012
JAARVERSLAG
2 2012
INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE INLEIDING WERKING LANDSCHAPSANIMATOR COMMUNICATIE 1. Communicatie en sensibilisatie rond landschap en erfgoed 2. Studiedagen, lezingen, congressen ACTIES Actie 1. Hagen, houtkanten en bomenrijen met erfgoedwaarde Actie 2. Herstel historische poelen Actie 3. Streekeigen hoogstamboomgaarden Actie 4. Plant van hier (autochtone bomen en struiken) Actie 5. Stroomlijnen gemeentelijke subsidie-reglementen inzake KLE Actie 6. Opwaardering landschap en erfgoed langs (historische) wegen Actie 7. Herstel kleinschalig religieus erfgoed Actie 8. Erfgoed- en kapelbomen Actie 9. Taplopen Actie 10. Landschapsbelevenissen Actie 11. Holle wegen Actie 12. Knotteam (Landschap zoekt Kapper m/v) Actie 13. Stiltegebieden Actie 14. Opmaak projectendatabank Actie 15: ‘Den dodendraad’ (WOI-erfgoed) PROJECTEN Sassenierswoning aan de Kleine Nete in Grobbendonk (2) Kempen-Hagelandroute (3) Herstel historische dreven Meerhout (6) La Bonne Espérance – Turnhout (7) Bedrijventerrein - Geel (8) Herstel hooiland en inpassing boerderij – Geel (11) Parkherstel aan de Odradakapel – Balen (13) Landschapsherstel en -inpassing Kempense Hoeve - Beerse (14) Herstel de Ghellincklaan– Herentals (15) Herstel historisch natte plaatsen in de Lovenhoek – Vorselaar (16) Landschapsherstel ’T Stokt – Mol (18) Parkherstel Platanenlaan - Mol Landschapsherstel en graven van poel in Meerhout Landschapsherstel en herstel poel in Meerhout Landschapsherstel aan de Asbeek in Balen Poelherstel in Olen Landschapsherstel in Retie – aanplant KLE PROSPECTIE, VERTALING EN PROMOTIE BESTAAND INSTRUMENTARIUM AOE LANDSCHAPSWERKEN BUITEN ANKERPLAATS EN RELICTZONES
3 4 5 9 9 13 15 16 19 20 22 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 37 39 40 41 42 43 45 46 48 49 50 51 53 55 58 60 61 62 63
INLEIDING Het jaarrapport is opgesteld door Regionaal Landschap Klein en Grote Nete (RLKGN). De landschapsanimator was in 2012 actief binnen de 17 gemeenten van het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete: Balen, Beerse, Dessel, Geel, Grobbendonk, Herentals, Herenthout, Kasterlee, Lille, Meerhout, Mol, Olen, Oud-Turnhout, Retie, Turnhout, Vorselaar en Vosselaar.
2012 was het eerste jaar dat RLKGN kon beschikken over de middelen van het Agentschap Onroerend Erfgoed. In 2012 was het landschapsteam dan ook voor het eerst actief in het werkingsgebied van RLKGN. Heel wat terreinrealisaties zijn het resultaat. Eerste oproepen en voorbereiding gebeurde al in 2011, dit jaar werd de werking van de landschapsanimator nog verder uitgebouwd. Prospectie, overleg en communicatie lagen hier aan de basis. Concrete acties en projecten in functie van landschapszorg werden voorbereid, opgezet en uitgevoerd.
WERKING LANDSCHAPSANIMATOR 1. Landschapsanimator De landschapsanimator stimuleert, bemiddelt tussen en motiveert overheden en particulieren tot het meewerken aan projecten en acties op het gebied van landschapszorg. Hij tracht het draagvlak voor landschap en landschapszorg te vergroten door concrete acties (cursussen, excursie, studiedag,…) op te zetten. Bijkomend probeert hij geïnteresseerde burgers, overheden, verenigingen,… samen te brengen in functie van zorg voor landschappelijk relevant historisch erfgoed. De functie van landschapsanimator werd ingevuld door: Els Oostvogels juli – november 4/5 december 2012 5/5 Kevin Grieten (ter vervanging tijdens zwangerschapsrust Els Oostvogels) : januari – juli 2012: 5/5 De projecten en acties werden uitgevoerd zoals beschreven in het uitvoeringsbesluit inzake de vaststelling van de algemene regels voor de erkenning en de subsidiering van de landschapswerking van regionale landschappen.
2. Landschapsteam Voor de werken ikv de landschapswerking werkte het RLKGN samen met volgende bedrijven: Het sociaal economiebedrijf Natuurwerk vzw (www.natuurwerk.be) Bergen Boomverzorging met TreeCompass in onderaanneming (www.bergenboomverzoring.be) Kennes (grondwerker/aannemer) (www.kennes.eu) Het RLKGN is gebonden aan de wet op de overheidsopdrachten, de werken zijn dan ook op deze manier gegund. Het landschapsteam was actief bij: Particulieren: 13 projecten Overheden: 5 projecten 71% van de middelen werd besteed bij particulieren, 28% van de middelen werden besteed bij overheden.
3. Overzicht overlegmomenten Hieronder een overzicht van alle overlegmomenten die in kader van de landschapswerking plaatsvonden.
OVERLEG IN KADER VAN LANDSCHAPSWERKING N r
Onderwerp
1 landschapsanimator - overleg, werfbezoeken 2 landschapsanimator- overleg, werfbezoeken 3 4 5 6 7 8 9 10 11
landschapsanimator - terreinbezoeken Landschapsteam Stuurgroep Klein Engelandhoeve landschapsanimator - terreinbezoek Landschapsteam landschapsanimator - overleg, werfbezoek + trage wegen landschapsanimator - overleg, werfbezoek ANB landschapsanimator - overleg, werfbezoek landschapsanimator - overleg, werfbezoek landschapsanimator - overleg, werfbezoek landschapsanimator - overleg, werfbezoek
Plaats Geel, Kasterlee Geel, Mol Geel, Kasterlee, Mol, Vorselaar Turnhout Meerhout Balen Vorselaar Geel, Kasterlee Geel Kasterlee Vorselaar, Mol
Datum 05 jan 12 06 jan 12 10 jan 12 12 jan 12 18 jan 12 23 jan 12 26 jan 12 30 jan 12 31 jan 12 02 feb 12 03 feb 12
12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62
landschapsanimator - overleg, werfbezoek landschapsanimator - overleg, werfbezoek landschapsanimator - overleg, werfbezoek landschapsanimator - overleg, werfbezoek Terreinbezoek LA - ANB landschapsanimator - overleg, werfbezoek landschapsanimator - overleg, werfbezoek landschapsanimator - overleg, werfbezoek landschapsanimator - overleg, werfbezoek Evaluatieoverleg landschapsteam landschapsanimator - terreinbezoek OE landschapsanimator - terreinbezoek ANB landschapsanimator - informatievergadering Bosgroep KHR knotteam Overleg knotteams landschapsanimator - overleg LA Antwerpen oprichting knotteam Overleg Postel overleg project landschapsanimator Postel Overleg Onroerend Erfgoed overleg project landschapsanimator Herentals overleg, terreinbezoek project landschapsanimator Grobbendonk overleg, terreinbezoek ANB, RLKGN, gmeente Olen project landschapsanimator overleg, terreinbezoek project landschapsanimator Meerhout overleg intern trage wegen overleg, terreinbezoek project landschapsanimator Geel overleg, terreinbezoek project landschapsanimator Retie overleg, terreinbezoek project landschapanimator Mol overleg, terreinbezoek project landschapsanimator Balen overleg, terreinbezoek project landschapsanimator Geel overleg, terreinbezoek project landschapanimator Balen werfbezoek boomverzorging landschapsanimator overleg, terreinbezoek project landschapsanimator Kasterlee overleg, terreinbezoek project landschapsanimator Turnhout overleg project landschapsanimator Retie overleg project landschapsanimator Herenthout overleg, terreinbezoek landschapsanimator Morkhoven voorbereiding prominant overleg, terreinbezoek project landschapanimator Geel Prominant, stand bemannen RLKGN overleg, terreinbezoek landschapsanimator Meerhout overleg, terrenbezoek project landschapsanimator Geel overleg, terreinbezoek project landschapsanimator Tielen werfbezoeken Kennes aannemer graven poelen landschapsanimator overleg, terreinbezoek project landschapsanimator Morkhoven overleg, terreinbezoek project landschapsanimator Kasterlee overleg, terreinbezoek project landschapsanimator Kasterlee overleg, terreinbezoek project landschapsanimator Mol overleg, terreinbezoek ANB, RLKGN (beheer houtkanten) werfbezoeken natuurwerk project landschapsanimator terreinbezoek project landschapanimator Meerhout werfbezoek poel Meerhout landschapsanimator terreinbezoek project landschapanimator Retie
Geel, Grobbendonk Kasterlee Balen Meerhout, Geel Balen Meerhout Turnhout Vorselaar Meerhout, Geel, Vorselaar Turnhout Grobbendonk Grobbendonk
08 feb 12 13 feb 12 14 feb 12 15 feb 12 17 feb 12 20 feb 12 23 feb 12 27 feb 12
Kasterlee Zoersel Zoersel Mol Kasterlee Antwerpen Herentals Grobbendonk
15 mei 12 24 mei 12 24 mei 12 07 jun 12 07 jun 12 14 jun 12 26 jun 12 12 jul 12
Olen Meerhout Kasterlee Geel Retie Mol Balen Geel Balen Grobbendonk Kasterlee Turnhout Retie Herenthout Morkhoven Geel Geel Geel Meerhout Geel Tielen Meerhout, Olen, Vorselaar Morkhoven Kasterlee kasterlee Mol Geel, Olen Mol, Balen, Beerse Meerhout Meerhout Retie
17 jul 12 17 jul 12 09 aug 12 10 aug 12 10 aug 12 14 aug 12 16 aug 12 16 aug 12 19 aug 12 21 aug 12 22 aug 12 22 aug 12 24 aug 12 28 aug 12 28 aug 12 31 aug 12 31 aug 12 02 sep 12 03 sep 12 03 sep 12 03 sep 12
15 mrt 12 03 apr 12 26 apr 12 10 mei 12
07 sep 12 10 sep 12 17 sep 12 20 sep 12 04 okt 12 05 okt 12 11 okt 12 12 okt 12 12 okt 12 12 okt 12
63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84
inventaris uitval plantgoed dreefaanplant Meerhout voorbereiding werven Beerse Meerhout projecten landschapsanimator terreinbezoek project Geel landschapsanimator werfbezoek poel Geel werfbezoek landschapsanimator Retie, Beerse werfbezoek landschapsanimator Mol terreinbezoek project landschapsanimator bosgroep werfbezoeken landschapsanimator Beerse, Mol intern overleg visievorming overleg, terreinbezoek project landschapanimator Geel terreinbezoek project Beerse landschapsanimator overleg, terreinbezoek project lanschapsanimator Meerhout werfopvolging project landschapsanimator werfopvolging project landschapsanimator werfbezoek Meerhout, Geel landschapsanimator Terreinbezoek houtkanten Olen ANB overleg, terreinbezoek project landschapsanimator tereinbezoek nationale boomgaardenstichting project Postel landschapsanimator overleg, tereinbezoek project landschapasanimator Meerhout overleg, terreinbezoek project landschapsanimator Retie overleg gemeente Beerse project landschapsanimator dreef overleg project Antwerpse RL 'Buitengewone Plekjes'
Meerhout
15 okt 12
Beerse Meerhout Geel Geel Retie, Beerse Mol Kasterlee Beerse, Mol Kasterlee Geel Beerse Meerhout Mol Beerse Geel, Meerhout Olen kasterlee
23 okt 12 25 okt 12 30 okt 12 05 nov 12 09 nov 12 12 nov 12 16 nov 12 19 nov 12 19 nov 12 21 nov 12 22 nov 12 26 nov 12 27 nov 12 30 nov 12 05 dec 12 07 dec 12
Postel Meerhout Retie Beerse Mechelen
09 dec 12 10 dec 12 11 dec 12 17 dec 12 18 dec 12
4. Overzicht financiering GLOBAAL OVERZICHT 2012 Personeelskosten Werkingskosten Projectkosten Totale kosten 2012 Toegekende subsidie 2012
€ € € €
bedrag factuur 64.491,67 8.772,72 100.032,30 173.296,69
€ € € € €
deel Agentschap 64.491,67 8.725,00 56.838,58 130.055,25 130.000,00
GEDETAILLEERD OVERZICHT PROJECTKOST 2012 Effectieve projectkosten 2012 Toegekende projectkosten 2012 Communicatie, sensibilisatie, studie (max. 20% van de projectkosten) Projectkosten verbonden aan openbare instellingen (max.40% van de projectkosten)
€ €
56.838,58 56.783,33 € 3.782,58 (6%) € 15.893,51 (28%)
Voor de volledige gevraagde documenten van de financiële afrekening verwijzen we graag naar bijlage 1; eindafrekening landschapsanimator Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete. De eindafrekening werd opgemaakt volgens de format aangeleverd door het Agentschap Onroerend Erfgoed. Bijlage 2 geeft een uittreksel uit de notulen van de Algemene Vergadering. Hierin geeft de Algemene Vergadering de goedkeuring van de resultatenrekening van 2012, alsook voor de begroting van 2013 (ref. afsprakennota 2013)
5. Overzicht kosten per project LANDSCHAPSWERKING 2012 kostenverdeling loonkost Loonkost landschapsanimator
subtot.loonkost
64.491,67
-
8.772,72
8.725,00
-
werkingskost (verplaatsingskost, telefoon, LSK, …) gevolgde cursussen, vectorworks, landschapskrant, …)
projectkost (60% te besteden bij P) P OB P P OB P P OB P P P P P P P OB P
Sassenierswoning - Grobbendonk Eyskens Maes (2)
P P
Landschapsherstel- Yoeri Van Dijck Meerhout (enkel plantgoed)
Herstel historische dreven Meerhout (6) Landschapsherstel rondom bedrijventerrein - Heylen Geel (8) Herstel hooiland en inpassing boerderij - Pauwels Geel (11) Ontsluiting Odradakapel - Balen (13) Landschapsherstel en -inpassing Kempense Hoeve - Royens Beerse (15) Herstel historisch natte plaatsen in de Lovenhoek - Natuurpunt - Vorselaar (16)
Totaal 9.542,20 10.442,14 2.895,83 4.384,19 1.375,61 11.455,49 3.054,04 25.784,45
Herstel kapel en herstelsnoei dreef 'de Ghellincklaan' - Herentals (15)
10.998,49 1.422,96 4.510,82 648,86 989,78 98,16 2.749,77
Landschapsherstel en poel ’ T Stokt - Smet Mol (18) Landschapsherstel poel - Borghgraef Meerhout Landschapsherstel platanenlaan - Peeperstrate Mol Landschapsherstel - Koen Borghgraef Meerhout Landschapsherstel Poel - Yoere Van Dijck Meerhout Herstel houtkant - Van Buggenhout Balen Landschapsherstel- Frank Hye Balen Poelherstel Olen Coördinatie werken uren landschapsteam
subtotaal uitgevoerde projecten Landschapsherstel Vandeweyer Retie (enkel plantgoed)
subtotaal nog niet uitgevoerde projecten
subtotaal projectkost
RLKGN 6.679,54 7.309,50 2.027,08 2.777,14 962,93 8.018,84 2.137,83 5.156,89 7.698,94 996,07 3.157,57 454,20 692,85 68,71 1.924,84
Klant 2.862,66 3.132,64 868,75 1.607,07 412,68 3.436,65 916,21 20.627,56 3.299,55 426,89 1.353,25 194,66 296,93 29,45 824,93
786,50
550,55
235,95
1.397,55
978,29
419,27
92.536,84
51.591,77
40.945,09
1.021,43 1.070,32 2.091,75 94.628,59
715,00 749,22 1.464,23 53.056,00
306,43 321,10 627,53 41.572,61
Totaal
RLKGN
28% van projectmiddelen besteed bij openbare besturen 72% van projectmiddelen besteed bij private personen
studie & communicatie (20% projectkost) OB Boomchirurg - beheerplan Ghellincklaan - Herentals P
Boomchirurg - beheerplan Sassenierswoning (2) Monumentenzorg La Bonne Esperance, Turnhout - lidgeld (7) Werfpanelen landschapswerking
subtotaal Totaal
Klant
2.733,39
1.913,37
820,02
641,30
448,91
192,39
40,00 1.989,00
28,00 1.392,30
12,00 596,70
5.403,69
3.782,58 1.621,11 130.055,25 43.193,72
COMMUNICATIE
Communicatie en sensibilisatie rond landschap en erfgoed Pers- en krantenartikels In 2011 en 2012 werd de landschapswerking aan het ruime publiek voorgesteld. Het doel is het brede publiek te sensibiliseren en betrekken bij acties van RLKGN; RLKGN bekendmaken; activiteiten aankondigen, concrete acties voor landschap en/of erfgoed uitwerken, draagvlakverbreding. Volgende artikels betreft de landschapswerking zijn verschenen in 2012.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
titel Fietspad opwaarderen Verfraaiing fietspad Herentals-Aarschot Soortenfietspad toont natuur De Liereman wordt stiltegebied Landschap De Liereman mag zich voortaan ‘stiltegebied’ noemen Tweede stiltegebied voor provincie Werken aan groen karakter Kempense landschapsgidsen krijgen diploma Fietsroute Kempen-Hageland opgewaardeerd Fietsers op oud treinspoor krijgen groene opvoeding Fietsen op spoor in het groen Heringericht De Vennen voorkomt wateroverlast Op wandel in natuurgebied De Vennen Nieuws uit de gemeente: Knotteam Mee fietsen op de Dag van de Trage Weg Laat je knotbomen gratis knotten Fietstocht tijdens inhuldiging ‘trage wegen-bordjes’ Knotteam
medium De Streekkrant Gazet van Antwerpen De Zondag Het Nieuwsblad
datum 22/02/2012 22/02/2012 26/02/2012 11/04/2012
Gazet van Antwerpen De Streekkrant De Streekkrant Het Nieuwsblad Het Laatste nieuws Gazet van Antwerpen De Zondag Gazet van Antwerpen Het Nieuwsblad Gazet van Antwerpen De Streekkrant De streekkrant Het Laatste Nieuws Gazet van Antwerpen
14/04/2012 18/04/2012 30/05/2012 19/06/2012 20/06/2012 21/06/2012 24/06/2012 18/08/2012 18/08/2012 26/09/2012 17/10/2012 24/10/2012 25/10/2012 30/10/2012
RLKGN lanceerde in de maand oktober een oproep voor de oprichting van een knotteam. Deze oproep werd opgenomen in 75% van de gemeentelijke communicatiekanalen van het werkingsgebied opgenomen.
Landschapsloket Over volgende onderwerpen werd regelmatig advies verleend en dit hoofdzakelijk aan particulieren: Advies over wetgeving, beheer van houtkanten, beheer van grote tuinen en hoe deze in te passen in het landschap, beheer van fruitbomen, beheer van hoogstambomen.
Landschapskrant Tweemaal per jaar wordt een landschapskrant uitgegeven met een totale oplage van 140000 exemplaren, waarin volgende rubrieken aan bod komen: Voorwoord Artikels i.k.v. natuurbehoud en KLE, landschap en streekeigen karakter, natuureducatie, natuurrecreatie, erfgoed Verslagen van concrete projecten en activiteiten Oproepen voor deelname aan projecten Activiteitenkalender In de landschapskrant van het voorjaar 2012 kwamen volgende thema's aan bod (vetgedrukte themas betreffen de landschapswerking) IN DIT NUMMER: Colofon Voorwoord van de voorzitter Fauna-akkers 2012, het jaar van de vleermuis Stille Kempen i.h.k.v. Stilteproject Nooit uitgekeken op beken i.h.k.v. Bekenwatch Agenda (cursussen, activiteiten,…)
Fig Landschapskrant voorjaar 2012
In de landschapskrant van het najaar 2012 kwamen volgende thema's aan bod: IN DIT NUMMER: Colofon Voorwoord van de voorzitter Kempengids worden Knotbomen en houtkanten Bijzzzondere akkers Langs trage wegen KomeNete – Agenda (Cursussen, Activiteiten,…)
Fig 2012
Landschapskrant najaar
Website In 2009 liet RLKGN een ontwerp maken voor een eigen website (www.rlkgn.be). Op de website is permanent info te vinden over de landschapswerking van het RLKGN. Ook worden regelmatig nieuwe info of oproepen op de website gepubliceerd.
Facebook Ook op facebook werd in 2012 regelmatig berichten geplaatst ikv de landschapswerking (de oproep voor het knotteam, projecten, een werf in uitvoering, een bezienswaardigheid, ‌ )
Werfpanelen landschapswerking In 2012 zijn werfpanelen ontwikkeld om te plaatsen bij de werven van de landschapswerking. De panelen geven een algemene toelichting over het regionaal landschap, de landschapswerking gesteund door Agentschap Onroerend Erfgoed. Op de achterzijde is de mogelijkheid om een A3 in te schuiven aangaande het betreffende project. Deze panelen worden een week voor de aanvang van de werken geplaatst aan de werf en worden verwijderd een week na het voltooien van de werken.
Tentoonstelling Tijdens KomeNete (19 augustus 2012) lanceerde RLKGN een nieuwe tentoonstelling opgemaakt door de communicatiemedewerker. Het is een visueel aantrekkelijke tentoonstelling die informatie geeft over de algemene werking, de landschapswerking, projecten, geschiedenis van de Kempen. Op de twee onderste panelen kan de toeschouwer een puzzel maken; “Wie woont waar?�. Daarmee is de tentoonstelling zowel informatief als educatief.
2. Studiedagen, lezingen, congressen .
Deelname evenementen of activiteiten door de landschapsanimator ACTIVITEITEN
Nr
1 2
Onderwerp
deelnemers
plaats
datum
250 2000
Balen Geel
19/08/12 2/09/12
KomeNete Prominant
Bijwonen opleidingen rond het thema landschapszorg OPLEIDINGEN Nr
Omschrijving
Organisator
Datum
Plaats
1
ANKONA studiedag
ANKONA
11/02/2012
2
SOLABIO
7/03/2012
3 4
studiedag SOLABIO Doelgericht communiceren voor de natuursector Communicatie bij natuurherstelprojecten
Antwerpe n Herkenro de
8-9/3/12 12/04/2012
Brussel Averbode
5 6 7 8 9
Excursie Noord-Zuid Kempense heuvelrug Studiedag Erfgoed in Groene Landschappen Salongesprek Ar-Tur Provinciale Landschapsdag EUROPARC conferentie
INVERDE Natuurpunt RLKGN ism KULeuven, OE PROVANT Ar-Tur PROVANT RLKM
21/03/2012 27/03/2012 12/06/2012 25/09/2012 22-26/10/12
Kasterlee Boom Vosselaar Zoersel Genk
Cursus Kempense landschapsgids In samenwerking met Natuurpunt Educatie, Provinciaal Groendomein Prinsenpark en de Retiese heemkundige kring ‘Zeven Neten’ vzw werd een cursus Kempense landschapsgids georganiseerd in 2012. In totaal werden 26 Kempense landschapsgidsen opgeleid. Op 16 juni 2012 vond de diploma uitreiking plaats. Er verschenen hierover ook een aantal artikels in de pers.
Vorming en excursies rond het thema landschapszorg VORMING EN EXCURSIES Nr 1 2
3 4 5 6 7 8 9
Datum Omschrijving 11/02/2012 ANKONA - Plant van Hier excursie RvB Bosgroep 10/03/2012 Noorderkempen excursie 11/03/2012 Turnhoutervoorde excursie bio-ingenieurs 14/03/2012 KULeuven 17/03/2012 cursus Kempengids 24/03/2012 cursus Kempengids 31/03/2012 cursus Kempengids 14/04/2012 cursus Kempengids 21/04/2012 cursus Kempengids
Aantal deelnemers
rol RLKGN 300 spreker
Organisator Provincie Antwerpen
10 organisator
RLKGN en BGNK
35 mede-organisator
RLKGN en Taxandria geschiedkundige kring
25 26 26 26 26 26
RLKGN en KULeuven RLKGN, Natuurpunt RLKGN, Natuurpunt RLKGN en KULeuven RLKGN, Natuurpunt RLKGN, Natuurpunt
organisator mede-organisator mede-organisator mede-organisator mede-organisator mede-organisator
Plaats Antwerpen OudTurnhout Turnhout, OudTurnhout OudTurnhout Retie Retie Retie Retie Retie
10 11 12 13 14 15
28/04/2012 5/05/2012 12/05/2012 26/05/2012 2/06/2012 9/06/2012
16 17
16/06/2012 19/06/2012
18
21/06/2012
19 20
23/06/2012 6/09/2012
21
13/09/2012
22
20/09/2012
23
25/09/2012
24 25 26 27 28 29
cursus Kempengids cursis Kempengids cursus Kempengids cursus Kempengids cursus Kempengids cursus Kempengids diploma-uitreiking Kempengids Proviciale Milieudag Lezing identiteit van de Kempen diploma-uitreiking stiltegids Salon stilte en erfgoed Landschapspark Zuidrand - Plant van Hier Regiowerking Kempen Plant van Hier Provinciale landschapsdag
Excursie Stichting 28/09/2012 Toekomstboom Staten-Genereaal 3/10/2012 Platteland Excursie 7/10/2012 Turnhoutervoorde Lezing Identiteit van de 8/10/2012 Kempen Lezing identiteit van de 12/12/2012 Kempen Groeninnovatieforum 21/12/2012 Plant van Hier
26 26 26 26 26 26
mede-organisator mede-organisator mede-organisator mede-organisator mede-organisator mede-organisator
RLKGN, Natuurpunt RLKGN, Natuurpunt RLKGN, Natuurpunt RLKGN, Natuurpunt RLKGN, Natuurpunt RLKGN, Natuurpunt
Retie Retie Retie Retie Retie Retie
RLKGN, Natuurpunt provincie Antwerpen
Retie Westerlo
10 spreker
SPK
Turnhout
30 15 mede-organisator
VormingPlus Kempen
Turnhout
30 spreker
Landschapspark Zuidrand
Kontich
25 spreker
Regiowerking Kempen
Olen
Provincie Antwerpen
Zoersel
RLKGN ism BGKH, BGNK
Retie, Kasterlee, Herentals
RURANT
Westerlo
RLKGN en Taxandria geschiedkundige kring
OudTurnhout
Actueel denken en leven
Turnhout
Davidsfonds
Hoogstraten
RLKGN
Kortrijk
26 mede-organisator 100 mede-organisator
120 deelnemer
10 mede-organisator 100 deelnemer 30 mede-organisator 350 spreker 30 spreker 400 spreker
ACTIES De hieronder vermelde acties geven een algemeen beeld van de vooropgestelde doelen van de landschapswerking van ons regionaal landschap. Deze acties zijn de algemeen vooropgestelde acties waarrond onze landschapswerking werkt. Een project kan onder verschillende acties vallen. De acties zijn dan ook niet als dusdanig terug te vinden in de financiĂŤle eindafrekening. Wanneer bij de financiering vermeld wordt naar het Agentschap Onroerend Erfgoed slaat dit op een project gelegen binnen ankerplaats of relictzones. Ook middelen van andere oorsprong kunnen hiervoor gebruikt worden, deze worden dan steeds aangegeven. Meestal gaat het over projectsubsidies ontvangen bij de Dienst Duurzaam Milieu- en Natuurbeleid van de Provincie Antwerpen (DMN-provant).
1. Hagen houtkanten en bomenrijen met erfgoedwaarde 2. Herstel historisch poelenlandschap 3. Streekeigen hoogstamboomgaard 4. Plant van hier (autochtone bomen en struiken) 5. Stroomlijnen gemeentelijke subsidiereglementen inzake kleine landschapselementen 6. Opwaardering landschap en erfgoed langs (historische) wegen 7. Herstel religieus erfgoed 8. Erfgoedbomen 9. Taplopen 10. Landschapsbelevenissen 11. Holle wegen 12. Landschap zoekt kapper 13. Stiltegebieden 14. Opmaak projectendatabank 15. Den dodendraad (WOI-erfgoed)
Actie 1. Hagen, houtkanten en bomenrijen met erfgoedwaarde
Partners Gemeenten, landbouworganisaties, particulieren, wildbeheereenheden, AOE, … Doelgroepen Diverse grondeigenaars: landbouwers, particulieren, openbare besturen, verenigingen, … Doelstelling Behoud, herstel en uitbreiding van het netwerk van historische hagen, houtkanten en bomenrijen in functie van landschapsherstel, landschapsbeleving, natuurbehoud, versterking van ecologische corridors en behoud van autochtone bomen en struiken. Uitgevoerd 2012
aanplant 2226 meter hagen en houtkanten, totaal 8682 stuks plantgoed, alle aanplantingen vonden plaats bij particulieren.
Aanplant houtkanten in Balen
nr
gemeente
locatie
1 2 3
Geel Geel Geel
langstraat langstraat langstraat
HAGEN & HOUTKANTEN aard werken bosrandaanplant gemengde haag houtkant
aantal
financiering
60 37 15
DMN-provant DMN-provant DMN-provant
lengte m 78 17 24
4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Balen Balen Balen Balen Balen Mol Mol Mol Mol Mol Meerhout Meerhout Geel Geel Geel Geel Geel Geel Mol Mol Mol Geel Kasterlee Kasterlee Balen Beerse Beerse
asbeekstraat asbeekstraat scheps scheps scheps platanenlaan platanenlaan platanenlaan platanenlaan platanenlaan gebergte gebergte zandstraat zandstraat zandstraat zandstraat schrans schrans stokt stokt stokt rauwelkoven stenenstraat stenenstraat papenberg oostmalseweg oostmalseweg
hakhoutbeheer plus aanplant meidoorn herstel houtkant parkherstel Odradakapel gemengde haag parkherstel Odradakapel gemengde haag parkherstel Odradakapel gemengde haag houtkant gemengde haag bosrand hagen hagen gemengde haag haag houtkant houtkant haag haag haag houtkant houtkant houtkant haag haag gemengde haag haag houtkant houtkant houtkant TOTAAL 2012
ďƒź
380 180 100 385 160 174 82 573 175 246 280 233 15 10 360 200 1760 43 45 95 280 1116 927 400 120 91 140 8682 stuks
AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE DMN-provant DMN-provant DMN-provant AOE AOE AOE
110 90 14 55 61 74 48 172 29 22 76 41 16 11 104 24 224 41 45 105 42 242 102 123 120 60 56 2226 M
aanplant van 1962 meter bomenrij, totaal 302 hoogstammen en knotbomen, behalve project nr 2,3,4,5 (gemeente Meerhout) vonden alle aanplantingen plaats bij particulieren.
Dreefaanplant in Meerhout
BOMENRIJ nr
gemeente
locatie
soorten
aantal
financiering
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
Geel Meerhout Meerhout Meerhout Meerhout Mol Mol Mol Mol Meerhout Meerhout Geel Geel Geel Geel Mol Mol Geel Geel Kasterlee Kasterlee Beerse Beerse
Langstraat Vogelspoel Hepmansbossen Lemmenshoefstraat Smissenstraat Platanenlaan Platanenlaan Platanenlaan Platanenlaan Gebergte Gebergte Zandstraat Zandstraat Schrans Schrans Stokt Stokt Rauwelkoven Rauwelkoven Stenenstraat Stenenstraat Oostmalseweg Oostmalseweg
knotwilgen zomereiken zomereiken zomereiken zomereiken knotwilg knotwilg knotwilg linde, eik, zwarte els knotwilgen knotwilg knoteiken, mispel knotwilgen zwarte els zomereik zwarte els, es zomereik, es knotwilgen zomereik zomereiken knotwilgen knotelzen zomereiken
8 24 11 42 9 9 6 8 6 10 3 12 7 12 34 3 3 7 1 12 41 10 24
DMN-provant AOE / / / AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE DMN-provant DMN-provant DMN-provant DMN-provant AOE AOE
TOTAAL 2012
302
lengte m 29 360 89 393 67 43 19 24 10 36 7 70 32 67 223 13 10 70 5 101 108 88 98 1962 M
Nazorg en opvolging Aangelegde en herstelde hagen en houtkanten worden minstens om de drie tot vijf jaar bezocht; hierbij wordt een foto gemaakt, de evolutie van de haag of houtkant en de vegetatie beschreven. Alle informatie wordt in een GIS-gerelateerde databank bijgehouden. Samenwerking en financiering Aankoop plantgoed en indien van toepassing aanplant: 70% door RLKGN via subsidies AOE of provincie Antwerpen; 30% door grondeigenaars of volledige financiering door eigenaar.
Actie 2. Herstel historische poelen Partners Gemeenten, Natuurpunt vzw, Hyla, landbouworganisaties, wildbeheereenheden, AOE Doelgroepen Diverse grondeigenaars: landbouwers, particulieren, openbare besturen, verenigingen Doelstelling Het historische poelennetwerk in het werkingsgebied versterken om zo de landschapskwaliteit te verbeteren en bijkomend het leefgebied voor watergebonden fauna en flora te verbeteren, verbinden en uit te breiden. Via sensibilisatie en promotie verschillende doelgroepen overtuigen van de waarde van poelen. Uitgevoerd 2012 Aanleg of herstel van 7 poelen, 1 poel uitgevoerd bij gemeentebestuur, 6 poelen bij particuliere eigenaars.
Locaties aangelegde poelen 2012 in het werkingsgebied van RLKGN
POELEN nr
opdrachtgever
gemeente
1 2 3 4 5 6 7
particulier particulier vereniging vereniging particulier particulier gemeente
Mol Mol Vorselaar Vorselaar Meerhout Meerhout Olen
locatie Stokt Stokt Lovenhoek Lovenhoek Kluterstraat Gebergte Sluizenweg TOTAAL 2012
aard werken
financiering
nieuwe poel nieuwe poel nieuwe poel nieuwe poel omvorming nieuwe poel herstel 7
AOE AOE AOE AOE AOE AOE AOE
Nazorg en opvolging Particulieren tekenen een contract (eigenaar betaalt 30%, behoudt de poel voor min. 10 jaar, staat in voor regulier onderhoud, zet geen planten of dieren uit, gebruikt geen pesticiden in de omgeving van de poel, beschermt de poel tegen grote grazers, laat monitoring en publicatie van gegevens toe). Aangelegde en herstelde poelen worden minstens om de drie jaar bezocht. Samenwerking en financiering Poelaanleg of -herstel: 70% door RLKGN via subsidies AOE, 30% door grondeigenaars. Gelinkte acties ďƒź Stroomlijnen gemeentelijke KLE-subsidiereglementen ďƒź Communicatie, sensibilisatie rond landschap en erfgoed
Actie 3. Streekeigen hoogstamboomgaarden
Partners Nationale Boomgaardenstichting, openbare besturen, VELT, AOE Doelgroepen Diverse grondeigenaars: landbouwers, particulieren, openbare besturen, verenigingen, ‌ Doelstelling Behoud, herstel en uitbreiding van streekeigen hoogstamboomgaarden binnen het werkingsgebied. Uitgevoerd 2012
ďƒź aanplant van 7 hoogstamboomgaarden met een totaal van 70 fruitbomen
Aangelegde hoogstamboomgaarden in het werkingsgebied van RLKGN
HOOGSTAMBOOMGAARDEN nr
gemeente
locatie
aantal
financiering
1 2 3
Mol Geel Geel
Platanenlaan Zandstraat Schrans
9 9 12
AOE AOE AOE
4 5 6 7
Geel Geel Kasterlee Beerse
Rauwelkoven Rauwelkoven Stenenstraat Oostmalseweg TOTAAL 2012
8 15 8 9 70
DMN -provant DMN -provant DMN -provant AOE
Nazorg en opvolging Informatie over de aangelegde en herstelde hoogstamboomgaarden wordt in een GIS-gerelateerde databank bijgehouden. Eigenaars worden op de hoogte gehouden van onze activiteiten rond hoogstamfruit en gestimuleerd om een correct beheer toe te passen. Samenwerking en financiering 70% door RLKGN via subsidies AOE of projectsubsidies provincie Antwerpen, 30% door grondeigenaars
Actie 4. Plant van hier (autochtone bomen en struiken)
Partners Regionale landschappen, INBO, ANB, bosgroepen, VLM, Vereniging voor Bos in Vlaanderen, gemeenten, provincie Antwerpen Doelgroepen Iedereen die autochtoon plantgoed wil planten: particulieren, gemeenten, natuurverenigingen, landbouwverenigingen, wildbeheereenheden, … Doelstelling Bijdragen aan de instandhouding van autochtone bomen en struiken uit de streek, door autochtoon plantgoed te voorzien voor (op termijn alle) plantacties binnen het werkingsgebied. Dit enerzijds door het oogsten en laten opkweken van autochtone zaden, anderzijds door het beschermen van bestaande autochtone groeiplaatsen. Tegelijk de vraag naar autochtoon plantgoed verhogen door sensibilisatie. Uitgevoerd 2012 Beschermen en herstellen autochtone groeiplaatsen Terreinbezoeken in het kader van te herstellen/beheren autochtone groeiplaatsen Overleg met eigenaars en administraties omtrent eerste locaties die in aanmerking komen voor beheer en herstel Opmaak eerste versies beheersplan eerste locaties die in aanmerking komen voor beheer en herstel Terreinbezoek met landschapswerking en boomverzorger eerste locaties die in aanmerking komen voor beheer en herstel Verhogen aanbod autochtoon plantgoed Deel van de terreinbezoeken ikv het voorzien van voldoende geschikte oogstlocaties voor de oogst van 2012 Coördinatie oogstacties 2012 ism andere regionale landschappen Overleg herkomstgebieden Kempens district en Laag Maasplateau Overleg met private partners (kwekerijen), Antwerpse Regionale Landschappen, VOSEC, ANB en ALV Eerste deelnemende plantencentra ingeschakeld Samenwerkingsverband tussen overheden, natuur- en landschapsorganisaties en private sector uitwerken per herkomstgebied Overleg rond knelpunten kete autochtoon plantsoen met verschillende partners Sensibilisatie en promotie rond autochtone bomen en struiken:
voordrachten op studiedagen (ANKONA, Landschapspark Zuidrand, Regiowerking Kempen, Groeninnovatieforum) infostand op publieksdagen (Prominant, Kome Nete, Lions Club plantactie, 75 jaar Sniederspad) publicatie artikels (Plant van Hier nieuwsbrief, RLKGN nieuwsbrief, website Plant van Hier) Finalisatie en aflevering informatiepakket voor lokale overheden
Nazorg en opvolging Voor autochtone groeiplaatsen die tijdens onze inventarisatie werden beoordeeld als suboptimaal beheerd, willen we een aangepast beheer voorstellen/uitvoeren/stimuleren i.s.m. de eigenaar. De opkweek van geoogst autochtoon zaad wordt geregeld opgevolgd bij de kweker. Aangeplant autochtoon plantgoed wordt om de drie tot vijf jaar bezocht; hierbij wordt een foto gemaakt, en de evolutie van het plantgoed beschreven. Alle informatie wordt in een GIS-gerelateerde databank bijgehouden. Samenwerking en financiering Loonkosten projectmedewerker Plan van Hier RLKGN door ALV (halftijds) en provincie Antwerpen (halftijds); werkingsmiddelen door PDPO- dossier ‘Plant van hier, platteland van hier’, DMN-dossier ‘Autochtone bomen en struiken’ en middelen AOE
Actie 5. Stroomlijnen gemeentelijke subsidiereglementen inzake kleine landschapselementen
Partners Gemeenten Doelgroepen Gemeenten, inwoners Doelstelling Binnen het werkingsgebied van RLKGN de gemeentelijke subsidiereglementen rond KLE’s vergelijken en proberen op elkaar af te stemmen. Het uniform subsidiereglement dat hieruit voortvloeit proberen ingang te doen vinden bij de gemeenten, en dit promoten bij de inwoners. Uitgevoerd 2012 In 2012 zijn er geen stappen ondernomen ikv deze actie. Deze blijft wel opgenomen in de planning voor de komende jaren (zie afsprakennota 2013) Nazorg en opvolging De (gefaseerde) goedkeuring van het uniform subsidiereglement door de gemeentebesturen wordt opgevolgd en in de projectwerking meegenomen. Samenwerking en financiering Loonkosten medewerker RLKGN via basissubsidies provincie en gemeenten
Actie 6. Opwaardering landschap en erfgoed langs (historische) wegen Partners Gemeenten, Provincie Antwerpen, Toerisme Provincie Antwerpen, Toerisme Turnhout vzw, verenigingen, heemkunde kringen, landbouwverenigingen, … Doelgroepen Brede publiek, recreanten binnen en buiten het werkingsgebied van RLKGN Doelstelling Landschaps- en erfgoedherstel langs (trage) wegen, opwaardering van historische verbindingen. Draagvlakverbreding voor landschaps- en erfgoedherstel door gerichte communicatie, acties en culturele interventies. Ontdekken van de het typische landschap en cultuurhistorie van RLKGN. Uitgevoerd 2012
Trage wegen Oud-Turnhout: naamgeving oude wegen / opmaak folder met toelichting oude benamingen. De officiële inhuldiging vond plaats op ‘De Dag van de Trage Weg’ op 21 oktober 2012.
Samenwerking en financiering Gemeenten, RLKGN, Provincie Antwerpen (subsidiedossier DMN), LEADER, AOE
Actie 7. Herstel kleinschalig religieus erfgoed
Partners Gemeenten, erfgoedconsulent, OE, heemkundige kringen, ‌ Doelgroepen Grondeigenaars, passanten, recreanten Doelstelling In 2012 zijn er geen stappen ondernomen ikv deze actie. Deze blijft wel opgenomen in de planning voor de komende jaren (zie afsprakennota 2013). Nazorg en opvolging De gerealiseerde projecten in het kader van landschapszorg worden na uitvoering op regelmatige tijdstippen bezocht en opgevolgd. Samenwerking en financiering Gemeenten, RLKGN, AOE
Actie 8. Erfgoed- en kapelbomen Partners Gemeenten, provincie Antwerpen, vrijwilligers, AOE Doelgroepen Grondeigenaars, passanten, recreanten Doelstelling Het behoud en herstel van houtig erfgoed. Omschrijving De provincie Antwerpen verzamelde in samenwerking met RL de Voorkempen, RL Kleine en Grote Nete, RL Rivierenland en RL Schelde-Durme en Kempens Landschap vzw informatie over de plaatsen waar erfgoedbomen gelegen zijn. In 2012 werd de oproep verspreid en de reacties met locaties van erfgoed- en kapelbomen werd verwerkt. Het resultaat van deze inventaris wordt zoveel als mogelijk geïmplementeerd in de lopende acties en projecten van de regionale landschappen. Onder andere het project ‘Buitengewone plekjes’ kan een middel zijn om effectief acties te verwezenlijken rond kapel- en erfgoedbomen. Eind mei 2012 werd de eerste inventarisronde afgerond. We ontvingen 229 meldingen wat resulteerde in 217 plaatsen met kapelbomen (omwille van dubbele meldingen). De locaties liggen verspreid over 29 van de 70 gemeenten in de provincie Antwerpen. Dankzij de talrijk ingezonden foto’s kregen we ook een eerste indruk van de toestand van de kapelletjes en de bomen. Enkele inzendingen bevatten ook lokale verhalen verbonden aan een boom of een kapel. De waarnemingen zijn afkomstig van zowel individuele meldingen als studies of inventarisaties die de voorbije jaren op het grondgebied van een volledige gemeente werden uitgevoerd. Dit zorgt voor een ongelijke verdeling van de gekende locaties van kapelbomen waarbij er in sommige gemeenten heel veel kapelbomen lijken te staan en in andere gemeenten (bijna) geen.
Aangetroffen typen erfgoedbomen
aanduiding locaties erfgoedbomen
Uit de inzendingen blijkt dat de linde de meest voorkomende kapelboom is. Meer dan de helft van de locaties waren plaatsen met een of meerdere bomen bij een kapel. Bomen met boomkapelletjes maken ongeveer 30 % van de locaties uit. Het merendeel van de kapellen en boomkapelletjes is toegewijd aan Onze Lieve-Vrouw.
Samenwerking en financiering Gemeenten, RLKGN, RLRL, RLDV, RLSD, Provincie Antwerpen
Actie 9. Taplopen Partners Netebekken (VMM), waterschapsteams/deelbekkens (provincie Antwerpen), WBE’s, Natuurpunt, landbouworganisaties, aangelanden Doelgroepen gebruikers en aangelanden van de taplopen Doelstelling optimaal beheer van de taplopen in functie van waterkwaliteit, kwantiteit, ecologie en cultuurhistorie gezamenlijke visie op de taplopen voor alle gebruikers, aangelanden en belanghebbenden Uitgevoerd 2012 inventarisatie Antwerpse prioritaire soorten (vnl. bosbeekjuffer en beekschaatsenrijder) door Natuurpunt in opdracht van de provincie Antwerpen (pre 2012) uitvoeren studie/inventarisatie van de taplopen op het kanaal van Beverlo artikel + oproep gebruikers taplopen in landschapskrant voorjaar 2012 deelname stuurgroep taplopen opmaak dossier rond taploop Honingloop in Olen Wanneer de situatie van de taplopen in het werkingsgebied letterlijk en figuurlijk in kaart is gebracht (voorjaar 2013), kan RLKGN in samenwerking met de coördinerende partners (VMM en provincie Antwerpen) een faciliterende rol opnemen, cf. het trage wegenproject: zoeken naar draagvlak voor actie rond de taplopen regisserende rol in het zoeken naar gezamenlijke visie begeleiden en uitvoeren landschappelijke ingrepen communicatie, sensibilisatie en educatie rond het thema Begeleidend bij deze actie rond de taplopen werd in 2012 een cursus ‘Bekenwatch’ ingericht. Geïnteresseerde vrijwilligers werden opgeleid om deze lopen en hun begeleidende soorten in kaart te brengen. De opleiding werd ingericht in samenwerking met de Provincie Antwerpen en Natuurpunt Educatie. Samenwerking en financiering studies vanuit (deel-)bekkenbeheer, provincie Antwerpen latere acties te bekijken
Actie 10. Landschapsbelevenissen Partners LNE, provincie, gemeenten, sectoren landbouw, natuur, jacht, toerisme, RL de Voorkempen, RL Rivierenland, TPA, Rurant, Hooibeekhoeve, Kempens Landschap Doelgroepen Landbouwers, natuurverenigingen, jagers, recreanten Doelstelling Via het gezamenlijk ontwerpen van een fietstocht met haltes in het landschap een positieve ervaring creëren voor actoren in het landschap, en een aantrekkelijke publicatie maken voor recreanten, met oa informatie over het landschap en het erfgoed van de streek.
Uitgevoerd 2012 Overleg partners rond herdruk Inhoudelijke en tekstuele aanpassingen Uitgave tweede editie Landschapsbelevenissen (herdruk in september 2012) Nazorg en opvolging Aangezien de fietsroute langsheen het fietsknooppuntennetwerk loopt, wordt het onderhoud van de fietspaden op die manier verzorgd. RLKGN zorgt voor publicatie van de landschapsbelevenissenbrochure zodat mensen blijvend van de deze route kunnen genieten. Samenwerking en financiering LNE, RLRL, RLDV en RLKGN, provincie, PDPO
Actie 11. Holle wegen Partners Gemeentebesturen, provincie Antwerpen, aangelanden Doelgroepen natuurliefhebbers, recreanten, zachte weggebruikers Doelstelling Behouden en herwaarderen van holle wegen binnen het werkingsgebied. Opbouw en verspreiding expertise betreft het beheer van holle wegen naar gemeentebesturen en beheerders. Opstart duurzame samenwerkingsverbanden privé eigenaars, landbouwers, gemeentes, recreanten Uitgevoerd 2012 Terreinbezoeken/gebiedsverkenning Bezoek aan Regionaal Landschap Dijleland dat al heel wat expertise en ervaring heeft met het opmaken van beheerplannen voor holle wegen Literatuurstudie Opmaken van een inventarisatiedocument Inventarisatie holle wegen in het werkingsgebied Verwerken van gegevens in GIS Gepland 2013 Opmaken beheerfiches voor de verschillende holle wegen in het werkingsgebied Opmaken van een actieplan voor de holle wegen in het werkingsgebied samen met de verantwoordelijke beheerders Uitwerken projecten binnen gemeentebesturen Uitvoering en opvolging van beheermaatregelen Samenwerking en financiering Structurele middelen van het Regionaal Landschap Per deelproject kan bijkomende financiering vanuit projectmiddelen of vanuit gemeentes/partners komen
Actie 12. Knotteam (Landschap zoekt Kapper m/v)
Partners Vrijwilligers, AOE, bosgroepen Doelgroepen grondeigenaars met knotbomen of houtkanten: landbouwers, particulieren, openbare besturen, … Doelstelling Het onderhoud van knotbomen en houtkanten bevorderen door eigenaars van KLE’s en gebruikers van hout samen te brengen. Uitgevoerd 2012 Oproep vrijwillgers Oproep te knotten bomen / hakhout Overleg met andere regionale landschappen omtrent aanpak en organisatie knotteam Eerste contact met knotters en eigenaars van knotbomen of hakhout Nazorg en opvolging RLKGN zal deze actie opvolgen om te evalueren in hoeverre dit systeem tot het behoud van houtkanten en knotbomen kan leiden. Samenwerking en financiering Personeelsinzet landschapsanimator via subsidies AOE.
Actie 13. Stiltegebieden Partners provincie Antwerpen, gemeente Oud-Turnhout, Natuurpunt, landbouworganisaties, VormingPlus Doelgroepen brede publiek, omwonenden en bezoekers van het gebied Doelstelling stilte, rust en ruimte als kwaliteit van het buitengebied onder de aandacht brengen erkenning als stiltegebied bekendmaking bij het publiek
Uitgevoerd 2012 begeleiding akoestische metingen door Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH) gedurende een jaar (2010) => resultaten toonden aan dat dit gebied een ***-rating verdient! rapport beschikbaar op secretariaat RLKGN opmaak erkenningsdossier i.s.m. gemeente overlegmomenten (Stilteplatform, gemeente- en milieuraad, landbouwforum, …) officiële erkenning als stiltegebied op 22 april 2012 in aanwezigheid van hoogwaardigheidsbekleders en lokale betrokkenen met o.a. plaatsing enkele gedenkstenen bekendmaking stiltegebied bij het grote publiek, o.a. artikel in landschapskrant voorjaar 2012 Samenwerking en financiering Mogelijke financiering: gemeente, provincie, PDPO, …
Actie 14. Opmaak projectendatabank Partners andere RL’en met gelijkaardige initiatieven Doelgroepen Personeel van RLKGN Doelstelling Implementeren van databeheersysteem waarin alle relevante informatie gerelateerd aan de projecten van RLKGN wordt bijgehouden. Uitgevoerd 2012 Verder optimaliseren van de reeds gebruikte systemen (projectendatabank, contactendatabank, GIS, …) Overleg met de andere RL’en rond opmaak van een gedeeld systeem: DIPLA (Digitaal Platform Landschappen) dat in basic vorm werd ontwikkeld door RLLK. Nazorg en opvolging De databank wordt op regelmatige basis aangevuld en indien nodig bijgeschaafd. Ze zal hopelijk zeer nuttig blijken voor rapportage en opvolging van de projecten. Samenwerking en financiering Loonkost medewerker door RLKGN via basissubsidies gemeenten en provincie
Actie 15: ‘Den dodendraad’ (WOI-erfgoed) Initiatiefnemer/trekker RLKGN Contactpersoon RLKGN Els Oostvogels Partners ANB, provincie, heemkundige kringen, erfgoedcellen, provincie Noord-Brabant, andere RL’en, andere Doelgroepen brede publiek Doelstelling Impact van den dodendraad bekend maken bij brede publiek via evocatie en/of herstel relicten naar aanleiding van 100 jaar Wereldoorlog I (in 2014-2018) Omschrijving In 2012 zijn er geen stappen ondernomen ikv deze actie. In de planning voor de komende jaren (zie afsprakennota 2013) zijn wel concrete projectacties rond WOI- erfgoed voorzien. Tijdens de Eerste Wereldoorlog sloot de Duitse bezetter de grens met het neutrale Nederland omwille van de censuur en om het vrije personen- en goederenverkeer te verhinderen. In het voorjaar van 1915 startte men met het plaatsen van de draadversperring op Belgische bodem. Na een eerste verkennende inspectieronde van de grenszone, werd een strook voorbereid en waar nodig ontbost. Palen werden geplant, isolatoren werden bevestigd en draden werden gespannen. De palen waren ca. 2 meter hoog met vijf tot soms wel tien stroomdraden en evenveel porseleinen isolatoren. De spanning van 2000 tot 6000 volt werd afwisselend op sommige draden gezet. Om de 500 tot 2000 meter bevond zich een Schalthaus of schakelhuisje om de draad van elektriciteit te voorzien. Het tracé van de dodendraad is nauwkeurig getekend op een landkaart van na 1916. De versperring volgde allesbehalve de Belgisch-Nederlandse grens, maar sneed bijvoorbeeld de drie bulten in de grens af. Zo ontstond er heel wat niemandsland wat wel deel uitmaakte van België, maar boven de versperring lag. Dat deze situatie hinderlijk was, verdient geen betoog. Gestremd verkeer, kilometerslange ritten via een doorgang in de versperring om velden of akkers te bereiken, scholen aan de andere kant van de draad, arbeiders die in Nederland werken, … (zie kaart)
In onze regio was de draadversperring op 24 juli 1915 operationeel. Zij heeft een bijzonder hoge tol aan gedode vluchtelingen, smokkelaars en grensgidsen geëist, naar schatting minstens driehonderd à vijfhonderd, misschien wel een paar duizend of meer. In de volksmond kreeg de versperring al vlug een lugubere bijnaam: ‘den dodendraad’. Nazorg en opvolging Bij de diverse partners. Samenwerking en financiering AOE, andere (project-)financiering te bekijken
PROJECTEN Volgende projecten werden voorzien in de afsprakennota van 2012. De projecten zijn steeds binnen of deels binnen de landschapsatlas gelegen en werden geheel of gedeeltelijk gefinancierd met middelen van het Agentschap Onroerend Erfgoed. De uitvoering van de afsprakennota 2012 werd zoveel als mogelijk gerespecteerd. Door omstandigheden of wijzigingen in de planning van de eigenaar zijn er verschuivingen in de effectieve uitvoering van de projecten. Op de volgende bladzijde een overzicht van deze verschuivingen. De weggevallen projecten werden vervangen door de projecten opgenomen in de lange termijnplanning of ingevuld met nieuwe projecten die gedurende 2012 werden opgestart en binnen het kader van de landschapswerking konden passen. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19.
Nieuwe Wezelse Hoeve aan de Molse Nete, prachthoeve van de abdij in Postel (1725) Sassenierswoning aan de Kleine Nete in Grobbendonk Kempen-Hagelandroute Kasteeldomein De Broqueville – Postel Landschapsherstel en opbouw Kempense schuur aan de Klein Engelandhoeve – Turnhout Herstel historische dreven Meerhout La bonne espérance – Turnhout Bedrijventerrein - Geel Kluis van Moria – Vorselaar Landschapsherstel woning Van Cornewal - Balen Herstel hooiland en inpassing boerderij - Geel Landschapsherstel- en inrichting Stoktse Heide (stadsbos Turnhout) Ontsluiting Odradakapel - Balen Landschapsherstel en -inpassing Kempense Hoeve - Beerse Herstel kapel en de Ghellincklaandreef - Herentals Herstel historisch natte plaatsen in de Lovenhoek - Vorselaar Landschapsherstel en herstel Kempense Schuur – Grobbendonk Landschapsherstel en poel ’ T Stokt – Mol Omvorming visvijver naar poel - Retie
Onderstaande kaart geeft een overzicht van de geografische spreiding van de projectlocaties van 2012. Een oorzaak van een concentratie van projecten in de gemeenten Balen, Meerhout en Geel is te wijten aan het consequent opnemen van de projectoproepen in hun interne communicatie (website, gemeentelijke infobladen).
Spreiding uitgevoerde projecten 2012 binnen het werkingsgebied van RLKGN
UITGEVOERDE PROJECTEN 2012
Sassenierswoning aan de Kleine Nete in Grobbendonk (2) Kempen-Hagelandroute (niet met middelen van AOE) (3) Herstel historische dreven Meerhout (6) La bonne espérance – Turnhout (7) Bedrijventerrein – Geel (8) Herstel hooiland en inpassing boerderij – Geel (11) Ontsluiting Odradakapel – Balen (13) Landschapsherstel en -inpassing Kempense Hoeve – Beerse (14) Herstel kapel en de Ghellincklaandreef – Herentals (deels uitgevoerd) (15) Herstel historisch natte plaatsen in de Lovenhoek – Vorselaar (16) Landschapsherstel en poel ’ T Stokt – Mol (18)
UITGEVOERD PROJECT UIT LANGE TERMIJNPLANNING Landschaps- en parkherstel in Mol
BIJKOMENDE UITGEVOERDE PROJECTEN 2012
Landschapsherstel en graven poel in Meerhout Landschapsherstel en herstel poel in Meerhout Herstel houtkant in Balen Landschapsherstel aan de Asbeek in Balen Poelherstel in Olen Landschapsherstel aan een hoeve in Retie (plantgoed)
ACTIES DIE GEEN GEVOLG KREGEN IN 2012 Nieuwe Wezelse Hoeve aan de Molse Nete, prachthoeve van de abdij in Postel (1725) (1) De eigenaar liet het contact afweten, RLKGN heeft een aantal keer aangegeven dat een samenwerking mogelijk blijft, ook op lange termijn. Voorlopig is er geen perspectief op een verderzetting van dit project. Landschapsherstel en opbouw Kempense schuur aan de Klein Engelandhoeve – Turnhout (5) Opbouw en herstel van Kempense schuur werd aangegeven door AOE niet mogelijk te zijn binnen het kader van de landschapswerking. Het project werd geschrapt, een verderzetting in de toekomst is mogelijk, maar dan via anderen middelen. Landschapsherstel woning Van Cornewal – Balen (6) Na een terreinbezoek met de bevoegde wachter van het Agentschap voor Natuur en Bos en het RLKGN heeft de eigenaar afgehaakt. De eigenaar beoogde een omvorming van waardevol landschap naar natuursituatie. Dit paste niet meer binnen de visie van de landschapswerking. Er is nog getracht een compromis te maken, maar de eigenaar kon zich niet langer vinden in deze samenwerking Landschapsherstel en herstel Kempense Schuur – Grobbendonk (13) Opbouw en herstel van Kempense schuur werd aangegeven door AOE niet mogelijk te zijn binnen het kader van de landschapswerking. Het project werd geschrapt, een verderzetting in de toekomst is mogelijk, maar dan via anderen middelen. Omvorming visvijver naar poel – Retie (19) De eigenaar liet het contact afweten.
VERSCHOVEN ACTIES Kasteeldomein De Broqueville – Postel (2) Kluis van Moria – Vorselaar (9) Landschapsherstel- en inrichting Stoktse Heide (stadsbos Turnhout) (18)
UITGEVOERDE PROJECTEN 2012 Sassenierswoning aan de Kleine Nete in Grobbendonk (2) Partners Particuliere eigenaars Sassenierswoning, AOE Doelstelling Herstel van de site Sassenierswoning van het Derde Sas in Grobbendonk. Het herverbinden van de Sassenierswoning met de Sas aan de Kleine Nete.
Omschrijving De Saswachterswoning werd visueel gescheiden door een uitgegroeide aanplant van coniferen, deze werden in 2012 verwijderd. De monumentale bomenrij van zomereik en Amerikaanse eik die het perceel begeleidt had herstel en verzorging nodig. Hiervoor werd door een erkend boomverzorger een visuele boomveiligheidscontrole uitgevoerd en een bomenbeheerplan opgemaakt. Dit bomenbeheerplan werd afgetoetst met het Agentschap Natuur en Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed en de gemeente Grobbendonk. De eerste fase (noordelijke rij bomen langsheen het fietspad) werd hiervan uitgevoerd. Onderstaande figuur geeft de samenvatting van het bomenbeheerplan opgemaakt door Bergen Boomverzorging en TreeCompass. Uitgevoerd 2012 Voorbereidende terreinbezoeken met eigenaar en betrokken partners Kaartstudie Opmaak visuele boomveiligheidscontrole en bomenbeheerplan Herstelsnoei fase I Verwijderen coniferenrij die zorgde voor visuele afscheiding sas en sassenierswoning werfbezoeken
foto’s tijdens en na herstelsnoei STATUUT LANDSCHAP Ankerplaats Dal van de Kleine Nete tussen Nijlen en Grobbendonk Relictzone Vallei van de Kleine Nete Nazorg en opvolging De gerealiseerde projecten in het kader van landschaps- en erfgoedherstel worden na uitvoering op regelmatige tijdstippen bezocht en opgevolgd. Samenwerking en financiering Loon-, werkings- en projectkosten landschapsanimator door Agentschap Onroerend Erfgoed. Uitvoering van de werken: 70% door RLKGN via subsidies AOE, 30% door grondeigenaar.
Kempen-Hagelandroute (3)
Partners Kempens Landschap, ANB, RL Noord-Hageland, gemeenten, Natuurpunt, landbouworganisaties, AOE Doelgroepen brede publiek, recreanten Doelstelling De bestaande fiets-o-strade tussen Herentals en Aarschot (Kempen-Hagelandroute) gebruiken om recreanten, scholieren, … op een laagdrempelige manier met attractieve voorbeeldprojecten te tonen hoe men zelf kleinschalige initiatieven kan nemen inzake landschapsherstel en duurzaamheid. Uitgevoerd 2012
Kempen Hagelandroute: uitgevoerde acties langs de route
Overleg Natuurwerk voor de uitvoering van enkele voorstellen. Inrichting bunker Sluizenweg Olen tot vleermuizenverblijf Bestrijding Amerikaanse vogelkers in Herentals Herstel oude meidoornhaag in Morkhoven (gepland voor december 2012) Aanleg vlinderweiden in Herentals en Herselt Bouw bijenhotel in Herselt Opmaak infobord over Ijzerzandsteenontginning in Hulshout Ontwerp van diverse opties voor de Geowand in Herselt Overleg met Kempens Landschap rond materiaalkeuze en plaatsing van Land Art en Infoborden in Herentals en Herselt Volledige inventarisatie van de bermen van het volledige tracé in de provincie Antwerpen (2x18km). Hierbij werden maar liefst 232 plantensoorten ontdekt. 54 andere exemplaren zijn nog onzeker en worden nog gedetermineerd.
Nazorg en opvolging De gerealiseerde projecten in het kader van landschapszorg worden na uitvoering op regelmatige tijdstippen bezocht en opgevolgd. Het beheer van de deelprojecten blijft bij de bevoegde instanties Samenwerking en financiering Financiering ‘duurzaamheid’ Kempens Landschap via ‘Green Valley’ en Quick Win (De Merode), Financiering ‘landschapsherstel’ RL Kleine en Grote Nete via subsidie provincie Antwerpen, projecten rond vleermuizen via LIFE Bat-action (ANB) Uiteindelijk werden er geen middelen vanuit de landschapswerking (AOE) gebruikt om acties omtrent de Kempen-Hagelandroute te financieren.
Herstel historische dreven Meerhout (6)
Partners Gemeente Meerhout, AOE Doelstelling Herstel van oude drevenstructuren na opmaak van een drevenbeheerplan in Meerhout Uitgevoerd 2012 Voorbereidende terreinbezoeken en overlegmomenten met gemeente Meerhout Opmaak beplantingsplannen Werfbezoeken
gemeente
locatie
aard werken
aantal
Meerhout
Vogelspoel
zomereikendreef
24
lengte m 360
Er werden nog drie dreven aangeplant buiten landschapsatlas, de coördinatie gebeurde ook via RLKGN, de werken zijn 100% gefactureerd aan de gemeente Meerhout. STATUUT LANDSCHAP Ankerplaats Stuifduinencomplex bij de Molse en de Grote Nete Relictzone Bos- en akkercomplex Meerhout-Olmen en rug Eindhout-Zittaart Samenwerking en financiering Loon-, werkings- en projectkosten landschapsanimator door Agentschap Onroerend Erfgoed. Uitvoering van de werken: 70% door RLKGN via subsidies AOE, 30% door gemeente Meerhout.
La Bonne Espérance – Turnhout (7)
Partners Stad Turnhout, Natuurpunt vzw, AOE, erfgoedconsulent, VIOE, monumentenwacht Doelstelling Herstel van de ringoven aan de oude steenbakkerij en de oude cementfabriek ‘La Bonne Esperance’ Turnhout (type Hoffmannoven) Uitgvoerd 2012 Terreinbezoeken met betrokken partners en experten Terreinbezoek monumentenwacht Bouwfysische studie monumentenwacht De studie werd uitgevoerd in 2012, het rapport is ter beschikking sinds januari 2013, de factuur van de uitvoering van de studie door monumentenwacht kwam begin 2013, dus wordt gerapporteerd op het werkingsjaar 2013. Voor 2013 zijn effectieve beheeracties te verwachten (ref. afsprakennota 2013)
Ankerplaats / Relictzone Ontginningsblok Groenendaal, Zwarte Heide, Nieuwe Bossen, Werkendam Nazorg en opvolging De gerealiseerde projecten in het kader van landschapszorg worden na uitvoering op regelmatige tijdstippen bezocht en opgevolgd. Samenwerking en financiering Loon-, werkings- en projectkosten landschapsanimator door Agentschap Onroerend Erfgoed.
Bedrijventerrein - Geel (8) Partners Particuliere eigenaar, AOE Doelstelling Landschappelijke inpassing van een nieuw bedrijf (groenbedrijf) in Geel Uitvoering 2012 Voorbereidende terreinbezoeken Opmaak ontwerp en beplantingsplan Terreinbezoek na aanplant gemeente
locatie
Geel Geel Geel Geel Geel
Schrans Schrans Schrans Schrans Schrans
aard werken haag houtkant bomenrij (zwarte els) bomenrij (zomereik) hoogstamboomgaard
aantal 1760 43 12 34 12
lengte m 224 41 67 223 /
STATUUT LANDSCHAP Ankerplaats / Relictzone Vallei van de Molse en Scheppeleikse Nete Samenwerking en financiering loon-, werkings- en projectkosten landschapsanimator door Agentschap Onroerend Erfgoed. Uitvoering van de werken: 70% door RLKGN via subsidies AOE, 30% door grondeigenaar.
Herstel hooiland en inpassing boerderij – Geel (11) Partners Particuliere eigenaar, AOE Doelstelling Landschappelijke inpassing van de boerderij en herstel van een hooiland in Geel Omschrijving acties: Voorbereidende terreinbezoeken met eigenaar Aanvraag stedenbouwkundige vergunning graven poel Opmaak ontwerp en beplantingsplan Aanplant hoogstamboomgaard Aanplant houtkanten, knotbomen aan de gracht, inpassing erf met knoteiken en hagen werfbezoeken (Geen stedenbouwkundige vergunning verkregen voor het graven van de poel) gemeente
locatie
Geel Geel Geel Geel Geel Geel
Zandstraat Zandstraat Zandstraat Zandstraat Zandstraat Zandstraat
aard werken houtkant houtkant haag haag bomenrij (knoteiken, mispel) bomenrij (knotwilgen)
aantal 15 10 360 200 12 7
lengte m 16 11 104 24 70 32
Foto’s voor de aanplant
Foto’s van het perceel met hooiopper na de aanplant
STATUUT LANDSCHAP Ankerplaats Stuifduincomplex bij de Molse en de Grote Nete Relictzone Bos- en akkercomplex Bel, Hulsen en Heidehuizen Samenwerking en financiering loon-, werkings- en projectkosten landschapsanimator door Agentschap Onroerend Erfgoed. Uitvoering van de werken: 70% door RLKGN via subsidies AOE, 30% door grondeigenaar.
Parkherstel aan de Odradakapel – Balen (13)
Partners Gemeente Balen, ANB, AOE Doelstelling Parkherstel en landschappelijke inpassing van de kapel in Balen Uitgevoerd 2012 voorbereidende terreinbezoeken met gemeente, Agentschap Natuur en Bos, Natuurwerk opmaak ontwerp en beplantingsplan aanplant KLE’s werfbezoeken gemeente locatie aard werken Balen Balen Balen
Scheps Scheps Scheps
gemengde haag gemengde haag gemengde haag
aantal 100 385 160
lengte m 14 55 61
STATUUT LANDSCHAP Ankerplaats Grote Netevallei te Balen met De Most Relictzone Vallei van de grote nete Samenwerking en financiering loon-, werkings- en projectkosten landschapsanimator door Onroerend Erfgoed. Uitvoering van de werken: 70% door RLKGN via subsidies AOE, 30% door gemeente Balen.
Landschapsherstel en inpassing Kempense Hoeve Beerse (14) Partners Particuliere eigenaar, AOE Doelstelling Landschapsherstel en landschappelijke inpassing van een Kempense Hoeve in Beerse Uitgevoerd 2012 Fase I is uitgevoerd, fase II wordt verder afgetoetst met aangrenzende eigenaar. voorbereidende terreinbezoeken met eigenaar en Natuurwerk vzw aanplant hoogstamboomgaard aanplant van houtkanten, knotrijen, hagen, zomereikenrijen verwijderen verrommelde afrastering (wit lint, te hoge en verschillende palen), plaatsen nieuwe rastering met kastanjepalen en gladde gegalvaniseerde staaldraad achterstallig beheer knotwilgen door het knotteam (locatie opleiding knotteam februari 2013) werfbezoeken bijkomend zal het achterstallig beheer van de knotwilgen weggewerkt worden en zal een dunning uitgevoerd worden van het loofbosje
gemeente
locatie
Beerse Beerse Beerse Beerse Beerse
Oostmalseweg Oostmalseweg Oostmalseweg Oostmalseweg Oostmalseweg
Foto voor de werken
aard werken bomenrij (knotelzen) bomenrij (zomereiken) houtkant houtkant hoogstamboomgaard
aantal 10 24 91 140 9
lengte m 88 98 60 56 /
Foto tijdens werken: aanplant knotelzen, hoogstamboomgaard in de verte, houtkanten en bomenrijen
STATUUT LANDSCHAP Ankerplaats / Relictzone Bos- en akkercomplex Ekstergoor, Epelaar, Breevennen en Beerse Heide Samenwerking en financiering loon-, werkings- en projectkosten landschapsanimator door Agentschap Onroerend Erfgoed. Uitvoering van de werken: 70% door RLKGN via subsidies AOE, 30% door grondeigenaar.
Herstel de Ghellincklaan– Herentals (15) Partners Heemkring Herentals, Stad Herentals Doelstelling Herstel de lindendreef De Gellincklaan (Nooderwijk)
Uitgevoerd 2012 Het eerste deel van de herstelsnoei werd uitgevoerd, de werken zijn uitgevoerd in december 2012 en januari 2013. Een gedeelte wordt dus gerapporteerd in 2012 en een gedeelte op het werkingsjaar 2013. In totaal krijgen 374 bomen een herstelsnoei. acties: Voorbereidende terreinbezoeken met de Heemkring Noorderwijk, Stad Herentals en Bergen Boomverzorging Opmaak visuele boomveiligheidscontrole en bomenbeheerplan door Bergen Boomverzorging en TreeCompass Uitvoering herstelsnoei dubbele lindendreef Werfbezoeken
Samenvattende figuur uit het bomenbeheerplan voor de lindedreef De Ghellincklaan
STATUUT LANDSCHAP Ankerplaats / Relictzone Kasteeldomein Nooderwijk Samenwerking en financiering loon-, werkings- en projectkosten landschapsanimator door Agentschap Onroerend Erfgoed. Uitvoering van de werken: 20% door RLKGN via subsidies AOE, 80% door de stad Herentals.
Herstel historisch natte plaatsen in de Lovenhoek – Vorselaar (16) Partners Natuurpunt vzw, AOE Doelstelling Herstel historisch natte plaatsen en aanleg van poelen in natuurgebied Lovenhoek in Vorselaar. Uitgevoerd 2012 Voorbereidende terreinbezoeken en overleg Studiewerk Graven van 2 nieuwe poelen Werfbezoeken
STATUUT LANDSCHAP Ankerplaats Domein Krabbelshof, Lovenhoek en Krabbels Broek Relictzone Vallei van de Pulderbeek-Molenbeek, kasteeldomeinen en bos- akkercomplexen Samenwerking en financiering loon-, werkings- en projectkosten landschapsanimator door Agentschap Onroerend Erfgoed. Uitvoering van de werken: 70% door RLKGN via subsidies AOE, 30% door grondeigenaar (Natuurpunt vzw).
Landschapsherstel ’T Stokt – Mol (18) Partners Particuliere eigenaar, AOE Doelstelling Landschapsherstel en landschappelijke inpassing van de woning in Mol Uitgevoerd 2012 herstel complex van poelen en het omliggende reliëf Aanplant KLE’s (hagen, houtkanten, solitaire bomen, knotbomen) gemeente
locatie
Mol Mol Mol Mol Mol
stokt stokt stokt Stokt Stokt
aard werken houtkant houtkant haag bomenrij en solitaire bomen (zwarte els,es) bomenrij (zomereik, es)
STATUUT LANDSCHAP Ankerplaats / Relictzone Zandwinningsgebied Miramar - De Maat en akkergebied Stokt, Achterbos en Sluis Samenwerking en financiering loon-, werkingsen projectkosten landschapsanimator door Onroerend Erfgoed. Uitvoering van de werken: 70% door RLKGN via subsidies OE, 30% door grondeigenaar.
aantal 45 95 280 3 3
lengte m 45 105 42 13 10
UITGEVOERD PROJECT UIT LANGE TERMIJNPLANNING
Parkherstel Platanenlaan - Mol
Partners Particuliere eigenaar, AOE Doelstelling Parkherstel en landschappelijke inpassing van de woning in Mol Omschrijving Landschapsherstel bij een villa in Mol. Het perceel aan de Platanenlaan is gelegen op het oude industrieterrein van Nyrstar en is gedeeltelijk ingekleurd als parkgebied op het gewestplan. De eigenaars willen het huis landschappelijk inpassen in de omgeving en willen het perceel een parkachtig uiterlijk geven. De eigenaars lieten door een tuinarchitect een plan opgemaakt, het plan werd door het RLKGN aangepast met inheems en standplaatseigen plantgoed. Bosranden, een stukje loofbos en houtkanten werden toegevoegd om de landschappelijke inpassing te maken. De formele haagstructuur aan de villa werd bewaard. Een deeltje van de werken werd al uitgevoerd in 2012. De werken werden verdergezet begin 2013.
Uitgevoerd 2012 Voorbereidende terreinbezoeken Opmaak ontwerp en beplantingsplan Werfbezoeken Aanplant KLE’s, aanleg takkenril Volgend plantgoed werd aangeplant: gemeente locatie Mol Mol Mol Mol Mol
Platanenlaan Platanenlaan Platanenlaan Platanenlaan Platanenlaan
aard werken houtkant gemengde haag bosrand hagen hagen
aantal 174 82 573 175 246
lengte m 74 48 172 29 22
STATUUT LANDSCHAP Ankerplaats / Relictzone Bos- en duingebied Millegem, Ginderbuiten, Gompel, Wezel en Gerheide Samenwerking en financiering loon-, werkings- en projectkosten landschapsanimator door Agentschap Onroerend Erfgoed. Uitvoering van de werken: 70% door RLKGN via subsidies AOE, 30% door grondeigenaar.
Zicht op aanplant vanaf straatzijde
BIJKOMENDE UITGEVOERDE PROJECTEN 2012
Landschapsherstel en graven van poel in Meerhout Partners Particuliere eigenaar, AOE Doelstelling Herstel kleinschalig landschap en herstel historisch nat landschap in Meerhout Omschrijving Het perceel is gelegen in een waardevol kleinschalig landschap. De omgeving wordt gekenmerkt door kleine hooilanden omzoomd met houtkanten en knotbomen. Het perceel sluit eveneens aan bij een gerestaureerde langgevel hoeve. Daarom wordt ook een hoogstamboomgaard voorzien op het perceel (de boomgaard wordt door de eigenaar in een tweede fase aangeplant. Uitgevoerd 2012 Voorbereidende terreinbezoeken met eigenaar, grondwerker Opmaak ontwerp en beplantingsplan Graven poel werfbezoeken Bestelling en levering plantgoed Eigenaar heeft zelf de plantwerken uitgevoerd gemeente
locatie
Meerhout Meerhout Meerhout Meerhout
Gebergte Gebergte Gebergte Gebergte
aard werken gemengde haag haag knotwilgen knotwilg
aantal 280 233 10 3
lengte m 76 41 36 7
STATUUT LANDSCHAP Ankerplaats Stuifduincomplex bij de Molse en Grote Nete Relictzone Bos- en akkercomplex Meerhout – Olmen en rug Zittaart-Eindhout Samenwerking en financiering loon-, werkings- en projectkosten landschapsanimator door Agentschap Onroerend Erfgoed. Uitvoering van de werken: 70% door RLKGN via subsidies AOE, 30% door grondeigenaar.
Landschapsherstel en herstel poel in Meerhout Partners Particuliere eigenaar, AOE Doelstelling Landschapsherstel, in passing woning in waardevol landschap ter hoogte van de Kluterstraat in Meerhout Omschrijving Dit project beoogt het inpassen van de percelen in het kleinschalig landschap met houtkanten en hooilandjes. De exoten (coniferen) worden verwijderd, de boomgaard hersteld en streekeigen hagen, houtkanten en knotbomen aangeplant. De betonnen constructies en omheiningen worden opgeruimd. De voormalig visvijver op het perceel is in 2012 omgevormd naar een natuurlijke poel. De aanplant en verwijderen exoten is voorzien in 2013. Uitgevoerd 2012: Voorbereidende terreinbezoeken Opmaak ontwerp en beplantingsplan Werfbezoeken grondwerker / natuurwerk Omvorming en herstel poel Bestelling en levering plantgoed Aanplant zal gebeuren in 2013 (ref. afsprakennota 2013)
Beeld van de bestaande boomgaard. De coniferen rondom de boomgaard worden verwijderd en vervangen door inheems en standplaatseigen plantgoed. STATUUT LANDSCHAP Ankerplaats Stuifduincomplex bij de Molse en Grote Nete Relictzone Bos- en akkercomplex Meerhout – Olmen en rug Zittaart-Eindhout Samenwerking en financiering loon-, werkings- en projectkosten landschapsanimator door Agentschap Onroerend Erfgoed. Uitvoering van de werken: 70% door RLKGN via subsidies AOE, 30% door grondeigenaar.
Herstel houtkant Balen Partners Particuliere eigenaar, AOE Doelstelling Herstel van kleinschalig landschap, aanplant van een nieuwe houtkant. Uitgevoerd 2012 Voorbereidend terreinbezoek Afleveren plantgoed Eigenaar voerde plantwerken zelf uit gemeente locatie aard werken Aantal plantgoed Balen
papenberg
houtkant
120
lengte m 120
Op bovenstaande militaire kaart (1907) is duidelijk de oorspronkelijke kleinschaligheid van het landschap te lezen. Door de aanplant van deze nieuwe houtkant wordt bijgedragen tot het herstel van het typische valleilandschap met hooilanden en houtkanten. STATUUT LANDSCHAP Ankerplaats Grote Nete vallei te Balen met de Most Relictzone Vallei van de Grote Nete Samenwerking en financiering loon-, werkings- en projectkosten landschapsanimator door Agentschap Onroerend Erfgoed. Leveren van plantgoed: 70% door RLKGN via subsidies AOE, 30% door grondeigenaar.
Landschapsherstel aan de Asbeek in Balen Partners Particuliere eigenaar, AOE Doelstelling Herstel kleinschalig landschap aan de Asbeek in Balen (Asbeekstraat) Omschrijving De percelen van deze eigenaar grenzen aan de Asbeek, het gaat over een aaneengesloten stuk kleinschalig landschap bestaande uit hooilanden, houtkanten, broekbossen en een aantal vijvers met weekendverblijven. Op termijn zal een beheerplan voor de gronden worden opgemaakt in samenwerking met de bosgroep Zuiderkempen. Uitgevoerd 2012 Voorbereidende terreinbezoeken Opmaak ontwerpvoorstel Uitvoering hakhoutbeheer en aanplant houtkanten werfbezoek gemeente
locatie
Balen Balen
Asbeekstraat Asbeekstraat
1
aard werken
aantal
hakhoutbeheer plus aanplant meidoorn herstel houtkant
380 180
2
lengte m 110 90
1 herstel houtkant: bijplanten struikengordel
2 herstel houtkant: uitvoeren achterstallig hakhoutbeheer / aanplant meidoorn
STATUUT LANDSCHAP Ankerplaats / Relictzone Vallei van de Grote Nete Samenwerking en financiering loon-, werkings- en projectkosten landschapsanimator door Onroerend Erfgoed. Uitvoering van de werken: 70% door RLKGN via subsidies OE, 30% door grondeigenaar.
Poelherstel in Olen Partners Gemeente Olen, AOE Doelstelling Herstel kleinschalig landschap en herstel poel in Olen.
Uitgevoerd 2012 Deze kleine poel is gelegen op een hooiland omzoomd met houtkanten en bosbestanden. Het perceel is in beheer van de gemeente Olen, een aantal jaren geleden werd al een houtkant hersteld en bijgeplant. De poel heeft achterstallig beheer en was in sterk verlande toestand. De poel werd hersteld.
STATUUT LANDSCHAP Ankerplaats / Relictzone Bos- en akkercomplex Diependaal, Molekens, Doffen Samenwerking en financiering loon-, werkings- en projectkosten landschapsanimator door Agentschap Onroerend Erfgoed. Uitvoering van de werken: 70% door RLKGN via subsidies AOE, 30% door gemeente Olen
Landschapsherstel in Retie – aanplant KLE Partners Particuliere eigenaar, AOE Doelstelling Landschappelijke inpassing van een hoeve in het landschap, landschapsherstel Omschrijving Landschapsherstel rond een hoeve in Retie door de aanplant van KLE’s in een uitgekleed landschap: houtkanten, (gemengde) hagen, knotbomen, hoogstamboomgaard bij de hoeve. Langsheen de beek, in de natste zone van de weide, wil de eigenaar graag een nieuwe poel graven. Het plantgoed werd al geleverd in 2012, de eigenaar heeft zelf aangeplant in 2012-2013. Afrastering en weidepoorten worden geleverd en voorzien in 2013 (de materialen voor de tuinsituatie en rijpiste worden uiteraard niet mee voorzien). Uitgevoerd 2012 Voorbereidende terreinbezoeken Opmaak ontwerp en beplantingsplan Overleg VLM ikv beheerovereenkomsten mogelijk voor terrein Bestellen en leveren plantgoed STATUUT LANDSCHAP Ankerplaats / Relictzone Vallei van de Kleine Nete Samenwerking en financiering loon-, werkings- en projectkosten landschapsanimator door Agentschap Onroerend Erfgoed. Uitvoering van de werken: 70% door RLKGN via subsidies AOE, 30% door grondeigenaar.
PROSPECTIE, VERTALING EN PROMOTIE BESTAAND INSTRUMENTARIUM AOE Initiatiefnemer/trekker RLKGN Contactpersoon RLKGN Els Oostvogels Mogelijke partners A OE, erfgoedconsulent , lokale partners in de projecten, lokale verenigingen (heemkundige kringen, natuur- en milieuverenigingen, ‌), Provincie Antwerpen , ANB, VLM Doelgroepen Eigenaars van beschermde monumenten, beschermde landschappen, dorpsgezichten, landbouwers, landgebruikers, lokale overheden, lokale verenigingen (heemkundige kringen, natuur- en milieuverenigingen, ‌), gebruikers en recreanten Doelstelling Promotie en adviesverlening waardoor op het terrein een aantal projecten mogelijk gemaakt worden zonder dat de subsidies voor de landschapsteams worden aangesproken. Omschrijving De nadruk van de werking van de landschapsanimator ligt op projectuitvoering op het terrein. Daarnaast kan de landschapsanimator echter ook vaak om advies gevraagd worden in projecten die niet direct in aanmerking komen voor tussenkomst van het landschapsteam, maar bv. wel voor andere premies van Agentschap Onroerend Erfgoed Vlaanderen.
1. Stimuleren onderhoud en herstel in beschermd landschap, stad- en dorpsgezichten en beschermde momumenten Enkele concrete voorbeelden waar we onderhoud en herstel in beschermd landschap, stad- en dorpsgezicht en beschermde monumenten ondersteunen:
Drevenbeheerplan Meerhout In kader van het drevenbeheerplan in Meerhout werd ook een dreef hersteld gelegen in beschermd landschap. De gemeente werd op de hoogte gebracht van het bestaande instrumentarium van het Agentschap Onroerend Erfgoed voor beheeracties in beschermd landschap.
Landschappelijke inpassing boerderij Geel Bel Een particuliere eigenaar van een hoeve in Geel Bel vroeg het RLKNG om advies betreft de inrichting van hun terreinen. Een deel is gelegen in beschermd landschap, een deel binnen relictzone. Een eerste terreinbezoek vond plaats. Het verderzetten van het project zal in nauwe samenwerking met het Agentschap Onroerend Erfgoed gebeuren. Concrete acties staan gepland in 2013 (ref. afsprakennota 2013)
LANDSCHAPSWERKEN BUITEN ANKERPLAATS EN RELICTZONES Op onze oproep voor het indienen van potentiële projecten kwamen vele tientallen reacties. Een opvallende vaststelling is echter dat zich ook een aantal waardevolle projecten aandienen buiten de ankerplaatsen of relictzones. Het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete is van oordeel dat ook buiten onze landschappelijk waardevolste gebieden zoals ankerplaatsen en relictzones zeer zinvolle acties inzake landschapsherstel genomen kunnen worden. Men zou zelfs kunnen oordelen dat het in meer ‘uitgeklede’ of gedegradeerde landschappen misschien zelfs meer nodig is om aan landschapsherstel te doen. Hier is de ‘nettowinst’ immers het grootst. Daarom werd via Dienst Milieu en Natuur Provincie Antwerpen een subsidieaanvraag ingediend voor enkele kleinschalige maar waardevolle landschapsprojecten, veelal aanleg en aanplant van KLE’s, poelen, inpassen historische hoeven in het landschap, … Er werden 5 projecten uitgevoerd buiten de landschapsatlas. Om geen ‘oneerlijke concurrentie’ te doen ontstaan met de reguliere landschapswerking (binnen ankerplaats en relictzone) werden hier dezelfde regels gehanteerd met (particuliere) aanvragers, i.e. projecten voor 70 procent subsidiëren waarbij de aanvrager zorgt voor 30 procent cofinanciering.
Aanplant van een hoogstamboomgaard in Kasterlee
Van de eigenaar kwam de vraag of het mogelijk was om hoogstamfruitbomen aan te planten op zijn perceel. In totaal werden 4 hoogstamfruitbomen aangeplant. Voor de keuze van de rassen werd beroep gedaan op de fruitwijzer, uitgegeven door de provincie Antwerpen. De eigenaar voerde de plantwerken zelf uit. De projectlocatie is gelegen tussen de Kempense heuvelrug en de Kleine Netevallei, ze valt tussen twee relictzones in. Uitgevoerd 2012 Keuze hoogstamfruit Leveren plantgoed
Landschapsherstel in Geel – samenwerking 2 aangrenzende eigenaars Twee eigenaars met aangrenzende percelen hebben de handen in elkaar geslagen voor de inrichting van hun percelen. Ze hadden samen een projectvoorstel ingediend om twee aangrenzende weilanden landschappelijk in te richten. Het weiland ligt in agrarisch gebied, waar verspreid in het landschap nog kleine landschapselementen aanwezig zijn. In samenspraak met de eigenaars werden hagen, knotbomen en een hoogstamboomgaard aangelegd. In totaal werd 210 m haag, 30m knotbomenrij en 22 hoogstamfruitbomen aangeplant. Bijkomend zal ook nog een poel aangelegd worden die voor 100% gefinancierd wordt door de eigenaar. De landschapsanimator heeft hiervoor administratieve ondersteuning geboden bij het indienen van de stedenbouwkundige vergunning voor de aanleg van de poel. Uitgevoerd 2012 Voorbereidende terreinbezoeken Aanvraag stedenbouwkundige vergunning poel Opmaak ontwerp en beplantingsplan Werfbezoeken eigenaar en Natuuwerk Aanplant hoogstamboomgaarden, hagen, houtkanten
Inrichting terreinen bij boerderij en aanleg infiltratiezone in Geel Landschappelijke inrichting van de terreinen aan een gerenoveerde langgevelhoeve. Op het perceel bevind zich een relictbosje. Aan de zuidelijke georiënteerde rand van het bos werd een bosrand gekapt en aangeplant. Zo werd een zoom-mantelvegetatie gecreëerd en een natuurlijke overgang gecreëerd naar de omliggende weilanden. Aan de westelijke perceelsrand werd een knotbomenrij aangeplant. Op het perceel is een kleinschalige waterzuivering aanwezig. Aan het uiteinde van de infiltratiezone van de kleinschalige waterzuivering werd een houtkant aangeplant. Aan de oostelijke zijde werd een bessengordel aangelegd van hazelaar, kruisbes, zwarte bes, … ook een mispel en kweepeer werden aangeplant. De overige oppervlakte van het perceel zal een cyclisch maaibeheer met afvoer krijgen. Uitgevoerd 2012 Voorbereidende terreinbezoeken Opmaak ontwerp en beplantingsplan Aanplant bosrand, knotbomen, leifruit, houtkant, gemengde haag Graven infiltratiezone Werfbezoeken
Landschapsherstel bij langgevelhoeve in Lichtaart De eigenaars van deze gerestaureerde hoeve zijn paardenliefhebbers en in het bezit van weilanden. De eigenaars wilden op deze percelen het cultuurhistorisch Kempens landschap herstellen door de aanplant van e landschapselementen. De weilanden zijn gelegen aan een waterloop van 3 categorie en zijn vochtige graslanden. Het perceel werd volledig omzoomd met hagen, heggen en bomenrijen. Aan de noordelijke en oostelijke zijde van het perceel, tegen de waterloop werden knotbomen geplant. In totaal werden 30 knotwilgen aangeplant over een lengte van 150m. Aan de oostelijke zijde werd een gemengde heg aangeplant over een afstand van 116m. Aan de zuidelijke zijde van het perceel werd een meidoornhaag aangeplant met zomereiken in. Rond de stal werden fruitbomen aangeplant. In het weiland werd tevens ook een bomengroep aangeplant van es en fladderiep. Uitgevoerd 2012 Voorbereidende terreinbezoeken Opmaak ontwerp en beplantingsplan Aanplant meidoornhagen, mispels, boomgaard, knotelzenrijen, solitaire bomen in weide Werfbezoeken