Boekenkrant november 2020

BOEKENKRANT – NOVEMBER 2020 NO. 11, JAARGANG 14

‘Misschien was ik in een vorig leven wel Nederlander’ – David Mitchell

LEO VAN DER NOORT

Pagina 7

Pagina 5

Geluk Na Zelfmoord.

Illusie Of Realiteit?

Pagina 9

Pagina 12

Pagina 16

Pagina 21

Peter Vos – Beestenkwartet

Aniana Taelman De klassieker 50 jaar Het Einde Is Nu

,50

op extra groot formaat w w w. d e h a r m o n i e . n l

el

nd

de In

bo

e

a kh

4 €1

2 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

Contact Uphill Battle uitgevers, Zonnebaan 54, 3542 EG Utrecht, Nederland. + 31 30 2231718

E-mail redactie@boekenkrant.com

Informatie over adverteren verkoop@boekenkrant.com

Abonnementenservice abo@boekenkrant.com Telefoon: +31 881 102005

Online www.boekenkrant.com facebook.com/deboekenkrant @boekenkrant @boekenkrant Redactie Daan Boeren, Mireille Bregman en Mirjam Mulder

Vormgeving: Titus Vegter Uitgever/Hoofdredacteur: Jan Louwers Oplage: 19.000 De volgende Boekenkrant verschijnt op 7 december 2020.

ERWIN SUVAAL

Waar ik vroeger de titels van alle boeken die ik nog wilde lezen neerkrabbelde op losse lijstjes die ik in een blikje bewaarde, houd ik ze nu netjes bij op Goodreads. Het probleem blijft echter hetzelfde: hoewel ik er regelmatig boeken op wegstreep, blijft de lijst toch groeien als een onverzadigbaar monster.

Deze editie van de Boekenkrant heeft daar ook weer aan bijgedragen. Dit keer laten wij maar liefst twee wereldberoemde Davids aan het woord: de Britse David Mitchell over Utopia Avenue, en de Israëlische David Grossman over Het leven speelt met mij. Waar ik Mitchell vooral ken van de filmversie van zijn boek Wolkenatlas, stond redacteur Mireille al meteen te springen om hem te spreken.

Volgens haar is zijn nieuwe roman zowel een goede eerste kennismaking, als een overkoepelend geheel van zijn oeuvre (p.7). Daarmee is Utopia Avenue naar de top van mijn nog-te-lezen-lijstje gestegen.

Helaas kon Grossmans bezoek aan Nederland niet doorgaan, maar redacteur Hugo had via Zoom toch nog een mooi gesprek met hem (p.5). Het leven speelt met mij gaat over het waargebeurde verhaal van een vrouw die ‘uniek [is] op een unieke manier’. Voeg daar nog een vleugje absurdisme aan toe, en je hebt een boek dat ik niet links kan laten liggen. Zou de Marie Kondoopruimmethode ook werken voor verlanglijstjes?

Mirjam Mulder, redacteur Boekenkrant mirjam@boekenkrant.com

INHOUD

+++ De genomineerden voor de NS publieksprijs zijn bekend. Dat zijn de auteurs van de zes best verkochte boeken van het jaar. Zo zijn onder anderen Astrid Holleder met haar boek Familiegeheimen en Rutger Bregman met De meeste mensen deugen kandidaten. Lezers kunnen stemmen op hun favoriete titel op de site van NS. De winnaar ontvangt een geldbedrag van 7.500 euro en een jaar lang gratis reizen met de trein. +++ Fan zijn van de Harry Potter-reeks, het kan ook doorslaan. Een zeldzame eerste druk van het boek is in Engeland voor maar liefs 60.000 pond geveild. Het gaat om het boek Harry Potter en de steen der wijzen. Hiervan zijn er in 1997 maar 500 exemplaren gedrukt. Het is een recordbedrag voor deze versie, vorig jaar leverde een exemplaar uit dezelfde druk 34.000 pond op. +++ Boeken waarin complottheorieën worden uiteengezet, worden tijdelijk niet meer verkocht op Bol.com. Het bedrijf geeft aan alleen boeken te verwijderen die aanzetten tot discriminatie en haat. De webshop zegt dat de boeken die offline zijn gehaald, eerst goed bekeken worden door experts. Zo kunnen ze ‘een goed label formuleren’ over deze werken. +++ Mediteren, doe jij er al aan? Kindercoach Marieke Martens vond dit ook een goed idee voor kinderen. Zij heeft een boek geschreven dat vol staat met meditatieverhalen en versjes: De boodschap van de vogel. Haar missie is om kinderen te leren dat ze meer moeten vertrouwen op hun binnenste. De verhalen zijn voorzien van een QR-code, waarmee ze ook beluisterd kunnen worden. +++ Een woord uit een boek googelen dat je niet begrijpt of waar je meer over wil weten, iedereen doet het weleens. Google heeft dit nu wel heel makkelijk gemaakt. Het techbedrijf heeft een apparaat ontwikkeld dat de pagina’s van het boek scant: de Googstick. Als je vervolgens op een woord op de pagina drukt, pikt het apparaatje dat op en zoekt het dit woord meteen voor je op in Google.

Zo weet je altijd waar het over gaat! +++

Literatuur Simone Atangana Bekono, Confrontaties Agustina Bazterrica, Schitterend lichaam A.H.J. Dautzenberg, Aslast David Grossman, Het leven speelt met mij David Mitchell, Utopia Avenue

3 4 4 5 7

Spanning Jeroen Windmeijer, De Genesissleutel 9 Rudy Morren, Sneeuwspoor 11 Ibon Martín, De dans van de tulpen 11

Jeugd Jowi Schmitz, Beste broers 12 Tom Pollock, Heartstream 12 Meg McKinley, Hoe maak je een vogel? 13

Non-fictie Said El Haji, Gemeente zegt ik Nederlands leren 15 Multatuli, Max Havelaar.

De graphic novel 16 Sarah Watling, Nobele wilden 19 Matthias Declercq, De ontdekking van Urk 19 Maartje Borst, Taart ende Koeck 21

Boekhandel

FACEBOOK YIIDA

Medewerkers: Sietske Bierma, Anne van Blijderveen, Sandra Broertjes, Martijn van Bruggen, Wendy Claes, Oglaya Doua, Antal Giesbers, Aefke ten Hagen, Katy Hurkmans, Hugo Jager, Lex Jansen, Jacomijn van Kempen, Merel Kuitert, Istvan Kops, Laura Molenaar, Rianne Nieuwdorp, Selma Oueddan, Raymond Noë, Nora van Ouwerkerk, Hans Pols, Famke Prins, Emma Ringelding, Ellen Rooms, Yannick Schueler, Michelle Schulte, Fien de Smet, Erwin Suvaal, Carien Touwen, Gerda Visser, Maaike de Vries, Peter Paul de Waal, Renske van der Wal, Saraï van Well, Tanja Wilming, Sabrina de Wit, Marcella de Wolf.

Onverzadigbaar

KORT NIEUWS

DE CORRESPONDENT

REDACTIONEEL

MARIEKE MARTENS

COLOFON

Deze boekhandels verspreiden de Boekenkrant 31 Op bezoek bij Boekhandel van Noord 33 De bestverkochte boeken in Nederland en Vlaanderen 33

Voor de lezer Lezer aan het woord Win een boek

35 35

3 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

RECENSIE

LITERATUUR

SIMONE ATANGANA BEKONO

COLUMN

Hard werken en niet zeuren

Een vorkje prikken Jarenlang was Lex Jansen de uitgever en het gezicht van De Arbeiderspers.

Nu is hij directeur van het door hem opgerichte Magonia: uitgeverij en centrum voor schrijfbegeleiding.

In 2017 debuteerde Simone Atangana Bekono als dichteres met haar bekroonde bundel hoe de eerste vonken zichtbaar waren. Inmiddels is haar debuutroman Confrontaties een feit. Hierin geeft de schrijfster je een inkijkje in het leven van een pubermeisje dat vastzit in een jeugddetentiecentrum.

Atangana Bekono laat zien hoe de hoofdpersoon de tijd probeert door te komen in het alledaagse leven van de instelling.

LEX JANSEN

NORA VAN OUWERKERK In Confrontaties wordt de zestienjarige Salomé Atabong, de dochter van een Kameroense vader en een Nederlandse moeder, door haar ouders opgevoed met het idee dat je hard moet werken en niet moet zeuren. Ondanks de ellendige situaties waarin ze op school terechtkomt, probeert ze vast te houden aan dit advies: ‘Mijn gezicht werd op de lichamen van naakte vrouwen in vieze blaadjes geplakt, op de deuren van kluisjes gehangen. Dat is jaar twee. Ik zeurde niet. Mijn rugtas in de prullenbak geleegd, mijn kleren tijdens gym onder de douche gelegd, dan werd de kraan opengedraaid. Ik zeurde niet.’

Dat hard werken en niet zeuren niet altijd genoeg is, blijkt uit de vele aanvaringen die Salomé heeft met racistische schoolgenoten en buren: ‘Papa vindt dat als iemand je kutneger noemt, je daarop moet reageren met hoge cijfers. Niet dat een negen voor Nederlands mij ooit het geweldige gevoel gaf dat sommige klasgenoten leken te hebben als ze me uitscholden voor aap.’ Salomé koos voor geweld. Uiteindelijk moet ze zes maanden in een jeugddetentiecentrum blijven, omdat ze twee klasgenoten heeft aangevallen.

Ook in het jeugddetentiecentrum ontkomt Salomé niet aan racisme.

Haar begeleider heeft in het verleden deelgenomen aan een tv-programma over Afrika waarin hij denigrerende en stompzinnige opmerkingen maakte over het continent en de inwoners. Hierdoor wil en kan Salomé zich een lange tijd niet laten helpen tijdens de therapiesessies in het centrum.

Koperroest Het leven in het detentiecentrum is ingewikkeld voor Salomé, thuis is het echter ook niet eenvoudig. Haar vader is ernstig ziek. De beschrijvingen van haar zorgen en angsten maken het verhaal indringend. Salomé denkt terug aan een les Oudheidkunde waarin ze foto’s te zien kreeg van Griekse beelden met atletische lichamen: ‘Ik stel me voor hoe een van die beelden langzaam

BIANCA SISTERMANS

steeds verder uitgehouwen wordt tot het niets meer is dan een mager mannetje op een sokkel. Mijn vader als ik thuis ben. Het marmer is niet meer romig wit maar vuilgrijs. Het oude brons dat helemaal groen geworden is. (…) Koperroest. Dat komt door regen of oxidatie. Dat je een patinalaag ontwikkelt op je door de kanker uitgemergelde lijf, zo stel ik het me voor met die pillen, en dat papa als ik terug ben onder de groene korsten zit, zijn binnenkant zuur door alle sappen in zijn lijf die niet meer in balans zijn door die cellen die hem doodmaken, dat hij niet eet en zich dus niet kan verweren’.

Simone Atangana Bekono, Confrontaties, Lebowski Publishers, 224 pagina’s (€ 22,99)

Salomé komt erachter dat ze niet altijd zo boos en agressief is geweest Met name deze passages waarin Salomé nadenkt over haar eigen angsten, keuzes en gevoelens maken haar personage in Confrontaties sterk. Atagana Bekono heeft er geen moeite mee om het alledaagse leven in het jeugddetentiecentrum af te wisselen met intieme momenten van persoonlijke gedachten, reflecties en gevoelens van de hoofdpersoon. Salomé komt erachter dat ze niet altijd zo is geweest, maar op een gegeven moment juist zo boos en agressief is geworden: ‘Ik ben niet altijd zo geweest, maar sinds vorige zomer, misschien al wel wat langer, is het chaos in mijn hoofd. Zoals met de wekker die Savanna de eerste dag op mijn nachtkastje zette, hoop ik al een tijd dat het alarm afgaat en ik gewoon in een ander leven wakker word. Andere Salomé haalt tienen voor proefvertalingen Grieks, is op vakantie, speelt piano zonder bladmuziek, en ik ben in een heel vreemde, parallelle tijd terechtgekomen.’

Racisme is een onderwerp waar Atangana Bekono zich in meerdere werken mee bezighoudt. Ook in haar debuutroman Confrontaties heeft zij dit belangrijke onderwerp een mooie plaats gegeven.

De roemruchte uitgever Theo Sontrop, mijn voorganger bij de Arbeiderspers, had de gewoonte vrij laat op de uitgeverij te verschijnen om daarna al snel de stad in te gaan, om er met één van zijn schrijvers, of een potentiële auteur ‘een vorkje te prikken’. Hij bedoelde daarmee dat hij niet alleen met zijn gast ging lunchen, maar dat hij met hem of haar ook een inhoudelijk gesprek zou voeren. Sontrop zwaaide bijna twintig jaar lang de scepter bij AP. In die tijd vormde hij, samen met Martin Ros, de aan de sociaaldemocratische beweging gerelateerde uitgeverij om tot één van de meest literaire fondsen van het land. Zijn nalatenschap wordt ook door de huidige redactie met zorg bewaakt. Hij heeft het fundament gelegd, waarop nog altijd verder wordt gebouwd. Hoe hij dat deed? De anekdote over het ‘vorkje prikken’ zegt al genoeg. Sontrop behaalde zijn doelen door te praten. Hij kon discussiëren als de beste, maar schuwde ook de monoloog niet en was een meester in het ‘bomen’. Denkend aan de overheidsmaatregelen om het coronavirus een halt toe te roepen vraag ik me steeds af hoe Theo Sontrop daarmee omgegaan zou zijn. Of Martin Ros, die niet alleen onvoorstelbaar veel las, maar ook in lange, soms onnavolgbare zinnen kon praten als Brugman. Het lijkt erop dat we stilgevallen zijn door COVID-19. Deze week wordt de Buchmesse in Frankfurt gehouden. Andere jaren is het niet alleen heel druk op het beursterrein, maar ook in de lobby’s van twee toonaangevende hotels in de stad: De Hessischer Hof, op steenworp afstand van de Messe en de Frankfurter Hof, iets verder weg, maar nog altijd op loopafstand. Nu zie ik op de sociale media foto’s van kroonluchters boven verlaten ruimtes, waarin zitjes onbezet zijn en bij de bar alleen een verdwaalde ober staat. Het contact tussen literaire agenten, uitgevers, redacteuren en subsidiegevers gaat digitaal, maar werkt dat ook? Volgens Tiziano Perez, directeur van het Nederlands Letterenfonds, is de digitale editie van de Buchmesse geen succes en ik kan me dat ook wel voorstellen.

Hoeveel informatie je ook uit kunt wisselen via de mail, digitale nieuwsbrieven, of Zoom-sessies, het is toch iets anders dan het persoonlijke contact dat ieder jaar hernieuwd wordt, aan tafel, in één van de overvolle, rumoerige restaurantjes in het centrum van de stad aan de Main. Bij literatuur gaat het vooral om het verhaal en de emotie die daarbij horen.

Het enthousiasme waarmee ik agenten of redacteuren heb zien vertellen, is niet in een virtuele vorm te vatten. Een vorkje prik je niet in een plasmascherm, maar in een frisse salade, met een heerlijke Trockener Rotwein om de tongen los te maken.

Theo Sontrop kon discussiëren als de beste, en was een meester in het ‘bomen’.

www.magonia.nl

4 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

BOEKENKRANT TIPT

LITERATUUR

RECENSIES

EMMA RINGELDING

Ordesa Zijn beide ouders zijn overleden, zijn huwelijk is gestrand, zijn gezin is hij verloren en zijn verleden is vervaagd. Hij denkt terug aan Ordesa, de plaats waar hij geboren is en waar zijn vader zo van hield. Hij haalt herinneringen op en hij vertelt over zijn latere leven, afspelend tegen het decor van het uiteenvallende Spanje van de afgelopen decennia.

Arty Arty gaat begin twintigste eeuw uit de provincie in betrekking bij een welgesteld Amsterdams echtpaar. Hij is docent aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten en mevrouw is morfineverslaafd. Hij onderkent haar tekenkunsten en Arty wordt zijn minnares. Als ze betrokken raakt bij de vrouwenbeweging, wordt ze beschuldigd van brandstichting. Dit gooit haar hele leven overhoop.

Manuel Vilas, Ordesa, vertaling: Trijne Vermunt, Uitgeverij Podium, 384 pagina’s (€ 22,50)

Arty KUNSTENAAR, DIENSTBODE, MINNARES

Henriëtte de Smet Marjan van den Berg

Henriëtte Smet, Arty, Iskander Uitgevers, 224 pagina’s (€ 18,95)

Scenario Als singer-songwriter Oscar voor een cursus scenarioschrijven in New York is, ontmoet hij de flamboyante acteur Sam. Ze besluiten een appartement te delen en daar komen ze erachter dat hun buurman ‘Disco’ wordt afgeperst. Dit lijkt in eerste instantie een geweldig verhaal voor hun script, maar hoe meer ze zich in de afpersing verdiepen, hoe meer de problemen zich opstapelen.

Bestemming onbekend Thomas Acda, Scenario, Uitgeverij Lebowski, 304 pagina’s (€ 22,99)

Oogst Alina reist met haar elfjarige zoon Lucian naar Sicilië om daar geld te verdienen.

Terwijl Alina zwaar werk op de tomatenplantage verricht, ontmoet Lucian twee nieuwe vrienden, met heel verschillende achtergronden.

Tijdens het jaar dat ze bevriend zijn, vechten de jongens met elkaar, voor elkaar en tegen de wereld. Tot die hen inhaalt.

‘Goedemorgen. We hopen dat u een aangename reis heeft. We doen ons best om de bestemming te bereiken,’ zo begint A.H.J. Dautzenberg zijn nieuwe roman. Lezers weten dan dat het een surrealistische tocht zal worden: omroepers roepen plaatsnamen om en reppen niet over bestemmingen. Meer in Aslast is ongewoon.

SANDRA BROERTJES

Sien Volders, Oogst, Uitgeverij Hollands Diep, 224 pagina’s (€ 22,99)

In het eerste hoofdstuk zit een man, P., alleen in een treinwagon. Hij veegt slaap weg uit zijn oog, krabt een vuiltje van het raam, strikt een veter en telt de stoelen. P. bekijkt een wandversiering, masseert zijn nekspieren, drukt zijn achterhoofd tegen zijn stoel, staart naar de noodrem, duwt de stift van de gesp van zijn riem onder de nagel van zijn linkerwijsvinger en leest in een dichtbundel. Het hoofdstuk eindigt met: ‘Langzaam worden zijn oogleden zwaarder.’ Het volgende hoofdstuk begint wederom met ‘Goedemorgen’, en hoewel de rest van de begroeting afwijkt van

die in het eerste hoofdstuk, is de ove- Het laatste hoofdstuk is echter vrijrige tekst, op één ander punt na, een- wel identiek aan het eerste (zij het zonder buitenwereld): is de bestemder. De binnenwereld, in de wagon, ming nog steeds niet bereikt? Pas de is van kort hoofdstuk tot kort hoofdlaatste regels doen vermoeden dat P. stuk aan verandering onderhevig, veilig is aangekomen. al blijft veel precies hetzelfde. In de Soms toont de zwijgzame P. zich buitenwereld verandert helemaal angstig en dan weer tevreden of niets: telkens weer een ochtendteleurgesteld, maar hij blijft op een zon, spreeuwen, koeien, knotwilgen, afstand. Of hij begrijpt waar hij zich graafmachines en een kale vlakte.

P. lijkt niet onder de levenden te zijn: bevindt is onduidelijk. Lezers kunde wagon is ‘een verlichte doodskist’, nen in elk geval niet onthouden waar ze zijn gebleven: paginanumde knotwilgen zijn ‘woeste grensbemers ontbreken. De buitenwereld, wakers’ en de graafmachines ‘buigende gieren’. De Mondriaan-achtige die aanvankelijk vetgedrukt wordt weergegeven, vervaagt om vervolwandversiering komt langzaam tot gens te verdwijnen en om daarna te leven. Na een aantal hoofdstukken worden weergegeven heeft P. geen weerspiedoor steeds donkergeling meer. Het verdere blauwe blokken. trouwde ‘Goedemorgen’ Door de vele herhalinwordt na enige tijd gen (er zijn zinnen die gevolgd door oud-Nederdrieëndertig hoofdlandse wijze raad en ook stukken lang onverandat werkt vervreemderd blijven) dwaalde dend. Tegen het einde mijn aandacht welvan het boek ziet P. in eens af van het verde wandversiering een haal en daarmee ook profeet en spreekt hij van de ontwikkelinhem aan: hij wil terug gen daarin. Andere naar zijn jeugd. Van lezers zullen het welzijn veters knutselt hij licht waarderen dat een rozenknop en de tekst en vormgeving wagon wordt niet meer uitnodigen tot puzbeschreven als een ver- A.H.J. Dautzenberg, zelen: Aslast is geen lichte doodskist, maar Aslast, Uitgeverij Pluim, gewoon boek. als een verlichte wieg.

220 pagina’s (€ 21,99)

5 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

INTERVIEW

LITERATUUR

DAVID GROSSMAN

‘Soms zijn idealen belangrijker dan het individu’ Een vrouw die weken in de felle zon moet staan om ervoor te zorgen dat een plantje blijft leven in haar schaduw. Deze absurdistische scène schetst David Grossman in zijn roman Het leven speelt met mij.

De geschiedenis van Vera staat erin centraal, die onder het bewind van Tito op het Kroatische eiland Goli Otok gevangen werd gehouden.

HUGO JAGER ‘Het is toch niet voor televisie, hè?’ informeert David Grossman. De auteur zou deze week naar Nederland afreizen voor de promotie van zijn nieuwe roman, maar het lot bepaalde anders. We spreken elkaar via Zoom en van de schrijver is alleen zijn bril en voorhoofd in beeld.

Op het spoor van zijn nieuwe roman werd de auteur ongeveer vijfentwintig jaar geleden gezet.

Op dat moment rinkelde in huize Grossman de telefoon. Aan de lijn was een dame met een vreemd accent die reageerde op een artikel van hem in een Israëlische krant.

‘Natuurlijk is elk mens uniek, maar ik hoorde aan alles: zij is uniek op een unieke manier. Ze had het over haar jeugd in een klein stadje in het huidige Kroatië en hoe ze op haar zeventiende verliefd werd op een Servische officier, een arme man met verheven ideeën. En over hoe ze liefhadden en een ondoordringbare en hermetische bubbel vormden, met alleen plek voor hen tweeën.’ Eind goed al goed, hoop je, maar nee. ‘Ze werd in 1948 samen met haar man door de politie gearresteerd op verdenking van stalinisme. Hij pleegde zelfmoord en ze stuurden haar naar het rehabilitatie-eiland Goli Otok.’

Trouw blijven Grossman wist snel dat er een roman zat in het verhaal en zij vroeg hem ook expliciet erover te schrijven. Toch moest het wachten. ‘Op dat moment lagen er nog een aantal boeken en verhalen klaar die onvermijdelijk waren. Hoewel ze wist dat ik het zou doen, kwam het er pas na haar dood van. Ik probeerde haar trouw te blijven. En als ik trouw zeg, betekent dat onder meer dat je hard moet zijn voor haar, omdat ze ook hard voor zichzelf was.’ Maar waar is dan de fantasie in het boek?

De vraag die ik eigenlijk niet zou moeten stellen, spreek ik uit voordat ik er erg in heb. Resoluut schuift Grossman deze kwestie terzijde. ‘Als je van het verhaal wilt genieten, ga er dan vanuit dat alles had kunnen gebeuren en alles had kunnen zijn bedacht.’

De auteur geeft aan veel geleerd te

hebben van Vera. ‘Door haar verhaal was ik in staat om dingen te bedenken die voor mij essentieel zijn, bijvoorbeeld over de vraag hoe een individu dat geconfronteerd wordt met brute willekeur zich handhaaft.’

Het antwoord is volgens Grossman simpel. ‘Het klinkt triviaal en banaal, maar wees gewoon jezelf. Verraad je vrienden niet. Weet je, Vera heeft

David Grossman, Het leven speelt met mij, Vertaling: Ruben Verhasselt, Uitgeverij Cossee, 320 pagina’s (€ 24,99)

echt al deze ongelooflijke ervaringen meegemaakt en is zichzelf gebleven.’ Maar hoe doe je dat? ‘Probeer niet te veel compromissen te sluiten. Probeer niet parallel te leven met het leven dat je had moeten leiden.’ Iets wat vanzelfsprekend niet altijd lukt. ‘Soms stuurt het echte zelf, dat door ons in de steek is gelaten, impulsen van verdriet. Omdat iemand is vermoord om het parallelle leven mogelijk te maken. En ik denk dat literatuur toestaat wat het echte leven zelden toestaat, namelijk je voor een korte tijd met je echte zelf te verenigen. Ik denk dat dit in het boek gebeurt met de drie vrouwen die de reis naar het eiland Goli Otok maken.’

Idealen Grossman heeft het hier over het bezoek dat Vera, haar dochter Nina en kleindochter Gili jaren later aan het heropvoedingskamp brengen. Daar vertelt Vera uiteindelijk haar kant van het verhaal. Want ze had wel degelijk een keuze. ‘Ze werd bedreigd en gekweld door de geheime dienst van Tito, die haar onder druk zette om haar overleden echtgenoot als een vijand van het volk te bestempelen. Als ze dat deed, zou ze haar vrijheid hebben gekregen en terug mogen naar haar dochter van zes. Maar ze verraadde haar

‘Als je van het verhaal wilt genieten, ga er dan vanuit dat alles had kunnen gebeuren en alles had kunnen zijn bedacht.’ overleden echtgenoot niet.’ Het betekende dat ze Nina in de steek liet. ‘Ik wil dat de lezer niet te snel oordeelt.

In deze periode waren de idealen soms belangrijker dan het individu.

Het individu was een soort brandstof voor het vuur van de ideeën.’ Begrip is voor de auteur een belangrijke houvast tijdens het werken. ‘Dit alles sluit aan bij mijn doel: ik wil mijn personages doorgronden. Ik schrijf over onderwerpen die als een storm zijn in mijn geest en in mijn ziel.’

DE ENGELEN VAN AUSCHWITZ scenario STEPHEN DESBERG

tekeningen EMILIO VAN DER ZUIDEN

Auschwitz is tegenwoordig een stilte die brult.

Een stilte om ons de echo van de verschrikkingen te laten voorstellen, de herinnering aan het geschreeuw en de gebeden.

Tussen de portretten ter nagedachtenis hangt dat van David. De blik van pijn, maar ook van hoop.

De wil om niet te zijn achtergelaten, om de grip niet los te laten. Want zelfs in het hart van de onmenselijkheid kunnen de engelen nooit ver weg zijn.

En degene die huilt is niet altijd degene die het meest lijdt. · COMPLEET VERHA AL ·

Hardcover + stofomslag | 80 pagina’s kleur ISBN : 978-94-6306-658-7 | Verkoopprijs : 5 24,95

Nooit eerder was het levensverhaal van de grootste volkszanger die Nederland ooit heeft gekend zo duidelijk in beeld gebracht.

In deze stripbiografie zijn de leuke en minder leuke aspecten van het leven van André Hazes zo objectief mogelijk belicht.

Het roerige leven van ANDRÉ HAZES helder verteld en getekend in 240 pagina’s!

VANAF 19 NOVEMBER VERKRIJGBAAR

De c omp le te re eks i n é én p ak ke t !

3 hardcovers | €39,95 | ISBN : 978-94-6306-569-6 WWW.SILVESTERSTRIPS.NL kijk op onze site voor meer graphic novels CM

7 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

LITERATUUR

INTERVIEW

DAVID MITCHELL

‘Nederlanders zijn respectful dreamers’ Luisa Rey, dr. Marinus, De Zoet, Chronometrie… personages en termen die een lezer van de boeken van David Mitchell direct herkent. Ook in zijn achtste roman Utopia Avenue komen ze voor, al lijkt het gewoon een verhaal over het ontstaan van en leven in de gelijknamige band. In een gesprek met de auteur kreeg ik een inkijkje in zijn unieke universum.

MIREILLE BREGMAN De argeloze lezer denkt een verhaal over de opkomst van een popband in de sixties te lezen, maar wie Mitchells boeken kent, weet dat geen woord er zomaar staat.

Personages uit eerdere verhalen duiken plotseling op, waardoor het verhaal een absurdistisch tintje krijgt. Mitchells oeuvre kun je zien als een enorme puzzel waar steeds een deel aan toegevoegd wordt.

Utopia Avenue is aan de ene kant een overkoepelend geheel van de eerder verschenen titels, maar biedt

‘Toen ik met deze roman bezig was, dacht ik gewoon: “Wat zou er gebeuren als ik hier het personage dokter Marinus terug laat komen?”’

David Mitchell, Utopia Avenue, vertaling: Niek Miedema en Harm Damsma, Uitgeverij Meulenhoff, 656 pagina’s (€ 24,99)

ook juist een leuke kennismaking met Mitchells literaire universum.

Voor zowel beginners als gevorderden dus.

De band Utopia Avenue bestaat uit vier leden die door manager Levon Frankland bij elkaar gebracht zijn.

De hoofdstukken, waarin de verschillende songs en het enerverende leven van de jaren 1967-68 centraal staan, zijn afwisselend beschreven door de bandleden Griff, Dean, Elf en Jasper. Ondertussen leer je en passant wat muziek- en wereldgeschiedenis: bands als Pink Floyd en The Beatles komen ook aan de orde.

Inleving Ondanks dat David Mitchell, geboren in 1969, de jaren ’60 niet bewust heeft meegemaakt, komen de beschreven jaren en verschillende popbands tot leven. Hoe doet hij dat toch? ‘Er is voor mij geen verschil tussen het beschrijven van de sixties en het eind van de achttiende eeuw. Je moet tenslotte een historische periode reconstrueren. Nu was de research wel makkelijker, omdat er meer bronnen zijn en ik me beter kan identificeren met de jaren-zestig-generatie. Toch is dat decennium weer heel anders dan het jaar 2020: bepaalde opvattingen aangaande geld, religie en seksualiteit waren echt anders. Het is mijn werk om dat goed uit te zoeken en te vertalen naar proza. Ik verzamel uit elke periode als het ware Legoblokjes, kenmerkende dingen die toen belangrijk waren, die ik in het verhaal stop.’

Verder valt me op dat elk personage in ieder boek zijn eigen manier van spreken en denken heeft, inclusief plat dialect. Ik zeg dat ik dat heel knap vind. ‘Ten eerste: bedankt voor het compliment, maar ik vind het eigenlijk heel normaal dat een auteur dat doet. Je moet als het ware uit je eigen hoofd stappen om dat van een personage te creëren. Zijn of haar wereld door diens ogen bekijken.

Anders ben ik net een gitarist die geen muziek kan maken op zijn instrument. Alle boeken zouden er een beetje hetzelfde uitzien. Het gaat er in feite om dat je nieuwsgierig blijft naar anderen, dat is in het echte leven ook belangrijk.’

Wonderlijke wereld Voor de Mitchell-fans is het duidelijk dat Utopia Avenue een soort überboek is als je zijn oeuvre in ogenschouw neemt. Er zijn meerdere verwijzingen naar eerdere romans, waarvan De niet verhoorde gebeden van Jacob de Zoet de meest in het oog springende is als je de naam van bandlid Jasper de Zoet ziet. Toch mis je die achtergrondinformatie niet als Utopia Avenue je eerste boek is.

‘Dat is wat ik elk boek weer nastreef: het moet leesbaar zijn voor iedereen.

Ik heb van tevoren ook nooit een metaschrijfplan bedacht waarin ik tien boeken uitgedacht heb. Toen ik met deze roman bezig was, dacht ik gewoon: “Wat zou er gebeuren als ik hier het personage dokter Marinus

LEO VAN DER NOORT

terug laat komen?” Het is dus een spontaan schrijfproces. De bandmanager Levon Frankland is dan wel vooruit bedacht: over hem heb ik een pagina geschreven in Tijdmeters met de gedachte dat hij nog eens terug moest keren. Van dit boek is Jasper de Zoet misschien wel het personage waar ik het meest voor voel.

Hij heeft last van een soort auditieve schizofrenie met kenmerken die ik terugzie in mijn autistische zoon.’

Nederland In elk boek verwerkt de schrijver iets Nederlands. In Utopia Avenue treedt de band zelfs op in het Nederlandse tv-programma Fenklup. Waar komt die fascinatie voor Nederland vandaan? ‘Soms ben je in iets geïnteresseerd waarvan je niet weet waar het vandaan komt. Maar ik houd gewoon zo van Nederland!

Misschien ben ik in een vorig leven wel Nederlander geweest. De mensen zijn er over het algemeen erg aardig, ik voel me goed in jullie land.

Het begint al op het vliegveld. Waar ik mezelf in New York voel krimpen, ontspan ik op Schiphol en voelt het als thuiskomen. Als ik in Zeeland fiets, kan ik me voorstellen dat ik daar woon. Ik weet dat ik generaliseer als ik zeg dat er in jullie samenleving op het eerste gezicht weinig extremen zijn, maar het is toch ordelijker dan in bijvoorbeeld GrootBrittannië. Wist je dat mijn boeken in Nederland beter verkopen dan in een groot deel van Europa? Ik denk dat dat komt doordat jullie respectful dreamers zijn.’

Heeft hij daarom het vertalersduo Niek Miedema en Harm Damsma als grapje in het boek verwerkt?

‘Nee, het was geen grapje, maar mijn erkenning voor het harde werk dat deze en alle vertalers doen. Zij schrijven de Nederlandse tekst en hebben daar best een klus aan. Ik heb echt respect voor hen, zij zijn ook woordkunstenaars!’

%&ŗ/*&68&ŗ (3"/%&4

D E N I E U W E RO M A N VA N D E AU T E U R VA N H E T F E ES T

E L IZ A B E T H DAY +++++ N RC H A N D E L S B L A D

SPANNING

9 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

INTERVIEW

JEROEN WINDMEIJER

‘Voor mij begint alles bij Jezus’ Tijdens een toeristische vlucht boven de Nazcawoestijn in Peru zien de Nederlandse gids Ángel Trustfull en zijn Peruaanse collega Luz Feria een uitgeputte man midden in de woestijn liggen. Als ze besluiten hem te redden raken ze onbedoeld betrokken bij de Nazca-tekeningen die al decennialang een mysterie zijn voor archeologen en wetenschappers.

ISTVAN KOPS Jeroen Windmeijer debuteerde in 2015 met Het Petrusmysterie, het eerste deel van de Leidse trilogie, waarvan er inmiddels een kleine twintigduizend exemplaren zijn verkocht.

Sindsdien levert hij zo’n beetje elk jaar een spannend boek af waarin een grote rol is weggelegd voor geschiedenis en religie. Ik ontmoet Windmeijer in het Rijksmuseum voor Oudheden aan het Rapenburg in Leiden. Hij blijkt een bijzonder aimabele en spiritueel ingestelde man te zijn. Met hem sprak ik over zijn recentelijk verschenen historische thriller De Genesissleutel, het tweede (losstaande) deel van de Latijns-Amerikaanse trilogie.

Waar komt je interesse voor LatijnsAmerika vandaan?

‘Ik was van jongs af aan gefascineerd door het continent. Het eerste werkstukje dat ik op mijn tiende maakte ging over de Inca’s. Tijdens mijn studie heb ik zes maanden in een kleine indiaanse gemeenschap gewoond aan het Titicacameer in Bolivia. Ik was gefascineerd door hoe de indianen daar met de natuur, met Moeder Aarde, omgingen. Ze beschouwen de natuur als een levend organisme waar je een relatie

Jeroen Windmeijer, De Genesissleutel, Uitgeverij HarperCollins, 400 pagina’s (€ 21,99)

mee hebt net zoals met mensen.

Toen ik erheen ging had ik een vrij romantisch beeld van hun bestaan, maar later besefte ik dat er ook veel boerenverstand aan te pas kwam. Ze zijn zo direct afhankelijk van wat de aarde opbrengt, dat ze wel goed met de aarde om móeten gaan. Ik heb me daarnaast ook altijd bijzonder aangetrokken gevoeld tot de muziek en de literatuur van dat continent.

Vooral het magisch-realistische karakter daarvan. Alles is daar op de één of andere manier met elkaar verweven.’

Hoe bereid je je op een nieuw verhaal voor?

‘Ik lees maandenlang zo’n beetje alles wat met het onderwerp te maken heeft. Daarnaast mail en interview ik mensen, die specialisten zijn op dat gebied. Ondertussen ontwikkelt het verhaal zich in mijn hoofd. Voor het verhaal put ik meestal uit mijn eigen ervaringen. Ik ben voor dit boek bijvoorbeeld speciaal naar Peru gegaan en ben ook naar Nazca geweest. Ik was van plan om voor het volgende deel in de trilogie naar Paaseiland te reizen, maar dat zit er helaas niet in met het coronavirus. Ik had graag zelf de isolatie van dat gebied ervaren.’

Hoe is het specifieke verhaal van De Genesissleutel ontstaan?

‘Ik ben altijd sterk geïnteresseerd geweest in aliens, ufo’s en buitenaards leven. Het zou toch bizar zijn als dit kleine stofje waarop wij wonen in het onmetelijke heelal de enige plek is waar leven is ontstaan.

Op de middelbare school verslond ik de boeken van Erich von Däniken, die heeft geopperd dat we in het verleden zijn bezocht door buitenaardse wezens en dat die de evolutie van de mens hebben gemanipuleerd. Verder keek ik graag naar The X-Files. Ik ben altijd op zoek geweest naar een christelijk thema in mijn boeken en ben vooral gefascineerd door het verhaal van de wederkomst, een universeel thema in alle godsdiensten.

Ik heb het verhaal van de aliens, de wederkomst en de fascinerende lijnen in Nazca met elkaar proberen te verbinden en zo is De Genesissleutel ontstaan.’

Hoe vind je de balans tussen alle informatie die je in je boeken stopt en spanning?

‘In de eerste plaats wil ik dat mensen plezier beleven aan het lezen van mijn boeken. Het moet spannend en moeilijk weg te leggen zijn.

Daarnaast zou het fijn zijn als de lezer er ook nog wat van opsteekt.

Ik ben leraar van huis uit en dat ben ik ook als schrijver. Ik probeer mensen op een nieuwe manier naar bepaalde zaken te laten kijken. Soms wordt er in overleg met mijn redacteur informatie uit een verhaal gehaald om de vaart erin te houden. Na twee of drie herschrijfrondes is het moeilijk in te schatten of het verhaal nog spannend is. Dan is het

TACO VAN DER EB

fijn als iemand er met een frisse blik naar kan kijken.’

Waar is je fascinatie voor de oudheid vandaan gekomen?

‘Waar het bij mij begint is mijn fascinatie voor Jezus en het Nieuwe Testament. Ik kom uit een katholiek gezin. Vanaf dat ik een jaar of vijftien was heb ik mij van het katholicisme afgewend, maar ben later op mijn twintigste in Leiden bekeerd geraakt. Ik heb me toen opnieuw laten dopen. Daarna ben ik daar later ook weer vanaf gedreven, maar wat ik ervan heb overgehouden is een absolute fascinatie voor Jezus.

Heel veel verhalen die in het Nieuwe en Oude Testament staan, hebben parallellen met andere godsdiensten en mythologieën. Wat mij fascineert is dat christenen al die andere verhalen tot mythologie bestempelen, maar hun eigen jongere verhaal als de échte geschiedenis bestempelen. Het gaat uiteindelijk om de verhalen en hun boodschap – of ze echt zijn gebeurd is eigenlijk minder relevant.’

‘Ze beschouwen de natuur als een levend organisme waar je een relatie mee hebt net zoals met mensen.’

DE NIEUWE PAGETURNER VAN RUTH WARE

DE SUCCESVOLLE OPVOLGER VAN EEN DAG IN DECEMBER

Een luxe chalet. De kans van hun leven.

Totdat er gasten verdwijnen.

Wat als je je grote verloren liefde opnieuw zou kunnen beleven?

‘Een van de beste thrillerauteurs die er zijn.’

Independent

Over Een dag in december: ‘Romantiek, sneeuw, humor en een fijne schrijfstijl.’

Flair

#IKLEESTHUIS

#WINKELSLIMKOOPOPTIJD

Niemand komt hier wonen. Lang voordat ik al mijn bezit-­‐ tingen in een auto laad om ze hiernaartoe te vervoeren wordt dat al duidelijk. Het leidt tot een heleboel uitleg over waarom ik de stad verlaat en meer dan duizend kilometer verderop ga wonen. De liefde, dat is de beste verklaring. Maar toch is het raar dat ik verhuis. Dat vindt iedereen.

Een jonge vrouw uit Stockholm verhuist naar het dorp van haar vriend in het hoge noorden van Zweden. Voordat ze er zijn, is hun relatie al uit. Iedereen verwacht dat ze terug zal gaan, maar ze blijft wonen in het dorp waar de mensen hun deur openlaten, ’s winters met de auto over het ijs rijden en ƪ Ǥ Kun je overal opnieuw beginnen, een bestaan opbouwen op een plek die je niet echt zelf hebt gekozen?

De debuutroman van Elin Willows is een verhaal over verlies en verandering en over het verband tussen vrijheid en een-­‐ zaamheid.

ISBN 9789492750259, € 15,95

Uitgeverij Stortebeeker

11 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

RECENSIES

SPANNING

IBON MARTÍN

BOEKENKRANT TIPT

De Tulpenmoordenaar

Op slot Kara Lockhart is net begonnen aan haar levenslange gevangenisstraf in een zwaarbewaakte vrouwengevangenis. Ze is veroordeeld voor een moord die ze zweert niet te hebben gepleegd. Op een ochtend wordt ze wakker naast haar vermoorde celmaat. Kara is de enige verdachte, alleen weet zij zeker dat ze het niet gedaan heeft. Maar wie wel?

Een heftige moordscène wordt live uitgezonden op Facebook. Het blijft niet bij één moord: meerdere slachtoffers volgen. Geen van de slachtoffers lijkt iets gemeen te hebben met elkaar, behalve de tulp die de politie bij de lichamen vindt. Kan inspecteur Ane Cestero de moordenaar op tijd vinden of zullen er nog meer afschuwelijke moorden plaatsvinden?

een hoofdstuk dat zich afspeelt in 1985, terwijl de rest van het verhaal zich afspeelt in 2018. In het begin heb je daadwerkelijk geen idee wat het verband is tussen deze twee tijdlijnen. Om het verhaal nog interessanter te maken heeft Martín besloten om een aantal hoofdstukken te schrijven vanuit het perspectief van de moordenaar zelf. Dit zorgt voor meer mysterie en spanning, voornameSIETSKE BIERMA lijk omdat je gedachten leest zoals: ‘Het heeft In De dans van de tulhaast. De klus is nog pen van de Baskische maar net begonnen, schrijver Ibon Martín maar moet spoedig volgen we twee vertot voltooiing worden schillende rechergebracht. Het is oneercheurs, Ane en Julia, die aan de lijk dat er geen tijd is moordzaak werken. Beiden willen om van hetzelfde: de moordehet grote naar te pakken krijgen succes te genieten. voordat er nog meer Maar er zit niets anders afschuwelijke moorop, dat was vanaf het den plaatsvinden. Het begin al bekend.’ Voor enige nadeel is dat de de moordenaar en de vrouwen geen enkel rechercheurs is het een aanknopingspunt hebrace tegen de tijd. Wie ben en dat de slachtofzal er winnen? fers in niets met elkaar De schrijfstijl van overeenkomen. Behalve Martín is vlot en fijn de mysterieuze tulp, om te lezen. Hij staat die in deze tijd van het uitgebreid stil bij de jaar bijna onmogelijk is gebeurtenissen en om te kweken. gedachtes van de perWat een interessante sonages. Sommige draai aan het verhaal Ibon Martín, De Dans lezers zullen dit iets geeft, is dat er twee ver- van de Tulpen, Uitgeveminder vinden, maar schillende tijdlijnen rij Xander, 512 pagina’s, juist bij dit boek geeft zijn. Af en toe lees je (€ 21,99)

Julien

ASÍS G AYERBE

het wat extra’s aan het verhaal. Het is een dik boek maar zit vól met gebeurtenissen en spanning. Geen enkel hoofdstuk is saai en door het hele boek heen houdt het verhaal je interesse vast. Het plot is uitstekend opgebouwd en uitgewerkt waardoor je geen flauw idee hebt wie de moordenaar zou kunnen zijn. De plotwendingen zijn verrassend en zie je zeker niet aankomen.

De tijdlijn uit 1985 geeft uiteindelijk een interessante draai aan het verhaal. Martín weet hoe hij een verdraaid goede thriller neer moet zetten. Al bij al is De dans van de tulpen een uitstekend spannend boek van Spaanse bodem.

Blauwogige godinnen We kennen Rudy Morren voornamelijk als acteur.

Vooral in Vlaanderen is hij bekend, ook als scenarist.

Een stap naar auteur leek vorig jaar dan ook makkelijk genomen. Hij debuteerde met Wild vlees, een thriller die ook in Nederland erg goed werd ontvangen.

Exact een jaar later ligt zijn tweede boek Sneeuwspoor al in de winkel. Zal dit werk een bevestiging zijn voor zijn succesvolle debuut?

TANJA WILMING Peter Vandervlught is getrouwd met pianiste Caroline en ze hebben samen een dochter, Nathalie. Peter werkt als vooraanstaand gynaecoloog in hetzelfde ziekenhuis waar zijn even succesvolle vader altijd werkte. Ondanks dat Peter keihard moet werken, tot ongenoegen van Caroline, leeft het gezin een rooskleurig leven. Toch gaat alles mis in

Chris McGeorge, Op slot, Uitgeverij LuitinghSijthoff, 320 pagina’s (€ 20,99)

van de dag. Elke dag opnieuw.’ Twee het jaar dat Nathalie vijftien wordt. verhaallijnen wisselen elkaar af.

Nathalie wordt na haar verjaardagsWinter 2018, wanneer Nathalie vijffeest ontvoerd en Peter begint een tien wordt, en winter 2020, wanneer oneindige zoektocht naar zijn dochze al een jaar vermist is. De tijdlijter. Een jaar later is hij tijdens een nen komen zonder al te veel toevalsneeuwstorm getuige van een verligheden of vreemde plotwendinkeersongeluk waarbij een hert en gen aan het eind bij elkaar. En hoeeen SUV betrokken zijn. Een van wel je halverwege het verhaal je de zwaargewonde inzittenden van eigen conclusies al wel kan trekken, de auto draagt Nathalies armband. schrijft Morren spannend genoeg Hoe kennen deze mannen zijn dochom door te blijven lezen. ter? Peter moet kiezen tussen wraak Het plot deed me continu denken of uitvinden wat er met Nathalie is aan een film die ik gebeurd. Een dodelijke ooit heb gezien, maar tweestrijd, aldus de ondanks meerdere achterflap. zoekpogingen, blijf ik Geen inleiding of rusje de titel helaas schultige situatieschets in dig. Of de auteur deze het eerste hoofdstuk. film ook heeft gezien, De lezer wordt gelijk blijft de vraag. Wild met zijn neus op de feivlees was een ‘aansteten gedrukt. Er is een kelijk geschreven, intriongeluk gebeurd met gerende thriller met een enorme ravage, een ontknoping die je mensen zijn ernstig lang bijblijft’, zei Vrij gewond, of misschien Nederland Thrillergids. wel dood. En Peter Ook Morrens nieuwe heeft het ongeluk zien werk bevestigt dat hij gebeuren, maar hij lijkt in sneltreinvaart een in gedachten bij andeRudy Morren, Sneeuwinteressant spoor aan ren te zijn. Bij zijn twee spoor, Uitgeverij Horilekker leesmateriaal blauwogige godinnen. zon, 304 pagina’s kan achterlaten.

‘Hij mist ze elk moment (€ 22,99)

Julien van Wezemaele leidt een teruggetrokken bestaan op een steenworp afstand van zijn werk in het mortuarium in een Antwerps ziekenhuis.

Zijn leven bestaat verder uit het lezen van kranten en het afluisteren van cafégesprekken. Op een dag ontdekt Julien een condoom met diamanten in de aars van een overleden Nigeriaan.

Een gebeurtenis die zijn leven voorgoed zal veranderen.

Peter Thiessen, Julien, Uitgeverij Horizon, 224 pagina’s (€ 22,99)

Alleen Julie Meskens gaat gebukt onder de plotse dood van haar moeder. Ze heeft ondertussen de ene onenightstand na de andere.

Wanneer ze zwanger blijkt te zijn, verdwijnt ze uit haar appartement. De politie staat voor een raadsel.

Alleen Julie weet wat er aan de hand is. Ze beseft dat ze zal sterven zodra haar baby wordt geboren.

Barbara de Smedt, Alleen, Uitgeverij Hamley Books, 340 pagina’s (€ 20,99)

Ooit moeten we kleur bekennen Delphine Rousseau is een jonge forensisch patholoog. Zonder het te beseffen belandt zij in het vizier van een seriemoordenaar.

Binnen enkele dagen wordt haar wereld compleet op haar kop gezet. Wie is die onbekende man die ze leert kennen? Was deze ontmoeting toevallig?

Joyce Augustyns, Ooit moeten we kleur bekennen, Uitgeverij Brave New Books, 205 pagina’s (€ 19,95)

JEUGD

12 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

BOEKENKRANT TIPT

RECENSIES

Mus en kapitein Kwaadbaard 1

Een ode aan de koppigheid

Op een dag wordt het havenstadje Zeeburgerdam, waarin Mus woont, opgeschrikt door plunderende piraten. Hun leider, Ramon, maakte ooit deel uit van de beruchte bende De 5 Slangen. Mus weet op tijd te ontsnappen en gaat hulp halen bij een kapitein Kwaadbaard, ook ooit lid van De 5 Slangen. Hij is de enige die Ramon kan verjagen.

Kevin Hassing, Mus en kapitein Kwaadbaard 1.

En de 5 slangen, illustraties: Linde Faas, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 240 pagina’s (€ 16,99)

Schaduwbroer Hebe reist in de voetsporen van haar overleden broer Alec naar Japan, op zoek naar antwoorden over zijn dood. Alec was professioneel freediver.

Hebe kan niet geloven dat hij is verdronken.

In zijn laatste woorden leest zij sporen die ze kan volgen. Die leiden haar naar het hart van Tokio en ten slotte naar Ishigaki, een eiland in de diepblauwe oceaan…

Iris Hannema, Schaduwbroer, Uitgeverij Leopold, 256 pagina’s (€ 17,99)

Het mysterieuze huis op de heuvel Als Spencer en zijn zus Hedy berichten op stoffige fotolijsten ontvangen, verandert Kerstmis in het griezelige huis van opa in een missie om de mysterieuze verdwijning van oma op te lossen. Met hulp van pratende hertenhoofden en berenkleden en lichaamloze geesten moeten Spencer en Hedy het opnemen tegen waterspuwers, raven en mysterieuze magiërs om achter de waarheid te komen.

‘“Durf nou eens iets,” zeg ik. Volwassenen doen altijd zo moeilijk over dingen.’

Het nieuwe boek van Jowi Schmitz, Beste broers, gaat over dapper zijn en dingen anders durven doen. Raf (9) en Robbie (5) verhuizen naar het erf waar ook hun opa en oma wonen. Ze ontdekken dat opa een geheime plek in het bos heeft waar hij met oma naar de sterren wil kijken. Dan krijgt oma een hartaanval, waardoor het plannetje bijna in de soep loopt.

plek waar opa aan het werk is. In de nacht, want ‘daar zit meer rek in’ volgens opa. Als ze bij de toren zijn, vallen ze in slaap in het bos. ‘Dit is ons familiegeheim. Kun je nagaan, we zijn hier één dag en liggen nu al in een geheim.’

Het verhaal loopt over van dit soort pakkende zinnen. Raak, met rijke beeldtaal en tegelijk perfect passend bij de belevingswereld van kinderen vanaf acht jaar. De scène waarin Raf en Robbie met een pick-uptruck naar het ziekenhuis rijden met opa achterin, is spannend en hilarisch tegelijk. Je kunt het je niet voorstellen en toch gebeurt het; Raf achter het stuur en Robbie bij het gaspedaal en de rem. Hier smullen kinderen van!

Opa is net als de broers lekker koppig. Hij gelooft dat hij de wereld naar MAAIKE DE VRIES zijn hand kan zetten en bouwt een nutteloze toren, die de liefde bezeDe ouders van Raf en gelt tussen hem en oma.

Robbie maken veel ‘Papa zegt dat je moet leven met wat ruzie en zijn vooral er is. Mama eigenlijk bezig met ook, maar dan strenzichzelf. ger. Alleen opa bouwt Ze gaan op het platverder alsof oma binteland wonen vannenkort met hem gaat uit de grote stad. Rafs dansen op de open plek vriendje Cees zegt dat in het bos. Hij gelooft buiten de stad niks is. gewoon tegen alles in.

‘Daar woon ik vanaf Ik vind dat fijn. Het nu. In niks.’ Het is wenklopt misschien niet. nen en ook best wel Maar ik vind het toch spannend. Ze moeten fijn.’ Schmitz slaagt naar een nieuwe school erin om dicht bij de en de boerderij en het stem van het kind te donkere bos eromblijven en tegelijkertijd heen zijn heel mysterieen diepere laag bloot eus voor de jongens. De te leggen: kinderen eerste nacht dat ze in Jowi Schmitz, Beste kunnen veel meer dan hun nieuwe bed liggen, broers, Uitgeverij Hooghun ouders denken. kunnen ze niet slapen land & Van Klaveren, Kortom: een en sluipen ze naar de 112 pagina’s (€ 15,95)

CHRIS DE BODE

‘Hij gelooft gewoon tegen alles in. Ik vind dat fijn. Het klopt misschien niet.

Maar ik vind het toch fijn.’ hartverwarmend boek voor jonge lezers. Geschikt om voor te lezen en om zelf te lezen. Door de afwisseling met de sfeervolle illustraties leest het prettig: de hoofdstukken zijn niet te lang en hebben een mooie spanningsopbouw. Een heerlijk boek over twee beste broers die je in je hart sluit!

Over een ongezonde obsessie Mikki Lish en Kelly Ngai, Het mysterieuze huis op de heuvel, Uitgeverij Van Goor, 336 pagina’s (€ 17,99)

Het eiland van Olifant Na een storm op zee belandt Olifant op een eiland. Hij roept om hulp, en kijk, daar komt Muis al aanvaren. Olifant mag bij hem instappen, maar het bootje is veel te klein en breekt. Ook Hond en Krokodil kunnen de schipbreukelingen niet redden. Dus blijven ze allemaal op het eiland. Het wordt er heel gezellig…

JOWI SCHMITZ

Tegenwoordig is iedereen wel op de hoogte van de gevaren van sociale media.

Toch blijft het verleidelijk om je hele leven met de wereld te delen. Meestal is dit vrij ongevaarlijk, maar wat als je ook nog beroemd bent en de kans dat een obsessieve stalker je fysieke leven instapt, exponentieel stijgt?

SELMA OUEDDAN

Leo Timmers, Het eiland van Olifant, Uitgeverij Querido, 48 pagina’s (€ 16,99)

Dat is precies waar Tom Pollock in zijn boek Heartstream mee speelt. Het boek bestaat uit twee verhaallijnen, die later in het verhaal op onverwachte wijze met elkaar verstrengeld blijken te zijn. De ene lijn wordt verteld vanuit Amy’s perspectief. Amy is een tienermeisje dat erg bekend is op een app genaamd Heartstream, waar zij haar gevoelens deelt met duizenden mensen.

Dit doet ze via plakkers op de achterkant van haar hoofd, waardoor mensen letterlijk kunnen voelen wat zij voelt. Op de dag van haar moeders crematie breekt er een vreemde

een trein. Een ander sterk punt is vrouw met een bomvest bij haar in, de complexiteit van de personages. die Amy in haar eigen huis gijzelt. In Het lukt niet om een grote zondeeerste instantie lijkt het een geobbok aan te wijzen; van iedereen krijsedeerde fan te zijn, maar gaandegen we hun goede en slechte kanweg blijkt er toch meer aan de hand ten te zien. Zo komt Evie vanaf het te zijn. begin af aan erg bazig over en pest De tweede onbetrouwbare verteller ze bovendien ook mensen online. is Cat, die megafan is van de wereldTegelijkertijd steunt zij Cat op het beroemde boyband The Everlasting. moment dat die het zwaar heeft, Samen met haar beste vriendin Evie waardoor het moeilijker wordt om bezoekt ze hun concerten en fanEvie als persoon te veroordelen. girlt ze online over hen. Er is echHet einde was na alle spanning ter een klein geheim dat Cat niet echter wel teleurheeft gedeeld met Evie; stellend. Het vernamelijk dat ze verhaal voelt onaf, kering heeft met de alsof het midden in hoofdzanger van de de actie is gestopt. band. De relatie zal ze Een open einde kan niet voor eeuwig kunsterk zijn, maar komt nen verzwijgen, maar hier niet goed uit wat zal er gebeuren de verf. Desondanks als Evie en de rest van is Heartstream een het fandom hier achter steengoede psycholokomen? gische YA-thriller met Zacht uitgedrukt is complexe personages Heartstream een achten een intrigerende baan van verrassende plot. Een boek dat je ontknopingen, die je eraan herinnert dat elke keer steeds dieper achter al die onlineachet verhaal in zuigen.

Tom Pollock, Heartcounts mensen schuiDaarnaast is Pollocks stream, vertaling: Denlen – mensen met schrijfstijl vlot en maknis Keesmaat, Uitgeveevenveel gevoelens en kelijk leesbaar, waarrij Gottmer, 350 pagina’s gedachten als jij. door het boek leest als (€ 18,99)

13 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

RECENSIE

JEUGD

HOE MAAK JE EEN VOGEL?

De vlucht van creatieve vogels Als je een vogel zou kunnen maken, hoe zou je dat dan aanpakken? Maak je eerst een tekening? Zoek je inspiratie? Werk je van binnen naar buiten of van buiten naar binnen? In Hoe maak je een vogel? volgen we een meisje met een plan. Zij zoekt voorzichtig alle stukjes bijeen en gaat aan de slag.

Volg je mee?

schilderij, een boek... Het toont dat ‘iets maken’ vaak veel meer om handen heeft dan gewoon wat dingetjes aan elkaar kleven. Dat je er op een bepaald moment een hart, jouw hart, aan schenkt. Maar weet je wat het mooiste is? Dat het pas echt tot leven komt als je het vrij laat en het met andere mensen deelt.

ELLEN ROOMS Ik heb dit boek van Meg McKinlay gelezen zodra ik het in mijn handen kreeg! Hoe kon ik ook anders? De tekenstijl is uitnodigend, meeslepend, soms zelfs ontroerend, zeker in combinatie met de simpele maar prachtige tekst. Het plaatje past. De zachte kleuren en woorden. Voor je het weet draai je de laatste pagina om en krijg je de onweerstaanbare drang om van voor af aan te herbeginnen. Doorheen de fantastische tekeningen van Matt Ottley, vertelt McKinlay het verhaal van een idee.

Hoe maak je een vogel? Maar even goed, hoe maak je om het even wat?

En wanneer is het af?

Ons hoofdpersonage blijft naamloos, maar toch is het gemakkelijk om een connectie met haar op te bouwen. We hebben namelijk allemaal

MATT OTTLEY

al eens in haar schoenen gestaan.

Zeker de creatievelingen onder ons zullen maar al te goed begrijpen hoe het is om een idee uit te werken, om van niets iets te maken.

Op het eerste gezicht gaat het verhaal over een meisje dat een vogel maakt. Maar dan krijgt de vogel een

Dit boek is natuurlijk veel meer dan zomaar een magisch verhaal over een meisje dat een vogel maakt.

hart en wordt het simpele verhaaltje opeens iets magisch. Ik gaf het boek aan mijn dochter van zeven en haar vriendinnetje en ‘het hart’ was het punt waar ze naar me toe kwamen gelopen om te vragen of dat echt kan, zelf een vogel maken en het een hart geven. Waar haal je dat? Een hart voor een vogel?

Waren ze jonger geweest, dan had ik ze waarschijnlijk in de waan gelaten, maar hun nieuwsgierigheid is nu meer dan ooit leergierigheid. Dus deed ik mijn best om de boodschap uit te leggen. Dit boek is natuurlijk veel meer dan zomaar een magisch verhaal over een meisje dat een vogel maakt. Het meisje staat symbool voor artiesten, kunstenaars, kortom creatieve mensen, die iets willen maken. De vogel staat symbool voor het idee dat ze gaan uitwerken: een lied, een

De schrijfster zegt het heel mooi in haar dankwoord: ‘Voor alle makers... voor iedereen die de moed heeft om het leven in te ademen en het weer los te laten.’ Een boek dat je, op verschillende leeftijden, op verschillende manieren zal raken. Een boek om steeds weer opnieuw op te pakken met tekeningen om jezelf in te verliezen. Hoe zou jij een vogel maken?

Meg McKinlay, Hoe maak je een vogel?, Illustraties: Matt Ottley, Uitgeverij Davidsfonds, 32 pagina’s (€ 16,99)

MATT OTTLEY

DE GODEN VAN DE VIKINGEN KOMEN TOT LEVEN IN HET BLOEDSTOLLENDE TWEELUIK NOORSE MYTHEN EN NOORSE SAGEN – VOORBIJ DE REGENBOOGBRUG .

Lees in deze wonderbaarlijke Vikingmythen en IJslandse spookverhalen hoe Odin en de Noorse goden en godinnen magische kunsten uithalen, terwijl sluwe dwergen, bergtrollen en andere bovennatuurlijke wezens door het land struinen.

Margaretha van Andel weet de taal van Kevin Crossley-Holland, waar de listen doorheen sijpelen, de goden in bulderen en het bloed vanaf druipt, weergaloos in het Nederlands te vangen. De duistere illustraties vol spanning en schaduwen van Jeffrey Alan Love slepen je mee in de vreemde wereld van oude magie, reuzen, dwergen en monsters. Huiver en geniet!

W W W.LEMNISCA AT.NL

N U IN DE BOEK HANDEL

15 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

INTERVIEW

NON-FICTIE

SAID EL HAJI

‘Het is ook een spiegel voor ons Nederlanders’ Een tweede taal leren, dat is niet zo gemakkelijk. Als (nog on-gecertificeerde) NT2-docent ziet Said El Haji dat vaak genoeg bij zijn cursisten. Van deze cursisten schreef hij verhalen op, die erg goed werden ontvangen op Facebook. Zo goed, dat hij besloot er een boek van te maken. ‘Mijn volgers wilden meer en meer.’

DAAN BOEREN De in Marokko geboren Said El Haji is al sinds 2000 in beeld als schrijver, toen hij zijn debuutroman De dagen van Sjaitan uitbracht. Toen het schrijven hem een aantal jaar geleden niet meer zo gemakkelijk afging en hij iets anders zocht, stelde zijn buurman voor om aan te kloppen bij de taalschool bij hem om de hoek.

Hier werd hij meteen aangenomen en hij viel snel voor het werk.

Niet alleen de lezers waren enthousiast over de verhalen die hij op Facebook postte. ‘Ik kreeg verzoeken van uitgeverijen om er een boek over te maken. Ik bleef schrijven tot ik genoeg verhalen had om dat te doen,’ vertelt de auteur. Volgens El Haji liepen de verhalen zo goed, omdat ze een inkijkje bieden in een wereld waar we eigenlijk niet zoveel vanaf weten. ‘We horen alleen over taalscholen als er fraude of iets dergelijks is. Veel lezers zagen nu de menselijke verhalen van taalscholen en de problemen of uitdagingen waar de cursisten mee te maken krijgen bij het volgen van een taalcursus. Het is ook een spiegel voor ons Nederlanders, om te zien hoe nieuwkomers ertegen aankijken.’

De verhalen uit Gemeente zegt ik Nederlands leren zijn vaak erg persoonlijk. Zoals dat van Hamid, die moeilijk de Nederlandse taal onder

Said El Haji, Gemeente zegt ik Nederlands leren, Uitgeverij Jurgen Maas, 144 pagina’s (€ 20,98)

SANNE DONDERS

de knie krijgt en bang is dat hij zonder zijn paspoort het land weer wordt uitgezet. Een schrijftoets maken is namelijk deel van het inburgeringsdiploma. Lukt het bij dit soort verhalen nog wel om voldoende afstand te houden tot de cursist? ‘In de loop van de tijd dat ik dit werk doe, merk ik wel dat ik het steeds makkelijker vind. Als ik naar huis ga met een verhaal van een cursist waar ik wat zorgen over heb, kan ik dat toch achter me laten. Daar hoef ik niet meer op in te teren, al had ik dat in het begin af en toe wel.

Dan dacht ik: “Waar moet ik in godsnaam met deze cursist beginnen?”

El Haji is in de tussentijd aan de opleiding begonnen van NT2-docent.

Hier heeft hij ook geleerd een professionele houding aan te nemen. ‘Dat zorgt toch voor wat meer afstand.’

Opvoeden Een ander element dat vaak terugkomt in het boek is humor. De auteur weet de verhalen zo op te schrijven dat de komische kant eruit springt. De situaties kwamen ook weleens kinderachtig op mij over, misschien mede door de zin in het boek ‘Onderwijs geven is opvoeden.’

De cursisten zijn immers allemaal volwassenen. El Haji: ‘Dat is echt niet kleinerend naar mijn cursisten

‘Terwijl ik bezig ben met mijn cursisten te onderwijzen, ben ik ook mijzelf aan het opvoeden’ bedoeld! Terwijl ik bezig ben met mijn cursisten te onderwijzen, ben ik ook mijzelf aan het opvoeden. Het is geen eenrichtingsverkeer. Lesgeven is niet alleen maar vertellen wat iemand moet doen, het is ook voordoen. Dat kan je alleen maar doen als je zelf ook overtuigd bent dat het zo moet. Op die manier voed je jezelf op, want ineens besef je: “Zo moet ik het dus doen en daarom moet ik het zo doen.” Dat vind ik machtig mooi.’

De cursisten wisten vaak niet dat hun verhalen opgeschreven werden.

‘De meesten weten ook niet eens dat er zoiets bestaat als het fenomeen schrijverschap. Ik heb wel wat jongere cursisten die van huis uit geschoold zijn of een universitaire studie hebben gedaan en hier

in Nederland nieuwe kansen zoeken.

Die cursisten vragen weleens: “Wat doet u nog meer? Geeft u alleen Nederlandse taalles?” Dan zeg ik dat ik eigenlijk schrijver ben en vragen ze waar ik nu over schrijf. “Over mijn cursisten!” Dat vinden ze dan wel grappig.’

Nieuwe insteek Of hij nog steeds de verhalen opschrijft? ‘Het is niet zozeer gestopt, ik ben wel op zoek naar een andere insteek. Deze is wat mij betreft uitgeput. Ik heb een tijdje gewacht of ik bepaalde cursisten nog tegenkwam, zodat ik de verhalen van die cursisten rond kon maken in het boek.

Dat gebeurde niet en toen vond ik het eigenlijk ook raar om te blijven wachten. Ik ben gewoon docent, ik heb te maken met de mensen die in mijn klas zitten. Nu zit ik wel te kijken wat voor invalshoek ik voor het volgende boek kan nemen, als ik dat wil. Ik wil hier niet al te dwangmatig in werken. Het komt zoals het komt en dan ga ik vanzelf weer aan de slag. Nu ben ik denk ik te druk bezig in mijn hoofd met die opleiding. Ik hoop mijn diploma 7 november te krijgen en ik moet nog wat verslagen maken!’

NON-FICTIE

16 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

RECENSIE

MAX HAVELAAR

Misbruik, diefstal en geweld in Nederlands-Indië Tweehonderd jaar geleden werd Eduard Douwes Dekker geboren. Veertig jaar later debuteerde hij als schrijver onder het pseudoniem Multatuli met Max Havelaar, dat nu beschouwd wordt als het belangrijkste Nederlandstalige boek aller tijden. Jos van Waterschoot en Eric Heuvel maakten er een striproman van.

HANS POLS In een recent stuk schrijft Adriaan van Dis dat zijn belangstelling voor literatuur begon toen hij als kind enkele weken ziek op bed lag en Illustrated Classics ging lezen. Dat waren goedkope stripboekjes met bewerkingen van klassieke boeken zoals Hamlet, De drie musketiers of Moby Dick. De stripverhalen waren vertaald uit het Engels. Als zo’n serie er zou zijn voor Nederlandstalige romans zou Max Havelaar van Multatuli er ongetwijfeld deel van uit maken. De roman is er nu dus als ‘geïllustreerde klassieker’. De mannen achter het project zijn Eric Heuvel en Jos van Waterschoot.

Heuvel is al ruim dertig jaar striptekenaar en is vooral bekend van een aantal educatieve stripboeken over de Tweede Wereldoorlog en Quaco. Leven in slavernij, een stripverhaal over het Nederlandse slavernijverleden. Van Waterschoot is een Multatuli-kenner. Hij was twintig jaar conservator van het Multatuli Museum in Amsterdam en schreef een fotobiografie over de schrijver.

Tegenwoordig is hij conservator Boekhistorische Collecties en Stripcollecties bij het Allard Pierson.

Wat Multatuli echter hoopte gebeurde niet: er veranderde niets in Indonesië.

Assistent-resident Multatuli werd op 2 maart 1820 geboren als Eduard Douwes Dekker in Amsterdam. Op zijn achttiende vertrok hij met zijn vader en oudere broer Jan naar wat toen NederlandsIndië (Indonesië) heette. Hij vond een goedbetaalde baan bij de Rekenkamer in Batavia (Jakarta) die hij weer kwijtraakte nadat er een kastekort was. Hierna had hij verschillende betrekkingen in Indonesië. In 1856 werd hij assistentresident, een belangrijke ambtenaar, in het district Lebak. Zonder dat hij dat toen al wist, zette hij daarmee een historische stap. Hij werd in Lebak geconfronteerd met vreselijke misstanden: de Nederlanders misbruikten hun macht, stalen van de boeren die voor hen werkten en gebruikten geweld tegen hen. Douwes Dekker probeerde

Eric Heuvel en Jos van Waterschoot, Max Havelaar. De graphic novel, Uitgeverij L, 106 pagina’s (€ 22,95)

hier op verschillende manieren iets tegen te doen, maar stuitte daarbij op enorme weerstand. Machteloos besloot hij ontslag te nemen en terug te keren naar Europa. Hij ging in Brussel werken als journalist en probeerde gehoor te vinden voor zijn bevindingen in Indonesië. Toen dat niet lukte, zette hij een ander wapen in en schreef er een boek over. Het moest een spannend boek worden met echte helden en schurken dat een groot publiek bekend

zou maken met de misstanden die hij had gezien: Max Havelaar. Hij slaagde erin om zijn werk onder het pseudoniem Multatuli gepubliceerd te krijgen via Jacob van Lennep, destijds een invloedrijke jurist, politicus en schrijver. Het boek werd gerecenseerd, gelezen en besproken, ook door parlementariërs en Kamerleden. Wat Multatuli echter hoopte gebeurde niet: er veranderde niets in Indonesië.

Klare lijn Douwes Dekker en Max Havelaar zijn grotendeels dezelfde persoon.

Door de ogen van zijn romanpersoon laat de schrijver de lezer kennis maken met wat hij heeft gezien en zijn acties ertegen. Dat verhaal brengt Heuvel prachtig in beeld.

Zijn Max Havelaar is getekend in een realistische ‘klare lijn’ die verwant is aan de stijl van Peter van Dongen in Familieziek (met Adriaan van Dis). De tekst van Max Havelaar is een ander verhaal. Die is meer dan honderdvijftig jaar oud en niet echt toegankelijk meer voor een breed publiek. Jos van Waterschoot koos er dus voor om niet de integrale tekst van Max Havelaar te gebruiken, maar er een scenario op te baseren. Een begrijpelijke keuze waar Multatuli volgens mij achter zou staan, want het levert een tachtig pagina’s dikke striproman op met echte helden en schurken en voldoende actie om een breed lezerspubliek aan te spreken. Een echte ‘geïllustreerde klassieker’ dus, met net als bij die boekjes uit de jaren vijftig een boeiend en informatief dossier over het boek, geschreven door een deskundige. Wie weet ligt er nu wel ergens een jonge lezer ziek op bed deze striproman te lezen, waardoor zijn belangstelling wordt gewekt voor de Nederlandse literatuur.

LEBAK

17 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

NON-FICTIE

COLUMN ONZE TAAL

Koot & Bie encyclopedie De redactie van Onze Taal zet iedere maand een bijzonder taalboek in de schijnwerpers. Deze keer de Koot & Bie encyclopedie van Richard Groothuizen.

RAYMOND NOË Wim de Bie en Kees van Kooten werden in 2004 in het tijdschrift Onze Taal gekozen tot de ‘op een na invloedrijkste taalgebruikers’ aller tijden (de vertalers van de Statenbijbel eindigden op nummer 1). Die uitverkiezing dankten ze aan de vele woorden en uitdrukkingen die ze aan het Nederlands hebben toegevoegd, denk aan regelneef, vieze man, doemdenken, krasse knarren, de Tegenpartij, neutronenkorrels, zo stoned als een garnaal, positivo – en ga zo maar door. Hun taalaanwinsten werden al eens verzameld in het boekje En wel hierom, maar onlangs verscheen er een lijvig, prachtig vormgegeven en rijk geïllustreerd boek waarin behalve die taal ook zo ongeveer al het overige dat met het duo te maken heeft aan bod komt: de Koot & Bie encyclopedie. Deze stoeptegel van bijna twee kilo werd samengesteld door archivaris en programmamaker Richard Groothuizen.

Het boek bevat drie afdelingen. De eerste is de eigenlijke encyclopedie, met toelichtingen bij alle bekende en minder bekende zelfverzonnen woorden uit de vele tv-shows, en beschrijvingen van alle Koot & Bietypetjes uit tweeëndertig jaar tv-geschiedenis.

Plus ook nog lemma’s over allerlei andere onderwerpen – zodat we te weten komen hoe belangrijk muzikant en liedjesschrijver Tonny Eyk voor hen was, en hoe het duo aankeek tegen hun linkse imago.

De tweede (en omvangrijkste) afdeling bestaat uit een chronologisch overzicht (met beschrijving) van alle programma’s en sketches die door de jaren heen op tv te zien zijn geweest, van de Klisjeemannetjes en Hadimassa tot het Richard Groothuizen, laatste gezamenlijke Koot & Bie encyclopedie, programma uit 1998.

Uitgeverij JEA, 506 pagiHet derde deel biedt na’s (€ 40,00) een overzicht van de vele boeken, geluids- en beelddragers die er door de jaren heen onder hun naam zijn uitgegeven.

Het omslag van het boek vermeldt uitdrukkelijk dat het ‘gegarandeerd ongeautoriseerd’ is – Van Kooten en De Bie weigerden iedere medewerking – maar de Koot & Bie encyclopedie is alleen al vanwege de omvang een bijbel voor de fans van het tweetal.

Het omslag van het boek vermeldt uitdrukkelijk dat het ‘gegarandeerd ongeautoriseerd’ is

Het Genootschap Onze Taal is een vereniging voor taalliefhebbers, dat elke maand het blad Onze Taal uitbrengt en daarnaast fungeert als Taaladviesdienst. Kijk voor meer informatie op:

www.onzetaal.nl.

Ga mee op bedevaart Pelgrimeren is onverminderd populair.

Dit boek met meer dan 300 unieke foto’s brengt de 35 mooiste pelgrimsoorden van Europa in beeld. Bekende en minder bekende oorden komen voorbij, de kerken en kathedralen herbergen eeuwenoude kunstschatten en zijn een lust voor het oog.

Nu op pad gaan niet vanzelfsprekend is, kan Heilige plaatsen een prachtig middel zijn om je pelgrimstocht voor te bereiden!

‘Een pelgrimage is een reis, en elk reis heeft een bestemming. Moderne pelgrims gaan op bedevaart of zijn op zoek naar rust in een drukke wereld.’ – Derry Brabbs

€45,-

Hardback | 256 pag.

verkrijgbaar in de (online) boekhandel

NU IN DE BOEKHANDEL

$FWXHOH URPDQV mPHW HHQ YHUKDDOn

‘Een nieuwe Hans Vervoort lees ik altijd meteen; hij weet hoe je een verhaal moet vertellen. Dan moet de stapel ‘nog lezen’ maar even wachten.’

Een gemakkelijke prooi Norman Jansen

- Tim Krabbé

Een gemakkelijke prooi ISBN: 9789492939463

Actuele en grotendeels waargebeurde roman over Thiemo en Youssef die elkaar niet kennen en duizenden kilometers van elkaar wonen, maar meer met elkaar gemeen hebben dan ze lief is. Indrukwekkend inkijkje in het leven van deze minderjarige slachtoffers van mensenhandel.

Alles is terloops Saskia Harkema Aangrijpende roman geïnspireerd op het veelbewogen leven van de auteur. Via de hoofdpersoon worden alle aspecten die te maken hebben met erbij horen en thuis voelen op een indringende en intieme manier belicht en beschreven.

Speelt zich deels af in Zuid-Amerika.

Kijk voor meer informatie op www.futurouitgevers.nl

Alles is terloops ISBN: 9789492939494

19 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

NON-FICTIE

RECENSIES

BOEKENKRANT TIPT

Feminisme avant la lettre

De Rodchenkovaffaire

In de vorm van een krachtige biografie brengt Sarah Watling in Nobele wilden het verhaal van de vier Britse zusjes Olivier tot leven.

Margery, Daphne, Brynhild en Noel, geboren eind negentiende eeuw, vielen op door hun progressieve denkbeelden en waren hun tijd ver vooruit.

KATY HURKMANS Geschiedkundige en literair agent Sarah Watling waagt zich met Nobele wilden. De Oliviers aan haar eerste boek. In zeven delen vertelt ze over deze eigenzinnige dames. Ze besteedt daarbij aandacht aan hun vrije opvoeding, inclusief de periode die ze in Jamaica doorbrachten, hun sociale relaties, de politieke situatie, hun beroepsleven en de manier waarop de buitenwereld naar hen keek. Het is een grote brok informatie over hun fascinerende levens. Door die goed te filteren en te bundelen, houdt de auteur het overzichtelijk. Dat is geen evidentie gezien de rumoerige tijd waarin alles zich afspeelt. Bovendien vergt het geheel wel wat achtergrondkennis wat betreft de vroegtwintigste-eeuwse Britse samenleving om alle personen te kunnen kaderen. Watling geeft echter een gedegen uitleg en beschrijft hun lotgevallen op een concrete, maar onderhoudende manier. De vertaling van

Hun ‘wilde’ manier van leven zorgde voor een grote aantrekkingskracht.

Mariella Duindam heeft oog voor de finesses van de Engelse taal en voelt natuurlijk aan.

Brynhild, Daphne, Noel en Margery gingen ondanks hun gezamenlijke opvoeding elk verschillende paden op, al bleef hun onderlinge band onmiskenbaar aanwezig. De vrouwen werden gezien als begeerlijk, vastberaden en geëmancipeerd. Hun ‘wilde’ manier van leven, gezondheidszorg, vrouwenbeweginmaakte het moeilijk om hoogte gen en antroposofie aan bod komen. van hen te krijgen en zorgde tegeDaarnaast waren de levens van de lijkertijd voor een grote aantrekOliviers nauw verweven met de kingskracht. Psychoanalist James democratisch socialistische Fabian Strachey noemde hen ‘duizelingSociety en de Bloomsburygroep, wekkend mooi en zo aardig ook’, tereen groep intellectuelen, kunstewijl schrijfster Virginia Woolf hen naars, schrijvers en filosofen waar beschreef als ‘nieuwe heidenen’. onder meer Virginia Woolf en Lytton Watling zelf zegt het volgende over Strachey deel van uitmaakten. Door hen: ‘Het waren boeiende, moeilijk de invloed die de zussen hadden op te doorgronden vrouwen.’ de levens van vele tijdgenoten is het Achter in het boek is een bronverniet verwonderlijk dat melding te vinden en de lijst aan bekende een lijst met verwijzinnamen in het boek uitgen naar alle gebruikte gebreid is. citaten uit briefwisseNobele wilden is een lingen en andere docuhelder geschreven biomenten. Verder is er grafie van vier bijeen register toegezondere vrouwen. voegd met verwijzinWatling heeft oog voor gen naar kernwoorde plaats die de zusden en personen. Dit sen innemen in de maakt het makkelijvroege twintigsteker om bepaalde ondereeuwse geschiedenis delen op te zoeken en en schetst een mooi te herlezen wanneer portret van hun onderze elders in het verlinge verhoudingen haal aan bod komen. en hun feministische Watling heeft immers Sarah Watling, Nobele gedachtengoed. een omvangrijke biowilden. De Oliviers: vier grafie geschreven, vrouwenlevens, Uitgevewaarin tal van therij Athenaeum, 552 pagima’s zoals abortus, na’s (€ 27,50)

Het zandkasteel Urk Gefascineerd door het ondoordringbare Urk na een flitsbezoek, besluit de Vlaamse journalist Matthias M.R. Declercq terug te keren om het dorp te doorgronden. Het verbluffende resultaat na een half jaar wonen op het voormalige eiland: De ontdekking van Urk. MARTIJN VAN BRUGGEN ‘Van vuurwerkbommen en drugsfeestjes tot zelfverklaarde religieuze revoluties, een vreemde vangst op zee, een doop in het IJsselmeer en de verdrukkende zwijgcultuur die zich in verschillende vormen openbaart.’ Declercq belooft veel in het eerste hoofdstuk en hij zal het allemaal waarmaken. Maar eerst legt hij zijn fascinatie uit voor dat eigengereide, strengchristelijke vissersdorp (‘Urk hangt als kleefkruid op mijn rug, en ik kan er met mijn vingers niet bij.’) om vervolgens een verhelderende les te geven over de geschiedenis van het dorp en het imago dat daarmee hand in hand gaat. Een voormalig eiland in de Zuiderzee, dat

‘De tijd is hier gestold als kaarsvet.’

ondanks de afsluiting van de zee en de inpoldering het eilandkarakter behouden heeft.

Sterker nog: Urk heeft het gecultiveerd. ‘De tijd is hier gestold als kaarsvet,’ merkt Declercq is een mondiale spealgauw op. De bewoners ler geworden als het van het oudste gedeelte om vishandel gaat. van het dorp hebben De zee die altijd van het voor het zeggen, de de Urkers is geweest, rol van God blijft onveris nu van ‘Brussel’ en minderd groot en uitwordt gebruikt om eindelijk wordt iedere Matthias M.R. Decjongen met wilde drolercq, De ontdekking van het klimaat te redden. Kortom: de status men gewoon visserman, Urk, Uitgeverij Podium, quo die Urk al decenzoals het altijd geweest 326 pagina’s (€ 21,50) nia omarmt is niet vol is en altijd zal zijn. te houden. Urk lijkt een zandkasMaar hoe langer Declercq onder de teel, constateert Declercq haarfijn, inwoners verblijft, hoe meer hij de dat niet meer bestand is tegen het onderhuidse spanningen voelt. Hoe springtij. Maar daar geeft het dorp krampachtig men de buitenwereld zich nog niet aan over en het spant ook heeft geprobeerd buiten te houhet korset aan. den, met de intrede van het interDe Ontdekking van Urk is pure net als katalysator is er veel veranderd. Zoals de jonge vrouw, die dood- reclame voor de lange adem-journalistiek. Het halve jaar dat Declercq op eenvoudig intypte op Google: Does Urk heeft doorgebracht, resulteert in God really exist? De jeugd, die zoneen magnifiek boek. Zowel qua stijl, dag braaf in de kerk zit, maar de met beeldende zinnen en metafonacht daarvoor tot in de late uurren die bijna allemaal raak zijn, qua tjes gefeest, gezopen en gesnoven interviewtechniek, waarmee hij als heeft. De arbeidsmigranten die voet aan de grond krijgen, omdat het idyl- een Louis Theroux veel loskrijgt uit de geïnterviewden, als qua inzichlische vissersdorp Urk op zakelijk ten. Dit is de bijbel van Urk. gebied allang niet meer bestaat; het

De Rodchenkov-affaire gaat over het grootste dopingschandaal uit de sportgeschiedenis. Dr. Grigory Rodchenkov gaf jarenlang leiding aan het antidopinginstituut, dat in praktijk juist het massale gebruik van stimulerende middelen door Russische sporters bleek te verhullen. Als het verhaal medio 2014 uitkomt en twee van Rodchenkovs collega’s op mysterieuze wijze komen te overlijden, gaat hij naar Amerika.

Grigory Rodchenkov, De Rodchenkov-affaire, Uitgeverij Ambo|Anthos, 288 pagina’s (€ 22,99)

Zot van koken Tv-kok Loïc van Impe is zot van koken en dat zul je geweten hebben! Dit boek bundelt een reeks creatieve recepten, zotte bereidingswijzen en enorm veel liefde voor eten.

De kok geeft 48 kookhacks waarmee het bereiden van lekker eten een stuk makkelijker wordt. Ideaal om thuis zelf te proberen!

Loïc van Impe, Zot van koken, Uitgeverij Lannoo, 240 pagina’s (€ 25,99)

Vader onbekend Peter van Breemen kan de zoektocht naar zijn vader niet loslaten. In het televisieprogramma DNA Onbekend kreeg hij twee keer te horen dat er geen match was bij het DNA-onderzoek tussen hem en zijn mogelijke vader. Zijn moeder wilde zijn vragen niet beantwoorden, maar hij gaf nooit op. Na een zoektocht van vijftig jaar is er eindelijk een antwoord.

Peter van Breemen, Vader onbekend, Iskander Uitgevers, 200 pagina’s (€ 17,95)

De laatste reis van de Boswachter Als hun Subaru Forester 500.000 km op de teller heeft staan, rijdt Dirk Jan Roeleven samen met zijn vrouw Hester van der Vliet de auto naar zijn geboorteland Japan. Zonder airco of kennis van autotechniek beginnen ze aan de reis. Aangewezen op elkaar kunnen ze eindelijk eens goed praten over hun ongewilde kinderloosheid.

Dirk Jan Roeleven en Hester van der Vliet, De laatste reis van de Boswachter, Uitgeverij Pluim, 300 pagina’s (€ 22,99)

Een vrolijk en herkenbaar prentenboek (4+).

Een meisje maakt zich klaar voor haar verjaardagsfeest.

Welke haarstijl zal ze kiezen?

Meeslepende verhalen over mensen op de vlucht van de Nigeriaanse schrijfster Chika Unigwe.

“Overrompelende fictie.”

– BERNARDINE EVARISTO, winnaar Booker Prize 2019

pelckmansuitgevers.be

21 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

NON-FICTIE

RECENSIE

CHEESECAKE

Waar eerder het vegan bakken voor een selecte groep was, brengt Maartje Borst met haar bakboek Taart ende Koeck de lekkerste baksels waar iedereen van smult.

De recepten in dit boek zijn 100% veganistisch, dus zonder zuivel en ei. Het laat je nadenken over wat een gerecht nodig heeft en welke producten geschikt zijn om ze mee te vervangen om hetzelfde, of een juist nog smaakvollere beleving te krijgen.

de wereld aan het veranderen is en steeds meer mensen bewuster kiezen. Het is dan ook niet zo gek dat dit boek nu op de markt komt.

Deze levensstijl vraagt dan wel een andere manier van denken, maar de auteur zet het goed neer in dit kookboek. Het sluit aan bij wat de wereld nu vraagt, terwijl Maartje mijlenver voorligt op dit gebied. Haar ervaring op dit gebied heeft ze ruimschoots geëtaleerd, ook doordat ze zelf een zaak heeft genaamd Taart ende Koeck in Amsterdam, naar het kookboek, waar ze normaal, als er geen coronabeperkingen zijn, haar gebak en koek aan de man brengt. Deze baksels gaan er letterlijk als warme broodjes over de toonbank.

Vegan bakken voor iedereen

SABRINA DE WIT Dat Maartje al omstreeks haar twaalfde bezig was met het experimenteren met plantaardig voedsel is terug te zien in de liefde die dit boek uitstraalt. Liefde voor de wereld, de natuur, maar vooral voor de gerechten. In dit boek staan naast nieuwe ook enkele klassiekers die door de aangepaste receptuur nu binnen de vegan cultuur passen.

Hoewel ik zelf niet vegan ben, merk ik wel in mijn omgeving dat

De basis Taart ende Koeck begint met het uiteenzetten van de basisingrediënten. Deze zijn voor veel veganisten bekend, maar juist voor de bakkers onder ons die er niet mee bekend zijn, geeft de auteur per categorie aan welke soorten er zijn en, nog belangrijker, wat ze doen. Hierdoor ga je ze niet alleen gebruiken, maar ook de effecten ervan in het gerecht begrijpen.

Daarna volgt het hoofdstuk ’Basics & voorraadkast’ waarin de meest gebruikte deegsoorten en vullingen voorbijkomen. Gevolgd door

de hoofdstukken ‘Ontbijtbaksels’, ‘Koekjes’, ‘Cakes’, ‘Taarten’, ‘Feest!’, ‘Hartig’, ‘Traybakes, Bars & Slices’ en tot slot ‘Desserts’. Met gerechten als gestempelde anijskoeken, tulband met cranberry’s, rode-uientartelettes, passievruchtencrumble en peren-saffraancake zet ze een gevarieerd assortiment neer, voor ieder wat wils.

Andere ogen Haar gerechten zijn simpel en goed omschreven. Echter in sommige gerechten staan enkele ingrediënten die ik niet zomaar in huis heb, haar tip daarin is duidelijk: probeer deze online te bestellen. Door veganistisch te bakken moest ik met andere ogen de supermarkt in, op zoek naar plantaardige varianten. Ik slaagde erin, en na het bakken van gerechten uit dit boek, merkte ik mijn

Sommige ingrediënten heb ik niet in huis: probeer deze online te bestellen.

Maartje Borst, Taart ende Koeck, Kosmos Uitgevers, 256 pagina’s (€ 29,99)

enthousiasme. Ik word niet meteen een veganist, maar de smaak was zo heerlijk, dat ik toch eens vaker uit dit boek zal bakken, en wie weet krijg ik de smaak nog te pakken.

Een ding is mij door dit boek duidelijk geworden: veganisme vergt een andere manier van kijken naar producten, maar qua smaak doet het niet onder voor de niet-veganistische leefstijl. Misschien dat het, met het idee in mijn achterhoofd dat het beter voor mens en dier is, zelfs nog beter bevalt.

Aniana Taelman

Het Einde Is Nu

“Ik was toch zó kwaad! Op hém. Of misschien eerder op het leven. Op óns leven. Omdat ik dan niet kwaad op hem hoefde te zijn.”

Geluk Na Zelfmoord.

Illusie Of Realiteit?

Een autobiografie over deze tweestrijd die je kijk op het leven verandert.

Het Einde Is Nu vanaf 13 november overal verkrijgbaar. www.GelukNaZelfmoord.com

Express your İ

23 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

Het einde is nu In Het Einde Is Nu vertelt Aniana Taelman over het dementieproces van haar moeder, maar komt ook de zelfmoord van haar vader aan de oppervlakte.

Ariana Taelman, Het einde is nu, Uitgeverij Express Your I, 237 pagina’s (€ 23,00) www.GelukNaZelfmoord.com

Kerkhoven zijn toch mooi begin november, hoor je soms, eindelijk kleur waar het anders zo grauw is.

Mensen stouwen elk graf vol met purperen, goudgele of witte chrysanten, maar dat er op die manier nog meer dood en verrotting is, daar denken ze niet aan.

Een bloem heeft voor mij iets betoverends, het is de uiting van totale perfectie. En ja, ik wil duizend bloemstukken op mijn vaders restanten gaan leggen, elke dag van het jaar zelfs, als dat me de macht zou geven om nieuw leven te scheppen in de doodse ondergrond, de kracht van de natuur te reproduceren en aldus de cyclus van wedergeboorte in de lente te stimuleren.

Maar hij blijft dood.

Altijd en overal dood.

Ik doe wel mee in het spel van bloemen-zijn-noodzakelijk-op-eengraf-op-Allerheiligen, maar enkel omwille van mijn moeder. Omdat zij mijn onmacht en eigenzinnige kijk niet zou begrijpen. Voor haar is traditie van levensbelang. Voor haar zijn bloemen op een novembergraf het ultieme bewijs van liefde. Ik kan haar niet nog extra verdriet aandoen, maar als het van mij afhangt, hoeft er geen enkel kwetsbaar bloemstuk meer te vechten voor levensbehoud op een doodse ondergrond. Bij mij krijgt zo’n rond bossig kussen vol bonte herfsttinten zijn plaats op mijn buitenterras, waar hij een beschut en lang leven beschoren is in een pot vol levenschenkende aarde.

Een laagje rijp ligt teder over de zijdeachtige blaadjes van mijn chrysanten deze ochtend. Ik begiet mijn terraspotten met een weinig water en blijf nog even staan in de koelte van het ochtendgloren. Twee lage mistbanken liggen op de nog bevroren velden, maar ondanks de schoonheid van de natuur voel ik een rilling over mijn rug lopen. Het komt doordat ik moet denken aan de zorgeloosheid van zovelen, die maar wat blij zijn met deze vrije dag.

Ik hoor mijn telefoon en weet meteen dat dat mijn moeder is.

Wie anders belt me op zo’n feestdag?

Ik haast me naar binnen en neem op.

‘Dag mama, hoe gaat het?’

‘Aniana, je moet meteen komen,’ zegt een andere stem. ‘Er is iets gebeurd. Ik weet niet wat precies. Ik ben hier net aangekomen. Kun je zo snel mogelijk komen?’

De geagiteerde thuiszorgster vertelt dat van de ene op de andere dag een groot gat in het plafond van mijn moeders slaapkamer geslagen is, dat mijn moeder schaafwonden op armen en benen heeft, dat ze vanmorgen de deur niet zelf opendeed en dat ze haar nog slapend in haar bed vonden, op drie meter van die opening boven haar hoofd.

Ik begrijp totaal niets van wat ze me vertelt en besef nog minder wat er zich in de voorbije uren heeft

afgespeeld.

‘Als mijn moeder nog rustig lag te slapen, zal er wel niets ernstigs gebeurd zijn,’ zeg ik zo kalm mogelijk. ‘Ik kom eraan. Geef me een uurtje.’

Tot zover mijn plan om deze Allerzielen enkel en alleen met mezelf door te brengen. Ik trek de eerste de beste kleren aan die ik in mijn kast vind om zo weinig mogelijk tijd te verliezen. De verpleegster had gezegd dat ze haar ronde zou staken om bij mijn moeder op me te wachten. Ik bel mijn zus, maar die is al onderweg.

Ik zie haar net de voordeur achter zich dichttrekken wanneer ik onder de nog nauwelijks kalende eikenbomen parkeer. Een herinnering aan die derde januari overvalt me. Dit is niet echt, zeg ik tegen mezelf, dit is niets anders dan pure angst. Alles in mij voelt echter alsof wij voor een tweede keer in ons leven in dit huis voor een einde staan.

Mijn moeder zit in haar stoel en kijkt me wazig aan. In de ogen van mijn zus zie ik hoe de zaken er werkelijk voor staan.

‘We begrijpen niet wat er gebeurd kan zijn,’ zeggen mijn zus en de verpleegster in koor. ‘We kunnen maar niet bedenken waar dat gat in het plafond vandaan komt.’

Een tel later sta ik oog in oog met de zwarte opening naar de zolder.

Ik ben sprakeloos. In gedachten zie ik mijn moeder weerloos spartelen, bedwelmd, in wanhoop onder het juk van haar zwartste angsten, bezeten op zoek naar het leven vóór haar grote liefde de zolder opzocht.

‘Wat denk je, zus? Begrijp jij het?’ vraagt Lien.

De bron waaruit ik al vijftien jaar lang kracht put om mijn eigen leed te overstijgen en ervoor te zorgen dat ik in leven blijf, redt me opnieuw.

‘Ik denk dat mama haar zolder opgeklommen is,’ antwoord ik vanuit de ijle dimensie waarin ik me bevind, ‘misschien wel in de overtuiging dat haar slaapkamer boven is, waarna ze door het plafond gevallen moet zijn.’

‘Zoiets kan toch niet,’ zegt de verpleegster, ‘iemand valt toch niet zomaar door een plafond. In zo’n mooi huis? Het is niet dat Monique in een vervallen krot woont.’

‘Ik kan me ook alleen maar baseren op de feiten,’ zeg ik. ‘Iets anders kan het niet zijn. Dat weet jij zelf ook. Zie je mijn moeder met een hamer in de hand een gat slaan in haar plafond misschien?’

‘Maar… maar… de ladder naar boven staat in de garage en ze kan toch niet over de volle lengte van het huis tot hierboven gekropen zijn?’

‘Ik had het verdomme ook anders gewild!’ brul ik.

Ik begrijp ook niet hoe hij die winterse namiddag in januari de wankele ladder in de garage bestegen heeft om achtereenvolgens een zwart strokoord in de nok van de zolder te knopen en zich daaraan op te hangen.

Ik begrijp al evenmin hoe zij die opgeklommen is, de ladder waartegen ze haar grote en enige liefde hangend heeft gevonden en hoe zij drieëntwintig meter ver over blootliggende steunbalken geklauterd is met spieren die op normale grond

nauwelijks nog standhouden, of hoe ze op het einde van haar zoektocht naar vervlogen tijden de diepte in viel.

‘Ja, zus, je zal wel gelijk hebben,’ zegt Lien. ‘Mama zal in de waan geweest zijn dat ze nog in haar ouderlijk woonde, daar moest ze een trap op naar haar slaapkamer,’ zegt mijn zus en ik denk: oef, ik mag de ware feiten voor mezelf houden.

‘Maar? Maar? Zou er dan een slecht stuk in het plafond gezeten hebben?’ vraagt de verpleegster, meer begaan met de ruïne van steen dan die van de menselijke geest.

‘Dat kunnen wij toch niet weten!’ zeg ik. ‘Ik zie ook voor het eerst dat dit plafond van gipsplaat is gemaakt.’

‘Welja, het zal dan wel zo zijn,’ mompelt de verpleegster, ‘Monique lag vanmorgen in bed met dezelfde kleren als gisterenavond. Ze zal zich dus niet meer omgekleed hebben. Maar hoe zou ze dan in haar bed terechtgekomen zijn? Na zo’n val moet ze toch totaal overstuur zijn geweest?’

‘Potverdorie! Ik heb soms echt het gevoel dat wij twee hier de enigen zijn die werkelijk weten hoe dementie in mekaar zit!’ zeg ik woest. ‘Ze is constant overstuur! Voor, tijdens of na de val zal dat echt geen splinter verschil uitmaken!’

‘We mogen ons tevreden prijzen dat mama er zo goed van af gekomen is,’ zegt Lien en ik denk: zij wil in eerste instantie de rust terugbrengen.

Ik zucht en herpak me. Kon ik maar de woede uit mijn hart naar beneden duwen, denk ik, ook recht de diepte in.

‘Zouden we de dokter niet waarschuwen?’ vraagt de verpleegster en daarmee keert ons gesprek zich onherroepelijk in de richting van ons tweede einde. Mijn ziel weet het vervolg al.

‘Natuurlijk,’ zegt mijn zus, waarop de verpleegster de duivelse eindknop induwt: ‘Het is noodzakelijk, Aniana en Lien, jullie merken het ook. Wat vannacht gebeurd is, mag zich niet nog een keer herhalen. Ik vind dat jullie moeder niet langer alleen in haar huis mag blijven.’

En met dat gegeven kunnen wij geen kant meer uit.

Het einde heeft zijn beginpunt gehaald.

24 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

De moeder van Frankenstein Een onvergetelijk liefdesverhaal van een man en een vrouw die ervoor kozen zich te verzetten in het Spanje van Franco.

Almudena Grandes, De moeder van Frankenstein, vertaling: Rikkie Degenaar en Mia Buursma, Uitgeverij Signatuur, 688 pagina’s (€ 29,99) www.awbruna.nl

Het medisch dossier nummer 6.966 was heel dun, nog geen vijftig bladzijden voor de beschrijving van twintig jaar van het leven van een heel vreemde vrouw, een uitzonderlijke moordenares. De omvang was bedrieglijk, want ruim vier vijfde van het document dateerde uit de jaren vlak na haar opname. Tijdens de oorlog, toen de Republiek nog bestond, al was ze ver weg, al verloor ze bij elk offensief meer terrein dan ze won, al leek de nederlaag elke dag onvermijdelijker, hadden mijn collega’s hun werk gedaan. Het verhaal van Aurora’s familie, de liefde voor haar vader, de minachting voor haar moeder, de haat tegen haar zus, was vakkundig maar zonder veel emotie beschreven. De wanen van een zieke vrouw die de prometheïsche taak op zich had genomen om de maatschappij te veranderen en een betere wereld te scheppen, hadden veel meer belangstelling verdiend.

Het verslag van haar eerste jaren als patiënt toonde het streven een eigen versie van het verhaal over het leven en de dood van haar dochter uit te werken. Hildegarts moeder had verteld over haar absolute overtuiging

zwanger te zijn van een meisje, over het minutieuze proces van de keuze van de man die haar zou verwekken, over haar teleurstelling betreffende zijn latere gedrag, over haar vergeefse pogingen om door middel van haar wilskracht het geslacht van de foetus te veranderen en, vooral, over de nederlaag toen ze ontdekte dat het slechte zaad van dat sujet sterker was geweest dan haar liefdevolle vastberadenheid om een nieuwe vrouw te verwekken, een vrouw die de Mensheid zou verlossen van haar defecten en beproevingen. Tot het einde van de oorlog praatte Aurora Rodríguez Carballeira honderduit en toonden degenen die haar aanhoorden belangstelling voor wat zij vertelde. Tot 22 december 1939.

‘Maak je geen illusies, Germán.’

Robles was niet blij met mijn verzoek, maar daar hield ik al rekening mee. ‘Je krijgt niks uit haar los. Ze is al jarenlang in zichzelf opgesloten, totaal apathisch.’

In 1940 was er niet één woord aan haar dossier toegevoegd. Vanaf 1941 beperkten de opmerkingen zich tot de informatie, vaak in één regel, dat de patiënt elk contact met haar psychiaters afwees. Ze wil niets van ons, ze weigert naar het kantoor te komen, ze wil niet praten. Elke zin was de samenvatting van een heel jaar. En hoewel er in andere jaren toch relevante feiten werden vastgelegd, zoals haar obsessie om grote

lappenpoppen te maken waarmee ze in contact leek te willen komen, of het enorme verdriet dat ze had toen de tuinman en een aantal oppassers haar kamer waren binnengekomen om die poppen te vernielen, bestond er niet de geringste behoefte om haar gedrag, dat niet eens gedetailleerd werd opgetekend, te analyseren of te interpreteren. Vanaf 1941 vergaten de artsen die voor haar hadden moeten zorgen, haar te wegen, haar bloeddruk op te nemen en haar lichamelijke toestand te beschrijven. Zij vergat echter niet welke dag het was. In december 1948 eiste ze haar vrijlating met het argument dat die haar al sinds 1933 was ontnomen, dat ze was veroordeeld tot vijftien jaar opsluiting en dat ze die had uitgezeten. Ze wist dat er in Santiago de Compostela een heilig jaar werd gevierd en stelde voor dat er vanuit Ciempozuelos een gratieverzoek zou worden ingediend. Dit vertoon van bewustzijn bij een patient die zich leek te hebben overgegeven, die ogenschijnlijk was weggezonken in totale desoriëntatie, wekte niet de aandacht van degene die haar medisch dossier bijhield. Het wekte evenmin zijn interesse.

BOEKFRAGMENT

Geluk staat je goed Dit boek draag ik op aan jou... ter ere van de pogingen die jij ongezien doet om alle problemen te overwinnen waar het leven je voor stelt.

Tina Turner, Geluk staat je goed.

Spiritueel handboek voor een beter leven, Kosmos Uitgevers, 192 pagina’s (€ 20,99) www.kosmosuitgevers.nl

Vergif omzetten in medicijn Edelstenen in allerlei afmetingen en kleuren schitterden in de hitte van de middag, ze schommelden sierlijk op gouden en zilveren stelen, zo ver het oog reikte. Ik baande me een weg door dit surrealistische veld vol schatten, plukte edelstenen en vulde de jute zak op mijn schouder met mijn blinkende verzameling.

Beter alvast meenemen voordat het te zwaar wordt om te tillen, dacht ik, toen een stem me terugbracht in de werkelijkheid.

‘Anna Mae, je kunt wel meer dragen’, zei de veldopzichter.

Ik was weer aan het dagdromen. Ik had mezelf naar een wonderbaarlijk oord gebracht terwijl ik eigenlijk liep te zwoegen in een katoenveld, naast mijn klasgenootjes van de basisschool. De zomervakantie was mijn favoriete periode. Maar als zwart kind was mijn schoolvakantie veel korter dan die van witte leerlingen. Zwarte kinderen gingen indertijd allemaal naar ‘zwarte scholen’ en tijdens de katoenpluk werd van ons verwacht dat we de volwassenen in de velden hielpen. Onze zomervakantie eindigde in juli. Dan

gingen we weer naar school, en in het plukseizoen van half september tot november hadden we dan weer vrij. Hoewel mijn zomervakanties kort waren, was het een welkome tijd voor mij omdat ik dan buiten kon blijven.

Een van mijn favoriete vrijetijdsbestedingen was zoeken naar klavertjesvier. Wanneer ik er eentje ontdekte, veegde ik hem af en at ik hem op. Op een bepaalde manier hoopte ik dat mijn geluk een wending zou nemen door het opeten ervan. Ik besefte niet dat mijn geluk, mijn lotsbestemming, al in mezelf zat. Uit alles wat heb ervaren van mijn jonge jaren totdat ik als een oudere tiener naar St. Louis verhuisde, van toen ik ‘Tina Turner’ werd en mijn prachtige zonen ter wereld bracht en opvoedde en vanaf het moment dat ik een ster genoemd werd, heb ik geleerd dat elk leven zijn eigen problemen kent.

Ik ben nooit iemand tegengekomen die niet op de een of andere manier problemen had. Als je merkt dat je geen enkel probleem hebt, is het maar een kwestie van tijd tot er iets opdoemt. Dat is het leven!

Denk niet dat jij de enige bent die problemen hebt. Als de mensen om je heen die niet lijken te hebben, dan betekent dat gewoon dat je hen niet goed genoeg kent om hun problemen te zien, of dat ze heel goed zijn in het verbergen ervan. Problemen zijn onvermijdelijk voor alle levende

wezens. Zoals Nichiren zei: ‘Niemand kan problemen vermijden, zelfs de wijzen niet.’

Ik heb gemerkt dat het bij het leven van een vreugdevol leven niet gaat om het vermijden van het onvermijdelijke. Vreugde komt voort uit het oproepen van een sterke levenskracht om problemen te overwinnen, van de kleinste irritatie tot de grootste ramp.

25 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

Binnenland Een jonge vrouw verhuist van Stockholm naar het dorp van haar vriend in het noorden van Zweden. Als hun relatie uit raak, verwacht iedereen dat ze weg zal gaan.

Maar dat doet ze niet, ze blijft.

Elin Willows, Binnenland, Uitgeverij Stortebeeker, 183 pagina’s (€ 15,95) www.stortebeeker.nl

Ik zie mijn eerste noorderlicht op een avond als ik net aan de eenzaamheid gewend begin te raken. Hij belt me: ‘Je moet nu naar buiten gaan.’

Het is ijskoud, dat is het in zulke nachten, leer ik, en ik heb veel te weinig kleren aan. Toch blijf ik buiten. Tegen alle verwachtingen in betoverd loop ik naar het meer voor een vrijer uitzicht. De groene kleur heeft vanavond de overhand. Die omspant de hele hemel. Ik bedenk dat dit iets is wat ik wil onthouden en het spijt me dat ik geen camera bij me heb, maar tegelijkertijd begrijp ik dat het op beeld toch nooit hetzelfde zou worden.

De kou ligt dicht op mijn huid, de twee paar wanten zijn niet echt genoeg en ik had een gewatteerde broek moeten hebben. De avondlucht als een trekkerig vlies over mijn gezicht. Opeens staat hij naast me, hij glimlacht met een zekere verwachting, een zekere overtuiging: ‘Geweldig, vind je niet?’

En dat vind ik.

Ik ga mee naar zijn huis en we drinken thee en dat is het. Er kan nooit meer iets tussen ons gebeuren. Dat weten we allebei, het zit niet in de lucht, niet in onze lichamen.

Op weg naar huis voel ik een soort dankbaarheid. Het noorderlicht is allang voorbij en heeft een grote, heldere sterrenhemel achtergelaten. Had ik eerder last van de kou, nu doet die me pijn en ik versnel mijn pas door het dorp.

Als de winter komt, woon ik al een jaar in de kamer die ik huur.

Eigenlijk zijn het twee kamers, maar de ene is meer een hal en daar is alleen plaats voor mijn bureau, een tafel waar ik ook aan ontbijt. De warme maaltijd eet ik in de grote kamer, op mijn bed dat ook als bank dienstdoet. *** In de zomer moet je iets vinden om moe van te worden. Iets anders dan de duisternis. Die is er niet. We zitten ten zuiden van de poolcirkel, maar toch is de zon nog maar net onder of hij komt alweer op. Het licht sust je niet in slaap.

Het kost tijd om aan het eeuwig lichte te wennen. Aan het speciale doorzichtige licht van de nachten.

Rolgordijnen helpen niet. Mijn ogen zijn nog steeds te helder, te verlicht.

Ik krijg de eerste betaalde vakantie

van mijn leven. Ik zou niet doorbetaald moeten krijgen in mijn eerste jaar op het werk, maar van Sonia krijg ik het toch, en opeens heb ik twee oningevulde weken. Twee weken zonder contouren.

Het enige wat ik weet, is dat ik hier niet weg wil op vakantie. Ik wil nu niet naar mijn ouders en ik kom hier niet weg zonder auto. Ik blijf en laat de dagen verstrijken. De dagen en de nachten. Ze lopen in elkaar over met hun constante licht, dat vaak door neergelaten rolgordijnen wordt gefilterd. In het begin zijn er veel blikken. Lange, aanhoudende blikken die langzaamaan in je huid blijven zitten. In je hoofd. Die kreeg ik eerder ook, als ik hier bij hem op bezoek kwam, maar hij was als een schild.

Ze bleven niet hangen en ze waren minder lang. Ik was goedgekeurd via hem, omdat ik daar met hem was. Er was niets om kritisch over te doen, aan zijn zijde was ik welkom.

Heideduvel Dagmar en Thomas wonen afgelegen, aan de rand van een natuurgebied. Samen met baby Sterre lijken zij een normaal, gelukkig gezinnetje. Maar niet alles is wat het lijkt.

Dawn Faber, Heideduvel, Uitgeverij Celtica, 201 pagina’s (€16,95)

‘Ik heb het koud.’

Mensen lopen om me heen. Ze leggen spullen klaar en controleren gegevens waar ik als leek geen touw aan vast kan knopen. Het voelt alsof ik aan de operatietafel vastgevroren ben. Mijn armen zijn uitgestrekt, mijn benen voel ik nauwelijks. Een

scherpe pijn in mijn onderbuik doet me schrikken. De anesthesist zegt dat het team tien minuten moet wachten. Ik zoek naar Thomas. Naar steun. Naar een stem die mij vertelt dat alles goed komt.

Weer die pijn. Ik zeg dat ik alles nog voel en hoor vervolgens de anesthesist spreken over lachgas. Een masker wordt op mijn gezicht gedrukt en ik concentreer me op mijn ademhaling. Alles komt goed. Straks is ze er.

Voor de laatste keer open ik mijn ogen.

Dat gezicht.

Dat vreselijk enge gezicht.

En dan weer die pijn.

Ik hap naar adem zodra ik eindelijk uit deze nare droom ontwaak. Mijn hart gaat tekeer. Met trillende handen tast ik mijn onderbuik af. Het litteken doet verschrikkelijk veel pijn.

Het voelt alsof er glasscherven in zijn gedrukt.

Vluchtig kijk ik naar de co-sleeper. Mijn dochter slaapt rustig door. Ik maak me zo klein mogelijk.

Alle warmte die ik nog in mijn lijf heb, probeer ik vast te houden. En dan, wanneer ik terugdenk aan de geboorte van Sterre, komen de vragen weer.

Waarom werkte de ruggenprik niet?

Wat is er mis gegaan? Ligt het aan

mij en had ik het kunnen voorkomen? Had ik dan toch beter voor een draaiing of een stuitbevalling kunnen kiezen? Heb ik te egocentrisch gedacht toen ik voor een keizersnede koos?

Is het mijn schuld?

Is er iets mis met me?

Met een brok in mijn keel druk ik mijn benen nog wat dichter tegen me aan. Soms zou ik willen dat ik er niet meer was.

jonkers in staalblauw pak. Met dikke nekken pompten ze zich op.

Pronkend met de lierstaart zwaaiden ze hun vlaggen. Ze draaiden en trappelden, zodat de witkanten onderbroeken en de rode pompons op hun kop de aandacht trokken. Verscheen er een lady in streepjestenue, dan wonden de macho’s zich nog meer op, met kreten en sprongen. Ze sloofden zich uit met schijngevechten om de vrouwen te imponeren en ze te verlokken tot de daad. De paarlustige dames moesten naar de dansers toe komen, de hanen liepen ze niet achterna. Eerst keken de vrouwen vanaf de kant toe. Dat gebolder en gesis,

het showen, die lierstaart, het trok hen onverbiddelijk aan.

Het duurde niet lang tot een vrouw midden tussen de dansers landde, waarna een van de hanen haar betrad met een nauwgezet standje.

De dapperste haan haalde zijn hoofdprijs binnen. Daarna werd nog wat gevochten en gedreigd.

Ieder wilde scoren, ieder wilde zijn applaus. Tot ver klonk het klokkende gekoer, dat opborrelde uit de diepten van de hei en zich over de glooiingen verspreidde. De lieremannen stalen de show op hun vertrouwde plek: het ‘korrenlek’ was hun arena.

Dit was het theater waarvoor Bram

Bastian heel vroeg uit bed was gestapt en waarom hij al bij de dageraad op de hei was, terwijl normale mensen zich nog eens behaaglijk omdraaiden. De bosuil had een laatste keer geroepen alvorens zijn slaapstek op te zoeken. Iets later barstte het koor van roodborstjes, boomleeuweriken en zanglijsters los, terwijl de oostelijke hemel begon te blozen. In de verte jodelden wulpen.

Boven het berkenbos verscheen het eerste scherfje zon, dat zienderogen uitgroeide tot een kolossale oranje bal.

De Liereman

Achilles Cools, De Liereman, Uitgeverij Atlanta, 323 pagina’s (€ 15,00)

Met dit levensverhaal vertelt de auteur over de zwakheid van de mens, over liefde en lijden, de teloorgang van onze biodiversiteit, klimaatverval, de uitbuiting van dieren, en de dreiging die daardoor op ons afkomt. Een universele roman over de verbindende kracht die kleine anekdotes in de natuur kunnen verwezenlijken.

Vanuit de schemering traden de hoofdrolspelers naar voren als ijdele

26 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

Piranesi Piranesi woont in het Huis.

In zijn notitieboeken doet hij zorgvuldig verslag van de wonderen ervan. Op dinsdag en vrijdag ziet Piranesi zijn vriend, de Ander. Op andere momenten brengt hij de doden offerandes van voedsel en waterlelies. Maar meestal is hij alleen. Tot er boodschappen beginnen te verschijnen…

Susanna Clarke, Piranesi, vertaling: Jacqueline Smit, Uitgeverij Orlando, 272 pagina’s (€ 22,50) www.uitgeverijorlando.nl

Toen de maan opkwam in de Derde Noordelijke Zaal liep ik naar de Negende Vestibule om getuige te zijn van de vereniging van drie Getijden. Dit is iets wat slechts eens in de acht jaar gebeurt.

De Negende Vestibule is opmerkelijk vanwege de drie grote Trappen die hij bevat. Langs zijn Muren zijn marmeren Standbeelden opgesteld, honderden en nog eens honderden, Laag na Laag rijzen ze op tot in de verre hoogten.

Ik klom de Westelijke Muur op tot ik aankwam bij het Standbeeld van een Vrouw met een Bijenkorf, vijftien meter boven het plaveisel. De Vrouw is twee of drie keer zo groot als ikzelf en de Bijenkorf is bedekt met marmeren Bijen ter grootte van mijn duim. Eén Bij – dit bezorgt me altijd een licht gevoel van misselijkheid

– kruipt over haar linkeroog. Ik wurmde Mijzelf zelf in de Nis van de Vrouw en wachtte tot ik de Getijden in de Lagere Zalen hoorde bulderen en de Muren voelde trillen met de kracht van wat er stond te gebeuren.

Eerst kwam het Getijde uit de Verre Oostelijke Zalen. Dit Getijde steeg zonder geweld de meest Oostelijke Trap op. Hij had geen noemenswaardige kleur en zijn Wateren waren niet meer dan enkeldiep. Hij spreidde zich als een grijze spiegel uit over het Plaveisel, het oppervlak gemarmerd met strepen melkachtig Schuim.

Daarna kwam het Gedijde uit de Westelijke Zalen. Dit Getijde denderde de meest Westelijke Trap op en raakte met een enorme dreun de Oostelijke Muur, waardoor alle Standbeelden sidderden. Zijn Schuim was zo wit als oude visgraten, en zijn kolkende diepten waren tinachtig.

Binnen enkele seconden reikten zijn Wateren zo hoog als de Tailles van de eerste Laag Standbeelden.

Als laatste kwam het Getijde uit de Noordelijke Zalen. Het slingerde zich de middelste Trap op en vulde de Vestibule met een explosie van glinsterend, ijswit Schuim. Ik was doorweekt en verblind. Toen ik weer kon zien, stroomden de Wateren van de Standbeelden af. Dat was het moment dat ik me realiseerde dat ik een fout had gemaakt bij het berekenen van de waterstanden van

het Tweede en Derde Getijde. Een torenhoge Piek van Water wervelde omhoog naar de plek waar ik hurkte.

Een grote Hand van Water rekte zich uit om me van de Muur te plukken.

Ik wierp mijn armen om de Benen van de Vrouw die een Bijenkorf draagt en bad tot het Huis om me te beschermen. De Wateren bedekten me en ik werd even omringd door de vreemde stilte die komt als de Zee over je heen spoelt en zijn eigen geluiden smoort. Ik dacht dat ik zou sterven, of anders dat ik zou worden meegesleurd naar de Onbekende Zalen, ver van het gedrang en geraas van de Vertrouwde Getijden. Ik klampte me vast.

Toen, net zo plotseling als het was begonnen, was het voorbij. De Verenigde Getijden wervelden verder de omringende Zalen in. Ik hoorde het gedonder en gekraak toen de Getijden tegen de muren sloegen. De Wateren in de Negende Vestibule daalden snel tot ze nauwelijks nog de Sokkels van de Eerste Laag Standbeelden bedekten.

Ik realiseerde me dat ik iets vasthield. Ik opende mijn hand en trof een marmeren Vinger van een of ander Ver Standbeeld dat de Getijden daar hadden geplaatst.

De Schoonheid van het Huis is onmetelijk; zijn Vriendelijkheid is oneindig.

BOEKFRAGMENT

Parkplan Het enige corona-proof pretpark ter wereld! Zoek je favoriete attractie met bijpassende poëzie.

20 DIMENSIES

Een hamburger bestellen zonder friet maar dan toch friet erbij krijgen en dan die friet niet op de rekening terugzien

20

of

www.deharmonie.nl

E JE PUKKA IS AL LOSJE

of een hamburger bestellen met friet maar dan geen friet erbij krijgen en dan die friet toch op de rekening terugzien, en daarna

14

Wout Waanders, Parkplan, Uitgeverij De Harmonie, 32 pagina’s (€ 19,90)

een hamburger bestellen met friet maar dan geen friet erbij krijgen en dan die friet niet op de rekening terugzien

23

ALPACA

24

ZE IS EEN GOOCHELAAR

jou weer tegenkomen, ergens aan de rand van het terras, precies achter zo’n dichtgevouwen parasol, aan een ijsthee en helemaal alleen.

27 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

Een voor een ‘Queen of Suspense’ Ruth Ware is terug met Een voor een. Een luxe chalet, de kans van hun leven, totdat er gasten verdwijnen…

Liz Snoop-ID: anon101 Luistert naar: James Blunt / You’re Beautiful Snoopers: 0 Snoop-volgers: 0

Ruth Ware, Een voor een, vertaling: Hanneke van Soest, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 368 pagina’s (€ 20,99) www.lsamsterdam.nl

In de minibus vanaf het vliegveld van Genève houd ik mijn oordopjes in mijn oren. Ik negeer Tophers hoopvolle blikken en Eva, die over haar schouder naar me kijkt. Het helpt op een of andere manier. Het helpt om de stemmen in mijn hoofd buiten te sluiten, hún stemmen, die me heen en weer trekken, me met hun loyaliteit en hun argumenten alle kanten op slingeren.

In plaats daarvan laat ik ze door James Blunt overstemmen, die me steeds weer opnieuw vertelt dat ik mooi ben. Ik wil lachen om de ironie van die woorden, maar doe het niet.

De leugen heeft iets troostends.

Het is acht voor twee ’s middags.

Buiten het busraam is de lucht staalgrijs en de sneeuwvlokken wervelen hypnotiserend voorbij. Het is vreemd. De sneeuw op de grond is spierwit, maar als ze valt ziet ze er grijs uit tegen de lucht. Het zou net

zo goed as kunnen zijn.

Nu beginnen we te klimmen. De sneeuw wordt dichter naarmate we hoger komen en smelt niet meer wanneer ze het raam raakt, maar blijft liggen en glijdt over het glas, totdat de ruitenwissers de vlokken opzijschuiven en veranderen in stroompjes smeltwater die horizontaal over de ruit lopen. Ik hoop dat de bus sneeuwbanden heeft.

De chauffeur schakelt naar een andere versnelling; we naderen nog een haarspeldbocht. Terwijl de bus de smalle bocht neemt, lijkt de grond te verdwijnen en heb ik even het gevoel dat we vallen – een plotselinge duizeligheid waarbij mijn maag begint te draaien en mijn hoofd tolt. Ik sluit mijn ogen, verdring alles en verlies mezelf in de muziek.

Dan stopt het nummer.

En ik ben alleen, met slechts één stem in mijn hoofd die zich niet laat verdringen. Het is mijn eigen stem.

En die fluistert de vraag die ik mezelf al stel sinds het vliegtuig opsteeg van de startbaan op Gatwick.

Waarom ben ik gekomen? Waaróm?

Maar ik weet het antwoord Ik ben gekomen omdat ik het me niet kon veroorloven dat niet te doen.

Erin Snoop-ID: n.v.t.

Luistert naar: n.v.t.

Snoop-volgers: n.v.t.

Het sneeuwt nog steeds, dikke witte vlokken dwarrelen lui naar beneden om zachtjes op de pieken, pistes en valleien van St. Antoine neer te dalen.

Er is de afgelopen weken drie meter gevallen en er is meer voorspeld. Een sneeuwpocalyps, noemde Danny het. Sneeuwmaggedon. De skiliften zijn gesloten, weer geopend en weer gesloten. Op dit moment zijn bijna alle liften in het skioord gesloten, maar het trouwe kabeltreintje dat naar ons gehucht leidt tjoekt nog steeds voort. Het traject heeft een glazen overkapping, dus zelfs de zwaarste sneeuwval heeft er geen invloed op. De sneeuw ligt gewoon als een deken over de tunnel in plaats van de rails te blokkeren. En dat is goed, want in de zeldzame gevallen dat het treintje wel stopt zijn we helemaal afgesneden van de buitenwereld. Er leidt geen weg naar St. Antoine 2000, in elk geval niet in de winter. Alles, van de gasten in het chalet tot en met het eten voor het ontbijt, de lunch en het diner, moet via de kabelspoorbaan komen. Tenzij je het geld hebt voor een helikoptertransfer (wat, geloof me, niet ongehoord is in deze contreien). Maar de helikopters vliegen niet onder slechte weersomstandigheden. Als er een sneeuwstorm komt, blijven ze veilig in het dal staan.

BOEKFRAGMENT

Het verzwegen verbond Groeide het christendom door verraad? De prille liefde tussen Erik en zijn ambitieuze joodse vriendin wordt zwaar op de proef gesteld door deze ontdekking.

Ariën Knibbe, Het verzwegen verbond, Uitgeverij Palmslag, 352 pagina’s (€ 21,95) www.palmslag.nl

Maandag 28 september Vergeefs graaide Erik naar zijn telefoon op het nachtkastje. Hij wilde weten hoe laat het was. Het was al licht en hij was wakker geworden van honger, dorst en pijn. Zijn ogen vielen op het rugzakje. De contouren van zijn vondst tekenden zich af in het nylon. Alles gleed van hem af, alleen een plezierig, opgewonden gevoel bleef. Hij dwong zichzelf om eerst te douchen om alle wonden schoon te wassen. Daarna zou hij ze behandelen met jodium, wondgaasjes en pleisters. Het was stil op zijn etage. Zijn huisgenoten waren allemaal naar de universiteit waardoor hij de doucheruimte voor zich alleen had. Het lauwe water was weldadig. Weliswaar schrijnde het een beetje waar de huid open lag, maar hij ervaarde dat gevoel als het begin van de genezing. Terwijl hij naar het geklater van de druppels luisterde, besefte hij dat hij zelf ook op de universiteit had moeten zijn. Maandag van negen tot elf uur was het eerste college van de week. Ze waren met een kleine groep, dus zijn afwezigheid zou zeker opvallen. Jammer,

niets aan te doen. Hij concentreerde zich op zijn wonden: naast twee grote was zijn hele lichaam bezaaid met kleinere schaafwonden. De grote zaten op zijn achterhoofd en zijn linkerbeen. Na het douchen liep hij met een handdoek om zijn middel geslagen terug naar zijn kamer en nam een paar paracetamoltabletten. Hij was wonderlijk licht in zijn hoofd. Hij had het overleefd! Dankzij zijn eigen inventiviteit. En de vondst kon zijn doorbraak betekenen.

Hoe vaak werd er nu zoiets gevonden? Zo’n uniek en oud exemplaar?

Iedereen zou in zijn schoenen willen staan. Hij kon niet wachten het in zijn handen te nemen. Hij kon niet wachten, maar zijn hoofd bonkte te hard. Nog even geduld.

Wel had hij verwacht dat op enig moment de belangrijkste gebeurtenissen in zijn leven als een versnelde film op zijn netvlies voorbij hadden moeten trekken. Misschien naïef, maar hij had altijd gehoord dat zoiets gebeurde als je de dood in de ogen keek. Zou hij nog te weinig hebben meegemaakt voor een dergelijke film, was hij niet echt in levensgevaar geweest of was het gewoon een broodjeaapverhaal?

Voorzichtig schuifelde hij naar het raam. Het gaf uitzicht op de tuin en enkele andere campusgebouwen. In de verte hoorde hij de sirene van een

ambulance naderen. Het Hadassah Medisch Centrum lag naast de campus. Hij had geluk gehad met deze kamer in Jeruzalem. Alleen dit gebouw had een conciërge, een fraai betegelde entree en vijf grote in plaats van tien kleine kamers per eenheid.

Hij kleedde zich aan en at wat in de keuken. Daarna deed hij zijn laptop open om erachter te komen hoe laat het was. Zonder telefoon was hij volledig onthand, als een blinde zonder geleidehond. Halftwaalf. Hoewel hij nog steeds niet helemaal helder was in zijn hoofd, kon hij zich niet langer inhouden. Eerst schoof hij de grendel voor de deur; hij kon geen pottenkijkers gebruiken. Een gevoel bekroop hem alsof hij weer vijf was en hij zijn verjaardagscadeautje van zijn ouders mocht openen. Hij haalde diep adem en pakte met trillende vingers zijn vondst uit het rugzakje.

Die zag er gaaf uit.

28 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

Schaduwstad Schaduwstad is een plotgedreven roman over de kloof tussen de Britse klassen, tussen rijk en arm, tussen hen voor wie deuren zich openen en anderen die met moeite overleven. Met haarscherpe pen zet ze haar personages neer en snijdt ze ongemakkelijke thema’s aan.

Elizabeth Day, Schaduwstad, vertaling: Eefje Bosch, Uitgeverij Ambo|Anthos, 432 pagina’s (€ 24,99) www.amboanthos.nl

Doordat Tanya hem zijn vaste suite geeft, aanvoelt wat hij nodig heeft, weet hij weer dat hij succesvol is, een rol speelt in de gang van zaken; in het smeren van de radertjes, in de handdrukk en die tot lunches leiden, die weer tot koop en verkoop leiden, wat weer leidt tot meer invloed, een vinger in de pap bij het besturen, een vinger die er uiteindelijk voor zorgt dat de wereld blijft draaien. Hij krijgt dingen gedaan. Daarin is hij absoluut succesvol.

Dat is dus Howard Pink (voorheen Fink), een man die zich volkomen bewust is van zijn positie in het leven, die staat voor zijn mening, er volop van overtuigd is dat al zijn beslissingen de juiste zijn. Een gelukszoeker weliswaar, maar wel een met klasse.

De financiële pers zal erop staan om ‘selfmade miljonair’ achter de komma te zetten. Die titel had hij vroeger als geuzennaam gedragen.

Maar tegenwoordig heeft hij toch het gevoel dat er iets neerbuigends in die woorden zit, een gevoel onder de grootstedelijke bobo’s in blauwe overhemden dat hij niet helemaal tot hun soort mensen behoort. Hij heeft het altijd hoogst ironisch gevonden dat mannen (en het zijn over het algemeen nog steeds mannen) met ontzag voor geld vanwege de macht die het oplevert, het bezit ervan verwerpen als het niet geërfd is.

Hij drukt op het knopje voor de lift.

Achter hem klinkt een schel lachsalvo. Hij knippert met zijn ogen en kij kt dan vluchtig achter zich. Aan de andere kant van de lobby zitten vier mensen in fauteuils met hoge rugleuning, die zilveren dienbladen vol miniscones, sandwiches en muffins geserveerd krijgen.

Twee van hen zijn wat ouder, hun gezichten zijn kleurloos, hun ogen licht gerimpeld. Ze zien eruit alsof ze hun best doen het leuk te hebben maar liever thuis zouden zitten om naar Gardener’s Question Time te luisteren.

Hij vermoedt dat het ouders zijn die op aandringen van hun kinderen naar de stad zijn gekomen om een of ander familiefeest te vieren.

Hun kroost zit nu tegenover hen – twee jonge vrouwen die het uitgieren van de lach, ze dragen skinny jeans en donkere jasjes, hebben glimmende trendy kapsels en tuiten

BOEKFRAGMENT

Heilige plaatsen Een pelgrimage is een reis, en elke reis heeft een bestemming.

Derry Brabbs, Heilige plaatsen. De mooiste pelgrimsplaatsen van Europa, vertaling: Carola van der Kruk-de Boer, fotografie: La Salette, Lourdes en Le Puy-en-Velay, Uitgeverij KokBoekencentrum, 256 pagina’s (€ 45,00) www.kokboekencentrum.nl

zelfgenoegzaam hun lippen, zoals de jeugd dat doet. Voor hen op tafel ligt een smartphone in een roze glitterhoes. Een van de meisjes ziet hem kijken en stopt abrupt met lachen.

Op dat moment denkt hij aan haar, wat hij al had zien aankomen. Hij denkt aan degene die hij elke dag probeert te vergeten zonder dat daadwerkelijk te willen. Hij staat zichzelf een korte herinnering toe: staartjes in haar haar, een gat op de plek waar een voortand had moeten zitten. Ze draagt een geruite jurk en plet rozenblaadjes in een kom om iets te maken wat ze parfum noemt.

Zijn dochter. Ada. Vernoemd naar zijn moeder. Het pingeltje van de lift. Hij stapt in, dwingt zich te glimlachen naar het beeld in de spiegel. Op de vierde verdieping wijken de deuren uiteen en gaat hij linksaf de gang op, hij werpt een vluchtige blik op het kartonnen hoesje van de keycard om te zien welk nummer het ook alweer was. Kamer 423. Een hoekkamer.

29 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

BOEKFRAGMENTEN

BOEKFRAGMENT

Het Beestenkwartet. 50 jaar Het Beestenkwartet. 50 jaar is een jubileumeditie op extra groot formaat, met een nieuw, dertiende beest. Wie is er niet groot mee geworden!

Peter Vos, Het Beestenkwartet. 50 jaar, Uitgeverij De Harmonie, 52 pagina’s (€ 14,50) www.deharmonie.nl

31 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

EREGALERIJ

ADRESSEN

NEDERLAND

VLAANDEREN

De Boekenkrant bij u in de buurt!

Janneke Rijpstra en Stefanie Schulte, Boekhandel het Leesteken, Purmerend

Deze boekhandels verspreiden de Boekenkrant. Voor een compleet actueel overzicht kijkt u op www. boekenkrant.com/ boekhandels. Staat uw naam niet op de lijst, of heeft u aanpassingen? Geef het door via info@boekenkrant.com.

NEDERLAND AALSMEER

Boekhuis Aalsmeer ALKMAAR

V.l.n.r. Walter Jansen, Anneke de Feijter, Emily en Dick van der Steen.

Boekhandel Jansen & De Feijter, Velp

Boekhandel Feijn Van der Meulen’s Boekhandel ALMELO

Boekhandel Broekhuis ALPHEN A/D RIJN

Boekhandel Haasbeek Boekhandel Haasbeek Herenhof AMERSFOORT

De Algemene Boekhandel Boekhandel Riemer Boekhandel Veenendaal AMSTELVEEN

Boekhandel Venstra AMSTERDAM

v.l.n.r. Petra Stam, klanten Marielle Griep en Katja Blok en Berry van Kruistum, The Readshop, Doorn

De Amsterdamse Boekhandel Boekhandel De Dolfijn Boekhandel Jimmink Boekhandel Scheltema Boekhandel van Noord ARNHEM

Boekhandel Hijman Ongerijmd ASSEN

Carin van de Ploeg (klant) bij Waanders In de Broeren, Zwolle

Boekhandel Van der Velde Rapunsel Kinderboeken & meer BAARLE-NASSAU

Bruna Baarle-Nassau BAARN

Boekhandel Den Boer BARNEVELD

Boekhandel Romijn BEILEN

Boekhandel Het Logboek BENNEKOM

Directeur Jan Verhagen met klant Margot Prijt, Boekhandel Van Piere, Eindhoven

Boekhandel Novita BERGEN OP ZOOM

Quist Boeken BILTHOVEN

Bilthovense Boekhandel BLEISWIJK

Boekhandel Muilenburg BODEGRAVEN

The Read Shop Karssen BOXMEER

Van Dinter Media Karin van de Bilt en Alex Visscher , Boekhandel Kees, Woerden

Stuur uw foto in!

In deze fotogalerij geven wij de boekhandels een gezicht. Heeft u ook een leuke foto met uw team en/of favoriete klant in uw winkel? Stuur hem naar ons op via redactie@boekenkrant.com, en wie weet staat u de volgende keer in deze eregalerij.

BREDA

Boekhandel Van Kemenade & Hollaers Libris Boekhandel Buitelaar BREUKELEN

Boekhandel Van Kralingen BUNSCHOTENSPAKENBURG

Bruna Van de Geest

CASTRICUM

Boekhandel Laan

HELMOND

OOSTERBEEK

HENGELO

OSS

CUIJK

Boekhandel De Ganzenveer

DEN BOSCH

Boekhandel Broekhuis

The Read Shop Cuijk Boekhandel Adr. Heinen DEN HAAG

Boekhandel De Vries Van Stockum Boekhandel Scheveningen DEVENTER

Boekhandel Praamstra DIEREN

The Read Shop Dieren DOORN

The Read Shop Doorn DOORWERTH

The Read Shop Doorwerth DORDRECHT

Boekhandel Vos & Van der Leer Kinderboekwinkel De Giraf DRACHTEN

Boekhandel Van der Velde DRIEBERGEN

Boekhandel Jacques Baas

HIPPOLYTUSHOEF

De Wieringer Boekhandel HOOGEVEEN

The Read Shop XL Hoogeveen HOUTEN

Boekhandel De Kler HUIZEN

Boekhandel Flevo

ENSCHEDE

Boekhandel Broekhuis EXLOO

Geerts Warenhuis

Boekhandel Leeskunst Boekhandel Deurenberg

GORINCHEM

Boekhandel De Boekenkist GOUDA

Boekhandel Verkaaik The Read Shop Goverwelle GRONINGEN

Boekhandel Van der Velde Boekhandel Riemer HAAKSBERGEN

Boek en Buro HAARLEM

Boekhandel De Vries Van Stockum Bruna Cronjéstraat Kennemer Boekhandel Kinderboekwinkel Kiekeboek

LEIDEN

LEIDERDORP LISSE

Grimbergen Boeken LOCHEM

Boekhandel Lovink MAARN

Boekhandel Boek & Koek MAASSLUIS

MAASTRICHT

MEPPEL

Riemer Barth MIDDELBURG

De Drvkkery MIJDRECHT

Boekhandel Mondria

HEEZE

Boek- en Kantoorboekhandel Lektura

Het Witte Huys RODEN

ROERMOND

ROOSENDAAL

Boekhandel De Boekenwurm ROSMALEN

Boekhandel De Omslag ROTTERDAM

Boekhandel Donner Boekhandel Maximus Boekhandel Van Rietschoten RIJSWIJK

NIEUWEGEIN

The Read Shop Nieuwegein NIJKERK

Boekhandel Roodbeen NIJMEGEN

Boekhandel Augustinus Boekhandel Roelants Dekker v.d. Vegt Boekverkopers Kinderboekwinkel Nijmegen NOORDWIJKERHOUT

NOOTDORP NUNSPEET

Boekhandel Osinga OEGSTGEEST

Boekhandel De Kler Rijnlandse Boekhandel OISTERWIJK

Boekhandel Oisterwijk OLDENZAAL

Boekhandel Broekhuis

VLEUTEN

Boekhandel Kees VLISSINGEN

Boekhandel ’t Spui VOORBURG

Kinderboekhandel In de Wolken VOORSCHOTEN

Boekhandel De Kler WAALWIJK

Plantage Bookstore WAGENINGEN

Boekhandel Kniphorst WASSENAAR

Boekhandel De Kler WEESP

Boekhandel PeZZi PaZZi WILLEMSTAD

Boekhandel Het Rozemarijntje WOERDEN

Boekhandel De Kler Boekhandel KEES WORMERVEER

Pasman Boek & Hobby ZEIST

Boekhandel Kramer & Van Doorn ZEVENAAR

Rebers Boek en Buro ZOETERMEER

Boekhandel De Kler Bruna Dorpsstraat Silvester Boek & Spel ZWOLLE

Waanders In de Broeren

Bredero Boeken

BRASSCHAAT

Boekhandel Plukker

BRUGGE

SCHAGEN

Standaard Boekhandel

Schiedams Boekhuis

De Reyghere boekhandel

Boekhandel Krings

Malpertuis

SCHIEDAM SITTARD SNEEK

Boekhandel Van der Velde SON EN BREUGEL

Steenwijks Boekhuys

Boekhandel Vingerling

Roojboek

VLAANDEREN

SANTPOORT-NOORD

NAALDWIJK

Nimo Boek

VENRAY

Bruna Monnichmann

MONNICKENDAM

Bruna Lange Baan

Boekhandel Blokker

RHOON

Boekhandel de Traverse

HEDEL

HEEMSTEDE

RAALTE

Plantage Boekhandel Boekhuis de kleine Tovenaar

Boekhandel Wagenaar & Van Halem

The Read Shop Hedel

PUTTERSHOEK

Boekhandel Van der Velde De Toverlantaarn

LEEUWARDEN

HAREN (GR)

Boomker Boeken

PURMEREND

Boekhandel Kamerbeek

GOES

Blz. Boekhandel Buitelaar

Boekhandel van Atten Bruna Ackershof

Boekhandel Daan Nijman

KRIMPEN A/D IJSSEL

Boekhandel Dominicanen

GOIRLE

PIJNACKER

Bruna Ellenbroek

GELDROP

Boekhandel De Koperen Tuin

The Read Shop Oudewater

KERKRADE

Boekhandel Lectori

Boekhandel Het Keizerrijk

Boekhandel Van Grinsven

OUDEWATER

KAPELLE

Boekhandel De Kler

De Boekenberg Boekhandel Van Grinsven Boekhandel Van Piere

Boekhandel Sprey

Marjan Houtman Lezen & Schrijven

The Read Shop Express IJmuiden

Boek en Buro EINDHOVEN

OUDERKERK A/D AMSTEL

IJMUIDEN

Voster Boekverkopers EDE

Boekhandel Derijks

Boekhandel Het Leesteken

Boekhandel De Kler Boekhandel Kooyker Boekhandel Silvester

DRONTEN

Boekhandel Meijer & Siegers

STEENWIJK TIEL

Boekhandel Arentsen TILBURG

Gianotten Mutsaers TWELLO

Boekhandel Oonk UITHOORN

The Read Shop Express Uithoorn UTRECHT

Boekhandel Kees Broese boekverkopers Savannah Bay De Utrechtse Kinderboekwinkel VALKENSWAARD

Boekhandel Priem VEENENDAAL

Boekhandel Van Kooten VEGHEL

Boekhandel Schellen VELP (GD)

Boekhandel Jansen & De Feijter VENLO

Boekhandel Koops

GENK

HEIST-OP-DEN-BERG

Het Voorwoord MECHELEN

Salvator

TURNHOUT

Standaard Boekhandel

!"#$"%&"'"(#) Ik deel wat ik zelf heb geleerd op mijn onverwachte reis naar geluk. En ik hoop dat je met deze inzichten ook jouw eigen dromen kunt waarmaken en geluk vindt.

Liefs, Tina

Verkrijgbaar in de (online) boekhandel Geluk staat je goed | Spiritueel handboek voor een beter leven | Tina Turner | € 20,99 | Kosmos Uitgevers

VERKRIJGBAAR in de Boekhandel en stripspeciaalzaak

HET ONGELOOFLIJKE,

NO. 9, SEPTEMBER 2020, € 4,– WWW.MILITAIR ECOURANT.NL

WAARGEBEURDE VERHAAL VAN DE

ATOOMBOM

MILI TAIR E COU RAN T N

GEBONDE

€ 39,

90

UITVOERIG ONDERZO C SAMENWE HT IN RKING ME T

A’S

472 PAGIN

OVER DE GRENS

DE FRANS

E KWALITE ITSKRANT

OP BEZOEK BIJ DE KONINKLIJKE MARECHAUSSEE , PAGINA 4

Leopard doorbraaktank Kodiak, 75 jaar VN en De missie Mali

Denis Rodier, Alcante en Laurent-Frédéric Bollée - De bom ISBN 978-94-93166-40-0 472 pagina’s t zwart-wit 21x28,5 cm t hardcover

NU VERSCHENEN

Militaire Courant editie september 2020.

Met o.a. 75 jaar Bevrijding, NIMH-colleges en De missie Mali.

Kijk voor meer informatie op www.militairecourant.nl.

De atoombom speelt een sleutelrol in onze moderne geschiedenis. Maar hoe kwam De Bom eigenlijk tot stand? In deze historische graphic novel worden de ontwikkelingen, vanaf het prilste begin tot en met de fatale 6e en 9e augustus 1945 gevolgd. Het verhaal is een waargebeurde thriller die, zoals vaak, soms onwaarschijnlijker dan fictie lijkt.

MEER INFORMATIE OP www.scratch-books.com

33 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

BOEKHANDEL

BOEKHANDEL VAN NOORD

TOP 25 NEDERLAND

TOP 25 VLAANDEREN

Week 44, 2020.

Bron: CPNB

Week 42, 2020.

Bron: boekenvak.be

1 (1) 2e week Lucinda Riley, De zilverboom 2 NIEUW 1e week Daniël Verlaan, Ik weet je wachtwoord 3 NIEUW 1e week Suzanne Vermeer, Midwinter 4 (3) 34e week Charlie Mackesy, De jongen, de mol, de vos en het paard 5 NIEUW 1e week Erik Scherder en Leonard Hofstra, Hart voor je brein 6 (6) 4e week Nadat en Nadia Yachou, Het grote Kookmutsjes kook- en bakboek 7 (16) 2e week Gerard Aalders, Oranje Zwartboek 8 (8) 22e week Raynor Winn, Het zoutpad 9 (12) 60e week Rutger Bregman, De meeste mensen deugen 10 (4) 26e week Marieke Lucas Rijneveld, De avond is ongemak 11 NIEUW 1e week Robert Galbraith, Kwaad bloed 12 (5) 3e week Corina Bomann, Mathilda’s geheim 13 (13) 8e week Yotam Ottolenghi, Flavour 14 (17) 10e week Arjen Lubach, Stoorzender 15 (18) 3e week Youp van ’t Hek, In corontaine 16 (11) 4e week Abdelkader Benali, Reizigers van een nieuwe tijd 17 (14) 7e week Merlijn Kamerling, Nu ik je zie 18 (15) 21e week Charlotte Dematons, Alfabet 19 (7) 3e week Edith Eger, Het geschenk 20 NIEUW 1e week Linda van Rijn, Bloedkoraal 21 (21) 8e week Arthur Japin, Mrs. Degas 22 (57) 2e week Matthias M.R. Declercq, De ontdekking van Urk 23 NIEUW 1e week Wouter de Jong, Superkrachten voor je hoofd: De Dylan Haegens editie 24 (10) 4e week Pieter Sijpersma, Hans Wiegel 25 (29) 127e week Lucinda Riley, De zeven zussen

1 NIEUW Lucinda Riley, De zilverboom 2 (2) Stefan Hertmans, De opgang 3 (1) Sandra Bekkari, Fast Food 2 4 (4) Peter van Gucht en Luc Morjaeu, Suske en Wiske 354. De zwijgende zwollem 5 (3) Merho, Peter van Gucht en Steve van Bael, De Kiekeboes 156. Blauwblauw 6 (5) Pascale Naessens, Echt eten 7 (7) Hec Leemans, Tom Bouden, F.C. De Kampioenen 109. De grimas van de paljas 8 (6) Stefaan Degand, Dag liefje, met Mila gaat het goed en ik klungel lekker verder 9 (78) Ine van Wymersch, Als je wieg op drijfzand staat 10 (8) Corina Bomann, Mathilda’s geheim 11 (10) Philippe Delzenne, Jommeke 301.

Feest in Zonnedorp 12 (14) Jeroen Meus, Dagelijkse kost.

Scheurkalender 2021 13 (9) Ewald Pironet en Michaël van Droogenbroeck, Investeren in de tweede helft van je leven 14 (11) Leen Dendievel, Georges & Rita 15 (48) Rik Torfs, De kerk is fantastisch 16 (13) Najat en Nadia Yachou, Het grote Kookmutsjes kook- en bakboek 17 (18) Rutger Bregman, De meeste mensen deugen 18 (17) Yotam Ottolenghi, Flavour 19 (26) Johan op de Beeck, Leopold II 20 (27) Lucinda Riley, De zeven zussen 21 (16) Paul Wauters, Koen Brandt, Heerlijk hoorspel 16. Dracula 22 (20) Marieke Lucas Rijneveld, De avond is ongemak 23 (25) Servaas Bingé, 16:18 24 (22) Peter van Gucht en Luc Morjaeu, Suske en Wiske 353. Het gewiste Wiske 25 NIEUW Tom Bouden, Ik leer lezen met F.C. De Kampioenen. Paulien gaat naar school

Heel veel te vertellen Elke maand bezoeken we een van de vele mooie Boekenkrant-boekhandels die ons taalgebied rijk is. Deze maand gingen we langs bij de eigenzinnige Boekhandel van Noord in Amsterdam.

DAAN BOEREN De boekhandel bestaat al vijftig jaar, vertelt eigenaar Frank Reijgwart. In totaal heeft de winkel drie eigenaren gehad, en ook drie verschillende namen. Nu zit er dus Boekhandel van Noord: ‘Wij zijn de boekhandel voor iedereen die zich thuis voelt in Amsterdam-Noord.

Wij zijn van u, klant, van Noord dus!’, aldus de eigenaar.

Dat ze er voor de klant zijn, komt vaker terug in de speciaalzaak. Voor de winkelgangers doet het personeel ook graag iets extra’s. ‘Mooi inpakken, zorgen dat ze bij ons kunnen bestellen, bezorgen, producten die lastig te krijgen zijn toch bestellen, gewoon een praatje houden over boeken, bedenk het maar.

Wij zijn er voor onze klanten en dankzij onze klanten!’ Deze klantvriendelijkheid werpt zijn vruchten af. Op Google reviews zijn de mensen voornamelijk erg enthousiast over de boekhandel. Met opmerkingen als ‘Je wordt goed geholpen. Mensen groeten bij binnenkomst, vragen of ze kunnen helpen en geven goed advies’, ‘Geweldige service en leuke medewerksters die goed verstand hebben van literatuur’ en ‘Geweldige winkel!’ zit het met de

‘Wij zijn de boekhandel voor iedereen die zich thuis voelt in Amsterdam-Noord. Wij zijn van u, klant, van Noord dus!’

klanttevredenheid wel goed.

Volgens Reijgwart is er niet één ding wat de winkel speciaal maakt. ‘We hebben heel veel te vertellen en aan te bieden. Er liggen grote en kleinere stapels boeken op de tafels en de kasten zitten vol met assortiment, sommige van deze kasten komen tot het plafond. Er zijn hiernaast veel hoekjes, kasten en presentaties met verrassingen.’ Het assortiment is gericht op iedereen. ‘In ons assortiment zie je de breedte van de doelgroep terug. Met rubrieken als bijvoorbeeld kookboeken, geschiedenis, sport en psychologie zoeken we de breedte op. Ramsj kopen we in bij vele bekende en minder bekende ramsj-groothandels, dus we hebben altijd een mooi en verrassend assortiment opruimingsboeken. Ook is er een specifiek assortiment, zoals boeken over Amsterdam-Noord, legpuzzels en tekenspullen.’ Daarmee is Boekhandel van Noord de perfecte speciaalzaak voor iedereen die een band heeft met Amsterdam-Noord.

Deze lokale winkel is mede hierom zeker een bezoekje waard.

DRIE GOUDEN CADEAUTIPS VOOR DECEMBER!

‘Pakkende en herkenbare roman over deze tijd’ WILFRED GENEE

Het kleurboek ‘Nederland in klare lijn’ neemt je mee langs iconische plekken door heel het land. Van de Zaanse Schans tot de Afsluitdijk en van de hunebedden tot Zeeuwse Deltawerken. Ga gezellig op vakantie in eigen land in 64 uitneembare kleurplaten van Eric J. Coolen!

Een populaire komiek zit op dood spoor.

En ontwikkelt een stiekeme voorliefde voor de meest gehate politicus ter wereld. Hij houdt zich staande in een land dat zijn idool verafschuwt. Maar succes blijkt geen afdoend medicijn tegen het meedragen van een alsmaar groter geheim.

MET EEN VOORWOORD VAN ROB HOOGLAND

Vermakelijke verzameling van vaak buitenbaanse belevenissen, ontmoetingen en bespiegelingen die over golf gaan en toch ook weer niet. Een genot om te lezen, ook voor niet verslaafden aan die fantastische ellendige golfsport.

ezowolf.nl

Heerlijk houten huis te huur in de Ardennen.

De Boekenkrant biedt haar lezers in samenwerking met boekhandel Roelants een rustiek vrijstaand landhuisje aan in de Belgische Ardennen. Het ligt in het dorpje Daverdisse.

Hier is de laatste 40 jaar weinig veranderd. Ideaal voor een verblijf vol ontspanning of inspanning. De huisbibliotheek staat garant voor wekenlang leesplezier.

Geromy -­ voor het behoud van het luchtvaarthistorisch erfgoed

De Vliegende Hollanders

Een weekend (vrij-ma) of een midweek (4 nachten) kost 275,– en een week 375,–. Kijk voor meer informatie op www.roelants.nl

e h c ris nden o t s Hi ergro t ach

www.geromybv.nl

op bestelling ǩ Cartoons ar: door striptekena l a E r w i nvaSn uspvortashirts, ǩ bedrukken hoodies, t-shirts

“Voor Luchtvaartboeken” Uitgeverij Geromy BV

Zonnebaan 54 3542 EG Utrecht Tel. 030 2617221 info@geromybv.nl ZZZ VXYDDOVKLUWV QO ǩ ǩ LQIR#VXYDDOVKLUWV QO

35 | BOEKENKRANT | NOVEMBER 2020

LEZER AAN HET WOORD

WIN EEN BOEK

WIN EEN BOEK

VORIGE MAAND

Welke drie schrijvers zijn in het onderstaande beeld verborgen? Stuur de namen voor 30 november naar redactie@boekenkrant.com met als onderwerp ‘Win een boek’. Vergeet niet je naam en adres te vermelden.

Onder de goede inzendingen worden maar liefst tien exemplaren van Max Havelaar. De graphic novel verloot: ‘Jos van Waterschoot en Eric Heuvel auteur bewerkten de klassieker Max Havelaar van Multatuli tot een striproman, ter gelegenheid van het Multatuli-jaar. Hierdoor biedt het een nieuwe beleving van het belangrijkste werk uit de Nederlandse literatuur.

Eric Heuvel en Jos van Waterschoot, Max Havelaar. De graphic novel, Uitgeverij L, 106 pagina’s (€ 29,95)

Wie waren de drie schrijvers verborgen in het beeld in het oktobernummer? Het goede antwoord is: Richard Osman, Selma Noort en Ype Driessen.

Uit de 42 goede inzendingen trokken we Anita van Hooijdonk uit Zeewolde. Zij wint Puur Wit van Patty van Delft. Gefeliciteerd!

Patty van Delft, Terras Altas 1. Puur Wit, Celtica Publishing, 379 pagina’s (€ 20,95)

Ton van den Born

Met een zaklantaarn onder de dekens Elke maand kun je in deze rubriek kennismaken met een Boekenkrant-lezer. Deze keer: Ton van den Born.

Wat doe je in het dagelijks leven?

‘Ik schrijf, dans, wandel en lees. Ik noem mezelf redacteur. Tot 2015 was ik vast verbonden aan het vakblad Groen Onderwijs, nu ben ik “los”. Ik schrijf af en toe een artikel voor De Gelderlander of een onderwijsblad. En ik doe vrijwilligerswerk bij Casa de la Alegría, www.transgenderinfo.nl en het Digitaalhuis in Wageningen.’

Waar haal je de Boekenkrant op?

‘Bij twee hele leuke boekwinkels die ook nog nauw met elkaar samenwerken: Novita in Bennekom en Kniphorst in Wageningen. Vaak loop ik er zomaar even binnen om naar de boeken te kijken. “Dag boeken! Dag mensen in de winkel!”’

Hoe is je liefde voor lezen ooit begonnen?

‘Ik vond het prachtig om te ontdekken dat zodra je eenmaal kunt lezen, je toegang tot de mooiste verhalen hebt. Ik las de

‘Oorlog en vrede van Tolstoj heb ik nooit uitgelezen.

En dat terwijl ik Anna Karenina zo goed vond’

boeken die ik uit de bibliotheek haalde én de boeken die mijn zusje leende. Ik las met een zaklantaarn onder de dekens stiekem in bed tot mijn ogen dichtvielen. ’s Ochtends werd ik dan wakker met het boek dubbelgevouwen en de batterijen leeg. En soms ook nog met een gekanteld wereldbeeld.’

Welk boek zou je aan iedereen aanraden?

‘Moeilijk kiezen: Rebecca Solnit, Sandro Veronesi, Chimamanda Ngozi Adichie, Riikka Pullkinen.

Het verandert vaak. Ik zou Wie is nou normaal? van Lisa Williamson aanraden. Waarom? Omdat ik gehuild heb bij dat boek. Omdat het prachtig beschrijft hoe het voelt als David, de hoofdpersoon, een meisje wil worden.’

Welk boek heb je nooit uitgelezen?

‘Oorlog en vrede van Tolstoj. En dat terwijl ik Anna Karenina zo goed vond. En andere Russen uit Tolstojs tijd: Dostojevski (Schuld en boete) en Toergenjev (Vaders en zonen).

Het komt vast door de vele namen en personages in het boek. Ik ben twee of drie keer begonnen, en toen kwam er een verfilming van Oorlog en vrede op tv.’

Welk boek ligt er op dit moment op je nachtkastje?

‘Net Het boek van alle angsten uit, van Emy Koopman (heel goed). Nu liggen er nog een paar hele dikke.

Olga Tokarczuks Jacobsboeken (ik vond Ploeg en De rustelozen schitterend). Middlemarch van George Eliot (verheug ik me erg op).

En Wolf Hall, Hilary Mantel (ben nu halverwege).’

Neem nú een abonnement!

Aanmelden kan via boekenkrant.com/abo (of vul

de bon in)

Ja, ik neem een abonnement:

Twaalf nummers van de Boekenkrant voor € 42,–

naam

m/v

straat postcode

plaats

land e-mail telefoon IBAN nummer betaling

automatische incasso

per factuur (+ 2,50 administratiekosten)

geboortedatum handtekening

Stuur deze bon naar: Boekenkrant, Zonnebaan 54, 3542 EG Utrecht, Nederland

BK1120

In de boekhandel

€ 19,90

Een pretpark van poëzie www.woutwaanders.nl

In de boekhandel

€ 39,90

27 Letterportretten www.allesbegintmeta.nl

Peter Vos

Beestenkwartet 50 jaar

Jubileumeditie! op groot formaat en met uniek nieuw beest.

In de boekhandel

€ 10,90

Nieuwe avonturen van de bekende strippsychiater

In de boekhandel

€ 14,50

www.deharmonie.nl