Boekenkrant februari 2019

de beste bron voor boekennieuws – no. 2, februari 2019, ja argang 13 – w w w.boekenkrant.com

Het succes van De zeven zussen-serie.

Pagina 5

LANA PINHO

Ilja Leonard Pfeijffer als hoofdpersoon 7

In het hoofd van een Griekse godin 3 JERZY GAWRONSKI & PETER KRANENDONK Beeldatlas van meer dan 15.000 archeologische Noord/Zuidlijn vondsten www.deharmonie.nl In de boekhandel € 79,50

De Metamorfosen in een modern jasje 17

Ananas-anekdotes van Lex Boon 24

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 2

LOSSE DELEN REDACTIONEEL

NIEUWS

In een nieuw jasje

Nicole van der Elst, hoofdredacteur Boekenkrant nicole@boekenkrant.com

OOK VERSCHENEN

ROSA VAN EEDEREN

FEBRUARI 2019, NO. 6 – DE BESTE BRON VOOR JEUGDBOEKEN

Met Het leven van een Loser Loser, Klaas kan alles en LEGO®

AANBIEDING

Wil jij een abonnement op de Boekenkrant of een van de specials?

Blader gauw door naar de bon op pagina 36!

©2019 WARNER BROS. ENT. ALL RIGHTS RESERVED. ©2019 THE LEGO GROUP

WAANZINNIGE WEETJES!

ERWIN SUVAAL

LITERATUUR

HACHETTE CHILDREN’S GROUP

Als ik vertel over mijn werk bij de Boekenkrant is er één ding waar mensen het meest nieuwsgierig naar zijn: hoe bepalen jullie waar je aandacht aan besteedt? Ondanks dat wij proberen alle nieuw verschenen boeken in het oog te houden, lukt dat niet altijd. Gelukkig worden we daarbij geholpen door enthousiaste boekhandelaren en uitgeverijen, die ons op specifieke titels of trends wijzen. En ook onze persoonlijke voorkeur kunnen we natuurlijk niet helemaal uitschakelen. Bij het indelen van de krant proberen we elkaar te overtuigen om juist voor dat ene boek kiezen.

Een elevatorpitch dus, maar dan om een bepaalde titel te promoten.

Toen we bij elkaar zaten voor deze februari-editie viel ons één ding op: Griekse mythologie is hot! De eerste maanden van dit jaar verschijnen er veel uiteenlopende boeken over dit onderwerp, waaronder Helden van Stephen Fry. Omdat u deze laatste titel vast al in grote stapels bij de boekwinkel heeft zien liggen, zijn wij op zoek gegaan naar iets minder bekende Griekse heldenverhalen. Zo spraken we met Madeline Miller, die met Circe de gelijknamige godin nieuw leven inblies (p. 3), en bespreken we Zo kreeg Midas ezelsoren, waarin Maria van Donkelaar verhalen uit de Metamorfosen heeft gemoderniseerd voor kinderen (p. 17). Ondanks dat trends ook in boekenland vluchtig kunnen zijn, dompelen wij ons deze maand onder in duizend jaar oude verhalen.

+++ Staan jouw kinderen niet bepaald te popelen om een boek op te pakken? Neem ze dan mee naar McDonald’s! Bij de fastfoodketen kun je bij een Happy Meal in plaats van een speeltje voortaan een kinderboek krijgen. Cressida Cowell, bekend van de boekenserie Hoe tem je een draak, gaat speciaal hiervoor een reeks van twaalf boekjes schrijven.

McDonald’s hoopt kinderen hiermee aan te sporen om meer te gaan lezen. Stichting Lezen & Schrijven is blij met de actie. En de Boekenkrant ook! +++ Een jaar geleden zette Boekhandel Hendriks in Eerbeek een soort thuisbezorgd.nl op voor boeken: boekbezorgd.nl. Als je via deze website vóór 17 uur een boek bestelt uit de voorraad van de winkel, valt het dezelfde avond nog op je deurmat. Het platform is nu alleen nog lokaal beschikbaar, maar eigenaar Jan Willem Bommeljé wil een landelijk netwerk uitrollen. ‘Zo creëer je een breed bewustzijn bij de klanten over het belang van zijn of haar lokale boekhandel,’ aldus de boekhandelaar. +++ Kuifje mag dan nog zo kwiek lijken, hij is alweer negentig jaar! Zijn eerste avontuur verscheen in 1929 als krantenstrip. Samen met zijn hondje Bobbi veroverde hij de hele wereld, mede dankzij de heldere tekenstijl van Hergé met de zogenaamde ‘klare lijn’. Van het eerste album, Kuifje in het land van de Sovjets uit 1930, werd onlangs een eerste druk voor 35.000 euro geveild. In 2017 verscheen daarvan een kleurenversie. +++ In spanning tellen wij de dagen af tot de Spannende Boeken Weken 2019, die dit jaar op 1 juni beginnen. Thomas Olde Heuvelt verzorgt het geschenk, dat Dolores Dolly Poppedijn gaat heten. De auteur werd wereldwijd bekend met zijn thriller HEX, die Stephen King ‘briljant en volstrekt origineel’ noemde. Olde Heuvelt: ‘In dit geschenk kan ik me volop uitleven: verwacht inktzwarte humor, de klassieke onbetrouwbare verteller en flink veel spanning!’ +++ Tsead Bruinja neemt het stokje over van Ester Naomi Perquin als de nieuwe Dichter des Vaderlands. De komende twee jaar kun je bij actuele gebeurtenissen poëzie van hem in NRC verwachten. De Friese dichter trapt af met het strijdbare gedicht ‘voor volk en moederland’. In NRC reageerde hij op zijn nieuwe titel: ‘Ik ben niet de briljantste dichter van Nederland, maar gewoon Tsead Bruinja die soms iets plats opschrijft en soms iets verfijnds en genuanceerds bedenkt.’ +++

INHOUD

Madeline Miller, Circe Cristina López Barrio, Nevel in Tanger Hanneke Hendrix, Aswoensdag Lucinda Riley, De zeven zussen Ilja Leonard Pfeijffer, Grand Hotel Europa Sally Rooney, Normale mensen András Forgách, De akte van mijn moeder Erik Rozing, Het beste voor iedereen

3 4 4 5 7 8 8 9

SPANNING Jet van Vuuren, Liegbeest Camilla Grebe, Dagboek van mijn verdwijning Lineke Breukel, Het verbond

12 12 13

JEUGD Barry Jonsberg, Een lied dat alleen ik kan horen Roshani Chokshi, Aru Shah en het einde van de tijd Maria van Donkelaar, Zo kreeg Midas ezelsoren

16 16 17

NON-FICTIE Stephen Hond, Vincent’s Sketchbooks and more…

Eveline Stoel, De affichekoning Lex Boon, Ananas Jean Klare, Van A naar B (en weer terug) Jeroen Hopster, Food for Thought Tom Waes, Reizen Waes Europa

23 24 24 25 27 29

BOEKHANDEL De dertig bestverkochte boeken in Nederland en Vlaanderen Kijkje in de keuken bij de Boekhandelsprijs Deze boekhandels verspreiden de Boekenkrant Boekhandelspagina

32 33 34 35

VOOR DE LEZER Lezersadvies Win een boek Colofon

37 37 37

www.cviiiontwerpers.nl

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 3

LITERATUUR INTERVIEW

De vrouw achter de godin Dankzij de mythen van Homerus kennen wij Circe als de slinkse heks die Odysseus wist te verleiden. Maar wie was zij werkelijk? Classica en schrijfster Madeline Miller dook in haar hoofd en bracht haar in de roman Circe tot leven. Niet als godin of heks, maar als vrouw.

Door Mirjam Mulder Circe is anders dan de andere Griekse goden: ze lijkt op een sterveling en beschikt over toverkrachten. Een eeuwigheid lang wordt ze dagelijks vernederd door haar familie, totdat haar vader, de zonnegod Helios, haar verbant naar het eiland Aiaia. Daar ontwikkelt ze zich tot een ware heks, die het hoofd weet te bieden aan menig monster, held en godheid.

De klassieke mythen staan bol van de goden. Waarom wilde je juist Circe’s verhaal vertellen?

‘Als kind vond ik Circe al fascinerend.

Ik houd van de mysterie die om haar heen hangt. Ze is zó’n levendig personage in de Odyssee: een prachtige heks-godin die tamme leeuwen en wolven houdt en mannen in zwijnen verandert. Maar Homerus vertelt ons niet hoe ze zo geworden is, dus dat wilde ik onderzoeken. Hij beschreef haar als iemand die “met een menselijke stem” sprak. Ik was meteen geïntrigeerd: wat betekent het om een godin te zijn die als een mens spreekt? Het deed mij denken dat ze gevangenzit tussen twee werelden.

‘Circe fascineerde me ook doordat ze familie is van een heleboel goden en monsters uit beroemde mythen: van de Minotaurus tot de god Prometheus. Daardoor is haar verhaal een en al gevaar en drama. En dan is er nog haar hekserij. Daarmee verwerpt ze de identiteit die haar is opgelegd en maakt er een voor zichzelf. Homerus gaf haar slechts een cameo in het verhaal van Odysseus, maar ik wilde deze krachtige, slimme, complexe vrouw het hele toneel geven voor haar alleen.’

Hoeveel van haar leven heb je zelf moeten bedenken?

‘Ik had vier grote mythen om me op te baseren: de verhalen van Ovidius en van Apollonius van Rodos, de Odyssee natuurlijk en het verloren epos de Telegonie. Al het andere heb ik verzonnen of afgeleid. Circe heeft in de mythen bijvoorbeeld geen contact met Prometheus, maar haar vader en grootvader hebben dat wel.

Dus leek het me logisch dat ze bij zijn bestraffing geweest moet zijn.

‘Homerus hint wel naar haar beweegredenen, maar hij verkent ze niet. Ik had het gevoel dat het mijn taak was om dat psychologische portret te schilderen. Dit is het comingof-age-verhaal van Circe, en ik wilde haar ontwikkeling nauwgezet volgen, van begin tot eind.’

Madeline Miller NINA SUBIN

‘Circe is de incarnatie van de angst van mannen voor krachtige vrouwen.’

Ben je voor je research nog naar bepaalde plekken afgereisd?

‘Ik heb in Griekenland gelukkig aardig wat tijd kunnen doorbrengen bij een archeologische opgraving, wat van levensbelang was voor het boek. Er gaat niets boven daar in eigen persoon zijn – om het licht op het water te zien, de golven te horen, door de olijfgaarden te lopen. Ik ben ook naar Troje geweest en naar de Amalfikust, dicht bij de plek waar de Romeinen dachten dat Circe’s eiland Aiaia lag. Al die landschappen hielpen me om mijn visie vorm te geven en Aiaia met zinderende details tot leven te brengen. Ik heb ook veel research gedaan naar materiële dingen – sieraden, wapens, weefgetouwen, enzovoorts. Als je over een vaas, mes of ketting leest in het boek, is die waarschijnlijk gebaseerd op een echt artefact uit de Bronstijd.’

Veel van de moderne literatuur gaat terug op klassieke teksten, zoals de Odyssee. Op welke manier staat jouw boek in deze traditie?

‘In Homerus’ verhalen is Circe een van de behulpzaamste personages die Odysseus tegenkomt, maar ze wordt herinnerd als een angstaanjagende, mannenhatende slechterik.

Ze is de incarnatie van de angst van mannen voor krachtige vrouwen: een vrouw die een man zijn redeneringsvermogen kan ontnemen, hem in een beest kan veranderen. Door de geschiedenis heen werd ze als een voorbeeld gebruikt waarom vrouwen niet te vertrouwen zijn. Elke verraderlijke, betoverende vrouw die door de held moet worden onderworpen, gaat waarschijnlijk terug op Circe.

‘De laatste tijd wordt ze in een nieuw, feministisch daglicht gezet: een vrouw die macht uitoefent. Margaret Atwood, de schrijfster van The Handmaid’s Tale, putte bijvoorbeeld inspiratie uit die interpretatie (voor haar “Circe / Mud Poems” – red.).

Daar wilde ik ook met mijn boek aan bijdragen.’

Vrijheid is een belangrijk thema in je boek. Toen Circe werd verbannen naar het eiland Aiaia, voelde ze zich daar vrij. Kun je uitleggen waarom?

‘Een van de dingen die ik leuk vind aan de oude mythen is hoe menselijk ze zijn. Goden en monsters daargelaten is de Odyssee het verhaal van een uitgeputte oorlogsveteraan die gewoon naar zijn familie terug wil. Circe is een jonge vrouw die zich aan haar vreselijke, gewelddadige

familie probeert te ontworstelen.

Haar hele leven hebben zij haar onder de duim gehouden, omdat ze een mindere godin is, en een vrouw.

Daarna voelt eenzaamheid voor haar als vrijheid – het is de eerste keer dat ze voor zichzelf kan denken, vrij van hun invloed en toezicht. Ik dacht aan Virginia Woolfs essay A Room of One’s Own, waarin ze zegt dat vrouwen een ruimte nodig hebben die alleen van hen is om te kunnen creëren. Circe heeft het geluk om een heel eiland te hebben.’

Madeline Miller, Circe, vertaling: Miebeth van Horn, Uitgeverij Orlando, 384 pagina’s (€ 23,99)

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 4

LITERATUUR RECENSIE

Waar is Paul Dingle?

Flora Gascón heeft een onenightstand met Paul, waarna hij spoorloos verdwijnt. Wie is hij? En waarom las hij het boek ‘Nevel in Tanger’ van Bella Nur? Met die vragen in het achterhoofd gaat Flora naar hem op zoek en belandt ze in de Marokkaanse stad Tanger.

Door Gerda Visser Flora Gascón is vertaalster van gebruiksaanwijzingen en zit gevangen in een ongelukkig en kinderloos huwelijk. Haar leven staat op stelten als zij de nacht doorbrengt met Paul Dingle.

Hierna hebben ze nog contact via WhatsApp, maar hij verschijnt niet op de gemaakte afspraak. Flora gaat naar hem op zoek en start met het kopen van het boek dat hij aan het lezen was: ‘Nevel in Tanger’, geschreven door Bella Nur. Vanaf dat moment bestaat de gelijknamige roman van Cristina López Barrio uit twee verhalen: het boek ‘Nevel in Tanger’, dat het ster te vinden. Ze wordt leven van Marina Ivandaarbij geholpen door nova beschrijft, en de Armand Cohen, een zoektocht van Flora. De man die zij ontmoet op overeenkomst tussen weg naar haar hotel. beide vrouwen is dat zoCristina López Barrio, Nevel Het leven van Marina wel Marina als Flora een in Tanger, vertaling: Jacis boeiender dan de man met de naam Paul queline Visscher, Uitgeverij hedendaagse zoektocht Dingle is verloren. MaWereldbibliotheek, 304 pagina’s (€ 19,99) van Flora. Marina is rina verloor haar Paul in al jong wees en wordt 1951, terwijl Flora’s zoekopgevoed door haar Joodse grootoutocht zich afspeelt in 2015.

Aangemoedigd door het verhaal van ders. Ze trouwt met een Amerikaan, verhuist naar de Verenigde Staten en Marina belandt Flora in de Noordwordt daar actrice in stomme films.

Marokkaanse stad. Daar bezoekt ze Na haar scheiding gaat ze terug naar alle plaatsen die voorkomen in het Tanger en begint het meest glamouboek en probeert ze ook de schrijf-

Cristina López Barrio MANOLO YLLERA

reuze hotel van de stad in het oude huis van haar grootouders.

Flora blijft op de vlakte, onder andere doordat ze zich op cruciale momenten te veel laat leiden door de loze adviezen van haar vriendin en psychotherapeut Deidé, zoals: ‘Waag eens wat, schat.’ Pas als ze bijna het raadsel van de twee Pauls heeft opgelost, toont ze een verbetenheid waardoor ze de waarheid achterhaalt. Het is jammer dat de lezer niet komt te weten hoe ze uiteindelijk haar leven een nieuwe wending geeft. Dat had haar stoer-

der gemaakt.

‘Voor de liefhebbers van Isabel Allende’, staat er op de achterflap van het boek en dat belooft veel.

Er komen heksen in voor die met doden kunnen praten en het graf van een ontdekkingsreiziger speelt een zekere rol, maar deze zaken geven het boek niet de allure die we van Allende gewend zijn. Toch is Nevel in Tanger een leuk verhaal, dat vooral door de parallelle zoektocht van de twee hoofdpersonages blijft boeien.

RECENSIE

Moeders blijven moeders Is het mogelijk om van iemand te houden als je je daartoe verplicht voelt? De hoofdpersoon uit Aswoensdag van Hanneke Hendrix worstelt met deze vraag als ze na vijftien jaar weer tegenover haar moeder staat.

Door Oglaya Doua

Hanneke Hendrix, Aswoensdag, Uitgeverij De Geus, 288 pagina’s (€ 21,99)

Marit is samen met haar vriend Maarten bezig met de zoveelste ivf-poging, als ze plotseling een belletje uit haar geboortedorp in Limburg krijgt. Haar moeder heeft alzheimer en de thuissituatie is onhoudbaar geworden.

Ondanks dat ze al vijftien jaar geen

contact hebben, besluit Marit toch te gaan, omdat zij het enige familielid is. Ze ziet er enorm tegen op, maar ze bouwen samen een band op.

Hierdoor wordt langzaam duidelijk dat Marits moeder is getekend door een rampzalige gebeurtenis uit het verleden, waarbij ook haar familie betrokken was.

Er komt veel voorbij in Aswoensdag. Vooral bij hoofdpersoon Marit gebeurt er veel op emotioneel gebied in de zestien dagen die ze samen met haar moeder doorbrengt voorafgaand aan Aswoensdag, de eerste dag van de katholieke vastenperiode.

Nu ze intensief voor haar zorgt, roept dit bij haar veel vragen en gevoelens op over het moederschap. Daarnaast krijgt ze steeds meer begrip voor de problemen waar haar moeder mee worstelt, waaronder het verlies van

haar vijf broers. Op een goede en menselijke manier wordt beschreven dat sommige mensen moeite hebben om hun emoties te uiten, zowel in het onder woorden brengen van verdriet als liefde.

Ook in de relatie tussen Marit en Maarten komt dit probleem duidelijk naar voren. Als lezer heb je door dat ze van elkaar houden, maar begrijp je ook dat sommige omstandigheden een relatie kan bemoeilijken, in hun geval afstand en het niet uitspreken van bepaalde verwachtingen. Na een ruzie aan de telefoon denkt Marit bij zichzelf: ‘Ze wist ook niet waarom ze zo kwaad op hem was. Ze was kwaad als hij belde, maar ze werd ook kwaad als hij niet had gebeld.’ De valkuil is dat Aswoensdag soms teveel nadruk legt op deze gevoelens en verzandt in

beschrijvingen in plaats van de lezer zelf een oordeel te laten vellen.

Mooi zijn de passages waarin haar vergeetachtige moeder terugdenkt aan haar verleden. Deze hoofdstukken zijn vanuit een kinderlijk perspectief beschreven en maken indruk, ook al begrijp je als lezer niet altijd even goed wat er aan de hand is. Aswoensdag is dus vooral een mooi en ontroerend familieportret over het geven van liefde, ondanks je eigen tekortkomingen. Waar het al snel melancholisch zou kunnen worden door al het menselijk drama, houdt Hendrix het dicht bij de personages en legt ze daarmee de vinger op wat echt belangrijk is in het leven.

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 5

LITERATUUR ARTIKEL

Eerste hulp bij De zeven zussen-serie Het eerste deel uit De zeven zussen-serie van Lucinda Riley deed precies een jaar geleden zijn intrede in de bestsellerlijsten en werd door de CPNB zelfs uitgeroepen tot het bestverkochte boek van 2018. Sindsdien zijn er in Nederland en Vlaanderen van de eerste vier delen maar liefst 600.000 exemplaren over de toonbank gegaan.

Vorige maand verscheen boek vijf: Maan. Waarom is deze serie zo succesvol, maar bovenal zo verslavend?

Waarom heet de reeks De zeven zussen, terwijl er tot nu toe maar zes zijn geïntroduceerd?

Lucinda Riley

de zeven zussen en dacht ik: Ik kan hier een boekenreeks over schrijven.

Het was voor mij letterlijk een donderslag bij heldere hemel.’

Door Nicole van der Elst Ik werd voor het eerst betoverd door Riley’s schrijfkwaliteiten toen ik door een vriendin in 2011 een tweedehands exemplaar van Hothouse Flower in mijn handen kreeg gedrukt, in het Nederlands verschenen als Terug naar Wharton Park. Vertwijfeld deelde ik mijn enthousiasme met mijn collega’s in de boekwinkel: waarom is deze auteur niet veel bekender in Nederland? Terwijl wij lezers in Noordwijk en omgeving blij maakten met Het meisje op de rotsen, dat een jaar later verscheen, was het wachten tot het grote lezerspubliek Riley in haar hart sloot.

WERELDWIJD SUCCES Het omslagpunt kwam in 2014, toen het eerste deel van De zeven zussenserie in het Engels verscheen. Sindsdien zijn de boeken bezig met een wereldwijde opmars en domineert de serie in veel landen de bestsel-

Lucinda Riley, De zeven zussen. Maan, vertaling: Dieuwke van der Veen, Erica Disco en Kees van Weele, Xander Uitgevers, 603 pagina’s (€ 21,99)

LANA PINHO

lerlijsten. In Boekblad vertelde de Nederlandse uitgever Sander Knol dat hij in verschillende Europese landen grote stapels van de boeken in de winkel zag liggen. Reden genoeg om contact op te nemen met de schrijfster over de uitgeefrechten.

Traditioneel worden deze aangeboden via een agent, maar omdat Riley deze zelf beheert, benaderde hij haar op een onorthodoxe manier: via het contactformulier op haar website.

Uit de correspondentie die volgde, bleek dat Nederland het enige land was waar de rechten voor de serie nog niet waren verkocht. Goed nieuws voor de Nederlandstalige fans, want naast dat we de boeken eindelijk in onze eigen taal konden lezen, werden er in iets meer dan één jaar tijd vijf delen op de markt gebracht. Moesten Duitse en Engelse lezers zich tevreden stellen met het verschijnen van één deel per jaar, wij leerden in sneltreinvaart maar liefst vijf zussen kennen!

WAAR GAAT DE SERIE OVER? Na de plotselinge dood van hun adoptievader verzamelen zes zussen

zich in hun ouderlijk huis in Genève.

Daar heeft Pa Salt voor al zijn dochters een aanwijzing achtergelaten over hun afkomst. In elk deel uit de serie, die in totaal uit zeven boeken zal bestaan, volgen we een specifieke zus in haar zoektocht. Door deze opzet leer je verschillende delen van de wereld en hun geschiedenis een beetje beter kennen, want elk van de zes hoofdpersonages is geadopteerd uit een ander land. Zo liggen de roots van oudste zus Maia bijvoorbeeld in Brazilië, maar volg je de personages ook dichter bij huis. In het derde deel Schaduw ontdekt Star meer over haar familiebanden in Engeland en in het meest recente boek blijkt Tiggy Spaans bloed door haar aderen te hebben stromen.

Onlangs vertelde Riley in Koffietijd dat het idee voor de boeken ontstond tijdens kerst, toen ze op een avond de sterrenhemel bestudeerde. ‘Ik stond buiten in mijn schort te bedenken wat ik zou koken, want er waren veel mensen te gast. Ik keek naar de lucht en dacht: Wordt het shepherd’s pie of worstjes met aardappelpuree? En opeens zag ik het sterrencluster van

WAAROM IS DE VERSLAVINGSFACTOR ZO HOOG? De serie wordt vaak onder het feelgoodgenre geschaard. Mocht je enigszins allergisch zijn voor boeken waarin romantiek hoogtij viert, zou het zonde zijn als je de reeks daarom links laat liggen. Natuurlijk komt er weleens een aantrekkelijke man voorbij, maar de kracht van de serie ligt vooral in de herkenbare emoties die de personages doormaken en hiervan maakt liefde slechts een klein deel uit. De hoofdpersonen gaan door verschillende stadia van rouw door het verlies van hun vader, staan voor het eerst op eigen benen en ontdekken waar ze oorspronkelijk vandaan komen, wat zijn neerslag heeft op hun handelen in het heden. Rode draad in de keuzes die alle zussen maken, is de vraag of je genoegen neemt met het leven dat je nu leidt, of dat je af en toe een risico moet nemen om te zien wat er achter de horizon gloort.

Daarnaast hangt er over de hele serie nog een andere vraag die tot nu toe onbeantwoord is gebleven: waarom heet de reeks De zeven zussen, terwijl er tot nu toe maar zes zijn geïntroduceerd? Is er ooit een zevende zus geweest, en zo ja, waar houdt zij zich nu op?

VERDER LEZEN? Er is goed nieuws voor de fans die moeite hebben met wachten op het zesde deel uit de reeks. Voordat Riley doorbrak met deze serie, heeft ze veel meer boeken geschreven en sommige daarvan zijn al eerder in het Nederlands verschenen. Door het succes van De zeven zussenreeks zal Uitgeverij Xander ook oudere titels gaan vertalen. Afgelopen najaar verscheen bijvoorbeeld al De nachtroos en voor 2019 staan er nog meer boeken op de planning.

Er ligt de komende jaren dus nog genoeg leesplezier in het verschiet, maar ik ben nog het meest blij met het feit dat ik mijn enthousiasme voor de Ierse schrijfster eindelijk met de rest van Nederland kan delen.

GENOMINEERD De goede zoon

Gebrek is een groot woord

Drift

Onder de Paramariboom

Rob van Essen

Nina Polak

Bregje Hofstede

Johan Fretz

De winnaar wordt 28 februari 2019 om 17:00 uur bekendgemaakt in Boekhandel Scheltema in Amsterdam.

De Boekhandelsprijs is een bekroning door de boekverkopers van Nederland. Deze prijs is geen jury- of publieksprijs, maar een verkiezing door de mensen die elke dag in hun werkend leven met boeken bezig zijn. Een prijs voor het mooiste Nederlandstalige boek van het afgelopen jaar. www.boekhandelsprijs.nl

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 7

RECENSIE

COLUMN

Gaat Europa echt ten onder?

De zonnewijzer

In La Superba beperkte Ilja Leonard Pfeijffer zich nog tot de Italiaanse stad Genua als decor, maar in zijn nieuwste roman pakt de schrijver het grootser aan: heel Europa vormt de achtergrond. Grand Hotel Europa is een kolossale en ambitieuze roman over het eens zo glorieuze continent, over haar rijke verleden, maar vooral ook over haar dreigende teloorgang.

Door Nikki Spoelstra

In Grand Hotel Europa voert Ilja Leonard Pfeijffer zichzelf als hoofdpersoon op.

Nadat hij heeft gebroken met zijn geliefde, Clio, neemt de schrijver voor onbepaalde tijd zijn intrek in het Grand Hotel Europa. Het verblijf is bedoeld als een retraite, een vlucht uit het dagelijks leven, zodat hij kan reflecteren op zijn leven, zijn verleden en zijn verloren liefde. De hoofdpersoon is echter niet van plan om te zwelgen in liefdesverdriet. Schrijven is heilzaam en daarom besluit hij te beginnen aan een nieuwe roman.

Clio heeft hem op het idee gebracht om een roman te schrijven over het fenomeen massatoerisme, iets waar het stel dagelijks aan werd blootgesteld na hun verhuizing naar Venetië, het summum van massatoerisme. De schrijver volgt dat idee op en voert de lezer mee langs andere Europese steden, zoals Giethoorn, Amsterdam en Skopje: allemaal plaatsen die evenals Venetië hun ziel hebben verkocht aan de duivel die toerisme heet.

De hoofdpersoon verwoordt zijn ambitie voor Grand Hotel Europa in een gesprek met zijn uitgever: ‘Het moet gaan over Europa, de Europese identiteit, die verstrikt is in het verleden, en over de uitverkoop van dat verleden op een geglobaliseerde markt bij gebrek aan geloofwaardige alternatieven. Het moet een liefdesverklaring worden aan Europa vanwege wat het ooit was, dat op dit moment vanwege wat het ooit was onder de voet wordt gelopen door de laatste en definitieve barbaarse invasie. Het wordt een triest boek over het einde van een cultuur.’

Wat oorspronkelijk dus een roman over massatoerisme had moeten worden, is uitgegroeid tot een veelomvattendere roman over moderne thema’s als globalisering, neoliberalisme, migratie, citymarketing, cultuurpessimisme en historiezucht.

Pfeijffer is in zijn roman op zoek gegaan naar de kern van de Europese identiteit en heeft deze gevonden in het verleden. Europa kent geen toekomst zonder het verleden, want zonder cultuurgeschiedenis – zonder musea en kastelen – is er geen massatoerisme denkbaar.

Wat boven alles de aandacht trekt in

Ilja Leonard Pfeijffer KOOS BREUKEL

Grand Hotel Europa en wat Pfeijffers macht over de pen bewijst, is de beeldspraak. Het meest aansprekende voorbeeld is Grand Hotel Europa, dat in de roman wordt opgevoerd als allegorie voor het continent Europa. De hoogtijdagen van het hotel zijn vervlogen en het ontkomt niet aan de globalisering – net als de Europese cultuur. Het hotel

Ilja Leonard Pfeijffer, Grand Hotel Europa, Uitgeverij De Arbeiderspers, 547 pagina’s (€ 24,99)

wordt opgekocht door een Chinese investeerder, die de authenticiteit en identiteit ervan verkwanselt, om toeristen van over de hele wereld te werven. Zo moet het klassieke portret van Paganini plaatsmaken voor een foto van de Eiffeltoren, omdat dit meer ‘Europa’ uitstraalt.

De roman eindigt doeltreffend met de begrafenis van de oprichtster van Grand Hotel Europa. De beeldspraak versterkt hier de boodschap, of eigenlijk de toekomstprofetie, die de roman uitdraagt: dat het vroegere Europa van voor het massatoerisme en neoliberalisme voorgoed aan het verdwijnen is. De roman kan dan ook gelezen worden als een poging van Pfeijffer om de noodklok te luiden en de verdere teloorgang van Europa een halt toe te roepen.

Grand Hotel Europa is niet alleen een messcherpe beschouwing van actuele kwesties, het is bovenal een liefdesverklaring aan Europa met haar rijke geschiedenis, cultuur en kunst. De roman is groots en meeslepend, balanceert tussen feit en fictie en is met uiterste precisie opgeschreven. Ilja Leonard Pfeijffer heeft met Grand Hotel Europa zonder meer zijn magnum opus afgeleverd.

Al snel nadat Gary Pulsifer in 1996 uitgeverij Arcadia gestart was, bleek dat hij opvallende keuzes wist te maken, waarbij hij zich meer dan de meeste Engelse uitgeverijen richtte op het Europese vasteland. Het lukte hem binnen enkele jaren om zijn bedrijf niet alleen een landelijke, maar ook een internationale naam te geven. Gary vertelde maar wat graag dat Arcadia model had gestaan voor de uitgeverij in de film You Will Meet a Tall Dark Stranger van Woody Allen.

Eén van de namen die hij aan zijn lijst van buitenlandse auteurs toevoegde, was Maarten ’t Hart.

Hoewel het werk van Maarten zeer succesvol werd (en wordt) uitgegeven in Duitsland, was het in Engeland eigenlijk nog nooit gelukt. Het was Gary’s vaste voornemen daar verandering in te brengen. Voor de roman De zonnewijzer, vertaald door Michiel Horn, wilde Gary flink uitpakken. Hij organiseerde een presentatie van The Sundial bij de Nederlandse Ambassade in Londen, een schitterend pand op een uitzonderlijke locatie: 38 Hyde Park Gate.

Wat hij niet wist, was dat Maarten niet graag reisde, zeker niet door de lucht. Mij verbaasde het niet dat onze man uit Warmond zeer bedenkelijk keek toen Elik Lettinga, zijn redacteur, en ik hem de plannen van Gary voorlegden. We moesten al onze argumenten voor de trip op tafel leggen, voordat Maarten akkoord ging met het voorstel. Hij stelde aan zijn toestemming wel twee voorwaarden: de reis zou niet langer dan twee dagen duren én ik moest hem vergezellen. Een paar weken later liepen we samen door Hyde Park. Het was een heldere winterdag. Maarten verwonderde zich over de eekhoorns en vertelde me dat het geen rode, of gewone eekhoorns waren, maar grijze.

‘Die heb je bij ons niet.’ Exotische bomen, vroege bloeiers, gele en rode bessen: voor Maarten was dít de mooiste plek van Londen. Veel zin om over te steken en het middelpunt te zijn van een receptie had hij niet. De ontvangst op de ambassade was hartelijk, maar ik zag direct dat de bijeenkomst nauwelijks op promotie gericht was. De ambassadeur was vereerd één van zijn lievelingsauteurs de hand te mogen schudden en medewerkers van het secretariaat vroegen om een handtekening. Er waren slechts twee of drie journalisten die meer met Gary stonden te praten dan met de Nederlandse auteur. De hapjes waren exquis, maar Maarten heeft altijd liever een stevige maaltijd.

Na afloop van de receptie namen we een taxi naar Sint James’ Park.

Hij was gebiologeerd door de vele soorten eenden in ‘the lake’. Toch draaide hij zich ineens naar me om.

Naast twee banken stond een fraaie zonnewijzer. ‘Kijk, publiciteit voor mijn boek!’

Jarenlang was Lex Jansen de uitgever en het gezicht van De Arbeiderspers. Nu is hij directeur van het door hem opgerichte Magonia: uitgeverij en centrum voor schrijfbegeleiding. www.magonia.nl

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 8

BOEKENKRANT TIPT MOLLY EN HET KATTENCAFÉ Ben jij een echte kattenliefhebber? Dan is dit boek voor jou! Wanneer de jonge kat Molly haar baasje verliest, moet ze op zoek naar een nieuw thuis. Debbie is op hetzelfde moment op zoek naar een manier om haar café draaiende te houden. Wanneer Debbie Molly de kat vindt, wil ze nog maar één ding: het eerste kattencafé in de Engelse streek Cotswolds openen.

Melissa Daley, Molly en het kattencafé, A.W. Bruna Uitgevers, 302 pagina’s (€ 15,99)

MOORD OP DE MOESTUIN Thijs en Judith zijn pas net getrouwd wanneer Thijs een hartaanval krijgt. Zijn schoonzus Cora en zwager Ab zijn ervan overtuigd dat hij voor zijn herstel vooral moet uitrusten.

Ze besluiten daarom om met zijn vieren een boswachterswoning te huren op een landgoed.

Alleen blijkt het daar niet zo rustig als Cora en Ab gehoopt hadden.

Nicolien Mizee, Moord op de moestuin, Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, 240 pagina’s (€ 20,99)

ER IS GEEN DAAR DAAR Big Oakland Powwow is hét evenement van het jaar. Iedereen wil erbij zijn: de lieve mensen, de bange, de vrolijke, maar ook de boze en de gewelddadige. Het verhaal volgt twaalf personages die ieder om hun eigen reden afreizen naar het Indiaanse dansfeest. Maar kan dat wel goed gaan met zoveel verschillende mensen bij elkaar?

RECENSIE

Met en zonder elkaar

In 2017 bestormde Sally Rooney (1991) de literaire wereld met haar debuut Gesprekken met vrienden, waarna critici haar kroonden tot de ‘Salinger van de Snapchat-generatie’. Met Normale mensen maakt ze deze bijnaam waar en weet ze wederom feilloos de huidige tijdgeest te duiden.

omgekeerd. Hij staat bekend als een aardige jongen met veel vrienden, terwijl Marianne sociaal geïsoleerd is en weinig contact heeft met klasgenoten.

De plot lijkt op het eerste gezicht op een highschoolfilm uit de jaren negentig, waarin een sociaal geïsoleerd meisje uitgaat met de populairste jongen van de school, waarna ze transformeert tot een knappe verschijning met veel vrienden. Toch speelt Rooney in Normale mensen juist met dit soort verwachtingen en Door Nicole van der Elst laat ze zien hoe de rollen ook kunnen omdraaien. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat Marianne beter weet te Net als in Gesprekken aarden op de universiteit in Dublin met vrienden zoomt dan de altijd zo populaire Connell.

Rooney ook nu in op de Nadat hij een aantal maanden geen karakterontwikkeling contact met haar heeft gehad, is hij van een beperkt aantal verrast door deze ommezwaai in personages. Centraal hun sociale posities. staat de ‘Over haar schouder liefdesgeschiedenis zegt ze: Zo terug. Uit die tussen Marianne en opmerking en uit haar Connell, die allebei houding maakt hij opgroeien in een kleine op dat al die mensen stad aan de westkust op het feest vrienden van Ierland. Vanaf de van haar zijn, dat ze eerste pagina is duideveel vrienden heeft en lijk dat ze afkomstig gelukkig is.’ zijn uit verschillende In de vier jaar die de milieus, zowel in ecoroman bestrijkt, is nomisch als in sociaal Marianne zelfverzeopzicht. Marianne’s kerd in de keuzes die familie betaalt Conze maakt, terwijl Connells moeder om hun Sally Rooney, Normale mennell gevoelig blijft voor huis schoon te maken, sen, vertaling: Gerda Baardmaar op de middelbare man, Uitgeverij Ambo|Anthos, wat andere mensen van hem denken. Door school zijn de rollen 253 pagina’s (€ 20,99)

Sally Rooney PATRICK BOLGER

deze onzekerheid wil hij bijvoorbeeld in het begin van het boek hun relatie geheim houden, uit angst voor de reacties van zijn vrienden.

‘De laatste tijd wordt hij verteerd door het gevoel dat hij eigenlijk uit twee afzonderlijke mensen bestaat en binnenkort zal moeten kiezen wie hij voltijds wil zijn en wie hij achterlaat.’

Beide personages moeten leren dat een eigen identiteit niet iets is wat voor de rest van je leven vastligt, maar onderhevig kan zijn aan verandering, al dan niet beïnvloedt door percepties van mensen uit je omgeving. Een worsteling voor Rooney’s generatie die haar zelfbeeld moet behouden ten overstaan van perfecte plaatjes op sociale media, maar Normale mensen is ook herkenbaar voor iedereen die niet dagelijks op Snapchat is te vinden.

RECENSIE

Moederliefde en samenzweringen

Tommy Orange, Er is geen daar daar, vertaling: Jetty Huisman, Uitgeverij Meulenhoff, 320 pagina’s (€ 19,99)

In De akte van mijn moeder ontdekt schrijver András Forgách decennia na de feiten per toeval dat hij het slachtoffer werd van het ultieme verraad. Zijn moeder deed verslag over hem aan de Hongaarse geheime dienst.

NIEMAND IS VAN HIER

Door Katy Hurkmans

Wat betekent de korte ontmoeting tussen twee Nederlandse reizigers op een vliegveld in Mozambique? Na een boekhoudschandaal is Fliers ontslagen en vertrekt hij naar een luxe villa om alleen maar te genieten. Pas wanneer hij beschermheer van een ziek meisje wordt, leert hij de Afrikaanse Lodewijk van Oord, Niemand is van hier, Uitgeverij Cossee, werkelijkheid ken320 pagina’s (€ 20,99) nen. Biologe Rineke zit tegelijk in een machtsstrijd met de Franse soldaten die het eiland bewaken. Uiteindelijk worden ze allebei gedwongen om een ingrijpende beslissing te nemen.

Hij verneemt via een vriend dat zijn moeder een informant is geweest en duikt in het verleden, graaft in de documenten en brieven die hij terugvindt om deze schokkende ontdekking te kunnen plaatsen en schrijft een boek over mevrouw Papaí, zoals zijn moeder door haar contactpersonen wordt genoemd.

Het eerste deel van De akte van mijn moeder is een aaneenschakeling van rapporten van de geheime dienst, herinneringen en reconstructies van gebeurtenissen. Voor de lezer is het geen eenvoudige opgave om het relaas van Forgách te volgen. De fragmenten zijn niet gerangschikt volgens een bepaalde chronologie en volgen elkaar schijnbaar willekeurig op. Tussen de gedeelten door wordt duidelijk dat eerst de vader van de

wel op een meer persoonlijke manier auteur onder de codenaam Papaí terug op dit deel van zijn moeders aan de geheime dienst rapporteerde leven. Hij probeert haar manier van en dat Bruria Avi-Shaul, zoals Forgáchs moeder eigenlijk heet, die taak redeneren en haar beweegredenen te begrijpen. Dit gedeelte leest vloeiovernam toen haar man geestelijk ender en laat zien hoe de auteur zijn begon af te takelen. liefhebbende moeder probeert te Er wordt gesprongen tussen de rijmen met haar verborgen leven als jeugd van de auteur, de loopbaan van zijn vader en verschillende fases informant. Hij vult de rapporten van de geheime dienst aan met kritische in de contacten tussen Bruria en de commentaren, maar is ook scherp geheime dienst. Het ene moment voor zijn moeder als hij haar wereldbevindt de lezer zich in een horecabeeld bespreekt. zaak waar mevrouw Papaí van haar operator een cadeau krijgt voor haar De akte van mijn moeder is een tijdsverjaardag, om vervolgens met de kleine András en zijn vader door Lon- document dat de lezer vraagt zich in den te lopen of plaats te nemen in de te leven in een communistisch land en het beleid van de woning van de familie jaren tachtig, maar het waar het een constant velt geen uitgesproken komen en gaan is van politiek oordeel. Het mogelijke dissidenten. is geen harde afrekeWat opvalt is de afstanning met het verleden, delijkheid waarmee wel een poging om de auteur vertelt, wat de persoon die Bruria aansluit bij het stugge was ten volle te vattaalgebruik uit de verten. András Forgách slagen van zijn moeders plaatst het idealisme opdrachtgevers. De van zijn moeder in perauteur schetst een beeld spectief zonder haar van de omstandigheden, daden goed te praten. maar raakt nergens Ondanks alles spreekt aan de emoties die het András Forgách, De akte er immers liefde uit verraad bij hem teweeg van mijn moeder, vertaling: het boek. hebben gebracht.

Rebekka Herman Mostert, In het tweede deel van Uitgeverij Cossee, 352 pagina’s het boek kijkt Forgách (€ 25,99)

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 9

LITERATUUR INTERVIEW

Laat haar gaan Een intelligente jonge vrouw lijdt aan een heftige vorm van borderline. Ze voelt zich oud, versleten en opgebruikt.

In de laatste weken tot haar zelfgekozen einde wordt ze gevolgd door een documentairemaakster. Dit zijn elementen uit de roman Het beste voor iedereen, waarin er geen weg meer terug lijkt te zijn.

Door Hugo Jager ‘Ik ben niet in alle opzichten een optimist, maar daarin vaak wel,’ zegt Erik Rozing over de mogelijkheid om mensen te helpen. De romanschrijver heeft als psychiater vaak te maken met patiënten die psychische klachten hebben. ‘In mijn werk als therapeut onderzoek ik wat de reden is dat iemand wil sterven, welke stoornis een rol speelt en hoe die te behandelen is. Het is mijn ervaring dat als de behandeling aanslaat, de wens om niet meer te leven verdwijnt.’

Rozing staat als psychiater niet principieel afwijzend tegenover hulp bij zelfdoding en euthanasie.

Nuancerend zegt hij daarover wel: ‘Op het moment dat je iemand gaat helpen – en dat kan zowel praktisch zijn met medicijnen of emotioneel – dan neem je een positie in. Iemand met een psychiatrische stoornis wordt in zijn oordeel beïnvloed door die ondersteuning en is daar extra gevoelig voor.’ In zijn praktijk heeft hij ook te maken met patiënten die in de voorbereidende fase zijn van zelfdoding. ‘Laatst had ik een depressieve patiënt die een middel in huis had gehaald via Stichting de Einder.

Daar kijk ik niet meer van op. Bijzonder is wel dat zo iemand dan toch nog te motiveren is voor een behandeling,’ zegt Rozing.

‘De roman was een goede manier om te onderzoeken welke onderliggende gevoelens er spelen tijdens de voorbereidingen van een zelfverkozen dood, niet alleen bij diegene zelf maar ook bij naasten en hoe die elkaar daarin beïnvloeden,’ vertelt de auteur. Hoewel het geen vervolg is, kennen we hoofdpersoon Stella nog uit zijn debuut De psychiater en het meisje. ‘Ik was te zeer aan Stella gehecht om haar niet opnieuw als personage op te voeren.’

Stella snijdt zichzelf en worstelt met de trauma’s uit haar verleden.

Ze zoekt contact met Stichting de Einder, die haar helpt om aan dodelijke medicijnen te komen. Door zijn professionele omgang met getraumatiseerde patiënten die met hetzelfde probleem kampen, is Rozing wel wat gewend. ‘Dat maakt het nog steeds niet gewoon, maar ik ben er wel iets beter tegen bestand.’ Als schrijver kijkt hij heel anders naar de psychiatrie. ‘Als auteur sta je meer stil bij de esthetiek. Het mooie beeld dat je wilt maken komt niet overeen

Erik Rozing THIJS BARTELS

met het belang dat je als psychiater hebt. Dan wil je vooral helpen en beschermen tegen een zinloze dood.’

Maar natuurlijk zijn er ook overeenkomsten. ‘In beide beroepen gaat het om inlevingsvermogen: empathie.

Je probeert zo dicht mogelijk bij je

patiënt te komen, maar als psychiater moet ik een professionele afstand bewaren, terwijl ik daar als schrijver niets mee te maken heb. Ik kan dan echt in de huid kruipen van een personage, ook als dat personage een patiënt is.’

Erik Rozing, Het beste voor iedereen, Uitgeverij Meulenhoff, 348 pagina’s (€ 19,99)

De roman is mede geïnspireerd op de indrukwekkende korte documentaire Ik laat je gaan (2014) van Kim Faber. Net als in Het beste voor iedereen volgt een filmmaakster daarin de laatste weken van het hoofdpersonage. Een belangrijk thema in het boek is de visie op de werkelijkheid. ‘Ik vroeg me af in hoeverre je met een documentaire weergeeft wat er echt gebeurt. En in hoeverre de realiteit hierdoor wordt beïnvloed. Dat onderscheid tussen werkelijkheid en fictie probeer ik ook te benadrukken door de grens op te zoeken waar ik zelf als schrijver een personage wordt.’ Door in het verhaal zijn eigen naam te gebruiken heeft Rozing zichzelf een rol toebedeeld als de psychiater van Stella. ‘Het voordeel van schrijven is dat je ervoor kunt kiezen een personage te nemen dat op je lijkt en die

‘Ik kan mij niet voorstellen dat je je eigen geliefde niet vooraf over zoiets inlicht.’ in situaties brengt die je goed kent of juist niet. En dan is het ook interessant om te kijken hoe dat personage daarmee omgaat. Dus hoe reageer ik op de fictieve omstandigheden die ik zelf creëer?’

We nemen afscheid voor De Ysbreeker in Amsterdam. Het voelt alsof we voor even de roman zijn binnengestapt. Dit restaurant speelt namelijk een rol in het verhaal. Het is waar de schrijvende psychiater afspreekt met zijn redacteur en hij te horen krijgt dat hij zijn manuscript moet herschrijven. Feit en fictie lijken, ook hier weer, geheel door elkaar heen te lopen.

‘Een razend spannende roman over het huwelijk, moederschap en de betekenis van geluk.’ Marja Pruis ‘Van Nimwegen heeft één van de beste boeken van 2018 geschreven.’

Marleen Pelle van Boekhandel Hijman Ongerijmd ‘Een pareltje met thrillerallure.’

Katja de Bruin in de VPRO-gids ‘Onderdak is een fantastisch knap en beklemmend portret.’

Edith Vroon van Linnaeus boekhandel

www.vanoorschot. nl

‘Dit boek kan rouwenden troosten en omstanders helpen om te troosten.’

Hella van der Wijst, presentator EO-programma Ik mis je: ‘Door het schrijven van het boek heb ik de waarde van troost ervaren.

Troost geven én troost toestaan, maakt een verbinding voor het leven. Iets waar we in deze tijd van lossere verbanden behoefte aan houden. Ik zie mijn boek als een pleidooi om troost te herontdekken.’ paperback | € 20,00

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 11

BOEKFRAGMENT

Het verhaal van Ásta Het verhaal van Ásta is een roman over het leven dat altijd anders verloopt dan we hopen. Als Sigvaldi en Helga een dochter krijgen, noemen ze haar Ásta. Een voornaam met een belangrijke betekenis, maar die slechts ongeluk zal brengen.

Jón Kalman Stefánsson, Het verhaal van Ásta, vertaling: Marcel Otten, Uitgeverij Ambo|Anthos, 368 pagina’s (€ 22,99) www.amboanthos.nl

Wat hierna volgt is het verhaal over Ásta die ooit jong was, maar veel ouder is geworden sinds deze regels zijn opgeschreven, of liever gezegd neergekrabbeld, want hier gebeurt alles snel, ook al lijkt het verhaal zich af en toe zo traag voort te slepen dat de tijd nagenoeg stilstaat.

Maar zo dadelijk zal ik vertellen hoe men aan de naam Ásta is gekomen.

Waarom die naam door haar ouders is gekozen, en waarom niet Sigríur, María, Gunndóra, Audur, Svava, Jóhanna, Gudrún of Frída, want we worden allemaal naamloos geboren, maar we krijgen meteen of heel gauw een naam zodat het voor de dood wat moeilijker wordt ons op te halen. Geef me een naam en het is voor de dood meteen een glibberige kwestie. Maar is het mogelijk een verhaal te vertellen over een mens zonder het leven te beroeren dat hem omgeeft, de atmosfeer die de hemel omhooghoudt – en is dat gerechtvaardigd?

Eerste deel Je begint bij het begin: we zijn in Vesturbær in Reykjavík in het begin van de jaren zestig van de vorige eeuw en ik vertel waar de naam Ásta vandaan komt.

Maar vervolgens verlies ik de greep op het verhaal De ouders van Ásta, Helga en Sigvaldi, kozen de naam terwijl ze nog in de baarmoeder zat, ervan overtuigd dat het een meisje zou worden en ze haalden de naam uit een boek van Halldór Laxness, Onafhankelijke mensen, dat verscheen in de jaren 1934-1935. Ze lazen samen de roman terwijl Ásta in de moederbuik groeide en vorm aannam en ze huilden om hoe ze aan haar einde kwam. Ook Sigvaldi, die sinds hij een kind was niet meer had gehuild en dacht dat hij het niet meer kon. Ze huilden toen Bjartur, de vader van Ásta, haar uitgeput en de dood nabij in de armen nam, terwijl ze hoger de onherbergzame hoogvlakte op liepen en het leven steeds verder achter zich lieten. ‘Hou je vast aan mijn hals, mijn bloem,’ zei Bjartur. ‘Ja,’ fluisterde ze. ‘Altijd... zo lang ik leef. Jouw enige bloem. Jouw levensbloem. En ik zal nog lang, lang niet sterven.’

Natuurlijk huilden ze. Die zinnen en dat einde van het boek konden een

steen nog aan het huilen maken.

Desondanks kom je in de verleiding om je af te vragen of het wel... verstandig was geweest... haar te vernoemen naar een romanpersonage waarmee je weliswaar makkelijk kunt dwepen, maar dat aan de andere kant leefde en gedoemd was te sterven, in de schaduw van haar vader, bij wie weinig gedijde behalve halsstarrigheid, rampspoed en hardvochtigheid – zaken die zich kunnen doen gelden als je totaal niet in staat bent je in iemand anders te verplaatsen. Ik geef je de naam Ásta omdat een andere Ásta op de koude hoogvlakte stierf, bloed ophoestend op het altaar van haar vader.

Het was Sigvaldi die de naam voorstelde. Helga aarzelde, maar ze stemde ermee in toen ze zich realiseerde dat als je de laatste letter van de naam af haalde je het woord ‘ást’, ‘liefde’, overhoudt. Haar naam moest niet alleen bewondering opwekken voor het geweldige boek en de diepe indruk die het bij Ásta’s ouders achterliet, maar ook, en niet in de laatste plaats, in Helga’s geest, om hen beiden en de hele wereld te laten beseffen hoe kortstondig de liefde is in dit leven. Te laten beseffen dat Ásta’s leven voortsproot uit de liefde en dat ze door liefde omringd zou opgroeien.

BOEKFRAGMENT

Magische regels Voor de familie Owens is de liefde een vloek die driehonderd jaar geleden begon, toen Maria Owens werd beschuldigd van hekserij omdat ze verliefd werd op de verkeerde man. In de jaren zestig in New York weet Susanna Owens dat haar drie kinderen uniek zijn en ze stelt daarom enkele regels op.

Alice Hoffman, Magische regels, vertaling: Saskia Peterzon-Kotte, Uitgeverij Orlando, 352 pagina’s (€ 22,50) www.uitgeverijorlando.nl

Het was eens, voordat de hele wereld veranderde, mogelijk om van huis weg te lopen, te verhullen wie je was en op te gaan in keurige societykringen. Dat was precies wat de moeder van de kinderen had gedaan. Susanna was een van de Owens’ uit Boston, een familie die zo oud was dat de Mayflower Society en de Daughters of the American Revolution hun onmogelijk de toegang tot hun exclusieve organisaties konden weigeren, al hadden ze het liefst de deur voor hen gesloten en het slot tweemaal omgedraaid. Hun stammoeder, Maria Owens, die in 1680 naar Amerika was gekomen, bleef zelfs voor haar eigen familie een mysterie. Niemand wist wie de vader van haar kind was, en niemand kon bevatten hoe ze zo’n prachtig huis kon laten bouwen terwijl ze een vrouw alleen was, schijn-

baar zonder middelen. De afkomst van de opvolgers van Maria was al even dubieus. Echtgenoten verdwenen zonder een spoor. Dochters brachten dochters voort. Kinderen liepen weg en werden nooit meer teruggezien.

In elke generatie waren er wel een paar die Massachusetts waren ontvlucht, en dat gold ook voor Susanna Owens. Als jonge vrouw was ze naar Parijs ontsnapt en daarna was ze getrouwd en had zich in New York gevestigd, waar ze haar kinderen voor hun eigen bestwil alle kennis over hun erfgoed had ontzegd, wat ertoe had geleid dat ze knagende vermoedens hadden over wie ze waren. Het was van meet af aan duidelijk dat ze anders waren dan andere kinderen, dus had Susanna het gevoel dat ze geen andere keuze had dan haar eigen regels opstellen.

Niet wandelen bij maanlicht, geen ouijaborden, geen kaarsen, geen rode schoenen, geen zwarte kleding, niet zonder schoenen lopen, geen amuletten, geen nachtbloeiers, geen boeken over magie lezen, geen katten, geen kraaien en je niet verder wagen dan Fourteenth Street. Maar hoe Susanna ook probeerde deze regels af te dwingen, de kinderen bleven haar tegenwerken. Ze wilden per se ongewoon zijn. De oudste was Frances, met een roomwitte huid en bloedrood haar en van jongs af aan het vermogen om met vogels

te communiceren, die al naar haar raam zwermden toen ze nog in de wieg lag. Daarna kwam Bridget, Jet genoemd vanwege haar inktzwarte lokken, een meisje dat even mooi als verlegen was en dat leek te weten wat anderen dachten. Als laatste was er Vincent, het aanbeden jongste kind, in alle opzichten een verrassing, de eerste en enige jongen van de familie, een begenadigd musicus die al floot voordat hij kon lopen, zo charismatisch en onbevreesd dat zijn bezorgde moeder hem als peuter aan de lijn hield om te voorkomen dat hij ervandoor ging.

Toen de kinderen opgroeiden, nam hun vreemde gedrag langzaam toe.

Ze taalden niet naar spelletjes en hadden geen belangstelling voor andere kinderen. Ze schreven met zwarte inkt op de muren van de woonkamer, lazen elkaars gedachten en verstopten zich in de bijkeuken in de kelder, waar hun moeder hen nooit kon vinden. Alsof het hun plicht was, schonden ze de regels stuk voor stuk.

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 12

SPANNING BOEKENKRANT TIPT DE KROKODILVOGEL Wat doe je als je bijkomt op het bebloede lichaam van een jonge vrouw? Het overkomt de gepensioneerde Gregers wanneer hij van de trap valt in zijn appartementencomplex. Het is een nachtmerrie voor de bewoners van het gebouw, maar ook voor rechercheurs Jeppe Kørner en Anette WerKatrine Engberg, De krokoner. Helemaal wanneer dilvogel, vertaling: Corry van Bree, A.W. Bruna Uitgevers, ze ontdekken dat een 400 pagina’s (€ 17,99) andere bewoner een thriller schrijft over de moord op een jonge vrouw in een appartementencomplex.

DE STILLE PATIËNT ‘Zij is de enige die weet wat er gebeurd is. Ik ben de enige die haar kan laten praten.’ Nadat Alicia haar man vijf keer in zijn hoofd heeft geschoten, zwijgt ze.

Psychotherapeut Theo Faber is ervan overtuigd dat hij haar weer kan laten praten. Hij raakt erdoor geobsedeerd en doet er alles aan om met haar in gesprek te komen, maar is dat wel verstandig?

Alex Michaelides, De stille patiënt, vertaling: Els Franci, Uitgeverij Cargo, 352 pagina’s (€ 19,99)

Wie wind zaait zal storm oogsten Met Dagboek van mijn verdwijning is het Camilla Grebe, na haar solothriller De minnares, opnieuw gelukt een sterk psychologisch drama neer te zetten in de traditie van een thriller noir.

Eerder schreef ze samen met haar zus en echtgenoot.

Waarom is een thriller noir, waarin menselijk geluk nauwelijks aanwezig is, toch aantrekkelijk om te lezen?

Door Jacqueline Coppens In het dorpje Ormberg is het armoe troef, omdat de eens zo florerende industrie is doodgebloed. Veel bewoners zijn weggetrokken en bij sommige achterblijvers heerst er wrok wanneer er een asielzoekerscentrum wordt geopend.

Politieagente Malin Brundin is geboren en getogen in Ormberg en dacht deze uitzichtloze situatie ontvlucht te zijn, maar het lot beslist anders als ze wordt gevraagd mee te werken aan een cold case. Samen met de licht dementerende profiler Hanne Lagerlind en inspecteur Peter Lind-

aan lichamelijke en/of geestelijke gren onderzoekt ze de moord op een aandoeningen of hebben een bezoeonbekend, vijfjarig meisje. deld verleden. Hoofdthema zijn de Op een nacht treft de vijftienjarige menselijke drijfveren die een basis Jake Hanne in verwarde toestand aan. Ze weet zich niets te herinneren vormen voor zwaar grensoverschrijen ook Peter blijkt spoorloos verdwe- dend gedrag. De achtergrond van een besloten dorpsgemeenschap nen. Jake vindt Hanne’s dagboek, in een grauw winters klimaat is maar zwijgt hierover. Niet veel later net als in De minnares een perfecte wordt er op de plek van het dode setting voor de plot. Het zijn de wismeisje een levenloos vrouwenliselwerking tussen mens en natuur chaam aangetroffen. Staan al deze en de sociale context, die Grebe’s lotgevallen op zichzelf of is er een boeken interessant maken en duistere connectie met gebeurtenisdiepgang geven. De sombere sfeer sen uit een ver verleden? doet niet af aan de spanning die In Dagboek van mijn verdwijning de auteur vanaf het begin gestaag is wederom het speurdersduo opbouwt. In korte hoofdstukken, Hanne en Peter actief. Ormberg is vanuit verschillende een spookstad met zijn perspectieven en met gesloten fabrieken en sprongen door de tijd, wordt omgeven door word je in het mysterie een sneeuwlandschap over de verschillende van diep donkere bosmoorden getrokken. sen. De komst van een De ontknoping is goed asielzoekerscentrum verpakt en pas aan het heeft een behoorlijke eind wordt duidelijk stempel gedrukt op de wat er zich al die jaren gemeenschap. Grebe in Ormberg afspeelde. heeft niet de gemakEen opluchting voor de kelijkste weg gekozen bewoners, en voor de om in deze naargeeslezer gloort er toch een tige setting een prettig streepje licht aan de leesbare thriller neer te Camilla Grebe, Dagboek van donkere horizon. zetten. Daarnaast lijkt mijn verdwijning, vertaling: met alle personages Ydelet Westra, Uitgeverij wel iets mis: ze lijden Cargo, 429 pagina’s (€ 19,99)

RECENSIE

Een leugentje om bestwil

DE DUIK Alles gaat goed in het leven van Erin en haar man Mark. Ze besluiten om een reis te maken naar het tropische eiland Bora Bora, waar ze genieten van de zon, het strand en elkaar. Totdat ze gaan duiken en iets mysterieus vinden in het water. Moeten ze dit melden? Of kunnen ze het beter voor zich houden en hopen dat niemand achter hun geheime vondst komt?

RECENSIE

Met Liegbeest laat Jet van Vuuren zien wat er gebeurt als niemand de waarheid spreekt. Dat liegen niet goed is, weten we allemaal. Maar dat het vertellen van leugens zulke grote gevolgen kan hebben, had niemand voor mogelijk gehouden.

Catherine Steadman, De duik, Karakter Uitgevers, 376 pagina’s (€ 19,99)

DERTIEN Met Dertien brak advocaat Steve Cavanagh door als thrillerschrijver. Van het boek werden in Engeland al 150.000 exemplaren verkocht. In dit spannende verhaal wordt Hollywoodster Robert Solomon veroordeeld voor het vermoorden van zijn beroemde Steve Cavanagh, Dertien, Uitvrouw. Alles wijst erop geverij Luitingh-Sijthoff, dat hij schuldig is, 352 pagina’s (€ 17,50) maar tijdens het proces begint advocaat Edie Flynn te twijfelen. Wat als de moordenaar een van de dertien juryleden is?

Eentje gaat er paardrijden en wordt voorgoed onwel Vier stoute jongetjes spelen samen een spel Eentje gaat er…’

Het is duidelijk dat iedereen in gevaar is en eenieder is verdacht.

Jet van Vuuren schetst in Liegbeest een duidelijk beeld van de cultuur Door Nora van Ouwerkerk van het studentencorps.

Door het brallerige taalgebruik lijkt het Het verhaal trekt de haast alsof de schrijfster lezer mee in het leven zelf een keer een kijkje van de rijke advocaat heeft mogen nemen bij Jochem Nijhoff en zijn het corps: ‘Dat gevoel voormalige jaarclub. verheven te zijn boven De oud-leden van het de gewone zondaars: de Utrechts studentenknorren, de paupers en corps maken zich op om hun vijfde al diegenen die het zo lustrum te vieren in het buitenhuis slecht getroffen hebben van Jochem op de Veluwe. Voor de met hun schoonmaak van het Jet van Vuuren afkomst of huis wordt Hannah ingeTESSA POSTHUMA DE BOER scholing huurd. De belangrijkste dwaalspoor wordt gezet en geen idee dat ze er daarom nooit vereiste voor de schoonhebt hoe het verhaal zal eindigen. bij zullen horen. Bij maakklus is dat ze haar Haar twaalfde thriller is met zo’n hen, de jongens van de mond kan houden. vlotte en meeslepende pen geschrejaarclub die zich alles Als net voor het lustrum ven, dat het haast onmogelijk is om kunnen veroorloven, een jaargenoot onder het boek naast je neer te leggen. desnoods met geweld.’ verdachte omstandigDoor de wirwar van leugens wil je Tot aan het einde van heden verongelukt, namelijk zo snel mogelijk weten wat het boek blijft het stapelen de leugens zich er aan de hand is. Na het lezen van onduidelijk wie de echter snel op. Na het Liegbeest is één ding zeker; je denkt waarheid spreekt en ongeluk ontvangen alle voortaan wel twee keer na voordat je wie er leugens verkonleden een appje met een een leugen over je lippen laat gaan. digt.

Op die manier cryptisch rijmpje: Jet van Vuuren, Liegbeest, zorgt Van Vuuren ‘Vijf stoute jongetjes Karakter Uitgevers, 304 pagiervoor dat je op een spelen samen een spel na’s (€ 15,99)

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 13

SPANNING INTERVIEW

Samen schrijven via sociale media ‘Je moet je niet laten beperken door wat anderen vinden, een boek schrijf je omdat jij het wilt schrijven,’ is het devies van Lineke Breukel. Toch liet ze zich voor Het verbond vooral leiden door de ideeën van anderen. Met dit ‘verzoekboek’ hoopt ze haar lezers te laten ervaren hoe je een thriller schrijft.

‘De mensen die hadden meegewerkt aan De ijsvogel stonden ook te trappelen voor Het verbond.’

Door Janneke Blok Voor Breukel is taal altijd al een vanzelfsprekend onderdeel van haar leven geweest. ‘Ik kom uit een schrijversnest.

Mijn opa en oom schreven samen de Arendsoog-serie, en mijn moeder was correctrice van de regionale krant Het Binnenhof.

Maar de rust om zelf te schrijven was er eigenlijk nooit,’ vertelt ze. Tot het moment dat ze in 2012 besluit samen met haar man en zoon naar Zweden te emigreren. Lachend: ‘Ik heb sindsdien een tempo van één boek per half jaar. Ik kan niet zonder schrijven.’

De verhuizing van de schrijfster brengt haar indirect ook in contact met haar lezers. ‘Facebook was in eerste instantie een manier om in contact te blijven met mijn familie in Nederland, maar later werd ik ook uitgenodigd om deel te nemen aan lezersgroepen. Toen ik van verschillende lezers de vraag kreeg hoe je een thriller schrijft, kwam ik op het idee om dat online te gaan doen, gewoon realtime. Binnen een paar uur had ik op deze oproep al drieduizend likes!’

VIKINGEN IN MAASTRICHT ‘Likes zijn natuurlijk geen deelnemers,’ voegt Breukel er gehaast aan toe, maar het eerste ‘verzoekboek’ De ijsvogel, dat de schrijfster op basis van de ideeën van zo’n 25 vrijwillige co-auteurs schreef, was zo’n succesvol project dat een tweede boek niet kon uitblijven. ‘De mensen die hadden meegewerkt aan De ijsvogel stonden ook te trappelen voor Het verbond,’ vertelt ze. Dit nieuwste boek verhaalt over de jonge archeologen Sanne en Dex. Als ze tijdens de aanleg van de A2-tunnel nabij Maastricht op een Romeinse sarcofaag met daarin een moderne attachékoffer stuitten, raakt het tweetal betrokken bij een eeuwenoud, geheim verbond van Zweedse Vikingen.

Een onderwerp dat Breukel op het lijf geschreven is. Toch had ze ook dit spannende verhaal niet kunnen schrijven zonder de hulp van de deelnemers. ‘Ik heb het idee

je hoofdstukken of bepaalde tekstdelen in een cliffhanger laat eindigen.’

Lineke Breukel IRENE HOEKSTRA FOTOGRAFIE

aangedragen en ben uiteindelijk de schrijver geweest, maar elke keer als er weer een stukje van het verhaal af was, heb ik de groep om input gevraagd. Zo vonden de deelnemers het belangrijk dat het verhaal zich op een herkenbare plaats afspeelde, in dit geval Maastricht, en kwamen ze met het idee van een sekte. Bij toeval ontmoette ik op de oversteek tussen Zweden en Duitsland een man die dacht dat ik net als hem lid was van het ASA-verbond, een snel populair wordende religie gebaseerd op de klassieke Noorse goden. Ik draag vaak vrij grove Vikingsierraden en op mijn arm heb ik een tatoeage van een slang die zijn eigen staart ontmoet. Deze tekening staat voor mij symbool voor mijn nieuwe leven in Zweden, maar het is dus ook een symbool uit de Scandinavische mythologie. Dit bleek zo mooi in de constructie van ons verhaal te passen, dat de deelnemers ermee

instemden ons door dit verbond te laten inspireren.’

SCHRIJVEN EN LEZEN VOOR IEDEREEN Breukel betrekt de deelnemers niet alleen bij de totstandkoming van het verhaal, ze laat ze ook kennismaken met verschillende verteltechnieken.

‘Zodra ik een nieuw probleem liet ontstaan, wilden ze gelijk dat gevoel van onrust kwijt en het oplossen,’ legt de schrijfster uit. ‘Als thrillerauteur heb ik de neiging dat gevoel van opwinding alleen maar te vergroten.

Vanuit mijn achtergrond als coach van mensen met psychosociale problemen, die ik hielp door middel van kunstprojecten, ben ik niet van de theorie en de droge lesjes. Dus liet ik deelnemers al doende ervaren dat het gelijk oplossen van alle problemen van de hoofdpersonen het einde van je verhaal betekent. Maar ook wat bijvoorbeeld het effect is als

‘In een recensie schreef iemand over Het verbond dat de stijl kinderlijk eenvoudig is. “Perfect!” dacht ik, want dat was ook precies mijn bedoeling,’ vertelt de schrijfster. ‘Ik wilde met dit samenschrijfproject niet alleen schrijven toegankelijk maken, maar met de verzoekboeken ook een breder publiek aanspreken.

Ze zijn absoluut spannend, maar er kleeft wat minder bloed aan de muren dan in mijn andere thrillers en we hebben ook geen lijken uit elkaar laten spatten.’

Dit gegeven lijkt haaks te staan op Breukels Gouden Tip om je tijdens het schrijven vooral door niets en niemand te laten beperken, maar de verzoekboeken hebben haarzelf geleerd dat het vooral beginnende schrijvers ook juist kan helpen zich bewust te zijn van hun lezerspubliek.

‘Later ontdekte ik dat de schrijfstijl van De ijsvogel en Het verbond ook een link heeft naar vroeger, naar mijn wortels. Toen mijn opa ontdekte dat kinderen de Arendsoogwesterns ook graag lazen, heeft hij zijn stijl daarop aangepast en ze leesbaar gemaakt voor alle leeftijden, van 8 tot 88.’

Lineke Breukel, Het verbond, Uitgeverij Village, 288 pagina’s (€ 17,95)

M

un je ste

deze aankoop et

Beda nkt!

MAW

Stick

er B

edan

kt 50

mm

DEF

.indd

1

De wens van de Havikshorst Zich druk maken over haar levensgevaarlijke ziekte? Daar heeft Lizie helemaal geen tijd voor. Ze moet namelijk eerst samen met haar klasgenoten ontdekken wat er aan de hand is in de leegstaande villa Havikshorst! € 17,95 - ISBN 978 90 448 3507 6 - Vanaf 10 jaar

clavis.uitgeverij @Clavis_Books

www.clavisbooks.com Wij maken kinderdromen waar

Geef Kruistocht in Spijkerbroek cadeau!

Nu verkrijgbaar bij de boekhandel voor slechts € 2,50 Bekroond met een Gouden Griffel en de Europese prijs voor het beste historische jeugdboek.

‘Het boek is gewoon alleen maar goed!’ nrc handelsblad

lemniscaat

rotterdam

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 15

BOEKFRAGMENT

Koudvuur Op de Mekong-rivier in Thailand glijdt een primitieve kano door het water, met daarin voormalig inspecteur Tom Stilton. Hij wil zichzelf verzoenen met de verschrikkelijke misdaad die hij heeft begaan.

Cilla & Rolf Björlind, Koudvuur. Een Rönning & Stilton-thriller, vertaling: Corry van Bree, Uitgeverij A.W. Bruna, 368 pagina’s (€ 20,99) www.awbruna.nl

Noord-Thailand Little Pluto rende door de compacte duisternis van de jungle. Het bloed stroomde uit de lange, diepe wonden op zijn rug, die hij had opgelopen toen hij zich onder het prikkeldraad door had gewurmd, maar gelukkig was hij de plastic zak niet kwijtgeraakt. Hij hoorde de honden achter hem janken. Ze zouden hem niet inhalen, hij kende dit terrein door en door, ook in het donker. Hij was twaalf en woonde hier al vier jaar.

Hij gleed over het natte modderige pad naar de rivierbedding terwijl de hitte tussen de bomen dampte en de vliegen over zijn rug krioelden.

Het was niet ver meer. Als hij bij de rivier was zou het sneller gaan, dan hoefde hij nog maar een paar honderd meter langs de oever te rennen voordat hij in veiligheid was. Hij bleef staan om op adem te komen.

De honden zwegen. Nu hoorde hij alleen de vertrouwde geluiden en het zachte gekabbel van het langsstromende geelbruine water. Hij

pakte de zak weer op, die verrassend licht was gezien het belang van de inhoud. Het zou voor een hele tijd voldoende zijn als ze zuinig waren.

Plotseling werd de rivier verlicht door een kil blauw schijnsel. Little Pluto schrok. Soms gleden er donkere boten met afgezette motoren door de nacht, boten met gevaarlijke mannen en felle schijnwerpers aan boord die op zoek waren naar jongens die onder het prikkeldraad door waren gekropen. Deze keer was dat niet zo. De wolken hadden zich verspreid en de weg vrijgemaakt voor een vollemaan met een intense lichtsterkte. Little Pluto ademde uit, rende het laatste stuk naar de helling en keek op. De grote, oude rivierboot lag op een afgelegen plek en leek in het maanlicht op een verlaten spookschip. De ronde ramen van de patrijspoorten fonkelden, de lianen waren over het dek gegroeid en slingerden rond de schoorsteen omhoog, de brede houten spanten waren lek en in de kieren groeide grijsgroen mos. Little Pluto keek naar de boot. De Contamana. Dit was de plek waar hij woonde. Little Pluto liep voorzichtig de ladder op, hij wist precies op welke sporten hij niet moest gaan staan omdat ze kraakten. Het laatste wat hij wilde was Decha wakker maken. Blootsvoets sloop hij met de plastic zak in zijn hand over het hardhouten dek. De wonden op zijn rug brandden, maar

daar dacht hij niet aan. Het was hem gelukt. Hij bereikte de achterste hut en draaide zich om. Geen beweging, geen geluid van Decha. Mooi. De deur naar de hut stond op een kier en een paar jongens van zijn leeftijd wachtten op hem. Waarschijnlijk hadden ze hem bij de rivier al gezien.

Hij liep naar binnen en de jongens duwden de deur achter hem dicht. Ze waren met zijn drieën, verschilden enigszins in lengte, hadden magere lichamen en droegen allemaal een korte zwarte broek. Op de vloer brandde een kaars, tegen de wanden van de hut lagen vier matrassen, onder de patrijspoort stond een langwerpige bamboekooi waarin een beest zat. Het schijnsel van de kaars weerkaatste in het harde pantser van het schubdier. De jongens hadden het de vorige dag in de jungle gevangen om het voor veel geld aan de juiste personen in Chiang Rai te verkopen. ‘Doet het pijn?’ fluisterde een van de jongens, die Little Pluto’s rug had gezien.

Toen, dichterbij, het geluid van brekend hout en een afgrijselijke gil, die even plotseling ophield als hij begonnen was. Ik slikte. Ik wilde niet weten wat dit allemaal betekende. Ik wilde alleen Corrie vinden.

Een hand greep mijn arm. ‘Ben je gewond?’ Het was een brandweerman, ik herkende zijn helm. Zijn ogen waren lichte vlekken in een zwart geworden gezicht. Raar dat het stof als het opwaait zo wittig lijkt, maar op je gezicht in zwart verandert. ‘Ben je alleen? Waar zijn je ouders? Woon je hier?’

Het duurde even voor ik hem begreep. Ondertussen bekeek hij me van top tot teen, tot zijn ogen bleven rusten op oma’s tas, die ik nog steeds vasthad. ‘Ik... ik zoek mijn zus,’ stamelde ik. ‘Ze werkt bij Beukers, in de winkel. Ik moet haar iets brengen.’

Ik klemde de tas extra dicht tegen me aan.

Ik schaamde me ineens. Wilde het niet uitleggen aan die vreemde man. Corrie zou me uitlachen als ze hoorde dat ik uit verlegenheid rare dingen had gezegd. ‘Ik heb me vast in de straat vergist,’ zei ik hoopvol.

‘Weet u hoe ik moet lopen vanaf hier?’

‘Beukers? Dat is hier,’ zei hij. ‘O mijn god...’ Hij keek naar de leegte waar we naast stonden, een gat tussen de andere panden. Ik volgde zijn blik.

Ramen, kamers en gangen waren een massieve hoop puin geworden.

Mijn ogen gleden over de met gruis bedekte details. Een stoelpoot, een kleerhanger, een doormidden gebroken kastdeur. Toen viel mijn oog op een voet. Hij lag los tussen de stenen, de schoen met gesp er nog aan.

Ik staarde ernaar en alles vervlakte, werd weer een chaotische, onherkenbare berg puin.

De hand van de brandweerman lag zwaar op mijn schouder en dwong me om me om te draaien. ‘Ik denk dat je beter naar huis kunt gaan,’ zei hij. Zijn ogen keken me niet aan, die zochten alweer verder, naar een plek waar hij van meer nut kon zijn. ‘Hier is niets meer. Ga naar huis, naar je vader en moeder. Zeg maar dat...’ Hij zweeg en slikte. ‘Ga maar naar huis.’

BOEKFRAGMENT

Grondvuur Grondvuur is een aangrijpend en realistisch verhaal vanuit het perspectief van drie verschillende generaties.

Het begint bij het bombardement op Nijmegen, dat op 22 februari 2019 precies 75 jaar geleden plaatsvond.

Mirjam Gielen, Grondvuur. Drie generaties, één geheim, Uitgeverij Blossom Books, 208 pagina’s (€ 17,99) www.blossombooks.nl

‘Aan de kant, meisje, aan de kant!’

Twee mannen droegen iets zwaars, in een rood doordrenkt laken gerold.

Haastig stapte ik opzij, struikelde over een stapel stenen en viel. Ik schaafde mijn handen toen ik me probeerde op te vangen. Meer stof wolkte op en vulde mijn longen. Het smaakte bitter. Hoestend kwam ik overeind om me te oriënteren. Ik moest nu toch echt bij de winkel zijn, maar er klopte iets niet aan de plek waar ik stond. Ik zag niet wat ik moest zien. Van hieruit moest ik de toren van de Augustinuskerk kunnen zien, maar hij was weg. Vertrouwde gevels waren verdwenen, de stoep bedolven onder allerlei troep. Zou ik dan toch verkeerd gelopen zijn? Mijn voeten, door het struikelen hun richting kwijtgeraakt, draaiden doelloos rond. Uit de kakofonie van geluiden kwamen losse flarden naar voren, als uit een reliëf. Iemand riep: ‘We hebben godverdomme geen water!’ Verderop het geluid van vallende stenen en iemand die ‘Pas op!’ schreeuwde.

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 16

JEUGD BOEKENKRANT TIPT BZZZ Mug 93 moet samen met de andere muggenvrouwtjes iedere dag op pad om bloed te prikken. Mensen vinden dit niet leuk en daardoor is het prikken erg gevaarlijk. En wat doen de mannetjes? Die hangen de hele dag maar een beetje rond. De vrouwen zijn er klaar mee en stuAlexander Brown, Bzzz. De ren de mannen eropuit. kleinste bankoverval ter Wanneer zij ontdekken wereld, Uitgeverij Lannoo, hoe gevaarlijk het werk 128 pagina’s (€ 12,99) is, bedenken ze een plan om een bloedbank te overvallen.

PAGES & CO Ken jij de boekdwalers al? Sinds de moeder van Matilda kort na haar geboorte verdween, woont het elfjarige meisje boven de boekhandel van haar grootouders. Wanneer er in de winkel mysterieuze figuren verschijnen, ontdekt Matilda dat het personages uit bekende boeken zijn. Zouden zij haar kunnen helpen om het raadsel van haar verdwenen moeder op te lossen?

Anna James, Pages & Co. Matilda en de boekdwalers, Veltman Uitgevers, 384 pagina’s (€ 16,99)

Jezelf durven te zijn

Hartkloppingen, een versnelde ademhaling en niet meer uit je woorden komen.

Achter de kleurrijke cover van Een lied dat alleen ik kan horen gaat een verhaal schuil over paniekaanvallen en het accepteren van je ware identiteit.

Door Saraï van Well

Rob Fitzgerald lijdt aan hevige paniekaanvallen die gepaard gaan met overgeven, waardoor hij het lastig vindt om met sociale situaties om te gaan.

Hoewel hij dit aardig weet te verbloemen, komt hij voor een grote uitdaging te staan als hij smoorverliefd wordt op het nieuwe meisje uit zijn klas. Hij wil haar aanspreken, maar durft niet. Totdat hij berichtjes krijgt van een anonieme boodschapper die hem uitdaagt dingen te doen die hij op het eerste gezicht niet durft.

Dit vlotte coming-of-age-verhaal ontvouwt zich vanaf de eerste pagina op een luchtige toon. Hoofd-

der betekenis krijgen. Voor iemand persoon Rob blijkt een aanstekelijke die zelf al jaren een haat-liefdesrevorm van humor te bezitten. Zo belatie heeft met angst en paniek, en schrijft hij andere personage op een bekend is met de onvoorspelbaardoeltreffende, haast vileine manier: heid ervan, schort er voor mij veel ‘Vader. Naam: Alan Patrick Fitzaan de manier waarop er wordt gerald. Leeftijd: wie zal het zeggen? geschreven over de paniekstoorOud. Niet écht oud, zoals opa, die alnis van Rob. Jonsberg vervalt in leen nog een verzameling rimpels is stereotyperende termen als ‘verlein een omhulsel van grijsheid, maar genheid’, waarmee hij de interne doorsnee oud.’ Zijn oog voor detail worsteling van het hoofdpersonage brengt de personages tot leven. teniet doet en een deel van zijn Jonsbergs schrijfstijl is tegelijker‘ware identiteit’ naar de achtertijd prikkelend en op sommige grond laat verdwijmomenten haast poënen. De keuze voor tisch te noemen. ‘Achde geromantiseerde teraf gezien had ik het manier van vertellen wel kunnen verwachten. wordt uiteindelijk Mijn act en onze saaie verklaard door een literatuurlessen waren verrassende plottwist, als een tweeling die waardoor het verhaal bij de geboorte al was toch sterk eindigt. Een gescheiden.’ lied dat alleen ik kan Het verhaal is doorspekt horen is door de vlotte met verrijkende boodvertelstijl en prikschappen, waarvan het kelende onderwerpidee dat het oké is om je keuze daarom toch ware identiteit te tonen, een welkome afwisde boventoon voert.

Barry Jonsberg, Een lied dat seling in het young De luchtige en vlotte alleen ik kan horen, vertainsteek zorgt ervoor dat ling: Annelies Jorna, Uitgeve- adult-genre. deze thema’s, naarmate rij Lemniscaat, 265 pagina’s het verhaal vordert, min(€14,95)

RECENSIE

Hindoemythes en Oreo’s

WAT ZOU MARTIN DOEN? Wanneer Justyce verhuist naar een nieuwe wijk voelt hij zich niet welkom in de klas en wordt hij lastiggevallen door jongens uit zijn oude buurt. Op een dag rijdt hij samen met zijn beste vriend Manny rond in de auto, ramen open en de muziek hard aan. De automobilist die naast hen staat te wachten voor het stoplicht kan dit niet waarderen en trekt een wapen.

RECENSIE

Rick Riordan, schrijver van de mythologische boekenserie over Percy Jackson, zegt het al: Aru Shah en het einde van de tijd is zo’n goed boek dat hij het zelf geschreven had willen hebben. De jonge lezer zal vast ook snel meegesleept worden door de spannende hindoemythologie.

Nic Stone, Wat zou Martin doen?, vertaling: Margot Reesink, Uitgeverij Van Goor, 200 pagina’s (€ 19,99)

JINXED Het is de droom van Lacey om later bij het bedrijf te werken dat de baku heeft uitgevonden, een robothuisdier dat nog slimmer is dan je smartphone. Om dit te bereiken moet ze eerst naar een eliteschool, die helemaal in het teken staat van high tech.

Helaas wordt Lacey Amy Mcculloch, Jinxed, verafgewezen, omdat ze taling: Angelique Verheijen, zich geen robothuisdier Uitgeverij HarperCollins, kan veroorloven. Wan320 pagina’s (€ 15,00) neer ze de resten van een kapotte baku vindt, krijgt ze deze weer aan de praat en dat verandert alles.

Door Mireille Bregman Aru Shah woont met haar moeder in het Museum van Indiase Oudheden. Tot de collectie behoort een vervloekte olielamp, die ze absoluut niet mag aansteken. Op school vindt Aru niet veel aansluiting bij haar klasgenoten. Om erbij te horen, verzint ze veel verhalen, ook over de lamp. Om haar medeleerlingen te overtuigen, haalt ze de lantaarn in hun aanwezigheid uit de vitrine. Dit is het startpunt van een reeks gekke gebeurtenissen: een kwaadaardige demon wordt wakker gemaakt, de mensen om haar heen zijn bevroren in de tijd en een humoristische duif vertelt haar dat ze een reïncarnatie van een Pandava-broer is. De Pandava’s zijn helden met een goddelijke vader uit de Mahabharata, één van de oudste hindoeverhalen uit India. Aru blijkt uitverkoren om de demon te vernietigen en moet daarvoor op zoek naar hemelse wapens. Samen met Mini, een andere Pandava, probeert ze de wereld te redden.

Tot zover lijkt dit boek veel op de Percy Jackson-reeks, vooral door het gebruik van een halfgoddelijke hoofdpersoon en de mythologische verhalen die door het verhaal zijn verweven. Door gebruik te maken van hindoemythes heeft schrijfster Roshani Chokshi toch een geheel nieuwe wereld gecreëerd, die je als lezer tegelijk met Aru en Mini ontdekt.

Gelukkig wordt er niet te veel uitgelegd, waardoor het verhaal vaart Roshani Chokshi houdt. Als vanzelf raak AMAN SHARMA je daardoor vertrouwd eenzaam meisje met veel kennis, dat met goden en wezens, zoals Hanulater de kracht van vriendschap leert man, nagini’s of raksha’s. Gebeurkennen, zonder altijd de betweter uit tenissen volgen elkaar snel op: na te hangen. een gevecht in de Nachtbazaar (de Wat Aru Shah verder toversupermarkt) bevinaantrekkelijk maakt, den Aru en Mini zich is de combinatie van bijvoorbeeld direct in het oude verhalen met de Dodenrijk. moderne wereld. In Naast de spanningsboog de Nachtbazaar is een heeft de auteur ook oog Apple Store geopend voor de personages, en Oreo’s zijn de liewant hoofdpersonen velingskoekjes van Aru en Mini maken verschillende vreemde allebei een ontwikkewezens. Dit vlotlezende ling door. In het begin verhaal met nieuwe verfraaide Aru vaak inhoud doet uitkijken verhalen om beter over naar het volgende deel te komen, gaandeweg over Aru. Gelukkig kunleert ze dat ze haar Roshani Chokshi, Aru Shah nen we dit voorjaar al rijke verbeelding kan en het einde van de tijd, vertaverder lezen! gebruiken om bepaalde ling: Marce Noordenbos, Uitopdrachten creatief op te geverij Van Goor, 392 pagina’s lossen. Mini is eerst een (€ 18,99)

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 17

JEUGD RECENSIE

Oude poëzie in een modern jasje Mythologie. Het kan een beetje stoffig klinken, maar dat hoeft het niet te zijn.

Zo kreeg Midas ezelsoren is gericht op kinderen en staat helemaal op rijm. Goden zullen je vertellen wat wel kan en wat niet. De tekeningen vermaken, jong of oud, elke deugniet.

Door Ellen Rooms Tweeduizend jaar geleden schreef de Romeinse dichter Ovidius de Metamorfosen, één lang gedicht over goden en godinnen, nimfen, monsters en andere mythologische personages, die zijn wereld zowel kleur als betekenis gaven. Hoe ontstond het Atlasgebergte? Waarom hebben we seizoenen? Op de meeste vragen wisten de goden wel een antwoord te geven.

De gedichten uit Zo kreeg Midas ezelsoren, gerijmd door Maria van Donkelaar, zijn een stuk compacter dan het origineel van Ovidius. Dat heeft zo zijn voordelen, want je loopt minder risico om de draad van het verhaal kwijt te raken. Maar het is soms ook jammer dat hierdoor leuke

details verloren zijn gegaan. Zo lezen we bijvoorbeeld over Leto en hoe ze met haar tweeling rondzwerft. Wanneer ze van een meertje water wil drinken, wordt haar dat verboden door een groep boeren. We horen wel wat er met de boeren gebeurt, maar één essentieel detail ontbreekt. De naam Leto zegt waarschijnlijk niemand wat, maar van haar tweeling, Apollo en Artemis (haar Romeinse naam is Diana), heb je misschien al wel eens gehoord. Toch worden hun namen niet vermeld. Natuurlijk kun je altijd terug naar het origineel grijpen als je het volledige verhaal wilt weten. In Zo kreeg Midas ezelsoren is het eerder de bedoeling om een kort overzicht te geven van drieëntwintig verhalen uit de Metamorfosen.

De poëzie van Van Donkelaar is speels, maar ze durft ook moeilijkere woorden te gebruiken. Perfect als voorleesboek dus, aangezien het soms wat te ingewikkeld wordt om het kinderen zelf te laten lezen. Al die gekke namen helpen ook niet bepaald, maar door het voorlezen leer je hoe ze horen te klinken. Zo rijmt Cyane blijkbaar op ‘mee’. Handig, dat rijmen!

Veel bekende namen komen voorbij, zoals Ariadne en haar draad in het doolhof van koning Minos, Medusa met slangen als haar en haar versteenende blik, Narcissus en Echo,

maar ook minder beroemde mythische personages leer je kennen. Zo wordt bijvoorbeeld de tragedie van Pyramus en Thisbe wondermooi verwoord: ‘De twee pubers zijn ook buren en sinds kort liefdespaar.

Maar helaas hun ouders hebben slaande ruzie met elkaar.

Daten? Dat is streng verboden, weten ze tot hun verdriet.

Hun verliefdheid wordt steeds groter; onderdrukken lukt haast niet.’

De keuze voor gedichten is een toffe manier om mythologie te ontdekken. Het rijmen nodigt uit om voor te lezen, wat ik zelf ook meermaals heb gedaan. Mijn eigen kinderen waren allebei enthousiast en keken graag mee terwijl ik de pagina’s omsloeg.

Hoe leuk is het dat de verhalen van Ovidius, die oorspronkelijk op rijm waren geschreven, ook nu in dichtvorm verder bestaan? De prachtige tekeningen van Sylvia Weve zijn ook het vermelden waard. Ook hier geldt die subtiele moderne toets. Europa

SYLVIA WEVE

draagt een blauw zwempak met gouden sterren, er zijn zonnebrillen, aktetassen, de vleugels van Icarus worden afgebeeld met radarwerk.

Het is speels en maakte mijn kinderen vaak aan het lachen.

Had Ovidius eens geweten dat hij al die jaren later nog steeds zijn verhalen zou kunnen vertellen en dat wij ze nog altijd even graag zouden lezen. Ik zeg ‘wij’, maar jullie moeten ze natuurlijk nog ontdekken. Ik wens je alvast veel plezier!

Maria van Donkelaar, Zo kreeg Midas ezelsoren, illustraties: Sylvia Weve, Uitgeverij Gottmer, 112 pagina’s (€ 21,99)

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 18

BOEKFRAGMENT

De wens van de Havikshorst In het nieuwe boek van Gerard van Gemert probeert Lize, die leukemie heeft, samen met haar klasgenoten het mysterie rondom een leegstaande villa op te lossen.

Gerard van Gemert, De wens van de Havikshorst, illustraties: Mark Janssen, Uitgeverij Clavis, 132 pagina’s (€ 17,95) www.clavisbooks.com

‘Ga je mee?’

Lizie had de voordeur net geopend en zag haar vriendin onrustig heen en weer bewegen. ‘Waarheen?’

‘We gaan naar villa Havikshorst.’

Mila trok haar mondhoeken naar beneden om aan te geven dat ze dat best wel eng vond.

‘Wat?’ Lizie kende de verhalen over villa Havikshorst als geen ander.

Het was het huis waar haar opa en oma jarenlang in hadden gewoond.

Nadat opa was overleden, had oma daar nog een tijd alleen gewoond, tot ze het te groot vond en verkocht.

Vanaf dat moment ging het mis.

Er gebeurden de gekste dingen en er werd gezegd dat het er spookte.

Er had zelfs al een paar keer een verhaal over in de krant gestaan. ‘Ik weet niet of ik mag,’ hield ze de boot af.

‘Dat wil je toch niet missen, Liz.’ Mila sperde haar ogen open. ‘Wie weet komen we wel spoken tegen.’ Ze giechelde erbij. Waarschijnlijk meer van de spanning dan omdat het grappig was.

Lizie zuchtte. Ze kon natuurlijk

aan haar moeder vragen of ze mee mocht. Maar ze wilde morgen ook weer naar school en misschien was dit dan wel te veel. In de verte hoorde ze kinderen praten en lachen.

Het geluid kwam dichterbij.

‘Ze komen eraan.’ Mila klapte in haar handen. ‘Nou, ga je mee?’ ‘Ik denk niet …’ begon Lizie. Maar ze zweeg toen ze Benjamin zag fietsen naast Valerie, die overdreven schaterlachte. Noud fietste aan de andere kant van Valerie. Benjamin had een glimlach om zijn mond. Lizie veronderstelde dat hij een flauw grapje had gemaakt en Valerie net deed of ze het supergrappig vond. En dat vond Benjamin dan weer leuk.

Lizie zuchtte weer. ‘Ik ga het even vragen.’ Ze draaide zich om en liep naar de keuken. ‘Mam?’ ‘Ja, lieverd?’ Haar moeder stond groenten te snijden. Ze veegde haar handen aan haar schort af en keek Lizie aan.

‘Mag ik met de kinderen uit de klas mee naar buiten?’ Ze vertelde er met opzet niet bij waar ze naartoe wilden gaan.

Lizies moeder draaide haar ogen naar het plafond en keek nadenkend. ‘Hoelang heb je geslapen vanmiddag?’

‘Van één tot drie ongeveer.’ Daar was niets van gelogen. ‘En ik voel me prima.’ Dat was dan weer niet helemaal waar. Ze was nog best moe.

Maar als ze vanavond vroeg naar

bed ging, zou ze morgen vast weer fit genoeg zijn om naar school te gaan.

‘Oké, maar niet te lang.’ Haar moeder keek op de zwarte klok met witte cijfers die tegen de witte muur in de keuken hing. ‘Het is nu kwart voor vier. Voor vijf uur thuis, oké?’

Lizie knikte. Ze liep op haar moeder af en gaf haar een kus. ‘Tot straks.’

‘Veel plezier.’ Haar moeder keek haar bezorgd na en ging daarna verder met het voorbereiden van het eten.

Lizie verliet het huis via de achterdeur. Haar roze Batavusfiets stond nog buiten op het terras. Zo snel als ze kon, reed ze om het huis naar de voorkant. ‘Kom je, Mila?’

‘Nou ja.’ Mila stond nog voor de open voordeur te wachten.

‘Doe even de deur dicht,’ zei Lizie lachend.

Even later fietsten de vijf kinderen van groep zeven van basisschool De Piramide naar de rand van Brakersdorp, waar villa Havikshorst eenzaam tussen het groen stond.

BOEKFRAGMENT

Chaotische Goden Kan een gewone jongen als Elliot de Griekse goden helpen om de demon Thanatos te vangen? Hij heeft ook nog eens genoeg éigen problemen!

Maz Evans, Chaotische Goden 1. De ontsnapping van Thanatos, vertaling: Nan Lenders, Uitgeverij BILLY BONES, 384 pagina’s (€ 15,99) www.billybones.nl

‘Ik weet niet wat er gebeurd is,’ zei Charon. ‘Maar ik verwed er mijn elfde teen om dat het iets verdachts was. Destijds bracht ik met mijn boot de zielen van de doden naar de Onderwereld – van stervelingen en onsterflijken. Daar kon ik aardig aan verdienen – de doden werden toen begraven met een munt in hun mond om mijn kosten te dekken. Dat doet tegenwoordig niemand meer.

Volgens mij komt dat door al dat contactloze betalen.’

Er was wat consternatie achter in de boot toen de centaur zijn achterpoten op de bank naast de elf legde.

‘Neem me niet kwalijk!’ zei ze hooghartig met een knikje naar een ander bordje: geen hoeven op de banken s.v.p.

‘En waar heb je Thanatos naartoe gebracht?’ vroeg Elliot.

‘Dat is ’t hem net,’ hield Charon vol.

‘Nergens. Ik begeleidde toentertijd elke dode ziel – inclusief Erebus nadat Zeus hem gedood had. Maar Thanatos heb ik nooit gezien. En als hij uit de gevangenis is, gaat hij recht op zijn Chaosstenen af. Daar is hij zo dol op als een mestkever op diarree.’

‘Hoe zien die eruit?’ vroeg Elliot.

‘Nou... het zijn kleine zwarte kevers die van mest houden,’ zei Charon.

‘De Chaosstenen,’ zei Elliot.

‘O, die,’ zei Charon. ‘Godallemachtig, je weet niet wat je ziet. De vier prachtigste juwelen die je ooit onder ogen kunt krijgen. De Vuursteen is een immense saffier, de Watersteen een dieprode robijn, de Luchtsteen een prachtige smaragd en de Aardesteen een schitterende diamant.’

‘Wacht even...’ zei Elliot, die zich de stenen voor de geest haalde. ‘Zijn het allemaal de verkeerde kleuren?’

‘Chaos – de oma van Thanatos – die de stenen heeft geschapen bij de geboorte van het universum, was een almachtige godin die het vermogen had om dag en nacht te maken,’ legde Charon uit. ‘Helaas was de ouwe schat zo kleurenblind als een bijziende vleermuis met een zonnebril... Als je meester bent over de stenen, ben je meester over de elementen – en dan heb ik het er nog niet over dat je zo rijk wordt als koning Midas. Voordat hij al zijn rijkdom investeerde in vastgoed aan de kust van Atlantis.’

Elliot spitste de oren.

‘Rijk? Hoe dan?’ vroeg hij zo terloops mogelijk.

‘Het gaat om de Aardesteen,’ zei Charon. ‘Moet je nagaan.

Als je heer en meester bent over de aarde kun je olie vinden, goud, begraven schatten – je zou in een

mum van tijd schat- hemeltjerijk zijn.’

‘En waar zijn ze nu?’ vroeg Elliot wat gretiger.

‘Ik denk dat Zeus ze heeft,’ zei Charon. ‘Tenzij hij ze is kwijtgeraakt bij een van zijn echtscheidingen.’

Het geluid van een mobieltje dat overging klonk door de boot. De elf deed voorzichtig haar handtas open en trok zachtjes de telefoon eruit. Ze kuchte elegant en beantwoordde de oproep.

‘HALLO?’ riep ze luidkeels. ‘IK KAN NU NIET PRATEN! IK ZIT OP HET SCHIP DES DOODS!’ ‘NEEM ME NIET KWALIJK?’ riepen alle passagiers in koor terwijl ze haar wezen op een rood omcirkeld verbodsbord met een elf erop die in haar mobiel zat te schreeuwen.

Elliots hersens draaiden op volle toeren. Een magische diamant die hem onmiddellijk rijk kon maken?

Een diamant die hem kon helpen de schuld af te lossen en hun huis te redden? Een diamant die een... diamant was. Dát was een diamant die hij moest zien te vinden.

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 19

BOEKFRAGMENT

Niemand keek omhoog In Niemand keek omhoog schetst Evelien Vos in korte scènes de gebeurtenissen uit het leven van een jonge vrouw die succesvol had kunnen worden, maar dat niet is.

Als haar ouders naar Zweden verhuizen, gaat ze zelf ook op zoek naar een ander leven.

Evelien Vos, Niemand keek omhoog, Uitgeverij Van Oorschot, 183 pagina’s (€ 20,00) www.vanoorschot.nl

Mijn linkeroor is eens uitgescheurd toen mijn opa mij drie kussen gaf.

Hij pakte me altijd bij mijn oren en die dag heel hard. Met een spiegeltje zag ik dat het bloedde, maar niemand geloofde dat het daarvan kwam.

‘Jouw oren staan gewoon te ver van je hoofd,’ zei mijn moeder. Daarna leegde ze met een zucht het koffiefilter in het koffieblik en begon ze opnieuw met het tellen van de schepjes koffie.

Net zoals dat niemand mijn broer geloofde toen hij vertelde dat onze oma aan zijn oor had gelikt toen hij achter de computer zat. Ik wel. Die twee waren knettergek.

Mijn opa had mijn oma in de oorlog van een Amsterdammer in een loopgraaf bij Stalingrad gekocht. Een jongen die net als mijn opa naar de Duitsers was overgelopen.

‘Ik heb het geprobeerd, maar ze wil me niet,’ vertelde de jongen. Voor

een pakje sigaretten mocht mijn opa mijn oma’s foto en het telefoonnummer van haar ouders hebben. Op die foto had mijn oma korte blonde krullen en droeg ze een beige mantelpak.

Ze was knap en keek een beetje spottend. Alsof ze de fotograaf zo zou kunnen krijgen als ze zou willen.

Mijn opa belde haar ouders na de oorlog vanaf het station. Hij zei dat het snel geregeld was. Ze ontmoetten elkaar een half jaar later in Den Haag, nadat mijn opa in de mijnen in Limburg had gewerkt.

Mijn oma zat met haar zus in het café tegenover station Den Haag Staatsspoor op hem te wachten. Hij loog over zijn leeftijd en zij maakte ruzie met haar zus, omdat die hen niet alleen wilde laten, zoals ze vooraf had beloofd.

Mijn oma heeft me vaak verteld dat haar zus zelf een oogje op mijn opa had. Alsof het een mooie herinnering was die haar op opgeruimde dagen te binnen schoot. Als we op haar verjaardag bij het Chinese restaurant in het dorp aten of als we op zaterdagochtend samen naar de bakker liepen om tompoezen te halen.

moest zitten in de zomer.

‘Je bent helemaal niet bruin geworden!’ gilde ze elk jaar weer vanaf de bank bij mijn ouders. De bank die met de rug naar het raam aan de straatkant stond, zodat ze alles wat in ons huis gebeurde goed kon zien.

Mijn vader was als zijn ouders op bezoek kwamen dingen op zijn studeerkamer aan het zoeken, mijn opa las de krant breeduit op zijn schoot en mijn moeder spoelde de koffiekopjes nog een keer om, voor ze de koffie inschonk.

De laatste keer dat ik mijn opa in het verzorgingstehuis bezocht was op een woensdagmiddag. Het was warm op straat en het regende zacht.

De rode Burberry regenjas van mijn moeder zat al in een verhuisdoos.

Op die jas had iemand een sticker met ‘Nederland verdient beter’ geplakt toen ze jaren geleden eens per ongelijk op een demonstratie tegen het beleid van Balkenende was beland. Daarna had ze hem nooit meer aangedaan, maar ze kon hem ook niet wegdoen.

‘Maar zij was veel te lang voor hem,’ sloot ze haar verhaal dan triomfantelijk af. Mijn oma was blij dat ik kleine voeten en smalle polsen heb, maar ze vond dat ik vaker in de zon

BOEKFRAGMENT

Het heterogeen Dichter, recensent en popcriticus Elly de Waard is reeds veertig jaar actief als dichter.

Het heterogeen bundelt haar nieuwste gedichten. Haar poëzie wordt geprezen om de liefdevolle omgang met taal en engagement.

Elly de Waard, Het heterogeen, Uitgeverij De Harmonie, 48 pagina’s (€ 16,90)

SNEEUW EN INK T

S O N N E T VO O R E U R O PA

Het zijn deze winters die ik terug wil halen, twee volle pagina’s gevuld met sneeuw, een lange dunne regel in inkt geschreven als horizon, een enkele

In de tijd dat ik door Europa trok, in jonger jaren, liet ik mij leiden door de geur van brandend hout van haarden die de hemel van het platteland dooraderde.

verre vogel stippelt zijn punten op de i’s erin. Ik zal mijn hoofd met berenvel stofferen en ga er wonen in een knusse hut, kijkend naar

Waar je ook was, welk land je doorkruiste, het was deze geur die maakte dat je wist dat je daar thuis was, ook al was je op de vlucht of kon je geen mens meer verdragen.

hoe tussen de rotsen en de schrale bomen een rest van licht zich naar het poolijs bukt, de lange nacht zich buigt – een

Europa wordt bijeen gehouden, niet door politiek maar veel basaler, door haar bossen, akkers, hagen, door die draad van geuren

die elk uitzicht in zich opzuigt.

‘O dan verschaft de met het duister samenvloeiende inkt een zee van licht!’

die zich door de eeuwen slingert als de wegen en de paden op de grond. Mijd de steden. Om veel redenen. Ga er rond.

www.deharmonie.nl www.ellydewaard.nl

RAZENDSPANNENDE SCANDINAVISCHE THRILLERS MET INTERNATIONALE ALLURE DE NIEUWE RÖNNING & STILTONTHRILLER

Ook beschikbaar als e-book en audioboek WWW.SCANDINAVISCHETHRILLERS.NL

Volg Scandinavische Thrillers op

BOEKFRAGMENT

Sigmund weet wel raad met opvoeden Sigmund weet wel raad met opvoeden bevat de beste tekeningen met omstreden pedagogische adviezen van de favoriete strippsychiater van Nederland.

Peter de Wit, Sigmund weet wel raad met opvoeden, Uitgeverij De Harmonie, 96 pagina’s (€ 12,50) www.deharmonie.nl www.sigmund.nl

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 21

BOEKFRAGMENT

Troost Sinds drie jaar voert Hella van der Wijst voor het EOprogramma Ik mis je wekelijks een gesprek bij het graf van een geliefde. Dit levert unieke inzichten op in de manier waarop mensen in Nederland rouwen en doorleven. Daarvan is dit boek de weerslag.

Hella van der Wijst, Troost. Als je iemand mist, Uitgeverij KokBoekencentrum, 192 pagina’s (€ 20,00) www.kokboekencentrum.nl

Samen met collega-presentator Arjan Lock ben ik vooral een luisterend oor voor wie een geliefde verloor. En wat blijkt: het delen van hun verhaal is zowel voor henzelf als voor de kijkers van ons programma al een vorm van troost.

Nieuwsgierig naar de manier waarop troost echt werkt, heb ik in dit boek het vergrootglas op TROOST gelegd. Ik heb gasten uit ons programma opnieuw en uitgebreider gevraagd waar zij in hun verdriet troost hebben gevonden en op welke manier hun omgeving troost kon bieden – of niet.

Want zoals rouwspecialist Manu Keirse in dit boek zegt: ‘Mensen die de schoenen dragen, weten het beste waar ze knellen.’ De levensverhalen van ‘ervaringsdeskundigen’ vormen de basis van dit boek. Daarnaast geven wetenschappers en deskundigen vanuit verrassende invalshoeken hun kijk op troost. Wist u dat je

kunt sterven aan een gebroken hart?

Cardioloog Ivo van der Bilt promoveerde erop.

Psychiater Bram Bakker en hoogleraar gezondheidspsychologie Andrea Evers zoomen in op de verwaarlozing van het lichaam bij verdriet.

Rabbijn Lody van de Kamp vertelt over het draaiboek voor rouw dat al eeuwenlang troost biedt aan joden.

In vier hoofdstukken heb ik de verschillende vormen van troost proberen te vangen: HART, HOOFD, BOVEN en HANDEN. Soms is troost teren op liefde, soms is het knokken tussen hoofd en hart. Soms komt troost van God, soms is troost gewoon iets doen en keihard werken. Of servies kapot gooien, zoals Annemarie, die twee dochters tegelijk verloor bij een auto-ongeluk. Met haar verhaal is dit boek ooit begonnen.

Wetend dat er geen regels zijn voor rouw, hoop ik dat de enquête die we hebben gehouden aan omstanders handvatten geeft wat wél of juist niet te doen of te zeggen bij verdriet van een geliefde. De Top Tien wat wel/niet doen/zeggen bij verdriet kan helpen om te troosten. Niet alleen bij verlies van een mens, maar ook bij andere verdrietige situaties in het leven.

Ik heb dit boek geschreven vanuit mijn gedrevenheid om de inspirerende verhalen die ik hoor, te delen

met zo veel mogelijk mensen, zoals ik dat al eerder deed in mijn wandelboek Hella’s voetsporen. Ik put daarbij uit mijn eigen ervaringen van verdriet en troost in zowel mijn werk als presentator en programmamaker als ook uit mijn privéleven.

Door het schrijven van dit boek heb ik ervaren dat vertellen een vorm van verwerken is. Dat verdriet vergelijken met dat van anderen, verdriet gewoner gemaakt, horend bij het leven. Ik ontdekte de eenvoud en kracht van misschien wel de oudste en meest doeltreffende vorm van troost: je verdriet delen. Als een dokter werkelijk luistert naar de patiënt, is dat soms al de helft van de genezing.

Dit boek laat via levensverhalen van gewone mensen zien, dat je van verdriet wel ziek kunt worden maar dat rouw geen ziekte is, maar bij het leven hoort.

Hella van der Wijst

Een voltooid leven Wanneer de achtenzeventigjarige Doortje hoort dat ze ongeneeslijk ziek is, moeten de verzorgers van de hospice en haar dochters alle zeilen bijzetten om haar te begeleiden. Langzaamaan wordt het hun duidelijk waarom Doortje ervoor kiest haar eigen dood natuurlijk te sterven.

Annerieke de Vries, Een voltooid leven. Roman over een doorleefd afscheid, Futuro Uitgevers, 214 pagina’s (€ 18,95) www.futurouitgevers.nl

Ik sta voor de grote spiegel in mijn slaapkamer en snap het wel als ik naar het wezentje tegenover me kijk. Haar blote voeten zitten in sloffen met een afbeelding van een

poes. Het ziet er eigenlijk belachelijk kinderlijk uit. De velours broek kan haar dunne benen niet verbergen.

Ze heeft geen heupen en ook geen zichtbare borsten. Haar schouders zijn gebogen en ik denk dat ze niet meer recht kunnen staan. Ik schud zachtjes mijn hoofd en zie dat de huid van de hals van het wezen meewiegt. Haar hoofd is grappig rond maar de kale schedel maakt oud. Ik doe een stapje dichterbij en kijk in haar ogen. Er zit geen twinkeling in. Ze zien er futloos en dof uit. Ik probeer haar uit te dagen en trek een gekke bek en lach vrolijk. Het wezen lacht terug, maar haar ogen doen niet mee. Ik stap weer achteruit. Ik

mis de rondingen. Waarom twijfel ik er toch niet aan dat ik naar een vrouw kijk?

Dan valt mijn blik op haar magere handen die om de handvatten van de rollator liggen. Haar nagels zijn lang, mooi ovaal en rood gelakt. Ik laat het wezentje even met rust. Rechts van de kast hangt een zwart-witfoto van een jonge vrouw. Ze zit schuin op een schommel. Haar ene voet staat met de punt van haar schoen op de grond en de andere voet bungelt. Ze heeft een jurk van pied-de-poule-stof aan, met een strak lijfje en een wijde rok tot net over haar knieën. Ze lacht en haar gezicht is glad en stralend. Er is geen enkele overeenkomst meer

tussen het wezentje voor mij in de spiegel en de jonge vrouw op de foto.

Ik kan alleen aan de lange, verzorgde nagels zien dat ze een en dezelfde zijn.

Ze gingen de zaal binnen en in het midden hing in de lucht de Gouden Cirkel.

‘Waar komt die Cirkel nu precies vandaan?’

‘De herkomst weten we niet, mogelijk van buiten de aarde. Hij bevond zich in het midden van de magische rotsblokken van Stonehenge en werd omringd door een krachtveld waardoor hij lang onzichtbaar is gebleven. Dat krachtveld is er overigens nog steeds, ook al is de Cirkel nu wel zichtbaar. Ongeveer zestig jaar geleden is hij door augurs ontdekt en naar het Glazen Huis gebracht. Hij werkt als synapsversneller.’

Geboeid keek Peter naar de Cirkel.

‘Synapsen zijn toch zenuwenverbindingen? Wat doet de Cirkel precies en hoe werkt hij?’

‘Ik dacht wel dat je dit interessant zou vinden. Hij versnelt de functie van de synapsen zodat de zenuwen sneller werken. Daardoor kan iemand tijdelijk razendsnel denken en bewegen. Het kan alleen in speciale situaties worden gebruikt, want je raakt snel uitgeput en bij regelmatig gebruik kun je depressief worden.

Kom, we gaan hem van dichtbij bekijken.’

Ze liepen in de richting van de stralende, goudkleurige Cirkel die een doorsnede had van ongeveer twee meter.

Lucius vertelde: ‘Ik heb begrepen dat je in de Cirkel moet gaan staan. Maar de Cirkel is altijd afgeschermd door een krachtveld, dus onder normale omstandigheden kan dat niet. Hij is nog maar een paar keer gebruikt in de afgelopen zestig jaar en dat was bij een augur die inmiddels dood is.

Hij kon, net als jij, uit zijn lichaam treden. Vandaar dat ik jou heb meegenomen.’

De augurschool Op de augurschool leren Peter en Anya hoe zij op een positieve manier met hun gaven om kunnen gaan.

Helaas zijn er ook begaafden met slechte bedoelingen, zoals de schimmige Grey....

Thur Breukers, De augurschool, Celtica Publishing, 292 pagina’s (€ 15,00) www.celtica-publishing

Over de Cirkel werd door augurs altijd geheimzinnig gedaan en ook via Comp had Peter niet veel informatie kunnen vinden. Wel had hij gelezen dat de herkomst onbekend was en dat de Cirkel bij bepaalde mensen en in specifieke omstandigheden ervoor kon zorgen dat iemand razendsnel kon bewegen en denken.

en de keukenprins Mylo Freeman Wat als prinses Arabella alleen nog maar taart wil eten?

Prinses Arabella eet niet meer. Ze wil alleen nog maar taart. ‘We proberen een nieuwe kok!’ beslist de koning.

Koks uit alle hoeken van de wereld worden uitgenodigd om voor de prinses te koken. Maar Arabella vindt er niks aan. Tot de keukenprins voor de kasteelpoort staat. Hij neemt Arabella en haar vrienden mee naar zijn moestuin. Daar krijgt Arabella een idee ...

— € 15,95 " prentenboek " 3 jaar en ouder " 978-94-6291-358-5

www.eenhoorn.be

Kussensloop met prachtig gedicht ‘O hou van mij’ van Joke van Leeuwen

NIEUW!

Joke van Leeuwen zit dit jaar 40 jaar in het vak.

Applaus dus, een diepe buiging en hulde in de vorm van een nieuw gedicht in onze serie poëzie om te kussen.

€ 20,00 ISBN 9789059308411 60 x 70 cm.

100% katoen

T 040 2454001 www.plint.nl

€ 17,95 / ISBN 9789492585318

elling Cartoons op beenstaar: door striptek E r w i nvaSn uspvoartashl irts, n ǩ bedrukke di o ho es, t-shirts ǩ

ZZZ VXYDDOVKLUWV QO ǩ ǩ LQIR#VXYDDOVKLUWV QO

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 23

NON-FICTIE INTERVIEW

Schetsboek Nuenen, november 1884-september 1885

Uit de kluis, naar de man

GERRIT SCHREURS FOTOGRAFIE

Door Mirjam Mulder Van de vele schetsboeken die Van Gogh gehad moet hebben, zijn dit de enige vier die nog overgebleven zijn.

Ze vergezelden de schilder in de laatste zeven jaar van zijn leven. Voor de liefhebber – en wie is dat nou niet? – zijn de schetsen bijzonder ontroerend om te zien. ‘Je ziet de worsteling,’ zegt Hond. ‘Van Gogh had moeite met tekenen. Pas tien jaar voor zijn dood besloot hij schilder te worden en is hij duizenden tekeningen gaan maken om het te leren. Je ziet in die schetsboekjes wat hij nog niet kan, je ziet hem zichzelf verbeteren. De eerste schetsen voor bijvoorbeeld de “Zonnebloemen” en “De aardappeleters” staan erin. Dat is echt heel bijzonder.’

EEN COLLECTOR’S ITEM Hond legt uit hoe dit project tot stand kwam. ‘De originelen zullen zelden nog voor het publiek zichtbaar zijn, daar zijn ze te kwetsbaar voor. Dat was de reden dat het Van

Gogh Museum ons vroeg: kun je ze op zo’n manier namaken, dat ze niet van de echte schetsboeken te onderscheiden zijn?’ Dat was al geen geringe taak, maar daarbij kwam nog de vraag of we dat op een eigentijdse manier konden doen, zodat het een modern product werd. ‘Ik zag meteen een soort tijdmachine voor me. Zo zijn we uitgekomen op dit kastje: een soort kabinet waar de vier schetsboekjes in zitten.’ In het meubel zitten ook een aantal losse pagina’s die Van Gogh uit zijn schetsboekjes heeft gescheurd, twee cahiers met tekeningetjes die hij GERRIT SCHREURS FOTOGRAFIE

Bij Vincent van Gogh denk je waarschijnlijk niet direct aan boeken. Daarom waren wij meteen geïntrigeerd toen Uitgeverij Komma een wel heel bijzonder product aankondigde: een facsimileuitgave van vier schetsboeken van de schilder. Uitgever Steven Hond vertelt meer over dit bijzondere project.

Het kabinet Vincent van Gogh,Vincent’s sketchbooks and more…, Uitgeverij Komma, in samenwerking met het Van Gogh Museum (€ 5950,00)

voor het meisje Betsy Tersteeg heeft gemaakt en een brief met tekeningen. Zo is het een heus collector’s item geworden.

Aan deze bijzondere uitgave hangt dan ook een flink prijskaartje: voor € 5.950 euro staat hij bij je in huis.

Naast verzamelaars en kunsthistorici zijn daarom met name musea erin geïnteresseerd. Hond: ‘Je moet het zo zien: het is een toegepast kunstwerk. Onze facsimile’s zijn zo natuurgetrouw, dat als je er een oppakt, je naar je handen kijkt om te zien of het houtskool afgeeft.’ Ook beleggers hebben interesse, omdat er maar duizend exemplaren worden gemaakt. ‘In Nederland zijn we niet gewend om in de boekenindustrie zoiets duurs te maken. Maar als je kijkt naar de hoeveelheid werk die hierin heeft gezeten, de liefde, de energie en de tijd, dan had het drie keer zoveel moeten kosten.’

BUITEN DE LIJNTJES KLEUREN Een van de redenen dat het Van Gogh Museum juist Hond heeft gevraagd voor deze klus, is omdat hij al ruim dertig jaar ervaring heeft als drukker. In 1999 werd hij zelfs uitgeroepen tot beste drukker van de wereld. De kennis was dus in huis. Hond probeert het ingewikkelde drukproces voor ons leken toe te lichten. ‘We begonnen met het papier. Er zitten drie soorten papier in die schetsboekjes, één soort was nog gewoon bij de groothandel verkrijgbaar en voor de andere twee moesten we een papierfabriek inschakelen om ze exact na te maken.

Toen hadden we de juiste basis. Vervolgens hebben we ongelooflijk veel testen gemaakt, om de stofuitdruk-

king van de verschillende materialen die Van Gogh gebruikte (potlood, krijt, houtskool en pen) naar voren te laten komen.’

Zo’n ingewikkeld proces ging natuurlijk niet zonder slag of stoot.

Meermaals moesten ze buiten de gebaande paden van het boekdrukken denken. ‘Een van de problemen die we tegenkwamen was de ouderdom van de boekjes. Doordat Van Gogh ze vijf jaar in zijn broekzak heeft gehad, zijn de omslagen helemaal versleten en vallen ze haast uit elkaar. Als je ze namaakt, zien ze er weer nieuw uit. Daarnaast zijn er pagina’s uitgescheurd en die scheurranden kun je nooit handmatig reproduceren.’

De oplossing lag in een techniek die Hond nog niet eerder toegepast had zien worden in de boekdrukkunst.

‘Zo kwamen we op het idee om de pagina’s niet te scheuren, maar te lasersnijden. Daarmee konden we tot op de tiende millimeter nauwkeurig die scheurrandjes namaken.’

Ten slotte gebruikten ze nog wat ‘toegepaste techniek’, maar dat willen ze liever geheimhouden, zegt Hond samenzweerderig. In totaal is er twee jaar aan het project gewerkt, met uitsluitend Nederlandse producenten. Het eindresultaat is indrukwekkend: ‘Een van de experts van het Van Gogh Museum zei dat het hen niet zou verbazen als ze over een aantal jaren authenticiteitsonderzoek zouden krijgen naar deze boekjes.’

De facsimile’s zijn te bewonderen in het Van Gogh Museum en in beperkte oplage verkrijgbaar via de webshop www.vangoghmuseumshop.com.

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 24

NON-FICTIE RECENSIE

BOEKENKRANT TIPT

Gerehabiliteerde kunstenaar

HOE JE STOPT MET PLASTIC Dit boek is voor iedereen die zijn plasticgebruik wil verminderen, maar niet weet waar te beginnen. Will McCallum geeft je niet alleen achtergrondinformatie, maar vooral tips over hoe je plastic in het dagelijks leven kunt vervangen. Wist je dat als we zo doorgaan er in 2050 meer plastic in de zee drijft dan er vissen in het water zwemmen?

Een oud museum in een Catalaans dorpje, vol schilderijen van een in vergetelheid geraakte kunstenaar. Dit is het startpunt voor De affichekoning van Eveline Stoel.

Door Jacomijn van Kempen Will McCallum, Hoe je stopt met plastic, vertaling: Fred Hendriks, Uitgeverij Boekerij, 224 pagina’s (€ 15,99)

WEET IK VEEL Mirjam Oldenhave kennen we van haar vele kinderboeken, waaronder de succesvolle serie Mees Kees. Nu geen kinderboek, maar haar eigen verhaal als pleegmoeder van de negenjarige Esi. Het meisje komt oorspronkelijk uit Ghana en moest haar plek vinden bij haar nieuwe ouders.

Mirjam Oldenhave, Weet In Weet ik veel vertelt ik veel. Dagboek van een Oldenhave wat er allepleegmoeder, Uitgeverij Ambo|Anthos, 144 pagina’s maal komt kijken bij (€ 15,00) het pleegmoederschap, zowel voor moeder als dochter.

DAT WAS NIET DE BEDOELING Waarom heeft de introductie van de iPhone ertoe geleid dat we minder kauwgum zijn gaan eten? En hoe heeft het gebruik van loodvrije benzine ervoor gezorgd dat er minder autoradio’s worden gestolen?

Journalist Maarten Reijnders heeft zich verMaarten Reijnders, Dat was diept in de onbedoelde niet de bedoeling, Uitgevegevolgen van de keuzes rij Spectrum, 200 pagina’s die we maken. De meest (€ 17,50) interessante en bizarre verhalen heeft hij gebundeld in Dat was niet de bedoeling.

STRUDEL + KNÖDEL Geen zin meer in Bratwurst? De Duitse keuken heeft gelukkig nog veel meer te bieden.

Strudel + Knödel bevat meer dan tweehonderd recepten om ’s avonds voor het hele gezin te bereiden, maar ook heerlijke snacks en Anja Dunk, Strüdel + Knödel. hapjes voor speciale De moderne Duitse keuken, gelegenheden. Van volUitgeverij Nijgh & Van Ditkoren karnemelkwafels mar, 368 pagina’s (€ 32,50) tot bierknoedels met romige jeneverbessenchampignons.

Schilder en affichemaker Emilio Vilá (18871967) was ooit één van de grote beloften van de Spaanse schilderkunst. De werkelijkheid is anders: zijn museum in Llagostera, ten zuidoosten van Gerona, raakt in verval en een groot deel van zijn werk wordt verspreid naar diverse landen. Voor Eveline Stoel, die het museum als kind geregeld bezocht tijdens vakanties in Spanje, is het reden om in het levensverhaal van Vilá te duiken.

Misschien wel om zijn prachtige oeuvre voor eens en voor altijd uit de vergetelheid te halen.

Stoel vertelt in De affichekoning twee verhalen die nauw met elkaar samenhangen. Het ene verhaal

EMMA RINGELDING

sende Parijs van de jaren twintig, en naar Spanje ten tijde van de burgeroorlog. Stoel slaagt erin niet te verzanden in een droge opsomming van feitjes. Door de levendige beschrijving van de historische context van het verhaal ontstaat een vlot lezend boek waarmee ze de aandacht van de lezer vast weet te houden. De prachtige kleurenafbeeldingen van Vilá’s werk die in het boek zijn opgenomen, zorgen ervoor dat je nog meer begrip krijgt voor de wens van de schrijfster om het verhaal van de kunstenaar te delen.

De afbeeldingen spreken tot de verbeelding en zetten haar verhaal kracht bij. Hoewel Vilá niet de roem heeft gekregen waar hij op hoopte, zullen zijn levensverhaal en zijn prachtige affiches dankzij het boek van Eveline Stoel, De affichekoEveline Stoel niet meer ning. Kroniek van een Catavergeten worden. laanse kunstenaar en zijn

gaat over Valentí, de kleinzoon van de huishoudster van Vilá, die het museum erft. Hij moet afwegen of hij het wil verkopen of proberen nieuw leven in te blazen. Al snel raakt hij gefascineerd door de kunstenaar en wordt hij nieuwsgierig naar het verloop van diens artistieke carrière. Het tweede verhaal is dat van de kunstenaar zelf, dat door het onderzoek van Valentí stukje bij beetje vorm krijgt.

Stoel weet haar fascinatie voor de kunstenaar en zijn kleurrijke werk over te brengen op de lezer. Ze schrijft meeslepend over het leven van een jonge kunstenaar vol dromen en ambities, maar ook over het onrecht en de verbittering die deze dromen meer en meer overschaduwen. In de loop van zijn levensverhaal word je meegenomen naar het geboortedorp van Vilá in Catalonië, het moderne, brui-

museum, Uitgeverij Brandt, 480 pagina’s (€ 25,00)

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 25

NON-FICTIE INTERVIEW

Van woord naar kaart, via tussenstappen De Grote Atlas van de Belevingswereld is met meer dan 100.000 verkochte exemplaren een groot succes. Van auteur, grafisch ontwerper en cartograaf Jean Klare verschijnt nu Van A naar B (en weer terug). Met dit boek duiken we opnieuw in zijn fictieve kaartenwereld.

Door Anne Visser Dat De Grote Atlas van de Belevingswereld zo’n succes zou worden had Klare niet verwacht. ‘Mijn landkaarten zijn nooit de werkelijkheid, maar altijd een weergave waarin heel veel niet wordt gezegd. Juist de leegtes tussen de woorden geven de lezer een bepaalde vrijheid van denken.

Ik vermoed dat mensen het leuk vinden dat mijn werk een beroep doet op hun verbeeldingskracht en denkspeelsheid.’

Zijn eigen passie voor cartografie ontstond al vroeg. ‘Als klein jongetje zat ik graag door de atlas van mijn ouders te bladeren. Twintig jaar geleden heb ik samen met de co-auteur van De Grote Atlas van de Jean Klare Belevingswereld en grafisch ontwerKEKE KEUKELAAR per Louise van Swaaij vanuit een standigheid”, waarin het opgroeien liefde voor kaarten en informatiecentraal staat. Ik denk daarvoor na vormgeving een nieuwjaarskaart over hoe ik zelf groot ben geworden, gemaakt. We wilden daarin niet maar kijk bijvoorbeeld ook naar de een of twee goede wensen voor het opvoeding van mijn eigen kinderen.’ nieuwe jaar verspreiden, maar vijfHetzelfde geldt voor onderwerpen tig. Dit idee is uitgewerkt in de vorm als het verbreken van een relatie, van een fictieve landkaart en hier het aangaan van iets nieuws of juist zijn ongeveer tweehonderd exemhet ondernemen van iets moeilijks, plaren van rondgestuurd.’ Dit idee onderwerpen die Klare in dit boek werd zo enthousiast onthaald, dat allemaal heeft vertaald naar een het duo regelmatig de vraag kreeg landkaart. ‘Deze eleof ze extra exemplaren mentaire menselijke van de kaart hadden. onderwerpen wil ik ‘We kregen destijds de laten terugkomen, tip om hem op te sturen omdat het voor iedernaar het vakblad van een herkenbaar is. Aan cartografen en daar is de andere kant zitten dit nieuwjaarskaartje er ook kaarten van in gepubliceerd. Een triviale onderwerpen uitgever heeft dat voorin, zoals “van Kreukels bij zien komen en ons naar Klaar (via Strijbenaderd om het uit te ken)”, een kaart die ik geven.’ simpelweg bedacht heb ‘Gaandeweg merkte ik tijdens het strijken van dat je eigenlijk alles in een overhemd.’ kaart kan brengen,’ vertelt Klare. De onderwerOndanks deze uiteenpen die centraal staan lopende onderwerpen in Van A naar B (en weer is de werkwijze van terug) zijn dan ook erg de ontwerper altijd divers. In het boek staan grotendeels dezelfde. drie elementen centraal: ‘Ik ben begonnen met het beginpunt, het eindeen lijst met onderwerpunt en de weg(en) hier pen, die ik stuk voor naartoe. ‘Veel inspiratie stuk heb uitgesplitst. haal ik uit mijn dageIk nam een blad papier lijks leven, neem bijJean Klare, Van A naar B (en voorbeeld de kaart “van weer terug), Uitgeverij De Har- en dacht na over welke vorm van een fictief Geboorte naar Zelfmonie, 112 pagina’s (€ 19,90)

‘“Van Avond naar Ochtend (en verder naar Morgen)” zag ik voor me als een soort vernauwing, als een landtong tussen twee grotere continenten, zoals de Beringstraat tussen Siberië en Alaska, waar ook de datumgrens loopt.’ land het beste bij een specifiek onderwerp past. Voor “van Avond naar Ochtend (en verder naar Morgen)” verbeelde ik mij bijvoorbeeld hoe de dagen in elkaar overgaan. Dat zie ik voor me als een soort vernauwing, als een landtong tussen twee grotere continenten, zoals de Beringstraat tussen Siberië en Alaska, waar ook de datumgrens loopt. Zodra ik weet welke vorm ik de kaart wil geven, plaats ik allerlei associaties die met dat thema te maken hebben op de kaart. Deze volgorde kneed ik uiteindelijk net zolang totdat het een goed verhaal is.’

Over de vraag hoe hij besluit wanneer een kaart af is, moet hij even nadenken. ‘Neem bijvoorbeeld “van Vrij naar Werk (via Leren)”. Deze kaart staat bijna helemaal vol, maar langzaam kom je op een punt dat er niets meer bij past. Dat is het moment waarop ik bepaal dat het af is.’ Omdat het om fictieve landkaarten gaat, heeft de ontwerper gelukkig alle vrijheid om naar eigen inzicht een stuk land erbij te verzinnen om dingen passend te maken.

‘Ik kan zo een rivier ombuigen als ik daar een plaatsnaam wil hebben staan.’

Ondanks het denkwerk dat in het maken van de kaarten zit, wordt Klare nog vaak verrast over waar mensen zijn creaties voor gebruiken. ‘Lezers vullen mijn werk vaak op hun eigen manier in en soms komen daar reacties uit voort die ik helemaal niet bedoeld had, maar die de lezer erin ziet. Regelmatig krijg ik berichten waarin mensen laten weten dat ze mijn boek bijvoorbeeld gebruiken als hulpmiddel bij traumatherapie voor kinderen of jongeren. Ik vind het echt geweldig dat mijn werk dat doel vindt en mensen er zo’n gereedschap van maken.

Maar het allermooiste vind ik als mijn werk een geschenk wordt dat mensen aan elkaar geven.’

Zijn de goden klaar om de wereld te redden?

En is de wereld écht klaar voor de goden?

Wanneer Virgo en Elliot per ongeluk de demon van de dood bevrijden, hebben ze alle hulp nodig die ze kunnen gebruiken.

En wie is er beter bestand tegen een demon dan de koning der goden en zijn nobele ros Pegasus?

Het eerste deel van de spannende en hilarische Chaotische Goden-serie ligt vanaf … in de boekhandel!

Titel: Chaotische Goden: De ontsnapping van Thanatos | ISBN: 9789030504092 | Prijs: €15,99

CHAOTISCHE GODEN.indd 1

22-01-19 14:11

Van Jeroen Bosch tot Vincent van Gogh De eeuwen door gingen vele kunstenaars de uitdaging aan. Zij wilden uitbeelden hoe God en mens verbonden zijn. Stelt u zich eens voor. Een reis door de wereld van religieuze kunst.

Gebouwen, schilderijen, beelden en veel meer. In Religieuze kunst en cultuur in 100 beelden beleeft u deze reis zonder alle locaties te hoeven bezoeken. Het is een lange reis langs kunstwerken van wereldberoemde kunstenaars als Jeroen Bosch, Picasso en Vincent van Gogh. gebonden | € 16,99

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 27

KOKEN RECENSIE

SARAH FLAVEL/VERENIGD KONINKRIJK Taoïsme, Chinese filosofie

DE MENSHEID IN ÉÉN PAN: KOSHARI

DENKRECEPT

KOOKRECEPT

HADEER ABOELNAGAH

KWALITEITEN PROEVEN: RIJST ZOMERGROENTEN, LINZEN EN

WEST MEETS EAST: RISOTTO MET SAKE

KOOKRECEPT

KOOKRECEPT SHALINI SINHA

DE KUNST VAN HET NIET-ROEREN: BAI MI FAN

Wees voorbereid

KOOKRECEPT

Koken is niet alleen een kwestie van bereiding, maar ook (VOOR 4 PERSONEN) CHIARA ROBBIANO FLAVELwees Koshari is Egyptisch ‘comfort food’: van voorbereiding. Dat is niet hetzelfde alsSARAH controle: eten vol sentiment, vol calorie(VOOR 4 PERSONEN) en en gemakkelijk te bereiden. Pasta, om groenten en de smaken en erop voorbereid dat niet alles zal lopen zoals je wilt. rijst, linzen en kikkererwten Dit veganistische gerecht draait komen bij elkaar, apart gekookt wijsheid is dat we maar samengebracht in één pan. die zij meebrengen. De boeddhistische kleuren Een veganistische maaltijd, dus iederee n. Dat geldt ook in de keuken: n kan mee-eten. Hieronder de dingen moeten zien zoals ze zij het recept voor de topping van ui, Niet handelen Kook met gemak en plezier, zonde tomatensaus die de ingredivoeg niet meer toe dan nodig is.

(VOOR 4 PERSONEN) enten bij elkaar houdt, en de basis de basics, Het loont niet altij d om het heft in handen te nemen.

Het van de koshari. op te winden. We gaan terug naar over veel te er je der PERSONEN) 6 (VOOR Met risotto kun je eindeloos variëren en smaken uit verschillende te eigenroenten , linzen en rijst. taoïsme benadrukt dat in elke situatie de mogelij kheid dient zich de kunst van het niet-handelen met zomerg rijst kookt Wie keukens bij elkaar brengen. Dit is het recept voor een vegetarimaken: als je de rijstkorrel niet wilt beschadigen en plakkerig wilt sche risotto, gemaakt met een bouillon van kombu bestaat van wu TOPPING VAN KROKANTE UI en shiitake, en wei – niet-handelen. Als je je van die momaken, is het zaak om hem op het juiste moment niet te roeren. drie bijgerechten: tempura van paarse shiso, salade van coeur de Ingrediënten gelij kheid bewust bent, handel je met meer oog voor wat RIJSTprovincie Die kunst passen we ook toe in dit recept uit de Chinese boeuf-tomaten met gepekelde rammenas en muskuskaasjeskruid, 1 grote ui, in dunne ringen gesned en st (bai rijënten de situatie verlangt. Sichuan, beroemd om zijn verfijnde keuken: effen witte Ingredi en gevulde ronde courgettes. zout bao irijst en gong g basmat aubergines (yu xiang qie zi)320 visgeurige met fan), mi ⅓ kop bloem kip met pinda’s (gong bao ji ding). ½ kop frituurolie Volg de weg Bereiding RISOTTO MET SAKE 1,5 tot 2 keer zo veel water.

Wanneer moet je ingrijpen? Wanneer juist niet? Op de Zet de rijst op in een ruime pan met Ingrediënten Bereiding koken. Giet af en laat de aan de kook en laat 10 minuten zacht Breng ST RIJ WITTE 320 g carnaroli juiste wij ze handelen betekent in het taoïsme: de natuurrij st Bestrooi de uienringen met zout en deksel erop. doe ze in de bloem. Schud het rijst uitstomen in de pan met een Ingrediënten 2 stuks gesnipperde sjalot teveel aan bloem weg. Verwarm de lijke weg van de dingen volgen, handelen in overeenstemolie op middelhoog vuur in een 600 g Thaise rijst (jasmijnrijst) 1 teen fijngesneden knoflook grote koekenpan (de ideale temper atuur is 150–160 °C). Bak de uienming met de Dao. 1 scheut olijfolie ringen en roer regelmatig, totdat ze mooi bruin worden (6-10 min).

Bereiding 1 wijnglas sake De uien moeten krokant zijn, maar niet aangebrand. Laat uitlekken de rijst in een vergiet goed af onder de kraan, breng hem met 100 g gesneden en gebakken champignons op keukenpapier.

Neem voeding van de wereldSpoel 1,1 liter water aan de kook op hoog vuur. Roer de rijst goed, om even60 g gehakte shiitakes (verkregen uit de groentebouillon) de Dao je handelingen voedt, tuele zul je diedieopaan de bodem van de pan blijven kleven te verwijdekorrels 750-900 g kokende groentebouillon (op basis vanWanneer ui, bleekselderij, enkele minuten koken tot het oppervlak van de rijst droog is ren. Laat manier timaal verrichten. Of het nu gaat om de beste venkel, kombu, shiitake) - RECEPT - RECEPT en bedekt met kleine ronde ‘ademende’ gaten. Dek de pan af, zet het wildplukkruiden (optioneel) 85 om kip te snijden, of om een land te regeren: de wijze vuur laag en laat gedurende 12-15 minuten koken. geraspte Parmezaanse kaas (optioneel)

*

*

*

99

persoon gaat met de Dao mee, niet ertegenin.

- RECEPT -

35

52

43

Filosofie gaat door de maag In Food for Thought staan recepten voor in de keuken én de hersenpan. Het boek is een aanvulling op de gelijknamige documentaireserie van de KRO-NCRV, die dit voorjaar op televisie komt.

Net als in de serie komen in het boek zeven hedendaagse filosofen en hun studenten aan het woord, gevolgd door een passend recept.

Door Laura Molenaar Filosoof en journalist Jeroen Hopster schrijft zeer toegankelijk over alledaagse filosofie en de koppeling van filosofie en eten is verfrissend. De teksten zijn niet te lang, waardoor je makkelijk een hoofdstukje leest in de trein of voor het slapengaan. Bovendien zullen de kwesties die aan bod komen voor iedereen herkenbaar zijn. Hoe maak je een overwogen keuze? Hoe leef je samen met mensen die fundamenteel anders denken dan jij? Hoe ga je om met tegenslag?

De rode draad is dat we ons meer moeten openstellen voor nieuwe ervaringen en ontmoetingen. De filosofen die aan het woord komen, geven elk hun eigen twist aan dat idee. De boodschap wordt verder versterkt doordat er veel aandacht is voor niet-Westerse filosofie. Dogen, de Japanse filosoof uit de dertiende eeuw, passeert bijvoorbeeld de revue als het gaat om het maken van keuzes. We kunnen volgens hem betere keuzes maken als we ons bewust zijn van onze vooroordelen en verlangens. Ook het Zuid-Afrikaanse begrip

Jeroen Hopster, Food for Thought. Wereldfilosofie aan de keukentafel, Uitgeverij Ten Have, 150 pagina’s (€ 17,50)

Jeroen Hopster SASKIA LELIEVELD

Ubuntu, een filosofische stroming die de nadruk legt op menselijkheid, het boeddhisme en het taoïsme komen aan bod.

Het is jammer dat Food for Thought soms in vaagheden blijft steken.

Politiek filosofe Tina Ramihi vertelt in het hoofdstuk over verwachting en identiteit bijvoorbeeld dat hokjes voor haar als immigrant erg beperkend werkten: mensen keken niet verder dan haar hoofddoekje.

Het zou interessant zijn geweest om meer over haar ervaringen te lezen, maar Hopster vervolgt met platitudes als ‘Iedereen is met elkaar verbonden’ en ‘We plaatsen mensen (...) in een hokje, dat met een bepaald verwachtingspatroon gepaard gaat.’

Die onduidelijkheid komt ook naar voren bij de uitleg van Westerse filosofie. Zo komt Plato aan bod in het hoofdstuk over het maken van keuzes. We moeten niet streven naar een vaststaand resultaat, maar, net zoals de Griekse filosoof schrijft, naar ‘het goede’. Het goede is echter iets wat volgens Plato per definitie onbereikbaar is. Dat maakt het advies om hiernaar te streven enigszins verwarrend.

Hoewel de filosofische ideeën die gepresenteerd worden dus enigszins vaag blijven, is er voor iedereen wel iets nuttigs uit het boek te halen.

Tussen de teksten en recepten staan bovendien interviews met studenten, die de filosofieën voorzien van

concrete voorbeelden. Zo vertelt Moritz (26) in het hoofdstuk over keuzes maken dat hij verlamd wordt door keuzestress. Moet hij beginnen aan een master, zich verder verdiepen in de filosofie of stage lopen als fotograaf? Een herkenbaar dilemma dat meteen duidelijk maakt waar dit deel van het boek over gaat.

Leuk is ook dat ieder hoofdstuk gepaard gaat met een recept, dat vanwege de ingrediënten of bereidingswijze aansluit bij de filosofische ideeën die daarvoor behandeld zijn. Sommige ingrediënten zijn wellicht lastig te verkrijgen. Ik had nog nooit gehoord van Ewa-Oloyinbonen, shisobladeren of Shaoxinwijn. Maar als ik iets geleerd heb van Food for Thought is dat je soms moet accepteren dat de dichtstbijzijnde toko niet alles in huis heeft, en dat je net als de Taoïsten gewoon mee kunt gaan met de flow.

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 29

NON-FICTIE RECENSIE

Tom Waes

Aangrijpende waaghalzerij

DE MENSEN

Bekende Vlaming Tom Waes reisde voor zijn programma Reizen Waes al de halve wereld af, maar voor dit vierde seizoen besloot hij in Europa te blijven. Samen met zijn team zocht hij naar onbekende en unieke plekken op ons continent en bracht deze verhalen niet alleen in beeld voor televisie, maar ook voor een nieuwe bundel reisverhalen.

Door Carien Touwen Het boek wordt aangeprezen met de ondertitel ‘straffe reisverhalen’ en dat zijn het ook. Achtereenvolgens reizen de heren naar Spanje, IJsland, Groenland, Azerbeidzjan, Isle of Man, Noord-Ierland, Polen en Oekraïne. Enkele reisverhalen springen erboven uit, vooral omdat de interessante en sociaal bewogen belevenissen mij geregeld beroerden alsof ik er zelf bij was.

Team Waes reist bijvoorbeeld af naar Tsjernobyl, waar ze omschrijven hoe bizar het is om rond te lopen in een gebied waar tienduizenden mensen

halsoverkop moesten vertrekken.

‘Binnen krijg ik een brok in de keel bij het zien van de lege bedden, met hier en daar nog een oude pop die in de haast is achtergebleven. Dit lijkt wel oorlogsgebied. Het idee dat hier onwetende kinderen lagen te slapen...’

De beschrijvingen van de achtergelaten huizen, scholen en pretparken zijn pakkend, maar aangrijpender is de angst die Waes voelt over het rondlopen in een stralingsgebied. Je merkt of ziet er niets van, terwijl je weet dat je gevaar loopt. De kleurenfoto’s in het midden van het boek zorgen ervoor dat ik niets liever wil dan ook deze aflevering bekijken.

Ook het reisverhaal over NoordIerland raakte mij, niet alleen door wat je door de ogen van het team ziet, maar ook door hun reacties op de situatie ter plaatse. Je proeft hoezeer Waes geraakt wordt door de situatie in Belfast, met name het ongeloof dat er in deze tijd nog een muur staat om godsdiensten te scheiden, gevolgd door zijn besef dat die afscheiding woonwijken wel degelijk veiliger maakt.

Waes is een rasverteller. Als je eenmaal begint aan een verhaal over een bepaald land, wil je alles weten wat hij erover te vertellen heeft, zelfs

als de bestemming je totaal niet aanspreekt. Dit laatste had ik sterk bij het verhaal over Isle of Man, dat uitsluitend over de Tourist Trophy gaat, een motorrace waarbij ieder jaar doden vallen. Het eerste slachtoffer is de gids die het team heeft ingehuurd, hij sneuvelt tijdens de kwalificaties. De mannen zijn van slag door dit feit, maar zetten toch door. Waes is een groot liefhebber van motoren en blijft enthousiast over wat ze gaan zien. Hij beschrijft bijvoorbeeld hoe hij op zondag ook meeracet en zichzelf daarbij bijna doodrijdt. Waaghalzerij, duidelijk bedoeld om opvallende televisie te maken. Niet mijn smaak. Waes geeft later toe dat het gekkenwerk is en dat de tegenstanders van deze dodenrace zeker een punt hebben.

Beetje jammer dat je toch de bikkel uit moest hangen, denk ik dan. Hoeveel domme ezels zullen nog in jouw sporen treden?

Straffe reisverhalen, dat krijg je nu eenmaal als je een team mannen erop uitstuurt om spraakmakende televisie te maken. Maar eerlijk is eerlijk, het zijn verhalen die je meeslepen, los van een irritatie hier en daar over hoe ze het aanpakten. De inspirerende en goed gevarieerde reisverhalen zijn dus prima los te lezen van het televisieprogramma.

Tom Waes, Reizen Waes Europa. Straffe reisverhalen van Tom Waes, Uitgeverij Manteau, 208 pagina’s (€ 23,50)

Het boek geeft een duidelijk beeld van de bezochte plekken, maar ook hoe het eraan toegaat om zo’n televisieserie te maken. Het heeft me niet alleen nieuwsgierig gemaakt naar deze onbekende plekken in Europa, maar ook naar het programma zelf.

De tv-serie Reizen Waes Europa is vanaf 25 januari te zien op NPO3.

DE NIEUWE GROTE ROMAN VAN EEN VEELGEPREZEN AUTEUR ‘Het wordt tijd dat deze man de Nobelprijs krijgt.’

DWDD

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 31

BOEKFRAGMENT

Kruistocht in spijkerbroek Dolf uit Amstelveel zal door een materie-transmitter teruggeflitst worden naar de middeleeuwen om daar één middag een kijkje te nemen.

Maar door een fout komt hij in het jaar 1212 terecht, in een Kinderkruistocht die net uit Keulen is vertrokken.

Thea Beckman, Kruistocht in spijkerbroek, Uitgeverij Lemniscaat, 362 pagina’s (€ 17,95) Verschijnt 8 februari voor slechts € 2,50 als actietitel van de leesbevorderingscampagne ‘Geef een boek cadeau!’ www.lemniscaat.nl

‘… en dit,’ zei dr. Simiak, ‘is dan de materietransmitter.’

Dolf Wega was behoorlijk onder de indruk. Hij keek met ontzag naar het geweldige apparaat dat de gehele achterwand van het laboratorium besloeg. Overal op de vloer lagen dikke, goed afgeschermde kabels.

Dolf zag ook nog een hoog paneel met lampjes, knoppen, hendels – alles voorzien van onbegrijpelijke cijfers en tekens.

Tegenover de machtige machine waarmee je contact met het verleden kon maken, voelde Dolf zich opeens heel klein worden. Hij was de enige zoon van dr. Wega, die bevriend was met de beide uitvinders van de tijdmachine. Omdat Dolf er maandenlang om had gezeurd, mocht hij nu, in de kerstvakantie, een kijkje nemen in het laboratorium. Maar dat de materietransmitter zo’n immens apparaat zou zijn, had hij niet verwacht.

‘Wat is dat?’ vroeg hij, wijzend op het middenstuk. Dat leek enigszins

op een telefooncel met zwaar geïsoleerde wanden en een doorzichtige, manshoge deur. Die deur was niet van gewoon glas maar van een kunststof die volgens dr. Simiak niet te vernietigen was. […]

Opeens zei hij, bijna tegen zijn wil: ‘Ik zou wel durven.’

De twee geleerden staarden hem aan. Ze zagen een jongen, nog geen zestien jaar oud, flink uit de kluiten gewassen, een scholier met belangstelling voor geschiedenis, maar toch eigenlijk nog een kind. En die zei… Ach nee, dat kon de jongen niet menen. Hij droomde natuurlijk van avonturen zoals ze op de televisie te zien waren: kleurrijk en onecht.

‘Ik weeg nog geen zestig kilo,’ zei Dolf.

‘Je bent gek,’ riep dr. Simiak.

‘Ik heb ogen en een mond. Ik kan rondkijken en later vertellen wat ik heb gezien,’ vervolgde Dolf rustig.

Echt kalm was hij niet meer; zijn hart roffelde.

‘Onzin, grote onzin,’ hoorde hij dr.

Kneveltoer mompelen. Maar de stem van de man klonk plotseling anders – weifelend!

‘Veel te riskant,’ zei dr. Simiak, maar ook zijn stem klonk minder vast dan eerst. Hoe afwijzender de geleerden waren, hoe meer zin Dolf in het avontuur kreeg.

‘Ik zou een volmaakt proefkonijn zijn,’ zei Dolf. ‘Met het juiste gewicht en een goed stel ogen in mijn hoofd.

Desnoods neem ik een wapen mee.

O, ik snap wel dat er gevaar aan verbonden is, maar ik kan me goed redden in vreemde omstandigheden.

En het is toch maar voor een paar uur, net genoeg om… Weet u, ik heb thuis een boek waarin een riddertoernooi wordt beschreven dat op de veertiende juni 1212 in Montgivray, in Midden-Frankrijk, werd gehouden door de hertog van Dampierre. Als u mij daar nu eens heen flitste? Ik zou dat dolgraag zien. […]

Onbeweeglijk als een standbeeld stond hij daar.

Was dat de tweede of derde keer dat hij tot zestig telde? Wat voerden die twee mannen eigenlijk uit? Vijfenveertig, zesenveertig… Achter zijn gesloten oogleden probeerde hij cijfers te zien in plaats van de vlekken die voor zijn oogballen dwarrelden.

Achtenvijftig, negenen… Toen verging de wereld. Letterlijk. Dolf was zich bewust van een hevige klap die hem duizelend en met pijn in zijn hele lichaam achterliet. Geluiden ruisten om hem heen, namen langzaam af en werden herkenbaar.

De wind in de boomtoppen. Vogels die zongen. Nog altijd durfde hij zich niet te bewegen of zijn ogen te openen. Toen voelde hij warm zonlicht op zijn hoofd. De duizeling verdween. Hij keek…

Hij wás er!

Waar?

BOEKFRAGMENT

Religieuze kunst en cultuur in 100 beelden Religie is door de eeuwen heen een goddelijke inspiratiebron geweest. Geloof en kunst gaan hand in hand en laten zien hoe God en mens verbonden zijn.

Heather Thornton McRae, Religieuze kunst en cultuur in 100 beelden, vertaling: Daan Saver, Uitgeverij KokBoekencentrum, 224 pagina’s (€ 16,99) www.kokboekencentrum.nl

Gebedshuizen zijn een onderdeel van bijna alle religieuze tradities, maar het christendom heeft ook ruimte voor contemplatie nodig. Dit kernelement van deze religie leidde tot een levendige kloostertraditie.

Bij een klooster hoort ook altijd een kerk, maar het onderliggende principe van het klooster is anders.

Kloosters zijn meer dan gebedshuizen. Ze omvatten alle aspecten van het leven, waardoor monniken de ruimte krijgen afgezonderd van de wereld te leven. Christelijke ruimtes van gebed en contemplatie werden vaak versierd met verscheidene kunstvormen. In de vroegste eeuwen waren die vaak onderdeel van de gebouwen zelf. Geschilderde fresco’s, stenen en glazen mozaïeken, stenen en houten snijwerk en zelfs glas-inlood versierden vele muren, vloeren en plafonds. Later ontstonden er meer draagbare vormen van religieuze kunst, waaronder schilderijen en losstaande beeldhouwwerken.

Van devotionele objecten – de miskelk en de pyxis, waarin de wijn en het brood van de eucharistie bewaard werden; het wierrookvat,

rozenkransen; reliekschrijnen, waarin de overblijfselen van heiligen werden bewaard – werden kunstwerken gemaakt, vaak door de voornaamste kunstenaars en handwerkers van die tijd.

Een van de belangrijkste fysieke uitingen van het christendom is de codex, of het boek. De eerste christelijke teksten werden waarschijnlijk geschreven op papyrus, het medium van de oudheid. Toen de aanvoer van papyrus afnam tijdens de ondergang van het Romeinse Rijk, gingen christenen over op het schrijven op bewerkte dierenhuiden, perkament genaamd.

Om de ‘pagina’s’ goed te bewaren, werden ze later in boeken gebonden.

Christelijke gebruiken gingen zich hierdoor meer richten op de boeken van de Bijbel. Elk boek heeft zijn eigen zeggingskracht en interpretatie, maar de vier evangeliën van het Nieuwe Testament spannen de kroon. Daarin zijn immers de gebeurtenissen van Jezus’ leven en sterven opgetekend. Boeken werden niet gezien als een randverschijnsel, maar waren net zo belangrijk als kerken, kloosters en liturgische objecten.

Op al deze vormen van christelijke

kunst en cultuur heeft het thema van de dood een stempel gedrukt.

De dood behoort tot het hart van het christendom. De kruisdood van Jezus en zijn opstanding en wederkomst vormen de kern van het christelijk geloof. Het thema van de dood komt ook tot uiting in de overtuiging dat Christus terug zal keren aan het einde van de wereld, zoals dat beschreven wordt in Matteüs 25 en in het boek Openbaring. Hij zal oordelen over de hele mensheid en beslissen wie met hem zal blijven en wie er verdoemd zal worden. Deze focus op de eeuwige ziel leidde tot sarcofagen, kerkmonumenten, fresco’s, beeldhouwwerken en boeken met thema’s rondom de christelijke dood, en het sterven en de opstanding van Christus.

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 32

TOP 30

De dertig bestverkochte boeken in Nederland en Vlaanderen NEDERLAND

1 (nieuw)

Leo Timmers, Een huis voor Harry (mini-editie met app)

2 (2) 36e week

Lucinda Riley, De zeven zussen

3 (3) 7e week

Ilja Leonard Pfeijffer, Grand Hotel Europa

4 (1) 3e week

Lucinda Riley, De zeven zussen. Maan

5 (6) 4e week

Leo Timmers, Een huis voor Harry (met vingerpopje)

6 (8) 2e week

Bart van Loo, De Bourgondiërs

7 (4) 3e week

Han van Bree, Het aanzien van 2018

8 (5) 11e week

Michelle Obama, Mijn verhaal

9 (nieuw)

Elsbeth Etty, In de man zit nog een jongen.

Willem Wilmink – de biografie

10 (13) 33e week

Lucinda Riley, De zeven zussen. Storm

11 (11) 15e week

Stephen Hawking, De antwoorden op de grote vragen

12 (21) 2e week

Stephen Fry, Helden

13 (26) 3e week

Leo Timmers, Een huis voor Harry

14 (14) 84e week

Haemin Sunim, Dingen die je alleen ziet als je er de tijd voor neemt

15 (12) 21e week

Yotam Ottolenghi, Simpel

16 (7) 3e week

Stine Jensen, Eerste liefde

17 (19) 31e week

Lucinda Riley, De zeven zussen. Schaduw

18 (20) 13e week Martine Bijl, Rinkeldekink

19 (17) 3e week

Haemin Sunim, Houden van dingen die niet perfect zijn

20 (9) 3e week

Rick Pastoor, Grip

21 (28) 3e week

Sovon, Vogelatlas van

Nederland

22 (24) 21e week

Lucinda Riley, De zeven zussen. Parel

23 (18) 100e week

Yuval Noah Harari, Sapiens

27 (22) 14e week

Suzanne Vermeer, IJskoud

28 (31) 82e week

Mark Manson, De edele kunst van not giving a fuck

24 (15) 14e week

29 (nieuw)

25 (16) 14e week

30 (10) 2e week

Paulien Cornelisse, Taal voor de leuk Lévi Weemoedt, Pessimisme kun je leren!

26 (23) 13e week

Jochem Myjer, De Gorgels en het geheim van de gletsjer

Tommy Wieringa, Dit is mijn moeder Cilla en Rolf Börjlind, Koudvuur

Week 5, 2019. Bron: Stichting CPNB

BOEKENKRANT TIPT

De zeven zussenserie

Lucinda Riley, De zeven zussen, vertaling: Dieuwke van der Veen en Erica Disco, Xander Uitgevers, 622 pagina’s (€ 12,99)

Ben jij ook helemaal weg van De zeven zussen-serie, die al maanden in de top staat? Wij tippen twee minder bekende boeken in de stijl van deze feelgoodboeken, die ook meer dan de moeite waard zijn om te lezen.

Diana Gabaldon, De reiziger, vertaling: Annemarie Lodewijk, Uitgeverij Boekerij, 736 pagina’s (€ 20,99)

Jessie Burton, De Muze, vertaling: Marja Borg, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 384 pagina’s (€ 20,99)

VLAANDEREN

1 (1)

eenvoudiger met 4 ingrediënten

2 (nieuw)

Michelle Obama, Mijn verhaal

Lucinda Riley, De zeven zussen 5. Maan Bart van Loo, De Bourgondiërs

3 (62)

Dimitri Casteleyn, Het feest

4 (2)

Lucinda Riley, De zeven zussen

5 (5)

Delphine Steelandt, #Fitbody

6 (6)

Pascale Naessens, Nog

7 (3)

8 (4)

Toni Coppers, Annick Lambert en Jean-Marc Krings, Fanny K. 3. De Lokvogel

9 (8)

Hec Leemans, F.C. De Kampienen 101. De bucketlist van Xavier

10 (12)

Lucinda Riley, De zeven zussen 2. Storm

11 (10)

Sandra Bekkari, Nooit meer diëten 5

12 (14)

Stephen Hawking, De antwoorden op de grote vragen

13 (11)

Yuval Noah Harari, Sapiens

14 (13)

Peter van Gucht en Luc Morjaeu, Suske en Wiske 346. Chronos en chaos

15 (nieuw)

Annelies Breck, Toekomstkoorts

16 (18)

Elena Ferrante, De Napolitaanse romans 1.

De geniale vriendin

17 (15)

Ilja Leonard Pfeijffer, Grand Hotel Europa

18 (17)

Lucinda Riley, De zeven zussen 3. Schaduw

19 (23)

Lynn van Royen, #kleingelukske

20 (20)

Lucinda Riley, De zeven zussen 4. Parel

21 (9)

Pascale Naessens, Puur Pascale

22 (16)

Yotam Ottolenghi, Simpel

23 (nieuw)

Sally Rooney, Normale mensen

24 (nieuw)

Marie Kondo, Opgeruimd!

25 (22)

Paolo Giordano, De hemel verslinden

26 (7)

Pascale Naessens, Puur

Pascale 2

27 (21)

Heather Morris, De tatoeëerder van Auschwitz

28 (30)

Elena Ferrante, De Napolitaanse romans 2.

De nieuwe achternaam

29 (nieuw)

David Sheff, Beautiful Boy

30 (25)

Marc Legendre en Fabio Bono, De Rode Ridder 260. De razende magiër Week 3, 2019. Bron: boekenvak.be

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 33

KIJKJE IN DE KEUKEN ARTIKEL

‘Boekhandelaren zijn absolute boekenliefhebbers’ Voor het vijfde jaar op rij buigen de boekhandelaren zich over de moeilijke keuze welk Nederlandstalige boek van het afgelopen jaar zij met de Boekhandelsprijs 2019 in het zonnetje willen zetten. In de tussentijd blikt de Boekenkrant voor u terug op de voorgangers van de nog onbekende nieuwe winnaar.

Wat heeft het winnen van deze prijs voor hen betekend? Door Janneke Blok 2015: JAAP ROBBEN

Reikhalzend keek heel lezend Nederland uit naar Robbens tweede roman, nadat hij met zijn beklemmende romandebuut, dat zich afspeelde op een afgelegen eiland ergens in de Noordzee, de allereerste Boekhandelsprijs won. ‘Hoewel de organisatie van de prijs pas net was begonnen, had het meteen een enorme Op 28 februari impact op Birk,’ ver2019 wordt de Aswoensdag van Hantelt de schrijver. ‘Iederndelsprijs Boekha neke Hendrix en Zeb. van een snapt direct waar 2019 om 17:00 Gideon Samson, dat ik deze prijs voor staat. uur op feestelijke aan iedereen cadeau zou Het gaf een bijzonder wijze uitgereikt willen doen.’ soort vertrouwen. Het is aan de winnaar zo’n grote, belezen jury. bij Boekhandel 2016: ALEX BOOGERS En mensen vertrouwen Scheltema in boekhandelaren.’

‘Dat de Nederlandse Amsterdam.

Toch had het daaropboekhandelaren Alleen volgende succes van met de goden omarmBirk niet veel effect op het schrijven den en bekroonden met de Boekhanvan zijn tweede roman. ‘Als schrijdelsprijs 2016, betekende voor mij ver begin je gewoon weer met een dat het boek omhoog werd getild en lege pagina,’ legt Robben uit. ‘Dan onvermijdelijk was binnen de letteverdampte vanzelf het vertrouren,’ vertelt de Vlaardingse schrijwen dat ik kán schrijven. Het winver. ‘Boekhandelaren zijn absolute nen van de prijs gaf me toen vooral boekenliefhebbers. Ze staan elke dag het vertrouwen dat ik kón schrijven.’ weer met hun voeten in de klei en Maar ook Zomervacht wordt door ontmoeten de lezers voor wie jij als het grote publiek enthousiast ontschrijver het werk maakt.’ haald en in september 2018 verkoMaar net als voor Robben betezen tot ‘Boek van de Maand’ door het kende de grote erkenning weinig DWDD-boekenpanel. voor Boogers’ volgende boek Onder Welke boeken van het afgelopen een hemel van sproeten. ‘Elke roman jaar zouden volgens de schrijver staat op zichzelf en ik sta als schrijmeer aandacht verdienen? Robben: ver elke keer weer op nul. Je moet ‘Ik zou dan kiezen voor het spanweer durven kapotgaan, vind ik. Ik nende, mysterieuze en knap geschre- wilde in elk geval niet teren op het ven Roza van Olivier Willemsen, succes en een “tussendoortje” schrijhet ontroerende en melancholische ven.’ Die continue bewijsdrang drijft

Jaap Robben, Birk, Uitgeverij De Geus, 256 pagina’s (€ 12,50)

Alex Boogers, Alleen met de goden, Uitgeverij Podium, 518 pagina’s (€ 12,50)

ook veel personages in zijn werk.

Niet geheel toevallig spelen beide boeken zich af in een volkse wijk en verhalen over levens die dicht bij Boogers’ eigen jeugdervaringen liggen.

‘Ik heb het afgelopen jaar te weinig Nederlandse romans gelezen om een afgewogen oordeel te kunnen vellen,’ zegt Boogers bescheiden, ‘maar als er iemand is die van mij de Boekhandelsprijs 2019 mag winnen, is dat Elvis Peeters met Brood. Hij heeft sowieso een bijzonder oeuvre.’

een gesprek met Trouw. Dat de lat voor haar nieuwe boek, waar ze op dit moment aan werkt, hoog ligt, is duidelijk. Wij kunnen in elk geval niet wachten om opnieuw een werk van dit jonge schrijftalent te lezen.

2018: MURAT ISIK

Net als Jaap Robben zette de jonge Lize Spit haar eerste stappen in haar schrijfcarrière als een van de winnaars van Write Now!, de grootste schrijfwedstrijd voor jongeren in Nederland en Vlaanderen. Met haar ijzingwekkende debuut Het smelt won de Vlaamse in een aantal jaar tijd meteen alle denkbare prijzen.

Het was in 2016 het bestverkochte boek van Vlaanderen en het wist in 2017 ook de Nederlandse boekhandelaren omver te blazen. Het boek wordt verfilmd en is inmiddels een veelvuldig vertaald werk.

Een vliegende start waar iedere auteur van droomt, zou je denken.

Toch is Spit in verschillende interviews ook open over de schaduwkant van haar succes, ze schaamt zich er zelfs voor. ‘In het begin las ik ’s nachts na een lezing alle negatieve commentaren nog een keer. Dat moest. Je mag jezelf niet alleen laten ophemelen, er is nog ruimte voor verbetering,’ zegt ze bijvoorbeeld in

Een naam die niet meer weg te denken is uit de Nederlandstalige literatuur. Murat Isik is zelfs de schrijver van het Boekenweekessay 2019 met als thema ‘De moeder de vrouw’.

Met Wees onzichtbaar won de TurksNederlandse schrijver vorig jaar niet alleen de Boekhandelsprijs, het boek is door de CPNB onlangs ook uitgeroepen tot het bestverkochte Nederlandstalige boek van 2018. Een logisch vervolg van alle nominaties en prijzen die Isik met deze tweede roman binnenhaalde, maar daarvan is voor hem vooral de Boekhandelsprijs een grote blijk van waardering, liet hij ons destijds weten. ‘Een erkenning van de boekverkopers die jaarlijks duizenden boeken door hun handen laten gaan. Als zij jouw roman het beste vinden, dan is dat een enorme eer,’ aldus Isik.

Of er naast het essay op dit moment alweer ruimte is voor een nieuw boek, is niet bekend, maar rondom de schrijver is het geen moment stil. Ondertussen is er een TV-serie gebaseerd op Wees onzichtbaar in de maak en ook zijn eerste, minder bekende boek, Verloren grond, is zeer de moeite waard. Een indrukwekkende familiekroniek, eveneens geïnspireerd op de familie van de auteur zelf.

Lize Spit, Het smelt, Uitgeverij Das Mag, 407 pagina’s (€ 12,99)

Murat Isik, Wees onzichtbaar, Uitgeverij Ambo|Anthos, 597 pagina’s (€ 24,99)

2017: LIZE SPIT

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 34

BOEKHANDEL BOEKHANDELS DIE DE BOEKENKRANT VERSPREIDEN Voor een compleet actueel overzicht kijkt u op www.boekenkrant.com/boekhandels. Staat uw naam niet op de lijst, of heeft u aanpassingen? Geef het door via info@boekenkrant.com NEDERLAND AALSMEER

Boekhuis Aalsmeer ALKMAAR

Boekhandel Feijn Boekhandel Van der Meulen’s

BUNNIK

Boekhandel Van Ravenswaay BUNSCHOTEN – SPAKENBURG

Bruna van de Geest

ALMELO

CASTRICUM

ALPHEN A/D RIJN

COEVORDEN

Boekhandel Broekhuis Boekhandel Haasbeek Boekhandel Haasbeek Herenhof AMERSFOORT

De Algemene Boekhandel Boekhandel Riemer Boekhandel Veenendaal AMSTELVEEN

Boekhandel Venstra AMSTERDAM

De Amsterdamse Boekhandel Boekhandel de Dolfijn De Nieuwe Boekhandel Boekhandel Jimmink Boekhandel Scheltema Plantage Van der Plas

Boekhandel Laan Readshop Coevorden CUIJK

Readshop Cuijk CULEMBORG

Boekhandel Tomey DELFT

Boekhandel Ben Kempers Boekhandel De Omslag DEN BOSCH

Boekhandel Adr. Heinen DEN HAAG

Boekhandel Douwes Boekhandel Van Stockum DEVENTER

Boekhandel Praamstra DIEREN

APELDOORN

Boekhandel Dieren

ARNHEM

Nieuwenhuis Boek en Buro

Nawijn & Polak Boekverkopers

DOESBURG

De Arnhemse Kinderboekwinkel Boekhandel Hijman Ongerijmd

DOETINCHEM

Boekhandel Van der Velde

DOORN

ASSEN

BAARN

Boekhandel Den Boer BADHOEVEDORP

Boekhandel Jaspers

Raadgeep & Berrevoets DORDRECHT

Boekhandel Vos & Van der Leer The Readshop Doorn DOORWERTH

The Read Shop Doorwerth DRACHTEN

Boekhandel Romijn

Boekhandel Van der Velde

Bruna Baarle-Nassau

Voster Boek & Kantoor

Boekhandel Het Logboek

Boek en Buro

BARNEVELD

BAARLE-NASSAU BEILEN

DRONTEN EDE

EINDHOVEN

BERGEN OP ZOOM

Boekhandel Van Grinsven Boekhandel Van Piere

BEVERWIJK

Plantage Vermeer

BENNEKOM

Boekhandel Novita Quist boeken

EMMEN

Readshop Beverwijk

ENKHUIZEN

BILTHOVEN

Bilthovense Boekhandel BLEISWIJK

Boekhandel Muilenburg BODEGRAVEN

Smit en Co Boek- en Kantoorboekhandel ENSCHEDE

Boekhandel Broekhuis ETTEN-LEUR

Plantage Etten-Leur EXLOO

Readshop Karssen

Geerts Warenhuis

Van Dinter Media

Boekhandel van Grinsven

BOXMEER BREDA

Boekhandel Van Kemenade & Hollaers Libris Boekhandel Buitelaar BREUKELEN

Boekhandel van Kralingen BRUNSSUM

Boekhandel Rob Rozeman

GELDROP

GOIRLE

Blz. Boekhandel Buitelaar GOES

Boekhandel De Koperen Tuin GOUDA

Boekhandel Verkaaik GRONINGEN

Boekhandel Van der Velde Boekhandel Riemer

HAARLEM

Boekhandel Gillissen & Co Boekhandel H. de Vries Boeken Bruna Cronjéstraat HAAKSBERGEN

MIJDRECHT

Boekhandel Mondria MONNICKENDAM

Boekhandel Van der Velde

NAALDWIJK

Steenwijk’s Boekhuys

Nimo Boek

Boekhandel Vingerling NIEUWEGEIN

HAREN GN

The Read Shop Nieuwegein

HAZERSWOUDE

Boekhandel Roodbeen

Boek en Buro

Boomker Boeken Readshop Hazerswoude HEDEL

The Readshop Hedel HEEMSKERK

Bruna Heemskerk HEEMSTEDE

Boekhandel Blokker HEERHUGOWAARD

Bruna Middenwaard HEERLEN

Bij Het Raethuys HEEZE

Boek- en Kantoorboekhandel Lektura HELMOND

Boekhandel de Ganzenveer HENGELO

Boekhandel Broekhuis HEUSDEN

Zin in Boeken HOLTEN

Heusinkveld – Holten

NIJKERK

NIJMEGEN

Boekhandel Augustinus De Nijmeegse Kinderboekwinkel Books by Roelants Boekhandel Roelants Dekker vd Vegt boekverkopers NOORDWIJKERHOUT

Boekhandel Wagenaar & Van Halem NUNSPEET

Boekhandel Osinga OEGSTGEEST

Rijnlandse boekhandel Boekhandel De Kler OISTERWIJK

Boekhandel Oisterwijk OLDENZAAL

Boekhandel Broekhuis OOSTERBEEK

HOOFDDORP

Boekhandel Meijer en Siegers

HOORN

Boekhandel Derijks

Boekhandel Stevens Hoornse Boekhandel HOUTEN

Boekhandel Wijs HUIZEN

Boekhandel Flevo KAPELLE

Boekhandel Lectori KERKRADE

Boekhandel Leeskunst

KRIMPEN AAN DEN IJSSEL

Boekhandel De Korf Boekhandel Kamerbeek LEEUWARDEN

Boekhandel Van der Velde LEIDEN

Boekhandel De Kler Boekhandel Kooyker Boekhandel van Stockum LEIDERDORP

Boekhandel De Kler

SNEEK

OSS

TILBURG

Rebers Boek en Buro

Boekhandel Arentsen Gianotten Mutsaers

PUTTERSHOEK

Marjan Houtman Lezen en Schrijven PIJNACKER

Boekhandel van Atten Bruna Pijnacker RHOON

Het Witte Huys RODEN

Boekhandel Daan Nijman ROERMOND

Plantage Boekhandel ROOSENDAAL

ZOETERMEER

Boekhandel De Kler Boekhandel Sonneveld Haasbeek

Boekhandel Kees Literaire Boekhandel Broese boekverkopers Savannah Bay

Boekhandel Someren en Ten Bosch Van den Brink Boek en Buro

UTRECHT

VALKENSWAARD

Boekhandel Priem VEENENDAAL

ZUTPHEN

ZWOLLE

Waanders in de Broeren

Boekhandel van Kooten VEGHEL

Bek, Boeken & Bijzonders

VELP (GELDERLAND)

Boekhandel Jansen & de Feijter VENLO

Boekhandel Koops VENRAY

Roojboek VLEUTEN

Boekhandel Kees VLISSINGEN

Boekhandel ’t Spui VOORBURG

Boekhandel De Kler

Boekhandel het Leesteken

ZEVENAAR

The Read Shop Express Uithoorn

UITHOORN

OUDEWATER

PURMEREND

ZEIST

TIEL

Kinderboekhandel In de Wolken

The Readshop Oudewater

Boekhandel Logica Groenveld Boeken Boekhandel Kramer & Van Doorn

STEENWIJK

OUDERKERK A/D AMSTEL

Boekhandel Sprey

IJSSELSTEIN

VOORSCHOTEN WAALWIJK

Plantage Bookstore WAGENINGEN

Boekhandel Kniphorst WASSENAAR

Boekhandel De Kler WILLEMSTAD

Boekhandel het Rozemarijntje WINTERSWIJK

Boekhandel Kramer WOERDEN

Libris Woerden WORMERVEER

Pasman Boek & Hobby IJMUIDEN

The Read Shop Express IJmuiden

Boekhandel De Kler

Boekhandel De Boekenwurm

VLAANDEREN

Grimbergen

Boekhandel De Omslag

ANTWERPEN

LIER

Boekhandel Donner Boekhandel Maximus Bosch en De Jong

BRASSCHAAT

LEUVEN

LEIDSCHENDAM LISSE

LOCHEM

Boekhandel Lovink MAARN

Boekhandel Boek & Koek MAASSLUIS

Boekhandel Het Keizerrijk MAASTRICHT

Boekhandel Dominicanen DE MEERN

Boekhandel Kees MEPPEL

Riemer Barth MIDDELBURG

De Drvkkery

ROSMALEN

ROTTERDAM

SANTPOORT-NOORD

Bredero Boeken

De Markies

Standaard Boekhandel BRUGGE

SCHAGEN

De Reyghere Raaklijn

SCHEVENINGEN

Letters & Co

Boekhandel Plukker Boekhandel Scheveningen SCHIEDAM

Schiedams Boekhuis SITTARD

Boekhandel Krings

DEINZE GENK

Malpertuis GENT

Walry

HEIST-OP-DEN-BERG

Het Voorwoord

De Boekanier Boekarest MECHELEN

Salvator De Zondvloed MORTSEL

De Boekuil

OUDENAARDE

Boekhandel Beatrijs ROESELARE

De Zondvloed TURNHOUT

Standaard Boekhandel

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 35

BOEKHANDEL BOEKHANDEL JANSEN & DE FEIJTER, VELP

V.l.n.r. Walter Jansen, Anneke de Feijter, Emily en Dick van der Steen

Een literaire hangplek

Elke maand bezoeken we een van de vele mooie Boekenkrant-boekhandels die ons taalgebied rijk is. Deze maand reisden we af naar Velp om ons te laten inspireren door boekhandel Jansen & de Feijter.

DE KLANT VERTELT Dick en Emily van der Steen: ‘Op zaterdag 17 maart 2001 ging bij mij thuis de telefoon. Een mevrouw die ik vaag kende, wilde mij iets vragen.

Ze kwam langs, we gingen uit eten, zondag kwam ze weer, maandag belden we, dinsdag vroeg ik haar ten huwelijk en ze zei ja. Probleem: haar huis in Oosterbeek of het mijne in Arnhem? Het werd Oosterbeek, maar daar moest dan wel een bibliotheek worden aangebouwd, want samen hadden we nogal veel boeken. En die boekenkasten in Arnhem dan?

Gelukkig had de koper van ons Arnhemse huis een goede vriend die wel wat kasten kon gebruiken. Die vriend, dat was Walter Jansen.

‘Zo hebben wij het echtpaar Walter Jansen en Anneke de Feijter leren kennen. Bij hen kun je terecht als je een boek wilt kopen. Maar hun boekhandel, Jansen & de Feijter in Velp, heeft zoveel meer in huis. En dan bedoel ik niet, of tenminste niet alleen, dat je er koffie en thee kunt drinken in de theetuin, met iets lekkers erbij, en een goed glas wijn.

Nee, ik bedoel de vele lezingen over literatuur, muziek en geschiedenis.

Maar ook het filosofisch café, elke eerste maandag van de maand. Of het filmhuis, elke laatste vrijdag van de maand, met een heerlijk vegetarisch diner vooraf. Dit is zoveel meer dan alleen een boekhandel.

Het is een sociaal en cultureel centrum, een literaire hangplek en een dorpskroeg. Maar bovenal: je bent er welkom, je voelt je er thuis. Zo zie je maar waar liefde goed voor is.’

DE MEDEWERKER TIPT (1) Carlijn Brouwer: ‘Sally Rooney wordt beschouwd als het literaire wonderkind van Ierland: ze is nog geen dertig, maar het regent (nominaties voor) prijzen, met als groot hoogtepunt een plek op de longlist voor de Man Booker Prize 2018 voor haar tweede roman, Normal people (vorige maand in vertaling verschenen).

‘Nou wil een uitgever nog weleens schromelijk overdrijven om een nieuw, jong genie op schrijfgebied op de kaart te zetten – eerst zien, dan geloven. Maar veel meer dan een paar bladzijden heeft Rooney niet nodig om te overtuigen. In de openingsscène wordt direct duidelijk dat Conor en Marianne, de twee personen om wie Normale mensen draait, uit totaal andere werelden komen.

Hij is het kind van een alleenstaande moeder, die net rondkomt, maar is op school mateloos populair. Marianne heeft in materieel opzicht niets te klagen, maar slaagt er niet in contact te leggen met haar medescholieren. Behalve met Connell. Wanneer ze beide gaan studeren aan Trinity College in Dublin, lijken de rollen omgedraaid.

‘Normale mensen gaat over de relatie tussen twee mensen die eigenlijk nooit in dezelfde kringen verkeren en een ontwikkeling doormaken die haaks op elkaar staat. Het gaat over samenzijn tegen alle logica in en over de onwaarschijnlijkheid van de liefde. Intelligent, grappig en vooral: wáár.’

DE MEDEWERKER TIPT (2) Lotte Nagengast: ‘De bruggenbouwer verhaalt over de vijf broers Dunbar, die samen opgroeien met een stel vreemde huisdieren.

Hun moeder is een aantal jaar terug overleden, vader is vertrokken. De Dunbar-jongens vechten zich, veelal letterlijk, door het leven heen. Matthew is de oudste en vertelt het verhaal. Hierbij richt hij zich met name op de een na jongste broer: Clay.

‘Na jaren van afwezigheid staat vader, bijgenaamd De Moordenaar, opeens in de keuken en vraagt de jongens om hem te helpen met het bouwen van een brug. Alleen Clay gaat daarop in en bouwt een Bridge of Clay – de oorspronkelijke titel.

‘Zusak is bekend van zijn bestseller De boekendief en het heeft dertien jaar geduurd voordat hij een nieuw boek schreef. Je kunt De bruggenbouwer beschouwen als een coming-ofage-roman en een familiekroniek ineen. Aan de schrijfstijl moest ik even wennen, om vervolgens volledig in het verhaal te worden gezogen. Het is fragmentarisch geschreven, tijd en personen worden in rap tempo met elkaar afgewisseld. De fragmenten lopen soepel in elkaar over en vormen een mooi geheel. Er zit veel emotie en pijn in het boek en het hoe en het waarom verdiept zich gedurende het verhaal. Hoe verder je leest, hoe meer de fragmenten als puzzelstukjes op hun plaats vallen en het verhaal een geheel wordt.

Markus Zusak heeft met De bruggenbouwer een fantastisch boek geschreven dat mij echt overdonderd heeft.’

NIET TE MISSEN! Inez van der Spek over Gerijpte jeugd: Op vrijdagavond 8 februari heet boekhandel Jansen & de Feijter in Velp je van harte welkom bij een lezing van schrijfster Inez van der Spek, die in het nabijgelegen Arnhem woont. Voor haar recent verschenen boek Gerijpte jeugd zocht ze haar inspiratie ook dicht bij huis.

Hoewel de acht hoofdpersonen uit dit boek uit alle windstreken komen, streken de kustenaars en kunstkenners uiteindelijk allemaal neer in Gelderland. Van der Spek interviewde ze over wat hen heeft bewogen en nog altijd beweegt.

Roelof van Gelder over Dichter in de jungle: Op vrijdagavond 15 februari voert de historicus en oud NRCredacteur je tijdens een inspirerende lezing mee naar het Suriname ten tijde van de koloniale overheersing.

Recent verscheen van zijn hand de biografie Dichter in de jungle, over de Schots-Nederlandse officier John Gabriel Stedman (1744-1797), die ook wel ‘de Multatuli van Suriname’ wordt genoemd. Stedman diende in een expeditieleger dat slaven moest opsporen die van hun plantages waren weggelopen. Gedetailleerd stelde hij zijn ervaring en zijn kritiek op de wijze waarop sommige plantage-eigenaren met hun slaven omgingen op schrift, in zowel BOEKHANDEL woord als beeld.

JANSEN & DE FEIJTER

Kijk voor meer informatie op www.eenpassievoorboeken.nl of loop spontaan binnen:

Boekhandel Jansen & de Feijter, Emmastraat 6, 6881 ST Velp

SCHRIJVEN IN DE LENTE Cursusleider: Uitgever Lex Jansen. Met een masterclass door Arthur Japin.

Je hebt iets te zeggen. Je wilt schrijven. Jouw verhaal, jouw roman, jouw dichtbundel.

Utrecht - 4 vrijdagmiddagen in maart Naast ruimte voor concentratie en inspiratie vind je er ontspanning en rust.

Voor meer informatie: www.magonia.nl/cursussen

Neem een abonnement!

Aanm elden kan via boekenkrant.com/abo (of vul de

Nieuw bij Futuro Uitgevers

bon in)

Ik neem een abonnement op:

Persoonlijke ontwikkeling

Van spanning naar ontspanning Aad Dekker

Twaalf nummers van de Boekenkrant + alle specials voor € 36,Twee nummers van de BKJunior voor € 6,Twee nummers van de BKYA voor € 6,Twee nummers van de BKFilosofie voor € 6,Twee nummers van de BKGeschiedenis voor € 6,-

naam straat postcode land e-mail

Je hebt veel bereikt en je lijkt je leven goed op de rit te hebben. Een carrière om trots op te zijn, een baan, een relatie of een gezin. Maar wellicht ervaar je, zoals veel ambitieuze mensen, een gevoel van onrust in de alledaagse hectiek en bij de uitdagingen waar je voor staat? Je loopt in je privéleven of op het werk misschien soms wel tegen grenzen aan in je ambitie naar 'meer en beter'. Dit alles geeft spanning en het laat je niet los.

BON m/v

ISBN: 9789492939142 Prijs: 22,95

plaats

telefoon

IBAN nummer betaling

Van spanning naar ontspanning geeft herkenning middels concrete en sprekende voorbeelden uit de werk-en de privésituatie. De auteur helpt je verder om inzicht te verkrijgen in achterliggende gedrags- en denkpatronen. Dit boek helpt je om tot gezonde grenzen, persoonlijke effectiviteit, meer rust, ruimte, energie en ontspanning te komen.

automatische incasso per factuur (+ 2,50 administratiekosten)

geboortedatum

Roman over een doorleefd leven

Een voltooid leven Annerieke de Vries

Doortje, een alleenstaande 78-jarige vrouw, hoort dat zij ongeneeslijk ziek is. De schrik slaat haar om het hart, want er zijn nogal wat onverwerkte gebeurtenissen die ze onder ogen moet zien. Doortje besluit de strijd tegen haar ziekte aan te gaan om tijd te rekken.

De behandelingen zijn zwaar. Al snel blijft er niet veel van haar zelfstandigheid over. Ze wordt afhankelijk van de thuiszorg en van haar dochters die, naast hun drukke bestaan, mantelzorg verlenen. Doortje is wanhopig en voelt zich schuldig dat ze haar kinderen hiermee opzadelt. Ze meent aan alles te voelen dat haar omgeving haar leven als voltooid beschouwt, maar de drang om met zichzelf in het reine te komen is groter.

ISBN: 9789492939241 Prijs: 18,95

handtekening

Stuur deze bon naar: Boekenkrant, Visscherplein 160 k32, 3511 LX Utrecht, Nederland

BK0219

Kijk voor meer informatie op: www.futurouitgevers.nl

BOEKENKRANT.COM

FEBRUARI 2019 PAGINA 37

VOOR DE LEZER LEZERSADVIES Elke maand kun je in deze rubriek kennismaken met een Boekenkrant-lezer.

Deze maand: Anneke Van Steirteghem.

Wat doe je in het dagelijks leven?

‘Ik ontwikkel software voor de agroindustrie en in mijn vrije tijd trek ik graag de polder in om te wandelen. Verder houd ik ook van bakken en van lezen. Het zijn allemaal ideale bezigheden om het hoofd leeg te maken en daarna te vullen met iets anders dan de alledaagse beslommeringen.’

Waar haal je de Boekenkrant op?

‘De post bezorgt de krant bij mij thuis. Ik ga enkele keren per jaar de grens over voor een bezoekje aan mijn favoriete boekhandels: De Koperen Tuin in Goes en De Drvkkery in Middelburg. Om echter geen nummers van de Boekenkrant te

WIN DIT BOEK

missen, heb ik een abonnement.’

Hoe is je liefde voor lezen ooit begonnen?

‘Als kind was ik niet bijzonder geïnteresseerd in lezen. Mijn echte interesse werd pas gewekt aan het einde van de middelbare school. Dit kwam voornamelijk door het enthousiasme van een aantal leerkrachten die ons in contact brachten met een grote verscheidenheid aan literatuur. Niet alles van de verplichte leeslijsten viel in de smaak, maar het belangrijkste was dat de nieuwsgierigheid gewekt was.’

Welk boek zou je aan iedereen aanraden?

‘Ik wil graag De intrede van Christus in Brussel van Dimitri Verhulst aanbevelen. Het boek bevat prachtige zinnen. Het beschrijft typisch Belgische toestanden met de nodige kritiek, humor, maar ook met een zeker mild mededogen. Aan het einde

bleef ik achter met twijfel of het mij nu optimistisch of pessimistisch moest stemmen.’

Welk boek heb je nooit uitgelezen?

‘Het verdriet van België van Hugo Claus. Ik heb het vele jaren geleden tot twee keer toe geleend uit de bibliotheek, maar ik ben nooit verder geraakt dan enkele tientallen bladzijden.’

Welk boek ligt er op dit moment op je nachtkastje?

‘Ik zeul mijn boeken overal mee naartoe, dus ze liggen zelden op het nachtkastje. Momenteel lees ik Handboek van een twijfelaar van Ethan Canin, een boek over de schaduwzijde van ambitie en ook over twijfels en de liefde. Het bevalt me erg. De eindejaarsfeesten hebben weer twee mooie aanvullingen voor de boekenkast gebracht: Tot in de hemel van Richard Powers en de kersteditie van Heel Holland bakt.’

WIN EEN BOEK

VORIGE KEER

Welke drie schrijvers zijn in dit beeld verborgen?

Stuur de namen voor 25 februari naar redactie@ boekenkrant.com met als onderwerp ‘Win een boek’.

Vermeld ook je naam en adres.

Onder de goede inzendingen wordt een exemplaar van Normale mensen van Sally Rooney verloot.

Sally Rooney, Normale mensen, Uitgeverij Ambo|Anthos, 272 pagina’s (€ 20,99)

Marianne en Connell groeien op in hetzelfde stadje in Ierland, maar zien elkaar slechts sporadisch. Als ze allebei naar het Trinity College in Dublin gaan, beseffen ze dat ze een veel diepere band hebben dan ze dachten.

Specials Naast de reguliere Boekenkrant verschijnen er ook regelmatig specials over verschillende thema’s.

BKYA 4 maart 2019 BKFilosofie 1 april 2019

WINNAAR

Elisabeth van Nimwegen, Onderdak, Uitgeverij Van Oorschot, 208 pagina’s (€ 18,99)

Wie waren de drie schrijvers verbogen in het beeld in het januarinummer? Het goede antwoord is: Natasha Pulley, André Kuipers en Elisabeth van Nimwegen.

COLOFON Over de Boekenkrant De Boekenkrant biedt kwaliteit voor een breed publiek. Onze onafhankelijke redactie besteedt aandacht aan literatuur, spanning, jeugd, strips en non-fictie. Iedere eerste maandag van de maand verschijnt de papieren editie, die wordt verspreid via boekhandels, bibliotheken en scholen in Nederland en Vlaanderen. Tevens is het mogelijk om als particulier een abonnement te nemen en de Boekenkrant thuisgestuurd te krijgen. Daarnaast plaatst de redactie regelmatig nieuwe artikelen op www.boekenkrant.com.

Anneke Van Steirteghem

Uit de drieëndertig goede inzendingen trokken we Lyda Klaassen uit Zuidwolde. Zij wint een exemplaar van Onderdak van Elisabeth van Nimwegen.

Gefeliciteerd!

MEDEWERKERS Contact Uphill Battle boekpromotie, Visschersplein 160, k32 3511 LX Utrecht, Nederland.

Telefoon: + 31 30 2231718 Redactie redactie@boekenkrant.com Informatie over adverteren verkoop@boekenkrant.com Abonnementenservice abo@boekenkrant.com Telefoon: +31 881 102005 Online www.boekenkrant.com facebook.com/deboekenkrant @boekenkrant @boekenkrant Oplage 21.000 De volgende Boekenkrant verschijnt op 4 maart 2019.

Het team Hoofdredacteur: Nicole van der Elst Redacteuren: Janneke Blok, Mirjam Mulder en Anne Visser Medewerkers: Wouter Adriaensen, Isa Altink, Anne van Blijderveen, Zofeyah Braam, Mireille Bregman, Wendy Claes, Jacqueline Coppens, Oglaya Doua, Aefke ten Hagen, Ezra Hakze, Katy Hurkmans, Hugo Jager, Lex Jansen, Jacomijn van Kempen, Istvan Kops, Erik de Vries Lentsch, Mieke van Meer, Laura Molenaar, Selma Oueddan, Nora van Ouwerkerk, Hans Pols, Ira Pronk, Emma Ringelding, Ellen Rooms, Elisa Ros Villarte, Yannick Schueler, Pauline Speetjens, Nikki Spoelstra, Pieter-Jan Sterenborg, Erwin Suvaal, Carien Touwen, Gerda Visser, Renske van der Wal, Sonja Wessels, Saraï van Well, Tanja Wilming.

Vormgeving: Titus Vegter Uitgever: Jan Louwers

Janneke Blok

Anne van Blijderveen

Wendy Claes

Jacqueline Coppens

Nicole van der Elst

Oglaya Doua

Hugo Jager

Mieke van Meer

Mirjam Mulder

Selma Oueddan

Nora van Ouwerkerk

Hans Pols

Nikki Spoelstra

Titus Vegter

Anne Visser

Boekenkrant.qxp_Opmaak 1 30-01-19 15:08 Pagina 1

De vier enige overgebleven schetsboeken van Vincent van Gogh, in het bezit van het Van Gogh Museum, kunnen vanwege hun kwetsbaarheid zelden in het openbaar getoond worden.

Om het publiek toch toegang te verschaffen tot deze unieke schetsboeken, drie cahiers, enkele losse schetsen en een brief, uit de periode 1884-1890, worden ze eenmalig als facsimile’s in een gelimiteerde oplage van 1000 exemplaren uitgegeven.

© Gerrit Schreurs Fotografie

Meer informatie op: www.vincentvangoghsketchbooks.nl www.uitgeverijkomma.nl

Prijs ¤ 5.950

Van Gogh Museum Editions Vincent’s schetsboeken en meer…