2 2016 PRIJS € 9,95
.PHOTO NR 2 2016
196 PAGINA’S INSPIRATIE
HELDINNEN OP INSTAGRAM EÉN EN ÉÉN IS DRIE
De magische combinatie van foto’s en tekst
DE TIEN BESTE LANDSCHAPS FOTOGRAFEN
BUIGEN VOOR DE OUDE
JAGEN OP GELD
Agentschap gaat achter roofpublicaties aan
ANP KIEST EEN NIEUWE CAMERA
MEESTERS DE RELATIE TUSSEN FOTOGRAFEN EN SCHILDERS
WWW.SHUTR.PHOTO
9
FABELACHTIGE PORTFOLIO’S VAN TOPTALENTEN
14
werk in uit voering
Werk in uitvoering
EEN FOTOPROJECT BEGINT MET EEN IDEE. DAARMEE GAAT DE FOTOGRAAF AAN DE SLAG EN GAANDEWEG NEEMT ZIJN SERIE VASTE VORM AAN. EEN TUSSENBALANS VAN DRIE LOPENDE PROJECTEN. Door Joni Hendrix
LOPEN IN DE LAGE LANDEN Bastiaan Heus
D
at hardlopen veel meer is dan razendsnelle Kenianen, laat sportfotograaf en Zilveren Camerawinnaar Bastiaan Heus met zijn bookazine Lopen in de Lage Landen zien. “Ik hoef de winnaar van een hardloopwedstrijd niet te fotograferen. Ik wil juist de sfeer, emotie en het enthousiasme vastleggen. Dat levert prachtige beelden op, omdat ze anders zijn”, vertelt Bastiaan. In het bookazine, dat in samenwerking met magazine Runner’s World is gemaakt, vind je dan ook weinig foto’s van winnende Kenianen. “Doordat er niet alleen maar winnaars in staan, is het herkenbaar voor iedere hardloper.” Het boek bestaat uit foto’s die Bastiaan
‘IK HOEF DE WINNAAR VAN EEN HARDLOOPWEDSTRIJD NIET TE FOTOGRAFEREN.’
gedurende zijn fotografiecarrière maakte. De meeste beelden zijn van de afgelopen vijf jaar, maar enkele zijn al zo’n vijftien jaar oud. Het was voor de fervent hardloper een moeilijke klus om uit zijn archief 101 foto’s te kiezen. “Ik maakte een selectie van tweehonderd foto’s, printte deze uit en legde ze op de vloer in de huiskamer. Vervolgens zocht ik naar combinaties. Het is leuk om op deze manier met je foto’s te spelen. Mijn selectie bracht ik naar Runner’s World en de vormgeefster ging ermee aan de slag. Ik kreeg het boek pas te zien toen het helemaal af was, dat was wel spannend.” Als het fotoboek goed verkoopt, heeft Bastiaan meteen al een volgend plan, want hij is
nog lang niet klaar met het fotograferen van deze sport. “Ik hoop dat ik in de toekomst een vervolg mag maken, maar dan met Europese hardlopers. In dit boek staan alleen foto’s uit Nederland en België, en een paar uit Turijn. Het lijkt me geweldig om ook naar andere Europese landen te gaan, vooral voor de natuur, want die is overal anders. Dit zal heel andere beelden opleveren, dat is juist het mooie van hardlopen: het kan overal.” Lopen in de Lage Landen is een uitgave van Weekbladpers Media en is online te bestellen. www.bastiaanheus.nl
26
oeuvreportfolio
Tom Nagy
BOVEN:
Titel Omschrijving komt hier, en dat mag best wat tekst zijn.
Titel Omschrijving komt hier, en dat mag best wat tekst zijn.
54
achtergrond
Fotografen en schilders
BU
achtergrond
Fotografen en schilders
DE RELATIE TUSSEN FOTOGRAFEN EN SCHILDERS Door Annet Maseland
55
Vanaf vandaag is de schilderkunst dood, verzuchtte kunstschilder Paul Delaroche volgens de overlevering toen hij de eerste daguerreotype zag. Bijna twee eeuwen later is de schilderkunst springlevend … in de fotografie. Vermeer, Rembrandt, Breitner, Hocks, Olaf of Olron: ze drinken allemaal uit dezelfde bron. En met Photoshop als palet zijn de mogelijkheden oneindig. Wij laten fotografen aan het woord over hun gepenseelde invloeden.
UIGEN
voor de OUDE MEESTERS
Anette Brolenius Old Masters, 2014, vrije interpretatie van Peter Paul Rubens’ Portret Van Een Vrouw. OUDE MODELLEN TOT LEVEN WEKKEN Anette Brolenius liet in haar serie Old masters revisited oude meesterwerken van het Mauritshuis herleven. Ze maakte geen exacte kopieën, maar liet zich hier bijvoorbeeld inspireren door Rubens model, dat ze opnieuw tot leven wilde wekken. “In mijn versie van het schilderij is het model nog niet aangekleed. Ik ben zeer geïnspireerd door schilders, maar het verschilt per serie af of ik daar iets mee doe. De serie Moeders met macht is opgezet als een klassieke schilderijengalerij uit die tijd. Dat zie je terug in de pose, het licht en de kadering. Mijn serie van mensenrechtenactivisten ziet er weer heel anders uit.”
.PHOTO | NR.1 | 2016
D
e eerste fotograaf? Als het aan Thijn van de Ven ligt, is dat niet Niépce, ook niet Daguerre, maar de schilder Vermeer. “Zoals hij licht vertaalt in verf, dat heeft hem nooit meer iemand nagedaan.” Thijn van de Ven is fotograaf. Lange tijd werkte hij als museumfotograaf, vol overgave, maar zijn hart ligt bij de schilderkunst. Hij windt er geen doekjes om. Hij is in Vermeer. Op zijn website Vermeer revisited probeert de fotograaf het mysterie van het genie te ontrafelen. Misschien wel het belangrijkste wapenfeit is dat de schilder bekend was met
de camera obscura en er hoogstwaarschijnlijk mee gewerkt heeft. Vermeer die foto’s overschilderde. Nee toch? “Hoe hij de techniek inzette, daar zijn de kenners nog niet over uit”, zegt Van de Ven. “Overschilderen hoogstwaarschijnlijk niet. Maar het heeft zijn kunst wel gevormd. De onscherpte van de lens, die hele zachte overgangen, de hooglichten die zo prachtig bijna lijken te zwemmen op een kleurveld … Dat zijn typisch dingen die je alleen ziet met de camera obscura, niet met het blote oog.” Een schilderij van Vermeer is zo levensecht
68
serieportfolio
Richard Tuschman
Richard Tuschman (1956) Richard Tuschman begon begin jaren negentig te experimenteren met digitale fotografie. Hij ontwikkelde een stijl waarin hij zijn interesses voor fotografie, schilderen en verzamelen samensmolt. Zijn werk is internationaal tentoongesteld en geprezen. Eerder won hij onder andere een Prix de la Photographie, LensCulture Exposure Award en een International Photography Award. Naast zijn vrije werk doet hij ook commerci-
TER IMITATIE OF INSPIRATIE
ële shoots voor onder andere The New York Times, Newsweek en Sony. Buiten fotograaf is hij ook docent, verbonden aan verschillende universiteiten in de Verenigde Staten en geeft hij lezingen over artistieke technieken en zijn creatieve proces. Tuschman woont en werkt in New York. www.richardtuschman.com
Niets minder dan exacte kopieën, wilde de Amerikaanse fotograaf Richard Tuschman maken. Fotografische replica’s van landgenoot Edward Hoppers schilderijen. Maar hoe verder de serie vorderde, hoe meer Tuschman van het origineel afweek. Hij nam steeds meer vrijheid en creëerde composities slechts geïnspireerd op Hoppers stijl en visie. Toch zijn het onmiskenbaar zijn schilderijen op de gevoelige plaat. Door Jorrit Dijkstra
Richard Tuschman
serieportfolio
Richard Tuschman
.PHOTO | NR.2 | 2016
69
80
serieportfolio
Yang Yongliang
Yang Yongliang (1980) Vanaf jonge leeftijd werd Yang Yongliang onderwezen in de traditionele Chinese schilderkunst en kalligrafie. In 1995 begon hij aan een studie visuele communicatie, om drie jaar later aan de kunstacademie in Shanghai verder te studeren. Na zijn afstuderen maakte Yongliang voornamelijk aquarelschilderingen, maar in 2005 stapte hij over op het gebruik van nieuwe media. Tegenwoordig maakt hij extreem gedetail-
TRADITIE ONDER DRUK
leerde kunstwerken, waarbij fotografie, schilderkunst en video centraal staan. De antieke technieken die hij als kind leerde, gebruikt hij nu op geheel nieuwe wijze. Door architectuur als zijn penseel te gebruiken, creĂŤert hij nieuwe werelden die van een afstand lijken op traditionele Chinese landschappen. Maar, zodra je dichterbij komt, ontdek je dat serene heuvels bestaan uit flatgebouwen en geen centimeter grond onbebouwd is gelaten. Op deze manier reflecteert Yongliang, vanuit de miljoe-
De razendsnelle ontwikkeling van China sinds de tweede helft van de twintigste eeuw laat zijn sporen na in het landschap. Vanaf 2005 verwerkt kunstenaar Yang Yongliang de verregaande industrialisatie en verstedelijking in zijn multimediale werken. Met zijn grootste project tot nu toe, From the New World, toont hij zijn zorgen om het veranderende Chinese landschap.
nenstad Shanghai, op de uiterst snelle verstedelijking en industrialisatie van het Chinese landschap. www.yangyongliang.com
Door Thomas Kouveld
Yang Yongliang
serieportfolio
Yang Yongliang
.PHOTO | NR.2 | 2016
81
110
serieportfolio
Helen Sobiralski
Helen Sobiralski (1981) Als tiener rommelde Helen Sobiralski in de kelder door oude spullen en vond haar vaders spiegelreflexcamera. Het was liefde op het eerste gezicht en ze heeft de rest van haar middelbareschooltijd gespendeerd in de donkere kamer, met een duidelijk doel: fotograaf worden. Na in de leer te
LUILEKKERLAND ALS DYSTOPIE
zijn gegaan bij een fotograaf, koos ze voor de opleiding communicatie-design aan de University of Applied Sciences and Arts in Dortmund en specialiseerde zij zich in ‘mise-en-scene’ en conceptfotografie. Inmiddels heeft ze talloze freelanceprojecten op haar naam staan, die in een indrukwekkend portfolio op haar website tentoongesteld zijn. Ze woont en werkt momenteel in Berlijn en heeft een overvolle agenda. Zo werkt ze binnenkort niet alleen aan haar volgende twee grote projecten, maar zal ze
Verspilling, lust, ijdelheid en overvloed voeren de boventoon in Cockaignesque, een bijzondere fotoreeks van de Duitse fotografe Helen Sobiralski. Ze geeft hiermee een nieuwe invulling aan de middeleeuwse mythe van Het land van Cocagne, ook wel bekend als Luilekkerland. Haar inspiratie vond ze in de uitbundige stijlkenmerken en thematiek van de schilderkunst uit de Barok. Het resultaat: een hedendaags, dystopisch Luilekkerland, gehuld in klassieke schoonheid.
ook aan de slag gaan met promotieshoots voor bekende muzikanten. www.helensobiralski.com
Door: Maarten Jacobi
Helen Sobiralski
serieportfolio
Helen Sobiralski
.PHOTO | NR.2 | 2016
111
130
achtergrond
Tekst en beeld
ÉÉN ÉÉN DRIE
TEKST EN FOTO: EEN DUIVELSE COMBINATIE? Sanne Ruhaak
Fotografie en tekst: het was lange tijd een duivelse combinatie. Een goede foto heeft geen tekst nodig, aldus de traditionele opvatting. Maar het speelveld is veranderd. Steeds vaker nemen fotografen de pen ter hand en leveren ze creatieve producties waar woord en beeld samensmelten. Wat zegt dit over de fotografie? Is een afzonderlijk beeld niet krachtig genoeg? We peilen de stand van zaken bij verschillende fotografen en polsen bij de beeldredacties van kranten hoe daar over schrijvende fotografen wordt gedacht.
achtergrond
Tekst en beeld
Een foto werkt pas optimaal als wij er ons in verdiepen, als we werkelijk proberen de afstand tussen onszelf en het afgebeelde te overbruggen”, met deze woorden opende fotograaf Robert Moorees zijn tentoonstelling Life is Strange in Huis Marseille. Zijn boodschap is helder: pas als je als kijker bereid bent om voorbij het plaatje te komen, kun je meegaan in het beeldverhaal. Tekst ziet Moorees als ideaal instrument om die inleving en verbeelding te bereiken. “Het zijn twee disciplines met elk hun eigen specifieke kracht die in combinatie boven zichzelf uitstijgen.” Dat zijn werk vaak gepaard gaat met tekst, is niet vreemd. Moorees heeft al sinds zijn academietijd als jonge fotostudent een haat-liefdeverhouding met wat hij noemt het unieke maar tevens ‘platte’ medium fotografie. “Fotografie is een
.PHOTO | NR.2 | 2016
geweldige uitvinding en tegelijk een uiterst beperkt middel”, vindt hij. “Het is in staat de zichtbare werkelijkheid tot in de kleinste details weer te geven en tegelijk geeft het de werkelijkheid niet weer. Het is ‘slechts’ een plaatje, niet meer en niet minder. Er is nog nooit een muis in paniek gevlucht voor de foto van een kat.” Wij mensen zijn geen muizen, weet Moorees. “Wij zijn in staat om ons in te leven in een plaatje. Een aanvullende tekst is daarbij als een gids die je uitnodigt om niet te blijven staan, maar mee te gaan in het beeldverhaal. In dat wat er plaatsvond, in dat wat de fotograaf ooit voor zich zag, op dat moment in de tijd, op die locatie.” Toch zijn er genoeg fotografen die pleiten voor een alleenstaand beeld. Een foto die alles zegt, die geen tekst nodig heeft. Moorees heeft weinig op met deze ‘dogma’s’.
131
Om je creativiteit als fotograaf te ontwikkelen vindt hij het zinniger om zijn eigen pad te zoeken. Los van geboden en verboden. “Picasso werd in het begin gehoond om zijn kubistische schilderijen”, trekt Moorees een vergelijking met creatieve grootheden. “Bob Dylan werd uitgefloten door zijn ‘fans’ toen hij besloot zijn gitaar te versterken. En er zijn nog steeds mensen die het onmogelijk achten dat we op de maan geland zijn. Het zij zo.”
Tekst bij wat je ziet Voor Ad Nuis, fotograaf en onder meer bekend van zijn foto columns in Vrij Nederland, is het geen uitgemaakte zaak. Hij ziet dat de foto bij de meeste fotografen voorop moet
Foto © Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/Fotograaf onbekend Originele bijschrift: “Een grote menigte, toegestroomd na een gerucht over een wonder dat zal plaatsvinden, wacht in kou en regen op het verschijnen van de Heilige Maagd Maria. Men verwacht dat ze rond zeven uur ’s avonds aan een paar kinderen zal verschijnen. België, Beauraing, 3 januari 1933.”
de favorie t
De favoriet MARK ENGELEN
141
ELKE FOTOGRAAF HEEFT EEN FAVORIETE FOTO. HOE KWAM DIE TOT STAND? HOE VERHOUDT HIJ ZICH TOT DE REST VAN ZIJN WERK? FOTOGRAAF MARK ENGELEN VERTELT OVER HOE ZIJN LIEFDE VOOR SCHILDERKUNST EN FOTOGRAFIE SAMENKOMT IN ÉÉN FOTO. Door Joni Hendrix
Toekomst’ van de Oostenrijkse voetbalbond. Voor deze opdracht werd hij vrijgelaten, iets dat bij commerciële fotografie vaker uitzondering dan standaard is. Mark hoefde niet lang na te denken over de invulling. Hij koos voor een heroïsche en dramatische sfeer. Een van de foto’s uit deze serie behoort tot zijn favorieten. “Ik vind het een mooi, sterk beeld. Je ziet invloeden van Rembrandt van Rijn, zoals de stofdrapering en het lichtgebruik. Van Rijn was de meester van het clair-obscur-contrast en deze techniek heb ik ook voor de foto gebruikt. Het beeld voelt klassiek aan.” Mark fotografeerde de Oostenrijkse voetballers, die op een stukje gras stonden, in een studio voor een zwart scherm. Het was eigenlijk de bedoeling dat er alleen wat flares achter de spelers zouden komen. In overleg met de artdirector is besloten om er een stadion achter te zetten. Het beeld was compleet. “Nu is het een heroïsche plaat. Ik wilde de voetballers als echte helden neerzetten, want dit was de boodschap van de campagne.” De foto’s werden gebruikt voor een grote campagne in Oosten-
‘NU IS HET EEN HEROÏSCHE PLAAT. IK WILDE DE VOETBALLERS ALS ECHTE HELDEN NEERZETTEN.’
W
ord ik kunstenaar of fotograaf? Deze vraag hield Mark Engelen een hele tijd bezig. Uiteindelijk hakte hij de knoop door en koos voor een fotografiecarrière. Het verdienmodel gaf de doorslag. Toch kon hij de klassieke schilderkunst niet loslaten, dit zie je dan ook goed terug in zijn fotografiewerk. .PHOTO | NR.2 | 2016
Hij laat zich inspireren door Rembrandt van Rijn, Théodore Géricault, Jeroen Bosch en Egon Schiele. “Het lijken net schilderijen”, is een veelgehoorde reactie die Mark krijgt op zijn foto’s. Deze reactie kreeg hij ook toen hij beelden schoot voor de campagne ‘Helden van de
rijk en zijn vaker gepubliceerd in vakbladen. Niet alleen in de fotoreeks voor de voetbalbond zie je Marks interesse voor de schilderkunst. In bijna al zijn werk komen invloeden, zoals drama, kleurgebruik en het eerdergenoemde clairobscur, terug. Daarnaast speelt de compositie een belangrijke rol in zijn foto’s. Hij noemt dit ook wel zijn ‘basiselementen’. “Mijn fotografiewerk gaat veel verder dan een letterlijke vertaling van de klassieke schilderkunst. Ik heb in het verleden in enkele vrij-werk-projecten klassieke schilderijen fotografisch geïnterpreteerd, maar dat heb ik losgelaten. Van kleins af aan heb ik veel meesters gezien. Onbewust beïnvloedt me dat in mijn fotografie. Het is de basis van mijn esthetische taal. Ik geloof dan ook dat alles wat ik maak een som is van wat ik gezien heb.”
176
achtergrond
ANP: Nikon of Canon?
Het
NIEUWE WERKPAARD VAN HET ANP
WORDT HET DE NIKON D5 OF DE CANON EOS 1DXMARKII? Door Sanne Ruhaak
Vroeg of laat komt elke fotograaf voor hetzelfde dilemma te staan: welke camera kan mijn werkpaard vervangen? Met de enorme rijkdom aan keuzemogelijkheden, doe je er verstandig aan te beginnen met oriĂŤnteren voordat je huidige apparaat het loodje legt. Bij ANP Foto nemen ze het selectieproces niet licht op. Het duurde een halfjaar voordat het persbureau besloot bij welke fabrikant het voor bijna een ton euro boodschappen zou doen. Johan Groeneveld, managing editor van het ANP en de baas van ANP Foto, vertelt over de spannende en moeilijke strijd tussen Canon en Nikon.