A balada do café triste (Carson McCullers)

Carson McCullers

A balada do café triste Tradución de Salomé Rodríguez Vázquez

BARBANTESA

A BALADA DO CAFÉ TRISTE A vila en si é ben triste; non ten moito á parte da fábrica de algodón, as casas de dous cuartos onde viven os obreiros, uns poucos pexegueiros, unha igrexa con dúas vidreiras e unha miserable rúa principal de apenas cen metros de longo. Os sábados os granxeiros dos arredores chegan para parolar e facer as compras. Fóra diso, a vila é solitaria, triste, coma un lugar afastado e separado do resto do mundo. A estación de tren máis próxima é Society City, e as liñas de autobuses Greyhound e White Bus pasan pola estrada de Forks Falls, que está a tres millas. Os invernos son curtos e duros, os veráns resplandecentes de luz e dunha calor atroz.

Se un vai pola rúa principal nunha tarde de agosto non atopa nada en absoluto que facer. O edificio máis grande, no centro mesmo da vila, está completamente pechado con táboas cravadas e inclínase tanto á dereita que semella condenado a derrubarse en calquera intre. A casa é moi antiga. Ten un aire curioso e ruinoso que desconcerta ata que, de súpeto, un se dá de conta de que algún día, hai moito tempo, se pintou o lado dereito do soportal e parte da fachada; mais o traballo quedou sen rematar e unha metade da casa é máis escura e lóbrega cá outra. O edificio semella completamente abandonado. Aínda

5

así, na segunda planta hai unha fiestra que non está apuntalada; ás veces, á tardiña, cando a calor é sufocante, vese unha man abrir as contras e un rostro que mira a rúa. É un deses terribles rostros difusos que aparecen nos soños: asexuado e pálido, con dous ollos grises birollos, tan inclinados para dentro que semellan estar intercambiando unha longa e secreta mirada apesarada. Ese rostro queda mirando pola fiestra durante unha hora; logo, as contras féchanse outra vez e o máis seguro é que non se vexa unha alma ao longo da rúa principal. Estas tardes de agosto, despois de traballar, non hai nada que facer; un podería, como moito, ir á estrada de Forks Falls e escoitar os condenados a traballos forzados.

Así e todo, nesta mesma vila houbo unha vez un café. E aquela casa pechada non se semellaba a ningunha outra en moitas millas á redonda. Había mesas con manteis e panos de papel, ventiladores eléctricos con cintas de cores prendidas e grandes xuntanzas os sábados á noite. A propietaria do local era a señorita Amelia Evans. Pero o mérito do éxito e da animación do local era maiormente dun chepudo ao que chamaban o curmán Lymon. Hai outra persoa que participou na historia deste café: o ex-marido da señorita Amelia, un personaxe terrible que volveu á vila despois de cumprir unha longa condena no cárcere, provocou desastres, e logo marchou por onde viñera. O café leva xa moito tempo pechado, pero aínda o lembran.

Aquilo non sempre fora un café. A señorita Amelia herdara o edificio do seu pai como un almacén de penso, guano e produtos de primeira necesidade, como comestibles e tabaco. A señorita Amelia era rica. Ademais do almacén dirixía unha destilería a tres millas da vila, no pantano, e vendía o mellor alcol do con-

6

dado. Era unha muller morena, alta, con osamenta e musculatura de home. Tiña o cabelo curto, peiteado para atrás, e a súa cara queimada polo sol tiña un aire tenso e consumido. Puido ser unha muller bonita se non fose un pouco birolla. Non lle faltaran pretendentes, pero á señorita Amelia traíaa sen coidado o amor dos homes; era unha persoa solitaria. O seu casamento foi unha cousa excepcional no condado: foi un matrimonio estraño e perigoso que durou só dez días e deixou toda a vila asombrada e escandalizada. Á parte dese raro enlace, a señorita Amelia sempre vivira soa. Pasaba con frecuencia noites enteiras no seu alpendre do pantano, vestida cunha funda de faena e botas de goma, vixiando en silencio o lume lento da destilería. Á señorita Amelia dábanselle ben tódolos traballos manuais. Vendía miúdos e salchichas na vila do lado. Nos días solleiros do outono plantaba sorgo, e o xarope que tiña nos toneis era dunha cor dourada escura e de delicado recendo.

Construíra o retrete de ladrillo detrás do almacén en só dúas semanas e era mañosa tamén coa carpintería. Soamente coa xente non estaba a gusto. A xente, a non ser que sexa completamente parva ou estea moi enferma, non se pode coller e transformar dun día para outro en algo máis interesante e útil.

Así pois, a única utilidade que a señorita Amelia vía na xente era poder sacarlle cartos. E iso dábaselle ben. Hipotecas sobre colleitas e propiedades, un serradoiro, cartos no banco… Era a muller máis rica en varias millas á redonda. Podería ser tan rica coma un congresista se non fose por unha gran debilidade: a súa paixón polos preitos e os tribunais. Enredábase en longos e amargos litixios por calquera minucia. Dicíase que ata cando a señorita Amelia tropezaba cunha pedra na rúa miraba decontado ao seu redor coma se buscase quen demandar. Á parte dos

7

preitos, levaba unha vida tranquila na cal os días non se diferenciaban uns dos outros. A excepción do seu matrimonio de dez días, nada aconteceu que cambiase isto, ata a primavera en que fixo trinta anos.

Eran preto das doce dunha tranquila e fresca noite de abril.

O ceo estaba azul coma os lirios do pantano, a lúa clara e brillante. Esa primavera a colleita prometía, e a fábrica traballaba día e noite dende había semanas. Abaixo, onda o regato, a fábrica de ladrillo estaba iluminada e oíase o leve e constante rumor dos teares. Era unha desas noites en que dá gusto escoitar ao lonxe, a través dos campos escuros, a lenta canción dun negro que vai facer o amor. Tamén é agradable sentar tranquilamente e coller unha guitarra, ou simplemente descansar e non pensar en nada en absoluto. A rúa estaba deserta esa noite, pero había luz no almacén da señorita Amelia e fóra, no soportal, había cinco persoas. Unha delas era Stumpy MacPhail, un capataz de rostro colorado e mans delicadas e moradas. No chanzo de arriba había dous rapaces vestidos con fundas de faena, os xemelgos Rainey, ámbolos dous desgairados e lentos, de cabelo moi louro e de ollos verdes somnolentos. O outro home era Henry Macy, unha persoa tímida e retraída de maneiras delicadas e xestos nerviosos, que estaba sentado no bordo do chanzo máis baixo. A señorita Amelia estaba apoiada na porta, de pernas cruzadas e con botas de auga, desfacendo pacientemente os nós dunha corda que atopara. Levaban moito tempo calados.

Un dos xemelgos, que estivera mirando para a estrada deserta, foi o primeiro en romper o silencio.

–Aí vén algo –dixo.

–Un xato que fuxiu –dixo seu irmán.

8

A figura que se achegaba aínda estaba demasiado lonxe para que a visen con claridade. A lúa proxectaba as sombras difusas e tortas dos pexegueiros en flor que había ao longo da estrada. Mesturábanse no ar o aroma das flores e a herba fresca da primavera co cheiro quente e acedo da lagoa próxima.

–Non, é algún raparigo –dixo Stumpy McPhail.

A señorita Amelia miraba en silencio para a estrada. Pousara a corda e estaba enredando cos tirantes da funda de faena coa súa man morena e osuda. Engurrou o cello e un guecho de cabelo escuro caeulle sobre a fronte. Mentres estaban alí agardando, o can dunha das casas da estrada empezou a ouvear cun son salvaxe e ronco que só cesou cando un berro o mandou calar. Ata que a figura estaba bastante preto, na franxa de luz amarela do soportal, non viron con claridade o que chegara.

Era un forasteiro, e raramente un forasteiro entraba a pé na vila a aquelas horas. Ademais, o home era un chepudo. Medía pouco máis dun metro vinte e levaba un abrigo roído que só lle chegaba aos xeonllos. As súas perniñas arqueadas semellaban demasiado delgadas para soportar o peso do seu longo peito deforme e da chepa que destacaba entre os ombros. Tiña unha cabeza moi grande, cuns ollos azuis afundidos e unha boca pequena e definida. O seu rostro semellaba ao mesmo tempo doce e descarado. Naquel momento tiña a pel amarela do po e sombras azuladas baixo os ollos. Levaba unha maleta vella toda torta atada cunha corda.

–Boas –dixo sen folgos o chepudo.

A señorita Amelia e os homes que estaban no soportal non responderon ao seu saúdo nin dixeron unha palabra. Limitáronse a ollar para el.

–Ando a buscar a señorita Amelia Evans.

9

A señorita Amelia botou o guecho da fronte para atrás e ergueu o queixo.

–E logo?

–É que son parente dela –dixo o chepudo.

Os xemelgos e Stumpy MacPhail miraron para a señorita Amelia.

–Son eu –dixo ela–. Explíqueme iso do parentesco.

–Pois… –comezou a dicir o chepudo. Parecía desacougado, case a piques de chorar. Pousou a maleta no chanzo máis baixo, pero sen quitar a man da asa–. A miña nai chamábase Fanny Jesup e era natural de Cheehaw, de onde marchou hai uns trinta anos cando casou co seu primeiro marido. Lémbrome de escoitarlle dicir que tiña unha medio irmá que se chamaba Martha. E agora dixéronme en Cheehaw que Martha era a súa nai.

A señorita Amelia escoitábao coa cabeza lixeiramente ladeada. Os domingos comía soa; a súa casa nunca estaba abarrotada con moreas de parentes, e ela declarábase parente de ninguén. Tivera unha tía-avoa que era dona dunha cocheira en Cheehaw, pero esa tía xa morrera. Á parte dela só tiña un curmán recuado que vivía nunha vila a vinte millas de alí, mais aquel curmán e a señorita Amelia non se levaban moi ben, e se por casualidade se cruzaban pola rúa cuspían cadaquén para un lado. De cando en vez, outra xente fixera o imposible por tentar dar con algún tipo de parentesco inverosímil coa señorita Amelia, pero sen éxito ningún.

O chepudo comezou a contar un longo galimatías, mencionando nomes e lugares que os que o escoitaban no soportal descoñecían e que non parecían ter nada que ver co asunto.

–Por tanto, Fanny e Martha Jesup eran medio irmás. E eu son o fillo do terceiro marido de Fanny. Así que vostede máis eu

10

somos… –Inclinouse e comezou a desatar a maleta. As súas mans parecían sucias patiñas de gorrión e tremíanlle. A maleta estaba chea de trangalladas, farrapos e unha chatarra que parecía dunha máquina de coser, ou de algo igualmente inútil. O chepudo revolveu nas súas pertenzas e sacou unha fotografía antiga–. Velaquí un retrato da miña nai e a súa medio irmá.

A señorita Amelia non dixo nada. Movía lentamente o queixo dun lado para outro, e podíase ler no seu rostro o que pensaba. Stumpy MacPhail colleu a fotografía e achegouna á luz. Era un retrato de dúas nenas pálidas e de aspecto enfermizo de dous ou tres anos. As caras eran dúas diminutas manchiñas brancas, e poderían pertencer ao álbum de fotografías de calquera persoa.

Stumpy MacPhail devolveuna sen facer comentario ningún.

–De onde ven vostede? –preguntou.

A voz do chepudo soou insegura: –Ando viaxando.

A señorita Amelia seguía calada. Apoiada no marco da porta, miraba o chepudo. Henry Macy pestanexaba nerviosamente e refregaba as mans. Despois ergueuse en silencio e desapareceu. Era boa persoa, e a situación do chepudo conmovérao. Polo tanto, non quería estar presente cando a señorita Amelia o botase da súa casa e da vila. O chepudo seguía de pé coa maleta aberta no chanzo máis baixo; sorbeu os mocos e tremeulle a boca. Talvez comezase a ser consciente da súa deprimente situación. Pode que se dese conta do penoso que era ser forasteiro na vila e andar cunha maleta chea de ferralla afirmando ser parente da señorita Amelia. Fose como fose, sentou na escaleira e rompeu a chorar.

Non era algo corrente que aparecese un chepudo descoñecido no almacén, á media noite e que logo sentase e empezase

11

a chorar. A señorita Amelia botou o cabelo da fronte para atrás e os homes miraron incómodos uns para os outros. Ao seu redor, a vila estaba en silencio.

Por fin un dos xemelgos dixo: –Que me maten se non é igualiño a Morris Finestein.

Todos estaban de acordo e asentiron coa cabeza, xa que aquilo tiña para eles un significado especial. Pero o chepudo choraba aínda máis porque non sabía de que estaban a falar.

Morris Finestein vivira na vila anos atrás. Non era máis ca un xudeu bulideiro e saltarico que botaba a chorar se o chamaban “matacristo” e que comía tódolos días pan de molde e salmón en lata. Ocorréralle unha desgraza e mudárase a Society City. E dende aquela, dicíanlles Morris Finestein a tódolos que nalgunha ocasión se mostraban moi sensibles ou choraban.

–Está aflixido –dixo Stumpy MacPhail–. Por algo será.

A señorita Amelia atravesou o soportal con dúas zancadas vagarosas. Baixou pola escaleira e quedou mirando pensativa para o forasteiro. Coidadosamente, co seu índice longo e escuro, tocoulle a corcova. O chepudo aínda saloucaba, pero xa estaba máis tranquilo. Era unha noite silenciosa e a lúa brillaba cunha luz clara e suave: comezaba a refrescar. Entón, a señorita Amelia fixo algo fóra do común; sacou unha botella do peto de atrás e despois de limpar a embocadura coa palma da man, deulla ao chepudo para que bebese. A señorita Amelia rara vez fiaba o seu alcol, e era inaudito que regalase sequera unha pinga.

–Beba –dixo–. Isto séntalle ben ao bandullo.

O chepudo deixou de chorar, lambeu coidadosamente as bágoas que lle escorrían pola boca e bebeu como lle mandaran.

Cando acabou, a señorita Amelia botou un lento trago, quen-

12

tou e limpou a boca con el, e cuspiu. E logo ela tamén bebeu.

Os xemelgos e o capataz tiñan a súa propia botella que tiveran que pagar.

–Élle un bo whisky –dixo Stumpy MacPhail–. Señorita Amelia, todo o que fai, faino ben.

O whisky que beberan esa noite (dúas botellas grandes) é un dato importante. Doutro xeito, sería difícil comprender o que aconteceu despois. Quizais sen el nunca existiría o café.

Pois o alcol da señorita Amelia ten algo especial; é puro e seco na lingua, pero unha vez que se traga, arde por dentro durante moito tempo. E iso non é todo. Sábese que dunha mensaxe escrita con zume de limón nunha folla de papel non queda rastro, mais achegando o papel ao lume, as letras tórnanse marróns e o escrito aparece con claridade. Imaxinade que o whisky é o lume e que a mensaxe é aquilo que permanece gardado na alma dun home: así pódese comprender o valor do alcol da señorita Amelia. Feitos que pasaran desapercibidos, pensamentos que foran relegados ás profundidades da mente, agora saen subitamente á luz e son comprendidos. Un fiandeiro que non pensa máis ca no seu tear, en que comer, na cama, e no tear outra vez, pode que beba daquel whisky un domingo e atope un lirio. E pode que colla a flor na súa man, que examine a delicada corola dourada, e de súpeto sinta unha dozura tan aguda coma a dor. Un tecedor pode que levante a mirada e vexa por primeira vez a fría e estraña luminosidade do ceo nunha media noite de xaneiro, e que o profundo susto ao decatarse da súa propia pequenez lle pare o corazón. Cousas coma estas acontecen cando un home bebe o alcol da señorita Amelia. Pode sufrir ou consumirse de alegría, pero a verdade sae á luz. Quenta a súa alma e le a mensaxe que leva oculta nela.

13

Beberon ata a madrugada; as nubes cubriran a lúa, polo que a noite estaba fría e escura. O chepudo seguía sentado no chanzo máis baixo da escaleira, dobrado cun aire infeliz e coa fronte apoiada nos xeonllos. A señorita Amelia estaba coas mans nos petos e cun pé apoiado no segundo chanzo. Levaba moito tempo calada. A súa cara tiña a expresión que adoitan ter as persoas levemente birollas cando están concentradas pensando en algo: unha mirada que semella ao mesmo tempo moi sensata e moi tola. Por fin, dixo: –Non sei como se chama.

–Chámome Lymon Willis –dixo o chepudo.

–Ben, entre –dixo ela–. Aínda quedou algo de cea na cociña. Pode comer.

Rara vez na súa vida invitara a señorita Amelia a ninguén a comer con ela, a menos que estivese a planear enganalo dalgún xeito ou sacarlle cartos. Así que, os homes que estaban no soportal pensaron que algo ía mal. Máis tarde comentaron entre eles que a señorita Amelia debera de estar bebendo no pantano a maior parte da tarde. Fose como fose, a señorita Amelia abandonou o soportal e Stumpy MacPhail e os xemelgos foron á casa. A señorita Amelia botou o ferrollo da porta principal e mirou arredor para asegurarse de que as mercancías estaban en orde. Logo foi á cociña, que quedaba ao fondo do almacén. O chepudo seguiuna, arrastrando a súa maleta, sorbendo os mocos e limpando o nariz coa manga do seu abrigo sucio.

–Sente –dixo a señorita Amelia–. Vou quentar isto.

Cearon moi ben esa noite eles dous xuntos. A señorita Amelia era rica e non se privaba da boa comida. Tomaron polo fritido (o chepudo servírase a peituga), puré de rutabagas, coles e

14

patacas doces quentes e douradas. A señorita Amelia comeu lentamente e con gran deleite. Estaba sentada e cos cóbados na mesa, inclinada sobre o prato, cos xeonllos moi separados e os pés apoiados na travesa da cadeira. En canto ao chepudo, enguliu a cea coma se non probase bocado dende había meses.

Mentres ceaba, unha bágoa esvaroulle pola súa cara poeirenta: pero era unha bágoa pequeniña, sen importancia ningunha. A lámpada da mesa estaba ben decorada, os bordos da mecha eran dun azul ardente e proxectaban unha luz alegre na cociña.

Cando a señorita Amelia acabou de comer, limpou o seu prato coidadosamente cunha rebanda de pan, e botou no pan a doce e clara melaza que ela mesma fixera. O chepudo fixo o mesmo (só que foi máis melindreiro e pediu outro prato limpo). Ao rematar, a señorita Amelia recostouse na cadeira, apertou o puño, e tocou a dura e flexible musculatura do brazo dereito baixo a tea azul da manga da camisa (era un hábito inconsciente que repetía despois de cada comida). Logo colleu a lámpada da mesa e fixo un aceno coa cabeza cara á escaleira, convidando o chepudo a seguila.

Enriba do almacén estaban os tres cuartos onde a señorita Amelia vivira toda a súa vida: dous dormitorios cunha sala grande no medio. Pouca xente chegara sequera a ver eses cuartos, pero sabíase que estaban ben amoblados e moi limpos. E agora a señorita Amelia traía consigo un homiño chepudo, sucio, que ninguén coñecía e saído de Deus sabe onde. A señorita Amelia subiu as escaleiras devagar, de dúas en dúas, levando a lámpada en peso. O chepudo seguíaa tan pegado a ela que a luz oscilante proxectaba na parede da escaleira unha única sombra, grande e retorta, dos seus corpos. Pouco despois o piso enriba do almacén quedaba ás escuras, igual ca o resto da vila.

15

A mañá seguinte chegou serena, cunha alborada dun cálido púrpura mesturado con rosa. Nos campos dos arredores da vila os sucos foran arados recentemente, e os granxeiros puxéranse a traballar dende moi cedo, plantando os brotes verdes escuros e tenros de tabaco. Os corvos sobrevoaban os campos moi de preto proxectando fugaces sombras azuis na terra. Na vila a xente saía cedo das casas coa súa comida, e as fiestras do muíño despedían reflexos dourados ao sol. O aire era fresco e os pexegueiros tiñan flores coma nubes de marzo.

A señorita Amelia baixou coa alba, coma sempre. Lavou a cabeza na bomba de auga e de seguido púxose ao choio. Máis tarde, xa entrada a mañá, encabestrou a súa mula e saíu a percorrer as súas plantacións de algodón, preto da estrada de Forks Fall. Por suposto, contra o mediodía toda a vila xa sabía o do chepudo que aparecera no almacén no medio da noite. Pero aínda ninguén o vira. As horas pasaron, a calor aumentou, e o ceo tornárase dun azul intenso ao mediodía. Mais os veciños seguían sen ver o forasteiro. Había quen se lembraba de que a nai da señorita Amelia tivera unha medio irmá: pero existían diferentes opinións en canto a se morrera ou se fuxira cun home que traballaba na recolleita do tabaco. No tocante á pretensión do chepudo de ser familiar da señorita Amelia, todos pensaban que non eran máis ca invencións súas. Coñecendo a señorita Amelia, os veciños estaban seguros de que o botara da casa despois de darlle de comer. Pero contra á tarde, cando o ceo xa palidecera, e a xornada xa rematara, unha muller asegurou que vira unha cara deforme na fiestra dun dos cuartos enriba do almacén. A señorita Amelia non dixo nada sobre o asunto. Estivo a despachar no almacén durante un tempo, discutiu unha hora cun granxeiro sobre o mango dun arado, amañou o

16

aramado do galiñeiro, pechou ao pórse o sol e subiu aos cuartos. A vila quedou desconcertada e murmurante.

Ao día seguinte a señorita Amelia non abriu o almacén, ficou dentro da casa sen deixarse ver. Foi ese mesmo día cando comezou a espallarse o rumor: un rumor tan terrible que atordou toda a rexión. Foi un tecedor chamado Merlie Ryan quen o comezou, un homiño citrino, malfeito e desdentado. Padecía de terzás, o que quere dicir que cada tres días lle subía a febre. Así que, durante dous días estaba abúlico e irascible, pero ao terceiro se animaba e se lle ocorrían algunhas ideas disparatadas.

Foi durante un dos seus días de febres cando Merlie Ryan deu a volta de súpeto e dixo: –Eu sei o que fixo a señorita Amelia. Matou ese home para quitarlle algo que levaba na maleta.

Dixo isto cunha voz calmada, como dando por feito o que acababa de dicir. En menos dunha hora a noticia xa percorrera toda a vila. Foi unha historia feroz e enfermiza a que inventou a vila aquel día. Tiña toda a clase de elementos dos que causan arrepíos: un chepudo, un enterro á media noite no pantano, a señorita Amelia levada a rastro polas rúas da vila camiño do cárcere, as discusións sobre que sería das súas propiedades: todo dito en voz baixa e repetido cada vez con novos e estraños detalles. Choveu, pero as mulleres esqueceron recoller a roupa dos tendais. Houbo unha ou dúas persoas que lle debían cartos á señorita Amelia que ata puxeron a roupa dos domingos coma se fose un día de festa. A xente apiñábase na rúa principal, falando e vixiando o almacén.

Sería falso afirmar que toda a vila participaba desta morbosa festa. Había algúns homes sensatos que razoaban que, sendo a señorita Amelia rica, non ía matar un vagabundo por

17

unhas poucas trapalladas. Había mesmo tres boas persoas na vila, e esas non querían que ese crime sucedese, nin sequera polo interese e a conmoción que puidese producir; non lles daba pracer ningún imaxinar a señorita Amelia agarrada aos barrotes do cárcere e electrocutada en Atlanta. Esta boa xente tiña un concepto dela diferente do que tiñan os demais. Cando alguén é tan diferente aos outros como o era ela, e cando os pecados dunha persoa chegan a tal punto que dificilmente se poden recordar todos, entón, esta persoa simplemente ten que ser xulgada dun xeito distinto. Lembrábanse de que a señorita Amelia nacera coa pel escura e un rostro algo raro e de que fora criada polo seu solitario pai, orfa como era de nai, e de que xa de noviña chegara a medir un metro oitenta e oito, cousa que non era corrente nunha muller, e de que os seus hábitos eran demasiado estraños coma para afondar neles. Sobre todo, lembrábanse do seu desconcertante casamento, que fora o acontecemento máis escandaloso que ocorrera na vila.

Así que o sentimento que esta boa xente tiña cara a ela semellaba máis que nada á compaixón. E cando andaba a facer algunha das súas barbaridades, como irromper nunha casa para apropiarse dunha máquina de coser como pagamento dunha débeda, ou insistir en gañar algunha demanda xudicial, o que sentían por ela era unha mestura de exasperación, inquietude e unha profunda e incomprensible tristeza. Pero xa está ben de falar desa boa xente, que, despois de todo, eran só tres; o resto da vila festexou ese suposto crime toda a tarde.

Por algunha estraña razón a señorita Amelia semellaba non darse conta de todo isto. Pasou a maior parte do día no piso de arriba. Cando baixaba ao almacén deambulaba dun lado para outro tranquilamente, coas mans metidas ata o fondo dos

18

petos da funda de faena e a cabeza tan agachada que metía o queixo no colo da camisa. Non se lle vían manchas de sangue por ningures. Ás veces, paraba e miraba sombriamente para as fendas do chan, torcendo un guecho do seu cabelo curto e murmurando algo para si mesma. Pero a maior parte do día estivo no piso de arriba.

E veu a noite. A chuvia que caera pola tarde refrescara o ambiente, e a noite era desapracible e lúgubre coma no inverno. Non había estrelas no ceo e caía un xélido orballo. As lámpadas nas casas vistas dende fóra chispeaban e desprendían unha luz lúgubre e oscilante. Levantárase o vento; non viña da zona do pantano, senón dos fríos e escuros piñeirais do norte.

Os reloxos da vila deron as oito. Aínda non acontecera nada. A desapracible noite, despois do arrepiante rumor dese día, metéralle o medo no corpo a algunha xente que se refuxiara nas súas casas xunto ás lareiras. Outros xuntáranse en grupos. Uns oito ou dez homes concentráranse no soportal do almacén da señorita Amelia. Estaban en silencio, agardando.

Eles non poderían dicir qué agardaban, mais o que pasaba era isto: en momentos de tensión, cando algo extraordinario está a piques de acontecer, os homes reúnense e agardan dese xeito.

E despois dun tempo chegará un momento no que todos actuarán ao unísono, non guiados pola lóxica nin pola vontade dun deles, senón coma se os seus instintos se fusionasen e as decisións xa non pertencesen a cada un deles, senón ao grupo enteiro. En momentos coma ese, ningún individuo titubea. E só depende do destino que o asunto remate solucionándose pacificamente ou que a acción conxunta resulte en saqueo, violencia e crime. De modo que os homes estaban a agardar solemnemente no soportal do almacén da señorita Amelia, sen saber

19

ningún deles o que ía facer, pero sabendo por dentro que debían agardar, e que xa case chegara o momento.

Agora ben, a porta do almacén estaba aberta. Había luz no interior e todo semellaba coma sempre. Á esquerda estaba o mostrador onde se gardaban pezas de carne branca, caramelos e tabaco. Detrás do mostrador había estantes coa carne salgada e fariña de millo. A parte da dereita do almacén tiña sobre todo ferramentas de labranza. No fondo, á esquerda, estaba a porta que daba ás escaleiras do piso de arriba, e estaba aberta.

E no outro extremo había outra porta que daba a un cuartiño que a señorita Amelia chamaba a súa oficina. Esta porta tamén estaba aberta. Eran as oito da tarde e alí estaba a señorita Amelia, sentada diante do seu escritorio, escribindo cunha pluma nalgunhas follas de papel.

A oficina estaba vivamente iluminada, e a señorita Amelia non parecía darse conta daquela delegación no soportal. Todo ao seu redor estaba perfectamente ordenado, coma sempre.

Aquela oficina era ben coñecida, e producía certo pavor en toda a rexión. Alí era onde a señorita Amelia facía as súas transaccións. Sobre a mesa había unha máquina de escribir coidadosamente cuberta que ela sabía utilizar, pero só a usaba para os documentos máis importantes. Nos caixóns había literalmente milleiros de papeis, todos ordenados alfabeticamente. Esta oficina era tamén o lugar onde a señorita Amelia recibía xente enferma, porque lle encantaba exercer de doutora e facíao a miúdo. Dous estantes enteiros estaban abarrotados de botellas e cousas varias. Había tamén un banco contra a parede, onde sentaban os pacientes. A señorita Amelia sabía coser unha ferida cunha agulla pasada previamente polo lume para non infectala. Para curar as queimaduras tiña un ungüento fresco e doce.

20