'Siluetas na area', de Isabelle Eberhardt (mostra)

Siluetas na area (Relatos)

O mago Si46 Abdesalam vivía nunha pequena casa decrépita, feita de pedra basta groseiramente encalada, en cuxo tellado se apoiaba o tronco encurvado dunha vella figueira de follas grandes e grosas.

Dous cuartos deste acubillo estaban en ruínas. Os outros dous, un pouco máis enriba, agachaban a orgullosa pobreza e as estrañas meditacións de Si Abdesalam, o marroquí.

Nun deles había varios baúis que contiñan libros e manuscritos do Magreb47 e do Oriente.

No outro, sobre unha esteira branca, unha alfombra marroquí con algúns coxíns. Unha pequena mesa de centro de madeira branca, un fornelo de terracota con brasas perfumadas de benxuí, unhas cuncas de café, algúns humildes utensilios dun fogar pobre e máis e máis libros conformaban todo o mobiliario.

No estragado patio, arredor da gran figueira que protexía o pozo e o lousado fendido, había algúns xasmíns, único luxo desta singular vivenda.

Ao seu redor estaba o célebre decorado de outeiros e verdes vales que engastaban, coma unha xoia, a branca Annaba.

Arredor da casa de Si Abdesalam, as kubba48 azuladas e as 46 Si, Sid ou Sidi é un termo que precede o nome propio para sinalar o respecto cara a unha persoa de máis idade ou importancia, equivalente a “señor”, “monseñor” ou “mestre”. Lela é o seu equivalente feminino.

47 Desta pasaxe dedúcese facilmente que para os árabes do norte de África o Magreb é o Occidente, o lugar por onde se pon o sol. Noutras pasaxes desta selección veremos que o mesmo termo Magreb se refire a Marrocos.

48

Santuario consagrado a un marabuto, ou a cúpula deste santuario.

35

O mago

brancas tumbas do cemiterio de Sid-el-Ouchouech destacaban en pálidas pinceladas sobre o verde escuro das figueiras. … O sol deitárase detrás da tristeira mole do jebel49 Idou, e o lume carmesí da atardecida de verán extinguírase na lánguida campiña.

Si Abdesalam ergueuse.

Era un home duns trinta anos, alto, garrido, con roupas folgadas dunha brancura que se apagaba baixo o albornoz negro.

Un veo branco enmarcaba o seu rostro moreno, mirrado polas noites de vixilia, mais cuns trazos e unha expresión de gran fermosura. A mirada dos seus grandes ollos escuros era grave e triste.

Saíu ao patio para a ablución e a oración do magreb.50 “A noite será serena e fermosa, e vou ir meditar baixo os eucaliptos do wadi51 Deheb52”, pensou.

Cando rematou a oración e o dikr53 do benaventurado xeque54 Sidi Abdelkáder Jilani de Bagdad, Si Abdesalam saíu da súa casa. A lúa chea xurdía por riba do alto mar en calma, no horizonte apenas escurecido por unha lixeira brétema dun gris de liño.

De súpeto, os feroces cadelos dos fogares beduínos próximos ao cemiterio gruñiron, primeiro xordamente, logo correron ouveando cara á estrada de Sidi-Brahim.

49

Monte, ou macizo montañoso. Aquí o segundo.

50 Atardecer. Nalgúns momentos pode significar “Marrocos”, por ocupar este país a posición occidental con respecto a Alxeria.

51

Curso de auga.

52 O río de ouro. (Nota de I.E. Non ten sentido pensar que se poida tratar do Río de Oro do Sáhara Español.)

53 Na cultura islámica, é un acto de devoción inherente á práctica do recordo de Alá mediante a repetición dunha fórmula dada.

54

Xefe dun territorio ou dunha confraría.

36

Siluetas na area

Entón, Si Abdesalam oíu unha chamada atemorizada, unha voz de muller. Sorprendido, mais sen présa, o solitario atravesou a pradaría e, chegando á estrada, viu unha muller, unha xudía ricamente adobiada que, tremendo, se apoiaba no toro dunha árbore.

–Que fas aquí de noite? –dixo el.

Busco o sahar (bruxo) Si Abdesalam o marroquí. Teño medo dos cans e das tumbas… Protéxeme.

–Logo son eu quen buscas… a estas horas e soa. Ven. Os cans coñécenme e os espíritos non se achegan ao que camiña pola senda de Deus.

A xudía seguiuno en silencio.

Si Abdesalam oía o estalo dos dentes da moza e preguntábase como aquela fermosa criatura requintada e tímida fora quen de chegar alí soa en plena noite.

Entraron no patio, e Si Abdesalam acendeu unha vella lampadiña beduína fumarenta.

Entón, deténdose, reparou na súa estraña visitante.

Esvelta e lanzal, a xudía, vestida de brocado azul pálido, elegantemente peiteada á mourisca, era fermosa, dunha inquietante e estraña beleza.

Era moi nova.

–Que queres?

–Dixéronme que sabes predicir o porvir… Teño un pesar e daquela vin…

–Por que non viñeches de día, coma os demais?

–Que che importa? Escóitame e dime cal será a miña sorte.

–O lume do inferno, como a da túa raza infiel!

Mais Si Abdesalam dixo isto sen dureza, case sorrindo.

Esta encantadora aparición crebaba a monotonía da súa existencia e sacudía dalgún xeito o aburrimento que sufría en silencio.

–Senta –dixo, logo de facela entrar no seu cuarto.

37

O mago

Entón falou a xudía.

–Amo –dixo– un home que foi cruel comigo e que me abandonou. Quedei soa e sufro. Dime que volverá.

–É xudeu?

–Non… musulmán.

–Dáme o seu nome e o da súa nai, e déixame facer o cálculo que aprendín dos sabios do Magreb, a miña terra natal.

–El Mustansar, fillo de Fátima.

Nunha taboíña, Si Abdesalam trazou números e letras.

Logo, cun sorriso, dixo: –Moza, este home que se deixou levar polo teu enganoso engado e que tivo a loábel coraxe de se afastar de ti volverá.

A xudía deu un berro de alegría.

–Ah! –dixo ela–, heite recompensar con xenerosidade.

–Toda a riqueza gañada de mala maneira pola túa raza non pagaría dignamente o inestimábel e amargo tesouro que veño de che entregar: o coñecemento do porvir…

–Agora, Sidi, teño algo máis que pedir á túa ciencia.

Son Rahil, filla de Ben55 Ami. E colleu a cana que servía ao taleb56 de pluma, e apertouna contra o corazón mentres os seus beizos borboriñaban palabras rápidas e confusas.

–Sería mellor non tentar coñecer máis a fondo o que te espera.

–Por que? Veña, responde, responde!

–Así sexa.

E Si Abdesalam retomou o seu misterioso grimorio. De súpeto, debuxouse un violento abraio nos seus trazos e observou a muller atentamente. Si Abdesalam era poeta e aledábase 55

‘Fillo de’.

56

Taleb (pl.: tolba): home sabio, estudante islámico.

38

Siluetas na area

do estraño azar que poñía en contacto a súa existencia coa desta xudía que, segundo o seu cálculo, había ser particularmente atormentada e con tráxico final.

–Escoita –dixo–, e cúlpate só a ti mesma da túa curiosidade. Ti causaches a desgraza do que amas. El ignórao, mais, se cadra, afastouse instintivamente. Pero ha volver e comprender… Oh, Rahil, Rahil! Tes abondo ou hai que che dicir todo?

Entre tremores, lívida, a fermosa Rahil asentiu.

–Aínda terás con quen debe vir unha hora de ledicia e esperanza. Logo, perecerás ensanguentada.

Estas palabras caeron no profundo silencio da noite, sen eco.

A xudía, devastada, agachou a faciana nos coxíns.

–Logo é certo! Antes, no magreb, pregunteille á vella Tirsa, a xitana da Porta do Xoves… e non a crin…

Insulteina… E ti, ti, repítesme de xeito aínda máis horríbel a súa sentenza… Morrer? Por que? Son nova… Quero vivir!

–Aí está… É culpa túa! Eras a efémera bolboreta de ás que relocen coas cores máis brillantes e que voa entre as flores, ignorante da súa hora… Quixeches sabelo, e mírate agora, case coma unha garza morriñenta que soña nos enfebrecidos lamazais…

Rahil, estomballada na alfombra, saloucaba.

Si Abdesalam mirábaa, reflexionando coa profunda curiosidade do seu espírito escrutador, depurado na soidade. Non mostraba piedade nos seus ollos. Por que apiadarse desta Rahil? Non estaba escrito todo o que lle ía suceder inelutabelmente? E non estaba ela a demostrar a vulgaridade e ignorancia do seu espírito, laiándose de que o Destino lle dese un fado menos banal ca o dos demais… máis paixón, máis vicisitudes en menos tempo, salvándoa do fastío e do cansazo?

–Rahil, Rahil! –dixo–. Escoita… Eu son o que fere e cura, o que esperta e adormece… Escoita, Rahil.

39

O mago

Ela levantou a cabeza. As bágoas corrían polas súas pálidas meixelas.

–Deixa de chorar e agarda por min. É a hora da oración.

Si Abdesalam colleu nun nicho elevado un libro encadernado en seda e bordado en ouro e, bicándoo piadosamente, levouno a outro cuarto. Despois, no patio, rezou a ishá.57 Rahil, soa, erguérase e, de crequenas, pensaba, e os seus pensamentos eran lúgubres… Lamentaba amargamente a pretensión de tentar o destino e saber o que lle había pasar…

Si Abdesalam volveu cun sorriso.

–A ver –dixo–, non sabías que antes ou despois ías morrer?

–Esperaba vivir, volver ser feliz e morrer en paz…

Si Abdesalam encolleu os ombreiros con desdén.

Rahil ergueuse.

–Que queres en pago?

A voz da xudía tornárase dura.

Permaneceu en silencio, mirándoa. Entón, despois dun intre, respondeu: –Darasme o que che pida?

–Si, se non é demasiado.

–Levarei como pago o que queira –dixo el, e colleuna polos pulsos.

Ela foi insolente.

–Déixame ir! Non son para ti. Sóltame!

–Es coma a granada madura caída da árbore: é para quen a recolle; os bens que se atopan son bens de Deus.

–Non, déixame ir…

Ela ceibouse.

Sen resistencia, deitouna na alfombra…

57

Nome da última oración do día.

40