44 лух авт

Page 1

ЙИСАТ УLА, АРТНАТ УLА, ХАНТЫ МИРЭВ НУПТАH ЯСАH! Яlаптаl тыlащ хутмет хатl 2001-мет таl вуш эваlт этты питас

Российская Федерация Ямало-Ненецкий автономный округ Газета №44 (774) Lапат хутмет (суббота), Айтахайтпотты тыlащ (октябрь) 31-мет хатl 2015-мет таl

Уважаемые земляки! От всей души поздравляю вас с Днём народного единства! Великое достояние России – это неразрывная связь времён и событий, преемственность поколений. Единство нашего многонационального народа, его патриотизм и созидательный труд, сила духа и мудрость являются крепкой духовной основой Отечества, залогом успешного строительства сильной страны, укрепления её богатейшего потенциала. Ямальцы всегда верили в себя и в свои силы, в светлое будущее Арктического региона, ратными и трудовыми подвигами преумножали славу российского государства. Для нас и сегодня – согласие, единение, сотрудничество, стабильный межнациональный мир – главные приоритеты общего созидания и динамичного развития Ямала, укрепления могущества нашей Родины. Искренне желаю вам крепкого здоровья, счастья и благополучия в семьях, мира и согласия, удачи и неизменных успехов в добрых делах во имя процветания ямальской земли и Отчизны. С праздником, ямальцы!

Губернатор Ямало-Ненецкого автономного округа Д.Н. Кобылкин ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

Дорогие ямальцы! От всей души поздравляю вас с Днём народного единства! Единство, мир и согласие – особо значимые понятия для многонациональной России. Именно в них – основа экономического и социального благополучия родной земли! Искренне горжусь, что Ямал был и остаётся одним из самых успешных и стабильно развивающихся субъектов Российской Федерации. И всё это благодаря нашей сплочённости, огромному трудолюбию талантливых людей и высококвалифицированных специалистов, искренне стремящихся внести свой личный вклад в процветание Родины. Мы едины в сохранении нашей богатой истории, уникальной культуры, укреплении и развитии экономического потенциала округа, в повышении благосостояния его жителей! Испытывая гордость за великие победы героических предшественников, мы с уверенностью смотрим в будущее, строим новые планы, растим детей, добросовестно трудимся. Вместе нам по силам преодолеть любые трудности. Счастья вам, мира, благополучия, новых успехов!

Председатель Законодательного Собрания Ямало-Ненецкого автономного округа С.М. Ямкин

Хоты Lопхары интернатан няврэмат уllат Там йисан, кашаh таl эlты артаlаман, ашкуlа-интернататан няврэм шимаlшака йиl. Хонна муh интернатан уlмев порайн сот ветьяh няврэм уllыйс. Няврэмат пиlан ихощьяh хоят туп рупитас: кат воспитатель, ат шавиты нэhhан, интернат куща, кат нэ lэтот каварсаhан, йи нэ сох пусас, йи нэ сох мийlыйс, йи нэ lэтот мийlыйс, йи ху юх сэврас па йиhк тутlыйс. Хусlэм таl сайна интернат няврэмат семья иты уlты питсат. Йи щимащ интернат уlапса эlты инщассэм Татьяна Кирилловна Тоярова – lув Lопхары интернатан воспитателя рупитаl. – Каман няврэм тамхатl интернатан уl? Каман семьяя ортман уllат? – Тамхатl муh интернатэван хуlамхощьяh няврэм уl. Хоl йи семьяя акатман уllат. Кашаh таl няврэм шимаlшака йиl. Ванты Саhхамкуртан, Касам-Нёlан па Lаhкивошан ин шимаl хоят уl. Энамты няврэмат хоl вошата па ун куртата манlат. Щишан няврэм сэма паятты хоят антом. Щита туп таllаl ара ювам хоятат хащман уllат. – Каман хоят интернат няврэмат пиlан рупитаl? – Аратаlан интернатан нийlхус хоят рупитаl: няl воспитатель, ат шавиты нэhhан, lэтот каварты нэhhан, сох пусты па сыстам сох мийlыты нэ, хотхар лёхитты нэ па няl охранник. – Каман классан утаlтыты няврэмат уllат? – Кат хоятан уllат кимет, хутмет, яртьяhмет, яhмет классан утаlтыты няврэмат. Йи хоятан – хуlмет, няlмет, ветмет, нийlмет па ихощьяhмет классан утаlтыты няврэмат. Тата уlты няврэмат ямас вантман тайlайт: верты урокlаl вантlаllув, хатаl вет пуш lапатlаllув, сохlаlпормасlаl туhа щира тайты утаlтаllув, емаhхатlат порайн арыlув-якlув, ёшна

Дмитрий Литва лыпатlаl йиhкан шошамlаllы

верам пормасат вантопсаятан альlув. Эвет арпелак сак каратlат, сохаман сэваh вайт сэвlат. Похат юх эlты турамсот пормасат нёхарlат. Щи тумпийн lув уlты хотlаlан хотхар лёхитlат, lэтот каварты ураhан картопка няхасlат, ан лёхитlат. Уншак няврэмат айшаката урокат верты ищи нётlат. Муh ханты уlапсаев няврэмlува альlув, lув пиllаlн тамащ емаhхатlат версув: «Ханты поры», «Ворhа хатl», аhкет емаhхатlа постыйм «Тюпан аhкие». Lув самаhа тамащ емаhхатlата ханты сохат lуматlат, ханты арат арыlат, якlат. Ин Ас потты тыlащан «Финноугорские встречи» ашкуlа хотан манlат, муh щий ищи lэщатыlув. Тамиты Lопхары интернат няврэмат уllат. Хоты па куртаh интернатат уllат – щит эlты еllы газетаятан ханшlув. Аллина ЯКОВЛЕВА ханшам потар Татьяна ТОЯРОВА китам хорhан

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

Газетая ханшlтыяты! Кат тыlащ хащас яlап таl эlты «LУХ АВТ» газета ёхи ёхатты ураhан. Газетая ханшlтыты нын верытlаты почтайн, таlшупа ханшlтыты рахаl 84611 индекс хуват – 48 соlкува, таlаh таlа ханшlтыты рахаl 29925 индекс хуват – 96 соlкува. Щаlта «LУХ АВТ» газетая нын верытlаты Интернет хуват ханшlтытыя северноеиздательство.рф сайт хоща. Мет оlаh лопасан этаl «Подписчикам». «Жмите» кнопка нёраттан юпийн этаl газета пирыты лотые. «LУХ АВТ» хоща нёртапlаllан па далее. Щи тумпийн рахаl редакцияйн ханшlтыты: Пулhавт вош, Подшибякина вошхулы, 17 хот. Ханшlтыяты, ёхтыlыяты, потарlан тувиlыяты! Еllы яха понасман ханты ясhев еllы туlэв, ханты монщев монщlэв!

Ирина Лобанова урокlаl утаlтаl


2

№44 (774) Lапат хутмет (суббота), Айтахайтпотты тыlащ 31-мет хатl 2015-мет таl

«Тэнар»-щит ма рупатаем Там йисан ар щиран рупитты рахаl. Хой ох шитты номас тайl, ИП пуншаl. Государства эlты нётапса уl, хащам таlатн грант ох ищи мийlыlа. Хоты энамты хоятат рупата лот lув lэщатlат, щит эlты Анжела Олеговна Вальгамова пиlан потарlаман. – Анжела, наh тампуш грант шитсан. Бизнес-проект lэщатты ураhан муй верты мосаl? Хойн нётсайн? – Нын газетаянан конкурс эlты объявление lуhатсам. Департамент КМНС конкурс верас. Ма антеман нётсайм, антем пиlан яhхсаман па гранта заявление ханшсаман. – Муй пормасат этаlтысан? – Ма щита этаlтысам нуй эlты па сак эlты верам пормасат: нуй сахат, ернасат, ханты охшамат, нуй па сак эlты верам тутщаhат, аканят, онтпиет. – Щи нэпекат lэщатты ар пора хащаl?

– Анта, анта шеhк хув. Тыlащкем lавlассам, щаlта телефон хуват айкеlан версаям, катсот щёрс арат грантан масайм. – Щи охlан сахат отчёт верты па мосаl? – Отчёт мосаl. Пормас lутты чекат щи понlыlам. Нуй, сак, ёнтасты машинка lутсам.

А.О.Вальгамова

– Наh ин ИП щиран рупитlан? – 2015-мет таl апрель тыlащ эlты ИП пуншсам, нэмаl «Тэнар», рущ ясаhан «Ожерелье Урала».

– Еllы хоты рупитты питlан? – Ёнтасты, верантты питlам, щаlта емаhхатlатан, фестивалятан пормасlам тыныты питlам. «Сокровища Севера» фестиваля яhхсам, щита ант тынассам, пормасlам аl этаlтысlам: нуй сахат, сак эlты картам тутщаhат. – Анжела, верантты хойн утаlтысайн? – Ай тэlан, хут-lапат таl эlты антеман ёнтасты утаlтысайм. Ма антем Антонина Егоровна Сязи тащ хотан энмас, антеl-ащеl пиlан касlыйс. Lув манэм этаlтасlы, хоты сак каратlа, нуй эlты ханшет эвтас, ма па ёнтсаllам. Оlаh саклопсэм катхощьяh таl lоватан каратсэм, 9-мет классан ай нуй сахие ёнтсам, ернасат. – Вуlы сох эlты моlты ёнтlан? – Буркайт ёнтlам. – Вуlы сох lостаты-татаlты хошты мосаl, щит верты наh хойн утаlтысайн? – Антеман этаlтысайм. Татlасты хошlам. – Татlасты вер эlты газет lуhатты хоятlува потарlан?

– Потартlам. Сосам кепаl оlаhан lостыты мосаl, такан ёварты па хуlам-няl щёса хайты. Щаlта ятлапщайн ётаlты па ёшан юваlты. – И бурка парая муй арат кепаl мосаl? – Хуlам кепаl тэl. – Сак эlты муй хорамат верlан? – Ин ма нуй сах тэl сак лопсат каратlам. – Щит ун рупата, аl хувшак верlэн?

– Кат-хуlам тыlащ и сах арат каратlам. Тухаl ишан сакаl ант тармаl па каншты мосаl, lаваlты, хун lапкайн этаl. – Ешавуl округ юбилей постаты питlа. Щи емаhхатlа наh моlты выставка lэщатlан? – Lэщатlам. – Ям щи. Хоятат уйтты питlэl, там муван энамты хоятат уllат, ханты уlапса верат еllы туllаl, туса верантты щират ант ёрэмиllаl. Наh ин там порайн Пулhават вошан уllан. Ханты сох, ханты вай аl тайlан? – Тайlам. Сах, нуй сах, вайт. Ханшет ма ёнтсаlам, антеман нётсайм, утаlтысайм. – Анжела, хота наh энапсан, хота утаlтысан? – Ма Катравош школа етшаптасам, щаlта Пулhаватан еllы утаlтысам. КПУ училищайн художник-мастера декоративно-прикладного искусства утаlтысам, ГПТУ училищайн делопроизводителя етшаптасам, кассира утаlтысам, воспитателя ищи етшаптасам. Щишан, хуlам диплом тайlам, туп верантты вер ма самема мет рахаl. Клавдия МАКАРОВА ханшам потар па верам хорат


3

№44 (774) Lапат хутмет (суббота), Айтахайтпотты тыlащ 31-мет хатl 2015-мет таl

Щущие

№10 (55)

Уlты мувев айтэlан уятlэв Кашh хоята lув мир ёхlаl щиратпищат уятты мосаl. Кашh хоят, lув уlты муваl ураhан, самl хошиты верl уl. Ма Пулhаватан «Брусничка» садикан няврэм шавиты нэhа рупитlам. Шавиты па щи пуляh утаlтыты няврэмlам хуlам-няl таl lоватат. Няврэмата айтэlан lув энмам вошаl,

Ольга Молодькова шавиты няврэмlаl пиlан

муваl эlты потарты мосаl. Мет оlаhан няврэм хотаl, семьяйl уятты вераl уl. Щаlта энмам вошаl, округаl па хон муваl. Щит ураhан муh няврэмlув утаlтаllув: – семьяйl, хотаl, садикаl, вошхулэl, уlты вошаl мосман тайты; – муван энамты кашаh юхие, торан шукие, воиет иса шавиман тайты; – моlты верат иса туhа щира верты; – хон мувев щират-пищат нумты; – хон мувев вошат уятты; – хон мувев атэlт символат уятты, щит герб, флаг па гимн; – па мир ёх хоятат пеlа ям номасан уlты. Щи верат няврэмата утаlтыман, ёнтман, моlты ёшан верман муh этаlтаllув. Щи порайн няврэмат хоlна па хоятат, lув lоват няврэмlаl пиlан ёнтты, потарты утаlтыlат. Оlты еlпиян няврэмат ураhан монщат монщlув. Кашh мир ёх lув йис монщат тайlат. Щи монщlаl опращ-

Похат ёнтlат

lаlан моlты порайн монщсаят, ин энамты няврэмlува ищи монщlаllув, иса ат нумlайт. Монщат хуват няврэмат, йис порайн уlам опращlаl эlты, моlты уятты питlат. (хащам хорат няlмет лопса потсаllув) Ольга МОЛОДЬКОВА ханшам потар, Валентина РОХТЫМОВА толмащсаllы па хоран версаllы

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

Сканворд

Там сканвордан ясhат ханятман уllайт. Щи ясhат оlаh буквайlаl А. Нётапса ясhат па хорат хуват щи ясhат уйтаlн па сканворда ханшаlн.

1. Lуматты сохат па пормасат шавиты хот. 2

5

4. Хоятан шай инщман тайты пормас.

3. Хуl.

6. Оlты пора. 7. Семьяйн айшак няврэм.

8. Хуlат уlты йиhкаh хуры.

9. Хот шавиты вой, хоят lухас. 10. Ан ов лоп понты от.

Валентина РОХТЫМОВА lэщатам сканворд па верам хорат


4

№44 (774) Lапат хутмет (суббота), Айтахайтпотты тыlащ 31-мет хатl 2015-мет таl

Тэван хатl. Сикемна Ас кутапна амуй си сёшатас. Сит сух ики, шивем наhкаh пухар иты, нох ховемас. Хувlамаlна эllам хумпат, матты вот похал эlты сёшиман няхармасат. Хуп шикет, путара хойман, ханты ёх хопат нык лёхемасlаl. – Ха-ха, – ишкащман, сух няхаlтас. – Ма Асна мет юраh. Ма итпаh lахарlам мет такат. Хоят ёш шоппи раськаlам. Павартшуп шоппи васьмаlам. Хантэт хоп ликмаl ки, карты охемна селма паратlэм. Хой, мосаh, муван ма эlтэм юраhшак от ликмаl?

Мув шитама йис. Унт lыпина уlты воят, си сый хуlман, тарыман ханемасат, lыl шувlаl ертсаlаl. – Ха-ха, – ма ситы си уятсэм. Ма мет юраh. Сух ики номасна ёхатса, ипуш па пушеlна йиhк хирэматы. Lув утсийс яlпа эllаты хумпатна путар рэп юхата ханемам воят нык лёхематы. – Маlаhна уlты lапат Вес уhlа тэвlаптаllам lывиlаl, – нумасас сух. Сикемна рэп lоhаl эlты ай хуlые туптуп няhкшемас: – Ма наh эlтэн юраhшак. – Сит хой ахота ня-

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

Сух

hашаl? Ант си ныlаян. Сух ики охаl утlышак кератсаlы. – Ма-ма, ай хуlые, наh эlтэн юраhшак. Сух ликасяс. Номасна ёхатса, си отшам хуlые аlамты, хумпатна нык лёхематы па lапат мув кимlата туты. Сух ики юраl акатсаlы па сёмаh пушеlн Ас йиhк хиремасlы, па маl лот пеlа нёхlас. Ситы си йиhк катна васьман манаl. Ешауl си хуlмасlы – кена ювмаl сясяс. Аhкартас: интапаh lахарlаl lув эlтэl лакнапмеl па хишаh, восьлахаh маlаh патыя шуйlамеl. Пушеlна йиhк рувемаl – еlпи уlам юр антом. Сухен яlпа нох хувlас. Туп ай павартшуп кема ювмаl. Ликасьман, еlэма ювман, па иl нёхlас. Сикемна ахоlта си ёврамтас. Ханты ёх верам хоlпа хояс. Сикуш ешасяl – хоlна таканшак ёварlас. Сух еl хоllантас. Па си кутна рэп lоhаl эlты ай хуlые ясhат ёхтыlыlат: – Нэмоlты порана тайты юрэнна аl ишканся.

Lаяlты хоша

Яйhан-опеhhан уlсаhан, сиськурэк па сиськурэк нэ. Сиськурэк унт пеlа нёхамтас па сиськи рых lэты питас. Опеl lув пеlаяl потартаl: «Яй, аl lэва. Lайlаса, хун сиськи рых пошаl». Яйl ант хуlантас, lэс па lэс. Ураян ёхи ёхтас. – Ой! – сиськурэк уваl. – Каши, опии, каши. Опеlна йиhкна инсяlтаса, горчицана потса – па lув яма йис. Сиськурэк тумтака йис па рэп пеlа манас. Нёхамтыяс, наварlыяс, шаhкапса па овты соям пеlа йиhк инсьты нёхамтас. Опеl lув пеlайl уваl: – Яй, аl инся, lайlаса еша, ат ёлхапlан.

Сиськурэк ант хуlантас, потам йиhк инсяс – па потса. Ураян опеlа ёхи ёхтаптаса. Леккар вохты нёхамтас. Леккар сиськурэка восьрэм портун ханшас. Сиськурэк хув кашаh ус, туп таl пеlа тумтака йис. Сиськурэк соям пеlа вантаl – соям еhка таlам. Сиськурэк конькина хатмиты номасна ёхатса, туп опеl lув пеlайl потартаl: – Кой, яй, lайlаса! Соям ямашак ат потlа. Еhк хоlна ухаl – йиhка lоhlан. Сиськурэк ант хуlантас. Еhк хуват хатмас. Еhк шукаlас, па сиськурэк йиhка рохнямтас.

«Сорни тутые» нэпек эlты понам монщhан, Валентина РОХТЫМОВА ханшам хорhан

•Хорат потарlат

Патриотат энмаllув Пулhаватан «Брусничка» садикан средний группа №2 «Василёк» хоща Ольга Ивановна Молодькова па Маргарита Петровна Батютенко рупитlатан. Lын щита, няврэмат ураhан, патриотический уголок версатан. Группаеlан муh мувев атэlт символат норма понман. Щи норамн уlты пормасат хорат ты потсаllув. Валентина РОХТЫМОВА верам хорат

Газета

«LУХ АВТ» Адрес редакции: 629008, ЯНАО, г.Салехард, ул. Подшибякина, 17 (34922) 4-68-03, 4-68-63 Е- mail: luhavt@yandex. ru

Учредитель (соучредитель) Департамент внутренней политики Ямало-Ненецкого автономного округа (ЯНАО, г.Салехард, пр-кт Молодёжи, д. 9) Газета зарегистрирована Управлением федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Тюменской области, ХМАО-Югре и ЯНАО 19 апреля 2012 года Регистрационный ПИ № ТУ72-00558

Тираж 700 Заказ 0844 Подписные индексы: на год - 29925, на полугодие - 84611

Газета вышла в свет 31 октября 2015г. Подписано в печать 29 октября 2015г. по графику: 16.00 фактически: 12.00 Газета выходит по субботам Цена годовой подписки 96 руб., в розницу не распространяется

Издатель Департамент внутренней политики ЯНАО (629008, Тюменская область, ЯНАО, г.Салехард, пр-кт Молодёжи, д. 9) Отпечатано в типографии ГУ «Северное издательство» (629008, г.Салехард ул. Ямальская, 14)

Главный редактор Г.П. Кельчин


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.