Marsden Fund Update 2020: Issue 56

Page 11

NGĀ TIPU KO NGĀ TIPU KANORAU O KONEI TE PŪTAKE E MĀRAMA AI TĀTAU KI NGĀ MATE PĀWERA ME TE HUANGŌ I TE WĀ TAMARIKI? Kua waimarie a Ahorangi Jeroen Douwes, Ahorangi John Potter, Ahorangi Tuarua a Andrea ‘t Mannetje, Tākuta Collin Brooks me Tākuta Marine Corbin o Te Kunenga ki Pūrehuroa, Tākuta Caroline Shorter me Ahorangi Julian Crane o Te Whare Wānanga o Ōtāgo, me tō rātau rōpū rangahau whānui i whakawhiwhia ki tētahi Tohu Kaunihera Pūtea a Marsden hei tūhura i ngā hono i waenga i te huangō o ngā tamariki i Aotearoa me te rerenga rauropi. Ko Aotearoa tētahi whenua i te ao e tino kaha rawa te pā mai o te huangō me te mate pāwera, ā, e nui rawa te pā mai ki te Māori me ngā uri Pasifika. Tē taea te hunga mate huangō te whakaora – ko te whakamāmā anake i ngā tohumate. Ko te take e pēnei ai he kore kē nō tātau e mōhio ki ngā pūtake e pā mai ai te huangō. Mā te rangahau i ngā tamariki 50,000, kua kitea e tēnei rōpū pūkenga maha ko te hunga i whai wāhi ki ngā wāhi tipu nui ake he iti iho te tūpono pā mai o te huangō. He nui ake te kitea o tēnei i ngā wāhi he tino nui te rerenga rauropi e whai ana i ngā momo tipu tūturu. I roto i tēnei Tohu Kaunihera Pūtea a Marsden, ka whakawhānui ake te rōpū i ēnei kitenga me te hōpara kia tino whānui ake te wāhanga o te rerenga rauropi paetata i roto i te mate huangō me te pāwera. E nui haere ana ngā whakaaturanga e tohu ana he wāhanga nui tō ngā tūmomo moroiti e noho ana i roto i te puku o te tangata mō te noho hauora. Ka hōpara tēnei rangahau mēnā he hono tō te korenga o te rerenga rauropi me te iti haere o ngā wāhi tipu ki ngā

rerekētanga o ngā moroiti o ngā puku o ngā tamariki o Aotearoa, ā, me te pā mai o te mate huangō me te pāwera. Ka tūhuratia anō e rātau mēnā he pānga tō ngā rerekētanga ki ngā moroiti o te puku i roto i te wā ki ēnei āhuatanga. Otirā, ka whakataurite rātau i ngā tīpakonga mai i ngā tamariki mate huangō me te kore mate huangō i Aotearoa, Ekuatoa, Parihi me Ukānga hei whakatau mēnā he rerekētanga i roto i ngā moroiti o te tangata i waenga i ngā whenua rerekē, e whakaatu ana i te take e nui ai te pā mai o te mate huangō i konei. Ka kitea e tēnei rangahau pūkenga maha nui te wāhanga o te rerenga rauropi o te taiao o konei ki te hauora romahā o ngā tamariki. Ka puta anō pea i tēnei ko ngā rautaki rerekē mō te tiaki i ā tātau tamariki mai i te mate huangō me te pāwera.

09


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook

Articles inside

No te hurihuringa On reflection

4min
pages 54-55

New type of micro laser source suitable for commercialisation

2min
pages 52-53

New insight on Alpine Fault risk

4min
pages 46-47

Hīkoi of a lifetime

2min
pages 48-49

Aotearoa New Zealand’s difficult histories

2min
pages 50-52

Days of Ice

1min
pages 44-45

Impact of COVID-19

2min
page 43

Between the real and imaginary worlds

1min
page 40

Using penguin poo to measure contaminants in Antarctica

1min
pages 38-39

Ngā uri o ngā adopted Māori e rapu ana i ō rātau tūrangawaewae

2min
page 37

Exception to the rule

1min
page 35

Descendants of Māori adoptees searching for their tūrangawaewae

1min
page 36

Ngā taiohi urutapu

2min
pages 33-34

Clean teens

1min
page 32

The hormone that makes good dads

1min
page 29

Are toxic metals testing the honeybee’s mettle?

1min
pages 30-31

Using light to track and target drug delivery

1min
page 28

Pigs, dogs and chickens in the Pacific past

1min
pages 26-27

Bringing Indigenous perspectives to Sport for Development

1min
page 22

Te whakauru mai i ngā tirohanga Iwi Taketake ki te wāhanga Hākinakina mō te Whanaketanga

1min
page 23

Pick-a-path birds

1min
page 24

Australian bushfires

1min
pages 18-19

Biodegradable polymer electronics

1min
page 25

Ngā panga o ngā ahi kai ngahere

2min
pages 20-21

Better than a hole in the head

1min
page 17

Nursery crimes

1min
page 16

Disappearing ‘tree of life

1min
page 14

E-cigarettes

1min
page 12

Shared immunity

1min
page 13

Mō te Pūtea a Marsden

1min
page 4

In the green

1min
page 10

Failing hearts

1min
page 15

Ngā tipu

2min
page 11
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.