Silvia Bardelás
Destempo
BARBANTESA
Nun lugar Ano 2003 29 de xuño Día do Sagrado Corazón
5
—Irmáns: Vivimos nun tempo no que non podemos ser quen somos. Todos esperan de nós que sexamos o contrario do que somos. E se algo fixo Xesús foi ser el mesmo. De que nos serve que outros nos miren e digan: que boa casa ten, que ben se conserva, que fillos tan preparados? De que nos serve saír no xornal con algunha noviña, non sei, ser elixido para algún cargo, ou celebrar as vodas de prata por todo o alto? Cando sentamos aquí, si, aquí mesmo, neste silencio, nesta calor anormal que nos tocou este ano, diante do corazón de Xesús, de que nos serve ser como din os outros que hai que ser? Que lles podemos contar? Ímoslles facer unha lista das nosas propiedades? Credes que iso é o que podemos confesar das nosas vidas diante do corazón de Xesús? Quen se atreve a estar diante del? Sabemos que é un misterio, pero tamén sabemos que é o sentido, a vida chea non pode vir por outro rego que non sexa o amor. Amade, irmáns, é a única razón que vos podo dar para que sigades vivindo: amade. Iso quere dicir vivide de verdade, non segundo o que vos piden as convencións. Todos temos a capacidade de amar, todos temos a necesidade de sermos felices, pero só algúns son os ousados que viven coma se só se vivise unha vez. O único que sabemos con certeza do amor é que non se pode amar a medias, ou se ama, ou non se ama, por iso Xesús non vos pide nada máis que sexades puros, que non vos contaminedes da morneza do exterior. Construíde o voso exterior segundo os 7
mandamentos do voso corazón, que é o mesmo corazón de Xesús. Quedando a luz fóra, ao outro lado dos muros da igrexa, Lois busca unha fiestra que lle permita saír, pero non a hai. Non se pode mover porque Mati acaba de coller a súa man e está a apertala cunha forza que coñece, que quere dicir, escoita, escoita. É cando descobre por que tivo que vir a toda présa, sen rematar o último exame. Mati quería que estivese aí, escoitando iso, ao seu carón, o día da festa grande que xa non se celebraba. Bota unha ollada. A igrexa non está chea, pero veu xente de fóra, algún convidado con rapaces. E recoñece a todos os que son, os poucos que quedan vivindo no lugar. Non o miran porque están atentos, están moi atentos. Non parecen eles. É curioso ese xeito de estar concentrados todos ao mesmo tempo. É tan raro agora, nesta época. —Irmáns: chegou o tempo no que cada un de nós está chamado a vivir ao ditado da súa verdade. A verdade ten que saír. A verdade ten que deixar de ser unha idea, unha utopía, ten que ser realidade. E se falo así, irmáns, é pola experiencia que o noso señor Xesucristo me convidou a ter. Un paxaro entra pola porta aberta, vai dereitiño seguindo o raio de luz polo corredor, sen tocar a alfombra de pétalos que cobre o chan, pero voando a rentes das cabezas dos que enchen os bancos, que collen medo desa especie de dureza dos paxaros, tan pequeno e tan duro, sendo quen de cortar o ar, atordado pola luz onde se remexe o po facendo unha arela tola. Chega
8
ao altar e dá unhas cantas voltas, é unha pequena andoriña perdida na escuridade que non pode facer outra cousa máis que chiar metida na zarangallada do po alumeado. Mentres chía e xira descontrolada axitando as alas coma se perdese a vista, o crego cala e mira á fronte, cara á luz que entra pola porta aberta, porque vai calor, as mulleres danse golpes no peito cos abanos, os homes fungan, e Lois sente a man de Mati apertando a súa outra vez, con esa ansiedade de querer ir por diante do crego. O paxaro pousa no libro grande e vermello e cala. Fóra, moitos outros paxaros chían pero doutro xeito, coma se sufrisen unha perda. O sacerdote colle a andoriña, gárdaa na man, percorre a alfombra de flores polo medio e medio coa roupaxe a renxer. As mulleres xemen en curto ao ver a alfombra estragada. Sé libre, di o cura, e a xente ségueo coa cabeza volta para atrás. As mulleres non deixan de mover o abano e unha delas repite, sé libre, coma se fose unha das fórmulas da misa. —É incríbel que isto poida ocorrer —dille Mati polo baixiño a Lois—, pero éche así, estamos nun tempo de mudanza. —Sé libre, sé libre —repiten outras dúas mentres se persignan. O sacerdote volve polo corredor, agora todo o mundo está en silencio e pode ouvir a tea branca e longa rozando o corpo que apura os pasos estragando máis a alfombra. Os pasos son moi grandes e a xente afástase un pouco, coma se tivese medo. Quen será este home. Lois non repara no disfrace, non pode ver máis que un home representando un papel nun teatro. —O outro día… A avoa volve a pechar con forza a man de Lois, que mira para o home que está a falar e que ten tanto poder sobre a xente da parroquia. Mati prega mentres o escoita e o mira coma 9
se estivese afeita a velo. Ninguén parece decatarse de que é alguén singular, un corpo grande, unha voz forte e intensa, unha especie de face atemporal, podería ser un pastor enfrontado ao lobo sen necesidade de can, pero tamén podería ser un xeito de ladrón, máis que ladrón un predicador, pero non, non é iso o que semella cando sae do atril e no canto de agochar a face entre as mans estira os brazos imitando unha cruz e mira á fronte, xusto ao raio de luz que entra e remata no seu peito. É un efecto estudado?, unha casualidade cósmica?, ou o dedo de Deus tócao diante de todos para amosar o milagre? Os homes pasan a man pola boca coma se quixesen estirar a pel, pero sen máis propósito que tentar aburar o tempo ao que queren pisar botando cos pes no chan ou dándolles ás pernas coa gorra, pero elas, unha, dúas, tres, cinco están sobre os xeonllos na madeira na que Lois non podería aguantar nin un minuto, cos ósos adoecidos pensa, mentres repiten polo baixiño algunha petición. Non son peticións o que mana dos milagres? —O noso señor Xesucristo non sei se me trouxo aquí, a esta parroquia, para darme a experiencia soñada por calquera, pero o feito é que abriu o meu corazón. Celebramos hoxe o día do Sagrado Corazón de Xesús, e o que vos podo dicir é que poñades o voso corazón nas súas mans, que vos entreguedes, que non hai un camiño a medias na entrega, que cando o corazón se abre, empeza a vida, que nunca antes dese momento, por moitas experiencias que se teñan, se pode dicir que houbese vida. A vida está no corazón, abrídeo, deixade que entre, despois non hai nada máis que ser, e veredes que a vida existía pero que nunca a virades. Recollede as vosas mans e colocádeas no centro do voso corpo para pedirlle ao noso señor Xesús que vos abra o corazón.
10
E todas as mulleres colocan as mans no corazón e todos os homes baixan a cabeza sen mover as mans, con medo a moverse en realidade, e Mati, que cos ollos pechados xunta as mans no corazón e di meu señor, meu Deus, meu señor, meu Deus, saca unha man e busca a do seu neto para apertala de novo. O sacerdote mantén o silencio máis do necesario, Lois comeza a sentir a incomodidade do que non está calculado, do que se encontra nun lugar non buscado ouvindo o fungar dun home que está moi incómodo, que segue a dar golpes coa gorra contra os xeonllos coma se estivese a piques de estoupar, de ouvear, de fuxir, que é o que quere facer el, Lois. Por que non aguanta ese silencio no que a man de Mati o obriga a estar como o obrigou a estar sempre até o día que se fora? Queda, queda, sempre era o mesmo. O silencio mantense, e a súa vida aparece así coma nos soños, imaxes soltas pero afastadas. Ten unha vida afastada coa que non pode identificarse, unha arela indefinida sen recantos onde abeirarse, e desacóugase, empeza a moverse coma os homes, a dar pequenos botes co pé no chan, é demasiado o tempo do silencio, todo ten un límite, nunca viu unha misa así, por que ten que parar agora, antes da comuñón, o fungar do mesmo home chega a parecerlle unha enfermidade, coma se fose precisar de axuda en calquera momento e el segue coas mans no corazón igual que as mulleres. Por fin, ergue as mans o sacerdote cara ao teito branco acabado de pintar e prega: —Noso pai, non queremos ser mornos, queremos chegar a cumprir a nosa verdade para crear unha vida libre e limpa. Un par de homes axeónllanse, apoucados. —Estou seguro de que o Señor está neste momento en cada un de nós en presenza. Prégovos que volvades con ledicia renovada ás vosas vidas. A beizón do noso Pai estea con todos vos. 11
O murmurio invade os bancos e as olladas buscan unha solución, pero a xente vai saíndo da igrexa e a tea branca renxendo esvaécese polo oco da parede esquerda. É cando o murmurio se converte nun barullo incomprensible e apurado mentres Mati, a avoa, sae digna e silenciosa engarrada do brazo de Lois. Cando están fóra, ao traspasar a entrada de pedra limpa dos carteis que sempre a enchían con novas de caridade ou cursos de preparación á comuñón ou ao matrimonio e que agora non ten nada, ao traspasar o frescor da pedra e chegar a unha luz que non poden aturar, é cando as voces se mesturan con présa, que día, que mágoa, carallo de alfombra, que día, tanto pedir o sol e agora buscades a sombra coma tolas, aínda ides quedar pegadas aos bancos da igrexa, vinde para acá, non vedes que xa non hai máis?, acabouse, que queriades?, máis misa?, se tendes aberto o corazón que carallo de misa ides necesitar, aí si que estivo fino o crego este do carallo. As mulleres quitan as lentes escuras, negras. Lois non ten imaxes de vellas con lentes de sol, seguramente sexa unha recomendación do médico. Non hai quen poida co sol, pon as lentes que vas quedar cega. Non podemos permitir que non nos dea a comuñón. Xúroche Matilde que tentei estar atenta e facer o que dicía, pero saltar a comuñón, eu non podo asumir iso, filla. Como non imos comungar o día do Sagrado Corazón. Eu non volvo tranquila á casa. Algún bota unha risiña mentres ergue os ombreiros, que imos facer con este carallo deste crego? Non ides pisar a alfombra? Todos fican inquedos arredor sen ousar pisala. E quen se vai atrever a pisala se era para o santo? Vas pisar o que fixeches para o santo? Neniños, vinde, collede as flores e tirádeas ao ar, sempre será mellor que caian coma a choiva. E
12
marcharemos así, logo, sen comuñón? Isto pódese considerar católico? Os poucos rapaces que foran a misa, mirando os debuxos que fan as flores, rapaces, collede os pétalos e tirádeos ao ar. E unha choiva de cores que comezan a secar cae nas cabezas de todos eles nunha algarabía de nenos felices. —Non vedes? —di Matilde—. É moito mellor tirar ao ar as flores que pisalas. Non teñades medo de mudar os nosos costumes. Non diciades sempre que os cregos vivían coma reis? Ide ver como vive o padre Anxo. Ide e despois falamos. Agora teremos que comer, non? Non vedes o guapo que está Lois? Acaba de chegar dos Estados Unidos para celebrar comigo a festa. Iso si que é un milagre, desde que o padre Anxo chegou onda nós todo é posible. A Matilde toleou. É o primeiro comentario mentres as mulleres baixan a costa para rematar o xantar. Si, filla, é o que contestan as mesmas que repetiran sé libre uns minutos antes. Ides pensar que estou tola, pero eu penso que está namorada, é unha barbaridade, pero ela está tan soa e o crego é tan guapo e enténdense tan ben, ela le, el escribe, non sei, eu creo que non podería namorarme a esta idade, pero outras máis estudadas, quen sabe. Dis unhas cousas, contestan as outras, as que dixeran sé libre, sé libre. E calan o conto. O padre Anxo chegara a San Xoán a primeiros de xaneiro. Nun coche amarelo, un fiat. E os homes que despois pasarían a man pola boca coma se quixesen estirar a pel cos discursos do crego mirábano con distancia. 13
—Ese non é o coche ao que os rapaces lle poñen tubos de escape, eses que roxen coma leóns? Mira, mira os faros de rally. Tiña a barba longa até o peito, gris, riza, a cabeza rapada e tapada cunha boina. E unha boa barriga. —Talmente un pastor. —Que é cura dío el. —E nós creémolo porque esa porta que vedes aí ten que estar aberta. Senta fillo. Temos que falar. Do que quenta, o sol non se ve, e a brisa ten algo metálico e o adro queda baleiro. Diante da porta da casa están sós Mati e Lois. A casa de Mati é coma unha prolongación do adro, de feito tivo que ser nalgún momento unha casa da igrexa, pero esa familia, a familia política de Mati, viviu aí dende o século dezanove. Matilde abre todas as fiestras e deixa que as cortinas voen coa brisa quente que metaliza o recendo das flores. Lois fita todos os seus movementos. Pensa que algo lle pasou, que ten unha forza estraña, mesmo parece máis nova ca a filla, despois de anos de silencio, de tantas imaxes novas e distintas no seu maxín, quedara unha sombra dela percorrendo a casa, movendo mobles e pechando portas e fiestras coma se quixese evitar que entrase a choiva, unha choiva que chamaba e chamaba petando nos cristais. E agora atópase cun sol que queima, unha luz case ferinte e unha muller, mudou de avoa a muller, que está a abrir as fiestras cunha forza e unha determinación que nunca vira. O teléfono soa nese momento.
14