376 kilometer in
6 provincies
376 kilometer in
6 provincies Nederland kent nog plekken waar je echt buiten kunt zijn. Neem Overijssel, met landschappen vol verrassingen, karakteristieke dorpen, charmante buitens en – speciaal deze zomer – veel regionale lekkernijen. AD selecteerde tien routes door heel Nederland met telkens een ander thema. Fietsen maar.
95
km
Drie kortere smaakroutes – in Salland, Twente en Vechtdal – leiden langs het lekkerste dat Overijssel te bieden heeft.
22 zaterdag 10 mei 2014
41
km
Nieuwe natuur won er van Koude Oorlog. Een geschiedenisroute in Gelderland laat zien hoe Nederland de Russen buiten zou houden.
89
km
Elfstedentocht of Helftstedentocht? In het zomerse Friesland wordt vooral de conditie van je e-bike uitgedaagd.
Afrikaanse savanne? Mis. De Sallandse Heuvelrug is een van de verrassingen van Overijssel. FOTO ARJAN TROOST
35
km
Het Drents-Friese Wold is het grootste aaneengesloten bosgebied van Nederland na de Veluwe. Natuurroute in Drenthe.
64
km
2015 lijk nog ver, maar deze zomer kunnen we toch vast een deel van de route uitproberen. De Tour de France start in Utrecht.
52
km
Min of meer vaste kost voor alle Nederlandse kinderen: bezoek aan de molens van Kinderdijk. Een van drie kinderroutes in Zuid-Holland.
fietsspecial 23
24 zaterdag 10 mei 2014
fietsroutes
SALLAND SMAAKROUTE
Tong achterna Trappen, kijken en proeven. En vergeet vooral de paardenmelk niet. EGBERT JAN RIETHOF Waar precies de grenzen van Salland liggen weet niet iedereen, en eigenlijk ook niet waar het deel van de Sallandse H euvelrug ophoudt dat zich Nationaal Park mag noemen. Dat maakt ook niet zo veel uit, want tot L uttenberg is het lekker fietsen met verlaten bos, ongerijmde open plekken, weilanden en boerenhoeves. Bij knooppunt 53 aan de rand van L uttenberg is ‘Buitengewoon op de boerderij’ niet te missen. H et is landwinkel, beleefboerderij, avonturentuin en zorgboerderij inéén. De sfeer bij het echtpaar L angkamp is gemoedelijk, en een flesje ambachtelijk bereide appelsap, benevens een pak ambachtelijk bereide kaaskoekjes belanden net zo makkelijk in de ambachtelijk bereide fietstas. I n L uttenberg, ‘Parel van Salland’, houdt midden in het dorp een van de bekendste klompenmakers van Nederland atelier. Martin Dijkman heeft zelfs internationale roem verworven met zijn creaties, speels en vindingrijk als hij is. Zo kom je L uttenberg natuurlijk nooit meer uit.
Van paard en pony
Goede kans dat de passerende fietser nog nooit van het fenomeen ‘paardenmelkerij’ gehoord heeft, maar even voorbij L uttenberg, ja hoor, daar is er een: ’t Schanebroek. Daar melken ze paarden en pony’s – kennelijk vinden die dat geen probleem, al zou je je vooral van paarden kunnen voorstellen dat ze er knap geïrriteerd van raken. I n de boerderijwinkel is paardenmelk te koop (‘zuivert het bloed, herstelt de
36 km
darmflora’), en ook bijvoorbeeld paardenmelklikeur en verzorgingsproducten. H oe het smaakt, paardenmelk? Anders.
Biertje
Bij L andgoed Schuilenburg komt ook de R egge in beeld, waarover vroeger de ‘zompen’, platbodems, vracht vervoerden. Nu varen er fluisterboten en is het een charmante rivier waarlangs de natuur haar chaotische gang mag gaan. Op het landgoed is onder meer de Sagenschuur waar een tentoonstelling de geschiedenis van het landgoed behandelt. Na een stevig Sallands biertje gaat de tocht verder naar H ellendoorn en over de H ellendoornsche Berg. Dat is een authentiek deel van de Sallandse H euvelrug en bevat een paar straffe klimmetjes. Morgen dan maar het zuidelijke deel doen, door het Nationaal Park, want deze fietser heeft de smaak te pakken.
Praktisch
De gevolgde route NijverdalLuttenberg-Hellendoorn komt neer op het noordelijke deel van een route (62 km) waarvan de flyer (€1,50) te krijgen is bij Sallandse VVV’s, in het Buitencentrum Sallandse Heuvelrug bij Nijverdal en op sallandnatuurlijkgastvrij.nl. Hier vind je alle smaakadressen. Het genoemde Buitencentrum is geschikt als startpunt vanwege parkeerplaats, horeca en speelbos. Voor de Salland-app: sallandapp.nl.
TWENTE SMAAKROUTE
Zes kastelen Lekker trappen, maar vooral ook happen rond Diepenheim. EJR Parmantig staat Kasteel Warmelo tussen het verzorgde groen van 7 hectare stijltuin. Tot 1971 woonde prinses Armgard hier, de moeder van prins Bernhard. Fiets op de standaard, de korte wandeling gaat langs de rococovijver, rododendrons, de rozentuin, het pinetum, rijk gevulde boorden. Dat is ook een kant van Twente: de cultuur van voorname landgoederen en kastelen, waarvan er hier rond Diepenheim, in het zuidwesten van de regio, zes in het landschap staan.
Warmelo, het lustoord van prinses Armgard. FOTO TWENTS BUREAU VOOR TOERISME
Bekijk route 145591 op route.nl of scan de QR-code.
Ambachteljk is het toverwoord bij ‘Buitengewoon op de boerderij’. FOTO SALLAND MARKETING
De standaard is een belangrijk accessoire: na een paar kilometer gaat de fiets er alweer op. E en smal glanzend lint slingert zich door het decor. De R egge oogt dun en kwetsbaar, want zij ontspringt vlakbij. Naast hun fiets staat een stel er diepzinnig naar te kijken. ,,Wat een schatje hè?” zegt de vrouw.
Luchtgedroogd
Ze staan even later ook bij ambachtelijke slagerij K astelein en bestellen een ons Naegelholt. Plakjes luchtgedroogd rundvlees, een traditionele streekspecialiteit. ,,Doe er een dressing bij, fijnge-
fietsspecial 25
tip
sneden bieslook, geraspte oude boerenkaas en zongedroogde tomaten,’’ zegt slager R ein H ofman. ,,H et smaakt ook goed met asperges.” H ij slacht de varkens en runderen zelf, achterin de winkel. Geruststellend: ,,Ze hebben een goed leven gehad bij veehouders in de buurt. Daar zien wij op toe.’’ Voort zigzagt de fietser door het welgedane coulissenland rond Diepenheim. R ond het statige Nijenhuis, sinds 1799 domicilie van de illustere familie Schimmelpenninck, ruist dik loof aan de bomen. Op de smalle wegen en de boerenerven heerst vrede.
Pluktuin
Voorbij Weldam en Wegdam (knooppunt 34) is het tijd voor een bezoek aan de Tuinderij, die iets van de route af ligt naast een aspergeteler. I n de thee- annex pluktuin, bij een kop dampende K eizers 7 K ostbaarheden, vertelt eigenares Jolanda dat ‘mensen en kinderen’ graag bij haar komen plukken. E ind mei de aardbeien, daarna de rode bessen, de zwarte bessen, kruisbessen, zomerframbozen, Japanse wijnbessen, herfstframbozen... E n dan is het oktober. Bij Watermolen Den H aller, de op één na oudste molen van Nederland met een rad dat wordt aangedreven door het water van de Diepenheimse Molenbeek, kost ‘kieken’ niks, zegt een bord. De molen is nog ‘maalvaardig’, vertelt een vrijwilliger. E rnaast is restaurant Den H aller, waar er in deze tijden 600 kilo asperges doorheen gaan, volgens Clemens en R oellien den E lzen. Van de plaatselijke telers. R oellien: ,,Asperges gaan in de ragout, de risotto, de soep, je kunt ze gebakken presenteren, of geconfijt in een parfait.’’ Dit keer blijft de fiets iets langer op de standaard staan.
27 km
VECHTDAL SMAAKROUTE
Mozzarella Asperge Tour (t/m 24 juni)
Een fietstocht door Twente is goed te combineren met de culinaire specialiteiten van de streek. Zo kunt u tot en met 24 juni deelnemen aan activiteiten rondom asperges: proeverijen, lunches, diners, streekmarkten, boerderijbezoek en picknicks op landgoederen gecombineerd met bezichtigingen van kastelen en landhuizen, workshops en masterclasses. TIP: Op zondagen 11, 18 en 25 mei is het fietsen van de Zeskastelen Smaakroute rond Diepenheim extra bijzonder. In het park van Kasteel Warmelo wordt dan tussen 11.00 en 17.00 uur een Twents aspergegerechtje en een glas Twentewijn geserveerd (€14,- incl. entree kasteeltuin). Info en reservering via info@jrwijnenspijs.nl. Zie ook: twenteaspergetour.nl.
Praktisch
Een goed startpunt met parkeerplek is Kasteel Warmelo bij Diepenheim. Veel extra’s haal je binnen met de drukwerkversie van de route (€2,95, inclusief code om een app te activeren). De smaakadressen aan de route worden vermeld op een in-
legvel dat ook actuele activiteiten en aanbiedingen opsomt. Flyer en inlegvel zijn verkrijgbaar bij VVV’s in gemeente Hof van Twente en via de webwinkel (vvvhofvantwente.nl). Over fietsen in Twente: beleeftwente.nl/ fietsen.
Zigzaggend buffelen door het Vechtdal: dat smaakt naar meer. EJR ,,Dit is niet Twente hè, denk eraan,’’ waarschuwt een local op het terras van Bierbrouwerij Mommeriete in Gramsbergen. L entezon beschijnt de meewarige trek op zijn gezicht. Domme toerist. Wijzend op het water: ,,Dit is niet de Vecht. Dit is K anaal Almelo-De H aandrik. De Vecht is dáár.’’
Praktisch
H et is te vroeg voor bier, de brouwketels daar achter de ramen in het proeflokaal komen vanmiddag wel. E erst fietsen langs de smalle wegen van de streek. H et gekke is: wie hier fietst voelt op de een of andere manier dat de Vecht niet ver is.
Intelligenter
H et is een eindeloos land van boerderijen, houtwallen en hagen, en de wegen gaan in bochten en haken waar je niet meteen de zin van inziet. I n zo’n onverwachte curve staat een ploeg wel heel vreemde koeien op een kluitje, sterker, het zijn buffels. Buffelfarm K elder BV, die nu in beeld komt, verwerkt de melk van waterbuffels tot onder meer mozzarella, feta, scamorza (I taliaanse kaas), yoghurt en roomijs. E r is een winkel en een terras op een groot balkon. De boerin laat een stukje belegen buffelkaas proeven. H et doet enerzijds H ollands aan maar toch met een exotisch accent. ,,Bijzonder hè? E r komt steeds meer vraag naar,” zegt zij. De woorden diervriendelijk, natuurlijk en ambachtelijk vallen herhaaldelijk. Buffels schijnen ook lieve die-
32
5.9
km
2.8
Bekijk route 144522 op route.nl of scan de QR-code.
1.4
4.5
5.4
2.5
5.1
26 zaterdag 10 mei 2014
2.7
1.5
1.1
4.1
0.2
1.3
Bekijk route 144518 op route.nl of scan de QR-code.
Zie voor meer informatie en de Vechtdal-app: vechtdaloverijssel.nl. Start/eindpunt is Brouwerij de Mommeriete in Gramsbergen. Bezochte smaakadressen: mommeriete.nl, buffelfarm.nl. Open dag op 25 mei.
fietsroutes
ren te zijn en intelligenter dan koeien. Maar eerlijk gezegd – zo’n verdienste is dat nou ook weer niet. I n H ardenberg komt de Vecht zelf in beeld. E en bord verwijst naar de vistrap vlakbij, die bewerkstelligt dat vissen ondanks de grote stuw die hier 100 jaar geleden in de rivier is aangelegd, kunnen gaan waar ze willen – daar stellen vissen namelijk best prijs op. I n een wijde slinger gaat het nu terug richting Gramsbergen. De charme van het fietsen in dit Vechtdallandschap is – mede – de herhaling, die kalmeert en verstrooit: boerenerf, wuivende rietpluimen, doorkijkje, bosschage, bocht om, boerenerf, houthaag, doorkijkje...
Het leven
H et meibockbier dat Carina en Gert K elder in hun gerestaureerde schipperscafé aan het kanaal, nu de Mommeriete, zelf maken, smaakt als uit een Vlaamse abdij, maar dan Overijssels, stevig, hoppig, eigenzinnig en toch meegaand. ,,H et meeste wat wij serve-
De buffel is liever én slimmer dan de gewone koe. FOTO VECHTDAL MARKETING
ren in ons huiskamercafé en op het terras is huisgemaakt, en anders van de beste herkomst,’’ zegt Gert. H et echtpaar maakt ook andere soorten bier, whisky, bierworst, cake, appeltaart... ,,Bij ons heerst rust. Alles ongehaast, authentiek, ouderwets, ook in de prijs: € 1,70 voor een biertje. Wij doen het bonnetje onder een wasknijper. Mensen moeten het goed hebben, dan hebben wij het ook.’’ E en heel klein miauwtje bevestigt de stellige woorden van Gert. Willem is een gigantische kater die volgens zijn baasje precies weet waar hij wel en niet mag komen. ,,Balans, daar gaat het om. I n het bier en in het leven.’’
Fort Pannerden moest in de jaren ’50 vliegtuigen onderscheppen. FOTO REGIO GELDERLAND
GELDERLAND GESCHIEDENISROUTE
Koude Oorlog-geheimen Waaien langs het land van Waal. Waar de Russen niet kwamen en nu nieuwe natuur de baas is. EJR Vanuit de compacte binnenstad van Nijmegen fiets je oostwaarts zomaar een wonderlijk wijd oeverland in. I n deze Ooijpolder is meer te ontdekken dan onstuimig om zich heen grijpende nieuwe natuur. De Ooijpolder heeft een innige relatie met de Waal: honderden malen overstroomd, en overal blinken nog resten water, zoals waaien (ook wel wielen of kolken, plassen achtergebleven na dijkdoorbraken) en voormalige rivierarmen, verscholen tussen riet, klei, struiken, geboomte en opgeschoten gras. H et is uitkijken op deze lentedag – voortdurend steken krasse oudjes op geruisloos aangedreven rijwielen de liefhebber van het oude duw- en trapwerk voorbij. Ze grijnzen er triomfantelijk bij. Wie niet omkijkt naar de Waalbrug en het reliëf van Nijmegen, ziet alleen de natuur van dit rivierenland, met erbovenuit, als een statement, verspreide schoorsteenpijpen van steenfabrieken die niet meer in bedrijf zijn. Fietsen over dijken met aan weerszijden overbloezend groen en velden stemmig geel koolzaad – dat kan alleen in Nederland. Maar vandaag gaat het niet alleen om domweg gelukkig zijn, wind om de oren, malende benen – er is hier ter plaatse ook het een en ander aan
de hand geweest. E n daarvoor moet je af en toe stilstaan, bijvoorbeeld op de Ooijse Bandijk. E n kijken.
IJssellinie
De Ooijpolder maakte ooit deel uit van de I Jssellinie, opgeworpen van 1950 tot 1955 in het diepst van de K oude Oorlog. De aanleg van deze laatste H ollandse waterlinie was een groot geheim. Onder meer de Waal kon worden afgesloten met een verplaatsbare stuw – bij Bemmel, aan de overkant maar vlakbij – en ‘de Ooij’ zou dan onderlopen. I n de polder zijn nog resten bewaard van militaire bunkers en een noodhospitaal (zie kader). Wedden dat de meeste fietsers hier dit niet weten? Niet alleen de Ooijpolder zou verdwijnen, van Nijmegen tot K ampen moest de hele boel onderlopen, vandaar ‘I Jssellinie’. Tenminste als de R ussen eraan kwamen. Maar die kwamen niet. H eel langzaam verdwijnen de relicten van die tijden van collectief gedeelde angst nu onder het volle groen. Verderop is de Millingerwaard, ook zo’n vlek zich herstellende natuur, vol gevarieerde flora en fauna, dankzij de menselijke inbreng. H et kon mede
fietsspecial 27
ontstaan doordat in de Waal kribben zijn aangelegd, korte stenige dammen die loodrecht in de bedding steken. De stroming blijft zo op zijn plaats, de oevers worden niet afgekalfd, en hier bij Millingen ontstond zelfs een stevig zandduin. Veilig daarachter trappen nu de liefhebbers richting het pontje dat hen bij Doornenburg afzet.
Splitsing
Pont Millingerwaard ▪ De veerpont over
de Waal, essentieel om deze route te volbrengen, vaart in mei, juni en september in de weekends en op feestdagen, in juli en augustus dagelijks. Vaartijden: 10.00 tot 17.50 uur. ▪ Fort Pannerden is van april tot en met oktober de 1e en de 3e zondag van de maand geopend, in de zomervakantie ook op dinsdag en donderdag. Zie ook: fortpannerden.eu.
Een kaart van deze Geschiedenis-route met het thema Koude Oorlog vind je op route.nl, of direct via de QR-code op deze pagina. Neem de smartphone vooral ook mee bij het fietsen. Langs het traject staan
informatieborden, vaak met QR-codes (komende maanden komt er een aantal bij). Scan de codes en je belandt bij een audio- of videoverhaal over de locatie. Het kan ook door op de smartphone spgs.nl te bezoeken en de locatiecode in te vullen. Je
komt dan automatisch op de pagina die over de plek gaat. Zelf even zoeken (zonder codes) kan natuurlijk ook. Er zijn meer boeiende Geschiedenisroutes in de regio Arnhem-Nijmegen. Zie daarvoor: spannendegeschiedenis.nl
Alle tijd, dus rechts van de route af voor een bezoek aan Fort Pannerden, gelukkig vandaag open. H et is een 19de-eeuwse versterking die de splitsing van de R ijn in het Pannerdensch K anaal (heet verderop Nederrijn, later L ek) en de Waal beveiligde. Nog oudere militaire geschiedenis dus, onlangs gerestaureerd, zoals door heel Nederland met dergelijke forten gebeurt. E cht een plek om met de fiets te bereiken. Westwaarts gaat het nu, terug richting Nijmegen, door oude uiterwaarden met rivierarmen die het contact met de hoofdader kwijt zijn, langs alweer waaien en lage dijken die voornamelijk nog charmant liggen te wezen. E en ervan is heel bijzonder: de Defensiedijk, een lage zand- en kleirug in de Bemmelse Waard, waarover nu wandelaars en fietsers vredig langs de madeliefjes en de bloeiende klavers ‘struinen’ (want zo zeg je dat in toeristisch jargon). Vredig – nu wel, maar vroeger een grimmig deel van deze best onbekende I Jssellinie. Wie relaxed over dit vriendelijke dijkje richting L ent pedaleert, begrijpt weinig meer van de geschiedenis. H istorici onderzoeken momenteel of het waar is dat Michail Gorbatsjov in 1985 tegen zijn generaals heeft gezegd: ,,Za L jentj na pagor itse kak slov Defensiedijk...’’ (‘Bij L ent komen we nooit over die Defensiedijk,’ red.). Daarna begon de Perestrojka. Tabee K oude Oorlog.
Bekijk route 144516 op route.nl of scan de QR-code.
28 zaterdag 10 mei 2014
Meer beleven? Neem de smartphone mee
Jaren ’50: op wacht in Nederlands tenue. FOTO STICHTING IJSSELLINIE
41 km
fietsroutes
89 km
FRIESLAND E-BIKEROUTE
Lachende overwinning
Bekijk route 144670 op route.nl of scan de QR-code.
Helftstedentocht: hoeveel kilometers kan zo’n elektrische fiets eigenlijk aan? LEO VAN MARREWIJK
Pontbaas Menno Sappé heeft er zin in. Zijn boot is net lekker uitgerust na de middagpauze (12.00-13.00 uur) en dus wil hij voor dat ene eurootje, de prijs van de overtocht, best een extra lus maken in de Ynthiemasloot bij het Gaastmeer. H et zwaailicht op zijn pont mag misschien wat overdreven aandoen in deze lieflijke omgeving, maar de vaarroute tussen Gaastmeer en het Zandmeer is best druk bevaren, bezweert hij. Maar nu even niet, dus die toegift kan best. De pont ‘it Oerset’ van Menno Sappé is het enige ‘obstakel’ op de 89 kilometer lange H elftstedentocht. Verder is het zorgeloos zoeven langs slaperige dorpjes en buurschappen met fijne namen als it H eidenskip, Ysbrechtum en Galamadammen. Maar uiteraard ook langs de zes steden die bij de befaamde complete winterse variant worden aangedaan: Bolsward, Sneek, I Jlst, Stavoren, H indeloopen en Workum.
Min 12
H et echte E lfstedengevoel ontbreekt nog bij de start bij hotel de Wijnberg in Bolsward. Weliswaar is het lekker fris en hangen er borden met het opschrift ‘E lfstedentocht’ boven de grachten in Boalsert, maar met een volle ebike wordt zelfs de tegenwind lachend overwonnen. Anders dan de schaatstocht, die toch vooral wordt geassocieerd met ‘afzien’, is de e-bikeroute H elftstedentocht dan ook een avontuur voor levensgenieters. Wie toch wil ‘proeven’ van het beroemde winterse broertje, kan onder meer terecht in Sneek, de eerste halteplaats vanaf Bolsward. Bijvoorbeeld in de I Jszaal van het Fries Scheepvaart Museum, waar oude E lfstedentochten herleven. Wie minder tijd heeft, maar wel wil bibberen, kan in de Sneeker I Jssalon Min 12 smikkelen, onder meer
6
steden in een app
De Helfstedentocht is een fietstocht van 89 kilometer. De route is te downloaden via helftstedentocht.nl of route.nl. Bewegwijzering gebeurt aan de hand van fietsknooppunten, herkenbaar aan de groen-witte bordjes. Daardoor kun je de route in principe overal starten. Meer info over bezienswaardigheden, tips voor onderweg, overnachtingen en terrassen vind je op: e-bikefryslan.nl en helftstedentocht.nl
Bolsward is startpunt van Elfsteden- én Helftstedentocht. FOTO BELEEF FRIESLAND.NL
van het roomijs van I I sfoarstin. Na het verlaten van de Sneeker Waterpoort is het tijd om even serieus door te trappen richting I Jlst. De e-bike heeft nog altijd een volle accu – op het display zijn de maximale vijf streepjes te zien – maar vlak voor I Jlst worden dat er vier. H oeveel kilometers kan
zo’n elektrische fiets met trapondersteuning eigenlijk aan? Tsja, dat blijft nog even de vraag (zie kader), maar slingerend langs dijken, polders, molens en prachtige optrekjes van boeren die kennelijk goed hebben geboerd, is dat van later zorg. E n dat verandert niet in het adembenemende merenge-
fietsspecial 29
30 zaterdag 10 mei 2014
fietsroutes
Bij Hindeloopen komt het einde van de route in zicht. Als je tenminste niet blijft hangen in het Eerste Friese Schaatsmuseum. FOTO BELEEF FRIESLAND.NL
bied van Zuid-West Friesland, met Oudega, Gaastmeer, K oudum, H emelum als ijkpunten. Pas rond Stavoren, het meest zuidelijke punt van de route, dringt het besef door dat de accu waarschijnlijk niet bestand is tegen 89 km op één dag. Zelfs niet met enkele stops aan jaloersmakende terrassen aan het water – café-restaurant Yn’e I el-aek! (in de paling-aak) in Gaastmeer – waar de tweewieler kan worden opgeladen. Want de e-biker moet wel erg veel boerenomeletten of berenburgers tot zich nemen om zijn voertuig weer compleet opgeladen te krijgen: het laden duurt gewoon lang.
richting Bolsward. Bijna, want op zo’n 10 kilometer afstand van het eindpunt staakt de accu plots de ondersteuning. H ij vindt het na zo’n 80 kilometer trouwe dienst kennelijk mooi geweest. Gelukkig blijkt de e-bike ook zonder trapondersteuning nog heel behoorlijk vooruit te komen. Bovendien heeft het wel wat: toch nog een beetje afzien op de (H )E lfstedenroute.
Hoop gemekker
Geen paniek, want na Stavoren en de kilometerslange I Jsselmeerdijk met veel lammetjesspul – een hoop gemekker om niks, want het uitzicht is riant – wacht H indeloopen. Voor de hardcore schaatsliefhebber is het E erste Friese Schaatsmuseum een verplichte halte. De ware kilometervreters laten het pittoreske H indeloopen gauw achter zich op weg naar Workum, waar blijkt dat bloembollenvelden geen exclusieve aangelegenheid zijn voor de Bollenstreek. Ook in Workum dwingen de terrassen en het Jopie H uisman Museum – met de expositie MooiZooi! – de fietser tot afstappen. Vervolgens blaast de zuidenwind de e-biker bijna als vanzelf
In Stavoren, het meest zuidelijke punt van de route, kunnen e-bike en berijder opladen. FOTO BELEEF FRIESLAND.NL
E-bikes voor beginners Wie een normale fiets gewend is en voor het eerst op een e-bike stapt, maakt gauw de fout te hard te willen trappen. Wie de trappers van een ebike heel lichtjes, soepel blijft ronddraaien, merkt dat je zonder moeite 20 kilometer per uur rijdt. E-bikes zijn er in talloze soorten en maten. De huurfietsen van E-bike Fryslân geven vier niveaus van ondersteuning. Wie kiest voor de lichtste vorm van ondersteuning, doet het langst met de accu. Met de zwaarste vorm van ondersteuning rijd je makkelijk boven de 25 km per uur, maar dan is de accu ook
eerder leeg. Verder geldt: de accu van een zwaargebouwde fietser die ‘stampend’ rijdt is eerder leeg dan van een lichtgewicht ‘rouleur’. Daarom is de actieradius van e-bikes ook moeilijk te meten. Heel algemeen geldt: goedkope e-bikes (met goedkope accu) hebben vaak een bereik van minder dan 40 km. Met de duurste e-bikes kun je tegenwoordig al soms meer dan 100 kilometer met ondersteuning afleggen. Meer info over verhuurpunten voor ebikes, slaapplaatsen, oplaadpunten en e-bikeroutes: ebikefryslan.nl en beleeffriesland.nl /elfsteden.
fietsspecial
31
32 zaterdag 10 mei 2014
fietsroutes
DRENTHE NATUUR
Schapen tellen Het Drents-Friese Wold is na de Veluwe het grootste aaneengesloten bosgebied van Nederland. BAS BOERMA H et restaurant I Jgenweis (knooppunt 85) valt niet alleen op door een eigenwijze spelling van de naam, maar is ook een ideale startplek voor een fietsmiddag door het Nationaal Park Drents-Friese Wold. H et pand ligt langs de N318 en heeft ruime parkeergelegenheid. De route, in totaal 35 kilometer lang, wordt per meter groener en groener. Na de eerste 100 meter is de geur van het bos niet meer weg te denken en voert het fietspad tot knooppunt 82 langs de plassen en uitgestrekte heide van het Aekingerzand. Vanaf een bankje is goed te zien hoe de schapen voorzichtig de oversteek maken over een stuk kale heide.
Uitkijktoren
Via Zorgvlied (23) loopt de route met een boog om het Doldersumse Veld. H et lange fietspad naar Doldersum (12) heeft iets weg van de oprijlaan van een groot landhuis, inclusief bomen als kaarsen aan weerszijden van het strak geasfalteerde fietspad. Vlak voor knooppunt 14 staat een klein bordje in de berm. ‘Uitkijktoren, 200 meter’, is er met witte verf op geschreven. De 10 meter hoge toren biedt een prachtig uitzicht over het Doldersumse Veld. Op een heldere dag is zelfs aan de rechterkant het hertenkamp te zien, weet de boswachter. H et heideveld, bijna halverwege, is een ideale picknickplek. Waar tussen Doldersum en Diever de route even wat minder spectaculair is door de naastgelegen autoweg, blijkt het dorpje Diever de moeite waard. W inkeltjes in de smalle H oofdstraat verkopen lokale souvenirs en rond de kerk stellen de restaurants en cafés hun terrassen open. Direct na het bord ‘Tot ziens in Diever ’ worden de straatklinkers ver vangen door asfalt. Met het Dieverzand aan de rechterhand is het tot knooppunt 67 heerlijk fietsen over een op- en neergaand breed fietspad.
Fiets4Daagse Assen, Diever, Norg, Meppel, Emmen, Dalen en Westerbork zijn in juli de opstapplaatsen voor de Fiets4Daagse in de Drenthe. Tussen dinsdag 22 en vrijdag 25 juli starten hier verschillende tours door de provincie. Meer informatie? Kijk op fiets4daagse.nl.
Vanaf het knooppunt wordt het pad smaller. Bij tegenliggers moet achter elkaar worden gereden. Maar dat mag de pret niet drukken; de bosrijke omgeving, waar zo nu en dan het Dieverzand door te zien is, is prachtig. De zwarte specht, hét symbool van het nationaal park, zingt in de bomen. De vogel daadwerkelijk zien blijkt lastig.
Het is ideaal picknicken halverwege het Doldersumse Veld. FOTO PROVINCIE DRENTHE / HANS DEKKER
Gekapt
Schaapjes tellen kan hier zonder in slaap te vallen. Tussen Diever en de Boswachterij Smilde (53) springen herten achter de nauwelijks zichtbare omheining. Op het bospad is de brandende zon goed voelbaar, doordat de bomen direct aan het fietspad zijn gekapt om ruimte te maken voor nieuwe aanwas. De Boswachterij Smilde loopt vloeiend over in de Boswachterij Appelscha, waar de omgeving meer open wordt. I n de laatste kilometers van de route, van knooppunt 61 terug naar het restaurant (85), heeft het landschap iets weg van de Drunense Duinen. H et meanderende fietspad over de zandheuvels is echter dit voorjaar met grind bestrooid, waardoor het hier en daar glibberen is. Zowel links als rechts van pad is het uitzicht prachtig: schapen lopen over de heuvels, die tot in de wijde omtrek te zien zijn. Na het grindpad dubbelt de route alleen in de laatste 100 meter, die terugvoert naar het restaurant aan de rand van Appelscha.
Bekijk route 136827 op route.nl of scan de QRcode.
35 km
fietsspecial 33
UTRECHT TOURROUTE
Le Grand Départ Op 4 en 5 juli 2015 is Utrecht fietshoofdstad van de wereld. De tweede etappe van de Tour de France kan ook nu al worden uitgeprobeerd. JEROEN KREULE Fietsen door de Utrechtse binnenstad en toegejuicht worden door een paar honderdduizend mensen: wat zou dat toch een machtig gevoel moeten geven. Jouw naam met grote, witte letters op de klinkers van de Domstraat of het asfalt van de Catharijnesingel gekalkt. H elikopters die boven je cirkelen. E en speaker die jouw naam in het Frans rondbazuint. E en illusie? Ja. Tenzij je Bauke Mollema, Niki Terpstra of Tom Dumoulin heet en op 5 juli 2015 aan de start mag verschijnen van de tweede etappe van de Tour de France. Want na jarenlang lobbyen is het de vierde stad van Nederland eindelijk gelukt: Utrecht heeft de Grand Départ 2015 binnengehaald, met een korte tijdrit op 4 juli en een dag later de start van de tweede etappe. Utrecht is die dagen fietshoofdstad van de wereld. De stad heeft op fietsgebied – los van de Tour – sowieso wel iets te zeggen. Zo telt Utrecht meer fietsen dan inwoners. Bij Utrecht Centraal Station wordt, met 12.500 parkeerplekken, de grootste fietsenstalling ter wereld gebouwd. Bovendien werd op de Maliebaan in 1885 het allereerste fietspad van Nederland aangelegd. H et
34 zaterdag 10 mei 2014
De Haar Een van de hoogtepunten van de fietstocht is Haarzuilens. Oorspronkelijk lag het dorp, met 25 huizen, pal onder de muren van Kasteel De Haar. Dat kasteel raakte in verval, tot baron Etienne van Zuylen van Nijevelt in 1892 besloot tot een grondige renovatie. Hij liet het hele dorp platgooien en 1,5 km verderop een nieuw Haarzuilens bouwen.
was niet veel meer dan een strookje gravel over een lengte van een halve kilometer, maar toch. Fietsen was in die jaren iets voor mensen met geld: een hoge bi – een smeedijzeren fiets op massief rubberen banden – kostte tussen de 300 en 400 gulden. Dat bedrag kwam destijds overeen met het jaarsalaris van een arbeider. Deze fietstocht volgt het begin van de tweede etappe van de Tour de France, met de start aan de Croeselaan. Voor een peloton van pak ’m beet 180 man is fietsen door het centrum van Utrecht best krap, maar wees gerust: de afspraak is dat het officiële startschot pas bij ’t Goylaan wordt gelost. Tot die tijd wordt er geneutraliseerd gefietst. De wielrenners blijven dus bij elkaar en zullen niet met 45 kilometer per uur of harder voorbij knallen. H et geeft ze zelfs de mogelijkheid om even om zich heen te kijken.
Marseillaise
Via de Vondellaan en de Bleekstraat voert de tocht langs alle mooie plekken die de Utrechtse binnenstad te bieden heeft: van het Oudkerkhof en de
Een hele tour, zo rond de Tienhovense plassen. FOTO TOERISME UTRECHT
Ganzenmarkt tot het Janskerkhof en de Maliebaan. E r wordt zelfs onder de Domtoren gefietst. H et schijnt dat Tourbaas Prudhomme definitief voor Utrecht koos toen hij het Domcarillon de Marseillaise hoorde spelen… De fietstocht gaat in westelijke richting, naar L eidsche R ijn, de grootste nieuwbouwlocatie van het land. Zo’n 20.000 van de geplande 30.000 huizen zijn inmiddels opgeleverd, het is de bedoeling dat hier uiteindelijk zo’n 100.000 mensen komen te wonen. Absolute blikvanger van L eidsche R ijn is het Máximapark: een jong, ruim opgezet park op historische grond. Want hier loopt ook de limes, de grens van het voormalige R omeinse R ijk. Voor archeologen is dit gedeelte van L eidsche R ijn de hemel op aarde: ze vonden onder meer schepen, de resten van een badhuis en een wachttoren.
fietsroutes
Archeologen kwamen er zelfs achter dat hier een castellum (een R omeinse legerplaats) heeft gelegen. I n maart is begonnen met de herbouw van Castellum H oge Woerd, precies op de plek waar het origineel vanaf 41 na Christus heeft gestaan. Waar de tweede etappe eindigt, is nog niet bekend. De Tour de France heet echter niet voor niks Tour de France, dus de kans is bijzonder groot dat het profpeloton na L eidsche R ijn richting zuiden koerst. Deze fietstocht gaat verder in noordwestelijke richting, naar Breukelen. Na de historische binnenstad en de nieuwbouw van L eidsche R ijn is het tijd voor lammetjes, appelbloesem, knotwilgen en vrolijke koeien: het buitengebied. H et eerste dorp is H aarzuilens, vooral bekend van K asteel De H aar. Na H aarzuilens volgen buurtschappen en Breukelen, en daarna gaat het
Bekijk route 144712 op route.nl of scan de QR-code.
64
verder langs de meanderende Vecht, in de richting van Maarssen. E r valt genoeg te zien onderweg: van passerende boten tot buitenplaatsen met de zo kenmerkende theehuisjes. L angzamerhand komt de 112 meter hoge Dom, icoon van de stad, weer in zicht. H et is een mooie gedachte dat ’s werelds beste wielrenners daar op 5 juli 2015, toegejuicht door een paar honderdduizend mensen, een voor een onderdoor gaan trappen. H et is fietsstad Utrecht gegund.
Blikvanger van de Tourstart: de 112 meter hoge Dom. FOTO ANP
Parijs is nog ver. FOTO JEROEN KREULE
km
fietsspecial 35
Verblijf
NOORDWIJKERHOUT KINDERROUTE
Bollen en duinen
E en pannenkoekenrestaurant als startpunt: er zijn minder aantrekkelijke locaties om kinderen op de fiets te krijgen. Pannenkoekenhuis L angs Berg en Dal, aan de rand van Noordwijkerhout, is dus op z’n minst strategisch gelegen. Zelfs voor degenen die de fiets laten staan. ,,Je stapt zo op het fietsknooppuntennetwerk, maar voor kinderen hebben we ook speurtochten en wandelroutes richting het strand,’’ meldt het personeel.
36 zaterdag 10 mei 2014
Degenen die de kinderen wél zover krijgen om in het zadel te klimmen bij het restaurant (knooppunt 86), kiezen direct de weg omhoog. Over een grijzig grindpad stijgt de route lichtjes naar de kust (43). E en glooiend fietspad door het duingebied volgt. Zand waait over het onlangs aangelegde asfalt, een roedel herten kijkt vanaf een afstandje toe. Fietsen met kinderen betekent vooral: op tijd pauzeren. Dat kan prima richting Noordwijk aan Zee dankzij
FOTO ROBIN UTRECHT
Kleurige velden, een recreatiemeer, duinen en het strand: eentonig wordt het nooit rond Noordwijkerhout. Ideaal voor kinderen. BAS BOERMA
De omgeving van Noordwijkerhout en Noordwijk is geknipt voor actieve mensen die van duinen, zee en bloemen houden. Kijk op vvvnoordwijkerhout.nl voor tips voor een langer verblijf en andere activiteiten of ga langs bij de VVVvestiging in de Dorpsstraat 8, Noordwijkerhout.
fietsroutes
bankjes in het fijne, witte zand. E en mooie plek om de benen rust te gunnen of een korte wandeling te maken richting Noordzee of een van de strandpaviljoens. Weer of geen weer, het terras van De Zeespiegel zit goed vol. De kinderen schommelen en scheppen in de aangelegde strandspeeltuin en rennen achter een konijn aan dat uit angst weer snel terug de duinen in hupt. Ter hoogte van de Noordwijkse Golfclub passeert een Zwitsers gezin. ,,We vieren onze vakantie hier,’’ zegt vader Bernd H olsbrecht. ,,We komen vaak naar Nederland, want fietsen vinden we heerlijk. De kinderen ook. Ze zijn verliefd op de duinen, die hebben we thuis niet.’’ Na 5 kilometer duin is de K oningin Wilhelmina Boulevard met grote hotels het volgende ijkpunt op de 17 kilometer lange route. Aan beide kanten wordt de boulevard gemarkeerd door een indrukwekkend herkenningspunt. Aan de noordzijde prijkt een witte vuurtoren uit 1444, terwijl aan de zuidkant H otel H uis ter Duin niet te missen is.
bistisch schilderij. E en bloemenkweker die zijn gewas inspecteert steekt zijn hand op. ,,Toerist?’’ vraagt hij met Duits accent. ,,Mooi is het hier, hè? Bent u al bij het Comomeer geweest?’’ H et ‘Comomeer’ heet officieel Oostduinse meer en ligt net buiten Noordwijkerhout. Maar daarvoor moet eerst het dorp nog worden gepasseerd. Via de punten 69 en 42 loopt het fietspad vanaf de duinen, langs de bollenvelden naar de entree van het dorp waar een wit kerkje (80) het middelpunt vormt van het knusse centrum. E ven verderop trekken opnieuw de bollen de aandacht, tot een haakse bocht naar rechts de omgeving doet veranderen. E en fietspad voert zigzaggend langs het stille water van het Oostduinse meer, waar kinderen in de zomer lekker kunnen spelen. De sporen op het metersbrede zandstrand verraden dat het recreatiestrand een populaire plek is. Niet alleen voor zwemmers, maar ook voor jonge bouwers van zandkastelen. E n als de kinderen het bouwwerk af hebben, volgt de ultieme beloning in het pannenkoekenhuis.
BRIELSE MEER KINDERROUTE
Spelen & Spetteren Voor wie niet bang is voor water is de fietsroute Spelen & Spetteren rond het oude stadje Brielle op het eiland Voorne-Putten een heerlijke route. L angs de 24 kilometer lange route rond het Brielse Meer is overal water te zien en zijn recreatiestrandjes. Daarvandaan is goed zicht op de reuzenschepen in de R otterdamse haven. T ip: neem een (strand)handdoek mee.
24 km
Bekijk route 141874 op route.nl of scan de QR-code.
Kubistisch
Bij het uitrijden van Noordwijk aan Zee wijst knooppunt 33 de weg terug naar Noordwijkerhout. Aan beide kanten van het verouderde fietspad zijn uitgestrekte bloembollenvelden te zien. Gele, blauwe, paarse, rode en witte tulpen tekenen in groten getale hun ku-
Bekijk route 144523 op route.nl of scan de QR-code.
17 km
KINDERDIJK KINDERROUTE
Molenroute
Fietsen door een van de iconen van Nederland. De molens van K inderdijk staan sinds 1997 op de Werelderfgoedlijst van Unesco. De route voert langs 19 molens, waarvan sommige open zijn voor het publiek. Vanaf de 14de eeuw wordt hier al water uit de polders gepompt, maar deze molens dateren uit 1738 en 1740. Voor kinderen is een kennismaking met K inderdijk verplichte kost. Wel een kleine waarschuwing: K inderdijk is bij toeristen erg populair, dus op deze route bent u in de zomermaanden nooit alleen.
11 km
Bekijk route 139236 op route.nl of scan de QRcode.
fietsspecial 37