Festivalkrant, zondag 7 september by Rob Bömer

festival oudemuziek utrecht zondag 7 september 2014

Wiennerisches Diarium Oorspronkelijke Weense krant, v00r het Weense publiek, sinds 8 augustus 1703

Recensie: Les Haulz et les Bas – Gut zu blasen

FOMU15: een voorproefje

Master of improvisation Stelt u zich eens voor als de techniek om koperen blaasinstrumenten te bouwen sinds de Middeleeuwen niet ontwikkeld zou zijn. Het is moeilijk en enigszins lachwekkend voor je te zien hoe trompettisten met een meterslang instrument zouden hannesen, wat dan al die meters over het symfonieorkest zou hangen, terwijl alle andere instrumentalisten er met gevaar voor eigen leven onder zouden zitten te spelen. Gelukkig zijn die technieken er wel gekomen. Al in de veertiende eeuw maakten ze trompetten met s-vormige buizen, en daar werd in dit concert óók op gespeeld, maar toch waren de rechte trompetten de topattractie van de middag. Het is heel leuk en interessant al dat “Middeleeuws gedoe” eens op een podium te zien en te horen. De buistrompetten, bespeeld terwijl ze hoog in de lucht worden gehouden -ze zouden eens uit elkaar vallen…- een virtuoze solo op een tamboerijn (ja, echt!) en schalmeien, die klinken als doedelzakken zonder zak, en waar ontzettend goed op te improviseren valt, zoals te horen in het concert in de Catharinakerk. Ian Harrison, door andere leden van het ensemble met recht de “master of improvisation” genoemd, presenteerde het concert én zijn ensemble alsof het een jazzband was, en dat kwam over! Hij sprak in het Nederlands, voor veel andere niet-Nederlanders misschien een gevaarlijke keus, maar Harrison kon het, met hetzelfde enthousiasme als waarin hij speelde. Hij zei een aantal keer dat het programma dat ze speelden “gut zu

Een dodenmis voor keizers

Les Haulz et les Bas

blasen” was, en dat was zeker het geval. Het ensemble speelde alles uit het hoofd, wat een grote onderlinge communicatie en een zichtbaar plezier in het spel tot gevolg had, en waardoor het publiek, dat vooral van middelbare leeftijd was, tijdens de swingende cançona Tedesca zelfs een beetje begon mee te wiebelen! Het zou een feest zijn als de dagen tegenwoordig ook met trompetgeschal zouden beginnen, zolang het maar niet te vroeg is. « LES HAULZ ET LES BAS Gut zu blasen za 6 sep 15.00 uur / St.-Catharinaker

Gebroken vioolsnaren in 1 concert Musici 9 3 Tweets #FOMU2014 3 1 Schnitzels 5 3 Stembeurten 3 6 Festivaldagkrant 1 0 0 0

2 4 9 0 5 0

Wie alvast wil weten hoe het Festival Oude Muziek 2015 zal klinken hoeft vanavond alleen maar naar het slotconcert te gaan. Om 20.00 uur betreedt artist in residence van de volgende editie Lionel Meunier met zijn ensemble Vox Luminis het hoofdpodium. Op het programma staat muziek uit het repertoire van de keizerlijke hofkapel: het onbetwiste middelpunt van het Weense muzikale leven. Het is misschien wat raar om een festival af te sluiten met een requiem, maar dit is er dan wel een van keizerlijk niveau. Deze dodenmis van hofkapelmeester Johann Joseph Fux werd voor de eerste keer uitgevoerd op 5 maart 1720, voor de begrafenisplechtigheid voor de weduwe van keizer Leopold I, Eleonora. Ook op begrafenissen van andere leden van de Habsburgse keizerlijke familie klonk deze muziek, en zo kreeg het werk de naam Kaiserrequiem. De componist was meer dan een uitstekend musicus: hij was theoreticus, leraar en organisator van de hofmuziek tegelijkertijd. Toen Fux op 13 februari 741 overleed, stierf het type hofkapelmeester zoals men dat in de barok kende uit. Het ‘Dies Irae’ werd nog één keer uitgevoerd, bij de herdenking van het overlijden van keizer Karel VI in augustus 1743. Maar toen was de Weense hofkapel al duidelijk over zijn hoogtepunt heen. lees verder op pagina 2

Vervolg: Een dodenmis voor keizers

1000 jaar muziek in één seizoen Wilt u ook buiten het Festival Oude Muziek genieten? Kom dan naar een van onze Seizoensconcerten. In het Seizoen 14/15 presenteren we muziek uit de middeleeuwen, renaissance en barok. U zult bekende artiesten tegenkomen, maar er is ook alle ruimte voor jong talent. De formule is even eenvoudig: de mooiste muziek, uitgevoerd door internationale topmusici, op historische locaties verspreid over heel Nederland en België. De publiekslievelingen Emma Kirkby, Ton Koopman en Jordi Savall komen langs, Concerto Copenhagen presenteert Bachs Hohe Messe, en het Tiburtina Ensemble brengt een programma gewijd aan Hildegard. Ook aan de allerkleinste liefhebbers is gedacht: Frank Groothof trekt met zijn kindervoorstelling Ridder Florian het land in. Natuurlijk ontbreekt ook de BachDag niet, dit jaar voor het eerst in het Utrechtse TivoliVredenburg, en als vanouds in het Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam.

Wat Vox Luminis volgend jaar allemaal gaat teweegbrengen houden we nog even geheim, maar een tipje van de sluier willen we al wel oplichten: ook dan zal er een requiem klinken. « FUX: KAISERREQUIEM Vox Luminis & Scorpio Collectief / Lionel Meunier & Simen Van Mechelen zo 7 sep 20.00 uur / TivoliVredenbrug, Grote Zaal

Jordi Savall

En een kleine tip: wist u dat u maar liefst 15% korting ontvangt wanneer u vier seizoenconcerten bestelt? Kijk voor een volledig overzicht van onze concerten in de concertagenda. «

Klaviertijger Naam: Aurélien Delage Geboren: 1979, Angoulême, Frankrijk Woonplaats: Parijs, Frankrijk Studie: Conservatorium van Parijs Persoonlijk motto: ‘Ik verkies iets dat me roert boven hetgene dat me verrast.’ (Couperin) Muzikaal voorbeeld: Gustav Mahler! Zijn werk heb ik als fluitist gespeeld, een grote ontdekking. Rituelen voor het spelen? Ik probeer mijn programma zo effectief mogelijk te structureren om zoveel mogelijk opnames te maken van mijn spel. Na een evaluatie daarvan concentreer ik me op de zeggingskracht en expressiviteit van de stukken die ik heb gekozen.

@oudemuziek

Laat ons weten wat u van het Festival Oude Muziek vindt en praat mee met #FOMU14 Bert van Corler @bvcorler Zo vroeg ben ik nog nooit op pad geweest n t festival #FOMU14 ;-) Zomerschool Johannes Leertouwer in K&W Jakob van Wielink @JakobvanWielink What a tremendous musical joy: @larpeggiata live at the Festival @ oudemuziek in @TiVre_Utrecht! Andrea Liebrand @andrealiebrand Wonderful to be back in @TiVre_Utrecht! And even more spectaculair with the amazing @larpeggiata! #FOMU14 Festival Oude Muziek @oudemuziek Seldom Sene wins International Van Wassenaer Concours 2014. #2 Pallade Musica, #3 Nevermind.

MUFFAT, FROBERGER, KERLL, EBNER, FUX OP KLAVECIMBEL Aurélien Delage zo 7 sep 13.00 uur / Leeuwenbergh

Thea Derks @tdrks Hendrik vanden Abeele traint liefhebbers in Gregoriaans gezang #St. Willibrorduskerk @oudemuziek Joyce Sylvester @joycesylvester Veel te beleven tijdens festival @ oudemuziek @TivoliUtrecht oa finale Internationaal Van Wassenaer Concours en Workshop gregoriaans zingen

Links: De jury en persjury van het Internationaal Van Wassenaer Concours luistert aandachtig naar de deelnemers. Rechts: Duo Frey - La Rotta geven een privé concert. Foto’s: Juliëtte Dufornee

The Harmonious Society of Tickle-Fiddle Gentlemen in de St.-Catharinakerk. Foto: Susanne Vermeulen

Locatie Utrecht St.-Augustinuskerk

et is een parel van de Oude Gracht, de St.-Augustinuskerk. De kerk is ook moeilijk te missen: de enorme Dorische zuilen en het torentje springen in het oog. De kerk werd in 1839 gebouwd als eerste grote Rooms-katholieke kerk na het herstel van de godsdienstvrijheid. Kerken in die periode werden met de steun van de overheid gebouwd, en worden daarom ook wel waterstaatskerken genoemd, naar het ministerie dat toezicht hield op bouw en ingenieurs. Als het om indrukwekkendheid gaat doet het interieur niets voor de grootse gevel onder. Door de grote open ruimte is het gebouw extreem overzichtelijk, maar wat meteen de aandacht trekt is het imponerende hoofdaltaar. Het altaar is ouder dan de kerk, dateert uit 1857 en werd ontworpen door de Gentse Augustijner Prosper Venneman. Een andere aandachtstrekker is de enorme kroonluchter midden in de kerk, met een imposante doorsnede van ongeveer vijf meter. Ooit waren er twee van deze kroonluchters – wat er met de tweede is gebeurd blijft tot op de dag van vandaag een raadsel. Mariakapel Het jongste gedeelte van deze kerk is de Mariakapel aan de rechterzijde van het gebouw, die in 1954 werd ingewijd uit dankbaarheid voor het behoud van de parochie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze aanbouw heeft de constructie van de kerk geen goed gedaan: in de loop der jaren zijn er verschillende scheuren in de muren bij gekomen. Het gebouw wordt nog steeds volop gebruikt: de kerk is dagelijks open en ook wordt er elke dag de eucharistie gevierd. « BYZANTIJNSE MUZIEK ROND DE VAL VAN CONSTANTINOPEL Cappella Romana / Alexander Lingas zo 7 sep 15.00 uur / St.-Augustinuskerk

colofon Redactie: Juliëtte Dufornee (hoofdredactie), Nicolien van der Veer, Jules van der Leeuw RECENSIE: Elianne Ardst EINDREDACTIE: Susanne Vermeulen Vormgeving: Esther de Bruijn, Rob Bömer © Wiennerisches Diarium is de dagkrant van het Festival Oude Muziek 2014

de bezoeker

26 augustus t/m 6 september 2015

Als liefhebber van barok is Hubert Mooiman (17) zeer content met zijn zojuist aangeschafte cd met werken van de Oostenrijkse componist Schmelzer. Hij is met zijn vader naar het festival gekomen. ‘Gisteren hebben daarvan een concert meegemaakt. Normaal gesproken luister ik naar muziek uit andere streken van Europa, Schmelzers werken kende ik nog niet goed. Dus ben ik op zoek gegaan naar deze cd. Het Festival spreekt me wel aan. Er is genoeg muziek uit de barok, gespeeld in mooie stijl en het concertprogramma is wel goed. Wel denk ik dat er iets meer in het programma gevarieerd mag komen. Nu lijkt het soms alsof je luistert naar een live gespeelde cd. Waarom niet wat meer variatie in de stukken en componisten?’

Annegien Poeken (42) heeft haar zoontje Nils (5) meegenomen voor de jeugdvoorstelling Zindering in Pandora van TivoliVredenburg. ‘We willen hem zo vroeg mogelijk een beetje klassieke muziek bijbrengen. We hebben veel zin in deze voorstelling, misschien kan Nils zelf ook nog even meedoen! Thuis luisteren we vooral barok. Ik zou het leuk vinden als Nils later zelf ook een instrument wil leren spelen. Welke? Daar laten we hem helemaal vrij in. Bij mijn ouders worden wel eens huiskamerconcerten georganiseerd. Dan zat Nils met open mond te luisteren, helemaal gegrepen door de muziek. Dat is een goed voorteken. En bijna ieder jaar logeren er wel wat musici van het Festival bij mijn ouders thuis. Dat is hartstikke leuk!’ «

foto: Ola Renska

Festival Oude Muziek 2015: Engeland

Vox Luminis

Save the date! Hoewel het Festival Oude Muziek 2014 nog niet is afgelopen en we ons natuurlijk nog kunnen verheugen op een aantal bijzondere concerten, zijn we achter de schermen al bezig met de 2015 editie: Engeland. Festivalbezoekers kunnen vandaag om tijdens het slotconcert om 20.00 uur in de Grote Zaal alvast een voorproefje krijgen: het Ensemble Vox Luminis van Lionel Meunier zal volgend jaar artist in residence zijn. Op 22 oktober 1957 kopte de London Times: ‘Heavy Fog in Channel. Continent Cut Off.’ De uitspraak, niet van enige humor gespeend, werd een metafoor voor de manier waarop de Britten hun verhouding met het Europese vasteland definiëren: vanuit hún perspectief. Omgekeerd kennen we de Engelse cultuur als al dan niet subtiel afwijkend van de continentale norm, wat dat verder ook moge betekenen. Binnen de muziek had de beroemde chroniqueur Charles Burney het over de muzikale ‘beastialities’, ‘deformities’ en ‘crudities’ van John Blow en anderen: afwijkende elementen die de Engelse muziek zo typisch maken. Halverwege de achttiende eeuw, onder groeiende Italiaanse invloed, vlakten veel van deze onderscheidende trekken definitief uit. In onze verkenning van de Engelse ziel komt in 2015 daarom een sterk accent komt te liggen op renaissance en vroegbarok: we maken een reeks rond Tudor-polyfonie en

Elizabethaanse virginalisten en consortmuziek komen uitgebreid aan bod. Purcell – lieveling van publiek en van musici – zal een belangrijke rol spelen, ook met aandacht voor de theatrale aspecten van de mask. Handel heeft zijn plaats veroverd op de grote podia, daarom besteden we liever aandacht aan zijn concurrenten, onder het motto Out of Handel’s shadow. « FESTVAL OUDE MUZIEK 2015: ENGELAND van 26 augustus t/m 6 september 2015

Elke dag van 18.00-19.30 uur, €25*. Festivalcentrum TivoliVredenburg

* Inclusief hoofdgerecht, een drankje en een kopje koffie toe.

concertladder

herinneringen aan het FOMU

zondag 7 september 2014 9.30 Zomerschool: Johannes Leertouwer & Nieuwe Philharmonie Utrecht Brahms’ Eerste Symfonie / voertaal: Nederlands TivoliVredenburg, Bovenfoyer Grote Zaal € 5 10.00 Festivalcentrum TivoliVredenburg Festivalkassa, cd-verkoop, live streaming, fringeconcerten en meer! 10.00 - 17.00 Oude Muziek Markt TivoliVredenburg GRATIS 10.00 Kunstkammer In coproductie met Kunsthistorisches Museum, Wenen TivoliVredenburg, Cloud Nine GRATIS 10.00 Kinderspeurtocht (5 t/m 10 jaar) TivoliVredenburg € 5 10.00 Cappella di San Nicolaï & Berry van Berkum / Ko Zwanenburg FRINGE Cantatedienst met Vespercantorij Nicolaïkerk GRATIS 11.00 Ensemble Tourbillon / Petr Wagner Finger: virtuoze muziek voor gamba TivoliVredenburg, Hertz € 22 / € 19 / € 10 11.00 Duo Capricci FRINGE Couperin, Telemann, Froberger op blokfluit en klavecimbel KuuB GRATIS kaarten afhalen bij Festivalkassa

11.00 Musica Gloria FRINGE Vivaldi & Telemann, concerti & kwartetten Het Huis Utrecht, Theaterzaal GRATIS 12.30 Johannes Leertouwer & Nieuwe Philharmonie Utrecht Brahms’ Eerste Symfonie TivoliVredenburg, Grote Zaal OPENINGSCONCERT UITFEEST GRATIS 13.00 Klaviertijgers: Aurélien Delage Muffat, Froberger, Kerll, Ebner, Fux op klavecimbel Leeuwenbergh € 18 / € 16 / € 10 13.30 Rondleiding TivoliVredenburg UITVERKOCHT 14.00 Kinderworkshop Hommel maken (6 t/m 12 jaar) TivoliVredenburg, Festivalcentrum € 10 14.00 Ensemble Oriana FRINGE Madrigalen en liederen uit vier seizoenen: Von Reuenthal, Ciconia, Weelkes Molen De Ster GRATIS kaarten afhalen bij Festivalkassa

15.00 Cappella Romana / Alexander Lingas Byzantijnse muziek rond de val van Constantinopel St.-Augustinuskerk € 22 / € 19 / € 10 15.00 Zefiro / Alfredo Bernardini De meester, de leerling en de nieuweling TivoliVredenburg, Hertz € 22 / € 19 / € 10 15.30 Cynthia Miller Freivogel FABULOUS FRINGE Vilsmayr en Biber: leraar en leerling op viool TivoliVredenburg, Pandora GRATIS 15.30 The Scroll Ensemble FRINGE Bach’s Workshop: Bach als improvisator Het Huis Utrecht, Theaterzaal GRATIS 15.30 Winnaar Internationaal Van Wassenaer Concours Verrassingsconcert Grand Hotel Karel V GRATIS kaarten afhalen bij Festivalkassa

16.00 Bernard Winsemius BEIAARDFESTIVAL Biber, Schmelzer en Bach op beiaard Domtoren, Pandhof GRATIS 16.30 Film: Wings (1927) TivoliVredenburg € 5 17.00 Companyia Musical / Josep Cabré Isaac: Missa in festo assumptionis Beatae Maria Virginis Pieterskerk A € 22 / € 19 / € 10 B € 19 / € 16 / € 10 17.00 Les Passions de l’Âme / Meret Lüthi Exotische barok: Schmelzer, Biber, Fux Geertekerk A € 22 / € 19 / € 10 B € 19 / € 16 / € 10 18.00 Wien Cuisine TivoliVredenburg, Festivalcentrum € 25 20.00 Vox Luminis/ Lionel Meunier & Scorpio Collectief / Simen Van Mechelen Fux: Kaiserrequiem TivoliVredenburg, Grote Zaal € 36 / € 32 / € 10

Alles is weer bij het oude Tineke Lodders, voormalig Eerste Kamerlid namens het CDA en waarnemend voorzitter van die partij, was als bestuursvorozitter jarenlang verbonden aan de Organisatie Oude Muziek. Met tevredenheid blikt ze terug op de afgelopen edities van het Festival. ‘Het klinkt wellicht wat simplistisch, maar eigenlijk vind ik het Festival Oude Muziek ieder jaar zó fantastisch. Vorig jaar vierden we het openingsconcert in de Domkerk, dat was een prachtige avond. De musici van Ars Antiqua Austria voerden een prachtige Mis van Georg Muffat.’ ‘Zelf ben ik vooral liefhebber van echt oude muziek. De renaissance en de periode daarvoor. Maar Bach is natuurlijk ook altijd prachtig, en van Vivaldi en tijdgenoten geniet ik ook. Dit jaar was mijn hoogtepunt het concert van opnieuw Ars Antiqua Austria. Onder leiding van Gunar Letzbor speelden ze muziek van Biber, zo indrukwekkend.’ ‘Het Festival is na tien jaar terug in TivoliVredenburg. Alles is dus in feite weer bij het oude, alleen de stoelen in de Grote Zaal zijn groter. Ik ben blij dat het karakter daar grotendeels behouden is gebleven. Het Festival moet het juist hebben van de mix van kleine kerkjes en TivoliVredenburg. Sommigen prefereren de kleinere locaties door de stad. Maar je zou wel gek zijn als je de beschikking hebt over TivoliVredenburg en je zou het niet gebruiken!’ ‘Het thema ‘Habsburg’, dat vind ik een geslaagde keuze. Het is bijzonder om niet een land, maar een geslacht te kiezen en te zien hoe die van invloed zijn geweest op cultuur en vooral muziek. Voor komend jaar verwacht ik veel van het thema Groot-Brittannië. Daar zal alles wel iets strakker, georganiseerder en formeler zijn. Maar dat kan ik ook helemaal verkeerd inschatten. Zeker weet ik in elk geval wel dat ik tot nu toe nog nooit ben teleurgesteld door het Festival.’ «