Nr 19 11 juni 2014

Page 1

Nr 19

11 juni 2014 Jihane Abalhoussaien helpt jongeren met problemen

Informatici voorspellen groepsgedrag

Plezier en frustratie bij de VU-schrijvers

+ Uitneembaar De vernieuwing van de campus

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

PlagiĂŤren is nog een hele klus pag 20


Direct na zijn afstuderen moest Clenton vluchten. Zijn Rwandese diploma is hier niets waard. Met steun van het UAF kan hij weer studeren en een nieuw bestaan opbouwen. www.uaf.nl

Clenton, gevlucht uit Rwanda:

‘Dankzij mijn studie heb ik weer een toekomst’

jaar

Clenton en 3.100 andere vluchtelingstudenten hebben uw steun nodig. Rekening 76300

Ad Valvas-205x130mm-jan2013-1.indd 1

25-01-13 14:13

HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende. Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat. Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL


INHOUD

jaargang 61 — nr 19

VU NU

Jihane Abalhoussaien helpt jongeren uit de problemen 6 Groepsgedrag: meten is weten

10

Giphart, Dorrestein & collega’s over hun jaar als VU-schrijver

16

Plagiëren: nog best moeilijk

Vrijdag 6 juni 2014, 21.38 » Brakke Grond, Nacht van de Universiteit. VU-filosoof Ad Verbrugge (2e van links) debatteert met collega’s over de toestand van het hoger onderwijs. Zie advalvas.vu.nl>nieuws>7 juni. Foto laura van haren/photograppers

20

En verder Online nieuws

4

Opinie: open access

8

Column: Elies van Sliedregt

9

Onderzoeksnieuws

14

Mail

19

OR

23

Opinie: onderwijsbudget

26

Column: Roos

27

Campus: reorganisaties

28

Cultuur: theater en restaurant

30

Sleutelgat

31

Griff

32

In het hart

Vernieuwde VU-campus krijgt vorm Coverillustratie Merlijn Draisma

Het volgende nummer verschijnt op 25 juni 2014.

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 kamer 1-D-40 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Marieke Kolkman, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Barbara Vazquez, (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc. Vormgeving Rob Bömer, rbbmr.nl

ADVALVAS

Medewerkers Dick Roodenburg (Griffioen), Merlijn Draisma, Jordi Huisman, Peter Gerritsen, Roos van Rijswijk, Bas van der Schot, Nienke Stumpel, StudioVU (Riechelle van der Valk, Yvonne Compier), Peter Valckx, Marieke Wijntjes Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet, (023) 5714745 Druk Senefelder Misset, Doetinchem

nr 19 — 11 juni 2014

3


Abonneer je op het laatste nieuws online Vier Spinozapremies toegekend Vier hoogleraren krijgen dit jaar de prestigieuze Spinozapremie: twee uit Leiden, een uit Delft en één uit Groningen.

Zure ouwe mannen domineren de Nacht van de Universiteit Onderwijs en studenten moeten weer centraal komen staan op de universiteiten. Daar waren de zevenhonderd aanwezigen het snel over eens.

‘Straks kunnen alleen mensen met geld studeren’ Hoe durf je jezelf links te noemen, roept een studente als GroenLinks Kamerlid Jesse Klaver zich meldt bij de demonstraten tegen het leenstelsel. “Dat zijn de betere teksten”, pareert Klaver als het boegeroep aanzwelt.

O

ud-VU-voorzitter René Smit kreeg bij zijn vertrek een jaarsalaris van tweeënhalve ton mee, plus een half jaar salaris vanwege zijn opzegtermijn. Oudrector Lex Bouter, nu hoogleraar integriteit, blijkt zijn salaris als rector nog tot september 2014 doorbetaald te krijgen, wat ook op tweeënhalve ton neerkomt. De ondernemingsraad noemt deze ontslagpremies in een brief ‘moreel verwerpelijk’. Ook heeft de raad kritiek op de herbenoeming van René Smit waarop de ontslagvergoeding is gebaseerd. Dit heeft de raad van toezicht vorig jaar zonder medeweten van de OR en de universitaire studentenraad gedaan. De OR wil dat de beide heren hun bonus terugbetalen, maar die hebben dat in een gesprek met de raad van toezicht afgewezen. De ontslagregelingen met Smit en Bouter zijn volgens Wim Kuijken, voorzitter van de raad van toezicht, vastgelegd in hun arbeidsovereenkomsten. “Deze waren conform de toen geldende regelgeving. De raad van toezicht houdt zich als werkgever van de bestuurders aan gemaakte afspraken”, aldus Kuijken. “Dat hoort bij fatsoenlijk bestuur en geldt voor iedereen.” (PB)

René Smit

Is een aap een moreel wezen?

Meer hierover op advalvas.vu.nl>nieuws>4 juni.

Aureus-Indianen ‘precies hetzelfde als Zwarte Piet’

Universiteiten schenden cao

VU-conservator: ‘Exposorium is uniek’ Straks grotere hypotheek mogelijk dankzij leenstelsel Gemeenten splitsen rijk en onderwijs werklozen in de maag

Voor al het laatste nieuws: advalvas.vu.nl 4

Kritiek op ontslagpremie Bouter en Smit

StudioVU/Peter Valckx

RSS feed

Twee derde van de VU-medewerkers heeft volgens de Abvakabo een tijdelijke aanstelling. Daarmee is de VU koploper van alle Nederlandse universiteiten.

G

emiddeld hebben universiteiten veertig procent tijdelijke werknemers in dienst. Daarbij tellen ook de promovendi mee. En die hebben altijd een aanstelling voor een jaar of vier. Maar de VU heeft ook steeds meer ondersteunend personeel in tijdelijke dienst, vertelde Abvakabovoorzitter Corrie van Brenk op 3 juni op een bijeenkomst. Dit komt doordat in 2010 een vacaturestop is ingesteld. Boven-

dien worden de ondersteunende diensten grondig gereorganiseerd en ingekrompen. Daardoor krijgen nieuwe medewerkers nauwelijks nog een vaste aanstelling. “De VU is geen uitzondering. De situatie aan andere universiteiten is nauwelijks beter omdat universiteiten steeds minder geld per student krijgen”, zei Van Brenk. Toch is de VU volgens haar met twee derde van het personeel wel koploper in tijdelijke aanstellingen. Volgens ingewijden is dit een wat te hoge schatting. De universiteiten schenden de

cao, aldus Van Brenk, omdat voor kerntaken bij onderwijs, onderzoek en ondersteuning mensen na een proeftijd een vaste aanstelling zouden moeten krijgen. Bovendien worden mensen na drie projectovereenkomsten meestal weggestuurd, terwijl ze volgens de wet een vaste aanstelling horen te krijgen. Universiteiten bedenken ook allerlei trucs om vaste aanstellingen te voorkomen. Docenten worden bijvoorbeeld ingehuurd via uitzendbureaus of als zzp’ers per college betaald. (DdH)

nr 19 — 11 juni 2014

ADVALVAS


advalvas_online

Verzet tegen wetenschapsprijs (Re)tweets

Z

es vooraanstaande wetenschappers roepen op tot boycot van een nieuwe wetenschapsprijs, de Ammodo KNAW-Award. De miljoenen waren bestemd voor het pensioen van havenarbeiders en niet voor de wetenschap, betogen zij. De nieuwe KNAW-prijs voor ongebonden onderzoek wordt betaald door de stichting Ammodo. Elke twee jaar krijgen acht winnaars 300.000 euro voor fundamenteel onderzoek. De stichting Ammodo, die

ook veel kunst en cultuur financiert, heeft zijn vermogen indirect verkregen uit de pensioengelden van Rotterdamse havenarbeiders. De zaak is tot aan de Hoge Raad uitgevochten en in de Tweede Kamer besproken. Uiteindelijk is een schikking getroffen. ‘Maar wat juridisch in een schikking afgeklonken is, hoeft moreel nog niet bevredigend te zijn’, schrijven zes leden van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, onder wie econoom Joop Hartog, emeritus hoogleraar van de UvA, en

Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken

socioloog Kees Schuyt. De wetenschappers schrijven: ‘De havenarbeiders dachten een verstandige zet te doen door hun pensioenbelangen onder te brengen bij een onafhankelijke stichting. Latere wijziging van de statuten heeft plaatsgevonden buiten arbeiders en werkgevers om. Daarna hebben de ingelegde gelden een bestemming gekregen die nooit in de bedoeling van de participanten lag.’ (HOP)

@JaapJDeVries 6-6_ “Dan heb k mijn taken van vorige week nu af. Kan k nu beginnen aan die voor deze week. ;-)” Onderzoeker zijn, is een druk bestaan. @Jos__A 5-6_“Vanochtend als opponent opgetreden bij promotie Marco van Kleef over #loopbanen op maat aan de #VU. Mooie ervaring! @FEWEB_VU”

Meer hierover op advalvas.vu.nl> 10 juni.

@BasTeusink 5-6_ “@advalvas_vu @fcvheest @ FoliaWeb met zo’n karikatuur van de VU snap je waarom UvA studenten tegen samenwerking met de VU zijn, wat een onzin” De bioloog is niet onder de indruk van een column in Folia.

Iedereen een lening

@VUmcAmsterdam 5-6_“Samengaan van topsport en studeren: #VUmc wenst hockeyer én #geneeskundestudent @JoyceSombroek veel succes!”

twitter/facebook/issuu

@Roel3L 5-6_ “De #decentralisaties opgelost tijdens VU college ; helaas onnavolgbaar pic. twitter.com/tsqFSjKexd”

Beestjes kijken Eerstejaars biologie op excursie in de duinen van Texel, maak het mee op advalvas.vu.nl>razende reporter

@MarcovdStraten 5-6_“Gelukkig schrijft ook VU-theoloog Kees vd Kooi de 7-jarige Anco brief over ‘bestaat God?’. “God is meer dan woord voor aardig zijn” #trouw”

Overvolle markt

Hoezo neutraal? De universitaire studentenraad nam geen standpunt in over de protesten bij FALW, omdat ze ‘neutraal wil blijven’. Actiegroep Titanic vindt dat onverantwoordelijk. Lees verder op advalvas.vu.nl>opinie

ADVALVAS

nr 19 — 11 juni 2014

@EindelijkRick 5-6_ “Vandaag trouwens half dagje werk. Dan 3 uur lang psychologische tests Genderteam VU. Als u niks meer van me hoort ben ik opgenomen #gestoord”

Studenten met een schuld van 40.000 euro moeten straks maandelijks 69 euro aflossen. Nu is dat 207 euro.

D

it geldt bij een inkomen van veertigduizend euro. Aflossen wordt inkomensafhankelijker in het nieuwe leenstelsel. De Nederlandse Vereniging van Banken is niet bang dat ze straks geen hypotheken meer kan verstrekken. Volgens de vereniging ontstaat er juist financiële ruimte, omdat het terugbetalen van de lening over een langere periode wordt uitgesmeerd en de rente laag is. (HOP)

Meer nieuws over het afschaffen van de basisbeurs op: advalvas. vu.nl>nieuws 27 mei-5 juni.

rbbmr.nl

‘Ondanks deze afwijzing zit ik op het moment best goed in mijn vel.’ Volg de boventallig verklaarde Mariska op advalvas. vu.nl>blogs&columns

@georgeharinck 4-6_“Nog een stukje onverbouwd hoofdgebouw #VU, in originele kleurstelling. Wordt zeldzaam. pic.twitter. com/fKyHHUxdhZ” @Basalk 4-6_ “Weer thuis van 8 tot 5 naar de VU is voor mij veel, maar ja een 10 voor een tentamen over de 22 delen geschiedenis van Israël vergoedt veel” 5


Rechtenstudent Jihane Abalhoussaien

‘Die klachtenbrief zul je zelf moeten schrijven’

6

nr 19 — 11 juni 2014

ADVALVAS


in actie

Masterstudent rechten Jihane Abalhoussaien (25) geeft als vrijwilliger advies aan jongeren met problemen in Nieuw-West. Zij is voorzitter van de stichting Geen Punt.

Geen Punt

DOOR Floor Bal FOTO Jordi Huisman

J

e noemt stichting Geen Punt jouw kindje. Hoe kwam je op het idee ervoor? “Ik woon in Slotervaart. In 2009 kwamen vooral de Marokkaanse jongeren uit de buurt slecht in het nieuws. Het stadsdeel vroeg daarna een aantal lokale VU-studenten of zij het goede voorbeeld wilden geven. Graag wilde ik iets doen om jongeren met problemen te helpen en ze zelfredzaam te maken.”

Er zijn zoveel organisaties die dat als doel hebben. Wat doen jullie anders? “Het is niet zo dat jongeren binnenkomen op het spreekuur met een vraag, wij hen helpen en ze vervolgens gedag zeggen. We verwachten echt eigen inzet. Stel dat iemand een hoge rekening van de telefoonmaatschappij ontvangt. Dan willen wij dat diegene zélf een brief schrijft. De brieven die ik onder ogen krijg, zijn soms echt heel slecht. Vol gescheld en verwijten. Op een vriendelijke manier leg ik uit hoe het wel moet. Daar leren ze zelf van. En als het nodig is, kunnen zij dat weer aan vrienden en familie laten zien. Daar

ADVALVAS

nr 19 — 11 juni 2014

hebben ze veel meer aan dan dat ik even snel zelf zo’n brief schrijf.” Wat maakt jullie geschikt om met zo’n moeilijke doelgroep te werken? “De jongeren die bij ons komen, hebben soms al heel veel instanties bezocht. Ze zijn vaak het vertrouwen in zichzelf, en ook in zulke organisaties, kwijt. Wij doen ons best om hun vertrouwen te winnen. Ik ben geen moederfiguur die zegt: goh, heb je weer een boete of waarom ben je je afspraken met je werkgever niet nagekomen? Het contact met ons is laagdrempelig. We zijn zelf studenten die deels ook op dezelfde manier leven. En als iemand mij ’s avonds met een probleem belt, dan wacht ik niet tot kantooruren om het gesprek aan te gaan.” Het stadsdeel zag in jou een rolmodel. Zat dat er altijd al in? “Nee. In groep 7 kreeg ik te horen dat mijn schooladvies vmbo-B zou zijn. Mijn ouders en ik zijn daar zelfs naar een voorlichtingsavond geweest. Ik vond school leuk en haalde altijd goede cijfers. Maar ik zat op een zwarte school en mijn ouders hebben een uitkering. Waarschijnlijk gaf de juffrouw een veilig advies dat daarop gebaseerd was. Gelukkig haalde ik hoge scores bij de Cito-toets: ik mocht daarmee naar het vwo. Mijn ouders waren daar erg blij mee; ze zijn erg op onderwijs gericht. Als ik

Stichting Geen Punt biedt hulp op juridisch, financieel en sociaalmaatschappelijk gebied aan jongeren in Nieuw-West. De stichting zoekt nog medewerkers. Rechtenstudenten met een propedeuse kunnen zich aanmelden. Vrijwilligers moeten zich 6 uur per week inzetten. Meer info op jouwvraaggeenpunt.nl. Jihane Abalhoussaien

2012 - nu Master arbeidsrecht en privaatrecht 2012 - nu Voorzitter stichting Geen Punt 2012 Juridische stage Ahold Nevenactiviteiten/werk • Medeoprichter en bestuurder studentenvereniging ISA • Juridisch medewerker Stichting Rechtswinkel Amsterdam • Lid Cicero pleitgezelschap • Teamleider Verkoopafhandeling Albert Heijn

hoge cijfers haalde, kreeg ik daar geen cadeautjes voor. Het was andersom: ik moest uitleggen waarom ik ook een zes had. Dat heeft gewerkt. Mijn broertje studeert fysiotherapie, mijn zusjes willen na het mbo naar het hbo gaan. Voor hen ben ik misschien wel een voorbeeld. Als ik het kan, kunnen zij het ook.” Je doet heel veel naast je studie. Hoe kom je zo ambitieus? “Dat is moeilijk te beschrijven. Dat gevoel dat je alles uit jezelf wilt halen, zit in je. Als kind woonde ik niet in een omgeving waar lezen stoer werd gevonden. Maar ik ging elke twee weken naar de bibliotheek en haalde daar het maximale aantal boeken. Als mijn moeder mij in bed gelegd had, mocht ik altijd nog een half uurtje doorlezen. Daarna las ik stiekem onder de dekens, bij het licht van mijn radiowekker.” Al die energie zou je ook in nog een bijbaantje kunnen steken. Dat levert meer geld op. Waarom doe je dit? “Als iedereen die iets bereikt heeft in de maatschappij anderen een helpende hand biedt, zou de wereld er beter uitzien. Ik gun anderen wat ik mezelf ook gun. Daarom besteed ik met plezier twintig uur per week aan vrijwilligerswerk.”

7


Kennis verspreiden wordt te duur Open access-tijdschriften vragen veel geld en zijn lang niet allemaal goed. Er zijn alternatieven. DOOR PETER VAN TIENDEREN EN JACINTHA ELLERS BEELD BAS VAN DER Schot

S

taatssecretaris Sander Dekker maakte onlangs bekend serieus werk te willen maken van open access voor wetenschappelijke publicaties die met publieke middelen tot stand zijn gekomen. Op twee punten heeft hij geheel gelijk: wetenschappelijke kennis zou bij voorkeur vrij beschikbaar moeten zijn, en er is de laatste tien jaar weinig vooruitgang te bespeuren in open access. Maar een eenzijdige focus op publicatie in open access-tijdschriften kan leiden tot extra kosten en verlies aan kwaliteit, en sluit gezonde alternatieven uit. In open access-tijdschriften betalen auteurs voor hun publicatie die vervolgens vrij toegankelijk is voor iedereen. Een volledige overgang naar open access kan dure institutionele tijdschriftabonnementen dus overbodig maken. In 2013 werd echter nog maar 11 procent van de wetenschappelijke artikelen open access gepubliceerd, en het streven voor Nederland is dat binnen vijf jaar zestig procent gratis te lezen zal zijn via de open accesstijdschriften. Maar voorlopig kunnen de traditionele tijdschriften dus nog niet gemist worden, en worden instituten op dubbele kosten gejaagd. Stimulering van publicatie in open access-tijdschriften heeft meer nadelen, zoals een wildgroei aan commerciĂŤle open access-tijdschriften. Ook het bekendste open access- initiatief, de Public Library of Science (Plos), ligt onder vuur. Het megatijdschrift Plos One heeft een omzet van meer dan 30 miljoen en publiceert - onder het motto: publish now, judge later - 31.000 artikelen per jaar. De gehele jaarproductie van de Nederlandse wetenschap zou erin passen. Is de wetenschap wel gebaat bij een dergelijke stortvloed aan artikelen? Het initiatief Science in Transition pleit juist voor minder publicatiedruk en meer nadruk op meerwaarde van onderzoek, en deze visie vindt ook weerklank in de Nederlandse

8

nr 19 — 11 juni 2014

ADVALVAS


opinie

wisselcolumn

Ontspoorde studenten

politiek. Een ongenuanceerde stimulering van publicatie in open accesstijdschriften kan weleens het omgekeerde veroorzaken. Het is dus cruciaal om naar alternatieven te kijken. Manuscripten worden vaak al in doorzoekbare elektronische archieven gezet en in Nederland werken alle onderzoeksinstellingen samen in het Dare-project voor wetenschappelijke publicaties. En je kunt bijvoorbeeld altijd per e-mail een artikel aanvragen bij de auteurs, die hun werk meestal graag, gratis en snel opsturen. Tijdschriften kunnen ook op andere manieren informatie beter toegankelijk maken. Voorbeeld: een tijdschrift van de vakvereniging op het gebied van de evolutiebiologie, ondergebracht bij een commerciële uitgever, besloot alle oude jaargangen digitaal vrij te geven, de lidmaatschapsprijs inclusief tijdschrift te halveren tot 50 euro, en gratis abonnementen te geven aan minder ontwikkelde landen. Elk artikel is na twee jaar vrij toegankelijk, en open access is facultatief. In dit model wordt ook enige winst gemaakt, die de vereniging onder meer besteedt aan reisbeurzen. Dergelijke initiatieven zijn goed voor de wetenschap, en verdienen eerder steun dan een willekeurig open access-tijdschrift. Het zou goed zijn een systeem te ontwikkelen waardoor wetenschappers gaan kiezen voor tijdschriften die voldoen aan kwaliteitseisen, inbedding en beschikbaarheid, waarbij open access een belangrijk, maar niet het enige criterium is.

I

Peter van Tienderen is hoogleraar experimentele plantensystematiek, UvA en Jacintha Ellers is hoogleraar evolutionaire ecologie, VU. Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. ADVALVAS

nr 19 — 11 juni 2014

foto Peter Valckx

De integrale versie van dit artikel verscheen in Bionieuws, 3 mei 2014, pag 12.

Elies van Sliedregt decaan Rechtsgeleerdheid

ten die straks als jurist gaan werken. Hoe k kom net uit een sessie met faculstaat het met de ethische maatstaven van taire onderwijsbestuurders en wat deze aanstaande juristen? Misschien is ik daar hoor, doet mijn bloeddruk het tijd om bij de bul een verklaring van geen goed. Eigenlijk ben ik gewoon woest. We spraken over fraude, frau- goed gedrag af te geven zodat we werkgevers kunnen informeren als er van ‘goed de door studenten. Over je (betaald) gedrag’ geen sprake is geweest. laten vervangen door een ander bij Afgelopen jaar werden een tentamen. Over het we met enige regelmaat vervalsen van e-mails van opgeschrikt door gevaleen docent om deze te ‘Frauderende len van wetenschapsbewegen het tentamenstudenten, ik ben fraude. Schokkend zijn cijfer te verhogen. En dan er behoorlijk ziek de onthullingen over heb ik het nog niet over van’ verzonnen data en gefinde meer ‘reguliere’ gevalgeerde experimenten. len van fraude: de levenFrank van Kolfschooten dige handel in papers en beschrijft deze in zijn boek scripties en het delen op Ontspoorde wetenschap. internet en Facebook van Deze onthullingen hebben antwoorden op tussenin ieder geval één resultaat opgeleverd: toetsvragen om je zonder enige voorbeaandacht voor wetenschappelijke intereiding toch toegang tot de werkgroep te griteit. Misschien moet iemand ook maar verschaffen. Dat laatste heeft op de rechtenfaculteit een mooi tussentoetssysteem eens een boek schrijven over ontspoorde studenten. Want die zijn er, zo constateer om zeep geholpen. En zoals altijd lijden ik tot mijn spijt. de goeden onder de kwaden. ‘Studeren is hard werken’ staat op het Ik ken gelukkig te veel gemotiveerde, bord bij de ingang van het Initium. Ik kan serieuze en hardwerkende studenten een wrange glimlach niet onderdrukken. om te weten dat de fraudeurs niet repreHet cynisme heeft toegeslagen. sentatief zijn voor de meerderheid van studenten. Desalniettemin ben ik er behoorlijk ziek van. Het gaat om studenReageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

9


Sociomatica

Soms is het nuttig om te weten hoe festivalgangers of museumbezoekers zich als groep bewegen. Informatici van de VU ontwikkelen technieken om dit te meten.

Meten hoe de neuzen staan DOOR WELMOED VISSER FOTO’S PETER GERRITSEN

H

oe eng mensenmassa’s kunnen zijn, weet iedereen die weleens bij een voetbalwedstrijd of een groot concert is geweest: tegen de duw- en trekkrachten van een paar duizend mensen om je heen begin je niets. Af en toe gaat het helemaal mis, zoals in Duisburg bij de Loveparade van 2010, waar 21 mensen door verdrukking om het leven kwamen. Of op Koninginnedag 2010, toen er weliswaar geen ernstige ongelukken gebeurden, maar het treinverkeer op Amsterdam CS wel urenlang ontregeld was door de grote toevloed van mensen, van wie sommige op de rails terechtkwamen, waardoor er helemaal geen treinen meer konden rijden. Dit soort situaties is te vermijden, stelt informaticahoogleraar Maarten van Steen. “Nu zien autoriteiten vaak pas in een heel laat stadium dat het ergens misgaat, als er al opstoppingen zijn. Maar als je dat eerder zou kunnen zien, kun je

10

Verspreid over twee dagen komen daar zo’n 300.000 bezoekers op af. Van Steen: “Als je bedenkt dat Arnhem zo’n 150.000 inwoners heeft en een relatief klein centrum, begrijp je iets van de schaal van het evenement.” Vijftig hotspots gebrui300.000 bezoekers ken Van Steen en collega’s om contact te Van Steen werkt aan technieken om deze maken met de mobieltjes van bezoekers. informatie te verzamelen, bijvoorbeeld Het doel is om in beeld te brengen hoe door versleuteld te registreren hoeveel en veel smartphones er in het gebied zijn en welke mobieltjes aanwezig zijn en even hoe die zich door de stad bewegen. “Met later te kijken waar die telefoontjes zich die informatie kun je zien waar het druk naartoe hebben bewogen. “Inderdaad, gaat worden, omdat er daar is een spanningsveld bijvoorbeeld veel mensen met de privacy”, geeft Van in de richting van een Steen toe. “Maar deel van Vijftig hotspots nauwe doorgang lopen, ons werk is om die inforvolgen hoe de dan kun je suggesties doen matie zo te versleutelen smartphones voor interventie.” dat die echt niet terug te leiden is naar één persoon. zich door de stad bewegen Onvoorstelbaar veel Dat kan, er zijn algoritmes slechte metingen die je niet kunt terugrekeTot zover de massa’s. Van nen omdat het een paar Steen en zijn collega’s honderd jaar zou kosten. doen ook onderzoek naar En als je de gegevens de bewegingen van kleinere groepen: meteen na het evenement weggooit, echt bezoekers van een dansvoorstelling of weggooit, dan is er ook niets meer om te collega’s bij een bijeenkomst. Samen kraken.” met promovendus Claudio Martella en In september gaan Van Steen en zijn anderen ontwikkelde Van Steen een collega’s deze techniek testen bij het apparaat dat interactie tussen mensen World Statues Festival in Arnhem. daar eerder iets aan doen, bijvoorbeeld door grote borden met informatie te plaatsen over alternatieve routes, of door een gebied tijdelijk af te sluiten.”

nr 19 — 11 juni 2014

ADVALVAS


wetenschap

ADVALVAS

nr 19 — 11 juni 2014

11


Sociomatica

Bungelend meetlab om je nek De sociale sensor is ongeveer zo groot als een mobiele telefoon, eigenlijk net iets groter en weegt 150 gram. Proefpersonen moeten het apparaat om hun nek hangen. Het zit niet echt in de weg, maar charmant is het ook niet, zo’n bungelend kastje op je borst. “We willen het apparaat op termijn graag zo verkleinen dat het als een horloge om je pols past”, vertelt informaticahoogleraar Maarten van Steen. In het apparaat zit een versnellingsmeter, een microfoon, een lichtsensor, een communicatiechip en in de nieuwste versies ook een sensor voor magnetische velden (om de richting van een beweging te bepalen) en een infraroodsensor (om te bepalen of twee mensen tegenover elkaar staan). Bij de onderzoeksvragen gaat het niet om antwoorden van individuen, maar om het gedrag en de interactie van groepen. Van Steen vindt dit onderzoek bij uitstek interdisciplinair: “Wetenschappers uit andere disciplines die onze techniek zouden kunnen gebruiken, zijn zeer welkom.” 12

een gesprekspartner en mensen die een zo goed mogelijk in kaart brengt: zijn ze tafeltje verderop zitten te praten. met elkaar in gesprek? Hoe ver staan ze Waarom zou je eigenlijk willen weten uit elkaar? Hoe groot is de groep? Praten wie met wie omgaat? Philips Research mensen alleen met hun vaste gespreksgebruikte een testversie van de appapartners, of mixen ze ook met elkaar? raatjes bij interne meetings die bedoeld Bewegen ze veel of weinig? Het zijn allewaren om de creativiteit van onderzoemaal simpele vragen, maar al die dingen kers te stimuleren. Hier werd anoniem goed meten is verschrikkelijk ingewikgekeken met wie mensen in gesprek keld. “De hele groep krijgt zo’n apparaatje gingen, of ze in hun vaste clubjes bleven om. Die apparaatjes slapen het grootste hangen of mixten met collega’s. deel van de tijd, anders zou het te veel batterij kosten. Een fractie van een seconMinder eenzaam de wordt zo’n apparaatje even wakker en Philips is sowieso geïnteresseerd in de maakt contact met andere apparaatjes in techniek. Aart van Halteren, vier dagen de buurt. Het wakker worden van al die per week werkzaam bij Philips Research apparaten precies op hetzelfde moment en een dag op de VU, vertelt: “Philips gaat vaak mis”, vertelt Van Steen. “We ontwikkelt veel apparaten hebben dus onvoorstelvoor de gezondheidsbaar veel slechte metinzorg, intensive care units gen, maar dat is niet erg Ik zit er niet op bijvoorbeeld. We kijken als er maar genoeg goede te wachten dat daarbij niet alleen naar de metingen overblijven.” anderen bijhouden techniek, maar ook naar of ik met genoeg sociale factoren die een rol Mixen met collega’s nieuwe mensen spelen bij het geven van Bij de test van de eerste goede zorg: hoe werkt een versie van het apparaatje, praat team samen? Wie praat zo’n 2,5 jaar geleden op met wie? Hoe verloopt de een congres met collegareactie als er een spoedinformatici in De Rode geval is? Zijn er verbeteringen mogelijk Hoed, was de verbinding tussen de appain de samenwerking? Dat soort vragen is raatjes zo slecht dat de data zo de prulvoor ons erg relevant.” lenbak in konden. Van Steen: “We zijn Daarnaast onderzoekt Philips de mogeinmiddels behoorlijk wat versies verder, lijkheden om mensen individueel te maar de apparaatjes zijn nog lang niet ondersteunen met digitale gezondheidsperfect. Na acht relatief grote experimencoaching. Van Halteren: “Bestaande ten weten we eindelijk hoe we effectief systemen werken vaak met sensoren of metingen kunnen doen.” camera’s bij iemand thuis. Dit systeem Inmiddels lukt het redelijk om een kun je op je lichaam meedragen. Dat gesprek te filteren uit het achtergrondlawerkt beter als je bijvoorbeeld wilt meten waai, maar ook hier is het idee simpeler hoeveel iemand beweegt.” dan de techniek. Een microfoon maakt Een voordeel van de kastjes is dat je het geen onderscheid tussen het geluid van

nr 19 — 11 juni 2014

ADVALVAS


Maarten van Steen (r) hangt de reactiemeter naast het schilderij. Claudio Martella draagt de sensor

sociale welzijn van mensen over een langere periode kunt volgen. En dat levert betrouwbaarder informatie op dan wanneer je mensen zelf vraagt hoe het met ze gaat en ze vaak sociaal wenselijke antwoorden geven. Met de gegevens zou je deze mensen dan weer digitaal kunnen coachen om, in het geval van eenzaamheid bijvoorbeeld, nieuwe contacten aan te gaan. Privacy in gevaar En wat als ik als werknemer, museumbezoeker, of festivalganger er helemaal niet op zit te wachten dat anderen bijhouden of ik met genoeg nieuwe mensen praat en wel naar de juiste schilderijen kijk? “Dat is een wezenlijk punt”, zegt Van Steen. “Belangrijk is dat het bij de technieken die wij ontwikkelen niet gaat om jou als individu, maar om de grote lijnen van de groep. Data moeten goed versleuteld worden, waardoor ze niet te herleiden zijn tot individuen.”

ADVALVAS

nr 19 — 11 juni 2014

Harde cijfers over smaak

O

ok de culturele sector ziet wel wat in het apparaatje. Promovendus Claudio Martella deed een paar maanden geleden onderzoek bij een dansvoorstelling van het Holland Dance Festival. Hij deed metingen bij het publiek voor, tijdens en na de voorstelling, met als doel om te ontdekken of bezoekers met elkaar in gesprek gaan na het zien van een voorstelling en hoe ze dat dan doen. Praten ze alleen met mensen die ze al kennen, of ook met anderen? Martella is nog bezig met de

uitwerking van de data. De onderzoekers zijn ook in gesprek met een museum dat het publiek graag zo’n apparaatje wil omhangen. Het museum heeft allerlei vragen: hoe lang kijken mensen naar een schilderij? Wat slaan ze over? Zijn er misschien verschillende types museumbezoekers te onderscheiden die je verschillende routes kunt geven langs een selectie van de kunst die zij waarschijnlijk mooi vinden? Van Steen: “Je kunt je voorstellen dat je bezoekers in de toekomst een route op maat geeft: vind je dit schilderij mooi? Dan houd je waarschijnlijk ook van deze en deze.”

13


VIPs Hoogleraar evolutionaire ecologie Jacintha Ellers krijgt een NWOsubsidie uit het programma ‘Caribisch onderzoek: een multidisciplinaire benadering’. Haar onderzoeksvoorstel Caribbean Island Biogeography Meets the Anthropocene gaat onder meer over invasieve soorten, koraal, schildpadden en de eilandidentiteit.

Bewegingswetenschappers John van der Kamp en Geert Savelsbergh schreven een boek over het nemen en stoppen van penalty’s. In Duel in de zestien laten zij onder meer zien dat dat een doelman niet per definitie kansloos is. Rankingorganisatie Expertscape heeft hoogleraar Maurits van Tulder uitgeroepen tot de nummer één specialist op het gebied van rugpijnonderzoek wereldwijd. Van Tulder is hoofd van de afdeling Gezondheidswetenschappen van de faculteit Aard- en Levenswetenschappen.

14

H

et lijkt logisch: als je sneller bent dan je concurrenten op de beurs, kun je veel geld verdienen. Om de computergestuurde flitshandel tegemoet te komen is de reactietijd op de Scandinavische beurzen daarom in 2010

verkort van 2500 microseconden naar 250 microseconden. Hoogleraar econometrie Albert Menkveld bestudeerde de beurskoersen rondom deze verandering. Hij ontdekte dat juist de verliezen bij deze supersnelle handel aanmerkelijk groter zijn dan de winsten. Menkveld observeerde dat in zulke snelle transacties de partij-

RYBN

Flitshandel kost geld en die passiever reageren het altijd verliezen van de actievere partij. Naarmate de snelheid van de handel oploopt en méér transacties per seconde plaatsvinden, loopt ook het totale verlies op. Die kosten worden op een bepaald moment hoger dan de financiële voordelen die óók bij flitshandel ontstaan. (WV)

Geluk zit in je genen Leuke baas

G

eluk is gedeeltelijk genetisch bepaald. Dat blijkt uit onderzoek van hoogleraar genetics and wellbeing Meike Bartels, die op 22 mei haar oratie hield. Bartels onderzoekt de invloed van genetische en omgevingsfactoren op geluk, met het oog op preventie van psychische problemen. Ze maakt daarbij onder meer gebruik van het Nederlands Tweelingen Register van hoogleraar Dorret Boomsma. Haar onderzoeksteam ontdekte dat meisjes van twaalf met gedragsproblemen na de scheiding van hun ouders al op driejarige leeftijd meer gedragsproblemen hadden dan andere kinderen. Resultaten van haar metaanalyse laten zien dat individuele verschillen in geluk voor ongeveer 40 procent bepaald worden door genetische verschillen. Internationaal interdisciplinair onderzoek naar geluksbeleving is volgens Bartels nodig om genetische varianten en omgevingsinvloeden voor welbevinden op te sporen. (PB)

W

ie een leuke baas heeft, gaat minder snel op zoek naar een nieuwe baan. Dat is simpel gezegd de conclusie van het onderzoek waarop Marco van Kleef 5 juni promoveerde. Veel dienstverlenende organisaties hebben het probleem dat werknemers te snel vertrekken. Leidinggevenden zijn belangrijk om mensen gemotiveerd te houden. Ook een loopbaansysteem op maat helpt, concludeert Van Kleef. Werknemers die de vrijheid hebben om hun loopbaan op verschillende manieren in te richten, blijven langer bij dezelfde baas werken. (WV)

nr 19 — 11 juni 2014

ICOON Jeff Gerlach_thenounproject

De onderzoeksgroep van de criminologen Anne-Marie Slotboom en Catrien Bijleveld ontving ook zo’n NWOsubsidie uit bovengenoemd programma voor haar voorstel Pathways into crime. Antilliaanse vrouwen zijn oververtegenwoordigd in de criminaliteit. Welke factoren zijn hier doorslaggevend voor?

ADVALVAS


onderzoeksnieuws

Anonieme online hulp werkt

A

nonieme online hulp voor jongeren met depressieklachten helpt. Dat toont psycholoog Rianne van der Zanden aan in haar proefschrift, waarop ze 27 mei promoveerde. De online groepscursus Grip Op Je Dip (GOJD) is anoniem en kosteloos en daardoor laagdrempelig. Van der Zanden analyseerde het herstelproces van 244 deelnemers en constateerde dat 56 procent van de deelnemers een klinisch relevante verbetering laat zien, tegen 20 procent in een controlegroep. Eén op de 2,7 jongeren is na GOJD depressievrij; dit is een zeer gunstig resultaat. (PB)

Eens een boefje…

Zie proefschrift via tinyurl.com/anoniemonlinehulp.

Minimaal banenverlies

K Het onderbrengen van delen van het productieproces in het buitenland, kost in Nederland minder dan 1% van het totale banenverlies.

N

Zie proefschrift via tinyurl.com/banenverlies. ADVALVAS

nr 19 — 11 juni 2014

ICOON Nounproject/rbbmr

ederland wordt steeds meer een transactieland. Meer dan de helft van de banen in de commerciële sectoren zijn transactiebanen, stelt economiepromovendus Ebel Berghuis in het proefschrift waarop hij 12 juni promoveert. Het productieproces speelt een steeds kleinere rol. Uiteindelijk heeft de Nederlandse economie er dus niet zo veel last van als producten in het buitenland worden gemaakt, concludeert Berghuis. (WV)

inderen die voor hun twaalfde in aanraking komen met de politie, hebben vaak psychische problemen, maar niet altijd. Goede screening is belangrijk om passende hulp te geven aan wie dat nodig heeft. Dat concludeert Charlotte Geluk in haar proefschrift. Geluk volgde langere tijd een groep kinderen, jonger dan twaalf jaar. Bij een deel van hen is vooral sprake van gedragsproblemen en impulsief gedrag, bij anderen speelt een veel bredere problematiek: somberheid, gezinsproblemen, problemen in de sociale omgang, zelf slachtoffer zijn van geweld of pesten. Vooral deze laatste groep kinderen loopt het risico op herhaald delinquent gedrag en heeft intensieve begeleiding nodig. (WV)

Zie proefschrift via tinyurl.com/ eenseenboefje.

Groene geneesmiddelen

Organisch-chemicus Tjøstil Vlaar ontdekte een milieuvriendelijke manier om medicijnen te maken.

“De productie van medicijnen is erg milieuvervuilend. Vaak gaat het om complexe stoffen die in veel chemische stappen worden gemaakt. Bij de meeste van die stappen houd je restproducten en oplosmiddelen over, vervuiling dus. Ik heb gekeken naar isocyanides. Deze groep stoffen kan vaak met twee andere moleculen tegelijk reageren in één proces. Daardoor zijn er minder stappen nodig bij het maken van een medicijn en houd je minder restproducten over. Dat is gunstig voor het milieu. Daarnaast heb ik in mijn experimenten palladium gebruikt als katalysator om de reactie in gang te zetten. Dat was nog niet vaak gedaan met isocyanides. Het bleek een gouden greep: palladium zet de reactie in gang, zonder dat het zelf reageert. En je blijkt er maar heel kleine hoeveelheden van nodig te hebben. Bovendien kun je het palladium terugwinnen en hergebruiken. Dat is ook goed voor het milieu. Met dit type reactie kun je een breed scala aan geneesmiddelen maken. We hebben al een bekend anti-histaminemedicijn gemaakt op deze manier.” (WV)

Vlaar is op zijn onderzoek cum laude gepromoveerd. Zie proefschrift via tinyurl.com/ groenemedicijnen.

15


VU-schrijvers

‘Joost, eis dat ze je boek lezen!’ StudioVU/Riechelle van der Valk

Joost de Vries is de nieuwe Vrije Schrijver aan de VU. Hoe kijken zijn voorgangers terug op hun jaar? DOOR PETER BREEDVELD

A

bdelkader Benali was de eerste VU-schrijver op locatie. “Ik vond 2007 een bijzonder jaar omdat ik de VU echt heb leren kennen”, aldus Benali. Hij hield zich onder meer bezig met de vraag wat kinderen uit allochtone families ertoe bracht naar de VU te komen. “Puur de protestantse roots van de VU”, meent hij. “Oprichter Abraham Kuyper zag de VU als een veilige haven in een moderne, seculiere wereld voor kleine luiden uit de gereformeerde wereld. Diezelfde veilige haven is de VU nu ook voor moslims, die in een seculiere omgeving altijd ontheemd dreigen te raken.” Er zit ook iets paradoxaals aan het VU-schrijverschap, vindt hij. “De VU is een ingetogen, bescheiden universiteit die het moeilijk vindt zichzelf te verkopen aan de buitenwereld. Dat moet een VU-schrijver dan doen, een bepaald beeld naar buiten brengen en dat is erg lastig.”

Benali: ‘De VU is een veilige haven voor moslims, die in een seculiere omgeving altijd ontheemd dreigen te raken’

16

StudioVU/Riechelle van der Valk

Lastig”, is ook het eerste woord van Marcel Möring als hem gevraagd wordt naar zijn ervaring als VU-schrijver in 2008. “Ik wist heel lang niet wat ik daar eigenlijk moest doen, ik heb alles zelf moeten invullen. Ik heb er korte filmpjes gemaakt met Peter Wollring en ik kreeg wat verzoekjes van VU-medisch centrum.” “Ik heb weinig contact met studenten gehad. Die had ik eerlijk gezegd ook niks te vragen. Ik werd geacht twee dagen op de campus te zijn en daar zat ik dan in een lege kamer voor een computer, met allemaal lege bureaus om me heen. Ik denk dat de nieuwe VU-schrijver Joost de Vries veel beter op zijn plaats is aan de VU. Hij is energiek, zit vol ideeën en is makkelijk in de omgang. Ik ben zelf niet zo sociaal, niet heel erg geïnteresseerd in mensen.”

Möring: ‘Ik heb weinig contact met studenten gehad. Die had ik eerlijk gezegd ook niks te vragen’ nr 19 — 11 juni 2014

ADVALVAS


campus

StudioVU/Peter Valckx

D Otten: ‘De gesprekken met eerstegeneratiestudenten ontroerden me’

at zul je Mörings opvolger Christine Otten niet over zichzelf horen zeggen. Zij vond haar jaar als schrijver op locatie “superleuk”. “Ik heb heel bijzondere gesprekken gehad met studenten, vooral ook eerstegeneratiestudenten, die als eerste van hun familie een universitaire studie doen. Pioniers zijn dat toch een beetje, want heel veel is voor hen niet zo vanzelfsprekend. Dat vond ik ontroerend.” Otten heeft zich aan de VU ook in de wereld van de schoonmakers gestort en ze kreeg daar zo’n sterke band mee dat ze tijdens de staking van 2012 werd gevraagd om zich met de cao-onderhandelingen te bemoeien, maar dat zag ze niet als haar expertise. Ze ziet de VU als een snoepwinkel vol kennis waarover ze vrijelijk kan beschikken. “Ik heb gesproken met psychiaters en neurologen en hun verhalen gebruikt voor mijn boeken. Ik heb nog steeds contact met ze en onlangs heb ik nog een hoorcollege aan de VU gegeven.”

Ronald Hoeben

“ Dorrestein: ‘Ik heb nog steeds plezier van de bierviltjes-sessies’

Tot op de dag van vandaag heb ik nog plezier van mijn jaar als schrijver op locatie”, vertelt Renate Dorrestein die in 2010 op de VU-campus rondliep. “Aan de VU heb ik het idee gekregen om mensen elkaars levensverhaal op een bierviltje te laten opschrijven, en ik word nog steeds regelmatig uitgenodigd voor bierviltjessessies. In Almere, waar ik nu gastschrijver ben, heb ik het ook op een paar plekken gedaan en pas geleden werd ik door een bierbrouwer benaderd.” Dorrestein was behoorlijk actief tijdens haar gastschrijverschap. Ze zwengelde met studenten de discussie over de seksualisering van de samenleving aan en richtte een klaagmuur in, waar studenten en medewerkers briefjes met hun levensvragen en problemen in konden stoppen. Het bestuur probeerde ze te overtuigen van de noodzaak van een opleiding creatief schrijverschap. Aan de VU heeft ze voor het eerst “grondig kennisgemaakt” met het islamitische deel van de bevolking. “Ik woon nota bene vlakbij een moskee, maar de bezoekers daarvan spreek ik nooit. Aan de VU heb ik met moslims gepraat, en dat vond ik zeer indrukwekkend, ook omdat veel van hen de eersten in hun familie zijn die studeren. Dat brengt emotionele problemen mee en vervreemding van je eigen milieu.”

StudioVU/Yvonne Compier

R Giphart: ‘Student-zijn is een stuk minder ontspannen dan in mijn tijd: de jaren tachtig’ ADVALVAS

nr 19 — 11 juni 2014

onald Giphart verliet na zijn jaar aan de VU in 2011 ietwat gedesillusioneerd de campus. Hij had een groots evenement voorbereid, een college in het kader van Wisdom of the Crowds, maar moest dat afblazen vanwege de lage opkomst (te laag om van een crowd te kunnen spreken). “Daar ben ik alweer overheen”, laat Giphart weten. “Ik vond mijn VU-schrijverschap een enorme belevenis, iets heel bijzonders.” Dat studenten niet makkelijk te mobiliseren zijn, neemt hij ze niet kwalijk. “Als ik mensen niet zover krijg te doen wat ik wil, kan ik dat mezelf aanrekenen en student-zijn is in deze tijd een stuk minder ontspannen dan toen ik studeerde, in de jaren tachtig.” Vol is hij nog van zijn liftexperiment, waarbij hij turfde hoe vaak mensen elkaar in de liften van het VU-hoofdgebouw groetten. Het aantal groeten stijgt enorm als je zelf het initiatief neemt, ontdekte hij. “Ik ben wel benieuwd of dat nog effect heeft gehad, want groetende mensen voelen zich beter en daardoor presteren ze beter.”

17


VU-schrijvers

StudioVU/Yvonne Compier

M Hemmerechts: ‘Niemand zat op een VUsionair te wachten, men werd liever niet gestoord’

et gemengde gevoelens kijkt Kristien Hemmerechts terug op haar jaar aan de VU. Ze was in 2012 ook de zogeheten VUsionair. “Daar zat niemand op te wachten. Ik stelde van alles voor, maar dit kon niet en daar moest je voorzichtig mee zijn… De VU is een machine die volop draait, en het is moeilijk daar iets aan toe te voegen. Mensen worden liever niet gestoord. Ik heb een read-in georganiseerd en ik vond het verbijsterend hoe moeilijk het was mensen mee te krijgen. Ik moest invulling geven aan de Verbeelding en daarbij bleek weer dat ik onder verbeelding heel iets anders versta dan de VU. Het gebrek aan belangstelling, ook aan de faculteit Letteren, was stuitend. Dat wil ik Joost de Vries in elk geval meegeven: eis dat ze ten minste je boek hebben gelezen. Want ik had misschien wat assertiever moeten zijn. Ze hebben me uitgenodigd, nu ben ik hier. Kun je je misschien voor één keer losmaken uit je vergadering?”

StudioVU/Riechelle van der Valk

De hoogbureaucratische organisatie van de VU heb ik als zeer onaangenaam ervaren”, zegt P.F. Thomése, die er net een jaar aan de VU op heeft zitten als Vrije Schrijver. “Iedereen kijkt steeds om zich heen of iets wel mag, of er geen schade wordt aangericht, of de VU er geen last mee krijgt. Dat maakt het blikveld erg beperkt en ik ben een schrijver, ik wil de hoge blauwe hemel boven me en geen beperkingen.” Ook de studenten zitten volgens Thomése in hun eigen tunneltje zonder mogelijkheid een afslag te nemen. Hij begrijpt dat wel, want er moeten studiepunten worden gehaald, “er is een scoringsmechanisme.” Er moet in vier jaar tijd een bepaald traject zijn afgelegd. “Ik heb als VU-schrijver geen punten te vergeven, dus zat ik in het verdomhoekje.” Toch prijst hij de gastvrijheid en het vertrouwen van het college van bestuur, dat hem een podium gaf op de dies natalis en de opening van het academisch jaar, en hem een aantal lezingen liet geven. Ook op het contact met de studenten kijkt hij met plezier terug. “Ik denk dat Joost de Vries hier wel op zijn plek zal zijn. Toch heb ik wel een advies voor hem: wees niet té ambitieus.”

Vrije Schrijver Per 1 mei 2014 is Joost de Vries (31) Vrije Schrijver aan de VU. Hij is een jaar lang actief met onder meer lezingen, gastcolleges, schrijvershuisbezoeken en optredens. De Vries is ook redacteur bij De Groene Amsterdammer en nrc.next.

Nienke Laan

Thomése: ‘Ik wil de hoge blauwe hemel boven me en geen beperkingen!’

18

nr 19 — 11 juni 2014

ADVALVAS


mail

Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

Klachten Ik vraag aandacht voor het te strenge gedrag van surveillanten tijdens tentamens en de spanning onder het personeel van de VU-restaurants. 1) De economische faculteit heeft Oudstanding bv ingehuurd om bij de tentamens te surveilleren. De bejaarde surveillanten werken voor minimale beloning, onder het minimumloon van 8 euro bruto per uur en krijgen geen reisvergoeding. Kenmerkend is dat geen van de surveillanten ervaring heeft in het onderwijs. Door een te streng toezicht op laatkomers (één minuut te laat en vervolgens niet meer toegelaten worden tot het tentamen) komen de belangen van het onderwijs in gevaar. 2) De arbeidsomstandigheden onder het personeel bij de VU-restaurants (Sodexo) leiden tot aanhoudende spanning onder het personeel. Zij moeten niet alleen extreem lang werken, maar staan onder hoge druk, mogen geen vragen stellen en vrezen elk moment voor ontslag. Voor een ieder die gebruikmaakt van de faciliteiten van de middag- en avondmaaltijden is de achteruitgang van de kwaliteit van de maaltijden een doorn in het oog. Beide organisaties, Oudstanding en Sodexo, zijn ten gevolge van Europees aanbestedingsbeleid gekozen om hun rol te vervullen. Dit om het college van bestuur geen financiële risico’s te laten lopen.

advertenties

Master of Arts in Latin American Studies ► Multi-disciplinary study of 15 months including

three months fieldwork in Latin America

► Apply before 1 July 2014: Centre for Latin American Research and Documentation

Ferry Colon, alumnus geschiedenis

Emancipatie Prima stuk in de vorige Advalvas: ‘Niet zo bescheiden, bètavrouwen!’ Alleen jammer dat het eerste wat genoemd wordt de implicatie is dat vrouwen sexy en aantrekkelijk moeten zijn. Ik dacht dat dit wetenschapsartikel over emancipatie ging. (Dat staat er in ieder geval boven). Vrouwen niet op aantrekkelijkheid, maar op kwaliteiten, zoals intelligentie, beoordelen is daarin de eerste stap.

Roetersstraat 33 1018 WB Amsterdam www.cedla.uva.nl 2014 AdValvas 100 x 65,5 (mm: b x h)

Charlotte Kramer, bachelorstudent gezondheid en leven

Nieuwsjunks gezocht!

Paleonthologie Geen archeologiestudenten, maar VU-studenten aardwetenschappen die zich bezighouden met paleonthologie, haalden op 10 en 11 mei een 150 jaar oude dinosaurus van het Museon uit elkaar. Zie bericht ‘Dino uit elkaar’, op pag 16 (onderzoeksnieuws) in de vorige Advalvas. De redactie

ADVALVAS

Ben jij een nieuwsgierige student die de top van het bedrijfsleven dagelijks van nieuws wil voorzien? Publistat biedt een ideale bijbaan tussen 06.00 en 11.00 uur. Meer info op www.publistat.nl. CV en motivatiebrief stuur je naar info@publistat.nl

nr 19 — 11 juni 2014 av-publistat 140603.indd 1

19

04-06-14 13:25


Studenten

Plagiaat is nog een hele klus

Ondanks de steeds slimmere plagiaatscanners knippen en plakken veel studenten hun papers bij elkaar. Best bijzonder, als je beseft hoeveel werk dat nog is. DOOR Floor Bal ILLUSTRATIE MERLIJN DRAISMA

W

aarom hij plagieert, kan de derdejaarsstudent eigenlijk niet goed vertellen. Luiheid denkt hij. Hij doet het ook niet altijd. Maar als het vak hem niet genoeg boeit en hij geen zin heeft om tijd aan een paper te besteden, gaat hij op zoek op internet. “Ik vertaal oude papers uit het Engels naar het Nederlands. Dat kost wel tijd, maar het is makkelijker dan zelf een paper te schrijven.” Inmiddels heeft hij een hele methode ontwikkeld. “De inleiding en conclusie schrijf ik zelf. Vervolgens pak ik een aantal artikelen waaruit ik delen haal en vertaal. De bronnen die ik noem, heb ik niet zelf gelezen.” Hij is nooit zenuwachtig als hij zijn werk online inlevert. “Ik weet toch wel dat het door de scanner komt.” Toch heeft hij zijn grenzen. Op de vraag of hij een scriptie ook zo zou aanpakken, reageert hij beledigd. “Voor een bachelorscriptie zou ik dat nooit doen. Die is veel te belangrijk.” Een half uurtje rondvragen op de campus is voldoende om meerdere knip-enplakstudenten te vinden. Het merendeel van de aangesproken studenten zegt geen manieren te kennen om de scanners te omzeilen die de VU inzet om plagiaat

20

door studenten te verminderen. Maar om nou te zeggen dat de aangesproken studenten gechoqueerd zijn door de onbehoorlijke vraag: nee. Allemaal kennen ze wel iemand die met bronnen rommelt. Hoeveel studenten er jaarlijks op plagiaat betrapt worden, is niet bekend. In de meeste gevallen gaat de docent eerst met de student in gesprek, om daarna een melding bij de facultaire studentencommissie te maken. Dat gebeurt niet heel vaak. Zo werden vorig jaar bij de grote rechtenfaculteit vijf studenten bij de Examencommissie gemeld. Luiheid en paniek Bij de drie studenten die toegaven dat ze doelbewust geplagieerd hadden, waren vooral luiheid en paniek de reden. Zoals de studente die voor haar hboscriptie een inleidend hoofdstuk kopieerde. “Negentig procent van mijn tekst ging over het bedrijf waar ik een onderzoek had uitgevoerd. Bij het algemene hoofdstuk liep ik vast. Gelukkig mocht ik de tekst van een vriendin gebruiken.” Aangezien haar scriptie in het Engels ingeleverd moest worden, hoefde ze alleen de Nederlandse tekst te vertalen om de scanner te ontwijken. Schuldig voelde ze zich niet. Toch zou ze het niet nog een keer zo aanpakken. “Ik heb nu te veel plezier in de dingen die ik doe en vind het belangrijk dat ik alles echt zelf maak.” Ze is de enige niet. Een eerstejaars

bedrijfswetenschappen raakte op de middelbare ‘Als dit nog eens school in paniek toen zijn gebeurt, ben ik de uittreksel voor Engels op sjaak’ de avond dat hij het moest inleveren, door de computer opgegeten werd. “Ik had geen tijd meer om het opnieuw te schrijven, dus haalde ik een uittreksel van het internet.” Door de tekst als een plaatje online in te leveren, wist hij de plagiaatscanner te ontwijken. De docent had dat niet in de gaten, die kreeg een papieren exemplaar. “Uiteindelijk had ik een zes, terwijl ik normaal een acht of een negen had. Dat was echt niet de moeite waard.” Per ongeluk plagiaat Niet elke student heeft kwade bedoelingen. Een derdejaars taalwetenschappen maakte in haar eerste jaar een domme fout. “Het was een van de eerste essays die ik schreef. Ik had een quote gebruikt, maar er niet de bron bij gezet. De docent sprak mij erop aan dat ik het overgenomen had. Dat gaf ik toe, ik wist niet dat ik het niet goed gerefereerd had.” Het leverde de studente een notitie in haar dossier op. “Daar ben ik heel erg van geschrokken. Als dit nog eens gebeurt, ben ik de sjaak. Daarom controleer ik alles altijd heel goed voordat ik het inlever. Ik ben altijd heel bang om per ongeluk plagiaat te plegen.”

nr 19 — 11 juni 2014

ADVALVAS


onderwijs

De grote plagiaattest

D

e plagiaatscanners die de VU gebruikt om papers te controleren, zijn makkelijk te omzeilen, vertelde een studente onlangs op de redactie. Zolang je maar per zin twee woorden veranderde, zat je goed. Zelf had ze het niet uitgeprobeerd, maar ze had studiegenoten die hier al hun studiepunten mee binnenharkten. Reden om het zelf uit te proberen. Om het programma Safeassign te testen, lever ik een artikel in dat eerder op de website van Advalvas stond. Binnen de kortste keren komt mijn uitslag binnen. Het stuk is voor honderd procent identiek aan een bericht op advalvas.vu.nl. Geen enkel probleem dus voor de plagiaatscanner. De scanner blijkt Vervolgens pas ik het nieuwsbericht aan. Per zin verander ik twee opvallende woor- synoniemen te herkennen den. Dat blijkt moeilijker dan gedacht. Papers van studenten moeten aan academische eisen voldoen. Mijn aangepaste artikel moet dus een goed leesbaar en geloofwaardig verhaal blijven. Het systeem is voor deze test zo ingesteld dat ik kan zien wat de scanner wel en niet heeft goedgekeurd. Het resultaat is opvallend. De scanner blijkt synoniemen te herkennen. Volgens Safeassign komt de tekst voor 91 procent overeen met het Advalvas-artikel dat online staat. Geen docent die dit niet doorheeft. Ik ben betrapt op plagiaat. Heel ongemakkelijk gesprek met docent Ik doe een laatste poging. Dit keer pak ik het rigoureuzer aan. Het originele verhaal heeft nogal lange zinnen. Die breek ik op in kleinere stukjes. Ook vervang ik per zin twee tot drie woorden en schuif ik met de zinsopbouw. Dat is geen simpele klus. Met het verhaal van duizend woorden ben ik een uur bezig. De uitslag van Safeassigment is overduidelijk: mijn tekst komt voor 41 procent overeen met een bestaand stuk. De delen die volgens het programma overgeschreven zijn, worden geel gekleurd. De originele passages blijven wit. Daar zijn er ook een aantal van. Van enkele alinea’s

ADVALVAS

nr 19 — 11 juni 2014

21


Studenten

herkende het systeem de bewerkte tekst niet als plagiaat. Het zijn vooral de stukken van het artikel waarin geen vaktermen voorkomen en waarin ik lange zinnen opgehakt heb. Vooral de zinnen waar ik bepaalde steekwoorden niet aangepast heb, zijn aangestreept. Een woord als ‘ruisgrafiek’ of ‘tv-ontvanger’ valt simpelweg niet te vervangen zonder dat het opvalt. Zou ik dit werkstuk echt ingeleverd hebben, dan zou ik een heel ongemakkelijk gesprek met de docent hebben moeten voeren. De conclusie is dat het voor de gek houden van een plagiaatscanner nog niet zo makkelijk is. Pas als je hele stukken tekst grotendeels herschrijft, gaat er geen alarm af. Dat kost tijd, ook plagiërende studenten moeten blijkbaar hun best doen.

Big Scanner Is Watching You

A

llemaal leuk en aardig, die trucjes die studenten gebruiken om de plagiaatscanners te omzeilen. Maar bij ict kennen ze die methoden natuurlijk ook. Daarom worden de scanners steeds slimmer. Er worden twee soorten plagiaatscanners gebruikt: Safeassign en Turnitin. Zeer waarschijnlijk stappen alle faculteiten later dit jaar helemaal op dit laatste systeem over. Dat heeft een aantal voordelen. Zo herkent Turnitin veelgebruikte synoniemen, zodat het simpelweg vervangen van woorden weinig zin heeft. Ook kan het systeem Nederlandstalige teksten vertalen om te checken of daarvoor een Engelse bron gebruikt is. Doordat steeds meer andere hoger onderwijsinstellingen ook Turnitin gebruiken, groeit de database met Nederlandstalige papers. Een artikel dat bij een andere instelling is ingeleverd, wordt dan vaker herkend. Kans op overlap De systemen kijken hoeveel overeenkomsten er tussen bestaande teksten en de ingeleverde paper zijn. Hoe hoger het percentage overlappende tekst, hoe groter de kans dat er plagiaat gepleegd is. Of er echt iets aan de hand is, moet de docent beoordelen. Bij vakken waar iedereen dezelfde bronnen gebruikt, is de kans op overlap groot. Ook literatuurlijsten zien er vaak hetzelfde uit, zonder dat er van plagiaat sprake is. Pas als er geen logische verklaring is, wordt de student op het matje geroepen. Plagiaat wordt altijd bij de Examencommissie gemeld. Wie een plagiaatnotitie in zijn dossier heeft, krijg een waarschuwing. Bij de tweede keer wordt de student uitgeschreven.

22

nr 19 — 11 juni 2014

ADVALVAS


E: OR@VU.NL | WWW.INTRANET.VU.NL/OR | WWW.VU.NL/OR | WWW.ONDERNEMINGSRAADVU.NL | 11 JUNI 2014

REORGANISATIE SO VERROMMELD

HET NIEUWE INSTELLINGSPLAN: EEN PLAN VOOR DE FACULTEITEN! Het college van bestuur werkt hard aan het Instellingsplan 2015-2020. Wat wil de VU zijn? Wat wil de VU worden of juist blijven? Op 20 mei heeft het CvB met de Gezamenlijke Vergadering (GV) over het IP vergaderd. De GV heeft zorgen geuit over de onduidelijkheid die bestaat over hoe de werkvloer betrokken wordt bij de totstandkoming van het IP en of de geformuleerde doelen bij de profileringsthema’s voldoende bij de faculteiten getoetst worden. Voor de faculteiten is de invulling van deze thema’s binnen het IP van belang, omdat zij de komende jaren verdere invulling geven aan de vastgestelde doelen passend bij hun context en speerpunten. Voorkomen moet worden dat het IP verwordt tot een van boven opgelegd plan zonder ruimte tot uiting van de diversiteit en creativiteit van de faculteiten. De GV roept decanen op om in ieder geval met hun facultaire GV’s te spreken over de voorstellen. Op 25 juni organiseert de GV in de Stoa-zaal om 10.00 uur een seminar over het IP voor de Facultaire GV’s. Laten we met elkaar verder kijken!

Decanen, directeuren bedrijfsvoering, portefeuillehouders, hoofden van onderwijsbureaus en natuurlijk de tientallen collega’s die het betreft maken zich grote zorgen over de voortgang van de reorganisatie van het domein Studentgerichte Ondersteuning. Er worden plannen gemaakt die onderling niet goed lijken te zijn afgestemd en een vastgesteld organisatieplan ontbreekt, terwijl al wel wordt bezuinigd op de ondersteuning op de faculteiten. De domeincommissie, waarin de OR, de onderdeelcommissie en de en Universitaire Studentenraad vertegenwoordigd zijn, wordt niet of nauwelijks geïnformeerd over de voortgang. Wat er de komende tijd nog aan werk moet worden verzet moet blijken uit de Producten- en Dienstencatalogus. Deze is echter nog niet in definitieve vorm opgesteld, terwijl de zogeheten ‘omhanging’ van collega’s van faculteiten naar de dienst SO aanstaande is. Bij de roosteraars vindt de wijziging van aansturing momenteel al plaats. De kwartiermaker en regievoerder hebben in april en juni algemene medewerkersbijeenkomsten georganiseerd. Een goed initiatief omdat alle betrokkenen uit de faculteiten en de dienst Studentenzaken uitgenodigd waren. ‘Noodgedwongen‘ was de ‘nieuwswaarde’ van de eerste bijeenkomsten beperkt. Het staat vast dat we snel om duidelijkheid verlegen zitten, niet om verrassingen.

A NEW GOVERNANCE MODEL? ASK THE FACULTIES! HOW SHOULD A FACULTY BE GOVERNED? The Joint Meeting of the university’s participatory bodies (Gezamenlijke Vergadering, GV) is considering the Executive Board’s proposal to replace the current faculty board with the sole leadership of the dean. One of the main questions the GV has in this regard is what the problem is, exactly, that this new plan aims to solve. The GV is investigating this question in cooperation with the faculty participatory bodies and by way of a survey asking employees what problems they experience with the governance of their faculties. THE RECTOR MAGNIFICUS’ PROBLEM The Executive Board’s plan aims to implement a governance structure that is clarifies who is responsible for what. Further, it aims to make it easier for the Rector to make agreements with the faculties. According to the rector, it is currently too often the case that he is unable to make concrete agreements with the head of education and the head of research. Finally, the rector has argued that he finds the current governance model difficult to explain to those outside the VU (GVO 20 February 2014). MAY 7TH HEARING WITH THE FACULTY PARTICIPATION BODIES During the hearing held on May 7th 2014 to

the dean can ask the Executive Board to act as a mediator. As far as the GV knows, this mediation has never been necessary.

LAURA HENDERSON, OR-MEMBER, PHD STUDENT AND AUTHOR OF A NEW GOVERNANCE MODEL?

discuss the Executive Board’s plan, the GV spoke with the various faculty participation bodies about the Rector’s perceived problem. Most of those present did not recognize the problem set out by the Rector. That is not surprising since the current governance model is extremely clear about who has which responsibilities: the dean must come to a decision together with his/her fellow board members. The dean has final responsibility for this decision. If the dean and the other board members cannot come to a decision,

STRUCTURE OR CULTURE? It became apparent during the hearing that the attendees were not convinced that a change in the structure of the faculty would actually solve the Rector’s problem. Is the problem not actually a culture one? Attempting to solve a culture-problem with a change in structure will only lead to new problems (without even solving the old ones). Such a change would lead to a stricter hierarchy within the university, with the head of research and the head of education becoming the dean’s managers. This will severely endanger the presence of a support base for decisions as well as the quality of decision-making. Perhaps the Rector’s problem can be solved with a proper application of the current governance model? REQUEST FOR THE GV’S APPROVAL Do you have an opinion about the Executive Board’s plans? Let us know by filling in our survey at www.ondernemingsraad.vu.nl/ nieuws/. The GV will remain in discussion with the faculty participation bodies and the faculty employees until it makes its final decision on whether to approve the Executive Board’s plans.


ONDERNEMINGSRAAD BUIGT ZICH OVER REORGANISATIES UBVU EN FALW TWEE CONTROVERSIËLE REORGANISATIES WACHTEN OP ADVIES VAN DE ONDERNEMINGSRAAD. DIE BIJ DE UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK, WAARONDER OA EN HET AVC VALLEN. EN DIE BIJ DE FALW, WAAR DE ONDERNEMINGSRAAD VRAAGTEKENS ZET BIJ DE GEMAAKTE KEUZES VOOR BEZUINIGINGEN (ZIE KADERS). PLAN MET VISIE Toegegeven, het reorganisatieplan dat bibliotheekdirecteur Josje Calff nu heeft neergelegd, getuigt van visie. Het is een helder plan. Een van de pijlers is te gaan werken met één servicebalie. Een hartenwens van de studenten kan ook in vervulling gaan: de bibliotheek zou ’s avonds en in het weekend open zijn. En dat met minder medewerkers dan nu. Een andere essentiële ingreep is een nieuw automatiseringssysteem voor de bibliotheek en een nieuw systeem voor onderzoeksinformatie. Ook die systemen dragen eraan bij dat het mogelijk wordt met minder personeel dezelfde service te leveren. NOOIT OP TIJD KLAAR “Als aan alle randvoorwaarden wordt voldaan, dan is het realistisch te veronderstellen dat de bibliotheek op den duur inderdaad met een stuk minder medewerkers toe kan”, zegt Sandra de

WAT GEBEURT ER BIJ UBVU?

Bij de universiteitsbibliotheek (UBVU) dreigen 56 van de 125 medewerkers hun baan kwijt te raken; 40 van de bibliotheek, negen van Onderwijs Advisering (OA) en zeven medewerkers van het Audio Visueel Centrum (AVC). OA zou worden opgesplitst en de medewerkers zouden op zes verschillende plekken terecht komen. Het AVC komt terecht bij de Facilitaire Campus Organisatie (FCO) en wordt tot op het bot uitgekleed.

PETER KOFFIJBERG, SANDRA DE MAESSCHALCK, HENK OLIJHOEK, TRUDIE VAN KAMPEN EN MICHEL GROEN

Maesschalck, lid van de ondernemingsraad en collectie- en informatiespecialist bij de UBVU. Haar arbeidsplaats staat op de nominatie te verdwijnen. Of de verbouwing en de automatisering op tijd klaar zijn, is geen grote vraag; dat gaat niet lukken voor 1 oktober 2014, de geplande ingangsdatum voor de reorganisatie, wordt in het reorganisatieplan zelf al vastgesteld. De Dienst IT, waarvan de UBVU afhankelijk is voor de implementatie van nieuwe systemen, kampt met een structureel capaciteitstekort. Sandra: “De planning is om over twee jaar klaar te zijn met die systemen. Het is discutabel of zelfs dat haalbaar is. ICT kent altijd veel kinderziekten en de ervaring leert dat planningen altijd te optimistisch zijn.” Henk Olijhoek, lid van het dagelijks bestuur van de ondernemingsraad. “Voor de verbouwing van de B-toren in het hoofdgebouw, die nodig is om terug te kunnen naar één balie, is nog niet eens een aanvraag ingediend.” HOE TE OVERLEVEN IN DE TUSSENTIJD “Kernpunt in het advies van de ondernemingsraad zal dan ook zijn hoe de UBVU in de tussen-

liggende periode denkt te kunnen functioneren met veertig man minder. Waarom moeten de mensen nu al, in één keer, vertrekken?”, zegt Peter Koffijberg. Hij is voorzitter van de onderdeelcommissie UB en medewerker publieksdiensten. “Je hebt voldoende mensen met expertise nodig om de transformatie uit te voeren,” zegt Sandra. “Daarnaast is het verlies van kennis natuurlijk eeuwig zonde. Om collecties toegankelijk te houden voor studenten is een goed bibliotheeksysteem niet genoeg. Bibliotheekmedewerkers hebben de kennis om studenten te helpen een tekst - vaak in het latijn - te interpreteren.” MINDER ONDERWIJSKWALITEIT Over OA kan de ondernemingsraad kort zijn: het geschuif met medewerkers staat hen tegen en het is de vraag of de voorgestelde reorganisatie de gewenste kwaliteit van de dienstverlening oplevert. Ondernemingsraadvoorzitter Ottho Heldring: “Alle diensten bij de VU worden gecentraliseerd om de professionalisering te bevorderen, maar OA wordt gedecentraliseerd. Dit komt de onderwijskwaliteit niet ten goede en daar was het de VU toch om te doen. De kracht van de


huidige OA is dat ICT en onderwijskunde hand in hand gaan. Als je dat uit elkaar trekt, loop je het gevaar dat de techniek het onderwijs niet meer ondersteunt.” Over het AVC zegt Ottho: “De formatie wordt zo krap dat het huidige hoge serviceniveau niet te handhaven is. Medewerkers zullen zelf met apparatuur van thuis gaan sjouwen, om er zeker van te kunnen zijn dat ze college kunnen geven. De studentevaluaties zullen vernietigend zijn als apparatuur weigert en repareren veel collegetijd kost omdat er te weinig AVC’ers zijn.” WILLEKEUR Dat de FALW met forse verliezen draait en dat daar wat aan moet gebeuren, daarover is iedereen het eens binnen de VU. Binnen de faculteit zijn er studierichtingen die de pan uitrijzen qua studentenaantallen, zoals Gezondheidswetenschappen, maar ook kleine opleidingen, zoals Aardwetenschappen, die weliswaar weinig studenten hebben, maar wel veel onderzoek doen. Michel Groen: “De VU hanteert bij de verdeling van het overheidsgeld nu bepaalde parameters, zoals aantal afgestudeerden en aantal studerenden. Dat zorgt ervoor dat grote opleidingen niet op een houtje hoeven te bijten, maar het levert kleine studies niet genoeg geld op voor intensief onderwijs en onderzoek.” Michel is docent bij FALW en lid van de onderdeelcommissie FALW. Trudie van Kampen, lid van de ondernemingsraad en medewerker van het Onderwijsbureau van FALW: “De aanpak van het faculteitsbestuur is nogal willekeurig: niet de hele faculteit is doorgelicht om te kijken waar bezuinigd kan worden, maar alleen de kleine bèta-afdelingen die met verlies draaien. Die moeten nu de problemen van de hele faculteit oplossen.” NOODZAAK BETWIJFELD Al met al twijfelt de ondernemingsraad of de financiële onderbouwing van de reorganisatie van FALW wel solide is. Daarom liet de or adviesbureau Berenschot daarnaar onderzoek doen. De or wilde vooral weten of de voorgestelde maatregelen de financiële problemen oplossen. Berenschot kwam met twee conclusies. 1. Als je kijkt naar de kosten en opbrengsten van de faculteit, dan kan de FALW na 2016 weer vermogen gaan opbouwen, zelfs als je niet reorganiseert. Dat stelt de faculteit zelf in het reorganisatieplan. 2. Reorganiseren kost geld. Voor de faculteit levert mensen afstoten wél

een besparing op, maar voor de VU als geheel kost reorganiseren meer dan niks doen.

COLUMN

Ottho: “In ons advies zal staan dat de faculteit de financiële noodzaak en de keuze voor de maatregelen beter zal moeten onderbouwen en dat het plan voor de VU als geheel ronduit slecht is. Als je zegt dat een reorganisatie noodzakelijk is, terwijl dat nog maar de vraag is, is dat een doorslaggevend argument om nog eens serieus naar zo’n plan te kijken. Bovendien worden de bezuinigingen wel heel erg eenzijdig afgewenteld op een paar afdelingen en de VU als geheel. De willekeur maakt dit plan onevenwichtig.”

WAT GEBEURT ER BIJ DE FALW? Bij de Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen (FALW) staan 40 van de 550 arbeidsplaatsen op de tocht. De banen zouden verdwijnen bij Aardwetenschappen, Aarde & Economie, Moleculaire Celbiologie en het Instituut voor Milieuvraagstukken. De ondernemingsraad heeft laten onderzoeken of de financiële onderbouwing van de voorgestelde reorganisatie deugt. Ondertussen bezetten studenten van de FALW in maart de kerkzaal als actiegroep Titanic. Zij protesteerden tegen de gevreesde teloorgang van de onderwijskwaliteit. Het college van bestuur heeft toegezegd geen studies te schrappen tot de studenten zijn afgestudeerd, taskforces in te richten die de onderwijskwaliteit bewaken en de studenten een stem te geven bij de hoorzittingen over het financiële verdelingsmodel van de VU, VUSAM.

Introducing Tamara Bouwman – one of the new OR-members

Let me introduce myself, I am Tamara Bouwman, 27 years old. Works Council member since April 2014. The rest of the week I am a PhD-candidate at the department of Sociology (Faculty of Social Sciences). My research focuses on friendship and loneliness in people aged over 50. I study the effectiveness of an online friendship program. I’ve been walking around at the VU since 2005, I did my Bachelor in Communication Science and my Master in Social Research here. I figured that since I’ve been here for quite some time it would be good to join the Works Council to help and think along with the many changes that the VU faces. The first two months in the Works Council were very informative and I’ve enjoyed myself a lot! Why is this piece written in English you may ask. Well, that’s because as a member of the OR (or Works Council) on behalf of ProVU, I believe that it’s no more than fair to make some (and hopefully in the future, all) information on the OR available for all non-Dutch speaking people on the VU.

COLOFON

COMMISSIE COMMUNICATIE OR ANNEMARIE BIBO, DIANA KREEMERS, KARIN LURVINK, SANASSIN MAFTOUHI, HENK OLIJHOEK, JELLY REINDERS, TEKST CORIANNE ROZA, ROB VAN BOGGET, LAURA HENDERSON, KARIN LURVINK BEELD PETER VALCK, PETER GERRITSEN VORMGEVING HAAGSBLAUW

SCAN DEZE QR-CODE MET JE SMARTPHONE

WWW.FACEBOOK.COM/ONDERNEMINGSRAAD.VU @OR_VU


Bert van der Spek hoogleraar oudheidkunde

opinie

‘Onderwijs mag geen sluitpost zijn’

De VU moet haar geld anders verdelen, vindt hoogleraar oudheidkunde Bert van der Spek.

U

maakt zich boos over de manier waarop de rector Frank van der Duyn Schouten het bestaande financiële verdeelmodel van de VU verdedigt. “Ik heb met afschuw gelezen hoe hij het onderwijs tot sluitpost van de begroting maakt. De rector stelde onlangs op een bijeenkomst: ‘Veel eerlijker kunnen we het niet maken, want we kunnen niet meer verdelen dan er is.’ [Advalvas 17, p. 26]. Dat is natuurlijk een redenering die niet klopt. Zelfs al zou de toewijzing van overheidswege gehalveerd worden, dan nog kun je die wel eerlijker en vooral ook doelmatiger verdelen.” Waarin maakt de VU de verkeerde keuzes bij de verdeling van het geld? “De VU krijgt in 2014 ruim 190 miljoen van het rijk voor onderwijs. Na aftrek van allerlei kosten blijft daar maar 83 miljoen van over dat echt naar onderwijs gaat. De verbouwing van het hoofdgebouw à 60 miljoen, die voor het onderwijs vrijwel geen enkele betekenis heeft, de bouw van een bioscoop en de bouw van de Rode

26

U vindt ook dat die 83 miljoen die wel overblijft voor onderwijs, niet goed wordt verdeeld. “Dat klopt. Volgens de

rector is het verdeelmodel razend eenvoudig. Dat mag dan zo zijn, maar het systeem is pervers. Dat financiering per studiepunt Het verdeelmodel van en per afgestudeerde uitnodigt de VU, Vusam genaamd, betaalt faculteiten 59 tot verlaging van het niveau, is euro per studiepunt (voor uitvoerig beschreven en overexacte vakken 30 euro tuigend bevestigd door diverse extra). Daarnaast krijgen schandalen, zoals bij de hogeze voor elke eerstejaars een toelage van 1786 euro school Inholland. en voor elk bachelor- en “Daarnaast is het systeem ook masterdiploma 2640 euro. oneerlijk. Het gaat ervan uit dat het college geven aan driehonderd studenten zes maal zo duur is als aan vijftig studenten. Dat is natuurlijk niet waar: de voorbereiding van een college voor driehonderd studenten kost evenveel tijd als de voorbereiding van een college voor vijftig studenten. Alleen de tijd die nodig is voor het nakijken van werkstukken en tentamens neemt toe bij meer studenten. Toch houden overheid en universiteiten koppig vast aan dit systeem.”

Vusam

Hoe moet het wel? “Het zou veel beter zijn om een taakgerichte financiering in te voeren: faculteiten krijgen geld voor de taken die zij moeten uitvoeren, taken op het gebied van wetenschap en onderwijs. Studentenaantallen spelen daarbij een rol, maar zeker geen hoofdrol zoals nu het geval is.”

Bert van der Spek

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 19 — 11 juni 2014

icoon Luis Prado (nounproject)_rbbmr.nl

DOOR WELMOED VISSER FOTO STUDIOVU/YVONNE COMPIER

Pieper - niet voor eigen gebruik, want verhuurd aan externen - is belangrijker dan geld voor onderwijs. Onderwijs is sluitpost op de begroting: het is echt schokkend.”

ADVALVAS


COLUMN

Schuld

J

Roos van Rijswijk literatuurwetenschapper

arenlang mompelden er ergens achter in mijn kop constant krantenkoppen en ministers van Onderwijs. Dat komt doordat iedereen heel druk bezig leek te zijn met het voorkomen dat studenten gingen lenen (‘dat is nergens voor nodig’, ‘denk aan je toekomst’ en de mooiste: ‘studenten kopen alleen maar telefoons, bier en iPods van hun lening’). Er moest ‘bewustwording’ plaatsvinden; ergens was het beeld ontstaan van de studieschuld als een schuld die niet echt telt. Het is ze gelukt. Ik ben schuldbewust. “Astronomisch!” roep ik, als iemand naar de hoogte van mijn studieschuld vraagt en dan lach ik heel hard en die lach galmt na in mijn hoofd, alsof ik in m’n eentje in een kale ruimte heb staan gillen, eigenlijk. Daarna denk ik actief niet aan hoe het leven zal zijn als ik moet gaan afbetalen (of, for that matter, als ik ooit een huis wil kopen voordat ik ’m afbetaald heb). In tegenstelling tot wat men lijkt te denken, vindt namelijk niet iedereen een baan met Hoog Salaris na zijn afstuderen.

ADVALVAS

nr 19 — 11 juni 2014

Ik niet, in ieder geval, en dat is geheel te danken aan mijn Napuberen, een studiekeuze. Ook al iets om feestjaar, een me een beetje schuldig over te voelen – ik had gewoon iets bestuur, een extra minor, met baangarantie moeten scheiden, studeren. Of nog meer moeten werken tijdens mijn laptopcrashes, studie, want dat moest ook het WK! van de kranten en de ministers. En minder trouwens, want studenten moesten zich ook meer bezighouden met hun studie. Zonder te lenen. Enter het leenstelsel. Het leenstelsel is in theorie een heel mooie oplossing. Er blijft meer geld over voor het onderwijs, en bovendien zitten studenten (óók die met arme ouders, die krijgen nog wel een beurs) nu allemaal in hetzelfde schuitje. Maar dan de praktijk. Niet dyslectisch genoeg zijn om in aanmerking te komen voor een aanvullende beurs. Niet autistisch genoeg, niet moe genoeg, niet ziek genoeg. Tijd nodig hebben om lesstof in je op te nemen. Arme ouders maar geen bewijs. Geen ouders maar geen bewijs. Verstoten zijn. Een verkeerde studiekeuze, twee keer, drie keer. Hopeloos verliefd worden, door een tentamen slapen, door twee tentamens slapen. Een dipje. Een stage. Een

verkeerd begrepen formulier. Begrafenis in Marokko. De kans krijgen een album op te nemen, de kans krijgen een boek te schrijven, de kans krijgen om een onofficiële stage te lopen in een ver oord, de kans krijgen een paper te publiceren, kansen, omdat je jong bent. Te oud zijn. Een beetje langzaam zijn. Ongeduldig zijn. Je kop stoten, twijfelaar zijn. Asielzoeker zijn. Napuberen, een feestjaar, een roeivereniging, een bestuur, een extra minor. Scheiden. Laptopcrashes. Het WK. Niet depressief genoeg, niet druk genoeg, niet bang genoeg. Een kind krijgen. Mantelzorgen, onofficieel. Een goeie baan. Even geen zin hebben. Nog een studie willen volgen. Niet meer willen. Net een mens zijn. Het is vrij moeilijk om niet te gaan lenen. Gelukkig kun je je troosten met de gedachte dat je niet alleen bent. Als je gevraagd wordt of je schulden hebt, hoef je alleen maar te antwoorden: “Ach ja, een studieschuld, maar dat telt natuurlijk niet.” Of wel?

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

27


Reorganisatie

‘VU spoelt 6,5 miljoen euro door wc’ De ondernemingsraad wijst het reorganisatieplan voor de faculteit Aard- en Levenswetenschappen (FALW) faliekant af. Niet-reorganiseren is volgens de raad goedkoper.

De VU spoelt 6,5 miljoen euro door de wc als ze deze reorganisatie doorzet”, zei OR-lid Frans van der Woerd op 4 juni toen de raad vergaderde over het reorganisatieplan voor FALW. Volgens het plan verdwijnen veertig van de 550 arbeidsplaatsen. Daardoor verliezen 37 medewerkers dit jaar nog hun baan, wat 6,5 miljoen aan wachtgeld kost. Daarvan moet de centrale universiteit 2,6 miljoen betalen. Voor de rest van de kosten draait de faculteit zelf op. De ondernemingsraad heeft adviesbureau Berenschot om een second opinion over het organisatieplan gevraagd. Dat bureau concludeert dat zonder reorganisatie de faculteit in 2016 toch een positief financieel resultaat kan behalen. Volgens het reorganisatieplan moeten drie afdelingen samen 2,4 miljoen euro structureel bezuinigen om een positief resultaat te halen en de facultaire reserve in 2019 weer terug te brengen op minstens 5 miljoen euro. Maar dan wordt nu eerst de huidige financiële reserve van ook zo’n 5 miljoen opgesoupeerd aan kosten voor de reorganisatie. Zonde van het geld volgens de raad. Haast De hoge reorganisatiekosten komen vooral door de haast waarmee het bestuur de plannen wil doorvoeren. De bezuiniging moet namelijk dit jaar nog worden gerealiseerd. Volgens de OR was deze haast ingegeven door het voornemen één Amsterdamse bètafaculteit te vormen,

28

Minder sombere cijfers De ondernemingsraad vindt het ook vreemd dat bij de plannen slechts is gekeken naar drie van de zeven afdelingen. Dit komt doordat volgens het faculteitsbestuur iedere afdeling op korte termijn zelfstandig positieve resultaten moet behalen. Wanneer men naar de faculteit als geheel zou kijken, zouden de cijfers voor de toekomst minder somber zijn. Niet alle medewerkers van de faculteit bleken blij te zijn met het negatieve advies van de raad. “De problemen bestaan al jaren en er had al veel eerder

rbbmr.nl

DOOR DIRK DE HOOG

waarbij alle betrokken fusiepartijen een positief saldo moesten hebben. Maar nu deze fusie voorlopig is afgeblazen, is die haast niet meer geboden. Door meer tijd uit te trekken voor de reorganisatie hoeven veel minder mensen te worden ontslagen, omdat de doelen dan deels door natuurlijk verloop kunnen worden bereikt. Overigens vindt de ondernemingsraad dat in het plan te veel mensen boventallig worden verklaard. De betrokken afdelingen hebben nu samen een verlies van 1,4 miljoen euro per jaar, terwijl er voor 3,3 miljoen op personeelslasten wordt bezuinigd, ook omdat er per jaar een miljoen naar de financiële reserve moet. Bovendien zijn de verliezen voor een groot deel het gevolg van verkeerd begrote onderzoeksprojecten. Bij goed financieel beheer moeten de financiële problemen in de toekomst vanzelf afnemen.

nr 19 — 11 juni 2014

ADVALVAS


campus

Alleen vrijwillig op zondag werken Medewerkers van de bibliotheek mogen niet verplicht worden om op zondagen te werken. Deze voorwaarde stelt de ondernemingsraad bij de reorganisatie van de bibliotheek.

E ingegrepen moeten worden. Het Instituut voor Milieuvraagstukken bijvoorbeeld is technisch gesproken failliet. Die kunnen nooit meer op eigen kracht hun schulden betalen. En daar kun je andere afdelingen niet nog langer voor laten bloeden”, zei hoogleraar aardwetenschappen Han Dolman tijdens de vergadering. Ook gezondheidswetenschapper Xander Koolman zei niet blij te zijn met uitstel van de reorganisatie. “Onze opleiding telt zoveel studenten dat de docenten het werk niet meer aankunnen. Als de reorganisatie weer langer gaat duren, kunnen we nog steeds geen nieuwe mensen aanstellen, terwijl dat hard nodig is.” OR-voorzitter Ottho Heldring probeerde hem gerust te stellen. “We zijn niet tegen veranderingen bij de faculteit, maar dan moet er eerst een beter plan komen.’’

Zie ook de OR-pagina’s op 23-25. ADVALVAS

nr 19 — 11 juni 2014

en van de punten in het reorganisatieplan is het uitbreiden van de openingstijden van de bibliotheek (UBVU). Die moet in principe ook op zon- en feestdagen open zijn en ’s avonds en zaterdags langer dan nu. Daardoor zijn er minder ontslagen nodig. De ondernemingsraad staat achter de langere openingstijden, maar vindt wel dat medewerkers niet gedwongen moeten worden op onregelmatige tijden te werken. En is er werkelijk behoefte aan veel personeel in de avonduren en de weekenden? Studenten komen dan tenslotte vooral om te studeren en niet om boeken te lenen. Volgens het plan krijgt de bibliotheek nog maar één balie, naast die in VU medisch centrum. Door de reorganisatie dreigen 56 mensen hun baan kwijt te raken, maar er komen ook ruim twintig nieuwe functies beschikbaar. De OR vindt dat de beoogde invoeringsdatum 1 oktober 2014 onhaalbaar is. Eerst moet de bibliotheek grondig worden verbouwd en moeten nieuwe ict-systemen worden geïmplementeerd. Uitstel van de reorganisatie kan ook gedwongen ontslagen voorkomen. Plannen uitstellen en meer uitwerken De raad pleit er ook voor de reorganisatie

van het team Onderwijsadvisering uit te stellen. De medewerkers van dat team worden volgens het plan verdeeld over de verschillende faculteiten en negen mensen dreigen boventallig te worden verklaard. Volgens de OR kan men deze reorganisatie beter meenemen met de plannen voor het domein Studentondersteuning. Maar de reorganisatie daarvan is opnieuw uitgesteld en er is nog geen plan gepresenteerd. Ook over de inkrimping van het Audiovisueel Centrum (AVC) en de overplaatsing daarvan naar Facilitaire Zaken is de raad niet enthousiast. Dat plan is nog te weinig uitgewerkt. Zo is onduidelijk wat met VU-MediaXperience gaat gebeuren. En het is de vraag of AVC het werk wel aankan met het beoogde aantal medewerkers. Zeven mensen bij AVC dreigen hun baan te verliezen. Tot slot betreurt de raad het verdwijnen van het aankoopbudget voor de bijzondere collectie. Voortaan moeten docenten zelf fondsen werven om een bijzonder boek, afbeelding of landkaart aan te schaffen. Volgens de raad moet het mogelijk zijn ergens op de begroting van de VU de 70.000 euro, die nu jaarlijks voor uitbreiding van de bijzondere collectie beschikbaar is, te vinden. (DdH)

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

29


Theater

Restaurant

n va nt. ten ura os ta p k res t o et en lt h tud ee n s ord ee eo at b ga en ek ten we it e d e as u Om valv ad

cultuur

Lekkere rijstwijn en de juiste portie aandacht Snow Lion

Betaal na afloop voor Esther Scheldwacht The Sunshine Show Dinsdag 23 september Koop kaartjes voor € 0,0 Betaal pas na afloop wat je de voorstelling waard vond griffioen.vu.nl

Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen

30

FOTO Martijn Beekman

Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

De verkoop voor het nieuwe Griffioenseizoen 14-15 loopt prima. Alle voorstellingen in september trekken volle zalen. Op één na, want onbekend maakt onbemind. Jammer. In 2008 speelde Esther Scheldwacht bij het Nationale Toneel de Thaise travestiet Sunshine. Die rol inspireerde haar tot The Sunshine Show, die door publiek en pers enthousiast werd ontvangen. In een aangrijpende monoloog vertelt Sunshine over haar leven, dat in het teken staat van de zoektocht naar haar kind dat ze wel heeft verwekt maar niet heeft gebaard. Het verhaal vol tegenstellingen tussen arm en rijk, oost en west, man en vrouw, wordt afgewisseld met emotionele karaokenummers. De Volkskrant gaf de maximale vijf sterren aan deze ‘verbluffende ode aan ladyboy’. De Groene Amsterdammer vond de voorstelling een ‘krachtig aanbevolen wonder’. Kom kijken of je het daarmee eens bent en betaal na afloop wat je de voorstelling waard vond.

CONCEPT Tibetaans restaurant voor ruim dertig klanten. SFEER Modern ingericht en toch knus. Veel typisch Tibetaanse kunst en decoratie fleuren dit kleine restaurant op. Er staat een comfortabele zitbank over de hele lengte van de zaak, met tafeltjes voor vier personen. Het aquarium met prachtige kleurrijke vissen vinden wij leuk. ETEN Bij elke gang kun je kiezen: vegetarisch of niet-vegetarisch. Vooraf nemen we gebakken (gefrituurd of gekookt kan ook) deegkussentjes met verschillende vullingen (Tse Momo) en een kippensoep met ei en erwten (Chasha Khuan). Als hoofdgerecht kiezen we kipcurry met groente (Chasha Tse) en rundvlees met groente en paddenstoelen in een oestersaus (Langsha Sizzler). We genieten van een erg lekkere rijstwijn en verse yoghurtdrank. Als toetje krijgen we gemengd ijs van het huis. De presentatie en smaak van het eten zijn hartstikke goed. BEDIENING Vooraf krijgen we cassave-kroepoek en een kan met kraanwater. We worden bediend door een heel lieve Tibetaanse vrouw die ons precies de juiste portie aandacht geeft. TIP Laat je verrassen. AANRADER Absoluut. PRIJS Voorgerechten voor ongeveer 5 euro, hoofdgerechten tussen 10 en 15 euro. WAARDERING

Snow Lion Tibetaans Restaurant Haarlemmerstraat 50 Bas Groenteman, student sociale wetenschappen

Ook GRATIS UIT ETEN voor Advalvas? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 19 — 11 juni 2014

ADVALVAS


studenten

Sleutelgat 19

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook? VU-studenten gluren in de kamer van marjolein tabak.

“H

a, ik heb precies hetzelfde bed, dus hier moet wel een ontzéttend leuk meisje wonen”, grapt student bewegingswetenschappen Merel Mastenbroek (18). “Zij is echt van de gezelligheid; haar kamer ziet er vrolijk en uitnodigend uit, alsof er regelmatig vriendinnen langskomen. Maar haar studie vindt ze ook belangrijk. De boeken staan netjes op de plank. Ze is behoorlijk geordend, zelfs haar tijdschriften bergt ze keurig op!” “Dit meisje lijkt georganiseerd en saai, maar is dat helemaal niet”, zegt politicologiestudent Art van Horick (23). “Ik herken mezelf wel een beetje in deze kamer, ze heeft speciaal voor de foto alles opgeruimd. Ze is zonder meer een gezelligheidsmonster.” Daar is studiegenoot Steven Odding (24) het wel mee eens: “Ze heeft een actief, sociaal leven en zit

ADVALVAS

nr 19 — 11 juni 2014

bij de roeivereniging Okeanos; ik herken de sponsorjas. Bovendien heeft ze in de kast een tijdschrift over roeien en aan de muur een foto van het roeien. Ik denk dat ze net begonnen is, zou ze eerstejaars zijn?” “Dit meisje is niet zo superfashionable, ze is gewoon lekker zichzelf. Aan de bidons te zien is ze sportief, misschien doet ze aan hardlopen. Ik denk dat ze best wel spiritueel is; die groene sjaal en de kussens met lichte kleuren en patroontjes lijken Indiaas”, zegt communicatiewetenschappenstudent Marlisa Dokter (23). “Zonder die foto’s had ik inderdaad niet meteen geweten dat hier een meisje woont”, zegt studiegenoot Chaya Schuurmans (24). “Nou ja, een jongen leest niet zo veel tijdschriften. En deze bewoonster is gek op kleuren. Haar kleding, kussens en zelfs haar muur zijn heel kleurrijk.”

Marjolein Tabak 21 Studeert geneeskunde Betaalt 240 euro voor haar kamer op Uilenstede

“Dat ik mijn kamer speciaal voor de foto heb opgeruimd en eigenlijk helemaal niet zo netjes ben, klopt wel”, lacht geneeskundestudent Marjolein Tabak (21). “Ze hebben me door. Ik hou zeker van gezelligheid: met vriendinnen thee of wijn drinken en kletsen. Ik besteed niet heel veel tijd aan mijn studie, maar wals toch met goede cijfers door mijn studie heen. Ik besteed net zoveel tijd aan Okeanos als aan mijn studie. Ik roei vier á vijf keer in de week, zit in drie commissies en coach soms andere teams. De mode volg ik niet, ik trek gewoon iets uit de kast. Spiritueel ben ik totaal niet, dat kussen was een creatieve uitspatting. Ik doe graag iets met mijn handen. Net heb ik pompoenen geplant in een plastic bekertje op mijn balkon.”

Door student-reporter Nienke Stumpel Foto’s Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

31


Griff

32

door Merlijn Draisma

nr 19 — 11 juni 2014

ADVALVAS


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.