3 2016 PRIJS € 9,95
.PHOTO NR 3 2016
196
WIN
PAGINA’S INSPIRATIE
een werk uit de SHUTR.photo collection!
MOEDER NATUUR als inspiratiebron
VISUAL STORYTELLING Extensie van de fotografie
DE 10 BESTE WILDLIFEFOTOGRAFEN ETEN EN GEGETEN WORDEN WWW.SHUTR.PHOTO
Natuurfotografie met diepgang
WATERWERELD Fotografen duiken onder
9
ADEMBENEMENDE PORTFOLIO’S VAN NATUURTALENTEN
14
werk in uit voering
Werk in uitvoering
EEN FOTOPROJECT BEGINT MET EEN IDEE. DAARMEE GAAT DE FOTOGRAAF AAN DE SLAG EN GAANDEWEG NEEMT ZIJN SERIE VASTE VORM AAN. EEN TUSSENBALANS VAN DRIE LOPENDE PROJECTEN. Door Joni Hendrix
FESTIVALLAND Cleo Campert
H
oe ziet een festivallocatie eruit zonder al die mensen, podia en muziek? Dit vroeg Cleo Campert zich af. Al jaren fotografeert ze festivals en de bezoekers. “Op festivals voel ik me thuis. Het is heerlijk om daar rond te lopen. Als een event voorbij is, kom je waarschijnlijk nooit meer op die plek. Maar ik was juist nieuwsgierig naar de locaties zonder een event. Daarom ben ik vorig jaar gestart met mijn project Festivalland.” Voor het project fotografeerde Cleo twintig festivals. Ze maakte foto’s tijdens en na het evenement. Het selecteren van de festivals ging verrassend snel. “In Nederland worden
‘IK WAS NIEUWSGIERIG HOE EEN LOCATIE ER ZONDER EEN FESTIVAL UITZAG.’
ieder jaar honderden festivals georganiseerd. Ik had een enorme keuze, maar ik stelde criteria op en gaandeweg had ik er twintig. Zo lette ik er bijvoorbeeld op dat ik een goede afwisseling had tussen grote en kleine festivals, en dat ze buiten de stad plaatsvonden, dus in natuur- en recreatiegebieden. Verder vond ik het belangrijk dat ik niet alleen in Amsterdam en omgeving zocht, maar ook in de rest van het land.” Into The Great Wide Open, Pinkpop, We Are Electric, Park am See, Decibel en Loveland zijn enkele festivals die Cleo fotografeerde. Nu ze klaar is met haar project, kan ze precies vertellen hoe een locatie er na een
evenement uitziet. “Leeg en heel rustig”, zegt ze lachend. “Ik ben ‘s ochtends, overdag én ‘s avonds naar de plekken teruggegaan. Er was bijna niemand, dat vond ik mooi en rustgevend. Maar één keer is wel iets opvallends gebeurd. Ik ging na Amsterdam Open Air een keer vroeg in de ochtend terug naar het Gaasperpark. Ik was bezig met fotograferen toen ik ineens een naakte man door mijn beeld zag lopen. Dat was een cadeautje, dat verwacht je natuurlijk niet.” Het boek Festivalland wordt op 20 oktober tijdens Amsterdam Dance Event gepresenteerd. www.festival-land.com
werk in uit voering
15
XXX AMSTERDAM Bob Siers
A
ls je aan Amsterdam denkt, denk je waarschijnlijk al snel aan seks, drugs en spanning. Dat waren ook precies de redenen voor Bob Siers om op zestienjarige leeftijd naar Amsterdam te gaan. “Dat is alweer tien jaar geleden. Ik rookte voor het eerst stiekem een jointje en liep over de Wallen. Voor een puber is dat spannend. Ik had nog geen seks gehad en keek mijn ogen uit. Een paar jaar later ben ik in Amsterdam gaan wonen, omdat deze stad mij bleef interesseren.”
‘MIJN PROJECT IS EEN ODE AAN DE AMSTERDAMSE WALLEN.’ Maar Bob merkt de laatste tijd dat de gemeente veel moeite doet om de Wallen netter te maken. Daardoor verdwijnen er volgens de fotograaf veel stereotypes die hij en veel mensen over het Red Light District gevormd hebben. “Dat is ontzettend jammer. Daarom besloot ik een fotoproject over stereotypes van de Wallen te maken. Een soort ode aan dit deel van de stad.” Voor het fotoproject moest Bob tien jaar terug in de tijd, want waar dacht hij aan toen hij als jonge jongen langs de rode verlichte ramen liep? “Ogen van prostituees die je verleidelijk aankeken, soorten wiet die je overal tegenkwam en immense dildo’s. Het zijn een paar onderwerpen die ik in beeld heb gebracht. Met het project wil ik mensen een kijkje geven in mijn gedachtes van vroeger.” De foto’s maakte de fotograaf met een analoge Mamiya Universal Press, Konica Hexar AF en Nikon F4. Het grootste deel maakte hij in een studio en een aantal schoot hij in onder meer coffeeshops en clubs. “Als ik alle foto’s op de daadwerkelijke plekken zou maken, zouden de foto’s niet kloppen met mijn herinneringen. Want mijn herinneringen zijn vaag en bestaan vooral uit simpele dingen, zoals een object, persoon of plek.” De foto’s van XXX Amsterdam zijn tot 12 oktober te zien in Cloud Gallery Amsterdam. Het boek is vanaf nu te koop. www.bobsiers.com
.PHOTO | NR.3 | 2016
18
oeuvreportfolio
Stephen Wilkes
Stephen Wilkes
LICHT IN HET DUISTER Tijd en geheugen vormen volgens Stephen Wilkes de essentie waarom we fotograferen. Beide worden in een foto echter slechts gevangen in een enkel moment. Daar wilde de Amerikaan verandering in aanbrengen door het verloop van tijd en daarmee een veelvoud aan herinneringen in een beeld vast te leggen. Zijn magnum opus Day to Night was geboren. Door Jorrit Dijkstra
oeuvreportfolio
Stephen Wilkes
.PHOTO | NR.3 | 2016
19
30
oeuvreportfolio
Hengki Koentjoro
Hengki Koentjoro
EMOTIES VERBEELDEN Surreële, minimalistische beelden waarbij natuur en atmosfeer centraal staan, zijn de specialiteit van Hengki Koentjoro. Zijn thuisland Indonesië is zijn inspiratiebron. Het land bezorgt hem zowel de frustraties als de uitlaatklep die hij nodig heeft. Dagelijks staat hij met beide voeten in de industrie die zijn land groot maakt, maar zijn geliefde natuur vernietigt. Foto’s maakt hij dan ook niet voor het geld, maar voor zijn eigen gemoedsrust. Door Eline Sips
oeuvreportfolio
Hengki Koentjoro
.PHOTO | NR.3 | 2016
31
54
achtergrond
Natuurrealisme
De natuur is een onuitputtelijke inspiratiebron voor fotografen. Zij benadrukken vaak de overweldigende schoonheid van de natuur en maken adembenemende foto’s. De natuur bestaat echter niet alleen uit bloemetjes en bijtjes, maar heeft ook een duistere kant. Het is een slagveld, van eten en gegeten worden en van onafwendbare oerkrachten. Natuurfotografen die op zoek zijn naar inhoud en diepgang, belichten vaak deze duistere kanten. Wij bespreken werk van natuurrealisten dat je aan het denken zet.
FOTOGRAFEREN ONDER DE OPPERVLAKTE VAN NATUURPRACHT Door Michel Verschoor
achtergrond
Natuurrealisme
D
e Midway-eilanden liggen op een afgelegen plek, ver van ander land, in de Noordelijke Stille Oceaan. Na de Slag bij Midway in 1942, verdween de atol in vergetelheid. Totdat de Amerikaanse fotograaf Chris Jordan er in 2009 voet aan wal zette. Jordan verwierf in de VS bekendheid met Intolerable Beauty, een fotoserie over alledaags consumptieafval. Via Midway veroverde zijn afvalthema de rest van de wereld. De Amerikaan fotografeerde er dode albatrossen, in verre staat van ontbinding. Niets bijzonders, zou je zeggen, zo’n tegen de grond gedrukt pakketje botten en veren, wiegend in de wind. Het zijn dan ook niet de natuurlijke overblijfselen die de aandacht trekken, maar plastic dopjes, aanstekers, vislijn en ander fraai gedrapeerde kunststoffen die rusten op de plek van vergane albatrosmaagjes. Hoewel een kritische geest aanvankelijk nog wat enscenering vermoedt, verdwijnt alle twijfel bij het zien van de YouTube-clip die Jordan maakte. Daarin ontleedt hij pas gestorven kuikens en toont stukjes plastic die moeder albatros voor oceaanvis moet hebben aangezien.
Plastic soep Jordans foto’s gingen de wereld over. Zijn beelden maakten meer los dan alle be-
zorgde media-aandacht over onze alsmaar uitdijende afvalberg en wat daarvan aan macro- en micro-plastics achterblijft in rivieren en oceanen. Zo zou ergens in ‘the great blue open’ een kuntstofarchipel drijven met een omvang die het Nederlandse grondgebied vele malen overtreft. Hoewel die onmetelijke, rond zijn as draaiende ‘plastic-soep’ nog door geen cameraploeg effectief lijkt vastgelegd, kunnen we ons allemaal voorstellen hoe die eruit moet zien. Ook op onze stranden komt er tegenwoordig een jaarlijkse Beach Cleanup Tour van honderden vrijwilligers aan te pas om de kust van tonnen zwerfafval te ontdoen. Wie het wil zien, treft dezelfde rommel overigens aan op de oevers van de Rotterdamse Maas of het IJ in Amsterdam. Ga maar eens kijken als de overwoekerende oeverbegroeiing in de winter verdwenen is en verbaas je over kleurrijke composities van koningsdagprullaria, wietzakjes, waterflesjes en supermarkttassen. Afval is wereldwijd een serieus milieuprobleem, dat dankzij fotografen als Jordan en de Canadese afvalestheet Edward Burtynsky hoger op de politieke agenda staat, maar waar voorlopig nog niemand een echt passend antwoord op heeft. Geëngageerde natuur- en milieufotografen hebben oog voor problemen die we liefst ontwijken of die te ver van ons bed zijn. Daniel Berehulak documenteerde daarom de
55
HOEWEL DIE ONMETELIJKE, ROND ZIJN AS DRAAIENDE ‘PLASTIC-SOEP’ NOG DOOR GEEN CAMERAPLOEG EFFECTIEF LIJKT VASTGELEGD, KUNNEN WE ONS ALLEMAAL VOORSTELLEN HOE DIE ERUIT MOET ZIEN. dreigende exploitatie van Antarctica, Edward Burtynsky toonde wat de ontmanteling van westerse scheepswrakken doet in Azië en Tim Laman, Christian Ziegler en Brent Stirton vertelden achtereenvolgens verhalen over bedreigde orang-oetangs, kameleons en Afrikaanse olifanten.
Mooie plaatjes
Albatroslijkje vol plastic zwerfaval op de Midwayeilanden.
Wie natuur- en landschapsfotografie omarmt, bekijkt liever iets anders dan bebloede olifanten of albatroslijkjes vol plastic. Tenzij er sprake is van een nieuwswaardig maatschappelijk probleem, tonen media ook zelden die donkere kant van de natuur. Redacties van (natuur)tijdschriften en online fora weten waar het publiek wél voor warm loopt. “Dat zijn meestal de bekende mooie plaatjes die door beeldbewerking steeds verder verwijderd raken van de werkelijkheid”, zegt Zilveren Camera-winnaar en natuurfotograaf Theo Bosboom. “De meeste fotografen, amateurs en professionals, reizen af naar vijf tot tien Nederlandse natuurgebieden en grofweg eenzelfde aantal buitenlandse natuurparken, waar ze elkaar allemaal na-apen. Het aantal plant- en diersoorten waar het cameraoog op valt, is hierdoor beperkt. Zo krijgt het publiek een nogal eenzijdig beeld van de natuurwereld voorgeschoteld. Nog maar te zwijgen over de druk die dat legt op de planten- en diersoorten waar iedereen op jaagt.” Een beperkt aantal natuurfotografen neemt volgens Bosboom de moeite eigen creatieve onderwerpen uit te werken. Bosboom, voormalig advocaat die in 2013 het vrije ondernemerschap verkoos boven een vaste baan, weet zelf wel geregeld te verrassen. Met zijn serie After the fire bijvoorbeeld, over de gevolgen van een natuurbrand in Nationaal Park Hoge Veluwe (zie Vuur later in dit artikel) en het natuurherstel dat daags na de brand al zichtbaar wordt.
Zuurspuwende mieren Volgens het Natuurfotografen Verbond Nederland trekken natuurliefhebbers er al sinds 1873 met de camera op uit om onze biodiversiteit vast te leggen. Gelukkig zijn er ook na 143 jaar nog altijd Nederlandse natuurfotogra.PHOTO | NR.3 | 2016
62
achtergrond
Onderwaterfotografie
Fabelachtige DUIKENDE FOTOGRAFEN Door Michel Verschoor
In onze zeeën, meren en rivieren wordt het water helder dankzij milieu wetten en natuurlijke processen. Voor onder waterfotografen is er steeds meer te zien. Zij openbaren een onbe kende wereld waar soms wel tien tot dertig meter zicht is. Sommige duikers laten zelfs het flitslicht liever thuis. “Ik vind natuurlijke lichtinval het mooist”, vertelt nestor Willem Kolvoort. “Dat levert sfeervolle en mysterieuze onderwater landschappen op.”
wereld
achtergrond
Onderwaterfotografie
D
e onderwaterbeelden van de Franse ontdekkingsreiziger JacquesYves Cousteau en zijn crew zijn nog altijd wereldberoemd. De filmlocaties van Le Monde du silence (1956) inspireerden generaties filmende en fotograferende duikers om af te reizen naar zoveel mogelijk tropische bestemmingen. Hierdoor waren Nederlanders beter op de hoogte van het onderwaterleven in de Rode Zee en de Indische Oceaan dan in de Friese meren of op de Doggersbank (Noordzee).
Éminence grise De afgelopen jaren is er veel veranderd. Duikmekka’s op jetlagafstanden wisselen Nederlandse onderwaterfotografen steeds meer af met een dagtripje naar de Oosterschelde, een duik in Vinkeveense plassen of een blik in de onderwaterwereld van de Hollandse tuinvijver. “Het zal je verbazen wat er in zo’n vijvertje allemaal te
willem kolvoort
‘TROEBEL WATER ZORGT VAAK VOOR SFEERVOLLE ONDERWATERLANDSCHAPPEN.’
Is het een schilderij of een foto? Het is een onderwaterfoto. Lichtinval, kleur, sfeer, stroming en spiegeling van het water oppervlak creëert onder water fascinerende composities.
.PHOTO | NR.3 | 2016
zien is”, weet Willem Kolvoort, de éminence grise van de Nederlandse onderwaterfotografie. Hij won internationale prijzen, exposeerde, publiceerde en documenteerde wetenschappelijke expedities. “Toen ik realiseerde wat er zoal in een vijver leeft, heb ik er thuis in de tuin een aangelegd. In de vijver groeien waterlelies, gele plomp, fonteinkruid, maar ook veel diertjes.”
Boze meerval Onderwaterfotografe Janny Bosman laat haar oog graag vallen op Nederlandse zoet- en zoutwatervissen. Wat te denken van pijlinktvissen in paringskleed, ook wel zeekatten genoemd, in de Zeeuwse Delta? Of van die onverwachte aanval van een ander-
63
halve meter lange meerval die ze vastlegde? “Ik had al vaker meervallen van dichtbij gefotografeerd”, licht de Rotterdamse haar ontmoeting toe, “maar ik was niet eerder aangevallen.” Net als Willem en Janny hebben ook de Nederlandse onderwaterfotografen Cor Kuyvenhoven, Matthijs de Vos en duikende boswachter André Donker hun authentieke verhalen en specialisaties. Hun werk is geliefd, want over de onderwaterwereld in sloten en plassen valt veel te vertellen. Die onderwaterwereld spreekt ook tot ieders verbeelding. Waar Cousteau generaties boeide met ‘ruimtereizen’ naar de diepzee, brengen Nederlandse duikers en snorkelaars nu stukje bij beetje onze eigen waternatuur in beeld. Dat illustreren ook de populaire Nederlandse natuurfilms Holland, Natuur in de Delta en De Nieuwe Wildernis, waarin zeekatten, snoeken, krabben en stekelbaarsjes een hoofd- of bijrol vertolken.
Rijke biodiversiteit Dat er steeds meer, steeds betere en voortdurend unieke beelden opduiken, is naast de beschikbaarheid van digitale technieken, toch vooral te danken aan milieuwetten en aangescherpte richtlijnen voor schoon oppervlaktewater. Medewerkers van waterschappen en rioolwaterzuiveringsinstallaties zijn daar al decennia druk mee. Begin dit jaar ging de toonaangevende Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) de tweede fase in. De verwachting is dat in 2021 nog veel meer zoet, brak en zout water in onze delta zich (kraak)helder presenteert. De kans is groot dat onderwaterfotografen tegen die tijd getrakteerd worden op een rijkere biodiversiteit. Zalm, zeeforel, zeeprik, scholen glasaal, haring en ansjovis keren mogelijk in aanzienlijke proporties terug in cruciale zoet-zoutovergangen. Mits de waterkwaliteit verder verbetert, het aantal vispassages verder toeneemt en de Haringvlietsluizen, zoals gepland, op een kier gaan. Op termijn wordt misschien wel de eerste
88
serieportfolio
Audun Rikardsen
Audun Rikardsen (1968) Rikardsen is geboren en getogen in het plaatsje Steigen, hoog in het noorden van Noorwegen. Daar ontwikkelde hij op jonge leeftijd al een fascinatie voor de bijzondere dieren in zijn omgeving.
WETENSCHAP ONTMOET DE NATUUR
Op dertienjarige leeftijd begon hij met fotograferen, wat vanaf zijn eenentwintigste levensjaar plaats moest maken voor de wetenschap. Geheel toevallig kwam Audun in de herfst van 2009 weer in aanraking met fotografie, toen hij voor een onderzoek in een bootje zat nabij het afgelegen Bear Island. Zijn collega had een spiegelreflex en hij een simpele telefooncamera. Er kwam een weddenschap: wie maakt de mooiste foto? Audun won met glans, hoewel hij ook de potentie zag van een digitale spiegelreflex in combinatie met zijn veldwerk. Inmiddels heeft Audun tientallen prijzen gewonnen, waaronder meerdere keren de Wildlife
Zwemmen tussen Atlantische haring bij het licht van de middernachtzon, op zoek naar walvissen in het holst van een poolnacht of oog in oog staan met een zeearend op jacht. Zomaar een kleine greep bijzondere momenten uit het leven van de Noorse fotograaf Audun Rikardsen, die als hoogleraar biologie aan de universiteit van Tromsø de meest afgelegen plekken binnen de poolcirkel bezoekt. Met zijn serie Arctic Coast combineert hij wetenschappelijk onderzoek met inspirerende beelden om de overweldigende natuur in het poolgebied in kaart te brengen.
Photographer of the Year Award, Arctic Photographer of the Year en Nature’s Best Grand Champion. Momenteel geeft Audun steeds meer les aan de universiteit in Tromsø, waar hij woont met zijn vrouw en kinderen. www.audunrikardsen.com
Door Maarten Jacobi
Audun Rikardsen
serieportfolio
Audun Rikardsen
.PHOTO | NR.3 | 2016
89
98
eerste
&
l a at s t e
Eerste & laatste AHMET POLAT
IEDEREEN HECHT WAARDE AAN ZIJN ‘EERSTE’, OF DAT NU EEN CAMERA, FOTO, OPDRACHT OF MODEL IS. FOTOGRAAF DES VADERLANDS AHMET POLAT VERTELT OVER ZIJN ONTWIKKELING ALS FOTOGRAAF. Door Sanne Ruhaak
Gilde Rijzen. dagelijks leven in het AZC
© annejet brandsma
1998 EERSTE FOTO
Fotograaf: Ahmet Polat (38)
E
ngagement zat er bij de fotograaf Ahmet Polat al vroeg in. Aangemoedigd door zijn docenten aan de Kunstacademie Sint Joost fotografeerde hij als derdejaarsstudent het AZC in Gilze Rijen waar veel Bosnische en Ruwandeese vluchtelingen zaten. “Een pittig onderwerp,” vertelt Ahmet, “ik wilde emotioneel dicht bij het onderwerp komen. Hoe verhoud ik me tot het onderwerp? Als zeventienjarige was dat de voornaamste vraag waar ik mee bezig was.” De betrokkenheid met de vluchtelingen was er direct. “Toen ik vijftien was,
reden mijn vader en ik door de oorlogsgebieden naar zijn thuisland Turkije. Zelf had in mijn jeugd ook wel genoeg meegemaakt. Ik had geleerd dat de wereld meer is dan ‘Happy Hollywood’- en Disney-verhaaltjes. Op de Kunstacademie kon ik uiting geven aan mijn zoektocht naar wie ik was en hoe ik me staande moest houden. Ik deed en doe dat nog steeds door mijn persoonlijke verhaallijn te verbinden aan grotere verhalen. In de media en kunst gebeurde dat destijds nog niet.
“Mijn eerste foto maakte ik met de Canon AE1 van mijn vader. Ik fotografeerde met een simpel fotorolletje en had alleen een objectief van 28mm.”
eerste
Een knuffel met Siham uit de serie Weer Toekomst! waarvoor Ahmet de integratie van vluchtelingen in Nederland vastlegde.
.PHOTO | NR.3 | 2016
l a at s t e
99
2016 LAATSTE FOTO
D Canon EOS 5D Mark III met objectief Canon EF28mm f/1.8 USM
&
e foto van nu toont een Syrische vluchtelinge die met haar opvanggezin haar verjaardag viert. Voor het eerst sinds 1998 nam Ahmet vluchtelingen als onderwerp. “Ik volgde lange tijd acht mensen en merkte dat ik de levensverhalen uit het Midden-Oosten nu beter begrijp. Dat heeft te maken met levenservaring, het feit dat ik nu zelf een kind heb en ook met dat ik tien jaar in Istanbul heb gewoond.” In de foto uit 2016 is niets te zien van een fotograaf die een technische zoektocht onderneemt naar de juiste vorm en
compositie. Wel is er hetzelfde zoeken naar intimiteit, het menselijke element. “Dat is een resultaat van een persoonlijke ontwikkeling. Ik snap nu dat een mooie compositie niet de beste manier is om het leed van het leven te vetellen.” Een serie zonder heroïsche oorlogsbeelden of een overdreven aandacht voor sentiment dus. Ahmet: “Nee, ik wil blijven zoeken naar een kritische verhouding ten opzichte van het medium. In deze gepolariseerde samenleving heeft het geen zin om dit onderwerp triest neer te zetten. Deze mensen zijn hier al decennia,
ik wilde laten zien wat zij die jaren hebben gedaan. Hoe ze hier wonen, hun gewone leven en bezigheden. Ik ontken de schrijnende bootjes met vluchtelingen daarmee niet. Maar als we alleen bootjes zien, mis je de nuance en dat draagt niet bij aan gezonde samenleving. Het is kiezen: je focussen op de afgelegde lijdensweg van iemand, of op een dagelijks moment uit het nu.” www.ahmetpolat.nl
100
serieportfolio
Konsta Punkka
Konsta Punkka (Helsinki, 1994) Konsta Punkka - door media ‘de eekhoornfluisteraar’ genoemd - is een
DE EEKHOORNFLUISTERAAR
buitengewone natuurfotograaf en Instagramfenomeen. Als Fin bracht hij zijn jeugd door in de woeste bossen en daardoor ontwikkelde hij het vermogen om dicht bij de wilde dieren te komen. Zijn doel is om de emoties van de dieren af te lezen met zijn camera en stedelingen bewust te maken van al het moois dat de natuur te bieden heeft. Zijn bijna achthonderduizend Insta-fans geven hem daar genoeg steun in. www.instagram.com/kpunkka
Een van de populairste natuurfotografen van het moment is de Finse Konsta Punkka. Nog geen 23 jaar en hij heeft al een achterban van meer dan 800 duizend volgers op Instagram. Sinds zes jaar schiet dit talent elke dag minstens één foto van de weelde van de omgeving en portretten van de dierlijke bewoners van zijn geboortegrond Finland. Zijn lievelingsmodel? De vos. Tegenwoordig reist deze wildlifefotograaf de hele wereld over. Dit jaar alleen al bezocht hij vijftien landen en hij is nog lang niet toe aan rust. Groenland staat al op de planning als volgende bestemming. Door Vanya Pieters
Konsta Punkka
serieportfolio
Konsta Punkka
.PHOTO | NR.3 | 2016
101
110
serieportfolio
Jonny Armstrong
Jonny Armstrong (19xx) Jonny Armstrong is bioloog aan de Universiteit van Oregon, afdeling visserij en wilde dieren. Zijn interesse in dieren combineert hij met zijn passie voor fotografie. Met een onbemande camera met flitslampen maakt hij de meest fantastische dierenfoto’s. Hij publiceerde artikelen en foto’s in onder meer Outside Magazine, The Guardian en Slate, stond op fotosites als Strobist
OP JACHT IN DE NACHT
en Petapixel, en exposeerde in de Universiteit van Wyoming. www.jonnyarmstrong.com
Geduld, dat heeft Jonny Armstrong genoeg. De bioloog die natuurfotografie tot kunst verheft, achtervolgt zijn ‘prooi’ net zo lang tot hij hem heeft ‘geschoten’. Zijn manier van werken is indrukwekkend, want schuwe carnivoren lopen letterlijk in zijn cameraval. Met een onbemande camera, sensors en studioflitsers legt hij een dier vast in het dagelijks leven. Dat zorgt voor indringende, surrealistische en subjectieve beelden. Voor zulke prachtige foto’s is voorbereiding heel belangrijk, maar zelfs dan staat deze fotograaf vaak nog voor verrassingen. Door Judith Bakkers
Jonny Armstrong
serieportfolio
Jonny Armstrong
111
Op het eerste gezicht lijkt deze foto niet echt, maar dat is hij zeker wel. Deze foto is niet met een telelens gemaakt, maar op steenworp afstand met een groothoek. Dat maakt het beeld onwerkelijk echt.
.PHOTO | NR.3 | 2016
achtergrond
Visual Storytelling
VISUAL
130
STORYTELLING DE NIEUWE VORM VAN DOCUMENTAIRE FOTOGRAFIE Door Ton Hendriks
Fotografie wordt steeds meer gezien als een vorm van visueel verhalen vertellen. Of het nu een persoonlijk verhaal is van de fotograaf, verteld in metaforen en symbolen, of dat het een verhaal over de wereld is, verteld door de levens van mensen in de verste uithoeken van de wereld in beeld te brengen. Hoe kan fotografie, immers bestaande uit stilstaande beelden, verhalen vertellen? En hoe pakken hedendaagse fotografen dit aan?
achtergrond
Visual Storytelling
V
eel fotografen proberen met hun foto’s en series een verhaal te vertellen. Foto’s spreken niet voor zichzelf en vaak is er tekst en uitleg nodig om de context van de beelden duidelijk te maken. Dat is de essentie van ‘visual story telling’. Wij bespreken de ontwikkeling van dit groeiende fenomeen.
Verhalen in grotten en kunst In de grotten van Lascaux werden twintig duizend jaar geleden in een uitermate kunstzinnige stijl paarden en bizons gete kend, vaak met een suggestie van beweging en afgebeeld in onderling verband. Ze ver tellen over het leven van de eerste Europese bewoners, die voornamelijk leefden van de jacht. Deze Paleolithische rotstekeningen kunnen we daarom wel de eerste vormen van visuele verhalen noemen. Ook in de vroegchristelijke schilderkunst heeft de afbeelding vaak het karakter van een visueel verhaal. Omdat aan het onge letterd volk het Bijbelverhaal verteld moest worden, werden de verhalen gevisualiseerd. Nog eeuwen na de middeleeuwen gebruik ten schilders de Bijbel als inspiratiebron voor hun verhalen.
Verhalen in fotografie In de geschiedenis van de fotografie heeft het uitbeelden van verhalen al vanaf het begin een, soms marginale, rol gespeeld. Oscar Gustave Rejlander combineerde ver schillende negatieven tot grote allegorische tableaus, met een vaak moralistisch karak ter. Ook zijn collega-schilder-fotograaf Henry Peach Robinson maakte sentimen
tele fotomontages zoals zijn werk Fading Away (1858), met thema’s ontleend aan de schilderkunst. Vanaf het begin van de twintigste eeuw werd de sociaal-documentaire fotografie het ultieme terrein van de verhalende fotogra fie. In geïllustreerde tijdschriften ontstond het foto-essay, door W. Eugene Smith als een van de eersten toegepast. Hij maakte de klassieker Country Doctor (1948) voor Life, waarin hij met een serie foto’s het leven van een plattelandsdokter uitbeeldde. Nog beroemder is zijn foto-essay Spanish Village (1951) dat het verhaal vertelt van het arme Spaanse dorp Deleitosa. Door over het een voudige boerenleven te vertellen, maakte Smith het grote verhaal over burgeroorlog en de dictatuur van Franco duidelijk, een aanpak die kenmerkend werd voor alle sociaal-documentaire fotografie. In de documentaire fotografie voerde aanvankelijk het fotografisch realisme de boventoon, maar in de jaren tachtig kwam er hier en daar een nieuwe ontwikkeling bij. De enscenering deed zijn intrede en veel fotografie werd minder realistisch en meer associatief. De tweedeling in documentaire fotografie enerzijds en autonome fotografie ander zijds, gecanoniseerd door het beroemde overzicht van John Szarkowski Windows and Mirrors (1960), heeft de fotografie van de twintigste eeuw bepaald. Szar kowski verdeelde de fotografie in spiegels (romantische expressies van de gevoelige fotograaf) en vensters (blikken op de werkelijkheid). De autonome fotografie werd gezien als de spiegel van de ziel
131
van de fotograaf, terwijl de documentaire fotografie werd beschouwd als het medium dat de realiteit beschrijft, het venster op de werkelijkheid.
Visual Storytelling Die oude tweedeling tussen documentaire fotografie en kunstfotografie vervaagt en vervormt tot een nieuw concept: Visual Storytelling. Hierbij wordt de fotografie niet be schouwd vanuit zijn relatie met de werkelijkheid, maar vanuit het achterliggende verhaal. Visual Storytelling is niet meer weg te denken in het fotografische landschap. De foto’s worden hierbij niet beoordeeld op de e esthetische waarde, maar vooral op vertelkracht. De artistieke waarde en de weergave van de werkelijkheid worden beide ondergeschikte elementen: fotografie hoeft geen kunst te zijn en geen waar heid te verkondigen. Fotografie wordt nu veelal gezien als een visuele manier van verhalen vertellen. Fotografen die werken vanuit het concept van visuele storytelling houden zich op een essayistische wijze bezig met de interpretatie van de wereld om ons heen. Zij geven hun interpretatie van die
DE FOTO’S WORDEN HIERBIJ NIET BEOORDEELD OP DE ESTHETISCHE WAARDE, MAAR VOORAL OP VERTELKRACHT. wereld door lange beeldverhalen te maken. Waarom staat het willen vertellen van verhalen de laatste jaren in de belangstelling? Daarvoor zijn enkele redenen. In het vuistdikke boek On the Origin of Stories schrijft Brian Boyd dat verhalen appelleren aan het functioneren van onze hersenen. Wij hebben bepaalde structuren en patronen nodig om dingen te onthouden en om emotionele reacties te genereren: “Onze waarneming van patronen en de afwijking van patronen produceren sterke emotionele reacties. Kunst appelleert aan onze honger naar patronen op verschillende
Xxxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxxx xxxxx xxxx xxxxxxxxxxx xxxxx xxxxxxxxxxxxxxxx
.PHOTO | NR.3 | 2016
150
a a n s t o r m e n d ta l e n t
De nieuwe garde ER IS GENOEG FOTOGRAFISCH TALENT IN NEDERLAND. MAAR WIE ZIJN ZE EN HOE VERNIEUWEND IS HUN WERK? VERS VAN DE VERSCHILLENDE FOTOGRAFIE-OPLEIDINGEN BELICHTEN WE HIER DRIE JONGE FOTOGRAFEN. TIJD VOOR DE NIEUWE GARDE! Door Sanne Ruhaak
AMBER ZEEKAF (1987)
A
mber Zeekaf liet zich scholen in de modewereld en werkte bij Jones Arnhem. Tegenwoordig zorgt de Fotoacademie Amsterdam dat ze haar camera blijft pakken. “De academie is een creatieve broedplaats die mij uitdaagt en die mij de dingen vanuit andere en nieuwe perspectieven laat bekijken”, vertelt ze. “Mijn werk is een ontdekkingstocht. Van momenten, emoties, gevonden objecten tot herinneringen: wanneer ik bezig ben met een project betrek ik er van alles bij.” Haar streven is poëtische rauwheid in haar werk, intuïtie is haar grootste kompas. Amber groeide op in een klein dorp. “Het buitenleven is vaak terug te zien in mijn werk. Ik werk graag op locatie of laat me verrassen door wat ik onderweg tegenkom. Onverwachte momenten brengen mij tot het gevoel van verwondering zoals ik ervoer toen ik mijn reis binnen de fotografie begon. Door een moment vast te leggen, wil ik de tijd even laten stilstaan.” Ambers werk is poëtisch en kenmerkt zich door een gevoel van subtiliteit, esthetiek en sereniteit. “Een leeg landschap, een schaduwspel op de muur of een blik van mijn model kunnen voor mij eenzelfde gevoel oproepen.” Deze diversiteit in haar werk wordt door haar omgeving zeer gewaardeerd. “Mijn docenten moedigen mij aan dat te blijven doen. Daar ben ik blij om, want zelf ben ik nog zoekende.” Van bewegend beeld tot stilstaande fotografie, in Ambers groeiende portfolio is inderdaad van alles te vinden. De ene serie maakte ze met een Hasselblad, voor een andere foto koos ze juist voor de digitale techniek. “Ik denk dat het belangrijk is dat je nieuwe wegen en mogelijkheden kiest. Tegenwoordig ben je als fotograaf steeds meer een beeldmaker. www.amberzeekaf.com
© paulina szafranska
Fotoacademie Amsterdam
Uit de serie: Unravel
Uit de serie: Song Of The Open Road
a a n s t o r m e n d ta l e n t
‘DOOR EEN MOMENT VAST TE LEGGEN, WIL IK DE TIJD EVEN LATEN STILSTAAN.’
Uit de serie: Vagabond Voyage
Uit de serie: Song Of The Open Road
.PHOTO | NR.3 | 2016
151