2005 - 2015г.г.
№ 51 (4648) 2013 поS декабрь ирыS 21 яля СУББОТА
*СиDив яляхана
AэрмS терD сянакубцD Хэвы сиDив яляхана Государственной Думахана aэрмS терхаdна таранаd сёбарd сянакубцD нямна законмS няdмаць. ЯмалхаднаD aэда депутатваD Григорий Петрович Ледков таремS лахана: - AэрмS терD сёбарd сянакубцD Aэрм яхана, Сибирьхана, Дальний Востокхана иленаD aэрмS терхаdна илаs саирd. Тикынаd лэтрабdнанаd, илаaгыd ненэциенаD хартоs иламдоS сававна теневаaгудоS. Теда школахаdна aаниS aобD физкультура урок aадимда. ТикадоS aэрмS терD сёбарd сянакубцD нямна aэaгу. ЗаконмS няммахадандоS сёбарd сянакубцD минрева еDэмня лаха есямS aадимдембаaгуD. ТаремS юнетаd сёбарd ненэциеd поaгана aэрмS терD ненэцяD сяхариs aадибелаaгудd.
ВыставканS хамекуD ОкругнаD ервD «Зелёная неделямS» нюбета сиDив юD хасаваюдимдей выставканS хамекуD. ТикадоS лимбяs ирыхана Германияхана Берлин маркна aэсеты. Таняs хартоs вадабада aавыдота aаврадоS хуркариD параaода яхат тэврамбиD. ТюкуS поs лимбяs ирыs юD сибимдей яляхана маDлёдаD. Aахакуд таняна манэDлабтамбавандидоS aарка пэвдей ирыs пудана яляхана СиDив Харв маркад еся ханхана aэдараaгудоS. ТюкуS поS выставкахана округваD едэй aамгэD манэDлабтамбаaгу. «Ныда Ресурс» предприятийхана мараaгахад, емзьдейхад, лынзермяхад сертабада варенье ядэлаaгуD. Тикы хавна «Пур-рыба», «Салехардский комбинат» халэD, «Ямальские олени» предприятия aамзиD, банкыD мюs мэвы aамзиD манэDлабтамбаaгуD.
Екатеринбургхана маDлыць Хэвы сиDив яляхана Екатеринбургхана хабиD округхана, Ямалхананаd, Тюменской, Свердловской областьхана aэрмS терD ханзерD таднерняS илевамS тасламбиць. Теда Уральской федеральной округхана сиDив юрD ёнарD aэрмS терD илеD. Таня aэрмS терD депатарментнаD ерв Инна Сотруева, «Ямал - нюD наD я!» ассоциация aудандана Эдман Неркаги aэдалёрaаханзь. Инна Васильевна таремS мась: - Уральской федеральной округхана иле aэрмS терD тоенана серодоS aобтолас. Aобкана тасламба тара. Ненэйвана ненэциенаD паспортханатоs ханяна илевадоS вэнзерка пады. ВыS терD малS хардахана иленаaэ падыбидоS. Aадьбята тикы серS тяхасовна тасла тара. Тикы хавна ненэциенаD aэрмS терD тэнзанS нятвадоS паспортханатоs нидоS падыбюd. Теда таремS ереберaа, aодьs aэрмS терD иламs нёданаD, aамгэри тэнз aэя нядми няdмарпа пирdaаd. Тедаs нибdнаd таслаd, тад нерняs саць тоенана серdaэ ханда. «Ямал - нюDнаD я!» ассоциация ерв Эдман Неркаги «От истока к устью» проектмS ханзерD минревамдоS вадеDaась. Тикы проектамдоs Уральской федеральной округхана иленаD aэрмS терD aобdняs aэва еDэмня сертавэдоS. ПроектамдоS пявандоS мальaгана нерде Ямал нямна aэдалёрaаць. ТыD пэртяD aэсыхыd, халядана ненэциеd таaоцяaгD тэворaаць. НядандоS aамгэ тасла яdамнидоS тидпойd намдыдонзь. М.Ярs падвыd
Хэвы си”ив яляхана «Ямал - ню”на” я!» ассоциация сидя юD няхаромдэй съездамда мэDaась. Тикы няюS районхаdна, маркаdна aэдаd отделенийD aэвахана мэнидоs товыць. Делегатd мандалавамдоS Координационной СоветхадандоS пядонзь. Нердена вадамS округнаD ерв марцьхэaэ тарана Наталья Фиголь мэdaадась. Пыда aэрмS терaэ енаD сертабада сава aамгэD вадеDaась. Aамгэ тоDолха программынаD танявамS, нядмиD aадимдембвамдоS хэтась. Пуна ненэцяD няданда хуркариD тарана сероD хонрамба пяць. Aарка няваD Розалия Ильина маdнисявs, сяниS поS ямбанS «Ямал - нюD наD я!» АссоциацияS терD тэравы ненэциетоs aобтs маdлюрпD, сяхартs тамбир ерв ни турцетуD. СиднаD хэрабтамбасетыD. Тикы хавна округхана aэрмS терхана тарана тохолкова, лекарd сероD минренаD, тамна aаниS департаментхана марцьхэдатоs aэрмS терD манзарабтоs тара. Тикарихина aамгэ нянанаd таравамS, aамгэнS харвававаD пуномда. Тикы няндоS пуд aаниD ервD лаханаць. ЗаксобраниянаD депутат Александр Евай, aэвахы АссоциацияхаднаD Валерий Елескин вади хэтaаханзь. Тикы пуд aэрмS терD департаментхана манзарана Олег Сюгней вадамS ханась. Пыда маdнисявs, тюку илаaгана, луцаd хуркариD тарана мутры мэпd, хусувэй aамгэхад теневаaгун. Илs тикахад нензеломда. Aадьбянаd aэрмS терaэ департаментхананаD харdнаd сайтдаваD сертаваць. Таняна хуркари aамгэмs тола пиртадаD. Енаd aадимыD законD,
Э.Неркаги
Н.Фиголь
Съездм’ мэDaаць табекоD таняд хоaгудаD. «Ямал - нюDнаD я!» ассоциацияs aамгэ сероD минревада таняна пады. Тикы хавна газетынаD aамгэ нямна паднавамдоS aаниS порталхананаd толаaгураD. «Селькупы» организация aэвана мэна Алексей Ириков едэй сертавы организациядоS aамгэ сава сероD минревамда вадепата тарась. Пыда «Ямал нюDнаD я!» ассоциацияs Устав вэва aэвамS вадеDлась. ДелегатD пуняS вахалъядаць. МаdнисямS, маняD aамгэмs пэрмамд намдванS харваваD. Вадита харахана маdнисявs, ассоциациянаD Уставs саирмана пыдоS нянанаD манзара нидоS пирасd. Пуна тасу хаби няда Яков АнО.Сюгней, няби И.Неркаги
дреев вахалъяць. Маdнисявs, Салехардахана самбляaг юD тасу хабимS ханяд ховакэдаd? Томской областьхана иленаD тасу хабиD хонрамбваниs мальaгана, округхаdнанаD «Селькупы» организация танявахад ехэравыць. Aамгэ еdэмня сертавы? Нянаd aамгэмs пэрмамда вадець яdман! Тэри таремaгавs нюбенаd нерняs пэрманаd еDэмня сянри организация серта пирdaаваD. Тикы организация aамгэ таромS ненэциенаD едs хаdавраaгу? Яков Константинович тасу хаби няханда вадида минdaаць. Тасу хабиD организация aамгэмS пэрмамдоS таминдоS нидонзь намдd. (Пеляда 2 стр. толараd)
2
2013 ПО, ДЕКАБРЬ ИРЫS 21 ЯЛЯ
Съездм’ мэDaаць (Нерденада 1 стр. толараd)
Пуданда «Ямалтурхана» манзарана хаби няваD Герман Сандрин лаханавандась. Пыда серода тасламба выdмна aэдалёрaа.Еdэйданда ассоциациянаD президент Эдман Неркаги вадида тэврэйдась. Маdнисявs, Герман Романович тикы манзаяхаданда хэванS харва. ЕрводоS выS иламS нись хамедамбюd, вырадоS саdaа. ТаремS пыда «Ямал - нюDнаD я!» ассоциацияхад пере лакриs туртаD мядондиD едs организациядамда сертаванS харва. Теда Салехард хэвхана мале сян мяDмаD таняD. Тикы нинаD aаниS таняна манзара пиртадоS. МирдаaгуртаD aэрмS терD aаниS манзаядадоS aадимда. ХалэD, aамзиD нядандоS тэмда пиртаd.
Я.Андреев Я.Андреев
Делегатd
Тарця иaудмS ненэцяD савуdaадонзь. ТаремS сертавандоS еDэмня тамна тяхасовна Герман Романович тоdмахад таслаaгудоS. AаниS похона « Ямал нюDнаD я!» ассоциация сидя юD самбляaг поданда ханда. Тикы няюS поS ямбанS районхаdна, маркаdна хуркариD хэбидя ялэD, тарана сероD минреaгуD. Яляs вэкна съездамдоD мэdaаць. Сидя юD няхарD делегатдоS aэвысь. Нердена вадамS тэраaгова комиссияхана манзарана Андрей Хозяинов мэdaадась. Пыда тэраaгова законахана aамгэ яaгамамS вадеdaась. ЯнаD тиaгывна тэраaгова вэба ирыs няби сибимдей яляхана мэdлаваць. Aани похона вэба ирыs юD тетимдей яляхана aэaгу. ТаремS сертаdмахадандоS, aэсы ервD тэрабабdнатоs, вымна мюсертаD ненэциенаD тэраaгованзь ниd тэворd. Таёльцьaгана aадьда яS нимня хардахаD тэворць нидоs пирасd. Государственной Думаs депутатD тэраaгова нямна едэй законмS няdмарпавандоS мальaгана aэрм я няд aэда депутатD пуняs aэвыd. ЗаксобраниянаD депутат Александр Евай маdнисявs, теда Государственной ДуманS тэравы депутатd поaгана aэрмS тер депутат яaгу.
Ямалрихид сидя ненэй ненэць депутатхаюнаd манзараaахаS. ОкругхананаD тэраaговаs пуд тет депутатваD ёдоS ёпбатоs ни тараd. Теда яхатаD тэвdмахадандаd, aахакуд тарця ненэцяндамдаd тасламба пядаd. Aахакуд помнандаd тарця ненэцялаd ханярина aадиберпата. НенэцяD мале теневаaгудоs. Тэраaгова сероD вадесоDмахадандоS, ассоциацияндоS Уставмs тасламба пяць. Понs тасалкурaаць. Тад нерняS маркаdна aэдаd отделенийD представительствоaэ нюмдеaгудоS. Районхаdна aэдаd филиалaэ хандаd. Aарка окружной ассоциацияваD - «Региональнойaэ» вадеdлаaгуваD. Ямальской районхана «Ямал нюDнаD я!» ассоциациянаD филиалмS сертавнзь мэd. Хартоs «ЯмалмS» нюбета организациядоs таремs aодd таня. Ямальской районхад нядмадамдо пюнаD саць aокаd. ПыдоS малS «Ямал нюDнаD я!» ассоциациянS миaаD. Пуда правленияхана мэнаD ненэцяндамдоS тэраць. Сидя ненэцяндоS хэсь, тикы няхаютоs еdэйaэ Иван Неркаги, Герман СандринмS тэраць. Тарця сероD Координационной Советхана, сидя юD няхаромдэй cъездхана тасламбиць. М.Яройs падвы
НЯРЪЯНА AЭРМ
Мяd параcь Aариd тандаяs Салехардахана ненэциеD иле мяd парась. Пэвсюмя няна нумS няюs aарка якэ вэaгалэяць. Тад хахая манэць сидя яaорэй aэда харад паранавы. Мале тумS хабтабадаaэ манзаранаD хабтаба пявэдоS. Хуркари машиныдоS тэвравыD. ЛекарD товыD. МЧСхана манзаранаD aани товыD. Вабтпада идS aылад ту aоб мэсь aадибермы. ТодоS яхат икня вабтпавэдоS. Aамгэхэрт нивы aадюD. ПонS хабтабавэдоS. Париденя ятаDмари хаёвы. Мяd илева тоDолхаaэ нивы ханьD. СырмыD ненэцяD таремS маць: -МятоS aылняaы яaорэхэд парана пэяць. Aарка ненэцьs мякна яaговы. Сидя aацекэхэS мяд нябимдей яaорэхана мэвэхэS. ТасиS хэсь яDамвэдиS. СидерS сихид тёренавэхэS. Пуна
нисяндиS мундS намдвэхэS, сидерS сихид нисяндиs aудиD ниS санавэхэS. ТумS хабтабадаaэ манзаранаD таминдоS мядS ханзерd паравамs тасладоS. Мядs ерв мята хэвы таaгана мивэда. Сабе савовна нивэда сертабюD. Паромба мерs хардамда маdлавэда. Саць парананаD хамедяркат сертавэда. Мята ту проволокD савовна нивыда вэaгалаd. ПроволокD табцвыдD. CяхариS иле мяd савовна мимба сероDaа. Вэва aэбDнанда сулорць мерs тара. ТумS хабтаба мэтаD aамгэриD сяхариS хамедёбтоS сероDaаd. Иd хахаябта тамна сава. ТумS хабтабадиD телефонмS мяд терD малS теневабтоs тара. Тамальaгана тикы вэва серD сиддаD хэрабтаaгу. В.ПыриркоS падвы
Манзаяs нямна Тибичи Алёна Ерь яхаs хардахана иле. Школамs малеdмяхаданда, сита aарD нита тотревs СалехарданS манзаядамда тохолаванзь хаясь. Таняs тохолкованзь «Многопрофильный колледжанs», няби «Агроэкономический техникуманs» тэворaаD. Aани тохолко мэта мякна есясиD манзая тохола яDмыd. Тикы сидя тохолкулва мятs округнаD ханярид хибяриD тохолкованзь турaаD. ТыD мядоS терD, халямs хадабадиD aацекыD таняриs вэрнаD. Алёна агроэкономической техникумхана няхарd поS тохолкусь. Халямs манзаята заводахана теда манзара пирdaада. Aопой манзаядамда хось яDма. СалехардмS, манзаядамда пюсь aоб хулцоdaада. Халямs манзаята заводахана манзарана ни тараd. Таремs тохолавыD манзаяD хибяхартахана таросядаaэ хаdморaаd. Тамна тяхаs aарка манзаямs тохоламба aока еся салда сероdaа. Есяда aамгэда aэвна. Пуна aаволава мякна халтаaгодаaэ манзара пэвыd. Тикахана писавэй яляs недбямs недвапа сероdмы. Ирыs ваераdмахад недбямs таминдоS нивыd мисD. ТикыD серD
поaгана иле мяd нянанда тарава. Тоенана сертs еревоdмахаданда, нида пирдале. Мяканда хэванзь ятна. Тохолкованзь еся хоита яaгу. Сита нядавандада небяда пенсияхана мэ. Таддикахад пыда хавнанда aаниd нида таняD. Aарка марd поaгана сиддоS нядавандадоS яaгу. Тандаяs тюDу миндя ненэць тарця тоенана сертs еревоdмахаданда идяхалаaга. AацекыD тоенаниD сероS нидоS пирдалембюD. НебянатоS мякD пуняs тэворaаD. Таняна манзаясиd санъёрaаD. Хэбидя aавармS, ябе идмS пяdмахадандоS, ненэцяaэ ниD ханасD. Пыда сита тотревs еремы саць aока. Aэрм терaэ таремs илаaгана сиднаD мардамбиD. СермS тасламбадинаD тикы сероS маниеванs нидоS харваD. AацекынаD нись нядабюd, харdнаD пыхыданаD aылняs наdволпиваd. Тованда илмаD хибя минреaгуда? ХарdнаD яхананаd нюнаD едs вадамs хэта aапамбиваD. Aэрм терD aацекыD есясиD aаркаD маркаdна тохолкобтоS сероdaа. В.Пыриркоs падвы
3
НЯРЪЯНА AЭРМ
2013 ПО, ДЕКАБРЬ ИРЫS 21 ЯЛЯ
ВадиниD толэйдаD, aэвтаD мюs сюръядаD ТандаяS СалехардS марядS aадьяхана, ненэй мякна иленя aобD немS лаханако няDaадамзь. Вера Ларовна Хоротэтто мята сидя поS тяхана мярадась. ТедахавS мяканда хибяриD теневанаD нида тэворaаD. ЛуцаD ненэй ненэциеD иламS хонраванзь, падуванзь турaаD. Пыда иланда ямбанS намдавэда, манэDмэда aока. Мань aодd неямиS aаниS хонрамбивась. Лаханакобата ёльце нямбара, табDлаита яaгу. СяйманаD серS мань мадмS: -AацекыS соява нерня невхыD ненэцяD ханзерd aэсетыD, aамгэмS пэрцетыD? -AацекыS соявамs ненэцяD ханяS таняS вадетадоS ни aаD. ХахаядаD няридоS теневаaгуD. Aамгэ таремS пэрaадоS? ХэвхананаD хуркариD ниня aадьдаD aамгэD таняD: парнэD, хальмерD, aылекаD. AокаюмS пелядоS вэваaэ толыD. ТандаяS соявы aацекыS сидряaгмS тале пиртаD. НюмS хованда немS AаS aацекыD хаaгулабтаaгудоS. ТарцяD вадетинаD ханямна таням-
на пэвдяS помна ядэрaаD. МятоS мюймS ялэмдаванзь, ядемдаванзь тумдоS пятаaгуD. AацекэндоS сояванзь пэрапd, тёняд aаркамбой нядамдоS хандаD. ПухуцяD aацекы няDмарпа теневаD. МядS пухуцямдоS нядаaгованзь ваDавS ниS aадя aабтаaгудоS. ЕдяS ниня мэна не сяхартS тёрыпата ни тараd. Тёрамда aылека намдаaгуда, хальмермS нянда нэкалта. ПиS соявы ныхысяда aацекымS, ныхысялмы немS талевада хубта ни aаd. AадьбяндоS неD нюдоS мунзиS хомбидоS. ЛекарS мякна мэбDнандоS ненэcя ненэй неD ниD тёрыцетуD. ЛуциD неD тэри пысаaгасетыD. -НевхыD ненэцяD нюмS хованда неS нюдяко мят яaга мярыбавакыD? -ТедахавS едэй илаaгана нюдяко мядоS ниD мярыбюD. Aавна хэвнякуS сяDмэй мядику мярыбавыD. Ненэй ненэциенаD тянюD, едэй ховы aацекэваD тад хадарабтабанаD – луцаD пуна хонаркодаD. ИлебейD неD нюдоS лекарD мякна хомбидоS. Ея мякна нюдоS няDмарпадаD aоякариD. Сятаняaэюмs В.Л.Хоротэтто
ХасевD тёняaы мятS aэдараaгудоS. МятоS aопой aэбd - сыраS совкадоS серхая, aатена пихиня ваделтаaгуD. НяDамвы aацекэндоS сюнда сярDмахад, мядS мюймS паромба нибтеaгудоS. Хорхав aобS тута: ту нись aадя ядэрти пиdимремби. -Aацекы соя, нюмде таранакы? -Соявы aацекы aарка нянда мэDмы мальцяS мюs юйпада. Хуняaы яля aэсондS нярцохана мэвы мальцяS мюня лэтрамбада. Хобанда мюs минханда паклембада ни aаD. Нисянда вэвако мальцяхад, нянда мальцяхад едэй соявы aацекы ныхыдамда нэкалпи. Нюнда соябd, не манзь пэрaа: «Aопой ненэцяS пирувна тянюмбовна aокмаваD. ХасавамS, немS ховаD». Хасава aацекымS хона не, aамгэS пирувна aарамдёда. Хасава нюдоS паaгамS пэртяaэ соя, aадьбяндоS маймбиD. Пихиня мэна хасевD пэртя манзаяндоS яaго, неD мядS мюд мандаD: «ХасавовD, нюваD нюмдедаD!». ТикыS пуд хасаваD тасалкованзь aобтS aамдаaгудD. НенэциеD нюбеD тензебтембаaгуD. Aопойр манзь пэрaа: «Нюмдя МайDма aэя!». НябиюмS ма: «МайDманаd нид Маймаaэ нюмденаваD?» НяхаромдэйдоS манда: «Мань нисяниS нисяS нюмда Маймась. НенэциеD сянда сава ненэцянзь, тэтась. ТаремS нюмдехаваD». AацекэркаD ненэцяD теневана няндоS – Ензоро нюмaэ нюмдеванS харвадоS. Пилиd пуда вэсакоs нюмдевы нювмS хаеD. Манзь пэрaаD: «ИриваD савась, тарця нюмзавэй ненэць яaгу». Ханяaэхана тарця aэсь пэрaа: няхарD, тет сян яляS хэDмяхад нюмдевы aацекэдоS етриS ярта. AацекыS ярмS тасламба мядS терD aаниS маDлёдаD. Aарка не мандDнивS: - Нямэхана aацекэваD Маймаaэ нюмдерациDярмаримда манзаяDaа. Несэй нюмдамда микваD. AаниD ханяaыD мандаD: «Ненэй нюмгавада Майма aэя, луцаS нюмгана мипd савараха? Микола Мутратна танявынёS - Коляaэ нюмдевы aэя. ЛуциD поaгана илеваD- хурка aэри?». ТикыS пуд мань aаниS хонрав, мадмS:
-Ядёaэ, илaэ мэта туваD нензюмзь пирDaада? -Ненэй ненэцяaгана туS нимня санарма, тунS сабцярава вэва. Ту ёльце aарка мэбета aамгэaэ толы. ТодабцяD нимня луцаD санарцетыD. МаняD aацекынаD нитоS серS, нидоS мание тумS aаниS санабасетыдоS. ТунS сабцярасетыD, хуркари табороD моёпасетыD. ВэсакоD манзетыD: «ТунS нён сабцярd – нянд си идраaэ ханда, нямюр паереaгуd». ТанпадаD сяDмэйD таборD тунS моёпа вэваD. Пиванд aувоS мят хэвхы хасенана янS хаеaгуд. СяхавS тарця илеDмя танясь: сэрd явэD мядS няS ядацьD. Вэсако ма: «МерS паромбидаD! ХибяхавараD пиванда aувмS парадая!» Пухуця не нюнда пиваS aувмS парада. Хэвнякумна явэD минS еDня лабпида. Мань вэсакомS хонрав, мадмS: «Aамгэ таремS пэрaада?». «СяDмэй пиваS aувS тяхаS ниD тутD! НяроD сармикD сяDмэй aамгэмS ёльце волтамбидоS». Нябимдей яляхана ямдана пэядD. МанзадаваS хэвхана неры ядDми тидпойS нидоS мадаD. Хэвнямна хара явна, нёнямна хэвы сэрd явэD няхарD ядDмамS хэрабтэйдоS. Сэрd, париденя варкS ядDма сяDмэй ненэцяS, неS мадабада ни aаd. Ненэй ненэцяD, хабиD сехэрэмдоS мадавандоS нерня, хэdмямдоS aэдалёдаS хэбяS латувна сираaгудоS. СирDмахадандоS, cырамдоS хэвняS моёсоDмахад тандаяS нерняS aэдалаaгудD. -ПэвсюмяS няна тёрыDмаS aамгэда вэва? -AацекыD пэвсюмяS няна саць иськабтё, тёрыць пэaгаD. СянакобтоS, халэвдаревS тёрытаD. ХаданадоS, иринадоS сянS манзетыD: «Мась, сянако aэвадэйдаD, мятюдаD! СюдбяS хамS симдеaгудаD! Пуна aэвада есямда». ТаремS мундs нибя намдормадоS манэDмы. Сидя яляS ямбанS ёльце яDавла марнэрць сянакодаD. ПухуцяD, вэсакоD манзетыD: «AацекынаD aамгэхавмS пяD!». Aопой, сидя яляS aэсоaгана ханяaэхэвадоS хаaгулаaгуd. Aылекар aацекыD хахаяльтемба сюрико манзабтамбида.
Хобатна нюдяко aацекыS танябd, вэсакоD манзетыD: «Ся, ся – aацекэраD мунзяламдараD. Ярамда парнэкоD, хальмерD, тэри aамгэD намдаaгудоS. Ситя пябтоS хаaгулаaгуd». -ХальмерD нямна aэда илеDми намдасетын? -ТарцяD илеDмяхавD aокаD. НенэциенаD хуркари серкD еремзетыD. ТедаS вадеDмандамиS Сэроко ХудиS мякна aэвы серd. Юрий Худи няби Евдокия пухуцяда хардахад вындS танавэхэS. Нюдяко хобатна Пашка нюмдиS нянандиS минармэхэS. Нисянда мяd тандаяS несэй янS aэсовы. Сававна таaга хонёвандоS еDэмня, хададоS нюта ваDвад тяханяS сертавы. Пиaэ хэсь хонавыдD. Хобатна aацекэдоS хонара яDмыd. ХацяS хонарасетвыd- пуна лакриS ярувормы. Небяда сянS манэцятвэда, пулыта ниS aабтасетвэда. Едяда яaговы. Тикарихана мунзялвормы. НенэциеD хонараDмахад aацекэдоS aаниS ярувормы. ХададоS манзетвы: «Тюку aацекы aамгэнS харва? Aэя, пыдараD тяханяS хонэйдаD. МаниS пелей няна хонёханиS». НяхарD едэй товэр aарaоёдоS пай нэкалмыдоS. ИрихаюдоS aаниS хонавэхэS. ПиS сава ерня вэсако лэрё санавыd, мамы: «Яaэй, яaэй!» Пухуцяда мамы: «Aамгэр хадкэ? НенэS тёрыDaананёd!» «Aам- гэхав aылняд сиDмиS aыбка!» AаниS хонавэхэS. AамгэS пиркана хадаюмS идна пэвыd: «И-и-и, ы-ы-ы, аа-а!». Вэсакода муноD намда мамы: «ПухуцёвS, ханзерd хаян?!» «Хибяхав сиDмиS юталaа. ИндатамиS нэкалць яDмадамзь. Хуркари aэя, aопой ваDванS хонаханаD!» Тад хонавандоS хонёдахандоS ялядоS тюDуна хэвы. AавормандоS серS нисядоS мамы: «Aамгэ сиднаD хонё пэдакабтамби? ХальмерS ниS aэсовакэваD? ЯмдабанаD сава!» Тад мятоS хаDавравандоS, пелейS няна посаваaэ хэвы, лабцаравы хальмерS тин танявы. МятоS мярыбабтоS сырахана синдаравымS тидхана нивэдоS манэсd. ПиS сита юталпавы ненэциеD хэвняS пидеба сарватормы. Несэй янS aэсоDмахадандоS (Пеляда 4 стр. толараd)
○ ○
E-MАIL: NN-YNАO@YАNDЕХ.RU
○
○
○
○
○
○
○
○
УПРАВЛЕНИЕМ ФЕДЕРАЛЬНОЙ СЛУЖБЫ ПО НАДЗОРУ В СФЕРЕ СВЯЗИ, ИНФОРМАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ И МАССОВЫХ КОММУНИКАЦИЙ ПО ТЮМЕНСКОЙ ОБЛАСТИ ХМАО - ЮГРЕ И ЯНАО ОТ 19 АПРЕЛЯ 2012 ГОДА РЕГИСТРАЦИОННЫЙ ПИ № ТУ72 - 00559
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○ ○ ○
РЕДАКТОР
○
○ ○ ○ ○
○ ○
ГЛАВНЫЙ
○
○
○
○
○
○
○
○
○
ОТПЕчАТАНО В ТИПОГРАФИИ ГУ «Северное издательство» (629008, г. Салехард, ул.Ямальская, 14)
○
○
○
○
○
○
○
○
Издатель Департамент внутренней политики ЯНАО (629008, Тюменская область, ЯНАО г.Салехард, пр-кт Молодёжи, д.9)
○
○
○
○
ямбанS еся ханамд тарабтамбинасиd. Пелейт, нензаминдит хурка aэвахад aоб ехэран?» Хасава нюда aаниS ма: «ТыDниS нямдодоS aадимыD. ХаводоS хуркаD aэсаD?» Нисяда ма: «Aэдабаванд мальaгана тыд сёёDмяхана сярыбаид. Ханзерd тыд ёпид?! СыраS ямбанS тыD някуS хантанась – тыд нидась юрыбаaгуd. Хананд ниS ханзерd aамдормамд тенер?» Мань таремS маманS харвадмS: - Тэсавэй ненэцяaгав хардахана илебата aодd, тэхэтата aобs теневабта сероDaа. ЕрвасядаD тыD сяхартS хартоS ниD вадёдD. Юкад вата самбляaгдоS aэбта, таремS хаёдаD. СиддоS маниеня тяхасовна манзарабта хацяs aокамдаD. ЕрвамдоS маниебтоS тикарихана вадюрць пэaгудD. ТыD пахаламбава, нензадаламбава, тадабава, нясламбава, нютлембава, хабтамбава хасаваS манзая. Aахакуна мадамзь: «ИлебейD хасаваD, ябтакоD пирибтяD иландS хартоS тоходаD». ТаремS нивы aаd! Хусувэхана табедамба таравыD. Ненэй мяDмиS сававна мярвэв. МякниS турта ненэциеD етриS лаханако няцетын. ЯS, нувS сармикD сяндаD, вадабадаD. Выaгана, пэдараS поaгана илевамS нензелdaэ пэрaадоS. Хусувэй я, то, яха, седа, пэ саля, пензя, хасрё, хэхэDя ервсавэйD. ИлаaгаданаD ехэрана ненэцяaганаD, aани яS луцаханаD терсядараха. ХэтувандамиS тись. ВадиниD толэйдаD, aэвтаD мюs сюръядаD. Паднавы, сидяaгD тадтавы Няё Вэнго
○
4-53-32, 3-08-69 ○
ТЕЛ. (349 22)
○
○
○ ○ ○ ○ ○
АДРЕС РЕДАКЦИИ: 629008, ЯНАО, Г.САЛЕХАРД, УЛ.ПОДШИБЯКИНА 17
○
○
○
○
ТИРАЖ 1357 ЗАКАЗ 0665 ПОДПИСНЫЕ ИНДЕКСЫ: НА ГОД - 10978, НА ПОЛУГОДИЕ - 54391 № 51 ПОДПИСАНО В ПЕчАТЬ 19.12.2013 Г. ПО ГРАФИКУ: 17.00, ФАКТИчЕСКИ: 17.00. ВЫШЛА В СВЕТ 21.12.2013 Г. ГАЗЕТА ВЫХОДИТ ПО СУББОТАМ ЦЕНА ГОДОВОЙ ПОДПИСКИ 182 РУБ. В РОЗНИЦУ НЕ РАСПРОСТРАНЯЕТСЯ
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
○
ДЕПАРТАМЕНТ ВНУТРЕННЕЙ ПОЛИТИКИ ЯМАЛО - НЕНЕЦКОГО АВТОНОМНОГО ОКРУГА (ЯНАО, Г.САЛЕХАРД, ПР-КТ МОЛОДёЖИ, Д.9) ГАЗЕТА ЗАРЕГИСТРИРОВАНА
○
○ ○
«НЯРЪЯНА НГЭРМ» ○
○
○
УчрЕДИТЕЛЬ (СОУчРЕДИТЕЛЬ)
○
Газета
пухуцяхав таремS aодd танява. Нё сиS нярпойS ихибцямS мэaгу. Нё симS пиняд пяхана, есенабцяaгана ютлаaгуда. Ёхоборта, мятS миндя ненэць мядмS едтебта, идя ядэрта. Терсявамда таремS хамедаaгуда. МятS тюбта тумS пятаaгу. ХорS хэвхана пэвдюD, сераS aэсямS хоaгу. ТумS ялэмдабата мядмS сабвыD, ниня aадьдаD aамгэD хунаaгудD. Мядоманзь товы ненэць сяйнда, пуна неманда харвабd – хонэймдS. Хуняна хэбянда хэвхана сераS aэсямS неры яханда хаеaгуда. Пядамда, итамда хамедаaгу. МядS мюмня хулцотава вэва. AамгариD тикы яханандоS aэяD! ПинS тарпабата нёнда симS aаниS талаaгуда. AацекыD ненэцяD тарця серкD табедамба тараD. -ХасаваS хананда мюня aамгэда пэнёда? -Неноховавна хасевD падтоS мюня ёряD совкадоS, хасуйD пибидоS пэнёсетыD. ТымS мэць aэдалёдаS тюрда нарясавэй aэaгу. Наря мирв, тюрS сябвоaгад мэта. Наронда aылна сябарць тыбкада, ихибцянда, нядаS яaгацянда, тынзянда сюраaгу. ХанS ядхана тобъява патS мюня самбляaгS пендерта тунида патдёда. НебоS aопой ненэць таремS вадеDaадась: «Мань aопой сертS хацядамзь еревd. Aопой сармик сиDмиS нёдалмысь. Тет тымS мэDaадамзь. ИмиS ядэлыd, нисяниS вадиD тензебтедмS. НисямиS манзеты: «Хасава, тюранд нарямS сяхартS нёр хаDаврамбюd. Несэй тюрмS сертабат, наряр тиканS тебдед, силт. Тиканда мирвар хусувэхана нянанд aэaгу, хамедёда». СянеD поD хэDмяхад мань мадмS: «Саaговота есяS лоaг aамгэхана тара!» Ханяхавана мядэхана хаевась. Пуна пюрaавась. Хось выдарадамзь. НисяниS вадамS юрвэв. НенаS саDладмS aэвэдмS. СертS хацядмS еревd. Aаводана нерниS няд «Буран» ханхана миндяD aадимяD. ПыдоS
○
харданS тэвывd. ТэмдороDмахаданиS мякниS хуркасиd харасиd тэвываць». Мань таремS маманS харвадмS: - ТандаяS соявыD хасаваD невхы нисянатоS ниD тоDолха ни мэць ехэраD. ТикыS еквавна тохоця нимS сяраaгуD. Тарця ниS нянанда aамгэхартада яaгу. -МядS мюня, пихиня aаниS хуркариD ниня aадьда aамгэD танянакыD? Ханзерd aэсь сероDaа? -Ненэй ея мятS тэвортаD aацекыd ненэцяD, луцаD мякна илева сероD ехэрэйдоS. Я ни терсюdсэврихина терсядараха. НенэцяD ненэй мятS тобDнандоS лэракабтS ваaгS няS харбиласетыдD. ХаняS сюрамбавахадандоS ехэрасетыD. НеS тэнз нё няS, мядS сятанякуS, маханякуS ханпата сероDaа. ХасаваS ваaгS няS ханаць яда синяна aа. Синякуна хэхэS ханS танябd харасиd таросиd хэхэS ханS ниS нулаaга, aамдорць ни тараd. НенэцьS пуна понсяламда. AацекыD хасаваD, неD мядмs сюрте сюрберманS харвасетыD. НёS нямна ядэлавы пирибтя, не мядм нидя сюреDлеaгуd. МядS сиS мадаба вэва. Пой aутосS, мядS ниS танаaга ни серосd. СяDмэй не, нёS нямна ядэлавы пирибтя тюрS, тынзяS, ханS, ёркалабцяS иняS нимня санарпата вэва. AамгариD нимня нёя ядэрd. ИняS тяхаS тэвванS харвабата – иняS aыламна хэя. ИнямS яхад няDмаaгуда – aэванда нимня пуняS моaгуда. Ненэй мякна иленя ненэцьS мядмS лэтамбаданда яaгобd, лабканS, харданS хэбянда нерня ваDванда малхана тыбкацямда хаеaгу. ВаDванда няби маланS пэaаS aылS харкомда сюрта. СераS aэсямS aадьда янS сюрць ни юраaгуd. Тикыда мята пармаaэ мэтида. МядS
тарця хадеторта, aыбканорта, ненэцямS юталпада яaговы. Сэвхана ниня aадьдахавD таремS aодd таняD. НяндоS нихивабd харваd ненэцямS харасиd нидоS пяaгуD. -ЛэтраDмаaэ, пармаaэ aамгэD мэтаD? - AэрмS терD лэтраDмаaэ мэтидоS ямS мядотаS хада, сераS aэсяS, хар, тад aаниD aамгэD. Aаябэй aацекыS сёйракана сэрd, париденя варкS хада aыдёбата тара. Хобанда мюня серанда aэсяS таняaгува. ХасаваS нихиня сэрd явэS, пэдарэйS сайнэй тибя сярбата сава. Тиканда ненэць пиS ниS няDамраaгуd, ни талереaгуd. Тарця илеDмяD таняD. НекамиS пэвдя пихиня aэдалёвы. ХарданS aэдалёдаханда нумда пэвсюмы. Нерняaы сехэрэда нивы aадюd. МалриS aэдалёдаханда мятS тэввыd. Нултавэда. МядмS хось майвыd, ихинянда мамы: «МараS мятS тэвывd, тедахавS сяйндадама». Ханамда сярвэда. МятS ялмыd. МядS хэвхана пэтанараха немS манэDмы. Тад сававна сылаванда aамгэхарт мяD яaговы. Тамна нернякуS ялмыd. ХальмерD тинD манэDмы. Сеянда хэсь ханханда сюрбавыd. Aавэдана мядмS манэць тыда нивыда aэдаd. Тикамбонда хэсь идя ядэлавыd, ихинянда мамы: «НерыS хальмерD aамгэ сиDмиS нивакыd талеD, хибя сиддоS пиDамрембавакы?!» Ниндя тяхана сярда сэрd хэбидяS тибямS тензебтевы. Сэрd няндоS тибямS хальмерD пилюDaадоS. Паромба aэдалавыd. Неры сехэрэмда aодьS ховэда. ХарадS няS aэдалёбта тамна пэввы. Сидя хэвхананда мярыртаD ненэцяD хаюрмыD. Ситя тамна нултамбавыD. МаDнисявS: «ТикыD вэваD aэвыDнимиS aулиd екав. AэваниS ниня сюреDлев. НемамиS харвава. ХэвхананиS мярыртаD хаё яDмаD. Ялэмдата aэваS aадимя aэсондS сиDмиS нёдаць. Пунахав
хэвняS сармикмS таехаладоS. AэдалёваниS ямбанS нисяниS вадиD aокаS тензебтейн. ХанS ний нароS сябламба вэва. Хананд ниS не нёя aамдорD. Сябувдавэй наромS сармикD сяхартS нидоS мадаaгуD. Ты хано пумнаниS сиDмиS нёдалaась. НисяниS, ириниS вадиD тензебтеDмяхаданиS, aулиd паромба aобS aэдалё наромиS иправ. СехэрыS нярпойS мов. МаниебDнаниS тыD сарВ.Г.Ушаковs манзая мик нарониS техэ хэвхана нусь хаись. МякниS таaга тэвываць. -ТандаяS соявыD ненэцяD тикандоS невхы ненэциеD табекуD ехарэйдоS. ПыдоS ниD хонаркуD. -НевхыD табекоD илаaгана таранаD aамгэD. ТарцяD илеDмяD вэсакуD, пухуциD вадеDмыD. ХартоS тарця серкD еребермыD. AадьбяндоS нюдоS, нютоS нюD табедамбиD. ХаняaыD ненэцяD еся ханхаD aамдыдD. Еся ханамдоS иландоS маланS танявандаaэ пэрaадоS. ТикадоS aамгэS пиркана тахараaгу. Aахат мэDмы няхарD хабтандоS маханS aамдаaгудD. ТандаяS иринатоS вадиD тензебтеaгудоS. ВадеDмы вадиниS толабатоS сава. -Выaгана иленяD илебейD хасаваD тыдоS сякандоS теневыдоS? -МядS терD вындS хэванзь пэрaаD. ЁрколаD. Хардахад тэвравы самбляaг бензинS бочкамS «Буран» ханхана несэй янS, aобкана валаць саaговоDaа. Aобd ябтако хасава вадS мюд нисямда хонрамби: «Aацёвs, нензаминдямиS aамгэ хабтеDэ aэса? ПелейданиS мэDмэмиS ханяна мэ?» Нисяда ма: «СыраS
○
(Нерденада 3 стр. толараd)
AЭРМ
○
ВадиниD толэйдаD, aэвтаD мюs сюръядаD
○
НЯРЪЯНА
2013 ПО, ДЕКАБРЬ ИРЫS 21 ЯЛЯ
○
4
Хабэча Хываревич Яунгад