Xosé Vázquez Pintor
Columnas de papel Escolma de artigos de opinión 1987-2012 VOLUME I A LINGUA E OUTRAS VIDAS 1987-1993
In memoriam A Carlos Blanco, editor, que me pedira unha escolma dos artigos de opini贸n para o primeiro libro dunha colecci贸n de Edici贸ns do Cumio.
Limiar Son palabras de papel, coma quen di que as leva o vento. Viaxan polo aire coma as pombas e as aeronaves. Navegan de xoguete mar avante na bañeira da casa ou no pilón da fonte. Visten por fóra as cousas máis humildes e os desperdicios, nas horas despois da súa utilidade informativa: páxinas ventureiras; “non ten un papeliño pra envolver?” Son hoxe en fresco e caducan na noite de mañá. Así é de antiga a rotativa dos decámetros. Era o ano 1970 cando a miña primeira vez dunha columna de opinión. Nunca souben agradecer no directo a Pedro de Llano (Bocelo) a súa xenerosidade de dous anos nas páxinas de El Ideal Gallego. E o soño da Lingua sempre foi posíbel. Despois Radio Galicia (Cadena SER-Santiago). E fíxose de súpeto o ano de 1987, que estarricou na banda ancha o meu soño que non cesa: A Nosa Terra, Faro de Vigo, La Voz de Galicia, Diario 16 de Galicia, Diario de Pontevedra, Diario de Ferrol, Vieiros, TV do Morrazo... Tanta sorte. Tantos mundos. Rinoceronte é agora o rei da miña selva e da sabana, para que eu acorde naqueles tempos das semanas que suman 25 anos de xornalismo (1987-2012). Nunca poderei agradecer a tanta estima.
Eva fala galego Recibo na miña casa unha nena de catro anos, extrovertida, inqueda; capaz de subir a unha cadeira e de chegar a aquel libro que está máis alto, ou de remexer nos armarios na procura dun tesouro de xoguete máxico. Gosta dos debuxos animados e de coller un lapis e esborrallar nas paredes encaladas e deixar alí un mural de cousas que nunca entenderemos os adultos porque nos quedan lonxe. Non importa. A miña sobriña Eva naceu un día en Cornellá do Llobregat, nesa Catalunya onde se fixeron grandes, física e espiritualmente, tantos homes e mulleres nosos, emigrantes con acceso ao mundo do traballo. Velaí que cando esta nena chegaba á regalía dos seus pais, unha reconversión brutal comezaba a poñer tristura e inquedanza nos fogares proletarios do Estado. Hoxe, ano e medio despois de que os seus volvesen a Galicia, definitivamente reconvertidos en parados do progreso, Eva segue a rir cos ollos pícaros, alleos á seriedade dun tempo gris. Cando veu de Catalunya falaba rápida, comía moitas letras e deixaba no aire ese acento de fóra, tan sutil, que identifica axiña os non nativos. Nun contorno de proletarios andaluces e galegos, cuns pais integrándose socialmente no seu país segundo, a nena aprendeu a dicir palabras que ela iría escolmando lucidamente, como só saben facer os nenos. Acaba de pasar comigo toda unha tarde de domingo. Díxome que estaba nunha escola con moitos nenos e nenas; que sabía contos como aquel do lobo que comera uns cabuxiños, ou aquela historia de Pinocho;
11
que xogaba con cen cousas, e facía garatuxas coas mans e cos ollos; que a súa prima Inma sabe facer letras; que ela naceu en Barcelona, pero que agora fala o galego, como o seu profesor Xosé Luís, sabes. –Eva, queres quedar aquí comigo ata mañá? –Non, que teño que ir á escola. Sinxelamente espléndido este regalo de xaneiro, e tan só a trece anos desa fronteira destemida que agallopa todos os ordenadores e programas. Eva fala galego. Un galego doce, con ese acento que levan os das terras do Arnego e do Deza, aló polo corazón de Galicia. Un galego que escoita acotío dos seus pais, pero, atención, tamén é o idioma diario da súa clase de párvulos, do seu profesor Xosé Luís, que conta, narra, xoga en galego cos seus alumnos de catro e cinco anos, aló nun colexio público da montaña pontevedresa. Non teño a sorte de coñecer este compañeiro, este amigo entrañábel da Eva e de Galicia. Quero soamente deixar noticia, testemuña de gratitude por esta sorpresa no contexto dun tempo e dunha docencia domesticados e aburridos. Espertar, amigo Xosé Luís, a conciencia do noso nos máis puros e inocentes pasaportes de futuro, sentirlles saber o orgullo de si mesmos, é a mellor regalía para os meus parentes, para min e para este país que cando Eva, aos dazasete anos da súa vida, saiba que cantou de volta o cuco, agradecerá, agradeceremos todos. Será entón chegada a hora de proseguir o mencer, cecais definitivo. Faro de Vigo 4 de febreiro de 1987
12