#12
15 ta’ Jannar 2022
Il-Viżjoni tal-MCA għat-Tisħiħ tal-Kummerċ Elettroniku p4 | Il-pensjonanti f iċ-ċentru tal-aġenda soċjali p9
Nota mill-Edituri
Omar Vella
Warren Farrugia
L-istennija għall-2022 Bdejna sena ġdida. Sena li jidher li se terġa’ tkun iddominata millpandemija tal-Covid-19. L-effetti gravi li din ġabet magħha kienu kbar, mhux biss fuq setturi diversi b’mod partikolari fissettur tal-ospitalità, imma wkoll fuq il-finanzi tal-pajjiż. Biss però, dan il-Gvern kien kapaċi li anke fl-eqqel ta’ pandemija, jagħti l-għajnuna kollha meħtieġa lill-familji u n-negozji u fl-istess waqt ħaseb biex ikollna rkupru ekonomiku li jkun wieħed b’saħħtu. Jekk nieħdu pereżempju l-pjan ta’ riġenerazzjoni ekonomika ta’ €900 miljun li tħabbar mill-Prim Ministru ftit xhur biss wara li faqqgħet il-pandemija f’pajjiżna ta stimolu qawwi lill-ekonomija tagħna. Dan il-pjan kien ibbażat fuq tliet punti prinċipali li huma - it-tnaqqis ta’ spejjeż għannegozji, spinta lid-domanda domestika u sostenn dirett lill-industrija favur ix-xogħol u l-ħaddiema. Il-Gvern ħaseb biex jagħti kull għajnuna li kienu jeħtieġu l-ħaddiema u n-negozji fosthom bil-Wage Supplement li kienet kruċjali biex ġew salvagwardjati l-impjiegi. Sal-aħħar tas-sena li għaddiet, il-Gvern kien investa xejn inqas minn €653 miljun f’wage supplement biex assista 17,000 negozju u iktar minn 105,000 impjegat. Din l-għajnuna li tant kienet kruċjali għan-negozji ma waqfitx hemm, hekk kif fl-aħħar jiem il-Prim Ministru ħabbar li din ġiet estiża sal-aħħar ta’ dan ix-xahar u se tibqa’ kif inhi anke għax-xahar ta’ Frar. IlGvern qiegħed ukoll jikkunsidra li jestendi din l-għajnuna għal Marzu u April wara djalogu malistakeholders involuti. “Issa huwa l-mument fejn verament nuru r-reżiljenza ta’ pajjiżna. Il-wage supplement se jibqa’ hemmhekk kemm hemm bżonn,” iddikjara l-Prim Ministru f’laqgħa li kellu marrappreżentanti tas-sidien tannegozji, il-Kamra tan-Negozji Żgħar u Medji. Sadanittant, fix-xhur li ġejjin se jkollna wkoll elezzjoni ġenerali li se twassal biex il-poplu li hu sovran jiddeċiedi dwar min irid imexxih għall-ħames snin li ġejjin.
2
EKONOMIJA | 15 ta’ Jannar 2022
SENA TA’ SFIDA GĦALL-ESKILLS MALTA FOUNDATION
Bernadette Zerafa Manager - eSkills Malta Foundation
I
s-Sena 2021 kienet għadha taħt l-effett tal-Covid-19 u kienet ukoll is-sena fejn il-prijoritajiet inbidlu għal kulħadd, għallimsieħba tagħna, l-organizzazzjonijiet u s-sidien u l-impjegati rispettivi tagħhom. Minkejja dan kollu, il-Fondazzjoni mxiet b’mod diliġenti u kkunsidrat is-sitwazzjoni.
F’daqqa waħda kulħadd induna li
hija
u
snin ta’ qabel skejjel tal-Gvern kif ukoll
iffoka fuq il-fehim tal-effetti u l-valur
d-diġitalizzazzjoni hija element kruċjali
n-nisa
għal
dawk tal-Knisja kienu strumentali għal
tad-diġitalizzazzjoni
għall-industrija u l-forza tax-xogħol
opportunitajiet indaqs u jkunu jistgħu
dan is-suċċess flimkien mal-MCAST,
diġitali fuq is-soċjetà. Il-webinar kellu
tagħha, l-edukazzjoni ta’ kull livell, u
jieħdu
kumpaniji Privati li jipprovdu t-taħriġ,
diskussjoni minn Dr Alex Aguis Saliba,
għal kull persuna fis-soċjetà. Il-mudell
diġitali.
tan-nisa
kumpaniji tal-IT u Kunsilli Lokali. Din is-
Membru
tan-negozju
fid-dinja diġitali hija baxxa ħafna.
sena kien hemm ukoll żieda minn dawk
Dr Alex Grech, Direttur Eżekuttiv fil-
konsiderevolment biex ilaħħaq, dan
L-eSkills
ilha
li jgħallmu l-coding u li s-sessjonijiet
Fondazzjoni 3CL, is-Sur Grazio Grixti,
wassal għal bidla drastika fir-rekwiżiti
tindirizza
xi
tagħhom tal-coding wrew li kienu
Direttur dwar il-Litteriżmu Diġitali fil-
tal-industrija, anke fis-settur diġitali.
snin.
tassew ta’ suċċess.
Ministeru għall-Edukazzjoni u s-Sinjura
B’dan il-ħsieb, il-Fondazzjoni kompliet
il-Fondazzjoni
twettaq il-mandati tagħha.
korsijiet bħala taħriġ u avvenimenti
Il-Fondazzjoni
mmirati
b’kollaborazzjoni
kellu
bżonn
jitranġa
l-parteċipazzjoni biex
ikollhom
vantaġġ
mill-opportunitajiet
Malta din
Foundation il-kwistjoni organizzat
speċifikament
fl-2021 diversi
l-pjattaformi
Analiżi tadbejn is-Sess Diġitali f’M
Parlamentari
Ewropew,
Dana Farrugia, CEO ta’ TechMT. Dr eSkills
l-panel. Dan kien jinkludi t-tagħlim u
is-sessjonijiet kollha saru online u
ħdan
għall-Edukazzjoni
l-inklużjoni tal-ħiliet diġitali fil-kurrikuli
mingħajr ħlas.
(MFED), l-Università ta’ Malta, l-MCAST
nazzjonali f’età bikrija, kif ukoll il-ħiliet
u
diġitali
diġitali,
stampa
Shireburn
Software,
organizzat
tas-soċjetà
meħtieġa
biex
preċiża tal-istat attwali tal-ħiliet diġitali
L-eSkills
Foundation
webinar dwar “Carriers in ICT for
jintużaw il-pjattaformi diġitali b’mod
fis-Settur tal-ICT. Dan il-proġett analizza
kontinwament tistinka biex iżżid il-
Guidance Teachers” fid-19 ta’ April
responsabbli.
l-ħiliet u l-kompetenzi meħtieġa mill-
vijabbiltà u l-viżibbiltà tagħha permezz
2021. Il-Fondazzjoni temmen bis-sħiħ li
Industrija tal-ICT (inklużi dipartimenti
ta’ kampanja intensiva ta’ għarfien li
l-għalliema li jagħtu Gwida tal-Karriera
Il-miġja
jew Units tal-ICT tal-industrija settorjali
ssir is-sena kollha. Dan isir permezz tal-
huma kruċjali għall-iżvilupp tat-tfal
u l-uffiċċji tas-CIO fi ħdan is-settur
parteċipazzjoni regolari tal-Fondazzjoni
u li għalliema bħal dawn jeħtieġ li
ħtieġa kruċjali għas-soċjetà, l-industrija MINN
pubbliku) u l-provvista fl-edukazzjoni u
fi ħdan il-midja lokali fi programmi. Xi
jkunu aġġornati mal-aħħar żviluppi
l-UE pproponiet triq għad-Deċennju
t-taħriġ.
wħud minn dawn jinkludu Gadgets u
fil-karriera diġitali biex jiggwidaw u
Diġitali li jmiss, b’miri li għandhom
Popolin li huma programmi fuq it-TV
jmexxu
lokali.
tat-tfal. Konsegwentement, Il-webinar
F’Inizjattiva
oħra
l-eSkills
Malta
Malta
il-Ministeru
sħubija
Martin Debattista, Riċerkatur dwar ilMedia Diġitali u l-Edukazzjoni, mexxa
tal-ħiliet
u
Malta, man-
and Supply Monitor. Id-Demand and
għan-nisa.
u
National School Support Services fi
kienet it-tnedija tal-ICT Skills Demand jipprovdi
għal
Konsegwentement,
Bħall-Bootcamps
Monitor
aċċess
Il-parteċipazzjoni
Waħda mit-tragwardi ewlenin fl-2021
Supply
tal-bniet
| Il-Ħadd 30 ta’ Awwissu, 2020
Il-Fondazzjoni
kontinwament
Foundation sponsorjat u implimentat
toħloq għarfien dwar l-importanza
inkluda
il-Digital
Skills
Bootcamp
kelliema
li
edukattivi
soċjetà. L-iskop ta’ dawn is-sessjonijiet
ta’ għarfien issir ukoll permezz tal-
għall-istudenti tal-lum. L-għalliema li
tal-Bootcamp
jagħtu
pubblikazzjoni ta’ artikli u reklami
jagħtu gwida tal-karriera attendew bi
l-opportunità lil diversi gruppi mmirati
edukattivi fuq diversi mezzi stampati
ħġarhom għal dan il-webinar.
biex iżidu l-ħiliet diġitali bażiċi jew
kif ukoll diversi kampanji ta’ għarfien
avvanzati tagħhom. Bosta sessjonijiet
fuq il-mezzi soċjali tal-Fondazzjoni.
tal-ħajja.
Il-kampanja
saru online, kienu suċċess kbir u kellhom attendenza kbira. Waħda ewlieni
mit-tħassib fir-rigward
nazzjonali
tal-ħiliet
diġitali
F’April
id-diversi
ewlenin
f’kull
aspett
spjegaw
l-aspirazzjonijiet
tal-ħiliet diġitali u d-diġitalizzazzjoni
li
kienu
diversi
u
mmirati għal gruppi differenti tashuwa
li
t-talenti
disponibbli
2021,
mogħdijiet hawn
Malta
b’kollaborazzjoni
u
sħubija ma’ BluSpecs u d-S Digital Is-Sena 2021 kienet ukoll sena eċċellenti
Skills and Jobs Coalition Secretariat, il-
għall-parteċipazzjoni
tal-Fondazzjoni
Fondazzjoni organizzat webinar “Digital
fl-EU CodeWeek, b’aktar minn 500
skills for a conscious and active use of
avveniment ta’ coding li saru. Bħas-
digital technologies”. Dan l-avveniment
tad-diġitalizzazzjoni
ħolqot
eSkills Malta Foundation u s-settur tal-ICT. Konsegwentement,
L
-importanza fitteknoloġiji taljintlaħqu sal-2030. Waħda mill-miri informazzjoni u tal-UE hija li jkun hemm 20 miljun tal-komunikazzjoni (ICT) li professjonist tal-IT jaħdmu sal-2030, qegħda dejjem tiżdied tagħti ħajja ġdida lill-inizjattivi attwali fis-setturi ekonomiċi għall-professjonalizzazzjoni tal-forza Li jkolloku jistieden tax-xogħol kollha. tal-IT Ewropea lill-partijiet ħaddiema interessati kollha biex iżidu kkwalifikati l-isforzi u fl-ICT l-kooperazzjoni tagħhom. hija essenzjali Biex jindirizzaw sfidi attwali u ġodda, biex issostni t-tkabbir IT Professionalism Europe, ekonomiku fis-snin lieSkills Malta Foundation u l-Irish Digital Skills ġejjin. L-impjiegi fl-ICT and Jobs Coalition organizzaw l-‘IT huma kkaratterizzati Professionalism Conference 2021’, li minn differenza bejn saret fuq tliet sessjonijiet online f’April is-sessi ddominata 2021. mill-irġiel u x-xejriet mill-Ewropa u lil hinn minnha juru li din id-differenza qed tikber. Dawk li jfasslu l-politika u l-industrija iqisu d-differenza bejn is-sessi bħala daqqa
F joni Diġit •
•
•
•
15 ta’ Jannar 2022 | EKONOMIJA
Inizjattiva oħra fejn il-Fondazzjoni hija
tappoġġja bis-sħiħ lill-istudenti li qed
tal-eBiznify LITE. L-Onor Ministru Silvio
diversi webinars, fost avvenimenti oħra.
involuta tinkludi “Code.sprint”. Din hija
isegwu l-Computing u l-IT fil-livelli
Schembri,
tal-Ekonomija
L-isforzi tal-Fondazzjoni matul l-2021
kompetizzjoni
sekondarji, post-sekondarji u terzjarji u
u l-Industrija, nieda l-attività. Dawn
tassew taw il-frott! Il-Fondazzjoni xorta
f’livelli ta’ dawk li mhumiex gradwati.
il-korsijiet kollha jgħinu biex tinkiseb
rnexxielha tbiddel l-2021 f’sena ta’
sistema edukattiva tajba u taħriġ tal-
suċċess. Il-futur jawgura tajjeb għall-
Simili għas-snin ta’ qabel, l-eSkills Malta
ewwel klassi li se jiżviluppaw xi riżorsi
eSkills Malta Foundation u għal Malta
L-avveniment jikkonsisti f’kompetizzjoni
Foundation appoġġat u sponsorjat
kapaċi u b’talent fil-gżira.
inġenerali. Fl-2022 il-Fondazzjoni se
mfittxija ħafna fejn studenti dilettanti
bosta korsijiet matul is-sena. Dawn
tal-coding mill-Edukazzjoni Sekondarja,
kienu jinkludu l-kors tal-Elements of
Simili għas-snin preċedenti, l-eSkills
biex tiżviluppa l-Pjattaforma tal-Ħiliet
Post-Sekondarja
AI, il-korsijiet tal-Amazon Web Services
Malta
u
Diġitali u l-Impjiegi. Dan huwa tragward
biex
u l-Korsijiet Free Linkedin Microsoft
appoġġjat diversi inizjattivi sostenibbli
importanti ħafna għall-Fondazzjoni.
jakkwistaw post fil-finali. Il-Fondazzjoni
Courses. Barra minn hekk, f’Lulju 2021,
matul is-sena. Dawn kienu jinkludu
Il-Fondazzjoni hija pożittiva li l-isforzi
kienet waħda mill-isponsors ewlenin ta’
il-Fondazzjoni u l-Awtorità Maltija tal-
s-sessjonijiet
tagħha se jkomplu jagħtu aktar frott.
din il-kompetizzjoni. L-inizjattiva timxi
Komunikazzjoni (MCA) organizzaw it-
parteċipazzjoni
fl-MCAST
id f’id mal-mandat tal-Fondazzjoni
Tnedija u ċ-Ċerimonja ta’ Gradwazzjoni
Days,
mal-Kunsilli
organizzata
nazzjonali
tal-coding
mill-Ministeru
għall-
Edukazzjoni.
l-ħiliet
u
tagħhom
Terzjarja
jpoġġu
fil-prattika
li
il-Ministru
tkun qed tibda proġett importanti Foundation
laqgħat
implimentat
tat-Toastmasters, Fresher’s Lokali,
L-2021 tabilħaqq kienet sena tajba!
3
4
EKONOMIJA | 15 ta’ Jannar 2022
Il-Viżjoni tal-MCA
għat-Tisħiħ tal- Kummerċ Elettroniku
I
l-bidla diġitali li wieħed kien qed jistenna li ssir fuq medda t’għaxar snin, saret biss fi ftit xhur. Għal xi wħud, din kienet opportunità kummerċjali tad-deheb, filwaqt li għal oħrajn ħolqot problemi fl-operat u telf ta’bejgħ.
Waħda mill-akbar tranżizzjonijiet li ġabet
Ewropew u l-fenomenu tal-globalizzazzjoni.
l-għan tal-pjan il-ġdid ser iħares lil hinn miz-
magħha hija fil-mod kif isir il-kummerċ.
Ix-xogħol regolatorju ta’ l-Awtorità f’dan
żieda fin- -numru ta’ negozji li jbiegħu onlajn.
Ir-restrizzjonijiet li daħlu fis-seħħ wasslu
il-qasam huwa wieħed attiv. Dan għax il-
Il-pjan ser iħares biex jassisti tlett tipi ta’
biex żdiedet id-dipendenza fuq il-mezzi
politika teħtieġ aġġornamenti kontinwi li
negozji li kollha huma importanti u jeħtieġu
elettroniċi
post
jirriflettu żviluppi teknoloġiċi u tibdil fil-prattiċi
forom differenti ta` attenzjoni u assistenza.
l-uffiċċju, il-ħanut, il-post tad-divertiment, u
ta’ kummerċ. Bħalissa l-Awtorità qegħda
Dawn huma:
l-iskola.
taħdem flimkien mal-Gvern u l-Istituzzjonijiet
1.
hekk
kif
l-Internet
ħa
Negozju tradizzjonali stabbilit li seta`
tal-UE fuq l- Att dwar is-Swieq Diġitali (DSA) li
waqa’ lura fl-addozzjoni tat-teknoloġija
Il-konsumatur biddel l-imġieba tradizzjonali
għandu jwassal għal swieq diġitali aktar ġusti
iżda qed jaqdi bżonnijiet importanti ta’
tiegħu hekk kif beda jixtri prodotti u
u miftuħa. Dan qed isir fl-isfond ta’ pjattaformi
servizzi li qatt qabel ma kien xtara minn fuq
dominanti li qed ikollhom impatt sostanzjali
l-internet. Dan wassal biex bosta negozji
fuq in-negozji u l-konsumaturi.
natura ekonomika jew soċjali; 2.
teknoloġija u opportunitajiet ġodda
kellhom malajr jaddattaw l-operat tagħhom biex jsostnu l-bejgħ f’ din ir-realtà ġdida.
fis-suq u joffri prodotti jew servizzi Ix-xogħol
tal-Awtorità
f’dan
il-qasam
mhux limitat għal dak regolatorju biss. X’inhu l-kummerċ elettroniku?
Negozju ġdid li jieħu vantaġġ mit-
innovattivi, u 3.
Negozju matur li diġa għandu preżenza
Tul iż-żmien, l-Awtorità wettqet numru
tajba onlajn iżda li jeħtieġ ikompli
l-bejgħ
ta’ inizjattivi li kienu intiżi biex jgħarrfu u
jinvesti fil-prodott u l-operat sabiex
u xiri ta’ prodotti u servizzi permezz tal-
jħarrġu sidien u ħaddiema tan-negozji dwar
jikber u jibqa’ kompetittiv.
internet u mezzi oħra elettroniċi. Filwaqt li
l-użu tat-teknoloġija fil-kummerċ. Dan sar
it-transazzjoni sseħħ onlajn, il-pagament
biex jiżdied kemm l-użu kif ukoll
u kunsinna tal-prodotti u servizzi jista’ jsir
il-kwalità u l-varjetà tal-kummerċ
kemm onlajn fuq l-internet jew b’mod fiżiku.
elettroniku f’Malta.
Ħafna jaħsbu li l-kummerċ elettroniku
Pereżempju,
huwa biss il-bejħ ta’ prodotti li jiġu mwassla
taħriġ eBiznify huwa inizjattiva
permezz tal-posta jew kurrier. Madankollu
bejn l-Awtorità u l-eSkills Malta
mhux dejjem napprezzaw li l-kummerċ
Foundation u hu ntiż għal dawk
elettroniku jista’ jieħu ħafna forom. Eżempji
li jaħdmu fl-amministrazzjoni ta’
jinkludu,
negozju. Il-programm jibni l-ħiliet
B’kummerċ
elettroniku
nifhmu
l-abbonament
għal
servizzi
il-programm
u
ta’
bħal streaming u software, ordni ta’ ikel u
intraprenditorjali
takeaways, xiri ta’ biljetti għal avvenimenti
sabiex
wieħed
teknoloġiċi
jew titjiriet, bookings għal-hotels, u sistemi
istadju
tal-kummerċ
diġitali għal-bejħ wholesale.
b’ suċċess. Aktar informazzjoni fuq dan it-
Għaldaqstant, ix-xogħol tal-Awtorità għas-
taħriġ jista’ jinstab fuq www.ebiznify.com.
snin li ġejjin ser ikun mifrux fuq tliet pilastri
jista’
jopera
fl-
elettroniku
Il-kummerċ elettroniku jista’ jkun B2B (bejgħ
li huma:
bejn żewġ negozji) jew B2C (bejgħ bejn
Permezz ta’ programm ta’ monitoraġġ
negozju u konsumatur), u jista’ jsir permezz
u
ta’ websajt iddedikata, marketplace, social
negozji sabiex itejbu l-websajts tagħhom
media, u emejl - fost ħafna mezzi oħrajn.
u jkunu konformi mal-obbligi legali kif ikoll
assistenza,
L-Awtorità
ukoll
1.
tassisti
L-iżvilupp ta’ politika li taqdi ħtiġijiet ta’ kuljum flimkien mat-twettiq tal-obbligi regolatorji,
2.
jaddottaw l-aqwa prattiċi ta’ kummerċ.
It-tisħiħ fl-għarfien u l-kapaċitajiet tannegozji Maltin biex isir l-aqwa użu mil-
L-irwol tal- Awtorità ta` Malta Dwar il-
kummerċ elettroniku, u
Kommunikazzjoni f’dan is-settur
Viżjoni għall-ġejjieni
It-tkabbir
fid-domanda
il-
L-Awtorità qeghda tfassal il-viżjoni u l-pjan
kummerċ
elettroniku
Kommunikazzjoni (MCA) hija responsabbli
ta’ ħidma dwar il-kummerċ elettroniku
mistenni benefiċċju ekonomiku jew
għall-implimentazzjoni nazzjonali marbuta
għas-snin li ġejjin. Dan qed isir fi ħdan
soċjali.
mad-direttiva dwar il-kummerċ elettroniku
strateġija nazzjonali ġdida tal-ICT u xogħol
2000/31/KE tal-Parlament Ewropew u tal-
ieħor relatat.
L-
Awtorità
ta`
Malta
Dwar
3.
fis-seħħ fix-xhur li ġejjin. L-Awtorità temmen li l-kummerċ elettroniku ikun
ta’
suċċess
kemm
il-darba
jkun
Sa mis-sena 2002, l-Awtorità ħadmet biex il-
hemm element tainnovazzjoni li jwassal
pajjiż ikollu qafas legali u regolatorju addattat
ghal-intrapriża
għal ħtiġijiet tan-negozji u l-konsumaturi
u
Maltin. Dan seħħ f’ kuntest tas-Suq Wieħed
jibbenefika minn valur miżjud. Għaldaqstant
kompetittiva,
għal huwa
Huwa mistenni li dan il-pjan ta’ ħidma jidħol
Kunsill, kif ukoll minn numru ta’ direttivi relatati oħrajn.
lokali fejn
aktar u
effiċjenti,
b’hekk
reżiljenti
l-konsumatur
15 ta’ Jannar 2022 | EKONOMIJA
8 | Is-Sibt 8 ta’ Jannar 2022
FL-2021 IRRIĊIKLAJNA 45 MILJUN Flixkun tal-Ħġieġ
MILJUN Bott tax-Xorb
69 MILJUN Flixkun tal-Plastik
2 MILJUN
Kontenitur tad-Deterġent
214 MILJUN
17 MILJUN Kaxxa tal-Kartun
GRAZZI! wsm.com.mt
Karta A4
27.5 MILJUN Landa tal-Ikel
5
6
EKONOMIJA | 15 ta’ Jannar 2022
€125,000 għal proġetti ta’ riċerka applikata
fl-Intelliġenza Artifiċjali
L
-Intelliġenza Artifiċjali sabet postha f’ħajjitna b’tali mod li xi kultant qas nindunaw li l-kumdita’ li ngawdu minna hija filfatt frott din it-teknoloġija innovattiva. Kif jixhed l-isem, fil-qofol tagħha hemm l-intelliġenza, u għalkemm din mhix bħal dik tal-umani, u għalhekk artifiċjali, kapaċi tintuża b’diversi modi. Fost oħrajn, tintuża fir-rakkomandazzjonijet tal-mużika u films, filtering tal-emails, tiftix online u anke meta nordnaw l-ikel jew taxi. Filwaqt li dawn huma diġa skoperti, oħrajn għadhom iridu jkunu riċerkati.
Bil-għan li f’Malta jkun hawn
u n-natura tagħhom se joffru
inċentivata l-innovazzjoni f’dan
impetu ikbar għal riċerka ġdida
avvanz fir-rigward ta’ proġetti
l-aspett.
fuq kif l-Intelliġenza Artifiċjali
li huma msemmija fl-Istrateġija
jingħata lok għal kollaborazzjoni
tista tkun applikata, il-Ministeru
Nazzjonali
tal-Intelliġenza
u tisħiġ tal-idea tiegħu ma’
għall-Ekonomija u l-Industrija
Artifiċjali.
dawn
kollaburaturi oħra.
flimkien
Maltija
ukoll is-sitt proġetti pilota, li
Diġitali
jindirizzaw
mal-Awtorità
għall-Innovazzjoni
Fost
aspetti
hemm
differenti
ta’ ħajja taċ-ċittadin, fosthom
Maltija
Waqt it-tnedija tiegħu f’Jannar,
l-edukazzjoni,
Diġitali
il-Ministru
s-servizz lill-konsumatur.
Schembri
is-saħħa
u
li
nnota kif it-twettiq ta’ idea
filwaqt
Iċ-Chairman
stabbilixxew fond ta’ €125,000. Silvio
Dan
li
qed
tal-Awtorità għall-Innovazzjoni
Dr
Joshua
l-Awtorità
hija
Ellul
qal
impenjata
sabiex iżżomm lil Malta fuq
innovattiva abbażi ta’ din it-
Sabiex applikant ikun eleġibbli
quddiem nett f’dak li għandu
teknoloġija ġġib magħha ċertu
għall-fond
irid
x’jaqsam mar-regolamenti tal-
piżijiet finanzjarji, bħal pagi tan-
ikun
edukattiva
Intelliġenza Artifiċjali, u b’hekk
nies u x-xiri jew kiri t’ apparat
li tiffoka fuq ir-riċerka, bħal
tipproteġi l-integrità tas-suq u
meħtieġ, u għaldaqstant il-fond
universitajiet
l-protezzjoni
huwa opportunità sabiex ikunu
tar-riċerka li b’mod indipendenti
skont
koperti l-ispejjeż.
jagħmlu riċerka fundamentali,
Ewropea, filwaqt li tassigura li
industrijali Il-massimu
li
proġett
jibbenefika
minnu
€125,000,
u
jew
istituzzjonijiet
tal-konsumatur
id-direzzjoni
tal-Unjoni
esperimentali,
l-Intelliġenza Artifiċjali ma tkunx
jista
jew inkella li jwasslu r-riżultati
maħnuqa bir-regolamenti. Żied
ta’
tar-riċerka permezz tat-tagħlim
jgħid li dan il-fond ta’ €125,000
€25,000, u dan ifisser li minn
jew publikazzjoni. Barra minn
se jkabbar ir-riżultati ta’ riċerka
tal-inqas ħames proġetti huma
hekk, l-applikant jista’ jingħaqad
fuq din it-teknoloġija.
previsti li jgawdu mill-fond. Dan
ma’ entita’ privata u b’hekk ikun
jista jiżdied jekk ikun hemm
hemm
bejn
Biex wieħed japplika għandu
proposti li jiġu aċċettati u li
l-akkademja u l-industrija, u
jidħol fuq is-sit www.mdia.gov.
jkollhom bżonn figura inqas
għaldaqstant qed tkun offruta
mt/ai-research
minn dan l-ammont, u b’hekk
l-opportunità
l-informazzjoni kollha meħtieġa.
il-kumplament
ikunu
tissaħħaħ l-idea billi jikkollabora.
jintużaw
proġetti
Barra
għal
s-sostenn
l-inizjattiva
timxi
mal-Istrateġija Intelliġenza
huwa
ta’
istituzzjoni
jistgħu din passu
Nazzjonali Artifiċjali,
b’saħħitha
li
oħra.
offrut, pari
kollaborazzjoni
talhekk
Il-Ministru
għall-Ekonomija
tal-applikazzjoni
info@mdia.gov.mt, u d-data talgħeluq
spjega kif b’din l-iskema qed
tal-proposti hija l-31 ta’ Marzu
jitkabbru
2022.
l-fondi
Malta
disponibbli
sabiex
pijunier fil-qasam diġitali. Id-
Strateġija.
isib
u l-Industrija Silvio Schembri
azzjonijiet
fl-istess
hemm
għandha tintbagħat fuq l-email
kif tolqot diversi għanijiet u stabbilieti
Il-formola
u
tkompli
tkun
dipendenza hija fenomenu li qed ikun esperjenzat madwar
Dwar dan, il-Ministru Schembri
id-dinja kollha, u b’hekk il-Gvern
rrimarka li se tingħata priorità
qed
lil dawk il-proposti li fil-ħsieb
meħtieġa sabiex tkompli tkun
jagħti
l-għodda
kollha
għas-sottomissjonijiet Ritratti: MEI
15 ta’ Jannar 2022 | EKONOMIJA
7
Inħarsu ‘l quddiem
L
-impenn tal-Ministeru għallEnerġija, l-Intrapriża u l-Iżvilupp Sostenibbli huwa li, permezz talħidma tiegħu joffri preżent u futur għal Malta u Għawdex li huwa wieħed sostenibbli. Bla dubju, din il-ħidma titlob l-impenn aktar wiesgħa tal-Gvern u għalhekk dan il-Ministeru huwa impenjat li jkun ilkatalista ta’ din it-transizzjoni.
mill-Ministru
Miriam
Dalli,
ta’ aktar minn €2,000,000.
biex in-negozji jkunu jistgħu jibqgħu
tħabbar illi l-għajnuna tal-Wage
jimxu ‘l quddiem, b’mod indipendenti.
Supplement waħedha kienet ta’
Il-politika
għajnuna għal 17,000 negozju
wkoll immirata biex nkomplu nattiraw
L-għajnuna bla preċedent li dan il-Gvern,
biex laħqu mal-105,000 ħaddiem.
l-investiment
pajjiżna
b’mod kollettiv, qed jagħti wasslet biex
Dan sar b’investiment ta’ €653
filwaqt li nassistu lill-kumpaniji Maltin
illum għandna l-anqas ammont ta’
miljun f’Wage Supplement biss.
u Għawdxin jinvestu fil-futur tagħhom.
nies qedgħa fl-istorja ta’ pajjiżna. Matul
Għal dan il-għan, ġew mneda skemi u
l-2021 pajjiżna rreġistra 450 persuna
Għaddew aktar minn 22 xahar
inċentivi biex in-negozji jinvestu f’mudelli
anqas li kienu qed ifittxu x-xogħol, meta
minn meta feġġet il-pandemija
ta’ negozju aktar sostenibbli u diġitali. Ir-
mqabbel mas-sena 2019.
Il-ħidma ta’ dan il-Ministeru matul l-2021
f’Malta u l-politika ta’ sostenn ekonomiku
realtà hi li x-xenarju kummerċjali nbidel
kienet strumentali biex titwettaq politika
kienet importanti u se tibqa’ waħda
minn dak li ta’ qabel il-pandemija u din
Għalhekk, għal futur sostenibbli jeħtieġ
li
fl-oqsma
ewelenija. Fil-fatt, din l-għajnuna laħqet
il-bidla se tkompli taċċelera fix-xhur
li
l-iżvilupp
lil kważi 60% tal-ħaddiema fis-settur
u s-snin li ġejjin. Għalhekk, il-politika
ħaddiem, fl-anzjan: ir-riżorsa umana.
sostenibbli. Oqsma li huma kruċjali għall-
privat. Ta’ min jinnota wkoll li l-għajnuna
tas-sostenibilità hija intiża biex tagħti
Jeħtieġ li nkomplu ninvestu fl-ispazji
iżvilupp soċjali, ekonomiku u ambjentali
lin-negozji ma kinitx biss marbuta mal-
l-appoġġ lill-kumpaniji biex isiru aktar
miftuħa, biex ir-riżorsa umana jkollha
ta’ pajjiżna. Huwa propju fl-dan l-isfond
Wage
ż-żidiet
diġitali u jadattaw l-operat tagħhom
l-ambjent li jixraqilha. Dan ifisser wkoll
illi
internazzjonali fil-prezz tal-enerġija, dan
għar-realtajiet tal-lum. Dan ifisser kemm
ambjent
taġevola
tal-enerġija,
s-sostenibilità l-intrapriża
f’kollaborazzjoni
differenti,
inħarġu
u
mal-entitajiet
diversi
Minkejja
kienet
barrani
lejn
waħda
nkomplu
li
ninvestu
huwa
fl-istudent,
fiżikament
fil-
nadif,
u
il-piż fiż-żidiet tal-kontijiet tad-dawl u
mill-aspett kompetittiv kif ukoll mill-
b’anqas skart. Bħall-iskemi ambizzjużi
inizjattivi li għandhom l-għan li jħaddnu
l-ilma ma għaddhix fuq in-negozji varji u
aspett ambjentali u l-impatt tal-operat
li
s-sostenibilità
fuq il-familji.
fuq l-ambjent tal-madwar u s-soċjetà li
ninvestu fl-enerġija nadifa li minnha
jopera fiha.
jgawdu l-familji, in-negozji u l-għaqdiet
fir-riżultat
skemi
Supplement.
mħaddna
tagħhom.
ħarġu
l-2021,
Barra minn hekk, ġew investiti mal €20 miljun f’madwar 11,000 negozju li
Dan il-ħsieb imur id f’id mal-politika
l-kultura ta’ sostenibilita, sa minn eta’
li ċertament biddlet il-mod ta’ kif in-nies
bbenefikaw minn għajnuna finanzjarja
li
jgħixu l-ħajja tagħhom u kellha effett fuq
għal
u
kif in-negozji u l-industriji joperaw.
waħedha tfisser investiment ta’ aktar
L-estensjoni
tal-Wage
minn €9 miljun. Tħaddmu wkoll inċentivi
kemm
jintlaħqu
Kien għalhekk illi tul is-sena li għaddiet,
biex il-Gvern ikun jista’ jgħin lill-kumpaniji
u kif ukoll il-perjodu, hija fil-preżent
kien hemm ħidma sfiqa b’mod partikolari
fil-likwidità
għodda importanti biex il-pajjiż jibqa’
Tul is-sena 2022, impenjati li nkomplu
fuq in-negozji u s-setturi ekonomiċi
dawk li l-aktar kienu milquta fl-agħar
kompetittiv.
naħdmu biex noffru liċ-ċittadini ta’ Malta
varji biex ikunu mgħejjuna fi żmien il-
xhur tal-pandemija. Dan sar b’one-off
pandemija. F’konferenza tal-aħbarijiet
cash grants u conversions b’investiment
tagħhom,
Miżura
li
partikolarmet
tħaddnet Għawdxin biex
biex
in-negozji
ikunu
nkomplu
nkomplu
differenti, dik tal-pandemija tal-COVID-19
tal-kwarantina.
Irridu
irridu
Din il-ħidma saret ukoll fi żmien ta’ realtà
leave
volontarji.
tul
nrawwmu
Maltin
żgħira – bħalma sar bl-inizjattiva tal-Baby
salvagwardjati.
Box u l-kotba dwar l-Iżvilupp Sostenibbli
Supplement,
li tqassmu fl-iskejjel madwar Malta u
aktar
negozji
Għawdex.
u Għawdex ħidma li twassal għal kwalita Fl-istess waqt, qed tingħata għajnuna
ta’ ħajja aħjar u opportunitajiet ġodda.
8
EKONOMIJA | 15 ta’ Jannar 2022
IRRIDU NKOMPLU NKABBRU L-GĦARFIEN DWAR IL-POTENZJAL FL-INDUSTRIJA TAL-FILMS
J
ohann Grech ilu jokkupa l-kariga ta’ Kummissarju Malti għall-Films sa minn Diċembru 2017. In-namra għax-xandir u partikolarment il-films ilha miegħu sa minn meta kien żagħżugħ. Qabel din il-kariga, hu serva bħala l-kap tal-marketing tal-Gvern għal ħames snin sħaħ. Sa
fit-
“Qed naħdmu sabiex ninvestu
Il-Kummissarju
tmexxija tal-Kummissjoni tal-
minn
meta
madwar €35 miljun sabiex barra
f’Malta saħaq li din hija l-ewwel
Films,
l-faċilitajiet
darba
li
il-Gvern,
ħadem
aktar
nħatar
qatigħ
produtturi
sabiex
eżistenti
jkollna
għall-Films
diversi
entitajiet
ma kienx biss wieħed staġjonali. Ħdimna biex nissalvagwardjaw
fi
“Malta kapaċi tkun destinazzjoni
l-impjiegi ta’ kull min ġie milqut
il-
versatili
ħażin bil-COVID f’din l-industrija,
barranin
l-ewwel soundstages f’Malta li
ħdan
jagħżlu lil Malta bħala d-des
huma importanti ħafna għall-
Public Broadcasting Services,
għandna fil-gżejjer Maltin huma
aċċertajna
tinazzjoni tagħhom tant li l-qligħ
industrija
f’pajjiżna.
qed
uniċi u diffiċli ssib bħalhom.
fuq
iġġenerat hu sal-lum sostanzjali,
Barra minn hekk se naċċertaw
biex
Biss biss f’ċerti films partikolari
produzzjonijiet
dak ta’ €150 miljun.
li l-industrija tal-films se tibda
l-kreattività ta’ din l-industrija.
li
biex
tal-films
fosthom
Grech ikkonferma dan kollu.
Cristian Muscat
jingħaqdu jippremjaw
flimkien it-talent
u
toħloq il-karrieri. Qed naħdmu Fis-sena
2018,
Grech
nieda
l-masterplan għal Malta Film
qatigħ sabiex dan kollu jsir
Iżda
realtà.”
produtturi
Studios – investiment ta’ €35
x’kien
ir-rispons
lokali
għal
hawnhekk
li
minn
li
naħdmu
pipeline jiffilmjaw
ukoll
qawwi
ta’
kienu
lesti
li
malli
l-pajjiż
produtturi barranin, Malta libset
reġa’ nfetaħ f’Lulju tal-2020 – u
xenarju differenti għal kollox
rnexxielna. Minn Lulju tal-2020
dawn
filwaqt li setgħet tirrifletti sitt
s’issa Malta ma waqfitx tattira
pajjiżi differenti. Din għamilha
produzzjonijiet ta’ kull daqs u
Stephen Spielberg fuq il-film
għamla.
miljun. Għalkemm l-istorja tal-
Grech
films f’Malta tmur lura għal
tal-films f’pajjiżna hi storja ta’
“Nista’
madwar mitt sena, kien biss
suċċess u din l-ambizzjoni trid
r-rispons li rċevejna, stajna naraw
fis-sena 2000 li ġiet imwaqqfa
tkompli tiġġedded anke għan-
ukoll entużjażmu minn dawn il-
Grech qal li fil-Malta Film Awards
World:
din il-kummissjoni bl-għan li
nies li ġejjin warajna.
produtturi li sa fl-aħħar se jaraw
ser ikunu involuti ukoll anke
l-ewwel film tal-kobor tiegħu li
xogħolhom
l-Kunsilli Lokali u l-Ministeru
se juri lil pajjiżna bħala Malta fl-
fejn
tal-Kultura, Arti u Gvern Lokali
istorja. Ilkoll eċitati biex naraw lil
s-sottomissjonijiet
biex tiġi premjata l-“Best Film
pajjiżna esebit f’dan il-film fiċċinema f’Ġunju tal-2022. Illum
tagħti
sostenn
li
nġibdu
Il-postijiet
mill-
l-awards li se jsiru? qalilna
ħafna.
l-industrija
lill-komunità
ngħidlek
ta’ produtturi lokali filwaqt li
Għal dan il-għan, Grech flimkien
Ridna
jissaħħaħ dan is-settur ferm
mal-membri l-oħra li jiffurmaw
inkludejna
importanti f’pajjiżna.
il-Malta
jiġi
nkunu
apparti
rikonoxxut.
inklussivi
rinomat “Munich”.” Bdejna bil-blockbuster “Jurassic Dominion”
li
huwa
Commission,
ta’ produtturi li jaħdmu fuq it-
Location”.
ħasbu biex iħejju avveniment
televixin u oħrajn li jipproduċu
Hu
Grech hu meqjus bħala bniedem
ta’ livell għoli f’pajjiżna u li jkun
films b’mod ġenerali.”
tal-Ministru
b’viżjoni kbira lejn il-futur ta’ dan
wieħed memorabbli. Fil-fatt hu
is-settur tant li implimenta ukoll
kkonfermat li fid-29 ta’ Jannar
Ċertament li avveniment bħal
li dejjem sab għajnuna kbira
f’dan il-qasam.
strateġija sabiex l-industrija tal-
tas-sena d-dieħla se jsiru l-Malta
dan jitlob ippjanar bir-reqqa.
mingħandu tant li qed jaħdmu
Grech semma’ wkoll li ma’ kull
films tqum fuq saqajha u dawn
Film Awards, avveniment li hu
Grech qalilna li hu flimkien mat-
flimkien biex isaħħu l-industrija
min jiltaqa’ hemm dik il-ħeġġa u
l-isforzi kollha taw il-frott għax
ferm mistenni għal dawk kollha
tim tiegħu ilhom jaħdmu għal
tal-films f’pajjiżna.
entużjażmu sabiex ikun hemm
Malta ġiet imfittxija aktar minn
li jaħdmu fil-films u t-televiżjoni
dawn l-aħħar tmien xhur sabiex
produtturi
f’pajjiżna. Iżda x’inhu l-għan ta’
jaraw li din is-serata tkun waħda
“Jien
din is-serata?
memorabbli. Hu tenna li jrid
tagħna hu s-suċċess ta’ kulħadd,
Hu
joħloq spettaklu uniku u qed
għax
istituzzjonijiet
barranin,
anke
fi
żmien il-pandemija.
Film
li
faħħar
l-Onorevoli
ukoll
jaħdmu qatigħ sabiex il-poplu
kulħadd
lil crew u t-talent lokali kollhu
Malti jkun jista’ jgawdi din iċ-
dawn il-kisbiet.”
din l-industrija tant importanti
li jaħdmu bis-sħiħ fl-industrija
ċelebrazzjoni.
f’pajjiżna.
tagħna tal-kreattività. Se tkun
ġenerazzjonijiet
ta’
jimraħ
gżejjer
dan
Maltin.
inkomplu jkollna suċċessi kbar
s-suċċess mill-aħħar
jiggwadanja
minn
rringrazzja
diversi edukattivi
fosthom l-MCAST u l-Università ta’ Malta li qed joffru korsijiet proprju fuq l-industrija tal-films.
Il-messaġġ hu wieħed ċar. Il-
Qed naħdmu biex fiż-żmien
ċelebrazzjoni biex nippremjaw
Meta staqsejnieh jekk il-gżejjer
Maltin għandhom ikunu parti
li ġej, ikollna aktar ħaddiema
faħħar
il-
il-kreattività. Jien nara wkoll li
Maltin joffrux biżżejjed postijiet
minn dan is-suċċess u diversi
jaħdmu f’dan il-qasam li kulma
qabel
li
dan l-avveniment se jkun riklam
attraenti
entitajiet qed jagħżlu li jaħdmu
jmur aktar qed jikber.
b’saħħtu għal Malta.”
jitħajjar
għamlu mezz sabiex jitwieled u
li
fl-aħħar
“Nixtiequ nagħtu rikonoxximent
biex
żmien li ġej u nemmen li ser
Bartolo
żvilupp enormi f’dan is-settur. nemmen
staqsejtu xi mistoqsijiet dwar
beda
kburi ngħid li ħerqan għaż-
għat-Turiżmu Clayton
Iltqajt ma’ Johann Grech fejn
Grech
il-ħidma
is-settur Hu
fil-
semma’
sabiex jiġbed
produttur
hawn
Malta,
mal-Kummissjoni
tal-Films
għax jafu dwar il-potenzjal li qed
L-aħħar messaġġ ta’ Johann
toffri din l-industrija.
Grech kien wieħed sempliċi iżda
t-tankijiet li nbnew u li kienu
effettiv. “Irridu nkomplu nkabbru
mezz importanti sabiex ċerti
F’din l-intervista ma stajtx ma
l-għarfien tal-Maltin dwar il-
produzzjonijiet
nsemmix
tal-
potenzjal li nsibu fl-industrija
jistgħu
COVID-19 li laqtet fil-laħam il-
tal-films. Irridu nħarrġu aktar
jitwettqu f’ambjent kontrollat u
ħaj diversi setturi fosthom dak
nies sabiex ikollna ħaddiema
sigur. Minkejja kollox, dawn il-
ċinematografiku.
futuri li jkollhom il-viżjoni għall-
effetti
speċjali
li jkunu
jirrikjedu
il-pandemija
faċilitajiet se jkomplu jiġġeddu
ġenerazzjonijiet li jmiss. B’hekk
bl-investiment li se jkompli tal-
“Qabel il-COVID, l-industrija tal-
biss l-industrija tkompli tkun
masterplan.
films kienet qed tesperjenza
sostenibbli u World-class.”
influss ta’ produtturi barranin li
15 ta’ Jannar 2022 | EKONOMIJA
IL-PENSJONANTI fiċ-ċentru tal-aġenda soċjali
Globalment,
fl-2022
ser
li fuq medda ta’ sena jlaħħqu €737.4 u li
jiswew madwar €30 miljun u jwasslu biex
meta jingħaddu mal-aġġustament annwali
għall-ewwel darba fl-istorja soċjali tal-pajjiż
għall-għoli tal-ħajja jitilgħu għal €1,313.
l-ispiża annwali fuq il-pensjonijiet ser taqbiż
Miżuri mportanti oħra
il-biljun ewro. L-akbar ammont ser jintefaq
Għal pensjonanti romol u kategoriji oħra ta’
fuq pensjonijiet tal-irtirar li jibbenefikaw
pensjonanti d-dħul tagħhom mill-pensjoni
minnhom
din is-sena ser jitkattar bis-saħħa ta’ twettieq
madwar
dawn
il-miżuri
9
73,000
persuna.
Bejniethom din is-sena ser idaħħlu ‘l fuq
ta’ żewġ miżuri oħra mportanti fil-baġit.
minn €700 miljun. Waħda minnhom tolqot direttament lill-
I
t-titjib fis-sistema tal-pensjonijiet huwa fil-qofol tal-pakkett b’saħħtu ta’ miżuri soċjali mfassla fil-baġit nazzjonali għal din is-sena. Għal ħames sena konsekuttiva, flimkien maż-żieda għall-għoli tal-ħajja, tjiebu r-rati tal-pensjonijiet kontributorji u mhumiex u tniedew miżuri oħra importanti li jolqtu r-romol u pensjonanti tal-irtirar.
Il-pagamenti bir-rati ġodda qed iseħħu
pensjonanti romol. S’issa, dawn ma jirċievux
minn dan ix-xaħar. L-ewwel benefiċċjarji, fil-
l-istess rata ta’ pensjoni li kienu jgawdu
bidu tas-sena, kienu madwar 4,000 anzjani
konjugi tagħhom qabel mewthom, iżda biss
ntitolati għall-pensjoni mhux kontributorja
ħamsa minn sitta (5/6) tar-rata tal-pensjoni.
ta’ l-eta’. Warajhom bdew jitħallsu d-diversi
Din id-diskrepanza ser tispiċċa għaliex ser
kategoriji
u
jidħol fis-seħħ mekkaniżmu li fuq medda
jitħallsu
ta’ snin gradwalment ser jaġġusta r-rata tal-
l-pensjonanti romol. Il-varar tar-rati l-ġodda
pensjoni tar-romol u jwassal biex finalment
jintemm il-ġimgħa d-dieħla b’pagamenti lill-
r-rata tkun fl-istess livell ta’ meta jiġu nieqsa
pensjonanti ta’ l-invalidita’ u lil benefiċċjarji
il-konjuġi tagħhom.
fi
tmiem
ta’
pensjonanti
din
tal-irtirar
il-ġimgħa
qed
tal-pensjoni minima, inkluż dawk fil-livell ta’ pensjoni b’minimu garantit.
B’hekk, madwar 12,000 pensjonati romol,
Tabella A. 2013
2021
Żieda
Żieda perċntwali
Nefqa globali fuq benefiċċji soċjali
€814,457,000
€1,114,090,000
€299,633,000
36.8
Spiża fuq pensjonijiet
€640,464,000
€922,217,000
€281,753,000
44.0
Għadd ta' pensjonanti
82,378
97,503
15,125
18.4
Dħul ras għal ras għal pensjonanti
€7,774.7
€9,458.3
€1,683.65
21.7
Perċentaġġ tal-ispiża tal-pensjonijiet fl-isfond tan-nefqa globali fuq benefiċċji soċjali
78.64%
82.78%
8.19
Sors: NSO u MSFC
In-nefqa
tikber
flimkien mit-titjib fil-pensjoni tagħhom, ser
b’mod kostanti minn sena għall-oħra. Minn
fuq
il-pensjonijiet
qed
jieħdu żieda oħra fir-rata tal-pensjoni li tista
banda, dan huwa dovut għal fatt li kull sena
tlaħħaq madwar €260 fis-sena.
jiżdiedu l-persuni li jirtiraw, iżda l-akbar fattur huwa t-titjib qawwi fir-rati tal-pensjoni
It-tieni miżura li wkoll ser tidħol fis-seħħ din
li speċjalment seħħew f’dawn l-aħħar 8
is-sena taħseb biex twarrab diskrepenza
snin. Kif turi t-tabella A bejn l-2013 u s-sena
oħra u maż-żmien toħloq parita’ fil-ħlas tal-
l-oħra l-għadd ta’ pensjonanti kiber b’aktar
bonus għall-għoli tal-ħajja lill-pensjonanti.
minn 15,000, medja ta’ madwar 1,900 fissena. Fl-istess perjodu n-nefqa globali fuq
Fl-2008
kienet
daħlet
sistema
pensjonijiet u bonus li jirċievu l-pensjonanti
l-aġġustament
telgħet b’44 fil-mija għal aktar minn €922
pensjonanti jinqasam f’żewġ partijiet: żewġ
miljun. Ras għal ras, id-dħul mill-pensjoni
terż jiżdiedu mar-rata tal-pensjoni u t-terż
tela’ għal kważi €9,500 fl-2021, qabża ta’ 21.7
l-ieħor jitħallas separatament bħala bonus
fil-mija fuq l-2013.
għall-għoli tal-ħajja mal-pensjoni. Għalhekk
għall-għoli
li
tal-ħajja
biha lill-
persuni li jirtiraw f’sena jieħdu terż talImpenn qawwi favur il-pensjonanti
aġġustament u fis-snin ta’ wara dan il-bonus
Il-Ministru
ikompli tiela’ tarġa tarġa skont ir-rata taż-
għall-Gustizzja
u
Soliderjeta’
Soċjali, il-Familja u Drittijiet tat-Tfal, Michael
żieda annwali tal-għoli tal-ħajja.
Falzon, attribwixxa dan l-avvanż notevoli
Tabella B. Sena
Kategorija
Żieda Addizzjonali
COLA
Total fil-ġimgħa
2016
Penzjoni Minima
Minn €2.40 sa €19.50
€1.75
Minn €4.15 sa €21.25
għal impenn qawwi li ntwera f’dawn l-aħħar
Ġara, iżda, li din is-sistema ħolqot żbilanc bejn
snin biex jikber id-dħul tal-pensjonanti u
pensjonanti ġodda u dawk il-pensjonanti li
titjieb il-kwalita’ tal-ħajja tagħhom. It-titjib
rtiraw qabel l-2008 u fis-snin ta’ wara. Din is-
tnissel fl-2016 u l-2017 u prinċipalment kien
sena ser jittieħdu l-ewwel passi biex permezz
jolqot dawk fil-faxxa ta’ isfel tal-iskali tal-
ta’ aġġustamenti annwali fuq medda ta’
pensjoni - koppji miżżewġa u persuni singoli
snin dan il-bonus jasal biex jibda jitħallas
li jirċievu l-pensjoni minima kontributorja
sħiħ lil pensjonanti kollha, irrispettivament
jew il-pensjoni mhux kontributorja ta’ l-eta’.
minn meta rtiraw. Dan ser isir billi sena wara
Fis-snin ta’ wara, kif turi t-tabella B, dawn
oħra r-rata tal-bonus togħla minn isfel ‘l fuq,
il-kategoriji flimkien mal-kumplament tal-
sakemm finalment tinħoloq parita’ fir-rata li
2017
Pensjoni Minima u Pensjoni tal-Età
€2.25
2018
Pensjonanti kollha
€2.00
€1.75
€3.75
pensjonanti kull sena gawdew minn żiedet
titħallas. L-aġġustament ta’ dan is-sena ser
2019
Pensjonanti kollha
€2.17
€2.33
€4.50
oħra.
isarraf f’żiedet fil-bonus li jvarjaw bejn €9 u
2020
Pensjonanti kollha
€3.51
€3.49
€7.00
€1.75
€4.00
€130 fis-sena. Hu stmat li madwar 43,000
2021
Pensjonanti kollha
€3.25
€1.75
€5.00
Magħduda flimkien, mill-2018 ‘l hawn dawn
2022
Pensjonanti kollha
€3.25
€1.75
€5.00
iż-żiedet ammontaw għal €14.18 fil-ġimgħa,
Sors: NSO u MSFC
pensjonant ser jibbenefikaw minn din ilmiżura.
10
EKONOMIJA | 15 ta’ Jannar 2022
Il-Kwalità tal-Ħajja hija ċ-ċavetta għas-sena 2022 Biex l-ekonomija tirpilja Fl-aħħar xhur rajna diversi intrapriżi li minħabba l-pandemija kienu qed jissieltu man-numri sabiex ikomplu jżommu n-negozju tagħhom jopera, iżommu l-ħaddiema u l-klijenti tagħhom. Dan wera li l-intrapriżi u s-self employed kellhom jadattaw b’ mod mgħaġġel ħafna għal-sitwazzjoni li jew qatt ma kienu esperjenzaw, jew li qatt ma stennew. Bħala Malta Enterprise matul l-aħħar xhur ltqajna ma firxa wiesa’ ta’ sidien ta’ negozji u rajna kif inkomplu naddattaw l-assistenza finanzjarja sabiex naslu għal-għan ewlieni u komuni - dak li meta nirriġeneraw l-ekonomija wara l-COVID dan ngħamlu b’ mod sostenibbli. Fejn jkollna tkabbir li jirrispetta l-ambjent ta’ madwarna, jħares lejn l-ħaddiem b’mod ħolistiku, juża għodod diġitali ġodda bl-għan li nassiguraw kwalita’ ta’ ħajja aħjar. Kwalita’ ta’ ħajja aħjar ma tfissirx biss li jkollna ambjent u arja aħjar iżda ma nistgħux ninsew il-bilanċ, li bħal f’ kollox huwa l-gwida ta’ kif ngħixu. Il-bilanċ li rridu nsibu meta qed nagħżlu r-riżorsi tagħna, il-materja prima, it-tip ta’ prodott li qed noffru jew servizz, u li bih qegħdin allura noffru soluzzjoni għal xi sfida ambjentali, sfida ta’ livell soċjali li taffetwana fil-laħam il-ħaj, u bilanċ bejn il-familja u x-xogħol hekk kif b’ sistemi diġitali u bi proċessi iktar sostenibbli wieħed jista’ jqassam il-ħin b’ mod iktar għaqli u produttiv. Għal dan il-għan il-Malta Enterprise qed tamministra skemi li jassistu kemm lin-negozju jifhem il-ħtieġa li wieħed ibiddel il proċessi tiegħu u li jkun kapaċi jħares ’il ġewwa, lejn it-tmexxija tal-kumpanija, ir-relazzjonijiet mal-impjegati u mal-klijenti tiegħu sabiex ikun jista jifhem aktar x’ jista jitjieb.
15 ta’ Jannar 2022 | EKONOMIJA
11
Change to Grow Skemi bħal Change to Grow u ReStart joffru assistenza f’ dan irrigward hekk kif jagħtu l-possibilita’ li wieħed jingaġġa konsulenti li jistgħu jħarsu lejn in-negozju tiegħek minn par għajnejn ġodda u jidentifika fejn jista’ jitjieb. Fejn jaraw b’ liema proċessi ġodda ta’ mmaniġġjar, ta’ software, ta’ teknoloġiji oħra u ta’ strateġiji innegozju jista jikber. Dan kollu imbagħad iwassal għal analiżi interna li torbot magħha element ta’ implementazzjoni. L-iskemi Change to Grow u ReStart jistgħu jiffinanzjaw sa’ massimu ta’ €10,000 sabiex wieħed jgħaddi minn dawn iż-żewġ fażijiet; il-proċess ta’ konsultazzjoni, u anke dak tal-implementazzjoni.
ReStart
Smart & Sustainable Investment Scheme L-iskema Smart & Sustainable Investment Scheme titfa l-lenti tagħha fuq ilqalba lejn il-proċessi diġitali, ħodor u sostenibbli. Din hija mmirata aktar għal dawk in-negozji li diġa` waslu fi stadju ta’ implementazzjoni u għalhekk se jinvestu b’ makkinarju ġdid jew se jinstallaw teknoloġiji ġodda. Kumpaniji li forsi qed jippruvaw jakkwistaw materjal b’ mod iktar sostenibbli, jew materja prima li hija iktar ħabiba tal-ambjent jew anke materjal riċiklat. Proċessi oħra li din l-iskema tista’ tassisti fihom huma li jwasslu għal tnaqqis filkonsum tal-enerġija u ilma u proċessi li titnaqqas il-ħela jew li bihom jerġa’ jiġi użat materjali li jkun se jintrema. Din l-iskema tassisti sa’ ħamsin fil-mija tal-ispiża sa massimu ta’ €50,000. F’ każi speċifiċi fejn il-proġett ikun qed iseħħ f’ Għawdex, jew minn kumpanija li għadha tibda, jew inkella l-investiment se jkun qed iwassal għal tnaqqis sinifikanti fl-użu tal-karbonju, l-iskema tista’ tagħti ukoll krediti ta’ taxxa addizjonali.
Dawn l-iskemi huma l-mod li bih il-Malta Enterprise qiegħda tgħin b’mod tanġibli biex l-irkupru wara l-COVID jkun wieħed li mhux biss jżid il-profittibilita’ iżda li jġib tkabbir aqwa - tkabbir li jirrispetta l-ambjent u l-ħaddiema tagħna b’mod iktar sħiħ. Inħeġġu lill industrija u l-kumpaniji tagħna biex jgħarfu din l-opportunita’ u jkellmuna direttament permezz tal-uffiċċjali tal-Malta Enterprise jew billi wieħed jikseb ikatr informazzjoni mingħand il-Business First b’telefonata fuq in-numru 144.
www.regeneration.maltaenterprise.com info@businessfirst.com.mt
12
EKONOMIJA | 15 ta’ Jannar 2022
New Hope Guarantee Tama lil żgħażagħ li kienu qed isibu l-bieb magħluq minħabba d-diżabbiltà tagħhom
P
ermezz tal-iskema New Hope Guarantee, il-Gvern se jkun garanti biex individwi bi kwistjonijiet mediċi jew b’diżabilità jkunu jistgħu jsiru sidien ta’ darhom. Il-Gvern permezz tal-Awtorità tad-Djar se jkun qed joffri garanzija li se tkopri self massimu ta’ €250,000 fuq proprjetà li se tintuża bħala residenza primarja.
Maria Azzopardi
Applikant li ma jirnexxilux jikseb polza tal-assigurazzjoni
“Il-kelma esklużjoni m’għandhiex postha fil-vokabolarju
meħtieġa se jsir kuntatt mal-Kummissjoni għal Persuni
għandu japplika għal din l-iskema. Dan tal-aħħar ikun
tal-Gvern, anzi l-oppost. Naħdmu għall-inklużjoni
b’Diżabilità biex isiru r-riċerki neċessarji.
mitlub jippreżenta dokumentazzjoni mingħand tabib
kompleta. Il-Kummissjoni għad-Drittijiet tal-Persuni
jew speċjalist fuq il-kundizzjoni tiegħu. L-Awtorità
b’Diżablità (CRPD) ilha sa mis-sena 2014 taħdem biex
Jekk l-applikant ikun jissodisfa l-kundizzjonijiet tal-
tad-Djar u l-Kummissjoni għad-Drittijiet ta’ Persuni
titneħħa din l-anomalija.
iskema toħroġ ittra ta’ rakkomandazzjoni lill-Bank
b’Diżabilità ħa jivverifikaw d-dokumenti sottomessi biex ikun żgurat li ma jkunx hemm ebda abbuż.
biex tinħareġ il-garanzija fuq il-valur ta’ €250,000 Ħadmet qatigħ biex wara konsultazzjonijiet anke
minflok il-polza ta’ assigurazzjoni mitluba mill-banek
ma’ entitajiet barranin fasslet pjan li ġie preżentat
kummercjali. Is-Sur McKay reġa’ sostna li l-politika
Il-Ministru Roderick Galdes fisser kif il-garanzija New
lill-Gvern u li eventwalment wassal biex inħoloq
socjali ma ssirx skont min jgħajjat l-aktar iżda skont il-
Hope ġabet ottimiżmu ġdid fost żgħażagħ li sal-lum
grupp interministerjali u kienet parti mit-tim li fassal
vulnerabilità tal-persuna.
ma setgħux isiru sidien ta’ darhom minħabba diżabilità
l-iskema New Hope Guarantee. Is-CRPD se tibqa’
jew raġunijiet mediċi, “Iltqajt ma’ ħafna persuni li
involuta fl-implimentazzjoni tal-proċess billi tiċċertifika
spjegawli li minħabba d-diżabilità tagħhom meta
l-eliġibilità tal-applikant skont il-kundizzjonijiet mediċi
ġew biex jixtru post, sabu imblokk hekk kif dawn ma
stipulati u se tkun parti mill-bord konsultattiv li se jibqa’
ngħatawx life policy. Ma ħarisniex biss lejn il-bżonnijiet
jaħdem biex isaħħaħ l-iskema f’termini ta’ eliġibilità.”
tal-maġġoranza, imma rajna kif il-minoranza tingħata
Il-Ministru Farrugia Portelli temmet tgħid li “Huwa ta’
l-għajnuna wkoll u din il-minoranza llum għandha
sodisfazzjon kbir li issa, b’konformità mal-prinċipju tal-
tama ġdida.”
inklużjoni, qegħdin bħala Gvern inwasslu din il-faċilità lil min sa ftit taż-żmien ilu kien qiegħed iħossu eskluż
Din l-iskema hija xhieda ta’ kemm il-Gvern għandu ruħ
minn dak li kien jibbenefika minnu ħaddieħor.
soċjali, hekk kif kulħadd għandu jkollu l-opportunità li jilħaq l-aspirazzjonijiet tiegħu.
Din hija miżura oħra li tikkonferma d-determinazzjoni tal-Gvern li ħadd ma jitħalla jaqa’ lura jew li jħossu
“Din l-iskema hija l-epiċentru tal-valuri tagħna. Bl-
inqas minn ħaddieħor.” Il-Kummissjoni għad-Drittijiet
għajnuna mill-istat u bin-New Hope Guarantee qed
ta’ Persuni b’Diżablità ikollha bejn żewġ u tliet każi fis-
inkunu inklussivi u qed noffru t-tama lil individwi li
sena ta’ din ix-xorta. Il-Kummissarrju għad-Drittijiet
jbatu minn kwalunkwè tip ta’ diżabilità għax huma
tal-Persuni b’Diżabilità, Samantha Pace Gasan, fakret
wkoll għandhom id-dritt li jwettqu l-ħolma tagħhom li
li s-CRPD ilha mill-2014 tagħmel ir-riċerka sabiex
jsiru sidien ta’ darhom,” temm jgħid il-Ministru Galdes.
din l-anomalija tiġi indirizzata biex b’hekk persuni b’diżabilità u oħrajn jistgħu jkunu rikonoxxuti bħala
Min-naħa tagħha l-Ministru għall-Inklużjoni u l-Kwalità
konsumaturi u jkollhom aċċess sħiħ għas-suq tal-
tal-Ħajja Julia Farrugia Portelli stqarret li l-fatt li kien
propjetà u jsiru sidien ta’ darhom.
kważi kompletament impossibbli li persuna b’diżabilità tinħarġilha polza ta’ assigurazzjoni fuq il-ħajja biex
Il-Kap Eżekuttiv tal-Awtorità tad-Djar Leonid McKay
setgħet tirrikorri għand bank kummerċjali għal self
qal li bħal fi skemi oħra, qed jikkommettu li joffru
biex tixtri residenza kien qed jirrendi sitwazzjoni li
proċess spedit fl-iskema New Hope ukoll. Huwa spjega
teskludi lill-persuna b’diżabilità minn din il-faċilità.
li immedjatament wara li jiġu provduti dokumenti
15 ta’ Jannar 2022 | EKONOMIJA
MALTA U L-ESTONJA
JAQBLU DWAR SFIDI KOMUNI
I
l-Ministru għall-Affarijiet Barranin
Il-Ministru
u
mal-Ministru
Ewropej
Evarist
Bartolo
u
Bartolo
iltaqa’
13
wkoll
tal-Edukazzjoni
Liina
l-Ministru għall-Affarijiet Barranin
Kersna fil-belt ta’ Tartu. Ġew diskussi
tal-Estonja Eva Maria Liimets kellhom
l-iżvilupp tal-edukazzjoni u s-sistema
taħditiet
edukattiva fiż-żewġ pajjiżi. Iż-żewġ
u
dwar
is-sigurtà
fil-Mediterran
il-belt
kapitali
fl-Ewropa
f’laqgħat
f’Tallin,
tal-Estonja.
Iż-żewġ
pajjiżi diġà qegħdin jikkollaboraw f’dan il-qasam
fosthom
bl-introduzzjoni
Ministri tkellmu dwar l-isfidi komuni
tar-risors Estonjan 99math f’pajjiżna
li
għandhom
minħabba diskussa
iż-żewġ
d-daqs
pajjiżi
anki
u ż-żewġ Ministri tkellmu qsim ta’
tagħhom.
Ġiet
ideat bejn edukaturi u kif tista’ tiżdied
s-sitwazzjoni
politika
u
l-kollaborazzjoni fis-snin li ġejjin.
ġeografika taż-żewġ pajjiżi u l-ibħra tal-madwar il-Baltiku u l-Mediterran.
Il-Ministru Bartolo iltaqa’ wkoll mal-
Kien hemm qbil li qawwiet kbar
Professur Toomas Asser, Rettur tal-
m’għandhomx
Università ta’ Tartu. Il-Ministru Bartolo
infushom l-popli
jimponu
fuq
pajjiżi
tagħhom
lilhom
żgħar
għandhom
u
li
sostna li bħala pajjiż, Malta għandna
dritt
tibda tħares aktar lejn il-mudell u
jagħżlu b’mod ħieles x’ħajja jgħixu.
s-suċċess tal-Estonja f’dan il-qasam
Il-Ministri Bartolo u Liimets qablu li
fl-aħħar snin. F’Malta għandu jkun
ż-żewġ pajjiżi għandhom x’joffru fil-
hemm
qasam tat-turiżmu, turiżmu sportiv,
l-Estonja tista’ tkun ukoll ċentru ta’
edukazzjoni,
studju f’livell terzjarju f’ċertu suġġetti
saħħa,
gastronomija,
aktar
promozzjoni
informazzjoni diġitali, kultura u sport.
għall-istudenti
Il-Ministru Bartolo kien akkumpanjat
f’livell ta’ Masters u Dottorat.
tagħna,
ta’
kif
speċjalment
mill-Ambaxxatur Malti għall-Estonja Kenneth Vella.
Il-Professur Asser tkellem dwar l-istorja, ir-reputazzjoni, l-organizzazzjoni tal-
F’għeluq it-tletin sena mit-twaqqif tar-
Università li hi fost l-aqwa mija fid-
relazzjonijiet diplomatiċi bejn Malta u
dinja u l-aqwa fil-pajjiz. Il-Professur
l-Estonja, il-Ministru Bartolo inawgura
Asser ikkonferma li wara laqghat li
l-uffiċċji
Malti
saru fl-ahhar xhur, l-Universita’ se tkun
f’Tallinn. Il-Konsulat Malti fl-Estonja
qed toffri b’xejn għall-ewwel darba
qiegħed iservi biex jiffaċilita l-kuntatt
numru ta’ korsijiet online akkreditati
bejn iż-żewġ pajjiżi. Saret riferenza għat-
anki lil studenti Maltin filwaqt li se
titjiriet diretti ta’ kull nhar ta’ Hamis
jibda wkoll kuntatt biex ikun hemm
imwaqqfa bejn iz-zewg pajjizi dan
kollaborazzjoni
l-ahhar permezz ta’ Malta Air li qieghed
Edukazzjoni ta’ din l-Università u dik fi
jiffacilitaw
ħdan l-Università ta’ Malta.
l-ġodda
din
tal-konsulat
il-kollaborazzjoni
u
bejn
il-Fakultà
tal-
l-ivvjaggar bejn il-pajjizi. Saru diskorsi minn Aku Sorainen, il-Konslu Malti, il-
Il-Ministru Bartolo iltaqa’ wkoll ma’
Ministru Evarist Bartolo, il-Ministru tal-
Urmas Klaas, Sindku ta’ Tartu fejn
Affarijiet Barranin tal-Estonja Liimets
iddisktew
u Kenneth Vella, Ambaxxatur ta’ Malta
gvernijiet lokali fl-Estonja u f’Malta. Kien
ghall-Estonja.
hemm qbil li Tartu, it-tieni l-akbar belt
l-amministrazzjoni
ta’
fil-pajjiż u belt Universitarja, hija waħda Il-Ministru Bartolo kellu laqgħa ma’
li għandha ħafna x’toffri u għandha ssir
Marko
tal-
ħidma biex tiġi promossa anki f’Malta.
Kumitat tal-Affarjiet Barranin fi hdan
Issemmiet ukoll il-possibilità li jkun
il-Parlament
hemm ġemellaġġ ma’ belt jew raħal
Mihkelson,
chairman
Estonjan,
Riigikogu,
Tallinn. Ġie diskuss ir-rwol tal-kumitat,
Malti.
il-ħidma li ssir bejn il-membri talkumitat Barranin
u
l-Ministru Estonjan,
tal-Affarijiet
Il-Ministru Bartolo żar ukoll E Estonia,
is-sitwazzjoni
l-Aġenzija Diġitali tal-Estonja magħrufa
politika fl-Ewropa u dik internazzjonali,
mad-dinja
il-ħidma taż-żewġ pajjiżi biex ikun
l-iżvilupp digitali tal-pajjiż u fi proġetti
kollha
għal
kif
tmexxi
hemm progress fl-Afrika u l-ħajja tal-
fil-bqija tad-dinja, il-Mużew Nazzjonali
poplu Afrikan.
tal-Istorja u l-Mużew tal-Arti Kumu.
14 EKONOMIJA | 15 ta’ Jannar 2022
OLAF SCHOLZ
IL-KANĊILLIER IL-ĠDID TAL-ĠERMANJA
Ruben Briffa
Fit-8 ta’ Diċembru li għddew, Olaf Scholz, il-kandidat li ppreżenta l-Partit SoċjalDemokratiku fl-elezzjoni ġenerali li saret aktar kmieni din is-sena ħa l-ġurament għall- ħatra ta’ Kanċillier Ġermaniż. Huwa se jkun qiegħed jieħu post Angela Merkel fit- tmun tal-Ġermanja wara li din tal-aħħar kienet ilha aktar minn sittaxil sena sservi f’ din il-kariga. Scholz sejjer ikun qiegħed imexxi koalizzjoni xellugija magħmula mis- Soċjal Demokratiċi, id-Demokratiċi Ħielsa kif ukoll mill-Partit talĦodor. Din hija l- ewwel koalizzjoni magħmula minn tlett partiti f’ dawn l-aħħar ħamsin sena. Dawn it- tlett partiti għadhom kemm laħqu ftehim bejniethom fuq programm elettorali li huwa bbażat fuq il-manifest elettorali tal-Partit Soċjal Demokratiku, l-partit li ġab l-akbar ammont ta’ voti fl-elezzjoni li għadna kemm semmejna. Dan huwa programm elettorali mimli miżuri soċjali li għalkemm huma pjuttost impenjattivi sabiex jiġu implimentati jidhru li huwa realistiċi. Fuq kollox, il-koalizzjoni l-ġdida se tkun qiegħda taffronta r-raba’ mewġa tal- Covid19 li bħalissa qiegħda iddur fuq fl-Ewropa. Min hu Olaf Scholz?
il-kważi erbgħin sena li ilu fil-politika,
partit. Filfatt, bħalissa l-partit ta’ Scholtz
fl- elezzjoni li saret din is-sena meta
63-il
mhux kollox kien ward u żahar għall-
għandu żewġ mexxejja, li huma Saskia
huwa kien ikkontesta b’suċċess għall-
sena, huwa avukat li jispeċjalizza fuq
Kanċillier il-ġdid. Fis-sena 2004, Scholz
Esken u Lars Klingbeil.
aktar kariga politika importanti ġewwa
kwistjonijiet
Fil-
kien ġie mneħħi minn kariga għolja
bidu tal- karriera politika tiegħu, huwa
fil-partit. Scholz ħa daqqa oħra fl- 2017,
Olaf Scholtz kellu wkoll ħafna suċċessi
is-suċċess
kien iħaddan ideoloġija Soċjalista ferm
meta ġie kkritikat bl-aħrax għall- mod
matul il-karriera politika tiegħu fosthom
wasal
aktar estrema minn dik li jimxi fuqha
kif kien affronta sensiela ta’ protesti li
żewġ
fl-elezzjonijiet
xettiċiżmu minn diversi attivisti u politiċi
llum. Bħal ħafna politiċi oħra tal- Partit
kienu saru ġewwa Hamburg kontra
reġjonali appuntu ta’ Hamburg, kif ukoll
rinomati fi ħdan il-partit tiegħu fuq
Soċjal Demokratiku Ġermaniż, kif ukoll
l-G20. Fl-2019, huwa kien tilef l-elezzjoni
meta kien serva b’ tant suċċess bħala
kemm Scholz jirrappreżenta l-politika
bħal ħafna politiċi oħra xellugin madwar
fi
fit-taqtigħa
Ministru tal-Finanzi u l-Vici Kanċillier ta’
Soċjalista tal-partit. Ta’ min jgħid li qabel
l-Ewropa, matul iż-żmien, Scholtz beda
għat-tmexxija tal- partit. Hawn ta’ min
Angela Merkel fil- koalizzjoni li kienet
ma ġiet approvata n-nomina ta’ Scholtz
kull ma jmur jersaq lejn iċ-ċentru tal-
jgħid li b’differenza għal dak li aħna
ġiet iffurmata bejn id-Demokristjani u s-
sabiex ikun il-kandidat tal-partit għall-
ispektru tal-ideoloġiji politiċi.
mdorrijin ġewwa pajjiżna, fil-Ġermanja,
Soċjal-Demokratiċi, koalizzjoni li kienet
kariga ta’ kanċillier, kien hemm numru
l-kandidati li jirrappreżentaw il-partiti fl-
ġiet imlaqqma bħala l-‘Grand Coalition”.
sostanzjali ta’ politiċi mill-partit li kienu
Olaf
Scholz,
li
llum
relatati
għandu
max-xogħol.
ħdan
il-partit
tiegħu
l-Ġermanja jiġifieri dik ta’ Kanċillier. Dan
rebħiet
kbar
mhux
minkejja
daqshekk
mistenni
element
kbir
ta’
Scholz kiseb ħafna esperjenza politika
elezzjonijiet għall-kariga ta’ Kanċillier, li
ġewwa l-belt ta’ Hamburg fejn rebaħ
huwa l-ekwivalenti għall-kariga ta’ Prim
Naturalment, l-akbar suċċess ta’ Scholtz
qalu li Scholtz ma huwa xejn għajr politiku konservattiv liebes il-ħwejjeġ ta’
diversi elezzjonijiet reġjonali. Però, matul
Ministru, mhux bilfors ikun il- kap tal-
kienet ir-rebħa li kiseb il-partit tiegħu
wieħed Soċjalist.
15 ta’ Jannar 2022 | EKONOMIJA
It-talenti ta’ Scholtz
L-akbar sfida għal Scholtz
Minkejja kollox, ftit jeżistu dubji fuq il-
Minbarra
għandu
Minkejja li l-ħatra ta’ Scholtz ġabet
kapaċitajiet ta’ Olaf Scholtz li jagħmluh
quddiemu numru mhux ħażin ta’ sfidi
magħha ċertu ottimiżmu ġdid fost il-
l-aħjar suċċessur ta’ Merkel f’dik li hija
oħra li sejjer ikun qiegħed jaffronta matul
poplu Ġermaniż, minbarra t-tmexxija
kontinwazzjoni.
din il-leġiżlatura.
tal-Ġermanja irid jieħu l-irwol li kellha
huwa
Bħal
magħruf
Merkel,
għall-karattru
Scholz
l-Covid19,
Scholtz
kalm
Merkel bħala l-politiku li jsolvi l-kriżijiet
tiegħu kif ukoll għall-mod ta’ kif jaf jilħaq
Fuq quddiem hemm l-implimentazzjoni
internazzjonali li jkollha ta’ spiss l-Unjoni
kompromessi
politiċi
tal-miżuri li din il-koalizzjoni mistennija
Ewropeja kemm fost il-membri tagħha,
jaħarqu. Filfatt, il-motto ta’ Scholz sa
ddaħħal sabiex jiġi kkontrollat it-tibdil
bħal dawk li bħalissa għandha l-Unjoni
mill-bidu nett tal-karriera politika tiegħu
fil-klima. Dawn jinkludu żieda drastika fl-
Ewropeja mal-Polonja u l-Ungerija, kif
huwa li “ma nissuppervjaw qatt u ma
enerġija rinovabbli li Scholtz ikkommetta
ukoll ma’ pajjiżi oħra madwar id- dinja
niġġieldu qatt”.
ruħu li tilħaq it- 80% tal-energy-mix tal-
bħal dik li bħalissa qiegħda tinħema
Ġermanja sas-sena 2030. Naturalment,
mar-Russja ta’ Putin rigward il-kwistjoni
Meta Sholtz kien il-Ministru tal-Finanzi,
din il-wegħda li ġiet mbottata l-aktar
mal-Ukrajna.
huwa wera l-kapaċità li jaddatta għas-
mill- Partit tal-Ħodor tiswa’ ħafna flus u
Scholtz għadu jrid jikseb il-fiduċja tal-
sitwazzjoni u jibdel operati tradizzjonali.
għalhekk taf taqla’ diżgwid mal-Partit
membri l-ohra tal-Unjoni jekk huwiex
Dan ħareġ biċ-ċar matul il-pandemija
tad-Demokratiċi Ħielsa, t-tielet partit li
tal-istess stoffa ta’ Merkel sabhiex isolvi
meta Scholtz warrab kważi għal kollox
jifforma l-koalizzjoni, minħabba li dan tal-
kriżijiet simili. Żgur li l-okkażjonijiet sabiex
r-regoli stretti ta’ kif jopera Ministru tal-
aħħar wiegħed li jnaqqas it-taxxi.
Scholtz juri l kapaċitajiet tieghu fl-isfera
fi
kwistjonijiet
Finanzi Ġermaniz rigward l-għajnuna Miżuri oħra impenjattivi li mistennija
jiġu mgħejjuna mijiet ta’ eluf ta’ negozji
joffru sfida għall-Scholtz sabiex jiġu
Ġermaniżi mid-daqqa tal-Covid19. Scholtz
attwati huma dawk li kienu jifformaw
kien ukoll strumentali sabiex jitfassal
il-bażi
il-pjan tal-Unjoni Ewropeja li huwa ntiż
partit tiegħu, jiġifieri dik li jżid il-paga
sabiex joffri għajnuna li kważi tlaħħaq
minima u li kull sena jinbnew kwai nofs
it-€800 miljun lill-pajjiżi membri kontra
miljun appartament residenzjali ġdid.
l-Covid19. Naturalment, minbarra li dan
Minħabba li Scholtz huwa magħruf li ma
is-suċċess
tal-Finanzi
jwiegħed xejn li ma jistax jitwettaq, il-
kien strumentali sabiex Sholtz rebaħ
poplu Ġermaniż huwa kunfidenti li dawn
l-elezzjoni, dan joffri wkoll ċertu serħan il-
iż-żewġ miżuri soċjali huma ferm aktar
moħħ ta’ kif il-Kanċillier il-ġdid mistenni
possibbli li jitwettqu minħabba li ħareġ
jaffronta r-raba’ mewġa tal- Covid19 li
bihom Scholtz.
Ministru
qiegħda tolqot l-Ewropa bħalissa.
internazzjonali,
internazzjonali m’humiex nieqsa.
għan-negozji u qassam il-biljuni sabiex
bħala
Fl-isfera
tal-programm
elettorali
tal-
15
16
EKONOMIJA | 15 ta’ Jannar 2022