Boeken

Het verborgen leven van bomen

Het boek Het verborgen leven van bomen; wat ze voelen, hoe ze communiceren, ontdekkingen uit een onbekende wereld.

De auteur(s) Peter Wohlleben (1964) studeerde bosbouw en werkte meer dan twintig jaar bij bosbeheer in Rijnland.. Jij is gedurende zijn werk en leven langzaam anders naar bos en de natuur gaan kijken. Hij werd, nadat hij in 2006 ontslag nam, boswachter in de Eifel en schreef meerdere boeken. Het geheime leven van bomen was zijn (internationale) doorbraak in 2016.

Beginalinea / Voorwoord ‘Toen ik mijn professionele loopbaan als houtvester begon, wist ik ongeveer evenveel van het verborgen leven van bomen als een slager van de gevoelens van dieren. De moderne bosbouw produceert hout, dat wil zeggen: er worden stammen geveld en vervolgens weer nieuwe boompjes geplant. Lezend in vaktijdschriften ontstaat al snel de indruk dat men alleen is geïnteresseerd in het welzijn van het bos voor zover dat noodzakelijk is voor een optimale bedrijfsvoering. Voor het normale werk van een houtvester is dat ook voldoende en langzamerhand wordt je blik daardoor vervormd. Omdat ik elke dag honderden sparren, beuken, eiken of dennen

©Gordon Welters, The New York Times

moet taxeren op hun geschiktheid om gezaagd te worden en op hun marktwaarde, is mijn waarneming beperkt tot dat gezichtsveld. (…) Ongeveer twintig jaar geleden begon ik met het organiseren van survivaltrainingen en blokhuttentochten voor toeristen. (…) In gesprekken met de vele bezoekers werd mijn beeld van het bos weer rechtgezet. Kromme knoestige bomen die ik toen nog als inferieur beschouwde, riepen bij wandelaars veel enthousiasme op. (…) Ineens ontdekte ik talloze wonderen waar ik eigenlijk geen verklaring voor had. (…) Ik nodig je uit om het geluk dat bomen ons kunnen geven met mij te delen. Wie weet ontdek jij zelf bij je volgende boswandeling wel kleine en grote wonderen.’

Redenen om dit boek niet te lezen Zelfs als je dol bent op natuur kan het zijn dat je enigszins moet doorbijten om door te blijven lezen. De hoofdstukken lijken soms wat los van elkaar te staan en hoewel je veel leert, kun je na een half boek niet veel navertellen. Misschien zou een overkoepelend verhaal of een structuur het boek beter maken, iets om voor door te lezen. Misschien schrijft Wohlleben nog wat droog in dit boek, in zijn laatste boek, De geheime band tussen mens en natuur is dat iets minder het geval.

Redenen om dit boek wel te lezen Als je van natuur houdt, specifiek van bomen en bos, heeft dit boek je veel te bieden; wees bereid om je te verbazen over het wonder der natuur. Een van de sterkste punten van het boek is dat de schrijver ons meeneemt in de oneindige complexiteit van het leven. Hoe bomen samenleven met en afhankelijk zijn van groot en klein leven om hen heen, hoe ingenieus alles in elkaar zit en samenhangt. Zo leren we van alles over een druk bodemleven, over de langzame groei van bomen en over de minieme kans van een eikel om een volwassen eik te worden. En hoe vogels en andere dieren samenleven met bomen, of hen het leven zuur en moeilijk maken. Met voorbeelden geeft hij aan dat een geplant bos, zoals bijna al het bos in Europa, ook al is het al honderd jaar oud, in de verste verte nog niet de benodigde complexe samenhang heeft gekregen met alles wat leeft, zoals dat in een oerbos het geval is. Veel van wat Wohlleben ons van het wonder der bomen en het bos wil meegeven is ‘gewoon’ afkomstig uit wetenschappelijke publicaties. Verbazingwekkend hoeveel de wetenschap al heeft kunnen bewijzen en wat gek dat je daar, als je dit boek niet zou lezen, zó weinig over hoort. Wat ik bijzonder vond om te lezen, is hoe bomen via hun uitgebreide, zeer fijne wortelstelsel met elkaar communiceren en hoe schimmels daarin ook nog een soort middelaar kunnen zijn. Zie het als een soort internet van bomen onderling. Als één boom last heeft van een plaag worden bomen in de buurt ‘gewaarschuwd’, zodat ze direct antistoffen kunnen aanmaken of een vervelend smaakje

... DAT DE GRENZEN TUSSEN PLANTEN EN DIEREN LIJKEN TE VERDWIJNEN. NOU EN? WAT ZOU DAAR ZO ERG AAN ZIJN?

waardoor het specifieke insect dat de plaag veroorzaakt de bladeren niet meer lekker vindt. Wohlleben wil ons prikkelen om geraakt te worden door het wonder der natuur. Soms maakt hij daarvoor ook een uitstapje naar iets dat niet wetenschappelijk is bewezen en maakt het meer filosofisch. En eigenlijk voelt dat misschien wel natuurlijk… om het wonder der natuur niet alleen maar vanuit de wetenschap te benaderen.

Opvallende passage ‘Kunnen planten denken, zijn ze intelligent? (…) Als de wortel in de aarde tastend zijn weg zoekt, kan hij prikkels ontvangen. De onderzoekers meten elektrische signalen die in een overgangszone worden verwerkt en tot gedragsveranderingen leiden. Stuiten de wortels op giftige stoffen, ondoordringbare stenen of op natte stukken, dan analyseren ze de situatie en geven de noodzakelijke veranderingen aan de

groeizone door. Die verandert vervolgens van richting en stuurt de uitlopers om het gevaarlijke stuk grond heen. Of je hierin ook nog een centrum van intelligentie, geheugen en emoties kunt zien, wordt op dit moment door de meerderheid van de plantenonderzoekers in twijfel getrokken. Ze winden zich er vooral over op dat de bevindingen naar soortgelijke situaties bij dieren worden vertaald, en ten slotte over het feit dat de grenzen tussen planten en dieren lijken te verdwijnen. Nou en? Wat zou daar zo erg aan zijn? De scheiding plant/dier is sowieso willekeurig gekozen en opgehangen aan de manier waarop ze aan hun voedingsstoffen komen: de ene bedrijft fotosynthese, de andere eet levende wezens. Grote verschillen zijn er tenslotte alleen nog in het tijdsbestek waarin informatie wordt verwerkt en in handelingen wordt omgezet. Maar zijn langzame wezens automatisch inferieur aan snelle? Ik denk weleens dat we bang zijn dat we bomen en ander groen met meer respect zouden moeten behandelen als onomstotelijk zou worden vastgesteld hoezeer ze in veel opzichten op dieren lijken.’ (pagina 77–78) Ansfrida Vreeburg

Hans Andréa, De Alchemie van J.K. Rowling in het licht van de Alchemische Bruiloft van Christiaan Rozenkruis. De Morgenster, Haarlem 2020

Wie zich heeft laten inspireren door het artikel Harry Potter en de ontmoeting met het kwaad in LOGON nr. 2, zal ook enthousiast worden over het feit dat nu een heel boek verschenen is met adembenemende inzichten in de rijke symboliek die de zeven delen bevatten.

Hieronder enkele uitspraken van lezers. Zoals J.K. Rowling in de trein werd getroffen door een impressie van de omvangrijke en later wereldwijd imponerende geschiedenis van Harry Potter, zo werd Hans Andréa getroffen door zich openbarende inzichten in de diepgaande parallel tussen Harry Potter en de universele leer van alle tijden. Daardoor veranderden beider levens van koers, van het ene moment op het andere, door een ingeving die uit een andere wereld leek te komen. Hans Andréa kreeg het idee voor zijn boek met deel 2 van Harry Potter aangereikt en werd direct in zijn levensovertuiging getroffen door het doorzien van het verband tussen Harry Potter en zijn eigen levensvisie: de universele leer. Het was het symbool van de slang dat zijn ogen opende voor de onuitputtelijke bron van symboliek in Harry Potter, zicht gevend op de diepgang van wat oppervlakkig gezien een kinderboek is. De slang is het oersymbool dat staat aan de basis van ons vertrek uit het paradijs naar het verblijf in deze wereld. Onze wereld die ver van het paradijs is verwijderd, maar juist heel dichtbij voor hem die weet. Het symbool van de slang opende het zicht op een onuitputtelijke reeks van symbolen die zouden volgen in de zeven delen die het leven van Harry Potter beschrijven. Symboliek in levende en overleden personen, gewone dieren en fabeldieren, bomen, voorwerpen, situaties en ontwikkelingen. Hans Andréa werd gegrepen door zich ontvouwende inzichten, die hij begon uit te werken en op te schrijven. Zijn enthousiasme kon hij niet meer voor zichzelf houden en hij begon zijn teksten toe te sturen aan mensen die er door meegenomen werden. Zij vormden met elkaar een klankbord, waardoor de inspiratie kon blijven stromen. Op enig moment hoorde ik van zijn berichten. Het lezen van een enkel bericht was voldoende om verbluft vast te stellen: die man weet waar hij het over heeft. Ik ben zijn berichten gaan lezen en later zelfs gaan vertalen, uit het Engels, de taal waarin ze geschreven werden. In ieder nieuw hoofdstuk groeide mijn verwondering en bewondering voor de analyses van Hans Andréa, die stap voor stap de universele leer terugvindt in Harry Potter. Wie zich afvraagt: waar kom ik vandaan, waarvoor ben ik hier en waar ga ik naartoe?, vindt antwoord in de universele leer. Hans Andréa laat zien, in voortdurend inspirerend enthousiasme, hoe deze leer terug te vinden is in Harry Potter en door middel van de spannende levensgeschiedenis van Harry Potter is opgenomen door een half miljard lezers van alle leeftijden.

Wat Hans Andréa noemt ‘De Broederschap van Ontferming’ heeft een kanaal gecreëerd om een grote groep van de

ER IS MAAR ÉÉN VOORWAARDE: HET EGO MOET VERDWIJNEN. JAMMER VOOR SCHURFIE, MAAR ER IS GEEN KEUS (BLZ. 85)

mensheid met zijn boodschap te bereiken. Hans Andréa heeft die boodschap ontsluierd en treedt er mee naar buiten. En hoe dan ook, het zaad is gezaaid en neergekomen in de harten van lezers wereldwijd. Laat je meevoeren door de enthousiaste ontdekkingstocht van Hans Andréa door de boeken van Harry Potter. Ruud Maatman, vertaler uit het oorspronkelijke Engels naar het Nederlands

Voor mij is dit boek als een deel 8 van de 7-delige Harry Potter-reeks van J.K. Rowling. Na een stilte rondom Harry Potter komt hij in dit boek opnieuw tot leven, maar nu in onszelf, in ons diepste wezen. De schrijver neemt je mee op een innerlijke reis in een alchemisch proces van verandering. Hij doet dit aan de hand van het verhaal van De Alchemische Bruiloft van Christiaan Rozenkruis en laat verbanden zien met het verhaal van Harry Potter. Hij verwijst in zijn uitleg regelmatig naar stukjes tekst uit deze boeken, waardoor het boek ook een waardevol leerboek wordt, waar je nooit in uitgelezen raakt, omdat het steeds verdiept en zodoende tot een kompas in je leven kan worden. Het boek is boeiend, inspirerend, diepzinnig, maar toch luchtig om te lezen, mede door de symboliek in Harry Potter. De schrijver laat alle personages hierin tot leven komen. Met een glimlach kunnen we hiernaar kijken, zeker als we ze herkennen als ook verborgen in onszelf. Ik kan dit prachtige boek iedereen aanraden die ook van Harry Potter houdt. Constance van der Plas

Het is een geweldige gave dat de auteur heeft ontdekt dat de geschiedenis van HP eigenlijk op dieper niveau symbolische taal is die het gnostieke bevrijdingspad uitdraagt, openbaart. Zoals in het boek De Alchemische Bruiloft van Christiaan Rozenkruis van Jan van Rijckenborgh. Ik vind dat het wonderlijke pad van bevrijding geniaal is verwoord door de auteur. Het is heel helder, in eigentijdse taal, met veel geduld en enthousiasme uitgelegd! Iedereen die zich afvraagt: wie ben ik, waar kom ik vandaan, en waar ga ik naartoe?, zou dit boek moeten lezen. Het openbaart ons dat we liefdevolle wezens zijn van goddelijke komaf. Janine Paliwoda – Duitse vertaler – Zwitserland

De zeven delen Harry Potter houden miljoenen in hun ban. Waarom, wordt duidelijk in dit boek. Het is universele symboliek, in een spannend verhaal gegoten, maar diep indringend in het menselijke onderbewuste. Dáárom is het wereldwijd omarmd, vertaald in tachtig talen en verfilmd. Met overtuigend enthousiasme ontsluit Hans Andréa deze verborgen symboliek, waardoor een nieuwe dimensie voor de lezer open gaat. Het rozenkruisgeschrift De Alchemische Bruiloft van Christiaan Rozenkruis uit 1616 is daarbij zijn leidraad en ijkpunt. Ook dat is een mysterieverhaal met een symboliek die de auteur duidelijk vertrouwd is, en waarvan hij laat zien dat die één-op-één met die van Harry Potter te vergelijken is. En dat kan ook niet anders want beide brengen hetzelfde, universele verhaal, elk voor een andere tijd, in een andere vorm. Harry Potter is het latente goddelijke in jouw hart, het gaat over jou en over de mogelijkheden van de héle mensheid om in een nieuwe dimensie te ontwaken. Laat je meeslepen door de zinderende overtuigingskracht van de auteur, en Harry Potter zal nooit meer hetzelfde voor je zijn. Een ver-reikende en verrijkende ervaring. Anneke Stokman

Gedachten 5

Wisten jullie dat de eikenbomen hier voor het gebouw 140 jaar oud zijn? Dat is bijna het dubbele van een mensenleven. Deze bomen stonden er zelfs eerder dan het gebouw van Renova! Maar nog steeds zijn ze elk jaar vol in de bloei. Met hun wortels diep in de grond voeden zij zichzelf met hetgene wat ze nodig hebben om te bloeien. Beste vrienden, wanneer wij tezamen naar de tempel gaan voeden wij ons ook met de energie die we nodig hebben om tot bloei te komen. Omdat wij allen net als de eikenboom mogen gaan bloeien!

© Georgia, Joshua Evans-Hooper