Concordia

Tim Knol was op 1 juni de eerste artiest die weer live optrad in de theaterzaal. Onstuitbaar zijn ze, volgens hun eigen kernwaarden. En onstuitbaar ging het team van Concordia Film | Theater | Beeldende kunst in Enschede ook de coronacrisis te lijf. Het leverde veel nieuwe inzichten op over andere vormen van publieksbereik. Directeur Willem Jaap Zwart: ‘Je verliest een hoop, maar er valt ook wat te winnen.’

De zaal is niet heilig

Hoe Concordia nieuwe vormen van publieksbereik ontdekt

Twee dingen namen Zwart en zijn managementteam zich voor, op het moment dat ook Concordia de deuren van haar vestigingen moest sluiten. ‘Zoveel mogelijk online alternatieven bieden en sterker uit deze crisis komen.’ Vanaf de eerste dag konden liefhebbers zich abonneren op een dagelijkse (!) nieuwsbrief met cultuurtips voor thuis. Activiteiten werden stuk voor stuk getoetst op de mogelijkheden voor een digitale variant. Zo kreeg de kunst- en designwinkel heel snel een webshop. Willem Jaap Zwart: ‘Dat wilden we al langer. Door de lockdown hadden we De winkel in kunst en design kreeg een webshop. er tijd voor.’

En ook minder voor de hand liggende onderdelen van het aanbod bleven online doorgaan. Neem de populaire filmclub, waarvan de leden normaal gesproken naar de filmzaal komen om samen een voorpremière van een film te beleven. Ter plekke ingeleid door filmprogrammeur Mark Drenth en met een nagesprek na afloop. Onbegonnen werk? Zwart, die een verleden heeft in de interactieve media: ‘Technische problemen zijn er om op te lossen.’

Er moest hier en daar wat worden beveiligd om ongewenste meekijkers te weren, een enkele digitaal minder onderlegde deelnemer kreeg wat assistentie, en toen was daar Concordia Filmclub-online. Met een opgenomen introductie en een nagesprek via een chatfunctie. ‘We kregen heel leuke reacties’, vertelt Zwart. ‘Een man die met zijn echtgenote meekeek werd zo enthousiast dat hij nu zelf ook lid is.’

Concordia ging stug door

Belangrijk is, benadrukt Zwart, dat op deze manier de groepen van de filmclub in stand worden gehouden. Waar andere filmtheaters soortgelijke clubs tijdelijk stillegden ging Concordia als enige stug door. ‘Ons primaire doel is niet mensen in de zaal te krijgen, maar ze met cultuur in aanraking te brengen’, verklaart de directeur eenvoudig.

Om die reden is Concordia ook vanaf het prilste begin overtuigd deelnemer in Picl, een on demand-dienst om thuis actuele filmhuisfilms te kunnen bekijken. Bang dat het ten koste zou gaan van het eigen programma zijn ze nooit geweest en vanaf de lockdown bleek Picl een regelrechte zegen. Zwart: ‘Het gebruik van Picl is landelijk enorm toegenomen. Het aantal deelnemende filmtheaters is verdubbeld.’

Vanuit de theaterzaal biedt Concordia sinds juni – toen er weer publiek in de zaal mocht – een hybride programma aan. Je kunt een kaartje kopen, de live-stream volgen of de registratie naderhand online bekijken en betaalt dan respectievelijk de volle mep, de helft of een kwart van de prijs. Voor de digitale varianten loopt het nog niet storm, aldus Zwart. ‘Je mist natuurlijk het uitgaansaspect. Misschien moeten we het product nog verbeteren.’ Sowieso heeft hij geen overdreven verwachtingen van het donatiemodel dat nu wordt uitgeprobeerd. ‘Ik heb de indruk dat de gunfactor nog een grote rol speelt.’

Digitaal valt er ook te winnen

De live-ervaring is hoe dan ook niet te vervangen, beseft hij. ‘Ter plekke een voorstelling meemaken is iets dat nooit zal verdwijnen. Je verliest een hoop met digitale varianten. Maar er valt ook wat te winnen. Je kunt op andere momenten en op andere plekken dingen aanbieden. Mensen bereiken die je anders niet bereikt, zoals in verzorgingshuizen, gevangenissen, centra voor begeleid wonen. Of neem de thuiswerkers, die nu met veel meer zijn: misschien bedien je ze wel beter in de ochtend. Al die mogelijkheden willen we onderzoeken.’ Niet voor niets houdt Concordia de camera’s in huis. Hoe effectief een beeldregistratie kan uitpakken bleek bijvoorbeeld bij de Inktspotbattle, een live krachtmeting tussen cartoonisten, onder toeziend oog van een jury. Willem Jaap Zwart: ‘Via de livestream schakelden we tussen de jury hier bij ons en de tekenaars, die thuis aan het werk waren. Een presentatrice knoopte alles aan elkaar. Dan maak je bijna televisie. We hadden er eerst een hard hoofd in maar het was heel geslaagd.’

Volgens Zwart heeft de crisis, hoe ernstig ook de gevolgen, nog weer eens duidelijk gemaakt ‘dat mensen niet zonder cultuur kunnen.’ Nu niets meer vanzelfsprekend is zijn er volop kansen voor experimenten. ‘Ik heb in Tallinn in Estland gezien hoe je het publiek met digitale middelen de loop van voorstellingen kunt laten

beïnvloeden.’ In elk geval zal er blijvend een grotere flexibiliteit worden gevraagd, verwacht hij. ‘Meer kortere voorstellingen op een avond, of juist op andere tijdstippen. Buiten ook misschien, op plekken die overdekt maar verder open zijn. Of in eigen huis de gelegenheid bieden om een livestream te volgen.’ Eén ding weet hij zeker: ‘Crisis of niet, cultuur zal altijd nieuwe vormen blijven aannemen.’ \

Cartoonwedstrijd ‘Inktspotbattle’ ging digitaal onder leiding van presentator Evelien Harberink.

‘We wilden sterker uit deze crisis komen’