JAARVERSLAG 2017 I REGIONAAL LANDSCHAP KLEINE & GROTE NETE
NATUURRECREATIE
LANDSCHAPSZORG & STREEKEIGEN KARAKTER
NATUURBEHOUD & BIODIVERSITEIT
Het regionaal landschap is het aanspreekpunt voor landschapszorg in de streek. Zowel particulieren, verenigingen en gemeenten kunnen er terecht met vragen over de aanleg en het beheer van kleine landschapselementen, natuurvriendelijke inrichting van terreinen, etc. Ook historisch waardevolle sites en cultuurhistorische elementen zoals veldkapellen, grafheuvels, monumentale bomen, … proberen we te behouden, beschermen en ontsluiten. We proberen maximaal te helpen met advies en eventuele financiële ondersteuning. Bij de uitvoering houden we maximaal rekening met streekidentiteit, duurzaamheid en beleefbaarheid.
De Kempen herbergt een aanzienlijk deel van de beschermde natuur in Vlaanderen en heel wat beschermde planten- en diersoorten, van Europees beschermde soorten over Vlaamse Rode Lijst-soorten tot provinciale prioritaire soorten, komen hier voor. Deze zijn niet enkel beperkt tot natuurreservaten maar sommigen gebruiken ook het landschap hierrond als broed-, rust, foerageer- of verbindingsgebied. Daarom zet het regionaal landschap samen met eigenaars en gebruikers van de open ruimte projecten op om deze waardevolle flora en fauna te behouden.
OOSTVLAANDEREN
LIMBURG VLAAMS-BRABANT
DRAAGVLAK & SAMENWERKING De regionale landschappen willen het draagvlak voor natuur en landschap zo groot mogelijk maken. De uitdaging daarbij is om mensen en groepen die minder vertrouwd zijn met deze thema’s toch te betrekken bij concrete projecten. Door het organiseren van evenementen, excursies en cursussen kunnen inwoners proeven van hun streek en kennis maken met de bijzondere kwaliteiten van natuur, landschap en erfgoed in de Kempen.
Een regionaal landschap is zowel een streek met een herkenbare landschappelijke structuur en kwaliteit als een samenwerkingsverband tussen lokale overheden, verenigingen en particulieren. De identiteit van een regionaal landschap is af te lezen in de omgeving. Zo wordt Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete gekenmerkt door de riviervalleien van de twee Netes en de Aa en de tussenliggende landduinengordels. Qua landgebruik wisselen relatief kleinschalige graslanden en akkers, naaldbossen en heide- en veenrelicten elkaar af. Zorg dragen voor dit Kempense landschap doen we met z’n allen, maar begint bij ons zelf. We helpen betrokkenen om de streek te bewaren en te versterken. Als regionaal landschap zijn we het hoofd, het hart en de handen van de streek: we verzamelen kennis en expertise, vergoten de liefde voor de streek bij de bewoners en steken zelf de handen uit de mouwen in tal van projecten!
REGIONAAL LANDSCHAP KLEINE & GROTE NETE Lichtaartsebaan 45 • 2460 Kasterlee • 014/ 85 25 14 • info@rlkgn.be • www.rlkgn.be
ANTWERPEN
WESTVLAANDEREN
We willen het landschap van de Kempen niet alleen behouden en versterken, maar ook beleefbaar maken voor zoveel mogelijk mensen. Daarom zet het regionaal landschap ook in op kwaliteitsvolle en duurzame recreatie en toerisme. Via gebiedsvisies voor grotere gebieden of concrete lokale projecten. In overleg met grondeigenaars en –gebruikers worden trage wegen weer geopend en ingericht. Belevingselementen worden soms toegevoegd maar met ook voor de draagkracht van het gebied. In uitvoering en materiaalgebruik houden we rekening met duurzaamheid en streekidentiteit.
REGIONALE LANDSCHAPPEN IN VLAANDEREN
PROJECTENOVERZICHT 2017
PROVINCIE Antwerpen
AANTAL GEMEENTEN 18 (Arendonk, Balen, Beerse, Dessel, Geel, Grobbendonk, Herentals, Herenthout, Kasterlee, Lille, Meerhout, Mol, Olen, Oud-Turnhout, Retie, Turnhout, Vorselaar, Vosselaar)
Met steun van
, de Vlaamse overheid en de 18 deelnemende gemeenten.
JAARVERSLAG
2017
J A A R V E R S L AG 2 0 1 7
1
I
REGIONAAL LANDSCHAP KLEINE & GROTE NETE
KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN
LANDSCHAPSZORG 2017 werd opnieuw een jaar van veel projecten en terreinrealisaties voor RLKGN, nog steeds de basis van onze werking. Zo konden we op 36 locaties in ons werkingsgebied projecten realiseren rond landschapsherstel, kleinschalig bouwkundig erfgoed en kleine landschapselementen: meer dan 7500 nieuwe bomen en struiken (waarvan zo’n 75 procent autochtoon) werden aangeplant, zo’n 5 km nieuwe houtkanten, hagen en heggen werden aangeplant en nog eens evenveel onderhouden en bijna 500 monumentale bomen werden door profesionele boomverzorgers onder handen genomen.
3
TRAGE WEGEN
NATUURRECREATIE Ook qua recreatie en natuurbeleving zaten we zeker niet stil. Het trage wegenplan voor de verbinding tussen Mol en Balen is afgewerkt. In Herentals zijn we, mede dankzij de hulp van een dertigtal vrijwilligers die mee op pad gaan, reeds zeer ver gevorderd. Trage Wegen Geel zal in het voorjaar van 2018 afgerond zijn. Onder andere Lille en Arendonk staan op het programma voor 2018. Enkele inwoners van Herentals geven suggesties rond Trage Wegen op een evaluatiemoment.
Opvallend is dat we steeds meer terreinrealisaties uitvoeren in het kader van gebiedsgerichte projecten. Enerzijds kleinere, zoals de Malou in Balen of de Kempense Heuvelrug in Kasterlee, twee gebieden waar de toekomstvisie volop omgezet wordt in realisaties. Anderzijds grotere, zoals het Strategisch Project rond de Kleine Nete met zes hefboomprojecten en dat rond de Grote Nete dat we met onze partners willen voorbereiden in 2018.
PLATTELAND
8
LANDSCHAPSZORG Daarnaast blijven er een aantal horizontale thema’s die een grote impact (kunnen) hebben op het landschap in de Kempen, zoals de professionalisering van landschapsbeheer (iLandschap), het structurele onderhoud van houtkanten (LEADER) en de valorisatie ervan via Kempens Energiehout (PDPO).
EUROPESE NATUURDOELEN
NATUURBEHOUD In het kader van de Europese natuurdoelen herstelden we diverse habitats en leefgebieden van zeldzame soorten bij particuliere eigenaars. En ook voor de andere typische soorten van het Kempense platteland blijven we ons inzetten.
9
IOED
Het jaar
SAMENWERKING
PROJECTEN
3
scholen werden vergroend
5,42 km
Als voorafname van de IOED Land van Nete en Aa zijn we in 2017 reeds gestart met de opmaak van een beheerplan voor de site Le Paige in Herentals. (zie coverfoto)
nieuwe hagen, heggen & houtkanten
EDUCATIE & SENSIBILISATIE
86
Onder leiding van Ar-Tur en met een heleboel partners werkten we mee aan de Kempenatlas, een standaardwerk over de regio. Samen met Rurant, Ar-Tur en het Streekplatform werd het Kempens Open Ruimte Platform boven de doopvond gehouden. Dit zal verder vorm krijgen in 2018.
VERGROENING OP SCHOOL
In 2017 ondergingen zes scholen een groene metamorfose. Bij Herentals, Mol en Geel gebeurde dit binnen de MOS-werking. Ook op vraag van 3 andere scholen (Oud-Turnhout, Geel en Turnhout) ontwikkelden we een vergroeningsplan. Gemeente Dessel, RLKGN en Natuurwerk vzw gaan samen de nodige reparaties van de veldkapellen na.
2017 in cijfers
Het jaar 2017 stond ook in het teken van samenwerking. Samen met de erfgoedcellen k.Erf en Kempens Karakter richtten we twee nieuwe Intergemeentelijke Onroerend Erfgoed Diensten (IOED) op waardoor ons ganse werkingsgebied nu kan genieten van ondersteuning rond bouwkundig, archeologisch en landschappelijk erfgoed. Vanuit het regionaal landschap ondersteunen we specifiek dit laatste luik.
DRAAGVLAKVORMING
EDUCATIE
vrijwilligers voor onder meer
trage wegen, het knotteam, ...
Malou Balen: Zo'n 100 kaprijpe populieren maakten plaats voor 102 inheemse winterlindes en 25 zomereiken. Een winst voor zowel de natuur als het landschap.
13
493
55
monumentale bomen werden hersteld
fruitbomen werden aangeplant
SITES
6
klein landschappelijk erfgoed werden aangepakt
KEMPENSE HEUVELRUG
20,5 hectaren
fauna-akkers werden opnieuw ingezaaid in 2017
54
2315
nesten en kasten werden geleverd
trage wegen werden geïnventariseerd
LANDSCHAP & ERFGOED De landschapsvisie en het toeristisch ontwikkelingsplan dat we in 2016 samen met onze partners opmaakten, krijgt momenteel vorm. Ook de huisstijl en onthaalinfrastructuur werd in 2017 verder uitgewerkt. Momenteel zijn de terreinrealisaties volop aan de gang. Op 29 september 2018 plannen we een openingsevenement.
WILDBEHEER & NATUUR
DRAAGVLAKVORMING Meer dan 20 hectaren fauna-akkers werden opnieuw ingezaaid in samenwerking met wildbeheereenheden en landbouwers.
NATUUR & LANDSCHAP
7
10
4
2
GEBIEDSGERICHTE PROJECTEN 5
De schoolkinderen van SAIGO Sterrenbos Mol plantten samen gemengde hagen, een vogelbosje en een heg aan.
De duivelskuilen (deel van de Kempense Heuvelrug in Kasterlee) werden geruimd en vrij gemaaid.
COMMUNICATIE & EVENEMENTEN
Panelgesprek Kempenatlas in de Warande in Turnhout.
3011
132.500
bezoekers op onze (partner) evenementen
verdeelde landschapsmagazines
SAMENWERKING
4839
1
unieke bezoekers op www.rlkgn.be in 2018
2
Strategisch project werd goedgekeurd en start in 2018
IOED’s werden opgericht in 2017