JAARVERSLAG 2016 I REGIONAAL LANDSCHAP KLEINE & GROTE NETE
NATUURRECREATIE
Landschapszorg & streekeigen karakter
natuuRBEHOUD & BIODIVERSITEIT
Het regionaal landschap is het aanspreekpunt voor landschapszorg in de streek. Zowel particulieren, verenigingen en gemeenten kunnen er terecht met vragen over de aanleg en het beheer van kleine landschapselementen, natuurvriendelijke inrichting van terreinen, etc. Ook historisch waardevolle sites en cultuurhistorische elementen zoals veldkapellen, grafheuvels, monumentale bomen, … proberen we te behouden, beschermen en ontsluiten. We proberen maximaal te helpen met advies en eventuele financiële ondersteuning. Bij de uitvoering houden we maximaal rekening met streekidentiteit, duurzaamheid en beleefbaarheid.
De Kempen herbergt een aanzienlijk deel van de beschermde natuur in Vlaanderen en heel wat beschermde planten- en diersoorten, van Europees beschermde soorten over Vlaamse Rode Lijst-soorten tot provinciale prioritaire soorten, komen hier voor. Deze zijn niet enkel beperkt tot natuurreservaten maar sommigen gebruiken ook het landschap hierrond als broed-, rust, foerageer- of verbindingsgebied. Daarom zet het regionaal landschap samen met eigenaars en gebruikers van de open ruimte projecten op om deze waardevolle flora en fauna te behouden.
OOSTVLAANDEREN
LIMBURG VLAAMS-BRABANT
Draagvlak & samenwerking De regionale landschappen willen het draagvlak voor natuur en landschap zo groot mogelijk maken. De uitdaging daarbij is om mensen en groepen die minder vertrouwd zijn met deze thema’s toch te betrekken bij concrete projecten. Door het organiseren van evenementen, excursies en cursussen kunnen inwoners proeven van hun streek en kennis maken met de bijzondere kwaliteiten van natuur, landschap en erfgoed in de Kempen.
Een regionaal landschap is zowel een streek met een herkenbare landschappelijke structuur en kwaliteit als een samenwerkingsverband tussen lokale overheden, verenigingen en particulieren. De identiteit van een regionaal landschap is af te lezen in de omgeving. Zo wordt Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete gekenmerkt door de riviervalleien van de twee Netes en de Aa en de tussenliggende landduinengordels. Qua landgebruik wisselen relatief kleinschalige graslanden en akkers, naaldbossen en heide- en veenrelicten elkaar af. Zorg dragen voor dit Kempense landschap doen we met z’n allen, maar begint bij ons zelf. We helpen betrokkenen om de streek te bewaren en te versterken. Als regionaal landschap zijn we het hoofd, het hart en de handen van de streek: we verzamelen kennis en expertise, vergoten de liefde voor de streek bij de bewoners en steken zelf de handen uit de mouwen in tal van projecten!
REGIONAAL LANDSCHAP KLEINE & GROTE NETE Lichtaartsebaan 45 • 2460 Kasterlee • 014/ 85 25 14 • info@rlkgn.be • www.rlkgn.be
ANTWERPEN
WESTVLAANDEREN
We willen het landschap van de Kempen niet alleen behouden en versterken, maar ook beleefbaar maken voor zoveel mogelijk mensen. Daarom zet het regionaal landschap ook in op kwaliteitsvolle en duurzame recreatie en toerisme. Via gebiedsvisies voor grotere gebieden of concrete lokale projecten. In overleg met grondeigenaars en –gebruikers worden trage wegen weer geopend en ingericht. Belevingselementen worden soms toegevoegd maar met ook voor de draagkracht van het gebied. In uitvoering en materiaalgebruik houden we rekening met duurzaamheid en streekidentiteit.
REGIONALE LANdSCHAPPEN IN VLAAnDEREn
Projectenoverzicht 2016
PROVINCIE Antwerpen
AANTAL GEMEENTEN 18 (Arendonk, Balen, Beerse, Dessel, Geel, Grobbendonk, Herentals, Herenthout, Kasterlee, Lille, Meerhout, Mol, Olen, Oud-Turnhout, Retie, Turnhout, Vorselaar, Vosselaar)
Met steun van
, de Vlaamse overheid en de 18 deelnemende gemeenten.
jaarverslag
2016
J AAR V ERS L AG 2 0 1 6
1
I
REGIONAA L L ANDSCHAP K L EINE & GROTE NETE
Kleine Landschapselementen
TRAGE WEGEN
3
landschapszorg 2016 werd opnieuw een jaar van veel projecten en terreinrealisaties voor RLKGN, nog steeds de basis van onze werking. Zo konden we op 29 locaties in ons werkingsgebied projecten realiseren rond landschapsherstel, kleinschalig erfgoed en kleine landschapselementen: meer dan 11.000 nieuwe bomen en struiken (waarvan zo’n 75 procent autochtoon) werden aangeplant, 6 sites met bouwkundig erfgoed werden aangepakt, er kwamen 6,75 km nieuwe hagen en houtkanten, 143 nieuwe fruitbomen en niet minder dan 93 monumentale bomen werden door professionele boomverzorgers onder handen genomen.
5
POelen
7
Platteland
Europese natuurdoelen
8
Natuurrecreatie
natuur & Landschap
Landschapszorg
Ook qua recreatie en natuurbeleving zaten we zeker niet stil. Het trage wegenplan voor de gemeente Olen is afgewerkt en in Geel en Herentals zijn we, mede dankzij de hulp van een dertigtal vrijwilligers die mee op pad gaan, zeer ver gevorderd. Ook in de Landduinenregio, op de grens van Mol en Balen, gingen we aan de slag.
Er werden 8 waterpartijen hersteld of nieuw aangelegd. In Herentals werden 5 poelen in de vallei van de Kleine Nete beheerd omdat ze dreigden te verlanden.
De vrijwilligers van ons knotteam beheerden opnieuw heel wat knotbomen en houtkanten en PDPO-projecten rond het optimaliseren van houtkantenbeheer, rond bosranden langs landbouwpercelen en rond het landschappelijk inpassen van paardenhouderijen, gingen van start. Het LEADER-project rond de voormalige landbouwkolonie Malou in Balen kende een doorstart en de eerste terreinrealisaties op basis van de toekomstvisie worden momenteel uitgevoerd.
9
soortenprojecten
Het jaar
Natuurbehoud
nATUURBEHOUD
Binnen ons project rond zwaluwen en gierzwaluwen werden nieuwe kunstnesten gehangen, met in het bijzonder een inhaaloperatie in onze nieuwe gemeente (sinds 2015) Arendonk. Ook andere soortgerichte projecten, zoals deze rond de harkwesp, vleermuizen en de gladde slang, werden vergezet in 2016.
In het kader van Europese natuurdoelen bij particulieren werden venhabitats, heide en bossen hersteld. Verder zijn ook diverse nieuwe dossiers in voorbereiding.
6
nieuwe hagen & houtkanten
Zoals elk jaar werden duizenden mensen betrokken bij de werking van RLKGN via workshops, cursussen, wandelingen, etc. Rond educatie en draagvlakverbreding sloten we twee jaar werking rond het ecoduct Kempengrens in Mol-Postel af met een publieksfeest dat ruim 1500 bezoekers naar de natuurbrug wist te brengen.
De ecologische omvorming van een visvijver in Mol
Kempense heuvelrug
85
Als uitloper van het Internationale Jaar van de Bodem maakten we de bodemtentoonstelling (S)oil on Canvas die in oktober in de Warande in Turnhout te zien was en nu de rest van de Kempen zal rondreizen. Ook met andere bodem- en erfgoedthema’s wisten we de pers te halen eind 2016: de leeftijdsbepaling van de hoogste boom in Turnhout en de ontdekking van ijstijdrelicten op diverse plekken in de Kempen.
Het knotteam in opleiding
scholen werden vergroend
6,75 km
dRAAGVLAKVORMING
Op vormingswandeling met de vrijwilligers
PROJECTEN
3
eDUCATIE & SENSIBILISATIE
10
2016 in cijfers
25
vrijwilligers
hectaren fauna-akkers werden opnieuw ingezaaid in 2016
voor trage wegen,
het knotteam & monitoring
landschap & erfgoed 4
Milieuzorg op school
Educatie In 2016 ondergingen drie scholen een groene metamorfose binnen onze MOS-werking, ditmaal in Mol, Lille en Herentals.
De Kruiskapel in Dessel krijgt een renovatie
Voor de Kempense Heuvelrug tussen Kasterlee en Lichtaart publiceerden we een rijk geïllustreerd boek met een landschapsbiografie en hierop gebaseerd een toeristisch ontsluitingsplan. Op basis van dit plan gingen we samen met onze partners meteen aan de slag om dit in uitvoering te brengen; een actie die ook de komende jaren nog zal verder lopen.
Feest op het ecoduct!
93
6
SITES
met bouwkundig erfgoed werden aangepakt
monumentale bomen werden hersteld
143 fruitbomen werden aangeplant
8
750
poelen werden hersteld of aangelegd
trage wegen werden geïnventariseerd
Publicatie Kempense Heuvelrug
2
WILDBEHEER & NATUUR
draagvlakvorming
COMMUNICATIE
Meer dan 25 hectaren fauna-akkers werden opnieuw ingezaaid in samenwerking met wildbeheereenheden en landbouwers.
1115
Gedeputeerde Rik Röttger opent de expo (S)Oil on Canvas
De leerlingen van de Mozawiek in Mol aan het werk
1025 2016 JAN
vind-ik-leuks
1
4 FEB
6
2 MAA
APR
MEI
JUN
JUL
8
5
9 AUG
SEP
3
10 OKT
7 NOV
EVENEMENTEN
DEC
2017
156200 verdeelde landschapskranten
ingeschrevenen op de Landschapsflash
1500
bezoekers tijdens Feest op het Ecoduct