ЙИСАТ УLА, АРТНАТ УLА, ХАНТЫ МИРЭВ НУПТАH ЯСАH! Яlаптаl тыlащ хутмет хатl 2001-мет таl вуш эваlт этты питас
Российская Федерация Ямало-Ненецкий автономный округ
Lув сусан армия эlты ёхтас, мохты рупитты питас. Щит ураhан хащам таl тащан манам верат эlты, ащеl, няlмет тащ ёх куща Эдуард Ильич Лонгортов ясаh эlты ястас: – Иса уlты щирэван уllув: тащев яха акатlэв, шавиlэв. Тампуш хоl тащат яма мантсат, норма щира яма питсат. Щиты щи айнайн рупитlув. Туняl вуlэт туhа щира lэты щирэl антом ус, тампуш яма lэlат, войн катаlсайт. Туняlт lэтот ант верытсат шитты па веlмеl ухаl ус. Тампуш воlаh суюв антом, товеl атам ус, нэвуlэт суювlаl вощкисlаl. Lый lыllаl тупан усат па суювlаl lапатты
Римма Пырысева верам хор
Муниципальный сельхозпредприятие «Мужевское» хащам сус хольмаh вет шупаl пиlан тонна вуlы нёхи хорас. Вуlы шавиты ёх щорс сот ветьяh и вуlы хорты китсат. Щит эlты предприятие куща Владимир Фадеев ястас. Lув нопсаlан, щит шэhк ям. Сельхозпредприятие «Мужевское» план хуват, туняlт таl хольмаh няl тонна вуlы нёхи хорты мосас. Вуlэт тумтака па вояhа ювмеl. Атам турам ураhан, хой тащат юухатшак вуlы хорсат. Сус хуват хошам ус, нёхи хорты щир антом. Вуlы хорlа ки, нёхеl ант потlа, питыя йиl. Кат тащ яха lыllыстан, лакки воштыты lаварт. Щи пуляh, ванхатlап тыlащ хус няlмет хатl унты вуlэт хорты па нёхет тыныты мосас. И киlа нёхи катсот хус соlкова тынаl ус. Тащ ёх кущайт пиlан совещание верса. Нёхи хорты план там таl ищи хорпи питаl. Там ванан уйтантысам сельхозпредприятие «Мужевское» няlмет тащ вуlы леккар Роман Лонгортов пиlан па потарсам.
Валентина Рохтымова верам хор
Вуlы хорты план щира питас
щирlаl антомат усат. Ин айнайн lэlат. Товийн ныты питlа, хоты суюв энамl па муй арат яlпа сэма питаl. Ин ун нэвуlы антом, ун хоптэт рыйсат. Хой тупан Кева ёхатсат, хой ванан уlты таща питам щащсат. Кева касаlты lаварт ус, хой тахайн lонщ хопан онасlаl таlсаllаl, хой квадрацикалн таlсаllаl. Хой ишан хорт, нэвуlэт кирыlысат. Щиты щи урайн Кева ёхатсат. Товийн суюв омасты порайн ин икет еша яhхсат, вуlэт еша кетапсайт. Ям, евратн ант кетапсайт. Lуh ям ус, тащев яма манс. Айнайн щиты щи касаlсат. Тампуш муваl ям, вуlэт lэlат, щит пумащипа. Сот моlтас вуlы, суюват пиlан яха lуhатман хорты китсаllув. Lуhтам щиран щорс моlтаса тащев ювмаl. Хой вуlыlув Кев эlты касаlты эlты ёlта хащсат. Щахашак яhхlув lонщ хопатн унтаh Кева lувиlаl каншты.
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
Газета №6 (736) Lапат хутмет (суббота), Курк тыlащ (февраль) 7-мет хатl 2015-мет таl
Товийн па яlпа lуhатlаllув па lэр питаl, муй арат вуlы тащан уl. Тови па сус эlты вуlы ар антом, хащам таl атам ус хоты, еhк, lонщ, муваl атам ус». – Там йисан хоl энамты ёх вошан рупитты хащlат. Роман, наh муй щиран тащ хотан рупитты номас потсан? – Айтэlан ма ащем, антем пиlан там тащ хотан яhхlам. Ащема па па тащ шавиты ёхата вуlы lаваlты нётсам. Ашкоlайн утаlтымеман кашаh lуh, щутщиты порайн, няlмет (щи еlпи нийlмет тащ хот ус) тащ хот мохет пиlан Кева яhхсам. Щи юпиян няl таl вуlы леккара утаlтысам. Утаlтыты пуlяh, кат таl ма там тащн рупитсам. Хащм таl армияя яhхсам. Там хащам сус ёхатсам па еllы рупитты питсам. Там пуш турам ям ки питаl, вуlэт яма lэты питlат, щи порайн суюват энамlат, тащ шавиты ёх забойка план па щира питаl.
Питы сорни Ванхатlап тыlащн Мыс Каменный вош хоща Новопортовский месторождение «Газпром нефть» эlты нефть lуhан туты ураhан lэщатты питса. Нэмоlт порайн хоlна ар «питы сорни» Ямал муван уlты тахайт эlты Европая ант китыlыса. Хоlна Северный морской путь эlты туlа. Пулhавт эlты Мыс Каменный вош унты – кимет щёсшуп тохlаh хопан манты щиран. Ям хув манlа, туп нюрам мув, матты хоят щи ант ёхтыlыйс. «Питы сорни» Европая туты хопа питты еlпийн, хув юш манты вераl уl. Новый Порт хоща центральный пункт сбора эlты сот хуlам километра хуват напорный нефтепровод хуват приёмо-сдаточный пункт Мыс Каменный пуhlа манl. Щаlта шланголиния хуват – ай танкер «Ленанефть» унты. Щиlта ун, щарсан яhхты танкера. Щи мутрайт манман кат-хуlам lапат туты щира lэщатты таха унты манаl. Щёхар тыlащн нефть оlаh партия Новопортовский месторождение эlты Старый Свет мува ёхатl. Тампуш lуhан Северный морской путь хуват кат танкеран нийlъяh щорс тонна арат нефть туты вер уl. Новый Порт месторождение хоща катсот ветъяh миллион тонн арат нефть па хуlамсот хус миллиард кубометра арат газ
Валентина РОХТЫМОВА lэщатам лопас
уlтаl. Щит шэhк ар, туп lувиlаl щира lэщатты ураhан шэhк ар рупитты мосаl. Щи месторождение уйтам пора эlты ветьяh таl хащас. Хув ант уятса, муй щиран щиlта нефть, газ вуты. Кат щорс катхощъяhмет таlан «Газпром нефть» полномасштабный разработкая lэщатыты питас. «Ин ар вер верса, – «Газпром нефть» компания куща lаhкар ху Вадим Яковлев ястаl. – Кат нефтяной скважина куст па инфраструктура ключевой объектат версайт. Кат таl пора нефть переработкая Россия хон мува китыlыса». Lуhан (кат тыlащ) «питы сорни» Морской путь хуват туты питlа. Па пораятн – таlн яhхты юш хуват Паюта станция унты, еllы карты юш хуват цистерна lыпиян туты питlа. Таl хоlаты порайн Мыс Каменный хоща автоматизированный нефтеналивной терминал верты вер уl. Щи няlъяh щорс тонна арат «питы сорни» таl хуват атаh-хатl понты рахты питаl. Щимащ от муван туп няl верман уl: США, Норвегия хон муватн па Россияйн катн. Инвестиций объём хуват Новопортовский месторождение разработка проект мет lаварт па ун щи отрасль хоща. Мировой рынок хоща lув Новый Порт марка хуват манты питаl.
2
№6 (736) Lапат хутмет (суббота), Курк тыlащ 7-мет хатl 2015-мет таl
Юрий Афанасьев Овс мув монщат Тампуш ункер тыlащ ихощъяhмет хатаlан Юрий Николаевич Афанасьев шуhат lапатъяh вет таlа lуlан ис. Щи ураhан няврэм па семья lуhатты нэпек хотан Овс мув монщат презентация ус. Щи мероприятияя санаторно-лесной утаlтыты хот эlты 2б па 3б класс няврэмат вохиlысайт. Нэпек хотан рупитты нэ Людмила Викторовна Третьякова Юрий Николаевич Афанасьев уlапса эlты потартас. Щи потар эlты няврэмат уятсэl, Юрий Афанасьев Шурышкарский район Питляр вошан сэма питмаl. Щи хоят шэhк ар ханты мир эlты уйтас па няврэмат умащlыман тайсаllы, щит ураhан няврэмат lуhатты нэпекат ханш-
ты питыlыяс. Lув тамщ монщат ханшас: «Жадная старуха», «Храбрый мышонок Пырь», «Молчун и болтун», «Брюшастик», «Летучий зверь налим», «Ай-по – сын матери», «О добром сердце»,
«О счастье», «Варежка». Людмила Викторовна ястас: «Ай порайн ма шэhк умащlыман, яма ун антем потартам монщат хуlатсам». Презентация манты хуват потар туты нэ ар инщасас,
няврэмат ёхlы потарсат. Щи потар ханшты ху уlмаl хуват, няврэмата lуhатты ар потар па монщ ханшас. Ат няврэмат сэма питам мувеl уятlат, хота щищкет, воят, хуlат уllат – муйн тащаh муh мувев, ат паlтапlыя, вещката, ошаhа па хоятат пеlа яма уlты утаlтыlат. Потар туты нэ слайдат этаlтыман аршак монщат эlты потартас. Няврэмат мет яма «Варежка» монщ хуlатсат. «Вет lуй» ёнтты щиран ёнтсат. Щи мероприятие мантаl хуват, няврэмат ар яlап от уятсат. Кашаh няврэм монщ lуhатты патн ус. Полина СЕРАСХОВА ханшам потар па верам хор
Канащкурта яhхсув
Кат щорс няlхощъяhмет таl хусмет хатаlан округ санаторно-лесной школа нийlмет па яртьяhмет груп-
па няврэмат Канащкурта Природно-этнографический комплекса яhхсат. Щита lый пиращ Ири ики пиlан уйтантысат. Оlаhн няврэмат пиlан Вера Егоровна Назарова потартас. Lув щи музейн рупитаl. Lув няврэмата этаlтасlы, муй щиран музей верса. Няврэмат яма хуlатсат па опращlаl щират, пищат нумаlмисат. Тащ хотан касlыты антиlаl, ащиlаl
уlапса эlты ястасат. Щи юпийн Вера Егоровна Ворhа хатl эlты каматса ясаh ястас, муй щиран щи емаh хатl порыlыlа. Щи юпиян няврэмат пиращ Ири ики вохсэl. Ири ики мохты ёхтас. Lув няврэмат пиlан каш верас: хорама лоп тахартам хуl lартман, ёш яха щакман, хуl эlты арысат, Етшимеl юпиян Ири ики Резиденцияя мантсат, щита и пох пиращ ики шушты сува катlасман, яlап таlн яма уlты номас понас. Хоl няврэмат эваllат: Ири ики хоща понам номас иса туhащира питаl. Щаlта ям эпlаh мампащат па пряникат пиlан няврэмат Ири икиян шайн ищаlтысаят. Шай инщтэl пуляh няврэмат пиращ ики ураhан lуhтарт потарсат. Антон Са-
линдер lув ханшам lуhтараl потартас, Августа Пырерко ур ясаhан lуhтар мощас. Хоlна няврэмат ур ясаhан арысат. Няврэмат каш вермеl ураhан, Ири икиян мойlапсайн юкатсайт. Манты еlпийн няврэмат, щита уlты вуlэт нянян lапатсаllаl. Щаlта няврэмат аматман па няхман ёхlы Пулhавт воша мантсат.
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
Щират, пищат Округ районат эlты Окружной санаторно-лесной школая няврэмат утаlтыты ёхтыlыlат. Таl хуват арсыр емаh хатl, мероприятие утаlтыты нэhат lый урhеlан верlат. Няврэмат уятты верэl уl, муй щиран Овс муван шоши мир ёх уllат: хантэт, урат, саранат, селькупат. Кашаh мир ёх lый щирlаl, пищlаl хуват уllат. И хатаl хоятат уlты щир эlты потарсув. Айтэlан няврэмат антиlаlан, ащиlаlан яма уlты парlаят: «Lэты пораян кур ант ёваlты, ульняя ант потарты, lэты етшитыйн, пасан ещаl ант ништантыты – lэтот эпаllы питаl. Арыты па кущты, щит пасан сурыйн мет ант рахаl – нушая йиlан». Няврэмат ищи
Надежда КОКК ханшам потарhан па миям хорат
уlты щир эlты ар уятlат па нумаlмиты нётсат. Мув, па муван уlты воят па хоятат уlты щирlаl ищи щорс таlат хуват этсат. Ошаh хоятат турам эlты ар уятсат: ерт, вот поlты щир, юхат энамты щир. Хатl най пеlа хув ватlа ки, кутапн lарахи ныlа. Щи lарахи и хоята уртыя, кимет хоята востыя, хуlмет хоята няр торн востыя ныlа. Щи ольпат эlты хоятата ищи ныlа ям питаl, амуй атм. Нуl юх сорам тахайн ки lояl, ям турам питаl. Иhкан ки питаl, ерта иl. Нуl юх иlпийн ки хоят питаl, lув еllы уlты ям номас понаl. Щимащ мероприятияйт мосlат няврэмата. Щиты lый уятlэl опращlаl уlапса щират, пищат.
3
№6 (736) Lапат хутмет (суббота), Курк тыlащ 7-мет хатl 2015-мет таl
Литературный лопас Миртэl хоят щи эlты уятаl, финн ёх воllы йис потарlаl, йис ясаhlаl и яха акатман тайlаllы, и нэпекан – «Калевала» аяllа, Элиас Лённрот щи ун вер верас. Кимет – «Кантэлэтар» нэмпи нэпека па lув йис арат актас. Ар сот таl хуват хоятат кутн щи арат арысайт. Финн ёх па карел ёх катра уlопсайlаl па уlты щирэl и хорпи уlмаl, щит ураhан, куш «Калевала» вуя, куш «Кантэлэтар» – щит кат мир кутн тайты нэпекат, кат мир поном мутра номсат. «Кантэлэтар» эlты 1985 таl-lуhн хоятат уятты питсат, «Калевала» ханшом пора эlты па 150 таl-lуh хащас. Элиас Лённрот киномтак нэпек lув ёра ханшсаllы, йис арат, йис потрат акатсаllы, сам хошоман эсаlтсаllы па нопсаhа нэпека понтсаllы. Щи каркам па нопсаh хоят уlмаl! Куш «Калевала» вуя, куш «Кантэлэтар», щи эlты ястаты мосаl, киномтак нэпекhан аl хоятат юрн ханшман уllатан. Лённрот нэпекhаlаlа мет хорамаh па мет нопсаh арат вусlы па иса мосты щирн нопсаhа нэпека lэщатсаllы. Щи арат аl хоятатн арыlысайт, арlаlа lый номасlаl, ойlаl, уlты щирэl, нумасты щирэl поныlысат. Хоятат щата lый уlопсаеl эlты, сам хошиты верlаl эlты, сама вана поном хойятlаl эlты, аhкиlаl эlты, рут мувlаl эlты арыlысат.
Кантэлэтар (№43 газетайн 2014-мет таlан там еlпи арат усат)
Эвет арат Хой муйщир хот тайl Муй па щимащ номас вертсан, Хоты уlты икилэhки, Тащаh хота, ояh хота Юш па хоты тый наh понтсан? Сур пасана тата омсlа, Вояh нёхи кавартаlа, Пасана па эпlаh lэтот Мосты щирн опсыlыlа. Тащаh мохет тата уllат, Воlаh мохет тата хоllат. Наh па яста, муй наh тайlан, Тащlан, ойlан тата уllат? Ма ванттэман, нуша уllан, Ой ант тайlан-каш ант тайlан. Катра хотлэhкийн уllан, Нуша тувман, няньшук каншман. Паварт шупан хотэн lонщмен, Ишни ёвра, ов тос ёвра, Вотэн поlэмиты щирн Хотэн иl щи рохнёмтыйl. Хот lыпийн ищи нуша: Кевпутн туп хуl йиhк хошик, Пасан сурн анат таlат, Туп торн сурн вером нянят.
Сам вошемн тайты похем куш муй эlты уйтыlыlэм Сам вошемн тайты похем Куш муй эlты уйтыlыlэм, Омеh поха, мосты поха Lувеl иса айlтыlыlэм. Сам lыпийн похем тайlэм, Ма пеlаем lув па вантаl. Похем хоят пеlа шеhк ям, Щи эlты па куш хой ястаl. Па эвет пеlа lув ант вантаl, Соватты па вер ант тайl. Умащ нэhа, тынаh нэhа Похем манэм аялтыйl. Lэпат сампи, нопсаh ясhап Щимащ похие ма тайlом. Лыптаh унтан, щищкет иты, Lуйман, похем пилн уllом.
Элиас Лённрот
Карел па финн эвет па нэhат арlаlн щищкет эlты ванкутlы арыlысат. Номасlаl шакты порайн эвет па имет куккук ими
Питы хураh похием саман вана ма тайlэм Тащаh аhки-ащи похат – Туп вуркащты па олмащты. Наh па, питы хураh похем, Ант lаhхаlайн ишкащты. Тащат эlты вер ант тайlан, Рутlан эlты потр ант тайlан. «Питы ху» нэман потсаян, «Питы шупа» аяlтсайн. Тухlат щимащ пища питсат «Олы-молы» нэм па масат Хоят арсыр номас тайl, Хоят сотщир ясаh вераl. Мет наh тюпаh, ма щирэмн Мет хорамаh, ма нопсэман. Торпlан, маваh йиhкан, авlат, Сэмlан, хусат иты, кущlат. Хоят ясhа хун хуlантlом, Хоят потра хун хуlантlом. Хоят пеlа lык аl тая, Ма пеlэма вантэмия. Хорам ернасан ма ёнтlэм, Сапlа, lыта ханши понlом, Ернас иlта па хорампlэм – Самен ям номасн понтlэм. Ханшаh ханши сэвом вайт Курlана наh lуматlаllан, Хорам ханши сэвом посат Ешlана па lуматlаllан. Антопкеlн наhен сэвlэм, Хатl ханши тохи понтlом, Ермак мил охена понтlом, Тыlащ ханши тохи ёнтlом.
Уртаты хун ёхатlайм? Уртаты хун ёхатlайм, Мойнэhа ма хун туlайм, Урт хоятат хун ёхатlат, Похем хота хун туlайм? Ветмет хатаlн па, мосаh, Щакляh охпи пох ёхатаl. Хутмет хатаl питты кемн, Питы охпи пох ёхатаl. Сама вана тайты похем, Мет самаhа тайты похем Шутщаты ям хатlыенан Ма хощема, аlпа, ёхтаl? Хота lаваlты питlайт Хув тэlн lавlом мояh мохет? Хот lыпийн Щакляh охем, Ов пуhалн Питы охем, Ишнем пуhаlн lаваllэм Сама вана тайты похем.
•Литература таlа юкантам лопас
эlты арlаl поныlыllаl. Хун эви похаl эlты номасlаl lойlат, lув морянка-васы эlты арlаl туllы, щи васы еhкаh йиhк эlты ант па паlаl па lув уваl хоят хоllопа щащаl. «Кантэлэтар» нэпекан арщира арат lойlат: ишканщап арат уllат, амат туты арат па ощхуль арат. Киномтак Лённрот ханшом нэпекhан анта туп хорамаhа ханшом йис арат, щит хонна карел па финн мир хоятата шек мосты нэпекhан: lый йис уlопсаеl эlты хоятат уятты питlат па щи арат юрн уlопсаеl эlты па мир хув нумты питl. Лённрот lув мув хоятlаlа шек ун вер верас: ёрэмом йис арат уна питом хоятат эlты нох акатсаllы, туhащира lэщатсаllы па нэпека понтсаllы. Щи арат юрн карелат па финат нёllаl нохшик катаlты питсаllаl: щикем умащ арат lый таймеl. Щи эlты арат па арсыр нэпеката понты питсайт. Мет арпуш «Калевала» ар мир ясаhан нэпека понман ус, «Кантэлэтар» шимаlшик нэпека поныlыса. «Калевала» таlаhа хольмаh ясhа тоlмащман уl, па утща lуhтарат па каматса ясhа тоlмащиlысайт. «Кантэлэтар» таlаhа па ясhата ант поныlыса па арпелак lуhтарlаl ищи тоlмащиlайт. Ма па щимащ номас вертсом, арпеlак арат «Кантэлэтар» эlты ма рут ясhема тоlмащты.
Муйн похlав lапатlаllав? Щакляh охпи похем - нянян, Щанька маlув Питы охема. Кавром каlащ вертlом сора Самн тайты похиема. Муйн похlав йинщаlтаllув? Щакляh охпи похем - йиhкан, Квасн маlэм Питы охем, Пува йиhкан йинщаlтаlэм Сама вана тайты похем. Оlттаха хота лэщатlув? Щакляh охем - сара хотн, Ов пуhаlн - Питы охема Хотъятэмн, оlттахаемн, Сам вана тайты похема. Хоlта похlам оlтыlыllам? Щакляh охем – торн пай элты, Щещхир эlты – Питы охем, Ермак сох перина элты Самн вана тайты похем. Ма па нови веншпи эви – Веншсох амуй тайиlыlом? Самн тайты похем хоща Хошом лума lоhемиlом.
Мосты похем тый ки ёхтас Мосты похем тый ки ёхтас, Омеh похем тый ки шушас, Шушты щирl эlты, lуlан, Lув эlтэlа ма уятсом. Хувн lувеl lаваllэм ма, Хув тэlн самием хошийl, Пусhа-шива ювантыlом, Тут суlтамн навратлиlом, Тут няlом иты, ущlом Омеh-тюпаh похем хоща. Ёшем, lуlан, lувеl масэм, Апаlмасlы, lуlн, манэм, Мосэмисlы, lуlн, манэм. Куншаh вой ки луман тайl, Lув эlтэl ант паlтамаlом, Вура нэрасман ки уl lув, Ищи ма ант паlтамаlом. Самн вана тайты похем Самаl lэпат, номсаl вещкат, Вураh lотн ант уллийс, Куншаh вой ант катлиlыйс, Атом лота ант питыlыйс. Торопlаl – воllы мавн авlат, Ешlаl – юраh юр щи тайlат, Мосты похем lаваllыlэм, Хотэм яма lэщатыlэм. (еllы па уl) Надежда КОНЕВА толмащсаllы
4
Ими Хиlы – Ий кур эlты lойты мурах сэм пох (ханты монщ)
Турам ащи уl. Ий похлэhки тайl. Lув хатl сыс хуват, таhха, хоlща вой веlман яhхаl. Похаl утща ёlан уl. Lув сахатаl ёlан опсантыяl. Муй ёнттот мосаl, щи хорпи ёнттот тайl. Щиhанща, ий хатl ащеl, таhха, ястыяl: – Ма яhхтэм эlты паты хота аl яhха. Няврэм, таhха, муйн ант эсаllа, щи пеlа вуратаl. Ащеl туп шашн шушмаl, lув паты хота манl, вантlаllы, щиhанща, паты хот щах таl. Хот хар пеlа вантаl па – ов уlмаl па картlук lойl. Вуllы па картlук эlты оваl пелки пуншlаllы. Иllы вантаl па иlан мув ныlа. Вой веlты хуев вой веllат, хуl веlты хуев хуl веllат. Вуlы шавиты хоятат хоlыена вуlы шавиlат. Вошат, куртат хоl ныlайт. Щиhанща, щикем каш lувеlа иllы ванттыя. Ащеl ёхатты еlпиян, щиlта, паты хот эlты ким этаl. Ащеl ёхатаl па инщасlа: – Муя паты хота яhхсан? – Анта, – ястаl, – паты хота яhхмем антом. Ханятlаllы, ванта. Щиты еllы уllат, ипуш ащеl ики па щи вой веlты манас. Ащеl ики яhхтаl эlты, ин мунты каш вантас хоты, па щи паты хота манас. Иlта мув пеlа па щи вантаl. Ята! Щи арат куль, меhк этмаl па, энаммеl па, ий охпи, кат охпи меhк икет. Унта вой веlты манты ху, вой веlты юш патыйн паратlа, веllа. Щиhанща, тащ шавиты, вуlы мохаlты хуев, вуlы щахар патэlн момийн веllа. Куртат хоща ий-кат хуlам пусаhан этlыlа. Веlпасlаты хоятат хоl паратты питамат. Омасаl, омасаl, щикем кашlы хорпи ванттыя, хоты мохет момийн нюхаllайт, веllайт, щиты иса ныlа хоты. Ошан ёхатты питса, нумасаl иlта номасан: «Тамиты, хоты, хоятат хоl веllайт. Хутсы ханнэху антома йиl. Хойн мув йиhк омасты питlа иlта пеlа?» Кашlыя йиl па ов хота манl. Ащеl ёхатаl па инщасаl: – Паты хота яhхсан? – Анта, – ястаl, – паты хота яhхмем антом, – па ханятlаllы, па ант ястаllы. Хаlэвта йиl па, ащеl хоlты яhхтаl эlты, па иllы вантаl. Хэйя, иlн ий пусаhан, кат пусаhан туп ныlа, пирщ имет, пирщ икет туп хащмеl. Вошан уlты, куртан уlты хоятат, ванта. Тамет па, энамты отlаl, тащан яhхты, утан хуl, вой веlты ёхlаl паратамат. Мир рут хащмаl антом. Хоlта унта манlат, щита щи мохты хоl паратlайт момийн, хоl веllайт унт кульlаlан, меhкlаlан. Ащеl ики ёхтас па, инщасаl: – Похие, паты хота яhхсан? – Па, яhхсам щи, – ястаl, – ащие,
Газета
«LУХ АВТ» Адрес редакции: 629008, ЯНАО, г.Салехард, ул. Подшибякина, 17 (34922) 4-68-03, 4-68-63 Е- mail: luhavt@yandex. ru
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
№6 (736) Lапат хутмет (суббота), Курк тыlащ 7-мет хатl 2015-мет таl
наh манэм иl эсаllэн ки. – Муя наhен иl эсаllэм? – Муя иl эсаllэн? Па наh иllы пеlы вантыя, хатнэху, воlаh энамты lоват мир рут хорпи от, воlаh хащмеl антом. Хота пиращ икет, пиращ имет, ёlан омасты lоват отат туп хащмеl. Унт вой веlты ёхlаl, йиhк хуl мохитты хуйlам, – ястаl, – lаhки веlты хоятlам хоща момиlан ёхатlат, хоl веllайт, паратlайт кулятан. Я, щиhанща, ин ащеl ики ин пут моlас, пут кавартас, нумасаl ин, щиhанща. – Я, эсаllэм ки – эсаllэм иl, – ястаl. Карты кеl хуват, карты лясаh кеl хуват иl эсаllа, мува. Ин похаl иl ёхатаl, щиhанща, соям питара ёхатаl. Соям питарн ай моlты куртые уl. Lув сахатаl лясаh кеl эlты хоlт эhхасаl, отапи кеl эlты ким навармаl, щиhанща, соям паты пеlа шушмаl. Ащеlан карты кеl, лясаh кеl нох сухтаlа, нох таllа. Похаl кусы иты пасахат керытlыяl, ванта, ий кур эlты lояl, ий кур эlты lойты lапат мурах сэма тыйl. Аlансахата йиl, ий пиращ имилэhки йиhка, таhха, манаl. Йиhк па мосl, хоты. Ин моlхатl щи нэмоlты антом ус. Соям курн щи хорпи мурах энаммаl. Ин, щиhанща, пиращ ими мурах сэм нох куншемаllы. Ёхи lавемаllы. Ий хатl уl, кат хатl уl, хуlмет хатаlан похлэhкийн ёхатlа. Ин ий хатl акеl икийн, ванта, хуl юх эlты, хуl ухан хопитlа, наhк юх эlты наhк ухан хопитlа, нёl-юхаlн верlа, ванта. Ин энамты ху, ворамты ху, муй хув энамаl, ванта. Акеl икийн, имеl имийн кешийн lэщатlа, нёlанюхаlан верlа. Ий моlты хатаlан ёхана яhхмаl, сорнеh тув хуl тувмаl. Ин, щиhанща, пущка lыпия йиhк шошамlа па, сорнеh тув хуl lыпия эсаllа. Lыlhая ущиlыяl. Па, щиhанща, унт хуват нёхас вой, унт вой хуl веllыман яhхаl. Ий хатаl муl тахайн, осам патэl эlты пурас хот вус хирмаl, щи вус хуват кешеl тэlан, нёllаl-юхаllаl тэlан, ким яhхаl. Щи арат щи мутрайh. Па ий моlты пуш яhхтаlн, охты вой тувмаl, ан ураhан щит, ванта. Каман, щиhанща савнэ мощатаl, lый юкана. – Щаха, – ястаl, – хоят ёхатаl ки, ма хощаем ов эlты ант ат lоhаl, пурас вус эlты ат lоhаl, – имеl ими пеlа ястаl, – сорнеh хуlэн нох каварты, охты воен ана хоны. Савнэ имен па хошак йинщтыя, путэн хоща тохи опсы, щиlта хошак ат йинщаl, – ястаl. (еllы па уl)
Учредитель (соучредитель) Департамент внутренней политики Ямало-Ненецкого автономного округа (ЯНАО, г.Салехард, пр-кт Молодёжи, д. 9) Газета зарегистрирована Управлением федеральной службы по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Тюменской области, ХМАО-Югре и ЯНАО 19 апреля 2012 года Регистрационный ПИ № ТУ72-00558
•Хорат потарlат Туняl ма Свердловск область муватна усам. Си мувна турмаl lэпатшак уlты сиран. Lонсяh таlаl кимет тыlась шуп кеман ваншак, найh lуhаl кимет тыlась шуп кеман хувшак. Вантыlаhаl аса па карсь юхат энамаlат. Воськам воош антом, воськам курт антом. Катра хотlаl шавиман тайlаllаl, яlпа оматты хотlаl хорама верlаllаl. Хот куся lув ювмеl ураhан. Катра иты касна эlты хоятат хотна ант маты питсайт. Сишан хой хоты верытаl, хой муй шитаl ситы хот оматаl. Муh мувеван, муh округеван иси шоши хотат оматты питсайт. Туп тухаl хотат ванты таха ант тайlат. Хорама омтам хот хося исипа сэм тахрамтаl. Ма сэмhаlам Свердловск область хотат вантмеман си ханамтысат. Нын сэмlан па ат вантlат. Моса яlап хот оматтан порайн мосмитаl. КЕРАН Митры ханшам потар шупие, хорlаl иси lув версаllы
Хорам хотат
Хорам хотат
Хорам хотат
Емельян КУРТЯМОВ потартам монщ ханшсаllы Зинаида ЛОНГОРТОВА
Тираж 700 Заказ 0084 Подписные индексы: на год - 29925, на полугодие - 84611
Газета вышла в свет 7 февраля 2015г. Подписано в печать 5 февраля 2015г. по графику: 16.00 фактически: 12.00 Газета выходит по субботам Цена годовой подписки 96 руб., в розницу не распространяется
Издатель Департамент внутренней политики ЯНАО (629008, Тюменская область, ЯНАО, г.Салехард, пр-кт Молодёжи, д. 9) Отпечатано в типографии ГУ «Северное издательство» (629008, г.Салехард ул. Ямальская, 14)
Главный редактор Г.П. Кельчин