N G Ā T O H U | FA S T-S TA R T G R A N T S 2 0 2 0
NGĀ URI O NGĀ ADOPTED MĀORI E RAPU ANA I Ō RĀTAU TŪRANGAWAEWAE Ka whai a Tākuta Erica Newman o Te Whare Wānanga o Ōtāgo i ngā hīkoi a ngā uri Māori kāore nei i te mōhio ki tō rātau taha Māori i a rātau e hono ana ki tō rātau tūrangawaewae, e whakaatu ana i ngā pānga o te adoption i waho i tō rātau ake ao tuku iho me te oranga o ngā adoptee me ō rātau uri. Ko te noho kūare ki tōna pepeha, tōna whakapapa rānei, he kore mōhio ki tōna marae, me tōna tūrangawaewae, te tino pānga mō tētahi tamaiti Māori i adopted i roto i tētahi kāinga Tauiwi, me ō rātau uri, mēnā kāore i whai wāhi ki te tuitui hononga ki tōna whānau Māori. Nā te Ture Adoption 1955 i āhei ki te whāngai tamariki ki ngā tauhou, ā, ka motukia atu ngā hononga katoa i waenga i ngā mātua ake me tā rāua ake tamaiti. Ka taka mai tenei motunga ki ngā uri o muri mai ki te kore e kitea ngā hononga. Ka pā te kore tūrangawaewae mō ngā uri o ngā whāngai Māori ki tō rātau tuakiri, hauora me te oranga. He hua kei roto i te kimi i ngā hononga whakapapa me te whakapakari i tō rātau ao Māori. Ka arotahi te kaupapa rangahau Tīmata-Wawe Marsden a Tākuta Newman ki ēnei uri me te whai i tā rātau hīkoi ki te hono anō ki tō rātau taha Māori. Ka tūhura ia i te āhua o tā rātau hono ki tō rātau taha Māori, te ara ka whāia e rātau ki te hono ki tō rātau tūrangawaewae, ā, he pēhea te manaaki a ō rātau whānau me ō rātau hapū i a rātau. Ka toro ia ki ngā rangahau tatauranga, pūranga hoki, ngā kōrero taunaki, me ngā rangahau ngātahi me ngā whānau, iwi hoki. Ka tuku tautoko haere tonu tētahi whārangi Pukamata tūmataiti i a rātau ka takahi i tēnei ara (ka haere tonu rānei) ki te rapu i tō rātau taha Māori.
Ka hīkoi tēnei kaupapa i roto i ngā ao e rua: te mārama ki ngā tikanga adoption a te kāwanatanga me te whakawhanaungatanga i waenga i a rātau e noho momotu mai ana i te ao Māori me ō rātau tūrangawaewae. Ka whakawhānui ake te rangahau i te wāhanga whāngai i waenga mātāwaka i Aotearoa me tāwāhi.
Ka pā te kore tūrangawaewae mō ngā uri o ngā whāngai Māori ki tō rātau tuakiri, hauora me te oranga. He hua kei roto i te kimi i ngā hononga whakapapa me te whakapakari i tō rātau ao Māori.
35
