Morten Ramsland
Cabeza de can
Primeira parte
Unha chaira do leste de Alemaña
Nalgún lugar do leste de Alemaña o meu avó atravesa correndo unha chaira. Os alemáns perségueno e perdeu un zapato; está caendo a xeada. A media lúa estende un pálido brillo sobre a paisaxe e transfórmaa nun campo arado con soldados conxelados e semienterrados na lama. Hai menos de media hora que o avó se despediu do seu amigo Herman Hemning. Ao escaparen en distintas direccións, queren burlar os seus perseguidores obrigándoos a concentrarse nas pegadas dun deles. O meu pai aínda non naceu. A miña avoa, que chegou tarde de máis á comisaría de Oslo e, xa que logo, non puido despedirse de Askild, aínda non casou con el. Oficialmente nin sequera están prometidos. Ou sexa, que a miña existencia pende dun fío bastante delgado. Saca anacos de óso untados de matarratos e esparéxeos sobre o terreo. Pasa un minuto, dous minutos. Askild recuperou o alento, pode seguir correndo. Agora hai que liscar, Askild Eriksson, porque eses ouveos afastados talvez sexan de sabuxos. Ou talvez proveñan do barco Katarina, cuxa sirena ouvea fronte a Bergen na néboa matinal, un recordo que sen ningún motivo acode á súa mente e fai que lle fraqueen as pernas. Ou talvez o seu oído xordo lle deu un sexto sentido nese momento, cando toda a familia Eriksson está en xogo: corre, hostia, corre! Pero Askild queda quieto, rodeado de matarratos, anacos de óso e o Katarina, como alcanzado polo raio dun recordo repentino. Aquilo non ten boa pinta. O avó está petrificado no medio dunha chaira alemá. A avoa, desnutrida, está en Noruega, coas enxivas sangrando e mala conciencia. A navieira, que estivo nas mans da familia dende que o seu avó chegou a Bergen de mozo, procedente de Nordland, foise a pique. Os alemáns
9
afundiron os sete barcos mercantes, a mansión está vendida e o bisavó Thorsten xace na cama, paralizado por mor dun infarto, mentres a avoa debe traballar na tenda de confección de Holst, salpicando as teas co goteo do sangue das enxivas. –Os torpedos alemáns afundíronnos a todos –adoita dicir a avoa. Askild espertou: son os ouveos dos sabuxos… Unha idea atravésalle a mente coma un raio: Herman vai salvarse. Os cans decidiron os seus destinos ao concentrarse no rastro de Askild. Baixa a mirada e ve no calcetín un buraco polo que asoma o dedo gordo. Está sucio e denegrido, parece un peixiño que non dá atravesado o roto. Askild estivo case un ano en Sachsenhausen, e non quere regresar alí por nada do mundo. É domingo, 5 de marzo de 1944, faltan oito minutos para as dúas da madrugada, e un xigantesco NON vai formándose no bandullo do avó e expándese polo seu corpo, que finalmente –sen tempo non era– bota a correr noiro abaixo; tropeza, levántase, tropeza e volve levantarse. Os cans ouvean, ao lonxe óense disparos. NON, retumba no interior do avó, NON aos alemáns e aos cans, NON ao inverno de pesadelo de Sachsenhausen. E así corre Askild, coma en transo, desesperado e cun NON resoando no seu corpo, mentres todo o mundo respira en paz nunha tenda de ultramarinos abandonada nos arredores de Odense, onde se atopa a outra metade dos meus xenes. O meu avó materno esperta, calza as zapatillas e sae ao alpendre para ouriñar na noite xeada; se cadra está pensando nas pingueiras do tellado que hai que amañar no mesmo instante en que o meu outro avó dá co dedo gordo do pé contra un terrón xeado e morde os beizos ata que sangran. A miña avoa materna dorme coas mans enlazadas despois de tomar a súa medicina diaria; o meu tío Harry dorme coas mans baixo o edredón, aínda que non llo permiten, e soña con todas as cou-
10
sas horribles que poden ocorrerlle. En Bergen, a avoa soña cun mariñeiro que bate na súa fiestra e a mira con ollos espantados. Ao principio, a avoa non sabe o que facer. Berra pedindo axuda, pero ninguén acode a auxiliala. Berra cada vez máis forte, ata que se dá de conta de que é o mariñeiro quen berra pedindo axuda, e nese momento… cando Askild dá co pé contra o terrón xeado, ela esperta cun sobresalto e incorpórase na cama. Os reloxos sincronízanse. Askild corre na escuridade. Antes do abrente os alemáns alcanzárono. Está sentado nas ramas dunha árbore nun bosque próximo. Os sabuxos atravesan veloces a mañá e detéñense ao pé da árbore. O avó está denegrido de frío cando os alemáns lle apuntan cos fusís e lle ordenan que baixe. Non o fusilan. Uns meses máis tarde envíano a Buchenwald.
11