JAARVERSLAG 2018 I REGIONAAL LANDSCHAP KLEINE & GROTE NETE
NATUURRECREATIE
LANDSCHAPSZORG & STREEKEIGEN KARAKTER
NATUURBEHOUD & BIODIVERSITEIT
Het regionaal landschap is het aanspreekpunt voor landschapszorg in de streek. Zowel particulieren, verenigingen en gemeenten kunnen er terecht met vragen over de aanleg en het beheer van kleine landschapselementen, natuurvriendelijke inrichting van terreinen, etc. Ook historisch waardevolle sites en cultuurhistorische elementen zoals veldkapellen, grafheuvels, monumentale bomen, … proberen we te behouden, beschermen en ontsluiten. We proberen maximaal te helpen met advies en eventuele financiële ondersteuning. Bij de uitvoering houden we maximaal rekening met streekidentiteit, duurzaamheid en beleefbaarheid.
De Kempen herbergt een aanzienlijk deel van de beschermde natuur in Vlaanderen en heel wat beschermde planten- en diersoorten, van Europees beschermde soorten over Vlaamse Rode Lijst-soorten tot provinciale prioritaire soorten, komen hier voor. Deze zijn niet enkel beperkt tot natuurreservaten maar sommigen gebruiken ook het landschap hierrond als broed-, rust, foerageer- of verbindingsgebied. Daarom zet het regionaal landschap samen met eigenaars en gebruikers van de open ruimte projecten op om deze waardevolle flora en fauna te behouden.
OOSTVLAANDEREN
LIMBURG VLAAMS-BRABANT
DRAAGVLAK & SAMENWERKING De regionale landschappen willen het draagvlak voor natuur en landschap zo groot mogelijk maken. De uitdaging daarbij is om mensen en groepen die minder vertrouwd zijn met deze thema’s toch te betrekken bij concrete projecten. Door het organiseren van evenementen, excursies en cursussen kunnen inwoners proeven van hun streek en kennis maken met de bijzondere kwaliteiten van natuur, landschap en erfgoed in de Kempen.
Een regionaal landschap is zowel een streek met een herkenbare landschappelijke structuur en kwaliteit als een samenwerkingsverband tussen lokale overheden, verenigingen en particulieren. De identiteit van een regionaal landschap is af te lezen in de omgeving. Zo wordt Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete gekenmerkt door de riviervalleien van de twee Netes en de Aa en de tussenliggende landduinengordels. Qua landgebruik wisselen relatief kleinschalige graslanden en akkers, naaldbossen en heide- en veenrelicten elkaar af. Zorg dragen voor dit Kempense landschap doen we met z’n allen, maar begint bij ons zelf. We helpen betrokkenen om de streek te bewaren en te versterken. Als regionaal landschap zijn we het hoofd, het hart en de handen van de streek: we verzamelen kennis en expertise, vergoten de liefde voor de streek bij de bewoners en steken zelf de handen uit de mouwen in tal van projecten!
REGIONAAL LANDSCHAP KLEINE & GROTE NETE Lichtaartsebaan 45 • 2460 Kasterlee • 014/ 85 25 14 • info@rlkgn.be • www.rlkgn.be
ANTWERPEN
WESTVLAANDEREN
We willen het landschap van de Kempen niet alleen behouden en versterken, maar ook beleefbaar maken voor zoveel mogelijk mensen. Daarom zet het regionaal landschap ook in op kwaliteitsvolle en duurzame recreatie en toerisme. Via gebiedsvisies voor grotere gebieden of concrete lokale projecten. In overleg met grondeigenaars en –gebruikers worden trage wegen weer geopend en ingericht. Belevingselementen worden soms toegevoegd maar met ook voor de draagkracht van het gebied. In uitvoering en materiaalgebruik houden we rekening met duurzaamheid en streekidentiteit.
REGIONALE LANDSCHAPPEN IN VLAANDEREN
PROJECTENOVERZICHT 2018
PROVINCIE Antwerpen
AANTAL GEMEENTEN 18 (Arendonk, Balen, Beerse, Dessel, Geel, Grobbendonk, Herentals, Herenthout, Kasterlee, Lille, Meerhout, Mol, Olen, Oud-Turnhout, Retie, Turnhout, Vorselaar, Vosselaar)
Met steun van
, de Vlaamse overheid en de 18 deelnemende gemeenten.
JAARVERSLAG
2018
J A A R V E R S L AG 2 0 1 8
1
I
REGIONAAL LANDSCHAP KLEINE & GROTE NETE
KLEINE LANDSCHAPSELEMENTEN
LANDSCHAPSZORG 2018 werd opnieuw een jaar van vele projecten en terreinrealisaties voor RLKGN, nog steeds de basis van onze werking. Zo realiseerden we op 24 locaties binnen ons werkingsgebied projecten rond landschapsherstel en kleine landschapselementen: bijna 11000 nieuwe bomen en struiken (waarvan 8500 autochtoon materiaal) werden aangeplant, alsook 1,5km aan nieuwe heggen, hagen en houtkanten en 790m aan nieuwe dreven. 540 monumentale bomen – waaronder de dikste populier van Vlaanderen in Geel - kregen een onderhoudsbeurt, 181 fruitbomen en 216 solitaire bomen werden aangeplant. 2,8km aan houtkanten werden hersteld en onderhouden net als 1,75km aan dreven. Onze knotters namen 95 knotbomen onder handen.
3
TRAGE WEGEN
NATUURRECREATIE Ook de trage wegenwerking blijft op volle toeren draaien met afgewerkte projecten in Geel en Herentals en lopende projecten in Lille en Arendonk (ARO). Opnieuw gingen scholieren, jeugdbewegingen en andere vrijwilligers op pad om trage wegen mee in kaart te brengen en te debatteren over mogelijke kansen voor mooie en veilige recreatieve, woonschool of woon-werkverbindingen.
GEBIEDSGERICHTE PROJECTEN 5
NATUUR & LANDSCHAP Het strategisch project ‘Veerkracht in de vallei van de Kleine Nete’ ging effectief van start in 2018 en in elk van de zes hefboomprojecten werd reeds vooruitgang geboekt in de zoektocht naar evenwichten tussen landbouw, natuur, water, erfgoed en toerisme en de vertaling ervan richting concrete realisaties.
7
PLATTELAND
LANDSCHAPSZORG Naast onze gebiedsgerichte werking blijven er een aantal horizontale thema’s die een grote impact hebben op het landschap en de beeldkwaliteit in de Kempen, zoals de professionalisering van landschapsbeheer (iLandschap), het structurele onderhoud van houtkanten (LEADER) en de valorisatie ervan via Kempens Energiehout (PDPO).
Ook voor de vallei van de Grote Nete werd een aanvraag voor een strategisch project voorbereid met alle partners.
4
VERGROENING OP SCHOOL
In de Noorderkempen participeerden we in gebiedsgerichte projecten als ARO en de opmaak van een trajectbiografie voor het Bels Lijntje.
10
8
EUROPESE NATUURDOELEN
NATUURBEHOUD In het kader van de samenwerkingsovereenkomst met ANB werd op verschillende plekken ingezet op de realisatie van Europese topnatuur bij particulieren; daarnaast werd opnieuw een toegankelijkheidsregeling opgesteld en gewerkt aan dorpsnatuur in Arendonk. Ook onze andere biodiversiteitsprojecten zoals fauna-akkers en kunstnesten kenden opnieuw een succesjaar.
9
IOED
SAMENWERKING De twee IOED’s Land van Nete en Aa en k.Erf die we mee oprichtten draaien intussen op volle toeren: RLKGN verzorgt er de insteek rond landschappelijk erfgoed. Wat betreft kleinschalig bouwkundig erfgoed is het herstel van heel wat kapelletjes, waarvan 14 in Dessel, noemenswaardig. Voor kasteeldomein Le Paige in Herentals werd samen met IOED Land van Nete en Aa en een architect een geïntegreerd beheerplan opgemaakt en gestart met de uitvoering ervan.
Het jaar Het jaar
PROJECTEN PROJECTEN
4,44 km 4,44 km nieuwe hagen, heggen & houtkanten nieuwe hagen, heggen & houtkanten
2
4,7 ha 4,7 ha
Ons fauna-akkerproject in samenwerking met de erkende WBE’s kende in 2018 een sterke groei tegenover de voorgaande jaren: binnen ons werkingsgebied werden niet minder dan 22,10ha landbouwmengsel, 14,94ha akkervogelmengsel en 14ha Tübingermengsel ingezaaid.
KEMPENSE HEUVELRUG
Dankzij het gloednieuwe amfitheater kunnen de leerlingen van de Toverboom in Bel in een groene buitenklas vertoeven. Hiervoor kregen we hulp van de studenten van Thomas More Geel.
Het gebiedsgericht project van de Slapende Reus op de Kempense Heuvelrug is in volle uitvoering: in 2018 werd er o.a. ingezet op educatieve, speel- en zitinfrastructuur, landschapskunst met ‘A Giant Sculpture’ van Gijs Van Vaerenbergh, landschapsherstel en –beheer en educatieve pakketten voor scholen en gidsenwerking.
oppervlakte aan bos aangeplant oppervlakte aan bos aangeplant
181 181
fruitbomen aangeplant fruitbomen aangeplant
51 51
hectare aan fauna-akkers hectare ingezaaid in 2018 aan fauna-akkers tegenover 20,5 ha in 2017 ingezaaid in 2018 tegenover 20,5 ha in 2017
35 35
2500 bezoekers op 2500
9 9
events bezoekers op
De infopanelen en simulatiebeelden tijdens de Netedag aan Le Paige tonen de toekomst van het domein. Bovendien bevatten ze extra info rond het park, het kasteel en haar geschiedenis.
De opgeleide landschapsgidsen vertalen de geschiedenis van de Kempense Heuvelrug naar een wervend verhaal.
events
162.400 162.400
verdeelde landschapsmagazines verdeelde landschapsmagazines
973 km
973 km nesten en kasten geleverd nesten en kasten geleverd
COMMUNICATIE & EVENEMENTEN COMMUNICATIE & EVENEMENTEN
LANDSCHAP & ERFGOED
DRAAGVLAKVORMING
voor onder meer
voor onder meer poelen, landschapsgidsen... trage wegen, het knotteam, poelen, landschapsgidsen...
'A Giant Sculpture' door Gijs Van Vaerenbergh.
WILDBEHEER & NATUUR
vrijwilligers
vrijwilligers trage wegen, het knotteam,
activiteiten rond beschermd erfgoed activiteiten rond beschermd erfgoed
6
monumentale bomen hersteld monumentale bomen hersteld
82 82
EDUCATIE & SENSIBILISATIE
12 12
De dikste populier van Vlaanderen, gelegen aan het OPZ in Geel, kreeg van ons een grondige onderhoudsbeurt.
scholen werden scholen vergroend werden vergroend
540
Ook qua draagvlakvorming en communicatie zaten we niet stil. Naast onze klassieke communicatiekanalen, workshops en cursussen was er in 2018 extra aandacht voor ‘De Pastorie Ontwaakt’, een flankerend traject van activiteiten bij de uitbouw van de pastorie tot onze nieuwe uitvalsbasis en de opstart van de Kempens Express. Om het 10-jarig bestaan van de Antwerpse regionale landschappen te vieren, hielden we samen met al onze partners een geslaagd symposium in de Warande in Turnhout.
In 2018 ondergingen zes scholen een groene metamorfose: in Geel en Lille telkens in twee scholen en verder ook in Mol en Turnhout.
6 6
540
DRAAGVLAKVORMING
EDUCATIE
in cijfers 2018 2018 in cijfers
aan trage wegen geïnventariseerd aan trage wegen geïnventariseerd
SAMENWERKING SAMENWERKING
6871 6871 unieke bezoekers op www.rlkgn.be in 2018 unieke bezoekers op www.rlkgn.be in 2018
1 1 2 2 18 18
Strategisch project in 2018: “Veerkracht in de Vallei van de Kleine Nete” Strategisch project in 2018: “Veerkracht in de Vallei van IOED’s waarmee de Kleine Nete” we in samenwerkingsverband werken rond onroerend IOED’s waarmee we in erfgoed samenwerkingsverband werken rond onroerend Gemeenten waarmee we ons erfgoed inzetten voor ons landschap Gemeenten waarmee we ons inzetten voor ons landschap