Medi aCover age2015 Ar t senkr ant
CULTUUR+
Een overwegend zondig bestaan In 2016 is het 500 jaar geleden dat Jeroen Bosch overleden is. De stad ’s Hertogenbosch, waar de Brabantse kunstenaar geboren is, maakt zich op voor een feestelijke herdenking met een overzichtstentoonstelling zoals u ze maar één keer in uw leven zal kunnen aanschouwen. Een voorsmaakje krijgt u nu al in het Museum Boijmans-Van Beuningen in Rotterdam: van Bosch tot Bruegel. EXPO
peciaal voor deze tentoonstelling is één van de beroemdste werken uit de kunstgeschiedenis vanuit het Prado in Madrid naar Nederland overgebracht. Het is de eerste keer dat De Hooiwagen Spanje verlaat sedert het werk circa 1570 door koning Filip II werd aangekocht. Dendrochronologisch onderzoek heeft uitgewezen dat het werk omstreeks 1516 moet zijn geschilderd zijn. Omdat Bosch in datzelfde jaar overleden is, twijfelen specialisten eraan of het een origineel of een kopie is. Dat verandert uiteraard niets aan de intrinsieke waarde van het werk zoals het in Jeroen Bosch, Hooiwagen-triptiek, ca 1516. Madrid, Museo Nacional del Prado. Rotterdam (en volgend jaar lichtekooi en kaartspeler, tandentrekker en in Den Bosch) te bekijken valt tijdens een keisnijder die vooral dit gemeen hebben dat ze merkwaardige tentoonstelling die in het een overwegend zondig bestaan leiden. teken staat van De ontdekking van het dagelijks Het is een wervelende wereld die geopend leven in de schilderkunst in de Nederlanden wordt waarin de boeren kermis vieren, drank vanaf de 15de eeuw. en spijs in overvloedige mate tot zich nemen Het dagelijkse leven en de handen niet kunnen thuishouden. Met Het is fascinerend om zien hoe de schilderalle gevolgen van dien. In het werk Het kunst in die periode plots opengegooid wordt varken moet in het kot (dat voor het eerst in en het dagelijkse leven van het volk in beeld een tentoonstelling te zien is) toont Bruegel brengt, vaak in karikaturale vorm. Goden en de Oude ons met enig leedvermaak hoe de godinnen, koningen en prinsen, bijbelse en dronken boer samen met zijn varken in het mythologische scenes maken plots plaats voor hok geduwd wordt door een stel tierende boer en boerin, sjacheraar en kwakzalver, vrouwen.
Marinus Van Reymerswaele, De belastingontvangers, 1545. New Orleans, Museum of Art.
40
Artsenkrant | 4 december 2015 | Nr. 2430
fotoagentschap
S
Anoniem, Satyrisch dyptiek, ca 1500. Université de Liège.
Het zal niet de laatste keer zijn dat de boer de boter eet. Hij wordt voorgesteld als een domme kracht die zich zijn geld laat ontfutselen door belastinginners en dames van lichte zeden, zodat zijn vrouw zich verplicht ziet hem letterlijk de broek af te stropen. Het is de vrouw die de lakens uitdeelt in deze pikante picturale wereld, tot vermaak van de rijke burgers. Want het zijn zij die deze schilderijen en gravures kopen en aan de muur hangen, zelfs als zij zelf het voorwerp van spot en bijtende humor zijn, uitgebeeld als ze worden als vrekken die hun geld tellen en de arme boeren oplichten.
Pieter Bruegel, De kreupele bedelaars, 1568. Musée du Louvre.
Vergis u niet, het zijn geen kladschilders die zich met dergelijke vaak rauwe maar desalniettemin humoristische taferelen onledig maken, maar grote kunstenaars als Lucas van Leyden, Quinten Matsijs en natuurlijk Jeroen Bosch en de dynastie van Pieter Bruegel. Van Pieter Bruegel de Oude zijn – hoogst uitzonderlijk – niet minder dan vijf panelen te zien in Rotterdam, waaronder De Vogelnestrover uit het Kunsthistorisches Museum in Wenen, De kreupele bedelaars uit het Louvre in Parijs en Het varken moet in het kot dat in privébezit is. U hebt het al begrepen: dit is een hoogst vermakelijke tentoonstelling met een hoog kwalitatief gehalte. Henk Van Nieuwenhove • De ontdekking van het dagelijks leven in de schilderkunst. Van Bosch tot Bruegel. Tot 17 januari 2016 in het Museum Boijmans-Van Beuningen, Museumpark 18-20, Rotterdam. Open di tot zo, van 11u. tot 17u., gesloten op maandag en feestdagen. Info: www.boijmans.nl. • Reizen naar Rotterdam: tickets en inlichtingen via www. nmbs-europe.com.
Jan Sanders van Hemessen, De keisnijding, ca 1550. Madrid, Museo Nacional del Prado.