n n
De belastingen in 1931 Toen in 1931 de oudste rechtsvoorganger van het Register Belastingadviseurs werd opgericht bestond er een keur aan belastingen. Zo kenden we destijds al de overdrachtsbelasting, schenk- en erfbelasting, invoerrechten en accijnzen. De loonbelasting, vennootschapsbelasting en de omzetbelasting waren er daarentegen nog niet. Welke rijksbelastingen bestonden er toen nog meer? In eerdere edities van Het Register kwamen de Zegelwet 1917 en de Tabakswet van 1921 aan bod. Hieronder volgt een overzicht van de overige belastingen van negentig jaar geleden.
Mr. drs. Fons Overwater RB Fons Overwater is bestuursvoorzitter van het Register Belastingadviseurs en lid van de redactieraad van het Register
1. Beursbelasting 1917 De beursbelasting, ingevoerd per 15 maart 1917 en afgeschaft met ingang van 1972, was een onderdeel van de Zegelwet 1917 maar nam een aparte plaats in. De belasting was verschuldigd bij wisseling van eigenaar van effecten of bij emissies van nieuwe effecten. De belasting werd voldaan door het plakken van zegels op de effectennota’s van beurshandelaren. Het tarief bedroeg 0,1% van de transactiewaarde. 2. Wet op de Grondbelasting 1870 Deze wet dateert oorspronkelijk uit het begin van de 19e eeuw en is een constante in de moderne fiscale geschiedenis. Hij werd grondig herzien in 1870 en afgeschaft in 1970, waarbij hij vervangen werd door de OZB. De belastingrondslag was de waarde van vastgoed, net als tegenwoordig bij de OZB. 3. Wet op de Personele Belasting 1896 Deze wet dateert van het begin van de 19e eeuw maar werd in 1896 geheel herzien. Het was een welstandsbelasting. Met ingang van 1896 was belasting verschuldigd over huurwaarde van de eigen woning, haardsteden (aantal schoorstenen), inboedel, dienstboden, paarden en rijwielen. Later kwamen daar nog motorrijtuigen, pleziervaartuigen en biljarttafels bij. Bij de afschaffing in 1970 waren daarvan alleen nog de huurwaarde en de inboedel van over. 4. Wet Vermogensbelasting 1892 en Verdedigingsbelasting 1 Artikel 2 van de Wet Vermogensbelasting 1892 meldt: ‘eenieder is belastingplichtig naar de waarde van zijn vermogen, opgevat en berekend naar de bepalingen dezer wet’. Het (progressieve) tarief van deze belasting was maximaal 1,5 promille en werd toegepast op een fictief rendement van 4% van de gemeten vermogenswaarde. Bij een vermogen van bijvoorbeeld 100.000 gulden was dus zes gulden belasting verschuldigd. De omvang van deze heffing stond dus los van het gerealiseerde inkomen, net als nu bij box 3. De Wet van 18 augustus 1916 tot heffing der verdedi-
28
Het Register | december 2021 | nummer 6
gingsbelasting I was een progressieve vermogensbelasting die ingevoerd werd per 1 mei 1916 en eenmalig bedoeld was. Deze werd geheven naast de ‘gewone’ vermogensbelasting en zou dus eindigen op 30 april 1917, maar werd telkens verlengd totdat in 1941 de Duitse bezettingsautoriteiten deze belasting afschaften. 5. Wet op de Inkomstenbelasting 1914 en Verdedigingsbelasting 2 Eind 1914 werd één inkomstenbelasting ingevoerd voor inkomen uit arbeid, bedrijf en vermogen. Het hoogste tarief was bij invoering 5%. Met deze ’nieuwe’ inkomstenbelasting werden de verschillende bronnen van inkomsten voortaan gelijk belast. Een aparte vermogensbelasting bleef bestaan. De Wet van 18 augustus 1916 tot heffing der verdedigingsbelasting II was een toeslag op de inkomstenbelasting die ingevoerd werd per 1 mei 1917 over het aangiftetijdvak 1916/1917 (Deze werd als toeslag geheven naast de ‘gewone’ inkomstenbelasting en zou dus eindigen op 30 april 1917, maar werd tot 1 mei 1930 telkens verlengd.) 6. Wet op het Statistiekrecht 1917 De Wet op het Statistiekrecht werd ingevoerd per 1 februari 1917. Hij werd afgeschaft met ingang van 1 oktober 1950 en opgevolgd door de Statistiekwet 1950. De doelen van de wet waren het verkrijgen van zo juist mogelijke statistische gegevens. De opbrengst van het Statistiekrecht is nooit in een apart ‘statistiekfonds’ gestort zoals bij bestemmingsheffingen, maar altijd bij de gewone middelen van de schatkist geteld. De opbrengst was gemiddeld genomen ongeveer tien maal meer dan de kosten van de statistiek. Statistiekrecht werd geheven naar de waarde van ingevoerde goederen voor binnenlands verblijf en op uitgevoerde goederen (tenzij doorvoer). Het tarief bedroeg 0,1% over de waarde. 7. Invaliditeitswet of Invaliditeits- en Ouderdomswet 1913 (sparen via rentezegels) De Invaliditeitswet, ingevoerd in 1913 en in 1919 na de Eerste Wereldoorlog tot wasdom gekomen, regelde een
