J A A R V E R S L AG 2 0 1 4 1
REGIONAAL LANDSCHAP KLEINE & GROTE NETE
REGIONALE LANDSCHAPPEN IN VLAANDEREN Een Regionaal Landschap is zowel een streek met een herkenbare landschappelijke structuur en kwaliteit als een samenwerkingsverband tussen lokale overheden, verenigingen en particulieren. De identiteit van een Regionaal Landschap is af te lezen in de omgeving. Zo wordt het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete gekenmerkt door riviervalleien, landduinen, uitgestrekte bossen en het kleinschalig gebruik van landbouwgronden. Zorg dragen hiervoor doen we met z’n allen, maar begint vooral bij onszelf. We helpen betrokkenen om de streek te bewaren en te versterken. Dat doen we het beste door de handen uit de mouwen te steken. Jaarlijks planten en onderhouden we daarom heel wat kilometers houtkanten, dreven, knotbomenrijen, graven we amfibieënpoelen, herstellen we een veldkapel.
FEITEN EN CIJFERS Kengetallen regionale landschappen in Vlaanderen in vergelijking met RLKGN (2012-2014) MINIMUM
Aantal inwoners
MEDIAAN
MAXIMUM
RLKGN
355
489
868
838
74.224
255.116
392.372
309.162
Oppervlakte (km ) 2
1.3
3.6
7.5
3,7
Aantal betrokken gemeenten
6
12
17
17
Effectieve leden vzw
24
35
80
80
Inwoners / ha
3.8
5.9
27.0
6,75
290.000
615.000
3.250.000
707.511
Personeelsleden vzw (Voltijdse Equiv.) Jaaromzet vzw (Euro)
JAARVERSLAG 2014
Direct betrokkenen in de 17 Regionale Landschappen (2012) 1249 DIRECT BETROKKENEN 148 387
148 personeelsleden vzw
72
72 leden Dagelijks Bestuur 414 leden Raad van Bestuur
228
414
228 leden Algemene Vergadering zonder verder mandaat 387 adviserende en waarnemende leden Algemene Vergadering
REGIONAAL LANDSCHAP KLEINE & GROTE NETE
Lichtaartsebaan 45 • 2460 Kasterlee • info@rlkgn.provant.be • www.rlkgn.be
A N T W E RPE N W E ST -
V L A A NDE R E N
OOST -
LIM BU RG
V L A A NDE R E N
PROVINCIE
Antwerpen
OPGERICHT
2009
AANTAL GEMEENTEN
17 (Balen, Beerse, Dessel, Geel, Grobbendonk, Herentals, Herenthout, Kasterlee, Lille, Meerhout, Mol, Olen, Oud-Turnhout, Retie, Turnhout, Vorselaar, Vosselaar)
V L A A M S- B RAB A NT
VOORLOPIG ERKEND
2011
DEFINITIEF ERKEND
2013
OPPERVLAKTE (KM2)
838
INWONERS (IN 2013)
309.162
INWONERS / HA
3.7
2014
2013
2012
2011
0
2010
2000 2009
Kortom, u hoort dus nog van ons!
4000
2008
In 2015 willen we in de eerste plaats verder doen met waar we goed in zijn: concrete terreinrealisaties in ons werkingsgebied, kaderend in gemeentelijke, provinciale, Vlaamse en/of Europese beleidsdoelstellingen en in nauw overleg met alle betrokken particulieren, organisaties en overheden.
2007
De Europese Natuurdoelen zijn doelstellingen voor alle lidstaten inzake Europees beschermde habitats en Europees beschermde dier- en plantensoorten. Sinds 2014 pikten we onze wagon aan deze trein aan. We zijn in vier deelgebieden van twee speciale beschermingszones (SBZ’s) gestart om Europese
6000
2015
2006
Werken aan een multifunctioneel en kwaliteitsvol landschap is geen taak die exclusief weggelegd is voor Regionale Landschappen. We kunnen er allemaal ons steentje aan bijdragen. Iedere
PROJECTEN ANB
8000
2005
NATUUREDUCATIE & DRAAGVLAKVORMING
10000
2004
Soortgerichte initiatieven blijven uiteraard deel uitmaken van onze werking. Zo bouwden we in samenwerking met scholen-gemeenschap KOGEKA verplaatsbare oeverzwaluwenwanden en met het Scheppersinstituut in Herentals een heuse biodiversiteitstoren in samenwerking met de WBE’s.
Oppervlakte-evolutie (in km²) van definitief erkende Regionale Landschappen in Vlaanderen (2000-2014)
2003
In een drukbevolkte streek heeft iedereen wel eens nood aan de frisse buitenlucht van de Kempen. Een mooie wandeling langs trage wegen of een fietstochtje met bijhorend pintje op een zomers terras mag dan ook niet ontbreken. Het Regionaal Landschap zet daarom graag in op kwaliteitsvolle recreatie. Samen met betrokken grondeigenaars worden trage wegen weer geopend en ingericht. Op die manier leer je het landschap letterlijk van een andere kant kennen en hebben schoolgaande kinderen een veilige doorgang naar school.
natuurdoelen op private terreinen mee te realiseren. Zo werkt heel Vlaanderen, waaronder overheden, verenigingen en particulieren hand in hand aan een betere toekomst voor de natuur. Maar ook in onze buurlanden worden gelijkaardige initiatieven opgestart om uiteindelijk te kunnen uitmonden in een Europees netwerk van kwaliteitsvolle natuur waar eveneens plaats is voor wonen en werken.
2002
Vanaf 2014 werd bewust gekozen om naast de gekende werking ook meer in te zetten op gebiedsgerichte, integrale projecten. Zo lopen er momenteel projecten rond de Kempense Heuvelrug (Kasterlee), de Wieltjes (Turnhout), Wechelderzande (Lille), Malou (Balen), Doffen (Olen) en de omgeving van het ecoduct Kempengrens in Postel (Mol). Deze laatste is ook een van de drie gebieden waar we actief zijn in het kader van Europese natuurdoelen bij private grondeigenaars.
burger vindt het belangrijk om in een mooie streek te wonen en iedere burger wil doorgaans op zijn eigen manier werken aan het verbeteren van die leefomgeving. Het Regionaal Landschap biedt daarbij de juiste instrumenten en ondersteuning aan om samen aan de slag te gaan. Zorg dragen voor het landschap begint op jonge leeftijd. Door een intense jaarlijkse samenwerking met verschillende scholen laten we jongeren werken aan concrete terreinrealisaties. Die mogen we trots voorstellen aan ouders, familie, vrienden en kennissen tijdens vele ontmoetingsmomenten, cursussen, wandelingen, workshops,... .
2001
RECREATIEF MEDEGEBRUIK & NATUURRECREATIE
2000
NATUURBEHOUD & LANDSCHAPSZORG
REGIONAAL LANDSCHAP KLEINE & GROTE NETE
J A A R V E R S L AG 2 0 1 4 1
1
REGIONAAL LANDSCHAP KLEINE & GROTE NETE
KLE’S
3
TRAGE WEGEN & MOS
LANDSCHAPSZORG
NATUURRECREATIE
2014 werd opnieuw een jaar van veel projecten en terreinrealisaties voor RLKGN. Zo konden we op meer dan 30 locaties in ons werkingsgebied projecten realiseren rond landschapsherstel, kleinschalig erfgoed en kleine landschapselementen: 5,7 km nieuwe hagen en houtkanten werden aangeplant, meer dan 1 km bomenrijen met hoogstam- en knotbomen, 3 boomgaarden werden hersteld en 4 nieuwe aangeplant en niet minder dan 76 monumentale bomen werden door professionele boomverzorgers aangepakt.
Ook wat zachte recreatie en natuurbeleving betreft, zaten we verre van stil. Binnen het LEADERproject rond trage wegen werden heel wat acties ondernomen, zoals een participatief proces rond het speel- en kindlint in Lille, of de aanleg en opening van de Lilse voetweg tussen Vorselaar en Lille. De laatste acties in dit project, twee fiets- en wandelbruggen in Meerhout en het Vaantjesspoor in Balen, werden voorbereid voor uitvoering in 2015. Ook de reguliere trage wegenwerking met de opmaak van plannen en de uitvoering ervan, liep verder in ondermeer Olen (opmaak plan voor ganse gemeente) en OudTurnhout (jaarlijkse opening trage weg in navolging van opgemaakt plan). Binnen de MOS-werking (Milieu Op School) werden zoals ieder jaar drie speelplaatsen vergroend, dit jaar in Turnhout, Balen en Herentals.
2
WILDBEHEER EN NATUUR
DRAAGVLAKVORMING
9
PROJECTEN ANB Ikv Europese Natuurdoelen startten we in 2014 vier projecten op waar we samen met particulieren aan de slag gaan. Zo maakten we concrete afspraken voor venherstel in de Groote Neerheide in Kasterlee en werden mogelijkheden onderzocht in Postel, in Scherpenbergen in Meerhout en ‘s Gravendel in Retie.
5
Naar aanleiding van het fauna-akkerproject werkten we samen met de jagers aan een biodiversiteitstoren. Maar ook werden in 2014 meer dan 41ha fauna-akkers ingezaaid in het werkingsgebied. Daarnaast lopen de klassieke projecten, zoals het ophangen van kunstnesten voor huis- en boerenzwaluw, gewoon door.
JAN
BUITEN-GEWONE PLEKJES
4
10 FEB
ERFGOED
LANDSCHAPSZORG
Er werden 5 nieuwe poelen gegraven en plannen en vergunningen werden opgemaakt voor in totaal 11 sites. Een bufferstrook werd met de hulp van lokale schoolkinderen aangelegd aan het Olens Broek om het landbouw- en natuurgebied hydrologisch van elkaar te scheiden, met succes.
Enkele sites met kleinschalig bouwkundig erfgoed worden – vaak gespreid over meerdere jaren – aangepakt.
een poel en een oeverzwaluwwand aanlegden, eindigend met een groot biodiversiteitsfeest. Burgers en omwonenden werden betrokken rond de projecten buiten-gewone plekjes, MOS, trage wegen, etc. RLKGN was aanwezig op tal van evenementen of organiseerde ze zelf. Via natuurfilms van eigen bodem of lezingenreeksen zoals ‘Het Gedroomde Landschap’ of ‘En eeuwig zingen de Kempense bossen’ proberen we – samen met de andere streekpartners – de mensen dichter bij het landschap te brengen en het landschap dichter bij de mensen. Waar dat niet letterlijk lukt, hebben we nog onze digitale communicatieacties met een maandelijke digitale nieuwsbrief, website, sociale media, persacties.
PLATTELAND
Ook andere vormen van agrarisch natuur- en landschapsbeheer vonden hun weg naar de Kempen in 2014. Agrarisch stuwpeilbeheer in drie gemeenten en publieke diensten, zoals de aanleg van bloemenranden en de aanplant van hoogstambomen in Oud-Turnhout, stonden op het programma. Een gebiedsgericht project werd op poten gezet in landbouwgebied Malou in Balen.
MAA
9 APR
8
2 MEI
PUBLIEKE DIENSTEN
IN DE BLOEMETJES
In 2014 viel er ook heel wat te vieren. Op 18 februari hieven we de glazen met een feestelijke Algemene Vergadering in de Boeretang in Dessel, de plaats waar het vijf jaar eerder allemaal begon voor onze organisatie. Naast het vijfjarig bestaan werd er ook de definitieve erkenning en de overdracht aan de provincie gevierd. Ook later in het jaar vielen we nog enkele keren in de prijzen. Zo konden we namens ons project Plant van Hier een boeket overhandigen aan prinses Astrid tijdens koningsdag en vielen we tijdens de slotmeeting van de LEADER-periode in de prijzen met ons LEADER-project ‘Midden-Kempen beweegt langs trage wegen’. Gelukkig konden we zelf ook geregeld mensen en organisaties in de bloemetjes zetten, letterlijk en figuurlijk!
AUG
15
41 1
biodiversiteitstoren met plaats voor
7
hoogstamboomgaarden aangeplant en hersteld
76
SEP
OKT
7 NOV
DEC
2015
buiten gewone plekjes 100’en dieren
5.206 planten van hier geplant
2.695
deelnemers aan activiteiten
meter trage wegen geopend en ingericht
5
waterpartijen hersteld en aangelegd.
monumentale bomen verzorgd
8.550
8
11
537beheerovereenkomsten - 86landbouwers
2oeverzwaluwwanden
3 JUL
5.784
meter hagen en heggen geplant en onderhouden
ha faunaakkers
ALGEMENE WERKING
Ook qua educatie en sensibilisatie gebeurde er heel wat in 2014. Zo coördineerden we het project rond afstemming en draagvlakverbreding rond het Ecoduct Kempengrens. Maar even vaak sluiten de educatieve acties aan bij andere terreinprojecten van het Regionaal Landschap. Zo was er een projectweek met scholengemeenschap KOGEKA waarbij leerlingen
6 JUN
10
NATUUREDUCATIE EN DRAAGVLAKVORMING
In totaal sloten niet minder dan 86 landbouwers een beheerovereenkomst af met VLM voor 537 landschapselementen. De vrijwillige knotters van ons knotteam snoeiden op een 15-tal plaatsen in het (landbouw-) landschap houtkanten en knotbomen in ruil voor het brandhout.
15 buiten-gewone plekjes verspreid over het werkingsgebied ondergingen een groene metamorfose. De winnaar van de publieksprijs – buurtplein Hildering uit Vorselaar – kreeg zelfs een heus buurtfeest cadeau!
1
7
NATUURBEHOUD & DRAAGVLAKVORMING
LANDSCHAPSZORG
2014
POELEN
NATUURBEHOUD
6
4
EUROPESE NATUURDOELEN
3
Scholen vergroend
1.099 meter dreven en rijen knotbomen