13 лух авт

Page 1

ЙИСАТ УLА, АРТНАТ УLА, ХАНТЫ МИРЭВ НУПТАH ЯСАH! Яlаптаl тыlащ хутмет хатl 2001-мет таl вуш эваlт этты питас

Российская Федерация Ямало-Ненецкий автономный округ Газета №13 (691) Lапат хутмет (суббота), Айкер тыlащ (март) 29-мет хатl 2014-мет таl

Хащам таl хоты усэв

Айкер тыlащ хусмет хатаlан округ ун кущаев Дмитрий Николаевич Кобылкин Ямал муван уlты хоятlаl пеlа ясаh тайс. «Отчёт о результатах деятельности правительства Ямало-Ненецкого автономного округа за 2013 год» доклад верас. Россия хонмув регионат вантман, Ямал мув мет яма рупитты яh регион кутан уlтаl, «по среднегодовым показателям эффективности социально-экономического развития». Яна щи, там мув хоятат арпелак яма щи уllат, рупата тайlат, няврэмат энмаllат, ямас щутщаlат, ун вошlуван, ай куртlуван яlап кев хотат омасlайт, мув иlпийн тайты мув шув тащ па хонмувата тыныlа. Муh газетаев шоши хоятатан lуhатlа, щишан тата ханшlэв, муй верса па верlа шоши мир ураhан, хоты рупитаl агропромышленный комплекс. 2013-мет таlан

округ бюджет эlты и миллиард ветсот щорс соlкова АПК ураhан миям. Щи охат эlты нётамат вуlы энмаlты тащ ёх, хуl веlты ёх, вой энмаlты ёх. Хуl потаlтаты, вонщамот шавиты ураhан модульный прозводственнобытовой комплексат, рыбопромысловый тутаhхопат lутамат. Там муван мис еllы энмаlты ураhан па урпи воят lутамат, ты тувамат. Хуl веlпасlаты рупатайн ищи яlап верат этсат, хуl энмаlты заводат омасlайт. 2020мет таl унты lэщатам программа «Развитие агропромышленного комплекса, рыбного хозяйства и регулирования рынков сельскохозяйственной продукции, сырья и продовольствия». Таlта еllы, там муван энмаlты lэтот мохты тыныты щира lэщатты мостаl, закон щиран нэпекат иса верман ат усат. Пулhават вошан рупитты питас «Цех по переработке мяса оленей», Приуральский районан Паюта факторияйн «Убойно-холодильный комплекс по оленеводству» верам. Щишан, щи вератан еllы таlатан округ тыныты нёхи 5% арат аршака йиl, там мув мисъйиhк 3% арат аршака йиl. Там таl атом ус вуlы шавиты вер хоща. Щи веран хольмаh миллион соlкова арат ох округ Правительство эlты миям, хоl районат кутан орты ураhан. Янаса тащ тайты хоятат ищи нётапсайн маты

ястамат. Хоты ун куща ястас, еllы щимащ вер ант этты ураhан резервный кормовой фонд сопасlаты мосаl. Щи вер lув партсаllы lув lаhкар хоятаlа Алексей Викторовича Ситникова районат кущайт, куртат кущайт пиlан lэрапты. Щаlта тампуш хаlам вуlэт хоlна туhа щира lэщатты мосаl, еllы моlты муш ант манты ураhан. Хув ханшам закон «Об оленеводстве» ищи етшаптам, нэпека постам. Щишан, вуlы энмаlты хоятат щи закон щиран верlаl lэщатты верытlат. Семья верат щиран ищи ар верlа муh округеван. Кимет, хуlмет няврэмат материнский капитал охан маlайт, щит Россия мув lоватан. Хуlмет няврэм сэма питтыйн округ эlты кимет ох нётапсайн па иlайт. Росстат lуhатты щиран, Ямаl муван и хоята ёхаттаl 293 щорс соlкова, щит Россия хонмув вантман, муh хуlмет местайн уlтэв. Леккар па больница верат ищи lэщатlайт. Касlыты хоятат яhхты юшатан, факторияятан ФАПат пуншlайт. Мохты щи ям, леккар каншман ун воша яhхты ант мосаl. 2013-мет таlан нийl щимащ ФАП Приуральский па Пуровский районат ураhан lутам. «Земский врач» программа щиран куртата 24 хоят рупитты ёхатмаl. Яhхты юшlув округ эlты охан ищи нётlайт, 44 марш-

рут щиты lэщатман уllат. Щит ураhан тохlаhхопатан па тутаhхопатан тынат шеhк ант эlатlайт, иса морткеман. Хащам lуh кат яlап тутаhхоп Ас хуват яhхты питсатан, Салехард – Яр-Сале па Салехард – Новый Порт – Антипаюта куртат унты. Еlпи яhхам тутаhхоп эlты хуlам пуш сорашак хоятат ёхтаптыlат. Ямальский па Шурышкарский районатан яlап дебаркатерат опсамат. Пулhават эlты Аксарка унты юшев яма верса, Пякупур ёхан шоппи норам lэщатса. Округ Правительство кущайт ар рупата верlат Арктика мув сыстапты ураhан. Остров Белый хоща ун рупата верса, хоlна каматса пуш щи яhхты мосаl, щита рупитты кашащты хоятат уllат. Lапатнаhк вошан уlам лесоперевалочная база, щаlта хоятатан хайм Нумги курт Надымский районан, Приполярный курт Приуральский районан хоl ханшамат федеральный программая «Ликвидация накопленного экологического ущерба на 20142025 годы». Федеральный бюджет эlты щи вера и миллиард соlкова постаты вер уl. Щишан, ар ям вер тыйс па хоlна верты номас уl. Хоты ун куща ястас, яха нётман, ям номасан уlман муh уlапсаев еllы хатмаl. Клавдия МАКАРОВА доклад атэlт нопсат ханты ясhа толмащсаllы

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

Хопна яhхты lэсятыят Таl тови. Ешавуl мелка иl, хаlтатат этlат. Морты мув эваlт тохlаh воойт ёхатlат. Еhк нопатlа Молам сяарс пеlа. Мосты питаl хопат lуhан яhхты кеша lэсятытыя. Хоп тумпина, хоятата иси мосаl, хопан яhхты ураhан нэпек тайтыя. Хасям lуh ар хоят мосятами, хопан яhхты нэпек ант таймеl ураhан. Сяlта, хой хопан яhхты нэпек тайl, па туhа сира, нэпекан парты сира ант уl. Хопа lэlам хоят спасательный жилет нох lуматты вераl уl. Ар пелак хоят хопа lэlаl, lыl сайlаты хоптан ант lуматаl. Камн пуш вер тыйl: хоп хомта манаl, хоятат йиhка питlат. Хой lыl сайlаты хоптан тайl сит нох питаl, хой ант тайl лёхиlаl. Хоптан lуматтыя муй ун юур мосаl? Lуматlэн – мосаh атом вер эваlт lыlhат хасьlан. МЧСан рупитты хоятат уllат, lув нэман си кеша понман, хота муй, хота хой хопна яhхты нэпек ант ки

тайl мохты катаllа, хопаl нох уlа, сапlа охан понlа. Хопна яhхты нэпек шитты лотат уllат. Сита нэман хоятат утаlтаlайт. Утаlтатэт юпийн, экзамен маlат. Уllат аl инсясты сират, уllат па этаlтаты мосаl хоты наh сэвас катаlты хошlан, хоты мушмаlтам хоят нюлмаl, муй па ур lэраl эватмам хоят ураl катаlтыя, русь ясаhан мет оlаh медицинский нётап вертыя хошты мосаl. Йиhка хоят питаl, йиhк эваlт хоты lувеl нох пайттыя иси хоша. Нох пайтlэн, инщатман ки уl, хотсат симась хоят lыlhаттыя па уйтты мосаl. Кучам хоята, воllы ант рахаl хопан яhхтыя, иси па моlты кута питаl. Хой хопан яhхты нэпек ант тайl, муй па тапаlсаllы, ин мосаl МЧС хося яhхтыя па экзамен матыя, хопан яhхты нэпек шитаптатыя. Lуhан па хун кум шитlа. Хой хопан яhхты катра нэпекат

ёшан тайl – ситlаl пелаттыя мосlат. Хопан яhхты катра нэпекlаl яlап нэпека пелатты ураhан тамась нэпекат мосlат: удостоверение на право управления маломерным судном, подлежащее замене, личную карточку судоводителя, квитанцию об уплате госпошлины, фотографии 3х4 – 2 штуки, медицинскую справку о годности к управлению маломерным судном. Рахми хоятlам, си lоват ям вер вераты, хой хопан яhхты нэпек ант тайl, симась нэпек шитаты. Кашh районна МЧС ГИМС хоятат рупитlат, тохи яhхаты, вер lэрамтаты па хопан яhхты нэпек ёша пайтаптаты. Хуl ёхатты порайн, сел йиhк шанш эlтыя яhхтыя туhа сира lэсятыяты. Госинспектор Михаил ИЛЬИН ханшам потар АЙХОП Павельна ханты ясhа кератса


2 Крым – Россия хонмув пеlа питас №13 (691) Lапат хутмет (суббота), Айкер тыlащ 29-мет хатl 2014-мет таl

стантинов ясаh сиран, 5,5 миллиард гривен мосмаl. Ин па яlпа питты таlан си охаl кат пушан эlатты мосмиттаl. Си такlы ям уlапса хоlся уllа. Тыlась ох питlа Россия хонмув сиран сохаптаты. Пенсий сохаптатыя няlьяh пеlа хут миллиард соlкува мосты питаl. Крым муван яма уlты ураhан, бюджетэl хоlна мосмитаl 55 миллиард соlкувайн нёттыя.

Йис пора верат Крым нэмпи муван йис пора вуш эlты хатанят усат. Лялясты шеhк тармат уlмеl. Мет ёхи хасям кут таlаh сот таllуhкем, lапатхосьяhмет векна Русь мира яма уlтыя кум ант мийlымеl. Сохтапат ляль хатанят акатlат, русят мува манlат lоlмастыя, хоятат веlтыя. Хойтэт патан уllаl, шуукатты па тынытыя. Симась атом вератан русят воllы тура ёхтаптаlайт. Матайl си lоват атом вер эваlт шуукасьтыя. Мет оlаhан Крым хатанят роммаlтыя Василий Голицин канась ики этlыйс, Софья хон имия омасмаl порайн. Дунай ас леп уlам хатанят роммаlсаllы, иса шука паратсаllы. Крым муван уlты хатанят унты ёхаттыя юураl ант тармас. Крым мув lув ават юкан мува уl. Кератман иса йиhкан уйман. Ай сортыи тайl. Си сортаl такан шавиман тайlа. Паl па утаh шиhаш верман. Си шиhшаlан Крым мув яма сайlаlа па туlтмаh мува верlа. Кимет пуш Крым хатанят ураеl ая вертыя фельдмаршаl Миних пичас. Lув ветьяh сёрас арат соlтан актас, Крым мув хатанят иl пайтсаllы, Крым мув хося русят ура нох питас. Си лялян русь пелак эваlт хольмаh сёрас моlтас хоятан парс, кат сёрас соlтан лялян веlсайт, хасям отlаl хой мушан шуукатса, хой па lэllы хаlас. Еша пора хасяс па хатанят па lоlмасман лялясты сонтамасат. Украина муван генерал Лесли па ар хоят веlсат. Ар хоятэl па каlтаман усlаl, тыныты па lэва тайты ураhан. Хатанят иси араl паратса, еllы, Украина хонмув сама, lув манты юурэl ант тармас. Хоlна ар пуш Крым мув хатанят лялясты русь мува яhхсат, ар накlат версат, ун шуук тусат русь мир хоятат. Хуlмет пуш, Екатерина Вторая нэмпи хоннэ омасмаl порайн, Григорий Потёмкин урайн Крым мув Россия хонмув пеlа lуhтасты питас. Хатанят кашасьсат русь мир пиlан яха пиlтасьтыя. Тами сира си Крым мув муhэва шитыlысэв.

Референдум верса Айкер тыlась хутхосьяhмет хатаlан, Крым муван референдум верса. Инсясlа, хой Крым муван уlты хоятат кут эваlт, Россия хонмува lоhты кашасяl. Си сиран нэпек эсаlса. Кашh сот хоят эlты,

Хотсат муh округев Крым мува нётаl туп няl хоят ястамаl, Россия хонмува ант lоhтыя. Айкер тыlась нийlхусмет хатаlан, Крым мув кусяйт, Москва воош кусяйт пиlан договор нэпек lэсятмеl па ёшпосат понмеl. Си договор сиран Крым мув па Севастополь, яlап субъект сиран, Россия хонмув мува питсатан. Еlпи lын Украина пеlа lуhтассатан. Украина кусяята тамась верат нопса ант lэпlат. Ка-

В.Владимиров

ман хорпи атам вератан, Крыман уlты хоятат паlтаптаты питсаllаl: йиhк, мувшув, новитутъюур тынhат тынытыя. 85 процент арат новитутъюур Украина эваlт Крым мув, там еlпина уйlымаl. Сит шеhк ар. Яlпа Крым мув кусяя омтам ху Сергей Аксёнов, новитутъюур шитты вер туhапты питмаl, сора, сора новитут верты яlап картэт каншмаl па новитутъюур верты кеша lэсятты питмаl. Хуцы, маттыки, Александр Ткачев, Краснодарский губернатор ясаh сиран, Крым мув Краснодарский край эваlт новитутъюуран понты питlайт. Украина хонмуван омасты кусяйт ант кашасьlат Крым мув па Севастополь воош Россияя матыя. Lув ястаlат: «Крым сит муh мувев. Муh акайlув, асиlув си мув сайlаман артан парсат. Сишан муh и сантиметар арат мув шукиев ант маlэв. Ат уйтlат си вер эваlт Россия хонмув президентаl пиlан». Айкер тыlась яртхусмет хатаlан, Украина Совет бе-

зопасности па обороны хося lоhам хоятат актыlыйс. Нумассат хоты еllы уlтыя. Си юпийн ястаса, Украина хоятат Россия мува виза сиран туп яhхты питlат. Еlпи, Россия эваlт, муй па Украина эваlт Россияя манты нэмаlты нэпек ант мосас. Украина, Крым мув, ястамаl оккупированный мува lуhаттыя, маттыки Россия ляль юуран Крым мува lоhмаl, ант партам таха эlты. Ин хольмаh пеlа вет сёрас арат хоят, Крым мув эваlт Украина мува касlаптаты питlайт. Lуват Крым муван ант кашасьмеl хасьты па еllы уlты. Дипломатический верат иси куш нох хулаттыя учимеl, туп еша ронапмеl. Крым мув пуhlа питам тахайн, Украина шеhк ар ох уштас, маттыки. Си охат иси ёхlы кератты номас тайlат, Украина муван кусяя омасты мохэт. Хоты си вер еllы тыйl, муh вантlэв. Си кут Крым мув эваlт Украина мува милицайт, пограничникат, (хонмув кимlат шавиты ёх), сяарас кимlат сайlаты ёх манты питсат. Lув сита рупиттыя, яlап лотатан каншlайт. Украина соlтанат, тухаl тахаятат лялясты пичисат. Юухатшак па нох воlысат лялястыя, пошканlаl иса нох усайт.

Крым мув – тынаh вер Ун мув суh Россия хонмув пеlа питас. Крым аватан кат сёрсаhсёрас моlтас хоят уl. Lувиlаl lапатты, lуматтаты, пенсийн сохаптаты, утаlтаты, мушlаl ямаlтаты мосаl. Сит ураhан ар ох мосмитаl. Муй арат ох мосаl lуhатты питса. Алексей Лихачёв, министр экономики lаhкар ху, ясаh сиран, нийlъяh миллион доллар арат ох мосмиттаl, Крым мув бюджета нётты ураhан. Таlаh таllуh яма уlты ураhан, Владимир Кон-

Ямал муван уlты партияйт каман хорпи нётап Крым муван уlты хоятата верты питсат. Игорь Холманский инсясам: «Крым муван тыйм вератан, нефть па газ верат хотсат хойlайт?» – Най lоhты пелакан уlты хоятат, таl порайн муй хошаман хошмаlтыты питlат? Туняlатан кашаh таl муh мувев эlты най lоhты пелак пеlа 113 миллиард купаметра арат мувшув китlув. Ситэв ки китты нох воlыlув, си ёх мувшув хоlся уты питlат? Аlпа муh хосяев па

И.Холманских

ерамlат. Сишан, там веран муh, ун торасан ант верlаюв. Дмитрий Кобылкин иси ястас: «Иськеh таl ёхатаl – иса ныты питlа. Муh мувшув такlэв Европа мув иськийн потlа. Муh мувев мувшув ар тайl. 147 триллион купаметра арат мувшув муh хоlна ант кетамман тайlув. Сит эваlт туп яh процент арат шув туп уйlысув». Владимир Владимиров Крым муван тыйм вератан иси хоями. Lув атом нэпека шумаlтами, Крым мув хоятата яма нёттаl ураhан. Няlхосьяh машинайн 340 тонн арат lэтот китмаl, 1,8 миллион арат ох акатмаl киттыя, яlпа хуlам сот тонн арат па хаlшук акатмаl. Муh округ хоятlув муй кеман верытlат си кеман Крым муван па Севастополян уlты хоятата нётlат. Йис пора ушат эваlт си мув Россия пеlа lуhтасас. Там порайн яlпа ёша, ляль такlы, питмаl юпийн хойн па ёхlы маlа. Ар таха эваlт айкеl актам сиран, Геннадий КЕЛЬЧИН потар ханшас


3 Щаня муван тащ ёх актащисат №13 (691) Lапат хутмет (суббота), Айкер тыlащ 29-мет хатl 2014-мет таl

Айкер тыlащ 15-16-мет хатlатан Щаня муван тащ шавиты ёх емаhхатlа ёхтыlысат. Хуваншак куш щимащ уйтантапсайт верlайт, ищипа оlаh хатаlан ар вер яха ёхатаl. Аlансахат вуlэh хотаh хоятат леккара яhхты верэl уl, катхощьяh щёса па совещание постаман уllа. Щишан, щита верlаl ант етшаlат, ты па хухаlты мосаl. Тухаl хоят, мосаh, моlты потар тайl ястаты, ищи кум шитты мосаl. Собрание юпийн мохты концерт ус, щаlта конкурс «Кочевье Севера». Рущ ясаhан ки, шеhк «плотный график». Совещание вераман оlаhан ясаh уйlыйс яlап директор муниципального сельскохозяйственного предприятия «Мужевское» Владимир Михайлович Фадеев. Хоты lув ястас, Кева манты еlпийн кашаh бригадая бензин 400 литра арат маlа, кожа-сыромять, спутниковый телефонат, аптечкайт, брезент ищи lэщатман уlтэl. Щи мосты пормасат аршак сопасlамат,

икем ус». Па щит хоты щиты щи. Туп совхос ям пора хуван хащас. Ин рынок щиран уllув, хой муйкеман верытаl. И пелак эlты вантман, щит атом антом. Тащ энмаlты вер, ох шитты щир таlаhтэlан муh эlтэв уl. Овс пеlа, тухаl ур ёх рутат совхос тащатан ант рупитымеl.

мосаh, комплектация вертыйн веlщи манты хоятат ханшlтыlат. Щаlта ищи lув ястам щираlан, пуlка lат па саккар щаха вездеходан касlыты юшат хоща ванашак туты вер уlтэl. Щит иса ям, нётапса ныlа. Туп кашаh рупитты хоят, ванты, ёша вуты охаl эlты самаl хошийl. Там порайн тащан рупитты ёх и тыlащ охеl хус няl щёрса ёхаттаl, щит морт арат хоятан совхос вуlэт шавиlат ки. Рупитты пастух аршак уlтыйн тыlащ охеl шимlа йиl. Нэ хоятат охеl ищи орттlа. Щаlта, щаха пенси охеl щиlта lуhатты питlа. Виктор Петрович Рохтымов, зоотехника хув рупитам хоят, щиты ястас: «Пастух уты тыlащ ох шеhк шимаl. Щишан, энамты няврэмат тащ хотан рупитты кашеl антом. Еlпи, совхос пораятан, тащ хотан па вошан рупитты хоятат тыlащ охеl

Интам унты lув щирэlан уllат, тащ тайlат, ох тайlат. Щишан, Щаня муван тащ шавиты вер шоши хоятlаlан туп вермlа, па мув хоята щита яhхты ант артмал. Кимет ясаh уйlыйм хоят – щит Марина Леонидовна Заваруева, Lорвош район управление образования куща нэ. Lув потартас кочевой школа эlты, хоты касlыты хоятат няврэмат яlап щиран утаlтаты. Кимет таl округан щи веран кущайт па школайт рупитlат. Муh районэван кат куртан: Ёханован па Ямкуртан группы кратковременного пребывания lэщатамат. Курт няврэмат щи яhхlат, утаlтыlат. Тащ хотаh хоятат щи куртата ёхтыlытэlан, няврэмlаl тохи тутlыты ищи верытlат. Ай няврэмат яха ёнтlат, утаlтыlат, нэпек вантlат, па няврэмат пиlан lухса йиlат – щиты школа пеlа lэщатыlат. Ямкурт школа щи

Оlhа ёхтам ху

веран тампуш грант ох шитмаl, ветсот щёрс соlкова, щит ищи ун нётап яlап рупатайн. Марина Леонидовна щиты ястас: «Там lуhан тащ хотатан «Сезонная кочевая школа» рупитты питаl. Ащиlаl-антиlаl пиlан касlыты няврэмат товийн аlаh эсаllайт, сусан ищи тыlащ шупкеман ёхи хащиlыlат. Щишан, июль тыlащ сыс тащ хотата утаlтыты хоят яhхаl. Няврэмат пиlан рупитаl, яlап утаlтаты таlа lэщатыты нётlаlы. Мосаh, щимащ школа верман, няврэмат ханты уlапсаеl ант ёрэмиlэl, еllы касlыты номас тайты питlат». Яlап вер, муй атом. Хоты тыйl, щаха ныты питlа. Щаlта совещанийн па айм-китам верат потарсайт, ханшсайт. Туняlат эlты вантман, таl потар антом ус, кущайт ищи мосты верат эlты ястасат. Щи юпийн концерт ус, ям арат арысайт, хорам якат яксайт. «Щаня ёх» народный нэм тайты коллектив арыйс. Lув арытэl 20 таlа тампуш йис, куща нэhа щита Евдокия Александровна Тыликова уl. Муши вош эlты арыты эвиет ёхтыlысат, «Хатl най» группа, куща нэhеl Любовь Гавриловна Витязева. Щи группа тампуш 25 таlаl постас. Lопхари вош эlты «Кунавт нэhат» группа ёхтыlыйс, ищи хуваншак арыты пит-

сат, куща нэhеl Раиса Петровна Конева. Пулhават эlты Валентин Вальгамов ус, арыты самаh ханты няврэмев. Муши вош эlты «Ай Ас ёх» ёхтыlысат. Дина Тарагупта, Леонид па Инна Лонгортовhан арысат. Шеhк ям концерт хоятlув версат, ун пумащипа lувиlаl ястыты мосаl. Концерт юпийн «Кочевье Севера» конкурс па ус. Умащ ханты нэhат, ошаh ханты ёх няврэмlаl пиlан нык этlысат, потар версат, туса верам сахlаl-моlщаhlаl этаlтысlаl. И вер туп нопса ант рахаl. Анти-ащи ханты ясаhан потарlатан, ай няврэмиет па, школа вер хоlна ант уйтты хоятыет, рущ ясаhан потар шупат lэщатмеl. Конкурсан няl семья ус, хоl ай няврэмат рущ ясаhан потарсат. Аl щиты хоты, сцена эlты ханты ясhан хоятат хуlатты щикем умащ. Мосаh, матты хоят еша тахрамтыйс, щит хоща муй ун вер. Ям конкурс, еllы па верыlыты мосаl. Щи конкурсан оlаh местая кат семья питсаhан: Андрей Васильевич па Олеся Николаевна Пугурчинhан, Михаил Ильич па Наталья Михайловна Лонгортовhан. Кат семья па кимет места устан, щит: Эдуард Сергеевич па Ольга Гавриловна Лонгортовhан, Леонид Юрьевич па Алина Юрьевна Талигинhан. Кимет хатl Овкуртан ищи морткем потам ус, турмаl сыстам. Шоши хоятат, мойh хоятат хоl ёхана нык ёхатсат, тащ ёх касапса вантты. Там таl вуlы хоща lаварт ус, щишан касты ухаl шимаl ёхтыlыйс. Щиты па вуlэh ухаlан нох питсатан Леонид Юрьевич Талигин ёх кутан па Наталья Михайловна Лонгортова нэhат кутан. Леонид «Буранан» мойlаса, Овкурт вош кущайн па хоlна бензин бочка вуты нэпекан катlаптаса. Па касапсаятан ищи ям мойlапсайт усат, хой верытас, шитас. Емаh хатl – щит ям вер. Няхман-ёнтман щи уйтантыты мосаl. Тумтака уlаты, яма яhхаты. Па еllы. Клавдия МАКАРОВА ханшам потар па верам хорат


4

№13 (691) Lапат хутмет (суббота), Айкер тыlащ 29-мет хатl 2014-мет таl

Ими Хиlы уl, имеl ими пиlан. Имеl ими ястыйl: «Похие, хот шанша аl яhха, ов елпийн шушилыя». Ими Хиlы нумасыйl: «Амуя имем имийн хот шанша ант эсаllаям?» Ов еlпийн манас, шанша, хот шанш пеlа ирэмас. Еша манас – унт хор каlтам сэма питас. Кащаlаслы, ёlта нюхаllаllы. Хув-ван тусlы, тусlы. Нюрам манас, кал манас, эlты ёхатсаllы. Нёlаl юватсаllы – унт хор ракнас. Унт хор ракнас. Туп унт хораlа тохи щи ёхтас, хорты щи утщисlы, шанш пелакан… акеl ики: – Хиlые, хоты йисан, ма веlты утщийм воем… – Вой муй щи? – ястаl, – мосаl ки, уи! – Муй-муй, хиlые, ликащlан, аl няхиlысам, – ястыйl, – тута щи ун наhк, воеман тохи туlэман, тута хорlэман. Катра йиен-акен порыlыты хар тайсув, щи туlэман, щита хорlэман. – Вантсэм хун, – ястыйl. – Хорэн аlты, – акеl икийн партlа. – Йиен-акен хор аlтам ху, наh аlты, ма хоlща аlтlэм. Акеl икийн хораl lаhкра щи вощкаса. Тохи ёхатсатан. – Я, хиlые, хорэн хоры. – Йиен-акен хор хорты ху, наh хоры. Акеl ики щи щиканща хорсащты lойс. Хораl хорас. – Хиlые, тутэн аlы. – Вантсэм хун, муй щиран аlтыя, наh аlы, йиенакен тут аllыйм ху, – ястыйl. Акеl ики тут аlты щи питщас. Тут аlты хараlан

Ими Хиlы (ханты монщ)

тут карты кеlаl иl луттаllы, хоlт уштаllы. Щи lарыйl, щи вантыйl. Щи кут карты кеlаl хиlыеlан лума сухтыlа. Акеl ики хораl нёхеl эватlысlы, и пелкаl няр нёхия, и пелкаl пута сэварсаllы, моlтсаllы. – Хиlые, йиен-акен анан опсаlан. – Йиен-акен ан охан наh опсаlан. Ин акеl ики анhаlаl омассаllы. Путан моlсаlан. – Там харэманан, хиlые, щимащ вер уllыйl: маты хуеман оlhа питаl, ёхи хащты хуеман ун наhкева иl ярlаllы, – акеl ики ястыйl, Ими Хиlы вантыйl: ун наhк пуhаlан хаlа lовт оllат. Ими Хиlы иса машья, вантаl, хуlатаl. Анlын устан, кат ху lэты щи питсатан, кат шашан омаслатан. Акеl ики шанш тахайншак Ими Хиlы и пул lавемаl – юватаl, и пул эватмаl – вощкаl. Акеl ики щи шаhкащаl, няр нёхи lэl. Ими Хиlы вантlаllы, акеl ики анаlан нёха хоlна уl: – Акем ики, ма етшасам. – Пар сора, хиlые, ма хоlна lэвмем антом. – Ин наhен ярlэм, сора ярlэм. – Муй-муй, путэман хоlна хун хонтсэман, щаха, – акеl ики ястаl. Щиты путан каврас. – Хиlые, путэн хоны. – Йиен-акен пут хонам ху, наh хоны, ма вантсэм хун.

Акеl ики пут хонаl, кат ана икеман хонтсаллы. – Хиlые, анlан уяlан. – Йиен-акен ан уйм ху, наh уяlан, ма вантсэм хун, хоты емаh харан ан уиlыlа. Акеl икийн пут нёхеl кат щира lэты щи омассатан. Ими Хиlы ищиты и пул менэмаl – юватаl, и пул порэмаl – вощкаl. Вантlаllы, акеl ики хоща хоlна ям арат кем хащас: – Акем ики, ма етшасам. – Пар муй сора, ма хоlна етшамем антом. Па муй-муй, хиlые, оlаhан айшак хоят ярlа, ун хоят, хоты, хоlта… Ими Хиlы щи хуlатаl. Акеl икийн, муй торан кеl, муй вошам кеl уйтас, щи ярса. – Я, хиlые, нёхlа. Еша нёхlаl – ант шитаl. – Туhа щира нёхlа, муй там уйм наhкен ат нёхиlыйл. Па нёхlас – па ант шитаl. – Муй-муй, хиlые, туhа щира нёхlа, манэм нях ясаh щаха манаl. Муh ай порайн нёхlытэван, наhк вощийl. Хуlмет нёхlас – кеlат хоlт тохнопсат. – Акем ики, па наh lойlыlан ки щи, – Ими Хиlы ястыйl, – ма верэм етшас. Акеl ики, артаlаман, хонаh патаl эlты щи ёвартсаllы, муйкем кеlшуп уйтас, хонаh паты эlты карты кеlан лоп томантсаllы, тут карты кеlаlан. – Я, акем ики, нёхlа. Акеl ики нёхlас, хотащ lаварт хорпи, ант шитаl.

– И пуш па нёхlа. Ин уйм наhк, турма хойм ун наhк еша-а вощиlыйl, нёхиlыйl. – Муй-муй, акем ики, туhа щира нёхlа. Щаlта хоты ликащман щи нёхlас. Ин уйм наhк ики, lойм тахаяlан, вощийl, lэрат тэlан хащ хопиlаl. Ими Хиlы тохишак хатас: – Я, щи, акем ики, уlмен хуват апарlысан, – ястыйl, – lоя, охен там наhк похалан lор халэва ас халэва ат вотlа. Акеl ики щи ешащаl, lув вантман щи ешащаl. Ими Хиlы нёхиlаl актас, ин ёвlам отlаl, хохна (моlщаh пона) понапсаllы, ёхи манас: «Хаща, ипуша lоя». Ёхи ёхатмаlан имеl ими оlмаl. – Имем ими, ма ёхатсам. – Пар хув, похие, яhхсан? – Хот шанш пеlа яhхсам, унт хор веlсам, акем икийн порыlыты тутlысайм, усэм па lувеl иl ярсэм. – Тё-тё, – ястаl, – наh па хоты йисан, акен ики иl хоlты ярсэн?! Йиен-акен щи питыlымеl тахайн, нох lойты и порх антом, урайн наh утща хащсан. Мана, мана, акен ики хоlт эсlы. – Аттыя щи хун манlам, хаlэват манlам, эсаllэм. Ямас lэс па щитаlан иl оlас. (еllы па уl) Макар Иванович ЛОНГОРТОВ потартам монщ Клавдия МАКАРОВА нэпека lэщатсаllы

• Хfрат потарlат

Мосты пормасат

Газета

«LУХ АВТ» Адрес редакции: 629008, ЯНАО, г.Салехард, ул. Подшибякина, 17 (34922) 4-68-03, 4-68-63 Е- mail: luhavt@yandex. ru

Учредитель (соучредитель) Департамент внутренней политики Ямало-Ненецкого автономного округа (ЯНАО, г.Салехард, пр-кт Молодёжи, д. 9) Газета зарегистрирована Управлением федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Тюменской области, ХМАО-Югре и ЯНАО 19 апреля 2012 года Регистрационный ПИ № ТУ72-00558

Тираж 1202 Заказ 0125 Подписные индексы: на год - 29925, на полугодие - 84611

Газета вышла в свет 29 марта 2014г. Подписано в печать 27 марта 2014г. по графику: 17.00 фактически: 17.00 Газета выходит по субботам Цена годовой подписки 96 руб., в розницу не распространяется

Издатель Департамент внутренней политики ЯНАО (629008, Тюменская область, ЯНАО, г.Салехард, пр-кт Молодёжи, д. 9) Отпечатано в типографии ГУ «Северное издательство» (629008, г.Салехард ул. Ямальская, 14)

Главный редактор Кельчин Г.П.


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.