Nr 11 25 januari 2017

Nr 11

25 januari 2017

Negatief studieadvies? Dat kan goed uitpakken!

De docenten hebben het veel te druk

Medezeggenschap wil zelf bestuurders benoemen

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

De robots nemen het over! (nu de bijbehorende wetgeving nog) pag 10

HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende.

Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat.

Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geĂŻnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL

Jaargang 64 #11 Liselotte van Balen organiseert de TEDxlezingen van het AUC 6 Robots brengen veel goeds. Maar wat als ze de fout ingaan?

10

Anatomische les Voor de ogen van studenten van Gyrinus natans, de faculteitsvereniging van Aard- en Levenswetenschappen, ontleedt Wageningen-docent Wouter van Gestel een wallaby.

W&N-gebouw_20 januari 2017, 16.43 Foto peter gerritsen

Negatief studieadvies?

Voor sommigen is dat goed nieuws 16 De overeenkomst tussen de mens en de zebravink 20 Verdeel onderwijsbudget op basis van college-uren 22

Opinie

Tegels lichten voor duurzaamheid

8

Docenten staan op omvallen

25

Columns

Lydia Krabbendam Sanne Pieters

9 32

En verder Online nieuws

4

Mail/colofon

13

Onderzoeksnieuws

14

Studentenraad

19

Campus: democratisch bestuur

26

So you think you can teach

27

Personeelspagina

28

Theater en restaurant

30

Uilensteders

31

Lae

32

Het volgende nummer verschijnt op 8 februari 2017.

ADVALVAS

nr 11 — 25 januari 2017

3

advalvas.vu.nl Voor al het laatste nieuws Steeds minder hbo’ers naar universiteit vanwege studiefinanciering

Wereldwinkel VU sluit na 44 jaar

Steeds minder hbo’ers kiezen voor een masteropleiding aan de universiteit. Hoe zou dat komen? Een van de oorzaken is dat honderden schakelstudenten studiefinanciering mislopen.

De Tweede Kamer kan hoog of laag springen, de technische universiteiten gaan gewoon een studentenstop invoeren voor drie extra opleidingen.

Studenten laten Turkije links liggen Veel minder studenten zien het nog zitten om in Turkije te studeren of stage te lopen.

Ze voelen zich onveilig na verschillende aanslagen en de politieke onrust in het land, blijkt uit een rondgang van de NOS.

{meer nieuws online} Wim Janse was een ‘decaan voor iedereen’ Boete misbruik ov-studentenkaart voorlopig niet verhoogd Buitenlandse expansiedrift universiteiten gaat politiek wat te hard Studenten moeten misschien toch betalen voor selectie 4

N

a 44 jaar heeft de Wereldwinkel VU voorgoed zijn deuren gesloten.

Judith Vermaas, die de winkel de laatste jaren runde, is verdrietig maar het is niet anders: “Onze boekhouder zei dat als het zo doorging, we maar moesten overwegen om te stoppen, en daar hebben we onze

Peter Breedveld

Technische universiteiten houden vast aan studentenstop

conclusie uit getrokken.”

Twee jaar geleden zegde de VU de Wereldwinkel al de wacht aan, vertelt Vermaas. “We waren te weinig uren open. Maar we waren met zijn tweeën, student bedrijfskunde Abboud Torani (23) en ik, en het is ons niet gelukt er vrijwilligers bij te vinden.”

De winkel was drie dagen per week van één tot drie open. Het streven was vier dagen, maar

Vermaas en Torani zijn vrijwilligers, met een baan en een studie.

Het zat er gewoon niet in.

De winkel maakte tot een jaar of vijf geleden deel uit van de Wereldwinkel-keten. “Dat we daar zijn uitgestapt, is achteraf een slecht idee geweest”, aldus Vermaas. (PB)

Meer hierover op advalvas.vu.nl> 16 januari.

Data veiligstellen voor Trump

Wetenschappers en programmeurs verzamelen enorme hoeveelheden data over milieuvervuiling en klimaatverandering van Amerikaanse overheidswebsites.

M

etingen van luchtkwaliteit in heel Amerika, het tij van de oceanen, ongelukken met gevaarlijke stoffen. Enkele tientallen bezorgde Amerikanen zijn zulke openbare data voor de zekerheid aan het verzamelen, schrijft technologiewebsite Wired in een reportage. Je weet maar

nooit of de nieuwe president van de Verenigde Staten ze offline zal proberen te halen.

Want Donald Trump heeft weinig hart voor de wetenschap, gelooft niet in klimaatverandering en houdt er niet van om tegengesproken te worden. Misschien laat hij data vernietigen als die hem niet bevallen. Een paar dagen geleden meldden kringen

rond Trump dat hij zoiets inderdaad van plan is. Programmeurs schreven scripts om data van de websites te verkrijgen en moesten daarbij allerlei technische problemen omzeilen. Ze moesten bijvoorbeeld oppassen dat ze niet alleen een bak met cijfers zouden binnenhengelen: zonder de uitleg en definities kun je er weinig mee.

(HOP)

nr 11 — 25 januari 2017

ADVALVAS

advalvas.vu.nl

Uilensteders willen flats afsluiten

D

e Vereniging Bewoners Uilenstede is een petitie gestart om de woontorens op Uilenstede af te sluiten. Ze zijn de bedreigingen en geweldsincidenten zat. “We zijn hier al anderhalf jaar mee bezig, maar nadat deze week een bewoonster in de lift is aangevallen met een mes, vonden we het tijd voor een petitie”, zegt Robert Kostwinder, voorzitter van

de bewonersvereniging van Uilenstede.

De woontorens hebben geen slot op de benedendeur.

Iedereen kan de gebouwen, liften en trappenhuizen in en pas bij de voordeur van de eenheden kunnen ze niet verder. “Internationale studenten die hier komen wonen, schrikken daar echt van”, aldus Kostwinder. “En in de nieuwbouw, waar ik woon, is wel alles afgesloten en hebben we een intercom.

Waarom heeft niet iedereen

Campusgedicht Noor Intesar kijkt vanuit BelleVue de campus over op advalvas. vu.nl>blogs&columns

Ik ben er klaar voor Student chemistry Pedram Muurlink gaat zijn afstudeeronderzoek voor Philips in het Midden-Oosten doen. ‘De voorbereiding voor zo’n vertrek begin je altijd op het laatste moment. Inmiddels staat het maximaal bijlenen aan. Een korte maagdraaiende blik naar mijn studieschuld is geworpen.’ Lees zijn eerste blog op advalvas. vu.nl>blogs&columns

facebook.com/ advalvas Reportages, bijeenkomsten, borrels, lezingen & meer ADVALVAS

nr 11 — 25 januari 2017

daar recht op?”

Duwo weigert om naar aanleiding van het incident de torens af te sluiten. “We weten nog niet wie de dader was en of hij misschien zelf een bewoner was”, zegt woordvoerder Gijsbert Mul. “Bovendien hebben afgesloten torens ook nadelen.” De petitie is inmiddels ondertekend door 330 mensen. (MK)

Meer hierover en een link naar de petitie op advalvas. vu.nl|>nieuws>20 januari.

Bedrijfspromotie

€10

6

Tien miljoen euro komt er beschikbaar voor promotieonderzoeken in het bedrijfsleven.

W

etenschap moet meer bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke problemen en aan innovatie in het bedrijfsleven, vindt het kabinet.

Daarom stelt staatssecretaris Sander Dekker tien miljoen beschikbaar voor het zogeheten industrial doctorate. De promovendi werken deels aan de universiteit en deels in bedrijven. Dat verhoogt de kans dat wetenschappelijke inzichten uiteindelijk worden toegepast, is de gedachte. (HOP)

@advalvas_vu Een selectie uit de opvallendste (re)tweets van de afgelopen dagen @AKC_VU 23-1_’Het is erger dan wetenschapsfraude, het is ‘Sloppy Science’’. Lees het interview met Lex Bouter in @nrc De sterke nadruk op prestaties werkt twijfelachtige onderzoekspraktijken in de hand, zegt Lex Bouter, hoogleraar integriteit en oud-VU-rector, in de NRC. @HetISO 23-1_Juist hierom doorstroom faciliteren!

Dus: stufi óók voor schakeltrajecten en voldoende schakelprogramma’s: ISO, die de belangen van studenten behartigt, reageert op een bericht van de onderwijsinspectie dat er in tien jaar tijd een derde minder hbo-ers naar de universiteit doorstromen. @StefanPaas 23-1_Een aartsleugenaar zweert op de Bijbel: het @refdag vindt het een ‘verademende ceremonie’ @studentenbond 23-1_Heb jij al gesolliciteerd? Je hebt nog maar twee weken dus solliciteer snel! #bestuur #bestuursjaar https://lsvb.nl/nl/ bestuursjaar/ …

Studentenbond LSVb zoekt bestuursleden voor volgend studiejaar. @FGWVU 20-1_FGW-student Wouter de Vries (Research Master Global History) krijgt de @VUamsterdam Scriptieprijs 2016: http:// www.fgw.vu.nl/nl/nieuws-agenda/ De prijs voor beste bachelorscriptie ging naar Evangelos Chatzikalymnios (Computer Science, Faculteit der Exacte Wetenschappen). @jaapseidell 20-1_Investeringen in NL in wetenschap en innovatie ver onder streefcijfer kabinet en internationale (EU) afspraken. https:// www.rathenau.nl/nl/nieuws/ @VUhistoricus 16-1_Vandaag in de USA: Martin Luther King Day. In 1965 werd King eredoctor vd VU. Op de foto met J. Lever

Meer hierover op advalvas.vu.nl>nieuws>19 januari.

5

student in actie

‘Presenteer je briljante idee aan de wereld’ Liselotte van Balen is druk met de organisatie van de TEDx-conferentie van het Amsterdam University College.

DOOR DIRK DE HOOG FOTO PETER VALCKX

W

at is TEDx eigenlijk? “Een TEDxbijeenkomst biedt een podium aan mensen die normaal geen podium hebben, zodat ook zij hun idee aan de wereld kunnen presenteren. Je moet dit in twintig minuten doen, liefst met een concrete conclusie aan het einde.

En graag origineel met inbreng vanuit verschillende disciplines. Het gaat erom een gecompliceerd idee te transformeren naar iets wat toegankelijk is voor iedereen en mensen inspireert.”

Kan iedereen komen pitchen? “In principe wel, maar we hebben een selectiecommissie die tien sprekers aanwijst.

ADVALVAS

nr 11 — 25 januari 2017

En er is een voorronde: de pitchnight op 15 februari. Daar worden twee sprekers uitgekozen die door mogen naar de echte TEDx-conferentie. De sprekers zijn niet per se studenten. Het kunnen ook medewerkers van de universiteit zijn, of mensen uit de politiek of het zakenleven.

Maar het is natuurlijk wel een uitdaging voor studenten om uitverkoren te worden.”

En waar moet je verhaal over gaan?

“Elk jaar hebben we een thema. Vorig jaar was dat turn the tides. Nu is het (dis) connect. De vorige edities gingen toch wel veel over wat we van het verleden kunnen leren. Deze keer willen we meer vanuit het heden kijken. Hoe kun je vandaag nog dingen anders gaan doen. Dat kan door eerst afstand te nemen van je eigen realiteit, (dis)connect, en dan op een andere manier ernaar proberen te kijken.”

Bij dat thema denk ik gelijk aan de politiek. Dat veel mensen ‘disconnected’ zijn met het gevestigde systeem.

“Dat kan een invulling zijn. De bedoeling is juist om het thema vanuit zoveel mogelijk verschillende gezichtspunten te benaderen. Het kan bijvoorbeeld ook vanuit de wiskunde. Het mooie zou zijn als op onze conferentie juist al die verschillende benaderingen toch weer bij elkaar komen: connected raken.”

TED De interdisciplinaire benadering is belangrijk bij TED. De afkorting staat dan ook voor Technology, Entertainment and Design.

Lokale organisaties kunnen een licentie aanvragen om een TEDx-conferentie te organiseren. Het Amsterdam University College heeft zo’n licentie en organiseert op dinsdag 7 maart haar vierde editie.

De x achter TED staat voor onafhankelijk georganiseerd TED-event. Iedereen is welkom. Meer info op http:// tedxaucollege.com

Liselotte van Balen 21 jaar Derdejaars student Amsterdam University College (AUC), richting communicatie, literatuur en internationale betrekkingen September 2016- nu Secretaris, TEDx AUC-organisatie September 2016 – nu Studentlid adviesraad bestuur AUC Juni 2016 – heden redacteur The Herring , studentenkrant van AUC

Wat spreekt jou aan in TED-lezingen? “De originele en interdisciplinaire invalshoeken. Thuis kijk ik er vaak naar via internet en luister ik soms zelfs tijdens het afwassen. Je hoort zoveel over dingen buiten je vakgebied en dat verbreedt je gezichtsveld, je wereld. Iedereen zit toch een beetje in zijn eigen kennisbubbel en via zo’n lezing kun je uit je ivoren toren komen.

Zeker als je met meerdere mensen ernaar luistert of kijkt en daarna de lezingen bespreekt, doe je veel inspiratie op.”

Ga je zelf ook pitchen? “Nee, ik wilde werken aan deze conferentie om ervaring op te doen met het organiseren van grotere evenementen. We doen dit met zeventien mensen en dat is heel erg leuk. Ik heb wel al allerlei andere dingen gedaan, ook hier op het AUC, maar dat was meer individueel of met een kleine groep. En vergeet niet dat we hier op het college heel hard moeten studeren, toch wel zeker veertig uur in de week. En een pitch lijkt misschien niet zoveel werk, maar aan een goed, kort verhaal gaat heel veel denkwerk vooraf. Want ja, de kunst is natuurlijk juist met dat idee te komen dat de wereld echt gaat veranderen.”

Ben of ken jij ook een student die zich inzet voor de maatschappij?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

7

Trek een tegel uit de grond voor biodiversiteit Meer biodiversiteit willen we allemaal. Zoute landbouw helpt, maar ook op microschaal, op eigen grond en in eigen tuin, kun je daaraan bijdragen.

DOOR HANS CORNELISSEN ILLUSTRATIE BAS VAN DER SCHOT

A

anvankelijk was ik not amused toen ik in Vrij Nederland mijn bijdrage voor de rubriek ‘De Oplossers’ teruglas. Wetenschappers geven daar oplossingen voor maatschappelijke problemen. Dit keer ging het over hoe Nederland zijn biodiversiteit zou kunnen verhogen. Uit dat interview had de redacteur de twee belangrijkste, zij het welbekende, ‘oplossingen’ integraal geschrapt, vermoedelijk omdat de gemiddelde Nederlander die niet verfrissend zou vinden. Vergelijk het met een ontbijt van havermoutpap. Dat is altijd goed voor je, maar toen ik het als jochie dag in dag uit met de paplepel kreeg ingegoten, gaf het me niet dat frisse ochtendgevoel om de dag te starten.

Dus mijn uiteenzetting over hoe je de overmaat aan stikstof kunt inperken die via landbouw, auto’s en industrie op ons mooie landje terechtkomt en daar de biodiversiteit verstiert – doordat enkele mestminnende, gespierde plantensoorten de zeldzamere ‘kneusjes’ het grasland uit knokken – leidde kennelijk tot gegaap.

Ook het verbinden van de vele kleine snippers natuur via groene ‘linten’ als houtwallen en natuurbruggen over snelwegen haalden de rubriek niet, vermoedelijk ook vanwege hoog havermoutpapgehalte.

Twee andere, terloopse suggesties om de biodiversiteit te verhogen, werden daarentegen opgepikt als waren zij verfrissende ontbijtjes van vruchtenyoghurt met granola en een glaasje vers geperste mineola.

Die eerste suggestie ging over het ontwikkelen en promoten van zoute landbouw, als reactie op verzilting en bijbehorend productieverlies door ‘modern’ landgebruik en zeespiegelstijging, vooral in laag Nederland. Het Zilt Proefbedrijf Texel is een voorbeeld van een succesvol innovatief bedrijf dat landbouwgewassen ontwikkelt die het prima doen op zoute grond.

Als wij dit soort gewassen leren eten – en geloof me,

8

nr 11 — 25 januari 2017

ADVALVAS

opinie

wisselcolumn

M/V/T

aardappels met zeekool en ijsbloemsalade uit zoute teelt zijn verrukkelijk – dan kunnen we de productiedruk op andere landbouwgebieden verlagen en daar de biodiversiteit meer kans geven.

Een win-winlandbouwruil op nationale schaal dus. Overigens zijn twee vaste werknemers van hetzelfde proefbedrijf daar begonnen als VU-promovendi in een symbiose van bedrijfsleven en wetenschap. Een mooier voorbeeld van waar de VU voor staat kan ik niet bedenken.

Mijn andere suggestie voor meer biodiversiteit kwam neer op: trek een stoeptegel uit de grond. (En ter juridische indekking: trek hem uit je eigen grond.)

Als we met z’n allen op eigen microschaal helpen de stenenwoestijn van dorp en stad – inclusief de VU! – terug te dringen, dan zullen vermaledijde tegels plaatsmaken voor een scala aan prachtige bloemen en bessendragende struiken. Deze zullen op hun beurt een diversiteit aan bestuivende bijtjes en andere bloembezoekende insecten en bessenetende trekvogels aantrekken. De regenwormen zullen ons weer helpen de naar zuurstof snakkende bodem te doorluchten met hun gegraaf, om daarmee ook ondergronds de biodiversiteit gratis vooruit helpen. Mensen willen zelf direct die vlinderrijke vlinderstruik uit hun voormalige stoeptegel zien groeien, hier en nu resultaat zien van hun strijd voor diversiteit. Nu nog even met z’n allen met verfrissende ontbijtrecepten het wereldklimaat redden; wie weet of er nog mooie huis- tuin- en keukenmiddeltjes te verzinnen zijn?

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 11 — 25 januari 2017

A foto Yvonne Compier

Hans Cornelissen is hoogleraar ecologie.

Lydia Krabbendam hoogleraar onderwijsneuropsychologie

Dat betekent dus dat niet iedereen zich l jarenlang maakt een in de keuze tussen man of vrouw kan vraag naar de sekse van de herkennen. En dat het nodig is om dan deelnemer standaard deel misschien geen vijftig, maar op z’n minst uit van mijn onderzoek. nog een derde keuze aan de antwoordopWat is je geslacht? Kruis aan: jongen of meisje, man ties toe te voegen: Man/Vrouw/Trans.

Of: Man/Vrouw/Anders. En bovendien of vrouw. Zelf heb ik ook om niet alleen naar sekse bij de geboorte al ontelbaar keren uit deze twee opties te vragen, maar ook naar identiteit. Al het antwoord ‘vrouw’ gekozen. Zonder is het maar om deze groep te erkennen er veel aandacht aan te besteden, zoals en de binaire norm te nuanceren. Maar ik ook zonder nadenken het damestoilet dat is niet de enige reden. kies en als ik kleding wil Het is ook een verlies van kopen naar de damesafbelangrijke informatie deling loop. Het laat zien Facebook heeft als we de variatie tot twee dat we er vanzelfsprekend nog minstens 50 categorieën reduceren. van uitgaan dat sekse uit andere opties Zeker in wetenschaptwee categorieën bestaat. om gender te pelijk onderzoek waar Niet zo raar: de uiteromschrijven sekseverschillen relevant lijke geslachtskenmerken zijn. Bijvoorbeeld in het suggereren een binaire onderzoek naar structuur verdeling; en voor de en functie van de hersemeesten van ons is ‘het is nen. Al jarenlang wordt een meisje!’ of ‘het is een verwoed gediscussieerd jongen!’ het eerste labeltje over de vraag of de hersenen van mannen dat we hebben gekregen. Maar zo simpel en vrouwen verschillend zijn en wat de is het niet: naast jongen of meisje zijn betekenis is van eventuele verschillen. er nog andere mogelijkheden. Intersex We komen vast een flinke stap verder bijvoorbeeld, waarbij de biologische als we in dit onderzoek niet alleen maar kenmerken niet passen bij het binaire mannen met vrouwen contrasteren, maar onderscheid, of genderfluid, waarbij de ook rekening houden met de variatie in gender-identiteit tussen man en vrouw gender-identiteit. kan fluctueren. Onder de optie ‘custom’ heeft Facebook nog minstens 50 andere opties om gender te omschrijven.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

9

Robotrecht

WETENSCHAP

Wat te doen als een robot iemand doodrijdt.

Of jou afwijst voor een functie?

In Nederland vinden ze het nog wat gek, een jurist die zich bezighoudt met robotrecht. In China niet: daar denkt Rob van den Hoven van Genderen mee over de juridische aspecten van de robotisering.

De robots nemen het over!

R

DOOR PETER BREEDVELD

obots worden steeds belangrijker voor onze samenleving. Misschien vindt u dat niet leuk omdat u bent opgegroeid met films waarin dat steevast uitdraait op apocalyptische nachtmerries als Terminator, Blade Runner, 2001: A Space Odyssey en I, Robot, maar het is gewoon zo. Robots nemen steeds meer taken over van mensen. In de auto- en voedselindustrie, in de medische wereld, waar al gewerkt wordt met chirurgische robots en in Dubai experimenteren ze met robocops, politierobots. We raken ook al wat gewend aan het idee van de zelfsturende auto.

“Robots zullen straks intelligenter zijn dan mensen”, zegt jurist Rob van den Hoven van Genderen, directeur van het Center for Law and Internet van de VU. “Nu al overtreffen ze ons, zie bijvoorbeeld de supercomputer Watson van IBM, die op elke vraag in een paar seconden het juiste antwoord weet.”

ADVALVAS

nr 11 — 25 januari 2017

Robots zullen straks beslissingen nemen over ons leven, onze carrière. Of een medische operatie noodzakelijk en zinvol is; of we geschikt zijn voor een bepaalde positie in een organisatie; of de inzittende van een auto blijft leven of het meisje op straat waar die auto in volle vaart op afrijdt; of de terrorist die zich in een huis in een drukke woonwijk bevindt uitgeschakeld moet worden en of dat onschuldige mensenlevens waard is. Er zullen robots komen die recht spreken.

Bombarderende drones Van den Hoven van Genderen vindt het helemaal geen verontrustende gedachte: “Als je bedenkt dat de meeste ongelukken worden veroorzaakt door menselijke fouten, dat volledig zelfsturende auto’s het aantal ongelukken met negentig procent zullen verminderen, waar ben je dan bang voor? Het Amerikaanse leger maakt gebruik van drones voor bombardementen in het MiddenOosten, maar het is uiteindelijk een militair die hem bedient vanuit Kansas, gehinderd door vooroordelen en emotionele afwegingen. Denk je niet dat de

kans op fouten drastisch zal verminderen als een robot die beslissingen neemt?”

Overbevissing zal volgens de VU-jurist tot het verleden behoren als de boel door robots is overgenomen. Robotisering van de voedselindustrie zal een einde maken aan alle honger in de wereld.

Robotchirurgen zijn nooit moe, hebben de avond tevoren nooit te veel gedronken, hebben geen persoonlijke problemen, maar wel toegang tot alle beschikbare informatie die nodig is om cruciale beslissingen te nemen. De wereld zal er alleen maar beter door worden, is zijn stellige overtuiging.

Er zijn twee redenen voor de mens om allerlei processen niet volledig over te laten aan autonoom opererende systemen, aan robots dus, en ze zijn geen van beide rationeel: “Angst en een misplaatst gevoel van superioriteit. Mensen zijn bang om autoriteit over te dragen aan rationeel denkende systemen die zichzelf kunnen verbeteren, maar kijk naar Amerika, aan wie ze daar de macht hebben gegeven. Maakt dat je niet veel angstiger?” aldus Van den Hoven van Genderen.

11

Robotrecht

Wie is aansprakelijk?

Maar terwijl de samenleving in een rap tempo robotiseert, is onze wetgeving daar nog totaal niet op toegerust. “Door de toenemende automatisering wordt het moeilijker om te bepalen wie aansprakelijk is als er toch iets fout gaat”, zegt Van den Hoven van Genderen. Autonoom functionerende auto’s nemen straks beslissingen in duizendsten van een seconde, gebruikmakend van eigen data, die van de andere weggebruikers, data van de wegbeheerder over het wegoppervlak, de vochtigheidsgraad, de mate van gladheid, meteorologische data enzovoort. Wie is er verantwoordelijk als het fout gaat?

Veel complexe verkeerskwesties worden nu opgelost met het principe van de ‘risicoaansprakelijkheid’, maar dat is een schijnoplossing, vindt Van den Hoven van Genderen. “Er is echt betere wetgeving nodig, alleen al om te bepalen hoe de geleden schade wordt bekostigd, bijvoorbeeld met een percentage van het aankoopbedrag, of door een speciale belasting.”

‘De VU mist een kans’ De VU-jurist Rob van den Hoven van Genderen zal geregeld tussen Amsterdam en Beijing pendelen. Aan de VU werd enthousiast gereageerd toen hij vertelde dat China hem gevraagd had mee te denken over de robotisering van de samenleving, maar daar bleef het bij. “Geld vrijmaken voor bijvoorbeeld onderzoeksplekken zit er niet in”, zegt hij. “Ik heb er al eens eerder op aangedrongen een leerstoel robotrecht te creëren. De VU zou de eerste in Europa zijn! Maar dat kost dan weer geld, dus is niemand geïnteresseerd.”

Hij is zeker van plan om zijn contacten in China te gebruiken om het met Chinees geld te proberen. “Maar het is toch absurd dat de Chinese overheid of het Chinese bedrijfsleven onderzoek moet financieren dat hier in Amsterdam plaatsvindt!”

12

Gehackte seksrobots

mens steeds kunstmatiger en de robot En dat zijn alleen nog zelfsturende auto’s. steeds menselijker.”

Maar als er door juristen en politici al Denk aan sollicitatierobots, medische vooruitgekeken wordt, is dat vooral om robots, seksrobots. “In Amerika is daar angstbeelden op te wekken. “Onze minisveel over te doen om puriteinse redenen”, ter van Sociale Zaken ziet robots vooral aldus Van den Hoven van Genderen, als bedreiging, omdat “maar het echte gevaar ze zullen zorgen voor schuilt in de gevoelige verdringing op de arbeidsinformatie die seksrobots ‘Straks zullen markt.” opslaan, en het risico dat robots ons Van den Hoven van ze gehackt worden.” basisinkomen bij Genderen kijkt er totaal “De wetgeving in Europa elkaar verdienen’ anders naar. “Als robots al is totaal archaïsch”, zegt het werk doen, kunnen wij de VU-jurist, “Europese ons gaan bezighouden met juristen dempen de put leuke dingen”, zegt hij. altijd pas als het kalf al “De 36-urige werkweek is verdronken is. Maar het er ook niet altijd geweest. is belangrijk om vooruit Vroeger moest je van ’s morgens vroeg tot te lopen op ontwikkelingen die je ziet ’s avonds laat werken om een beetje inkoaankomen. Wie had veertig jaar geleden men te genereren. Straks zullen robots kunnen voorspellen dat er een wet zou ons basisinkomen bij elkaar verdienen.” komen met betrekking tot computervredebreuk? Ze zouden je voor gek versleten hebben. In de niet al te verre toekomst zal Wereldwijde werkgroep de wet moeten voorzien in regelgeving In Zuid-Oost Azië viel hij meteen op met die nu voor ons net zo gek klinkt. Inteleen artikel over de juridische aspecten ligente robots met emoties, met wie wij van het gebruik van robots in de geneesovereenkomsten sluiten, bijvoorbeeld kunde. Hij werd door de Universiteit een koopcontract.” van Beijing uitgenodigd om te spreken Het verschil tussen robots en mensen over robotrecht op een conferentie in zal steeds kleiner worden, denkt hij.

Shenzhen, mede georganiseerd door “Emoties worden gestuurd door orgaOxford en Stanford, en daarna gevraagd nische structuren in de om een werkgroep aan de hersenen, waarom zou Universiteit van Beijing zoiets niet kunstmatig te leiden die in opdracht ‘Zo wordt de kunnen worden gecreëerd, van de Chinese overheid mens steeds zodat je een organischde juridische consequenkunstmatiger en chemisch systeem krijgt ties van de invoering van de robot steeds waarmee robots reageren kunstmatige intelligentie menselijker’ op kennis en situaties?” en robotica onderzoekt.

Zijn opdracht is om de robotisering juridisch in te Designerbaby’s kaderen. Hoe hij dat gaat Mensen zullen daarenaanpakken, mag hij zelf tegen steeds bionischer weten. “Het worden vraagstukken in de worden. “In Australië hebben ze al privaatrechtelijke sfeer, aansprakelijkhartcellen met een 3D-printer weten te heidsvraagstukken, over politiedrones, maken. Alzheimer wordt veroorzaakt autonomous lethal weapons, de ethische door delen in de hersenen die straks aspecten ervan.” Hij heeft al juristen, worden vervangen door kunstmatige filosofen, informatici, politicologen en delen. Er wordt al gesproken over ‘desigeconomen uit de hele wereld benaderd nerbaby’s’ met aangepast dna, om erfeom zitting te nemen in de werkgroep. lijke ziekten uit te sluiten. Zo wordt de

nr 11 — 25 januari 2017

ADVALVAS

mail/colofon

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit www.advalvas.vu.nl

Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

Het is niet de economie, sufferd!

In zijn column ‘Kom met een nieuw verhaal’ - in de vorige Advalvas - stelt Marc Schuilenburg dat wie partijen als de PVV inhoudelijk het hoofd wil bieden, met een nieuw verhaal moet komen. ‘Een verhaal dat de economische noden van een groot deel van de Nederlandse bevolking erkent en daarvoor ook concrete oplossingen heeft.’ Dit advies van Schuilenburg verbaast me. Kiezersonderzoek geeft juist weinig empirisch bewijs voor de zogeheten ‘economische onzekerheidsthese’.

Sinds de opkomst van Pim Fortuyn in 2002 weten we dat economische zorgen niet doorslaggevend zijn. Populisme is vooral een culturele tegenbeweging tegen kosmopolitisme en multiculturalisme. Wat aanhangers van Wilders vooral kenmerkt is dat ze bezorgd zijn over kwesties als moslimfundamentalisme, het verlies van nationale identiteit, immigratie en Europese integratie. De zogenoemde PVVkiezers zijn gemiddeld inderdaad veel lager opgeleid dan mensen die op een andere partij stemmen. En vergeleken met de andere kiezers verdienen de Henks en Ingrids een lager inkomen. Maar wat betreft opvattingen over sociaal-economische herverdeling verschillen PVV stemmers juist veel minder sterk van de achterban van andere partijen.

Dit geldt overigens ook in andere landen. Een internationale studie

ADVALVAS

nr 11 — 25 januari 2017

van de politicologen Ronald Inglehart en Pippa Norris toonde onlangs onder meer aan dat mensen die van een uitkering rondkomen, juist minder vaak op een populistische partij stemmen. En steun voor zulke partijen onder ongeschoolde arbeiders is lager dan onder de middenklasse.

Wil je als partij met een nieuw, onderscheidend verhaal komen, dan kun je de economie beter buiten beschouwing laten. Er lijkt me genoeg aanbod voor de ontevreden klasse met kortlopende banen, lage inkomens, en weinig sociale zekerheid; zij kan bijvoorbeeld bij de SP terecht. Een echt nieuw verhaal brengt concrete, realistische oplossingen voor de culturele zorgen.

Jasper Muis, universitair docent sociologie

advertentie

Gezocht voor 2-3 dagen in 24/7 slimme, serieuze duizendpoot, met humor en interesse in politiek, voor ondersteuning in ADL en Communicatie voor politiek actieve schrijfster met spiercoördinatieproblemen. €15p/u PGB Info: grooff1@hotmail.com

Redactieadres De Boelelaan 1105 BelleVue, Kamer 1H-43 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Marieke Kolkman, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Anna Jansen (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc.

Vormgeving Rob Bömer - behance.net/rbbmr Medewerkers Joeke Berg, Yvonne Compier, Peter Gerritsen, Sanne Pieters, Dick Roodenburg (Griffioen), Lae Schäfer, Bas van der Schot, Peter Valckx Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet (023) 5714745 Druk Opmeer drukkerij BV, Den Haag

advertentie

Coordinating Principal Educator in Electrical Engineering

Level PhD Degree Maximum employment 38 hours per week (1 Fte) Duration of contract: 1 year with prospect of extension/permanent employment Salary Scale: €4152 to €5780 per month gross

Contact Prof. K.A.A. Makinwa +31 (0)15-2786466 For more information and the requirements, visit: www.jobsindelft.com

The Faculty of Electrical Engineering, Mathematics and Computer Science (EEMCS) is creating a special team to support our unique and innovative approach to Electrical Engineering education. This “Delft Method” integrates practical and theoretical education and aims to produce well-rounded electrical engineers ready for a future career in science or industry.

We are looking for a team manager with a good background in Electrical Engineering Education (EEE). Apart from leading the teaching team, he/ she will also be actively involved in teaching.

As part of the core team of EEE, the Coordinating Principal Educator will play a leadership role in the educational programme of Electrical Engineering.

13

VIPs Yvonne Compier

Het VU-bestuur benoemt per 1 februari hoogleraar innovatie en communicatie in de gezondheidswetenschappen Jacqueline Broerse tot portefeuillehouder onderzoek van de faculteiten Aard- en Levenswetenschappen en Exacte Wetenschappen. De benoeming (0,4 fte) is voor vier jaar.

Olaf Kraak

Bijzonder hoogleraar ethiek en psychiatrie Gerben Meynen gaat dit voorjaar naar Rome. Aan de Sapienza Universiteit doet hij onderzoek en geeft lezingen over onderwerpen op het grensvlak van psychiatrie, ethiek en recht, zoals toerekeningsvatbaarheid en wilsbekwaamheid.

Meer dan duizend woorden

Patrick Daniel

Hoogleraar contextuele Bijbelinterpretatie PeterBen Smit werkt mee aan het onderzoeksproject Mahl und Text, dat onlangs 50.000 euro kreeg van de Deutsche Forschungsgemeinschaft.

Wetenschappers onderzoeken hoe het rituele gebruik van teksten de overlevering ervan heeft beïnvloed.

Mike Loranty

In Nature Climate Change roepen aardwetenschapper Jorien Vonk en collega’s op om de gevolgen van smeltend poolijs voor bewoners van het Arctische kustgebied multidisciplinair te onderzoeken. Die kust zakt ineen door het dooien van permafrost.

14

I

n hoeverre kun je handgebaren als taal beschouwen? Daarover gaat het onderzoek van Kasper Kok, waarop hij 18 januari promoveerde. Tussen taal en gebaren bestaat enerzijds een cognitieve rela-

tie: gebaren drukken uit hoe we onze gedachten structureren, en anderzijds een functionele relatie: gebaar en taal bekrachtigen elkaar om een boodschap over te brengen.

Gebaren betekenen soms meerdere dingen tegelijk, ontdekte Kok.

Water uit de Nijl

H

et stroomgebied van de Nijl kent een lange geschiedenis van conflict en toenemende waterschaarste.

De concurrentie om schaars Nijlwater neemt toe, wat conflicten alleen maar zal versterken. Ondanks inspanningen tot samenwerking is er een trend naar unilateralisme, zoals ongecoördineerde irrigatieplannen en het bouwen van dammen.

De bouw van de Grand Ethio-

pian Renaissance Dam in de Nijl, op de grens van Ethiopië en Egypte, leidt tot meer welvaart in het stroomgebied. Door daarnaast een systeem van collectieve watergebruiksrechten toe te passen, wordt meer bovenstrooms geïrrigeerd gebied gecreëerd. En dat leidt tot een verbetering van de Egyptische economie. Dit concludeert aard- en levenswetenschapper Kahsay Tewodros in zijn promotieonderzoek naar het effect van klimaatverandering op de verschillende manieren om Nijlwater te verdelen. (PB)

Zo kun je de grootte van een voorwerp omschrijven met een handgebaar en tegelijk aangeven dat je er niet helemaal zeker van bent.

Kok analyseerde routeomschrijvingen om te onderzoeken bij welk soort woorden mensen wel of geen gebaren inzetten. (WV)

Minder darmkanker

H

et bevolkingsonderzoek naar darmkanker is effectief. Dat is de conclusie van Marjolein Greuter, die op 10 januari promoveerde op een onderzoek naar de langetermijneffecten van het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Dit onderzoek is in 2014 ingevoerd voor oudere Nederlanders. Het zal over dertig jaar leiden tot een daling van het aantal darmkankergevallen met 35 procent en een daling van het aantal sterftegevallen met 47 procent, voorspelt Greuter op basis van een wiskundig model.

(WV)

nr 11 — 25 januari 2017

ADVALVAS

onderzoeksnieuws

A

sociaal gedrag bij jongeren wordt mogelijk mede veroorzaakt door afwijkingen in de hersenen. Dat blijkt uit onderzoek van jeugdpsychiater Sanne Oostermeijer, die hierop 7 februari zal promoveren.

Een afwijkende ontwikkeling van de prefrontale cortex, de anterior cingulate cortex en de hippocampus kan samenhangen met onder meer gebrekkige emotieherkenning en een afwijkende emotiecontrole. Ook afwijkingen van de witte stof in de hersenen kunnen bijdragen aan gedragsproblemen doordat de verbinding tussen de frontale en limbische systemen in de hersenen verslechtert. (PB)

Dwarslaesie behandelbaar?

Zie proefschrift via tinyurl.com/Sanneoostermeijer

Sombere erfenis

E 40 E Depressie heeft voor 40 procent genetische oorzaken.

va Verbeek onderzocht welke genen een rol spelen bij depressie. Zij deed onder meer onderzoek naar de genen PCLO en ABCB1, waarvan bekend is dat er bij bepaalde varianten meer depressie voorkomt.

Verbeek onderzocht varianten van het PCLO-gen die juist niet geassocieerd zijn met de aandoening, om uit te sluiten of die inderdaad geen rol spelen. Het blijkt bij dit gen daadwerkelijk om één bepaalde variant te gaan die depressie veroorzaakt.

Verbeek promoveerde 12 januari op dit onderzoek bij VUmc. (WV)

ADVALVAS

nr 11 — 25 januari 2017

Jarenlang werd gedacht dat traumatherapie bij psychotische mensen averechts zou werken.

Dat is niet zo, ontdekte promovendus David van den Berg.

“In alle behandelprotocollen stond tot voor kort dat patiënten met een psychose te kwetsbaar zijn om ze te behandelen voor hun trauma’s. Daar zouden ze suïcidaal van worden of een nieuwe psychose van krijgen. Bovendien zouden psychoses vooral een genetische basis hebben en niet door een trauma veroorzaakt worden.

Marjon Wijdeven

Asociale hersenen

‘Traumatherapie werkt ook bij psychoses’

lektrostimulatie van de zenuwen zou weleens de manier kunnen zijn om mensen met een dwarslaesie toch weer te laten bewegen.

Zover is het nog niet, maar revalidatiearts Christof Smit heeft wel zeer positieve effecten gevonden van elektrostimulatie bij dwarslaesiepatiënten.

Bij elektrostimulatie wordt het aansturen van de spieren, wat de hersenen gewoonlijk doen, overgenomen door elektroden die op de spieren worden geplakt en kleine beetjes stroom door de spieren sturen. Die spieren worden hierdoor geactiveerd. Uit Smits onderzoek blijkt dat elektrostimulatie een effectieve manier is om de spieren van dwarslaesiepatiënten in conditie te houden en de doorbloeding te stimuleren.

Een belangrijk gevolg is dat ze minder last krijgen van doorligwonden. Smit promoveerde 13 januari op dit onderzoek. (WV)

De behandelingen voor posttraumatische stress-stoornis (PTSS) behoren tot de meest effectieve therapieën binnen de psychiatrie.

Wij hebben een groep onderzocht van 155 psychotische patiënten die ook aan alle kenmerken van PTSS voldeden. Vaak hadden ze meerdere trauma’s, het ging om mensen met een onwijze rotjeugd.

Een derde van de groep werd alleen behandeld voor hun psychose, een derde kreeg EMDR-therapie [Eye Movement Desensitization and Reprocessing, red.] en een derde ontving cognitieve gedragstherapie. Het bleek dat de deelnemers bij beide traumabehandelmethoden niet labieler werden, maar juist erg opknapten. Ze hadden niet alleen minder last van nachtmerries en herbelevingen, maar werden minder achterdochtig en somber. Het aantal negatieve incidenten, zoals zelfbeschadiging, nam af.” (FB)

David van den Berg promoveerde 20 januari bij Gedrags- en Bewegingswetenschappen. Hij werkt als klinisch psycholoog bij psychiatrische inrichting Parnassia.

15

Studieloopbaan

Blij met de stopbrief Een negatief bindend studieadvies lijkt vaak het einde van de wereld. Maar voor deze studenten bleek dat het beste wat hen overkwam.

E

DOOR FLOOR BAL

Nicky Post: ‘Ik ben juist blij dat ik van studie moest veranderen.

Anders was ik nu nog naar kleurverschillen in de grond aan het turen’ 16

Foto: Yvonne Compier

en loser. Zo voelde Nicky Post (22) zich toen ze tijdens een veldwerkexcursie het bericht kreeg dat ze het vak academische vaardigheden niet gehaald had. Een doodsvonnis voor haar studie oudheidkunde.

Aan het begin van het jaar was ze zo enthousiast begonnen. Hoewel ze op het vwo niet goed in geschiedenis was, was het wel haar favoriete vak. Haar interesse in de oude Grieken en Egyptenaren bracht haar naar de VU. Daar bleek al tijdens de eerste periode dat ze geen talent had voor een verplicht vak. “Ik ben niet zo handig in het academisch schrijven. Al die regeltjes en manieren om te annoteren.” Een deel van de opleiding viel ook tegen. Archeologie bijvoorbeeld: “Ik had daar zo’n Indiana Jones-idee bij. Maar de praktijk is dat je vooral naar kleurverschillen in de grond staart.” Stoppen met haar studie vond ze geen optie. “Ik wist ook niet wat ik anders moest gaan doen.”

nr 11 — 25 januari 2017

ADVALVAS

ONDERWIJS

Emily van Waardenburg: ‘Ik merk dat dit me beter ligt’

‘Mijn cijfers waren bagger’

Ook Emily van Waardenburg (21) liep al in de eerste perioden vast in haar studie. “Sinds de derde klas middelbare school wilde ik psychologie gaan studeren. Ik had zo’n ideaalbeeld in mijn hoofd van hoe ik later een psycholoog met een divan zou worden.”

De student die normaal vlot leert, had veel moeite met statistiek en biologie. “Het interesseerde me gewoon niet, ik kon de informatie op papier niet linken aan de praktijk.”

Bijkomend probleem was dat de vakken meteen twee perioden duurden. “Het was zo naar dat ik zelfs moeite had om naar de universiteit te komen. Ik vroeg me echt af wat ik hier aan het doen was.” En een groot nadeel was dat al haar studiegenoten juist veel interesse in dat deel van de studie hadden. “Mijn cijfers waren bagger, maar mijn vriendinnen vonden het allemaal makkelijk. Was ik nou zo achterlijk?”

‘Ik hou van uitstellen’ “Ik had geen reden om aan te nemen dat ik mijn studie niet zou kunnen halen”, vertelt Jorian de Jonge (21). “Ik had zelfs een zeven voor scheikunde op mijn eindlijst.” Hij begon vorig jaar bij science, business and innovation (sbi) omdat hij zowel exacte vakken als economie leuk vond.

Van tevoren had hij zich voorbereid door een matchingsdag te doen. Eenmaal op de VU bleek het exacte deel van

ADVALVAS

nr 11 — 25 januari 2017

Foto: Peter Gerritsen

zijn studie zwaarder dan gedacht. “Mijn eerste tentamens waren nog geen slagveld, maar daarna ging het slechter.”

Wat niet meehielp, was dat hij slechte studiegewoonten bleek te hebben. “Ik houd van uitstellen, maar bij deze studie moet je echt alles bijhouden. Anders loop je heel snel achter de feiten aan.” Zijn nieuwe studentenleven trok ook zijn aandacht. “Sporten, een nieuwe stad leren kennen, stappen. Ik vond alles belangrijker dan keihard werken om mijn studie te halen. Ik ging zelfs tussendoor drie weken naar Oostenrijk om daar als skileraar te werken.”

‘Ik wilde mezelf bewijzen’ Psychologiestudent Van Waardenburg bleef twijfelen.

Toch besloot ze om het jaar af te maken. “Ik wilde bewijzen dat ik het wel kon. Bovendien wilde ik een goede, geïnformeerde keuze maken. Persoonlijkheidsleer en ontwikkelingspsychologie vond ik heel leuk, die vakken haalde ik met gemak. Maar ik moest biologie en statistiek voor de zomer herkansen en vervolgens in het tweede jaar nog een ronde doen. Daar zag ik erg tegenop.”

Ze besloot de herkansingen en het dreigende negatief studieadvies te omzeilen en zich alvast bij een andere studie in te schrijven. Juist het feit dat ze de minder exacte vakken met plezier haalde, gaf haar het gevoel dat ze wel op de universiteit thuishoorde.

17

Studieloopbaan “Psychologie lag mij gewoon niet zo. Ik moest mijn oude ideeën over mezelf en de studie loslaten. Omdat ik zo lang gedacht had dat ik dit vak zou gaan doen, vond ik dat moeilijk.”

Nu ze een jaar later communicatiewetenschap studeert, is ze blijer. “Ik merk dat dit me beter ligt. Als ik nu de stof aan iemand uitleg, weet ik waar ik het over heb. Ik dreun het niet meer uit mijn hoofd op. Zelfs statistiek heb ik dit jaar dik gehaald. En nu ben ik er voor altijd vanaf.”

‘Ik ga niet meer stappen’ Sbi-student De Jonge was op de VU toen hij online zag dat hij één herkansing te veel niet gehaald had. “Ik

voelde me ellendig omdat ik door had willen gaan. Maar tegelijkertijd viel er een last van mijn schouders. De hele tijd had ik het gevoel dat ik mijn punten moest halen.”

Hij besloot om te onderzoeken welke studie wel bij hem paste. Het werd bestuurs- en organisatiewetenschap. De Jonge leerde van zijn fouten. “Ik zit nu veel vaker op de VU om samen met studiegenoten te werken. En ik houd alles goed bij. Ik ga niet stappen met mijn vrienden als ik eigenlijk moet leren. Mijn studie gaat voor.”

De Jonge adviseert studenten met slechte cijfers om te onderzoeken of ze hun studie wel interessant genoeg vinden om daar jaren mee door te gaan. “Als je niet alles opzij wilt zetten om je studie te halen, dan gaat het moeilijk worden. Er is niets mis mee om voor iets anders te kiezen.”

‘Ik heb die hoogleraar vervloekt’ De eerste periode dat Post met oudheidkunde gestopt was, baalde ze flink. Ze besloot om geschiedenis te gaan studeren en zich binnen die opleiding op de oudheid te richten. Bij het eerste vak van de studie geschiedenis trof ze dezelfde hoogleraar die haar voor de zomer niet had laten slagen. “Ik heb hem in het begin vervloekt, ik had echt het gevoel dat hij mij mijn studie afgenomen had.” Dat werd nog spannend toen zij voor een cruciaal hertentamen vlak voor zijn neus zat. “Ik werd zo zenuwachtig van hem dat ik vroeg of ik achter in de zaal mocht gaan zitten.”

Dit keer haalde ze het vak op het nippertje. Daarna ging het snel beter en had ze geen herkansingen meer. Haar interesse in de oudheid nam bij Post met elk studiejaar af. Ze doet tegenwoordig de master cultuurgeschiedenis van modern Europa in Utrecht.

De hoogleraar die haar indertijd een onvoldoende gaf, is ze nu dankbaar.

“Ik zit veel meer op mijn plek. Als je van de middelbare school komt, weet je nog niet wat bij je past. Ik ben juist blij dat ik van studie moest veranderen. Anders was ik nu nog naar kleurverschillen in de grond aan het turen.”

Stoppen of doorgaan?

Jorian de Jonge: ‘Er viel een last van mijn schouders’ 18

Foto: Yvonne Compier

Eerstejaars die zich vóór 1 februari uitschrijven, hoeven hun ontvangen aanvullende beurs en het bedrag voor de ov-jaarkaart niet terug te betalen. Een belangrijke datum dus als je niet weet of je voldoende studiepunten gaat halen. Vooral omdat een negatief bindend studieadvies betekent dat je je drie jaar niet voor dezelfde of soortgelijke opleiding aan de VU mag inschrijven.

Toch adviseert Tinka van Hulzen, studieadviseur bij rechten, niet elke student die op een negatief advies afstevent om meteen te stoppen.

“Als je na twee perioden nog helemaal geen vak gehaald hebt, is de kans klein dat je door naar het tweede jaar kunt. In alle andere gevallen hangt het van de situatie af.”

De studenten die ze spreekt, zijn meestal optimistisch. Ze denken dat ze het wel gaan redden. “Maar vier tentamens in één periode doen, is ook niet wenselijk. Dan loop je continu achter de feiten aan.”

Een gesprek met de studieadviseur is bij deze keuze altijd nuttig.

Zo adviseert Van Hulzen studenten die moeite hebben met plannen om een Studieversnellingsgroep op de VU te volgen. En wie zwaarwegende omstandigheden heeft die studievertraging veroorzaken, kan uitstel van het bindend studieadvies aanvragen. nr 11 — 25 januari 2017

ADVALVAS

ingezonden mededeling

E: usr@vu.nl | FB: StudentenraadVU | HG StudentenDOk, kamer OD-12

Zakaria Nafid

De universitaire studentenraad is het medezeggenschapsorgaan van en voor studenten van de VU. De raad houdt zich vooral bezig met de kwaliteit en toegankelijkheid van het onderwijs en het studentenbeleid van de VU. De raad overlegt hierover geregeld met het college van bestuur.

Je wilt toch niet betalen voor een toelatingstoets!

De Vrije Universiteit kent 50 bacheloropleidingen en 162 masteropleidingen.

Deze opleidingen zijn niet voor iedereen toegankelijk. Sterker nog, elke wetenschappelijke opleiding stelt toelatingseisen. Het is natuurlijk helemaal niet raar dat je moet aantonen dat je het niveau van een master aankunt en dat je gemotiveerd bent. Je moet gewoon moeite doen om te kunnen beginnen aan een masteropleiding en dat is terecht. Maar de ene studie stelt meer eisen dan de andere. En wat helemaal vervelend is als die toelatingseisen jou geld kosten, zoals bij de Engelstalige masteropleidingen het geval is.

In het Onderwijs- en Examenreglement staan de toelatingseisen vermeld. Je moet aantonen dat je de Engelse taal beheerst door met goed gevolg een examen af te leggen. Huh, een examen, wat voor examen is dat? De VU noemt vier examens en bijbehorende scores, waarmee je kunt aantonen dat je het Engels goed beheerst, namelijk; IELTS (6.5), TOEFL paper based test (580), TOEFL internet based test (92), Cambridge Advanced English (A, B, C). Het afleggen van deze examens kost geld, veel geld. En daar ben je zelf verantwoordelijk voor. Als student betaal je al collegegeld en geld voor studiematerialen. Je zit er echt niet

op te wachten om ook nog eens een bedrag van ongeveer 100 euro af te tikken voor een toelatingstoets!

Gelukkig kun je vrijstelling krijgen voor een dergelijk examen en dus ook voor de kosten.

Die vrijstelling geldt voor een student die niet langer dan twee jaar voor aanvang van de opleiding: - heeft voldaan aan de eisen van de VU-test Engelse taalvaardigheid TOEFL ITP minimaal met de scores zoals hierboven genoemd, of een vooropleiding in secundair of tertiair onderwijs heeft genoten in een Engelstalig land dat als zodanig is vermeld op de website van de VU, of - die over een diploma in ‘international baccalaureate’ (Engelstalig) beschikt.

Dit lijstje met vrijstellingen hebben wij dit jaar kunnen aanvullen met de studenten die een Engelstalige bacheloropleiding hebben gevolgd aan een Nederlandse universiteit. Door deze vrijstelling kunnen veel studenten doorstromen naar Engelstalige masteropleidingen zonder eerst een examen af te moeten leggen. Dat scheelt veel studenten een hoop geld.

Lobke Min, raadslid lobkemin@studentenraadvu.nl

wat er verder speelt Een selectie uit de onderwerpen waarover de USR nu nadenkt en/ of onderhandelt: • Werving USR 2017-2018. We zijn begonnen met de zoektocht naar onze opvolgers. Heb jij interesse in onderwijs en bestuur? Wij zorgden ervoor dat studenten het recht behouden om meer dan 18 studiepunten per periode te halen, dat ze last-minute mogen blijven intekenen voor vakken, en dat de financiële vergoeding van fulltime bestuurders van studentenorganisaties verhoogd werd. Wil jij ook iets betekenen voor de VU-student? Dan is een USR-jaar misschien iets voor jou!

Mocht je interesse hebben en wil je meer informatie, houd onze Facebookpagina in de gaten. Heb je vragen, stuur ze naar usr@vu.nl.

• Ondersteuning door studentpsychologen. Bij onze volgende vergadering met het bestuur zullen we het ook hebben over de studentpsychologen op de VU. Weten studenten deze wel te vinden en hebben de studentpsychologen voldoende tijd om hun werkzaamheden uit te voeren? Deze vragen bespreken we met het bestuur om de ondersteuning van studenten te verbeteren.

Taalverwerving

Kun je leren praten van een robot?

Gedragsecoloog Wouter Halfwerk probeert zebravinken te leren zingen met een robot. De grote vraag erachter is hoe mensen taal leren.

Door Sanne van Gammeren Illustratie Rob Bömer

V

eel dieren gebruiken geluid om te communiceren, maar lang niet allemaal nemen ze geluiden van elkaar over. Zebravinken doen dat wel en kunnen daarom wellicht meer inzicht geven in de vraag hoe mensen leren praten.

In het aanleren van taal lijken zebravinken namelijk meer op ons dan apen. “Er zijn maar weinig dieren die geluiden leren van elkaar”, vertelt gedragsecoloog Wouter Halfwerk. “Apen doen dat bijvoorbeeld niet. Die leren klanken uit zichzelf. Een aap die in isolatie is opgegroeid maakt hetzelfde geluid als een aap in een kolonie.”

Jonge mannetjeszebravinken leren zingen van hun vader. Dat gebeurt als ze tussen de dertig en negentig dagen oud zijn. Daarom zijn Halfwerk en zijn collega’s geïnteresseerd in wat er gebeurt als je in die periode de vogels op het verkeerde been zet met behulp van een robot.

Wild plan Halfwerk is lang niet de enige wetenschapper die onderzoek doet met zebra-

20

vinken. Omdat de neurale processen bij een lerende zebravink lijken op die van een baby die taal leert, doen onderzoekers over de hele wereld proeven met deze vogels. Voor dit onderzoek werkt Halfweg samen met taalwetenschappers en biologen uit Leiden en Berlijn.

De onderzoeksvraag van Halfwerk is: waarom gebruiken mensen en zebravinken verschillende zintuigen als ze leren praten? Leren ze sneller praten of zingen als ze kijken en luisteren tegelijk? “Zebravinken maken verschillende bewegingen met de snavel, afhankelijk van de klank.

Voor een bepaalde klank kan het helpen de snavelbeweging van de ouders te zien, maar voor andere hoeft het niet uit te maken”, legt Halfwerk uit.

Om dat te onderzoeken zet hij robots in.

“Ons plan is nogal wild: wat we willen doen, is voor een echte vogel fysiek niet mogelijk.” Een opgezette vogel dient als huls en de robot kan snavel- en kopbewegingen nadoen. “Bij een robot heb je als onderzoeker alle controle over het gedrag van je subject. Een echte vogel doet misschien meer dan alleen zingen als hij samen met de jonge vogel is”, zegt Halfwerk.

Vader weggehaald De robotvogel moet eerst het geluid produceren en daarna pas zijn snavel bewegen, zodat je eerst het geluid hoort

Prijs en beurs Gedragsecoloog Wouter Halfwerk (35) kreeg het afgelopen jaar de Heineken Young Scientists Award voor de Milieuwetenschappen 2016 voor zijn creatieve onderzoek naar menselijke verstoringen van communicatie tussen dieren in de natuur en een beurs van het Human Frontier Science Program (hfsp.org) voor dit onderzoek naar leren door middel van verschillende zintuigen bij zebravinken. nr 11 — 25 januari 2017

ADVALVAS

wetenschap

en dan pas de beweging ziet. “Alsof je een soort vertraging hebt”, voegt de onderzoeker toe. “We verwachten dat de jongen slechter leren van de vertraagde robot, of dat ze het liedje niet goed kopiëren. Aan die twee maten kunnen we het leergedrag afmeten.” Het slecht leren van een liedje kan negatieve invloed hebben op het krijgen van een partner.

De vader van de jongen wordt na de eerste dertig dagen weggehaald, zodat hij de jongen in de periode daarna niet kan leren zingen. Is dat niet verschrikkelijk voor die arme zebravinkjongen? Halfwerk: “Pas als ze zelfstandig kunnen eten, worden de jongen zonder ouders gehuisvest. We nemen aan dat deze aanpak niet al te veel ongerief met zich meebrengt en dat de kennis die we met het experiment opdoen hier voldoende tegen opweegt.”

En zoals bij alle dierexperimenten kijkt een dierexperimentencommissie mee naar de ethische kant van de proeven.

moeten opvoeden. Dit om te willen weten hoe baby’s lipbewegingen en geluiden combineren tijdens het leren”, fantaseert Halfwerk. “Maar dat kan natuurlijk niet, dus we gebruiken zebravinken.”

En hoewel de zebravink dus model staat voor de mens in veel onderzoek naar taalverwerving, zijn er natuurlijk ook grote verschillen. Halfwerk: “Ik heb Chinese les gehad en dan zeggen ze: je moet je tong zó tegen je gehemelte houden,” doet de onderzoeker murmelend voor, “en zo moet je dan je klank aanpassen. Mensen gebruiken aanwijzingen en kunnen instructief leren. Ja, dat kan een vogel hoogstwaarschijnlijk niet.”

Wegbranden

Halfweg heeft nog genoeg plannen om zijn taalonderzoek met robots en zebravinken uit te breiden. “Bijvoorbeeld door de robot naar een jonge zebravink toe te bewegen. Of dat we de robot kunnen verplaatsen als een jong iets roept. De ‘Ons plan is nogal mogelijkheden zijn eindeBabbelfase wild: wat we willen loos.”

De fasen waarin de zebradoen, is voor een En na dit onderzoek zou vinken leren zingen zijn echte vogel fysiek Halfwerk het liefst in de vergelijkbaar met de niet mogelijk’ hersenen van de zebrastadia waarin baby’s leren vinken kijken, om te praten: “Er is een periode weten wat er daar precies dat baby’s nog niet zelf gebeurt tijdens het leren: praten, maar wel al gelui“Vroeger deden ze onderden leren”, zegt Halfwerk. zoek door bepaalde hersengebieden “Daarna komt de babbelfase waarin ze simpelweg te vernietigen. Toen zeiden ze geluiden produceren die nergens op gewoon: Dit is het hersengebied waar zang lijken. Vervolgens is er een fase waarin wordt opgeslagen, dat branden we gewoon de geluiden steeds meer de vorm gaan weg. En kijk, hij kan niet meer zingen.” krijgen van spraak. Dat ondergaan zangDaar kom je tegenwoordig als bioloog niet vogels allemaal ook.” meer mee weg, maar nog steeds worden Het valt tegen hoeveel experimenteel vogelhersenen in plakjes gesneden als onderzoek er bij mensen is gedaan naar wetenschappers hersenactiviteit willen hoe ze leren praten. “Als je experimenmeten. Halfwerk doet dat overigens ten op mensen zou kunnen doen, dan niet, maar een partner in het onderzoek zouden we een baby met een robot wel. “Maar we zijn aan het kijken of we kunnen werken met fMRI-scans [functional Magnetic Resonance Imaging, red.] of een nieuwe techniek calcium imaging.

Dan kan de vogel blijven leven.”

Sanne van Gammeren is student-reporter.

ADVALVAS

nr 11 — 25 januari 2017

21

Docentvergoeding

Per collegeuur betalen is eerlijker

Door het onderwijsbudget te verdelen op basis van studiepunten, loop je kans een koekjesfabriek te worden. De economische faculteit gebruikt al veertig jaar collegeuren als maatstaf.

Door welmoed visser illustratie rob bömer

22

H

diploma stimuleert afdelingen om het oe verdeel je het budget zichzelf op onderwijsgebied zo gemakvoor onderwijs op een kelijk mogelijk te maken: grote hoorcolgoede en eerlijke manier ? leges, multiplechoicetentamens, een Dat is een vraag waarmee dunne scriptie, en hoppa, weer een bak veel faculteiten worstelen. studiepunten en een diplomavergoeding Universiteiten krijgen hun binnen. Ook daar bewijs je de kwaliteit geld voor onderwijs van van het onderwijs natuurlijk geen dienst het ministerie op basis van ingeschremee. ven studenten, diploma’s en promoties.

Daarom ontwierp oud-decaan Nico van De VU heeft voor de interne verdeling Straalen een nieuw model voor de verdenaar faculteiten het aantal ingeschreven ling van het onderwijsbudget bij Aard- en studenten vervangen door behaalde Levenswetenschappen studiepunten. en Exacte WetenschapDus lijkt het voor faculIn dit nieuwe model teiten logisch om dat ‘Afdelingen krijgen pen. krijgen afdelingen hun systeem door te vertalen tijd, geen geld’ vergoeding op basis van naar afdelingen en deze de colleges, werkgroepen ook af te rekenen op en andere onderwijsvorhoeveel studiepunten men die ze daadwerkelijk en diploma’s er behaald hebben gegeven. Een worden. En dat gebeurt bij logische stap, maar het veel faculteiten ook, onder lijkt wel alsof Van Straalen meer bij Sociale Wetenhet afgelopen jaar een wiel schappen. heeft zitten uitvinden waar zijn collega’s Maar als je de mensen die de studiepunin het hoofdgebouw al veertig jaar mee ten uitdelen direct per studiepunt afrerondrijden. kent, krijgen ze er belang bij om zoveel mogelijk punten uit te delen en dat komt de onderwijskwaliteit niet ten goede, Vreselijk oneerlijk observeert oud-economiedecaan Harmen Bij de economische faculteit heet dit het Verbruggen. Het gevolg is een koekjesfaTeaching Load Model. Verbruggen heeft briek en die wil je niet. het nagezocht: “Het was in 1976 dat ik van de toenmalige decaan opdracht kreeg een model te ontwerpen waarin we het geld Gemakzuchtig onderwijs voor onderwijs eerlijker zouden verdelen.

Een ander bezwaar is dat het aantal studiepunten niet altijd overeenkomt met Daarvoor was de verdeling gebaseerd op macht en aanzien: als je geld nodig de inspanning die een docent voor een had, ging je even bij de decaan of het vak levert. Werkcolleges en practica levevakgroephoofd langs. Dat was vreselijk ren qua studiepunten weinig op, terwijl oneerlijk, maar zo werkte het overal op de ze relatief veel inspanning van docenten universiteit. Binnen faculteiten zijn hiervergen. Financiering per studiepunt en

nr 11 — 25 januari 2017

ADVALVAS

onderwijs

verdelingsmodel gebruikt. Dan kan de manier waarop je het geld verdeelt maar het best zo transparant mogelijk zijn.”

Hoe gaan ze bij economie om met kleine vakken? Mogen die blijven bestaan?

Verbruggen: “Als een vak jarenlang niet meer dan vijftien studenten trekt, dan kunnen we dat niet blijven financieren.

De ondergrens ligt rond de 25 studenten.” Dat betekent dus dat docenten hun vak moeten verkopen, anders lopen de studenten weg, maar dat komt de kwaliteit van het onderwijs waarschijnlijk ten goede.

Figuur 1: Teaching Load Model

vak al twintig jaar geeft. Het model wordt precies bijgehouden door de financiële afdeling, daar vindt de reality check plaats of er niet te veel tijd en dus geld wordt uitgegeven en of er genoeg studenten voor een vak zijn.

Vak verkopen over heel wat conflicten uitgevochten.”

Het Teaching Load Model komt er kort gezegd op neer dat er een vastgesteld aantal uren is voor vakken, onderverdeeld in een vaste voet van twintig uur per vak en tijd voor de college-uren: voor hoorcolleges vier uur per uur college, voor werkcolleges tweeëneenhalf uur per uur college, voor vaardigheidsvakken één uur per college-uur en voor tentaminering één uur per student. Afdelingen krijgen tijd, geen geld, benadrukt Verbruggen. “Geld kun je oppotten, tijd niet.”

Het afdelingshoofd heeft een kleine marge om te schuiven. Wat meer tijd naar een beginnend docent bijvoorbeeld en wat minder naar de hoogleraar die het

ADVALVAS

nr 11 — 25 januari 2017

Tom Groot, afdelingshoofd Accounting, vindt het prettig dat hij op elk moment kan zien hoe zijn afdeling ervoor staat qua onderwijsbudget. Controller Henk Paus houdt alles precies bij. “Toen ik hier vijf jaar geleden kwam werken, betwijfelde ik of ik veel met die spreadsheets met vakken en uren zou doen, nu weet ik dat het de kern van ons systeem is”, zegt Paus. “Elke afdeling krijgt dezelfde vergoeding voor een vergelijkbare onderwijsactiviteit. Daardoor krijg je een eerlijke verdeling van middelen. Bovendien geeft het grip op het onderwijsproces.”

Sommige wetenschappers en studenten verzetten zich tegen de kwantificering van alles op de universiteit. “Maar”, zegt Groot, “je krijgt niet meer geld als je geen

Zenuwachtig gedoe De economische faculteit verdeelt haar onderwijsbudget al veertig jaar op basis van college-uren. Als een model het zolang volhoudt, dan voldoet het, zou je zeggen. Maar er bleef ook altijd discussie. “Voortdurend”, zegt oud-economiedecaan Harmen Verbruggen op de vraag of er weleens wetenschappers aan zijn bureau stonden die vonden dat hun vak meer tijd en geld verdiende. “En dan zei ik altijd: we nemen het mee.”

Afdelingshoofd Accounting Tom Groot: “En eens in de vier jaar stellen we bij Feweb vast of het model nog voldoet. Ik heb dat nu vier keer meegemaakt. Het is altijd een zenuwachtig gedoe. Er zijn altijd mensen die alternatieve modellen hebben bedacht - het zijn tenslotte economen, modellen maken is hun vak-, maar die blijken vaak heel ingewikkeld. In de praktijk schuiven we weleens wat met de verdeling of passen we de normen aan, maar de structuur van het model is al die tijd hetzelfde gebleven.”

23

MET STATIEGELD ZOU HIER

© ONEforONE / Stefan van der Kamp

advertentie

80%

MINDER ZWERFVUIL HEBBEN GELEGEN

TEKEN NU DE PETITIE! TINYURL.COM/ST4TI3GELD OP 14 FEBRUARI BIEDEN WE DE PETITIE AAN IN DE TWEEDE KAMER. SAMEN GAAN WE HET VERSCHIL MAKEN: EENMALIG IS SCHANDALIG! PLASTICSOUPSURFER.ORG FACEBOOK.COM/PLASTICSOUPSURFER

PSS 205x264mm.indd 1

19-01-17 18:44

Dick de Gilder hoofddocent organisatiewetenschappen en voorzitter onderdeelcommissie Sociale Wetenschappen

opinie

‘Werkdruk personeel is te hoog’

Faculteiten moeten meer docenten aanstellen en tijdelijke contracten verlengen om de werkdruk te verlichten, vindt Dick de Gilder.

E

TEkST EN FOTO DIRK DE HOOG rvaart u zelf dat de werkdruk hoog is? “Ja, dat ervaar ik op mijn eigen faculteit, maar ik hoor het ook binnen de ondernemingsraad. Bijna elke docent werkt meer uren dan zijn of haar aanstelling. Vaak ’s avonds en in het weekend.

Ik heb een aanstelling voor vier dagen maar werk wel elke week tien tot vijftien uur extra. Als ik zaterdags nog even een mailtje naar een collega stuur, krijg ik vaak binnen een half uur antwoord. Dus zij doen dat ook. Het lijkt of iedereen dat normaal vindt.”

Hoe komt dat? “De afgelopen vijftien jaar is het aantal studenten enorm gestegen, maar er is minder personeel gekomen. Aan de VU voelen we ook nog de gevolgen van de grote reorganisatie van de diensten. Ict-systemen zouden een deel van het werk overnemen, maar dat is niet in alle opzichten gelukt. En docenten hebben er meer taken bijgekregen. Zo is er nu extra aandacht voor de bewaking van de onderwijskwaliteit. Nu moet ik bij elk tentamen een verantwoording opstel-

ADVALVAS

nr 11 — 25 januari 2017

len over hoe de toets is opgezet. Dat is substantieel extra werk, maar ik krijg er geen extra tijd voor.”

Worden mensen ziek van hun werk?

“Dat is lastig te zeggen. De motivatie onder docenten is hoog en ze melden

‘Voorkom dat ze omvallen’ Bijna tachtig procent van de docenten op universiteiten vindt de werkdruk te hoog, blijkt uit een recente enquête van vakbond FNV Overheid en de Vawo. De helft van de docenten zegt zelfs lichamelijke en psychische klachten door het werk te hebben.

Bij het ondersteunende personeel zijn de klachten over de werkdruk nauwelijks minder. Dick de Gilder, voorzitter onderdeelcommissie Sociale Wetenschappen, vindt het tijd voor actie.

zich niet snel ziek. Ze zijn ook moeilijk te vervangen als ze college moeten geven. Maar soms vallen mensen om. Op mijn faculteit zijn verschillende mensen langdurig ziek, mede door burnouts. Probleem is dan weer dat er geen geld is om vervangers aan te stellen. Dus neemt de werklast voor de anderen toe. Je moet uitkijken dat je dan niet in een vicieuze cirkel terechtkomt en hele afdelingen omvallen. Dus geef geld voor vervanging bij langdurige ziekte.”

Wat moet er verder gebeuren?

“Er moeten meer docenten komen. Dat kunnen deels ook juniordocenten en student-assistenten zijn die taken overnemen van drukbezette wetenschappers. Een ander punt is dat tijdelijke contracten van vooral jonge docenten vaak niet worden verlengd, terwijl hun inzet wel nodig blijft. Onzekerheid over baan en inkomen is een van de belangrijkste stressfactoren, blijkt uit alle literatuur op dit gebied. Dus probeer die zekerheid wel te bieden.”

Dick de Gilder

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

25

Democratisering

‘De leden van het college van bestuur moeten voortaan worden benoemd door de ondernemings- en studentenraad’, zo luidt een aanbeveling uit het rapport van de commissie-Democratisering.

Medezeggenschap wil zelf bestuurders benoemen e commissieDemocratisering werd ingesteld door de medezeggenschapsraden na de onrustige tijden Cultuurverandering waarin onder meer de Niet alleen de structuur van het bestuur Verontruste VU’ers en moet veranderen, maar vooral de de actiegroep Titanic het bestuur ervan cultuur. De autonomie van docenten en beschuldigden de universiteit te hebben wetenschappers hoort een belangrijk veranderd in een koekjesfabriek. uitgangspunt te zijn, níet de van bovenaf Samen met het college van bestuur werd opgelegde onderwijs- en onderzoeksplanin voorjaar 2016 een universiteitsbrede nen. Een voorwaarde voor autonomie raadpleging onder het personeel en de is transparantie van het bestuur. Alle studenten gehouden. De uitkomsten relevante beleidsstukken en de notulen van de raadpleging waren van bestuursvergaderinniet eenduidig. Er was gen horen op het VU-net bijvoorbeeld verdeeldgepubliceerd te worden.

‘Autonomie van heid over de vraag of de En de universitaire rector direct gekozen moet docenten en gemeenschap moet de wetenschappers worden. Maar er sprak wel gelegenheid krijgen in een moet een een duidelijk verlangen vroegtijdig stadium mee te belangrijk uit naar meer decentralidenken en te praten over sering van de besluitvoruitgangspunt zijn’ belangrijke beslissingen. ming, transparantie van Zo stelde OR-voorzitter het bestuur en meer autoLaura Henderson tijdens nomie voor de docenten. de presentatie van het Het recente rapport van rapport voor voortaan vlak de commissie-Democratisering zet deze na de zomer universiteitsbreed te praten wensen om in dertig concrete aanbeover de verdeling van het geld voor het velingen, zoals meer zeggenschap bij volgende jaar. Nu gebeurt dat alleen in benoeming van bestuurders. Nu worden het bestuurlijke circuit aan de hand van de leden van het college aangesteld de Kadernota, waarin de hooflijnen van door de raad van toezicht. Ook de leden het financiële beleid staan. Maar zo’n

26

Peter Gerritsen

D

DOOR DIRK DE HOOG

van het faculteitsbestuur zouden door de medezeggenschap moeten worden benoemd in plaats van door het bestuur, zoals nu het geval is. En er zou een student als toehoorder in het college van bestuur moeten zitten, net als bij faculteitsbesturen.

OR-voorzitter Laura Henderson nota hoort gewoon beschikbaar te zijn voor alle medewerkers en studenten.

Henderson stak de hand ook enigszins in eigen boezem. Als de medezeggenschapsraden meer invloed en macht willen hebben, moeten ze ook echt

nr 11 — 25 januari 2017

ADVALVAS

campus

onderwijs

So you think you can teach Wie weet van een hoorcollege een inspirerende sessie te maken? Student-reporter Joeke Berg schuift aan. Deze keer: het hoorcollege communicatieklassiekers van Jan Kleinnijenhuis. representatief zijn voor de universitaire gemeenschap. Nu zitten in de ondernemingsraad nauwelijks hoogleraren en weinig wetenschappelijk personeel. Ook de studentenraad heeft moeite genoeg leden te vinden. Afgelopen jaar waren er zelfs geen verkiezingen bij gebrek aan voldoende kandidaten.

Inhoud voorop bij verdeling geld Een democratischer universiteit is natuurlijk mooi, meer er moet wel wat te besturen zijn. En dan gaat het vooral om het beschikbare geld. Ook daar doet de commissie voorstellen voor. Bij de verdeling van het geld hoort de inhoud voorop te staan in plaats van studiepunten, diploma’s en andere rendementscriteria.

Dus benoem per faculteit de inhoudelijke speerpunten en stel daar voor vijf jaar een gegarandeerde hoeveelheid geld voor beschikbaar, zodat meer stabiliteit en zekerheid ontstaan.

Maar de commissie zegt zelf al dat geld verdelen een ingewikkelde kwestie is, vooral omdat het vaak om bezuinigingen gaat. Als je geld in overvloed hebt, is het niet zo moeilijk om iedereen blij te maken.

De aanbevelingen in het rapport zijn met nadruk concept-ideeën die nog uitgewerkt moeten worden. Dat gaan de ondernemings- en studentenraad in ieder geval op woensdag 25 januari doen in de Gezamenlijke Vergadering.

Zie interview met raadsleden over de uitkomst van Gezamenlijke Vergadering op advalvas.vu.nl>nieuws Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 11 — 25 januari 2017

De duidelijk zeer bedreven spreker 09-01-2017|MF-FG1. Veel studenten loodst de zaal enthousiast door de maken begin 2017 duidelijk werk van hun stof heen. In zijn geestdrift vergeet goede voornemens. Op de eerste collegehij regelmatig de microfoon, die hij dag van het nieuwe jaar is het opvallend ongeveer ter hoogte van zijn middel druk op de VU en ook de grote hoorcollein zijn hand houdt, naar zijn mond gezaal in de medische faculteit puilt aan te brengen. Maar dat het einde van de middag doet niets af aan het nog uit. Zelfs het balkon verhaal dat hij door zijn zit vol. Deze eerstejaars bevlogenheid prima over communicatiewetenBevlogen, veel het voetlicht weet te schap krijgen vandaag brengen. Kleinnijenhuis gezelschap van de premas- interactie met de loopt geregeld de zaal terstudenten die vers zaal in voor een klein duetje aanhaken. Opleidingscomet een student en ördinator Anita van Hoof reageert bijna uitzinnig komt hen even persoonlijk Onoverzichtelijke op correcte antwoorden welkom heten voordat zij sheets die hij terugkrijgt van zijn het woord geeft aan Jan toehoorders. “Kijk! Kijk!

Kleinnijenhuis. De hoogKijk! Zien jullie wat hij leraar begint zijn college doet?! Dit is heel mooi! met een bemoedigende Een prachtig voorbeeld boodschap aan de nieuvan hoe verhalen in je welingen: “Dit is een voorlijf gaan zitten”, prijst hij een student beeld van wat we noemen een intensieve die onbewust timmergebaren maakt cursus. Om alles te kunnen bijbenen is bij het geven van een antwoord over de het van belang elk college goed voor te stellingen van Luther. Tot grote hilariteit bereiden, maar ook na te bereiden. Voor van de zaal blijkt de hoogleraar ook nog de studenten voor wie dit hun eerste eens een begenadigd Trump-imitator en kennismaking met de universiteit is, zal een ware komiek. dat mogelijk even wennen zijn.”

Kleinnijenhuis volgt duidelijk zijn eigen Kleinnijenhuis neemt zijn studenten mee pad. De sheets, waarop hij af en toe zijn terug in de tijd, op een lange reis langs aandacht richt, kunnen het verhaal klassiekers uit de communicatiewetenniet bijbenen. De meeste dia’s worden schap. “Er wordt al heel lang nagedacht overgeslagen en weggeklikt. Niet echt over communicatie. Zo zal ik jullie laten een gemis, want de enorme hoeveelheid zien dat Aristoteles allerminst verbaasd tekst en het duizelingwekkende gebruik zal zijn geweest over de winst van Donald van kleuren, markeringen, arceringen en Trump en dat Aristoteles bijzonder cursiveringen maken de sheets er niet gecharmeerd zal zijn van de webcareoverzichtelijker op. dienst van de NS.”

+

�

27

PERSONEELSPAGINA

ONDER REDACTIE VAN COMMUNICATIE & MARKETING VU JAARGANG 9, NUMMER 8, 25 JANUARI 2017

LEERGANG ONDERWIJSKUNDIG LEIDERSCHAP

“BUITEN DE LIJNTJES NADENKEN OVER ONDERWIJS”

Hester Glasbeek

Een groep van elf enthousiaste VU-collega’s is in september 2016 gestart met de Leergang Onderwijskundig Leiderschap (LOL). Het is de eerste keer dat de VU deze leergang zelf én in een specifieke VU-editie aanbiedt. “Het geeft ons de gelegenheid om nog meer te focussen op thema’s die voor de VU echt belangrijk zijn. De grote meerwaarde is dat wij met deze leergang verder bouwen aan een netwerk van invloedrijke, bevlogen en verbindende leiders die de onderwijskwaliteit op de VU kunnen versterken”, aldus programmacoördinator Hester Glasbeek.

De Leergang Onderwijskundig Leiderschap is ooit opgezet door de Universiteit Utrecht, die de opleiding in het verleden meerdere keren speciaal voor de VU verzorgde. De huidige VU-editie is gedeeltelijk gebaseerd op het Utrechtse format, maar verder specifiek afgestemd op de situatie binnen de eigen universiteit. Bij het samenstellen van de groep

is gestreefd naar een goede verdeling over alle geledingen. Op een enkele na zijn bijna alle faculteiten vertegenwoordigd. De deelnemers, die zijn voorgedragen door de decaan, dragen momenteel al de verantwoordelijkheid voor een opleiding of hebben een opleidingoverstijgende taak binnen een faculteit.

“Vanuit hun positie als opleidingsdirecteur,

onderwijsportefeuillehouder, hoogleraar of afdelingshoofd zijn zij in staat om invloed uit te oefenen op facultair niveau. De grootste gemeenschappelijke deler van alle deelnemers is echter hun ‘hart voor onderwijs’. Zij beschikken stuk voor stuk over een enorme gedrevenheid om deze opleiding te volgen, zich te ontwikkelen en het onderwijs ook echt

te verbeteren”, legt Hester uit. “Je merkt dat ze iets voor elkaar willen krijgen in hun eigen onderwijsomgeving. Deze leergang biedt de steun, input en tools om dit daadwerkelijk te kunnen realiseren.”

INTENSIEF STUDIEPROGRAMMA

Hester Glasbeek neemt samen met Joyce Brouwer de begeleiding van de groep voor haar rekening. Zij vertelt dat ze bij deze leergang meer de rol van procesbegeleider innemen dan van docent. “In tegenstelling tot de eerdere edities zie je nu in de groep dingen gebeuren die ook iets zeggen over de VU als organisatie. Dat is een sociaal proces en aan ons de

“Je ziet in de groep dingen gebeuren die ook iets zeggen over de VU als organisatie.” taak om dat te begeleiden.” Het intensieve studieprogramma bestaat uit acht 24 uursessies, een studiereis naar Denemarken, coachgesprekken, een assessment en een slotbijeenkomst. De groep stelt zelf een groot deel van het programma samen, dat is de essentie van de leergang. Zo dragen de deelnemers thema’s aan, begeleiden ze programmaonderdelen en regelen gast sprekers.

Hester: “Thema’s die voor de VU hoog op de

agenda staan, komen vanzelfsprekend in elk geval aan bod. Denk bijvoorbeeld aan visies op onderwijskwaliteit en toetsing, academisch burgerschap, diversiteit en talentontwikkeling.” Ze blikt met plezier terug op de sessie waarin de groep een dag lang in de huid van het faculteitsbestuur kroop. “Dankzij een simulatie in een online omgeving kregen zij voortdurend opdrachten en dienden zich onverwachte situaties aan waarop gereageerd moest worden. Dat bleek een hele goede manier om op je eigen leiderschap te reflecteren.”

GROEPSOPDRACHT POSITIEF EFFECT

Een geheel nieuw element in deze VU-editie is de groepsopdracht. Tijdens de startbijeenkomst heeft rector Vinod Subramaniam de deelnemers uitgedaagd gezamenlijk een voorstel te presenteren om het onderwijs VU-breed onderscheidend en betekenisvol te maken. Daarbij is de vraag gesteld wat de gedeelde ontwerpprincipes van de VU zijn.

Aan de groep de uitdaging met ideeën te komen hoe ervoor te zorgen dat die herkenbaar binnen de VU aanwezig zijn. Hester is enthousiast over het feit dat de deelnemers door deze groepsopdracht fungeren als spreekbuis van hun collega’s uit de onderwijsorganisatie. “Die zitten dichter bij het vuur en hebben meer zicht op de praktijk dan het College van Bestuur en hun beleidsmedewerkers. Zo blijkt de groepsopdracht daadwerkelijk een manier te zijn om

de communicatie binnen de verschillende lagen van de VU te organiseren. Dat was ook de doelstelling.”

SLOTBIJEENKOMST

Hester legt uit dat de deelnemers de leergang op 22 september afsluiten met een individuele onderwijsrede over de behaalde resultaten.

“Ieder vertelt wat deze leergang hem of haar gebracht heeft, hoe daar in de huidige functie verder invulling aan gegeven wordt en wat de toekomstplannen zijn. Daarnaast presenteren de deelnemers tijdens de slotbijeenkomst gezamenlijk de resultaten van de groepsopdracht.” Voor het echter zover is, staan nog vier 24-uurssessies en individuele coachgesprekken in de agenda. Tijdens deze gesprekken staat de persoonlijke leervraag centraal. Er is bewust voor gekozen om het coachen los te koppelen, dus de coaches zijn niet degenen die de deelnemers ook beoordelen.

LOL INSPIREERT EN CONFRONTEERT MAAR IS VOORAL LEUK Opleidingsdirecteur Christa Boer (Cardio­ vascular Research Master VUmc) werkt sinds 2007 bij de VU. Ze is van origine wetenschapper maar in de loop der jaren steeds meer richting Christa Boer onderwijs gegroeid.

Net als de andere deelnemers voelt zij een enorme gedrevenheid om het onderwijs beter te maken. “Deze leergang biedt mij de tools waardoor ik binnen mijn eigen organisatie, maar ook campusbreed, kan bijdragen aan veranderingen in het onderwijs. Mijn deel­ name aan deze leergang is een van de meest inspirerende dingen die ik de afgelopen tijd gedaan heb”, vertelt Christa.

Zij legt uit dat dit mede komt door de andere deelnemers en de opleiders. “De groep is interdisciplinair samengesteld en je merkt dat iedere faculteit zijn eigen ‘couleur locale’ heeft.

Dat werkt verruimend en leidt tot het doorbreken van grenzen. Deze leergang is ook avontuurlijk. Niet gehinderd door barrières

krijgen wij steeds de mogelijkheid om buiten de lijntjes na te denken over het onderwijs.

Daar ontstaan hele mooie ideeën uit die gelijk voeding geven voor je dagelijkse praktijk.

Binnen mijn eigen faculteit heeft het al geresulteerd in verschillende initiatieven die ik anders waarschijnlijk nooit verzonnen had.

Ook buiten de 24-uurs sessies weten wij elkaar te vinden om ideeën te toetsen en gebruik te maken van elkaars best practices.”

KAOSPILOT ALS FRAME

Christa noemt de studiereis naar Denemarken een mooi experiment voor een groep die elkaar in november vorig jaar nog niet zo goed kende.

“Wij hebben daar verschillende hoger onderwijsinstellingen bezocht, workshops gevolgd en voorbeelden gezien hoe je onderwijs kunt verbeteren. Voor mij was het bezoek aan Kaospilot in Aarhus het meest inspirerend. Zij bieden een leeromgeving waarin out of the box wordt gedacht over technieken om studenten te motiveren en te betrekken bij maatschappelijke thema’s. Het was echt opvallend om te zien hoe geëngageerd de studenten waren.

Tegelijkertijd was het ook confronterend dat er binnen de VU een hele andere sfeer hangt. Het

heeft ons laten inzien dat je meer uit studenten kunt halen dan wij doorgaans doen. Ik denk dat Kaospilot voor ons als groep een frame heeft gecreëerd om heel anders over dingen na te gaan denken.”

LIEFDE VOOR ONDERWIJS

De ambitieuze Christa is momenteel al bezig met het vervolg van haar loopbaan. “Deels is dat in onderzoek, maar ik merk wel dat ik steeds meer liefde voor het onderwijs voel.

Ik heb een sterke motivatie om binnen de geneeskunde faculteit bij te dragen aan vernieuwing en verbetering. Gesprekken zijn gaande hoe ik dat in mijn loopbaan kan verwerken. Deze leergang is niet alleen ontzettend leuk, maar vooral ook een concrete steun om richting te zoeken.”

Informatie: Hester Glasbeek, h.a.glasbeek@vu.nl

Redactie Personeelspagina > COMMUNICATIE & MARKETING Tekst > STERKTEKSTWERK Fotografie > PETER VALCKX, PETER GERRITSEN Vormgeving > HAAGSBLAUW Reageren > PP@VU.NL

Theater/cabaret/goochelkunst

Eten

Instock Jochem Nooyen Cultuurcentrum Griffioen Jochem Nooyen Influence Dinsdag 14 februari Aanvang 20.30 uur Studenten € 10,Medewerkers VU € 12,50 griffioen.vu.nl

I

n de absurdistische tv-serie Rundfunk speelt hij wiskundedocent Barteljaap, maar Jochem Nooyen is ook goochelaar en illusionist, bijvoorbeeld in De Nieuwe Uri Geller Show.

Per dag zie je 355 keer reclame: evenzoveel pogingen van multinationals om jou te beïnvloeden. Welke trucs gebruiken ze? En wat kunnen wij van hen leren?

Dat doet Nooyen uit de doeken in Influence. Een cabareteske voorstelling over waarom je wél weet welk nootje je eet als er ergens een fuif is, maar níét waarom je die zak in één keer leeg wilt eten.

Eigenlijk wilde Nooyen uitvinder worden, maar de goochelkunst veroverde zijn hart. Verwondering verfrist de blik, vindt hij. “Als theatermaker combineer ik acteren en illusionisme. Ik ben op zoek naar een vorm die spektakel en inhoud samenbrengt.”

Dick Roodenburg publiciteitsmedewerker Griffioen

30

RESTAURANT Instock zet voedselverspilling letterlijk en figuurlijk op de kaart. Voedsel dat in supermarkten de houdbaarheidsdatum nadert, wordt door hen opgekocht. Elke dag improviseren de koks met deze ‘oogst van de dag’. Op een krijtbord staat het menu van de dag met de vegetarische variant. Er zijn ook filialen in Utrecht en Den Haag.

SFEER Binnen is het nieuw en gezellig. De buitenkant ziet er ook leuk uit: ze hebben een terras met vuurfakkels.

ETEN De oogst van de dag bestaat uit een voor-, hoofd- en nagerecht. Als je niet van kiezen houdt, is dit een ideaal restaurant.

Vooraf eten we geblakerde courgette met auberginetartaar. Het hoofdgerecht is klapstuk met gestapelde aardappel, bloemkool, tempura en aardappel/bloemkoolcrème. Daarna eten we een brownie van gerookte chocolade met gebrande lemon curd, zure meloen en sinaasappelgranité. Deze bijzondere combinaties vinden wij erg lekker.

BEDIENING Vriendelijk, met kennis van zaken. De ober vraagt naar allergieën of dingen die je niet lust, daar houdt de kok dan rekening mee. Bij elke gang legt hij precies uit wat er op ons bord ligt.

AANRADER Absoluut. Wil je voor een goede prijs eens iets anders eten en daarbij ook nog eens voedselverspilling tegengaan? Dan ben je hier aan het juiste adres.

PRIJS Goede prijs/kwaliteitverhouding. Een driegangendiner kost 22,50 euro. Voor een biertje van de tap betaal je 2,30.

INSTOCK Czaar Peterstraat 21 instock.nl Mieke Koomen, masterstudent business administration: management consulting

Wil je ook GRATIS UIT ETEN, in ruil voor een restaurantrecensie?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 11 — 25 januari 2017

ADVALVAS

Uilensteders

De lesstof is nog maar het begin Aryana Temar

21 Eerstejaars communicatiewetenschap Rode flat

“

Vier keer ben ik aan een studie begonnen. Daar schaam ik me niet voor. Het zegt niets over mij behalve dat ik een brede interesse heb. En aan elke opleiding heb ik iets gehad.

Na de havo ging ik hbo-rechten doen omdat ik dacht dat het bij mij paste. Dat bleek niet te kloppen. Zo heb ik mezelf beter leren kennen. Bij hbo-toegepaste psychologie heb ik heel goede vrieninnen gemaakt, maar ik vond de studie te makkelijk. Daarom ging ik naar de universiteit. Bij psychologie leerde ik hoe je het beste kunt studeren. Op het hbo bekijk je de opgegeven stof en bij het tentamen moet je het letterlijk herhalen.

Bij een universitaire studie is de lesstof nog maar het begin. Ik haalde net niet voldoende punten om door te gaan. Nu doe ik communicatiewetenschap. Dat vind ik geweldig. Ik leer niet alleen om de vakken te halen, maar vooral om álles uit mijn studie te halen.

Door Floor Bal Foto Peter Valckx

Wil je ook in Uilensteders?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 11 — 25 januari 2017

31

Horecatijgers

Lae

FOTO Yvonne Compier

Sanne

E

r zijn sowieso veel dingen waar ik geen talent voor heb (smalltalk, make-up, duursport, dingen afmaken, het huishouden, vastigheid, nuance) en werken in de horeca hoort daar ook bij. Soms zit ik ze ontzettend te bekijken en te benijden, de echte ‘horecatijgers’. Van die struise meiden inclusief hese stem die met helikopterview zo’n heel café/ koffiezaak onder hun hoede nemen. Ze weten altijd wie er nog geholpen moet worden, wie er al betaald heeft, wie wegens te lang wachten een gratis kopje koffie verdient. Ze kunnen hoofdrekenen en biertjes tappen en mooie latte-art-krullen in lattes schenken. Ze zijn precies de goede combinatie tussen gastvrij en kordaat.

Ze weten van aanpakken. Stevig aanpakken.

Ik heb het tot huilens toe geprobeerd, de horeca. Vond echt dat ik dat moest kunnen. Ik dacht: het ideale leven is wel het leven waar ik drie dagen per week in een koffiezaak werk en de overige dagen schrijf. Bij alle grote koffieketens heb ik gewerkt (voor sollicitaties heb ik wel talent). Bij alle grote ketens ben ik ontslagen. Ik kan het gewoon niet. Met een dienblad lopen lukt me niet. Ook niet na een half jaar proberen, ook niet na extra loop-met-dienbladtrainingen. En dat ik slecht ben in smalltalk is ook al niet handig voor in de horeca. Ik ben gestopt met het proberen toen een collega (wel een horecatijger) me bij mijn schouders pakte, haar gezicht dicht bij het mijne bracht en kordaat en gastvrij zei: “Jij kunt dit niet. Stop gewoon.”

Soms zie ik mezelf in een serveerster. Het wankelen met een dienblad. Hopend op een rustige dag. Afgesnauwd worden door een struise horecatijger in de keuken. Met rode ogen terugkeren, het nog een keer proberen. Stop gewoon, probeer ik naar haar te seinen. Stop. Gewoon.

Sanne Pieters eerstejaars sociologie

32

Lae Schäfer student Comic Design, ArtEZ (Zwolle)

nr 11 — 25 januari 2017

ADVALVAS