki van Dam ‘Ik hoef me niet tot mijn vakgebied te beperken’
mijn honoursbachelor ging ik een tijdje naar het buitenland. Nu doe ik de master business administration.” Brede blik en meer durven Alledrie de studenten vinden het intensieve contact met studenten van andere studierichtingen inspirerend. “Bij een discussie over abortus praatte een rechtenstudente over de wettelijke rechten van een ongeboren baby. Dan krijg je een heel ander gesprek dan wanneer je alleen met psychologiestudenten zit”, zegt Nikki van Dam. Maar de bredere blik is niet alleen vakinhoudelijk. “Honoursstudenten zij heel proactief, ze staan te springen om dingen te doen”, zegt Wijnen. “Ze doen vaak dingen naast hun studie: sport op hoog niveau of een bestuursfunctie. Ze deinzen er niet voor terug om meer te doen dan van ze gevraagd wordt.” Van Dam beaamt dat: “Sommigen hebben al publicaties op hun naam staan, of hebben een bedrijfje opgezet dat opeens heel goed loopt. Dat doen ze allemaal maar. Daardoor durf je zelf ook meer.”
nr 12 — 27 februari 2013
ADVALVAS
Guy Wijnen ‘Ik maak mijn opleiding zelf spannender’
Het honoursprogramma is ook niet slecht voor je cv. Van Dam: “Je hoort bij de beste tien procent van de Amsterdamse studenten. Dat is ook interessant voor het bedrijfsleven. Die hechten vaak meer waarde aan deelname aan het honoursprogramma dan aan een cum laude. Omdat je laat zien dat je niet alleen hard kunt studeren, maar ook een brede interesse hebt.” “Al doe ik het niet voor mijn carrière”, zegt geneeskunde student Simone Dekker. “Je bent jaren met zo’n onderzoek bezig. Als je dat niet echt leuk vindt, houd je dat niet vol.” Het zijn vooral de extra competenties die ze door het onderzoek verworven heeft, waarvan ze hoopt dat ze haar een stapje verder zullen helpen. “Zo heb ik toestemming van de ethische commissie moeten krijgen. Dat is een traject van een half jaar. Mocht ik later in een academisch ziekenhuis solliciteren, dan kan ik dat al.” Al heeft ze ook over de nadelen van honoursdeelname gehoord. “Sommige mensen vinden al dat extra studeren en onderzoek doen maar nerderig.”
ADVALVAS
nr 12 — 27 februari 2013
Simone Dekker ‘Als het artikel verschijnt, ben ik de eerste auteur’
Doe meer met je studie Wie zijn studie wil verdiepen, kan meedoen aan het Engelstalige honoursprogramma. Hierbij kun je in het tweede en derde bachelorjaar voor dertig studiepunten aan extra vakken volgen. Een deel daarvan is bij de eigen faculteit. Daarnaast worden er speciale vakken gegeven die ook door Amsterdam University College-studenten en UvA-studenten gevolgd worden. Het exacte programma en de toelatingseisen verschillen per faculteit. Wel moet je in het eerste jaar minimaal een 7,5 gemiddeld staan.
Doe nog meer naast je studie Studievereniging Extensus werd in 2009 opgericht om de band tussen honoursstudenten verder aan te halen. “Je volgt college met mensen van verschillende faculteiten en universiteiten”, zegt voorzitter Guy Wijnen. “Wij willen een gemeenschap voor deze mensen inrichten. En het werkt: we hebben al meer dan driehonderd leden.” Om het contact tussen de studenten na het honoursprogramma warm te houden, werd in 2012 het Extensus Alumni Network (EAN) bedacht. Hier worden activiteiten voor alumni georganiseerd. Dat gaat verder dan borrels alleen. “We willen een inspiratiebron zijn”, zegt EAN-voorzitter Nikki van Dam. “Bij ons heb je contact met mensen die op hoog niveau in dezelfde stad gestudeerd hebben. We houden lezingen met succesvolle leden. Als iemand een goedlopend bedrijf gestart is, komt die daarover vertellen.” Omdat honoursstudenten per definitie strebertjes zijn, begonnen ze ook het Honours Programme Student Council (HPSC). Deze studentenraad behartigt de belangen van de studenten. Ook is er een vast aanspreekpunt voor alle studenten gekomen”, zegt HPSC-voorzitter Simone Dekker.
Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.
19
Tentamenregeling
20
nr 12 — 27 februari 2013
ADVALVAS
onderwijs
Sneller nakijken, of anders dokken VU-docenten moeten sinds kort alle tentamens, dus ook essays, binnen tien werkdagen nagekeken hebben. Economie straft trage nakijkers zelfs met een boete. Dat kostte ze al 11.000 euro. DOOR Floor Bal illustraties rob bömer
D Met dank aan Marie Poumeyrol, The Noun Project
uizend euro boete per dag. Dat moet een vakgroep bij Economie betalen als een docent zijn tentamens niet op tijd nakijkt. De meeste faculteiten gaan nog niet zo ver, wel voert de VU dit jaar overal de regel in dat cijfers binnen tien werkdagen na het tentamen bekend moeten zijn. De tien-werkdagenregel is hard nodig, vindt rector Lex Bouter. “Uit de Nationale Studenten Enquête blijkt dat het traag nakijken van tentamens een van de grootste irritaties van onze studenten is.” Mohamed Masri, vicevoorzitter van de facultaire studentenraad bij Economie, beaamt dit. “De toetsing op de VU kwam slecht uit de Nationale Studenten Enquête. Dat bleek allemaal aan de late cijfers te liggen, níet aan de tentamens zelf. Onze raad kreeg ook vaak klachten over trage docenten.” Studenten klagen niet uit ongeduld. “Als
ADVALVAS
nr 12 — 27 februari 2013
je een tentamen niet gehaald hebt, moet je wel de tijd hebben om te leren voor de herkansing. Anders lukt dat gewoon niet meer”, zegt Masri. Het plan voor een boete voor trage nakijkers bij de economische faculteit kwam van een docent. De onderdeelcommissie van de faculteit stemde ermee in. Commissievoorzitter Lia van Wesenbeeck: “De meeste mensen zijn na de eerste ronde tentamens enthousiast over de boeteregeling. Het geeft studenten helderheid, ze weten wanneer ze een uitslag kunnen verwachten. Dat is ook prettig voor docenten, die krijgen minder boze studenten over de vloer.” Tijd nodig voor feedback Niet alle docenten zijn enthousiast over de invoering van de nieuwe nakijktermijn. Docent sociologie Boris Slijper vindt dat de regeling nooit ingevoerd had moeten worden. Zijn grootste bezwaar is dat de verscherping van normen geen betere kwaliteit oplevert. “Scoren we slecht op dit punt in de Nationale Studenten Enquête? Dat is
21
Direct na zijn afstuderen moest Clenton vluchten. Zijn Rwandese diploma is hier niets waard. Met steun van het UAF kan hij weer studeren en een nieuw bestaan opbouwen. www.uaf.nl
jaar
Clenton, gevlucht uit Rwanda:
‘Dankzij mijn studie heb ik weer een toekomst’ Clenton en 3.100 andere vluchtelingstudenten hebben uw steun nodig. Rekening 76300
Ad Valvas-205x264mm-1.indd 1
07-02-13 13:59
Boeteregeling
Een dag te laat? 1000 euro boete De boeteregeling voor trage docenten bij de economische faculteit is streng. Als een docent de resultaten van een tentamen of een essay een dag te laat inlevert, krijgt zijn vakgroep een boete. Het geld, duizend euro per dag, wordt door de examencommissie geïnd en gaat naar beurzen voor internationale studenten. In de eerste tentamenperiode van dit studiejaar zijn er zeven boetes, een totaalbedrag van 11.000 euro, opgelegd. Mohamed Masri van de facultaire studentenraad spreekt van een succes. “In dezelfde periode vorig jaar waren er 28 docenten die te laat hun cijfers inleverden. En als een tentamen eenmaal te laat was, dan werd daar laks mee omgegaan. Dan werden cijfers vaak pas twee of drie weken later ingeleverd. Dit keer was dat maximaal drie dagen.” Masri verwacht dat de tentamens voortaan op tijd zullen worden nagekeken. Economie is tot nu toe de enige faculteit die een financiële consequentie koppelt aan het laat inleveren van tentamencijfers. Rector Lex Bouter: “Ik weet van een andere faculteit dat je bij de decaan op gesprek moet komen als je een recidivist bent. Ergens anders reiken ze een ludieke prijs aan de traagste nakijker uit.”
ADVALVAS
nr 12 — 27 februari 2013
dan jammer. We hoeven niet altijd naar studenten te luisteren. Dit is een klant-iskoningbenadering die niet op een universiteit thuishoort.” Een lange nakijktermijn kan volgens hem juist betekenen dat er gedegen nagekeken wordt. Om essays en openvraagtentamens goed na te kijken, hebben docenten meer dan tien werkdagen nodig. “Natuurlijk kan ik het mezelf gemakkelijk maken en veel multiplechoicetentamens geven. Maar bij Sociale Wetenschappen en Letteren is dat, vooral in het derde jaar, niet wenselijk. Ze moeten dan leren argumenteren.” Om dat te leren is goede feedback van belang. Als Slijper papers en tentamens binnen tien dagen moet nakijken, schiet dat erbij in. “Terwijl studenten er juist veel van leren. Van de middelbare school zijn ze het ook gewend, dus ze vragen er ook om.” De kwaliteit van de tentamens en de feedback van de docent waren ook punten die in de onderdeelcommissie bij Economie besproken werden. De docenten voorzagen vooralsnog geen kwaliteitsverlies. “Je hebt altijd de beroepseer van de docent”, meent Van Wesenbeeck. Zij verwacht dat docenten die het niet bolwerken bij hun afdelingshoofd om extra ondersteuning vragen. Ook Mohamed Masri van de facultaire studentenraad denkt dat de kortere tijd geen kwaliteitsverlies oplevert. “Docenten die extra tijd nodig hebben, bijvoorbeeld om papers goed na te kijken, kunnen dat van tevoren bij de Examencommissie aanvragen. Daar krijgen ze vijf extra werkdagen voor.” Beter plannen Slijper vindt het inkorten van de nakijktermijn een onzinnig plan. “Als docenten een tentamen niet op tijd nagekeken hebben, is daar een reden voor. Ik ken geen collega die er met de pet naar gooit. Als er iets blijft liggen, komt dat waarschijnlijk doordat mensen geen tijd hebben. Dan kun je ze beter helpen door ondersteuning van junior docenten in te huren.” Rector Lex Bouter vindt dat niet nodig: hij denkt dat beter plannen een oplossing is. “Het is niet de bedoeling dat snelheid ten koste gaat van de kwaliteit. Maar sneller nakijken levert niet meer werk op, want het aantal tentamens blijft hetzelfde. Bovendien zie je nakijkwerk
Docent Boris Slijper ‘Als er iets blijft liggen, komt dat waarschijnlijk doordat docenten geen tijd hebben’
Lia van Wesenbeeck, voorzitter onderdeelcommissie Economie ‘Het is belangrijk om de last in de piekperiode te verdelen’
Rector Lex Bouter ‘Dat nakijkwerk zie je al maanden van tevoren aankomen’
al maanden van tevoren aankomen. Dan moet je natuurlijk niet nét die week een subsidievoorstel willen schrijven.” Correctiestapel verdelen Van Wesenbeeck vindt het een voordeel dat de nieuwe boeteregeling bij Economie de verantwoordelijkheid bij de vakgroep legt. “Het is ook een kwestie van coördinatie. Hoe maak je een planning zodat de onderwijstaken van docenten goed over het studiejaar verdeeld worden?” Bouter ziet ook veel in het verdelen van de correctiestapel onder collega’s. “Uit eigen ervaring weet ik dat je heel ver komt als je collega’s allemaal één dag essays corrigeren.” Het delen van de last wordt ook bij de economische faculteit toegepast. Van Wesenbeeck: “Die ene collega van accounting die honderden tentamens na moet kijken, kan dat niet alleen. Het is belangrijk om de last in de piekperiode te verdelen, zodat daarna weer iedereen ruimte heeft voor onderzoekstaken.”
Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.
23
Annemijn van Rheden voorzitter UvA-studentenpartij Mei
opinie
‘Bètafusie roept nog te veel vragen op’ Het plan van de VU en de UvA om hun bètaopleidingen te laten fuseren stuit op weerstand in de studentenraad van de UvA. Studentenpartij Mei is tegen.
D
DOOR WELMOED VISSER
Waarover maak je je vooral zorgen? “De VU heeft haar zaakjes niet op orde. Dat geldt op onderwijsgebied, de onderwijsaudit is niet voor niets uitgesteld, en op financieel gebied, er moet heel heftig worden bezuinigd de komende jaren. Daarom betwijfe-
StudioVU/Riechelle van der Valk
e studentenraden van de VU zijn veel positiever over het plan voor een gezamenlijke bètafaculteit dan jullie. Hoe komt dat? “Veel UvA-studenten hebben bewust voor die universiteit gekozen. We zijn kritische rebellen. De sfeer op de VU is anders en trekt een ander type student aan. Dat is helemaal niet erg. En het is ook niet zo dat we dat cultuurverschil ten koste van
alles in stand willen houden. Als de bestuurders ons kunnen aantonen dat één Amsterdam Faculty of Science echt een duidelijke meerwaarde heeft voor studenten, zijn wij positief. Maar die meerwaarde is vooralsnog niet duidelijk.”
Instemmingsrecht Over de bètafusie hebben de centrale medezeggenschapsraden (ondernemings- en studentenraad samen) aan de UvA en de VU instemmingsrecht. Dit houdt in dat ze, bij meerderheid van stemmen, het voorstel kunnen tegenhouden. (Alleen de studentenraad tegen is dus niet genoeg.) In dat geval kan het college van bestuur beargumenteerd het negatieve besluit naast zich neerleggen. Dan kunnen de medezeggenschapsorganen naar de rechter stappen die uiteindelijk een beslissing neemt.
len wij of de VU wel zo’n goede fusiepartner is.” Mei heeft gevraagd om meer duidelijkheid. Waarover? “Er is een enorm bedrag gemoeid met de fusie: 120 miljoen euro. Onduidelijk is waar dat geld vandaan moet komen. Dat willen wij helder hebben. Daarnaast willen we een betere analyse van de financiële risico’s. Want er wordt van uitgegaan dat het allemaal fantastisch zal gaan met die nieuwe faculteit. Maar stel dat de studentenaantallen tegenvallen. Wat dan? Wie draagt de kosten? Moet ik als economiestudent meebetalen aan die dure fusie van de bèta’s, zodat er bij ons geen geld meer is voor goed onderwijs? “Nog iets waarover we ons zorgen maken, zijn de kleine bètaopleidingen: in het plan wordt ingezet op opleidingen met een instroom van minstens honderd studenten. Wat gebeurt er met opleidingen die dat niet halen? Op al die vragen hebben we nog geen goede antwoorden gekregen.”
Zijn jullie per definitie tegen omdat je erg gehecht bent aan de UvA-cultuur? “Nee, als er een duidelijke meerwaarde is voor onze studenten, zullen we meegaan in de plannen voor een fusie.”
Science Park in Watergraafsmeer is naast de VU-campus de nieuwe locatie van de Amsterdam Faculty of Science 24
Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 12 — 27 februari 2013
ADVALVAS
ICOON Dima Yagnyuk/The Noun Project
Kunnen jullie als studentenpartij het voorstel tegenhouden? “We hebben instemmingsrecht. [zie kader, red.] Dat is een zwaar middel. In april al moeten we beslissen over het voorstel. Ik heb er een hard hoofd in dat we dan wel antwoorden hebben op de vragen waarmee we zitten. Het kan zijn dat we om die reden tegen zullen stemmen.”
COLUMN
Ik zeg maar zo, ik zeg maar niets Roos van Rijswijk, masterstudent literatuurwetenschap
D
e man met wie ik op een borrel in gesprek raakte, leek me sympathiek. Toch kon ik hem met alle wil van de wereld niet serieus nemen. Sterker nog, als hij iets zei voelde ik de slappe lach door mijn lijf rollen, als ik niet oppaste zou die er via mijn oren uitkomen. Dat komt: het was iemand die zichzelf de hele tijd vragen stelde, en ze dan ook gelijk maar beantwoordde. Alsof hij een essay voorlas, maar dan met in één hand een biertje en in de andere een portie borrelnootjes. “En waarom vind ik De Avonden zo’n fantastisch boek? Ik vind De Avonden zo’n fantastisch boek omdat het appelleert aan een universeel gevoel van ontheemdheid.” Mensen kunnen nog zo leuk en slim zijn, als het auto-interviewers zijn kan ik ze niet meer serieus nemen. Niet dat ik er niet tegen kan als iemand zichzelf een vraag stelt; kritisch vermogen is een groot goed (Remco Campert dichtte: jezelf een vraag stellen/daarmee begint het verzet/en dan die vraag aan een ander stellen). Maar als je tóch het antwoord al weet, waarom dan
ADVALVAS
nr 12 — 27 februari 2013
die vraag nog? Kennelijk heb ik ergens in Zo’n spreker kan mijn hoofd een archiefje met ik alleen maar persoonlijke spraakregeltjes, een poliep op dacht ik tijdens het gesprek. de stembanden Een hersenkwabje vol toewensen spraakpatronen die zorgen dat iemand die ze bezigt, subiet tot hofnar of lager gedegradeerd wordt. Wie degradeer ik nog meer tegen wil en dank? Het archiefje in mijn hoofd liep over. Mensen die beginnen met: “wij als mensen” en dan eindigen met een algemeenheid: “… hebben nu eenmaal voedsel nodig.” Nee, joh, wij als zeepaardjes denken daar heel anders over! schreeuwt mijn verbale degradatiekwab, terwijl de spreker in kwestie slechts op onschuldige wijze een verhaal probeert in te leiden. Ik heb het ook met sprekers die “hè” bij alles wat ze zeggen, hè, als tussenwerpsel, hè, het woordje hè gebruiken. Iets in me moet die hè’s turven. En dan gesproken opsommingen, genummerd of geletterd! Vaak gaan ze samen met een auto-interview: “En hoe ga ik dat oplossen? Door a) mijn personeel minder te belasten, b) een mindfulnesscursus
te volgen en c) mezelf vragen te stellen. En wélke vragen ga ik mezelf dan stellen? 1) …”. Ik kan de spreker alleen maar een poliep op de stembanden toewensen als ik zoiets hoor. Wat kortzichtig van mij, dacht ik terwijl mijn gesprekspartner zichzelf nog steeds interviewde, en ik probeerde hem in plaats van een hofnar alsnog heel sympathiek te vinden. Maar toen eindigde een van zijn antwoorden met de frase “in dit land.” Dat was de druppel. Zinnen die zo eindigen moeten afgeschaft worden, en al helemaal als er eerder in de zin een “tegenwoordig” en een ontkenning zitten. “[…]tegenwoordig[… ]niets meer[…] in dit land.” Probeer het maar. Wat je ook invult op de stippeltjes, je klinkt gelijk als een teleurgestelde PVV’er. De man sprak verder, de belletjes op zijn muts rinkelden en de punten van zijn schoenen krulden alle kanten uit. Ik zei gedag en liep de borrelmenigte in, vastbesloten zélf mijn mond maar te houden. Je weet tenslotte nooit wat je allemaal verkeerd kunt zeggen.
Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.
25
Onderwijsaudit
Bestuur komt terug naar de campus De VU moet er nog hard aan trekken om de onderwijskwaliteit op orde te krijgen, blijkt uit een zogeheten proefaudit.
C
DOOR PETER BREEDVELD
StudioVU/Riechelle van der Valk
ollegevoorzitter René Smit aanklampen, even snel een vraag stellen aan de rector? Het kan straks weer, want het college van bestuur is van plan uit Amstelveen terug te verhuizen naar de
Het college van bestuur: Lex Bouter, Bernadette Langius en René Smit 26
VU-campus. Het college was al langer van plan weer naar de Zuidas terug te komen, en beantwoordt daarmee meteen ook een van de kritiekpunten van de proefauditcommissie. Die was in januari aan de VU in het kader van de kwaliteitszorg van het onderwijs. Het is van belang dat het bestuur zichtbaarder wordt op de werkvloer, oordeelt de commissie. Dat komt de eenheid ten goede. Lichter visitatieregime De VU organiseerde de proefaudit ter voorbereiding op de instellingstoets, die op een later tijdstip wordt afgenomen
door de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO). In de commissie zaten twee voormalige collegevoorzitters van Utrecht en Nijmegen, de UvAprojectleider Instellingstoets en de voorzitter van de UvA-studentenraad. Opleidingen kregen tot nu toe eens in de zes jaar afzonderlijk een visitatiecommissie op bezoek die naar álle aspecten van de opleiding keek: van het curriculum en het aantal contacturen tot de voorzieningen en de toegankelijkheid voor studenten met een beperking. Als de VU de instellingstoets kwaliteitszorg van de NVAO heeft behaald, worden de bestaande opleidingen voortaan beoordeeld via de ‘beperkte opleidingsbeoordeling’, waarbij voornamelijk naar de inhoud wordt gekeken. Dan kan de VU dus blijven opereren onder een lichter visitatieregime, dat al was ingegaan in 2011, vooruitlopend op de beoogde instellingsaccreditatie. Meer gezamenlijkheid uitstralen Maar de oordelen van de commissie liegen er niet om: het ontbreekt de VU aan een coherente en integrale onderwijsvisie, het contact tussen het bestuur en faculteiten moet beter, er moet meer gezamenlijkheid uitgestraald worden door de faculteiten en er moeten duidelijke beleidsprioriteiten gesteld worden. ‘Er heerst niet altijd consensus tussen verschillende bestuurlijke lagen onderling’, aldus de commissie. ‘Er heerst geen gemeenschappelijk gevoel. Er moet doelgerichter overlegd worden tussen het bestuur en de faculteiten.’ De conclusie: de VU is nog niet klaar voor de instellingstoets van de NVAO, die nu is uitge-
nr 12 — 27 februari 2013
ADVALVAS
advertentie
campus
zich onder meer heeft verplicht om het steld tot een nader te bepalen datum. “We moeten het niet dramatischer maken aantal bachelorstudenten dat op tijd zijn diploma haalt, omhoog te brengen van 63 dan het is”, zegt Jos Beishuizen, hoognaar 75 procent in 2015. leraar onderwijskunde en projectleider “Als die doelen zijn gehaald”, zegt Instellingsaudit: “De proefauditcommisBeishuizen, “zou het niet meer nodig sie heeft vooral opmerkingen gemaakt moeten zijn om zo vaak een integraal over onze overlegstructuur en de onderoverleg te hebben. Waar we naartoe wijsvisie. Wat die overlegstructuur moeten, is dat de bestuursleden tijdens betreft: dat hebben we nu geregeld. Het het voorbijlopen kunnen worden bestuur zal voortaan twee keer per jaar aangeklampt. Op die manier kan er deelnemen aan een integraal overleg en verder regelmatig op bezoek komen bij de ook veel worden geregeld.” En ja, ook daarom wil het college weer terug naar de faculteiten.” VU-campus verhuizen. Maar de onderwijsvisie moet dus nog beter vorm krijgen. “We gaan opnieuw Kolossaal verhaal bespreken wat de kernpunten moeten In het kader van de prestatieafspraken en zijn”, aldus Beishuizen. “Inconsistenties het Instellingsplan van 2011 is er ook een worden eruit gehaald en we kijken of het enorme hoeveelheid beleidsvoornemens concept van de community of learners geformuleerd. Daarover schrijft de proefweer een duidelijke plaats kan krijgen.” commissie dat ‘veel zaken Vijf jaar geleden werd dat door elkaar lopen. Projecconcept door Beishuizen ten worden veelal niet aan de VU geïntroduceerd, Het bestuur moet afgemaakt; er is veel in maar in het Instellingszichtbaarder gang gezet, maar het lijkt plan van 2011 was er niks worden op de niet te beklijven.’ Beishuimeer over terug te vinden. werkvloer zen geeft de commissie “Op de werkvloer leeft die gelijk. “Het is zo’n koloscommunity of learners saal verhaal, dat moeten nog steeds”, weet Beishuiwe wel goed reguleren.” zen. Overigens is de VU niet de enige die er nog wat aan Enorme aanslag moet trekken om door die Beishuizen: “Er zijn drie instellingsaudit heen te komen. Tot nog categorieën bestuurders die over het toe zijn alleen de Radboud Universiteit onderwijs gaan, namelijk de portefeuilNijmegen, TU Delft, Universiteit Utrecht lehouders onderwijs, de directeuren en Wageningen Universiteit positief bedrijfsvoering en de decanen, die de beoordeeld door de NVAO. De Rotterintegrale verantwoordelijkheid hebben. damse Erasmus Universiteit is beoorDie komen nu elke veertien dagen bij deeld met een positief onder voorwaarelkaar voor een vergadering van twee den. Op dit moment is de NVAO bezig uur, dat is een enorme aanslag op onze met Leiden, Groningen, Maastricht en de middelen, terwijl we aan de VU al zo’n UvA. Later volgen Twente, Eindhoven, de hoge overhead hébben!” Open Universiteit, de Protestantse TheoDie intensieve overlegstructuur hangt logische Universiteit en de VU. samen met het halen van de ambitieuze prestatieafspraken, die de VU – evenals de andere universiteiten – met de overheid heeft gemaakt. En waarmee de VU Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.
ADVALVAS
nr 12 — 27 februari 2013
HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende. Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat. Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken. Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op:
WWW.INTRANET.VU.NL/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op:
WWW.WERKENBIJDEVU.NL
27
e-maIL: oR@VU.nL
‘we ziJn een oRgAnisAtie vAn mensen, niet vAn computeRs’ de ontWIKKeLIng Van e-hRm maaKt een goede RegeLIng VooR BeScheRmIng Van peRSoonSgegeVenS opnIeUW URgent. de medezeggenSchap hameRt aL jaRen op het BeLang Van zo’n RegeLIng. een elektronisch personeelsdossier, cameratoezicht, zelf je vakantiedagen bijhouden; allemaal situaties waarbij persoonsgegevens digitaal worden geregistreerd en verzameld. maar wie heeft toegang tot die gegevens, welke gegevens worden wel en niet vastgelegd, wie controleert of ze goed worden bijgehouden? Welke voorwaarden en rechten zijn aan deze gegevensverzamelingen verbonden en welke sancties staan er op misbruik? Vragen die alleen een veelomvattende privacy-
|
WWW.IntRanet.VU.nL/oR
|
regeling kan beantwoorden en die de ondernemingsraad ook na de invoering van de Wet Bescherming persoonsgegevens in 2001 aan het college van bestuur heeft gesteld. deze wet verplicht de VU tot instelling van zo’n regeling voor privacy en bescherming persoonsgegevens. alleen is die er nog steeds niet, ondanks een plan van aanpak uit 2004 en herhaalde verzoeken van de raad om daar werk van te maken. de ondernemingsraad moet ook met zo’n regeling instemmen. ‘meer dan een VU-privacyverklaring en een conceptregeling voor de verwerking van persoonsgegevens van medewerkers is er nu niet’, zegt Rob van Bogget, voorzitter van de ad-hoccommissie die de ondernemingsraad hiervoor heeft ingesteld. ‘het onderwerp had kennelijk geen prioriteit. Voor analoge gegevensverzamelingen was zo’n regeling overigens al noodzakelijk. maar door e-projecten op het gebied van personeelsregistratie wordt een nieuwe regeling nog urgenter. In de digitale wereld is informatie veel vluchtiger: een handtekening op papier heeft niet dezelfde waarde als het wachtwoord waarmee je je e-mail ophaalt.’ de automatisering van personeelsregistratie-
RoB Van B. (LInKS) en peteR S.
WWW.VU.nL/oR
| 27 febRuARi 2013
systemen roept ook veel nieuwe vragen op. ‘Wie controleert of je je vakantiedagen netjes bijhoudt? Wat gebeurt er met de resultaten van medewerkersevaluaties door studenten? met gegevens van wetenschappelijk onderzoek of de amd? Wie kan bij gegevens en in welke hoedanigheid? Krijgt de secretaresse dezelfde toegang tot je persoonlijke gegevens als haar leidinggevende of een personeelsfunctionaris?’, somt Van Bogget op. ook zijn er gegevensverzamelingen van niet-medewerkers, zoals de cameraregistratie van bezoekers, studenten of tot personen herleidbare onderzoeksdata. Voor beter inzicht daarin bestudeert de commissie nu het overzicht van alle regelingen rond gegevensverzamelingen bij hRm op de VU. Uit deze inventarisatie moet blijken of het college van bestuur voldoet aan de eisen die de wet stelt. op de VU staat men nog nauwelijks stil bij de consequenties van digitale registratie, in de veronderstelling dat het allemaal wel goed komt. ‘er is een heel groot maar eigenlijk ongegrond vertrouwen in automatisering’, zegt peter Stol, die namens de ondernemingsraadcom-
missie It in de ad-hoccommissie zit. ‘medewerkers vertrouwen collega’s meestal wel maar in de organisatie is dat vertrouwen minder groot. er wordt immers een groot aantal vertrouwelijke gegevens vastgelegd. Koppeling van gegevens kan interessant zijn voor kwaadwillenden en mag daarom niet zomaar, zoals de openbaarmaking van je adres en vakantie-opname. de ondernemingsraad is zeker niet tegen automatisering maar registraties moeten honderd procent betrouwbaar en beveiligd zijn voor het doel waarvoor ze zijn aangelegd. je moet als medewerker inzicht in gegevens over jezelf kunnen krijgen en fouten kunnen verbeteren.’
'eR is een heel gRoot mAAR eigenliJk ongegRond veRtRouwen in AutomAtiseRing' Van medewerkers ontvangt de ondernemingsraad ook vragen over de digitale handtekening en de beveiliging van digitale gegevensverzamelingen. die betreffen vooral toegang tot bepaalde systemen via andere computers dan die op de VU. Bijvoorbeeld in internetcafés en hotels of de gezinscomputer thuis. Van Bogget: ‘je kunt als organisatie zeggen dat je die voor bepaalde activiteiten niet moet gebruiken maar dat is strijdig met flexibele werkconcepten waarbij veel werk tijd- en plaatsonafhankelijk wordt.’ de verantwoordelijkheid voor de bescherming en veiligheid van personeelsgegevens verschuift door de toenemende automatisering en het ontbreken van een goed reglement nu naar de medewerkers, vinden Van Bogget en Stol. ‘medewerkers moeten meer zelf doen en bijhouden. daardoor kan er meer misgaan’, zegt Van Bogget. ‘ook de VU moet de verantwoordelijkheid op zich nemen, niet alleen de medewerker zelf. en waar de wet ruimte laat is de VU als goed werkgever verplicht een extra stapje doen voor de bescherming van gegevens.’ een praktisch voorbeeld van dat meer zelf moeten doen, is de regeling van ouderschapsverlof. ‘een geboortekaartje aan het secretariaat volstond altijd, nu moet je dat zelf registreren’, zegt Stol. ‘als je dat in alle drukte rond een geboorte vergeet, kan dat gevolgen hebben voor je uitkering.’ hij waarschuwt ook voor een te grote afhankelijkheid van automatisering. ‘het moet mogelijk blijven om op een niet-digitale manier gegevens aan te leveren, bijvoorbeeld via dat kaartje of een telefoontje. dat is ook wel zo fatsoenlijk.’ Van Bogget is het daarmee eens. ‘Wij zijn geen organisatie van computers maar van mensen. de It ondersteunt ons in ons werk.’
Stand Van zaKen ReoRganISatIeS BedRIjFSVoeRIng ub vu de reorganisatie van de Universiteitsbibliotheek is uitgesteld en het wachten is nu op een nieuwe directeur annex kwartiermaker die een nieuw plan moet schrijven. de spanning tussen de gewenste ondersteuning van onderwijs en onderzoek en de financiële doelstellingen is niet weg. het college zal daarom bij de volgende poging veel helderder moeten aangeven welke taken uitgevoerd kunnen worden en welke taken vervallen. daarna kunnen de faculteiten en gebruikers van de bibliotheek op basis van argumenten hun stem laten horen. de ondernemingsraad is van mening dat er een kwartiermaker moet komen die op basis van inhoudelijke expertise op het terrein van het bibliotheekwezen een plan ontwikkelt. het is cruciaal dat de kwartiermaker draagvlak heeft onder het personeel van de bibliotheek. de voordracht van een nieuwe kwartiermaker/directeur moet beoordeeld worden door de onderdeelcommissie van de bibliotheek. uc-it het plan is vastgesteld op 4 februari 2013. het effect van de reorganisatie op de dienstverlening is meegewogen maar is marginaal. het personeel maakt zich daarover grote zorgen. de ondernemingsraad bespreekt deze reorganisatie op 13 maart a.s.. Amd de situatie is onveranderd ten opzichte van de situatie in januari 2013. de ondernemingsraad behandelt deze reorganisatie ook op 13 maart a.s.. inteRnAtionAliseRing de ondernemingsraad heeft een melding voorgenomen reorganisatie ontvangen. de domeincommissie zal onderzoeken of op het plan een inhoudelijke toetsing is toegepast met betrekking tot de formatieve en financiële hoofdlijnen. huisvesting/fAcilitAiRe zAken en stRAtegisch beleid de ondernemingsraad heeft uit praktische overwegingen bezwaar gemaakt tegen de planning van deze reorganisaties. de raad heeft nu voorgesteld de reorganisatie hV/Fz te behandelen in september en de reorganisatie SB in oktober 2013.
column poR
blik op de weg Bij de reorganisatie van de bedrijfsvoering staat de hele VU onder grote tijdsdruk. als je daarop wijst krijg je zo'n antwoord van het bestuurssecretariaat van het college: 'het is een lastig proces met krappe tijdspaden, daarvan is het college zich bewust'. het doet me denken aan die man die in Blik op de weg wordt aangehouden omdat hij bijna 200 km per uur reed. ja, erkende hij ruiterlijk, hij was er zich van bewust dat hij heel erg hard reed. mooi natuurlijk dat hij dat wist, maar dat hij daarmee schade aan kon richten, drong niet door. Inmiddels heeft de VU een proefaudit ondergaan met als interessant kritisch punt dat men zeer bezorgd is over de ontwikkelingen op de VU. We hebben het dan over dreigende rechtszaken met de ondernemingsraad, Verontruste VU'ers, protestbijeenkomsten met megafoons en een boze publieke tribune. het is toch echt het college zèlf en niemand anders, dat besloten heeft in een onnavolgbaar tempo de hele VU rucksichtslos op de schop te nemen en dat gaat niet goed zo. het mag wel wat rustiger en afgewogener allemaal. om met de oude politieke rot talleyrand uit de jaren rond 1800 te spreken: 'messieurs, surtout pas trop de zele.'
colofon
Ambtelijk secretAris OndernemingsrAAd kitty Jong, AgAthe vAn hell (AdJunct), de boelelAAn 1105, k 1d-30, 1081 hv AmsteRdAm, tel. 020 59 85312, dAgelijks bestuur ottho heldRing, (vooRzitteR), Jelly ReindeRs, (vicevooRzitteR), Rieky vAn wAlRAven cOmmissie cOmmunicAtie JAnneke eppingA, AgAthe vAn hell, henk oliJhoek, dunyA vAn tRoost, Rick veRmunt tekst veRA Ros beeld Riechelle vAn deR vAlk, studiovu VOrmgeVing studiovu
www.fAcebook.com/ ondeRnemingsRAAd.vu
Scan deze QRcode met je SmaRtphone
CULTUUR Theater
Restaurant
Om de week gaat een student op kosten van advalvas voor maximaal 50 euro uit eten en beoordeelt het restaurant.
Ook jij bent een Italiaanse ober Vapiano
Hard lachen om foute filosofen Laura van Dolron & Steve Aernouts in Sartre zegt sorry donderdag 7 maart 20.30 uur Studenten € 9,50 VU-medewerkers € 12,griffioen.vu.nl
WIE? De afgelopen jaren veroverde stand-up filosoof Laura van Dolron de Nederlandse podia en ontving ze vele prijzen. WAT? Sommige meisjes vallen op foute mannen, Laura op verkeerde filosofen. Elk jaar komt Sartre (1905-1980) op bezoek en slaat haar om de oren met grote woorden als vrijheid en verantwoordelijkheid. Dit keer loopt het anders: Sartre komt zijn excuses aanbieden! HOE? Vragen en antwoorden buitelen over elkaar heen. Hard lachen en hard nadenken wisselen elkaar af. Een optreden van Laura van Dolron is balsem voor de ziel en kauwgom voor de hersenen: slim, grappig en ontroerend. Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen
30
FOTO Carli Hermes
Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede
CONCEPT Dit soort Italiaanse restaurants vind je wereldwijd: een pasta-pizza-bar. Bij binnenkomst krijg je een pasje waarmee je eten en drinken kunt bestellen. Het wordt dan direct voor je klaargemaakt. Voor elke gang is een andere bar waar je je gerecht kunt ophalen. Geen obers dus, maar er is gelukkig wel personeel voor het afruimen. SFEER Het restaurant is druk, je moet zoeken naar een plekje. De meeste bezoekers zijn jong en komen óf voor een snelle hap óf om lekker te loungen. Iedereen kan hier dus in zijn eigen tempo eten. ETEN Wij delen enkele voorgerechten: carpaccio (dungesneden runderfilet met rucola en ciprianisaus), bruschetta (geroosterd brood met verse tomaten, knoflook en olijfolie) en een insalata cesare (salade met croutons en parmezaanse kaas). Daarna ga ik voor de pizza verdure, een pizza met gegrilde groente. Mijn tafelgenoot neemt pasta salami e ricotta con rucola, ofwel penne met salami, rucola, pijnboompitten en een saus van ricotta en witte wijn. Een toetje kan er niet meer bij, maar om ons heen zien de toetjes er goed uit. BEDIENING Dat mag je helemaal zelf doen. TIP Ideaal om te gaan loungen, haal om de beurt wat voorgerechtjes en pizza’s en je hebt een heerlijke avond. Over een paar maanden kun je op het terras aan het water zitten. AANRADER Absoluut, als je het tenminste niet erg vindt om zelf je eten te halen. PRIJS 50 euro met twee personen, inclusief een fles witte wijn. WAARDERING
VAPIANO Oosterdokskade 145, vlakbij CS vapiano.com Geertje van Baar, masterstudent orthopedagogiek
nr 12 — 27 februari 2013
ADVALVAS
studenten/medewerkers
Sleutelgat 12
Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook? VU-studenten gluren in de kamer van jessica van der schalk.
“Z
ou het kunnen dat hier een Nederlandse Marokkaan woont?” vraagt Ineke de Wilde (21), student biologie. “Die vazen en tapijtjes hebben iets heel buitenlands. Verder doet de piano vermoeden dat hij muzikaal is aangelegd. Maar zo’n muziekinstrument in de woonkamer zegt nog niets. Misschien speelt hij er nooit op. Het is wel een sociaal persoon, want ik zie veel stoelen. Of zou dat te maken hebben met zijn grote Marokkaanse familie die heel regelmatig op de thee komt?” “Geen student, lijkt me!” reageert Amadea Vergeer (24), student theologie. “De kamer heeft iets heel volwassens. Misschien een oudere student of zelfs een docent. Of de woonkamer van een studentenhuis met wel heel erg nette mensen. De bewoonster heeft een goed
ADVALVAS
nr 12 — 27 februari 2013
betaalde baan waarmee ze zich een echt design interieur kan aanschaffen. Al vind ik het op het randje van kitsch. Ze is gek op reizen, muziek en cultuur. Volgens mij houdt ze van het Oosten en doet ze aan yoga.” “Een controlefreak die van symmetrie houdt en door het leven gaat zonder kinderen of huisdieren. De lampen op de vensterbank zien er onstabiel uit”, zegt Hester van Eeden (22), student communicatiewetenschappen. “Ze ontvangt graag gasten voor eten en een wijntje. Design vindt ze belangrijker dan comfort. Die stoelen lijken niet heel fijn te zitten. Volgens mij studeert ze iets cultureels of werkt ze in de culturele sector. Ik vraag me af wat het verhaal is achter die twee urnen. Zou ze er de as van gecremeerde familieleden in bewaren? Anders zijn het wel erg grote koekjespotten!”
Jessica van der Schalk 31 Promovendus en studieadviseur filosofie Betaalt 400 euro per maand voor koopwoning in Amsterdam-Centrum
“Die potten zijn een verhaal op zich”, zegt Jessica van der Schalk (31), studieadviseur filosofie. “Dat zijn rijstpotten uit Marrakech. Het duurde een hele tijd voor ik erin durfde te kijken. Ik houd van Oosterse spullen, maar ben zelf puur Hollands. Ik ga wel naar de sportschool, maar heb nog nooit aan yoga gedaan. Een grote familie heb ik ook niet, al houd ik wel van veel bezoek over de vloer. De piano wordt regelmatig gebruikt. Dat van de symmetrie klopt ook. Ik houd in mijn huis graag de controle. Verder heb ik niet bewust iets met design. Voor mij is comfort belangrijker. De stoelen waren een compromis met mijn vriend. In ruil daarvoor mocht ik die heerlijke, lelijke roze sofa plaatsen.”
door Veerle Vrindts student-reporter Foto’s Peter Valckx
Wil je ook in Sleutelgat? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.
31
Griff
32
door Merlijn Draisma
nr 12 — 27 februari 2013
ADVALVAS