َ ي بؤ نويَبوونةوةو طؤأان ل بة ضةقبةستن، بؤ نا َ
التغيير
ذمارة 5ضوارشةممة 2010 /2 /17
No.5 Wed 17/ 2/ 2010
شةقامةكانى هةوليَري ثايتةخت ،بةرطى نيلييان ثؤشيوة هةول َير ،ئاوارة حةميد
كردنةوةى بارةطاكانى ليستى ط��ؤإان لة شارى هةولَيرء دةوروبةرى ،دةستيثَيكردو تائَيستاش رَيذةيةكى بةرضاو لة بارةطا كراونةتةوة ،بإياريشواية كردنةوةى بارةطاكان لة طةإةكء شارؤضكةكان بةردةوام بَيت. لة خ��ؤرئ��اواى ش��ارى هةولَير ،بة ئامادةبوونى َ هةلسوإاوانى ط��ؤإانء كانديداكانى ليستى طؤإان، بارةطاى ليستى طؤإان كرايةوة .لة ناحيةى طوَيرء قةزاى خةباتيش دوو بارةطاى ليستةكة كرانةوة. لة طةإةكى مهاباد ،ئ��ازادى ،ب��اداوة ،سَيتاقان و شؤإشي ناو شارى هةولَيريش بارةطاكانى ليستى طؤإان كرانةوة. وشيار عابد طةنجَيكى دانيشتووى طةإةكى سَيتاقانى َ خؤشحالين شارى هةولَيرة ،بة بةرةو طؤإانى راطةياند: كة بارةطاى ليستى طؤإان لة طةإةكةكةماندا كراوةتةوة، هيوادارم سةركةوتنى طةورة بةدةستبَينَيت. َ هةلسوإاوى بزووتنةوةى عوسمان بانيمارانى طؤإان ،لةشارى هةولَير ،رايطةياند؛ ئامانج لة كردنةوةى بنكةكان لة شارو شارؤضكةكانء طةإةكةكان بؤ ئةوةية، بتوانين متمانةى هاوآلتييان بةدةستبَينَينء متمانةمان ثَيبدةن بؤ ئةوةى نوَينةرى راستةقينةى هاوآلتييان بين. بانيمارانى ئاماذةى بةوةشدا؛ َ خةلكى شارى هةولَير ثَيشوازييةكى باش لة بزووتنةوةى طؤإان دةكةنء ئومَيديان بة ليستى طؤإانة.
يةكيَك لة بنكةكانى ليستى طؤرِان لة هةوليَري ثايتةخت
كوردةكانى بةريتانيا دةنط بة طؤأان دةدةن ريَكخستنةكانى يةكيَتى لةسامةأاو بةشيَك لة ()7/25دا بكةنةوةو هةموويان ضاوةإيى ثشتيوان سةعدولَآل ()3/7ن ،عةشيرةتى جبور هاتنة ريزةكانى طؤأانةوة بؤئةوةى بضنة بةردةم سندووقةكانى دةنطدان». َ هةلسوإاوَيكى بزووتنةوةى طؤإان باس لةوة دةكات ،كة رةوةندى كوردى لة وآلتى بةريتانيا، بةهةموو شَيوةيةك َ ثالثشتى خؤيان بؤ طؤإان دووثاتدةكةنةوةو َ بةلَينيانداوة دةنط بة ليستى طؤإان بدةن. كوردةكانى وآلتى بةريتانيا بة ثةرؤشةوةن بؤ بةشداريكردن لة ثرؤسةى َ هةلبذاردنى ئةنجومةنى نوَينةرانداو َ بةلَينيانداوة دةنط بة ليستى طؤإان دةدةن. ئةحمةد عةلىَ ، هةلسوإاوى بزووتنةوةى طؤإان لة بةريتانيا رايطةياند« :كوردةكانى بةريتانيا َ خؤشحالن، بةهةموو ضينء توَيذةكانةوة زؤر كة بةشداريى لةم َ هةلبذاردنةدا دةكةنء بؤ ئةو مةبةستةش خؤيان ئ��ام��ادةك��ردووة ،هةروةها بةلَينيانداوة لةم َ َ هةلبذاردنةدا دةنط بة ليستى طؤإان َ هةلبذاردنى بدةنء قةرةبووى بَيبةشبوونيان لة
زؤربةى كوردةكانى وآلتى بةريتانيا بة اليةنطرو هةوادارى طؤإان ناسراون ،بزووتنةوةى طؤإان نزيكةى ( )50ئةنجومةنى كردووةتةوةء لة زؤربةى شارةكاندا بنكةى هةية. َ هةلسوإاوةى بزووتنةوةى طؤإان وتى: ئةو «ئَيمة لة بةريتانيا ئامادةكارييةكى باشمان كردووة ،نزيكةى ( )50ئةنجومةنى بزووتنةوةى طؤإانمان هةية ،ئةنجومةنةكانمان دابةشكردووة بةسةر بنكةكانى َ هةلبذاردندا ،لة كؤى ئةنجومةنى ش��ارةك��ان ضةند ليذنةيةكمان ثَيكهَيناوةء سي ناوضةى َ هةلبذاردندا، دابةشمانكردووة بةسةر َ ئةوانيش ناوضةى لةندةنء دةورووبةرى ،كة زياتر لة ( )19شار دةطرَيتةوة ،ناوضةى ناوةإاستى ثَيرمينطهامء دةورووبةرى ،ناوضةى سةروو ،كة مانضستةرو دةورووبةرى دةطرَيتةوة .ليذنةكانيش بريتين لة :ليذنةى راطةياندن ،ليذنةى ثإوثاطةندةى َ هةلبذاردن ،ليذنةى دارايىء كؤمةك ثةيداكردن».
راطةياندني يةكيَتي ،ثيَشيَلكارييةكانى ليستي هاوثةيمانيي دةشاريَتةوة بةثَيي نووسراوَيك ،كة دةست بةرةو طؤإان كةوتووة، ي يةكَيتي، ئازاد جوندياني لَيثرسراوي مةكتةبي راطةياندن َ كةنالةكاني راطةياندني فةرماني دةركردووة بؤ سةرجةم سةر بة يةكَيتيء داواي لَيكردوون ،ثَيشَيلكارييةكاني ليستي هاوثةيمانيي ثيشان نةدةن. لة نووسراوةكةي راطةياندني يةكَيتي ،داواك��راوة لةو راطةياندنانةدا ديمةني سةردانكردني كانديدةكاني ليستي هاوثةيمانيي بؤ ناو دامودةزطا ئةمنييةكانء هَيزي
ثَيشمةرطةي كوردستان ثيشان نةدرَيت ،ضونكة ئةوة ثَيضةوانةي ياساي َ هةلبذاردنةكانة ،ئةمةش دانثَيدانانَيكي ئاشكراية بةئةنجامداني ثَيشَيلكاريي لةاليةن يةكَيتييةوة. هةر لة ن��ووس��راوةك��ةدا داواك���راوة؛ لة هةر كؤإء هةلمةتي َ كؤبوونةوةيةك ،كة تايبةت بَيت بة َ هةلبذاردن، ديمةني ئةفسةران بة جلي سةربازييةوة ثيشان نةدرَيت، ضونكة هَيزي ثَيشمةرطة سةر بة وةزارةتي ثَيشمةرطةيةء ياساكاني َ هةلبذاردن رَيطة نادات هَيزى ئةمنييء ثَيشمةرطةء هةلمةتي َ سوثا بةشداري َ هةلبذاردن بن بة رةسميي.
كةركوك – ئارام جةمال تةواوى رَيكخستنةكانى كؤميتةى يةكَيتى لةقةزاى سامةإا ،كة ذمارةيان ( )1174كةسة ،هاتنة نَيو ريزةكانى بزووتنةوةى طؤإانةوةء لةقةزاى حةويجةش زياتر لة ( )2500هاوآلتى سةر بة عةشيرةتى جبور ،ليستى طؤإانيان َ هةلبذارد. ئيبراهيم جاسم محةمةد ،بةرثرسى كؤميتةى رَيكخستنى يةكَيتى لة سامةإاى سةر بة ثارَيزطاى تكريت، بة (ب��ةرةو ط��ؤإان)ى راطةياند« :بةوثَييةى ثرؤسةى طؤإانكاريى دةبينين ،طةيشتووينةتة ئةو بإوايةي كة طؤإانكاريى تةنيا بة بزووتنةوةى طؤإان دةكرَيت ،بؤية بةبإواى تةواومانةوة هاتينة ناو بزووتنةوةى طؤإانةوةء بإيارماندا كار بؤ سةرخستنى ليستى ذمارة 329ى طؤإان بكةينء بةوثةإى سةربةرزييةوة درَيذة بةخزمةتكردنى هاوآلتييانى عَيراق بدةين لة ريزى بزووتنةوةى طؤإاندا».
وتيشى« :ط��ؤإان هَيزَيكى نيشتمانيى عَيراقيى باوةإثَيكراوة ل��ةالى هاوآلتييانى سامةإاو بؤمان روونبووةتةوة ،كة هيض جياوازييةك ناكات لةنَيوان نةتةوةو ئايينء مةزهةبةكاندا». لةاليةكى ديكةوة ،بةشَيكى زؤر لة هاوآلتييانى عةرةب لة عةشيرةتى جبور ،لة قةزاى حةويجةى باشوورى كةركوك ،ثشتطيريى خؤيان بؤ ليستى طؤإان دةربإى. لةوبارةيةوة ئةبو ج��ةودةت ،سةرؤكى بةشَيك لةهؤزى جبور ،بة (بةرةو طؤإان)ى راطةياند« :بةتةواويى بَيزاربووين لة َ بةلَينى حيزبء اليةنة عَيراقييةكانى ديكةو بإيارمانداوة كار بؤ سةرخستنى ليستى طؤإان بكةين، ضونكة بةليستى سةرجةم نةتةوةكانى دةزانين». وتيشى« :تةنيا تيرةكةى خؤمان زياتر لة ()2500 كةسةو بؤ يةكةمجاريشة بةشداريى ثرؤسةى دةنطدان دةكةين ،بإياريشمانداوة جطة لةدةنطةكانى خؤمان ،كار بؤ سةرخستنى ليستى طؤإان ،ذمارة( )329بكةين».
ثيَنجويَنء دةوروبةرى ،ثيَشوازيى لة طؤأان دةكةن ث َينجو َين ،والى عوسمان رؤذى ( )2/15ذمارةيةك لة كانديدةكانى ليستى طؤإانء ضةند كةسايةتييةكى ديارء َ هةلسوإاوانى بزووتنةوةى طؤإان، سةردانى قةزاى ثَينجوَينيان كردو هةردوو ناحيةى َ نالثارَيزء طةرمكيشيان بةسةركردةوة ،اليةنطرانء هةوادارانى طؤإان لة ناوضةكةء جةماوةرَيكى زؤر ثَيشوازييان لَيكردن. محةمةد ئةحمةد ،كة لةطوندى بادةآلنةوة بة مةبةستى بةشداريكردن هاتبوو ،بة (ب��ةرةو ط��ؤإان)ى وت« :ئَيمةى طوندنشين ثشتطيريى ليستى طؤإان دةكةين ،وةك ضؤن ليستى طؤإان ثشتطيريى لة ئَيمة دةكات». هاوكات بةختيار قادر ،كة اليةنطرَيكى ليستى طؤإانة ،وَيإاى
َ خؤشحاليى خؤى ،وتى« :ئومَيدى تةواومان بةليستى دةربإينى طؤإان هةية ،ضونكة ليستى خؤمانةء هيوادارين ليستى طؤإان سةركةوتووبَيت». دواتر كانديدةكانى ط��ؤإان ،ثةيامى ليستى طؤإانيان بة ئامادةبووان طةياندء َ بةلَينيان بة هاوآلتييانى ثَينجوَينء هةرَيمى كوردستاندا ،كة لة ثةرلةمانى عَيراقدا سةرسةختانة داكؤكيى لةمافة نةتةوةييةكانء بةرذةوةندييةكانى ميللةتى كورد بكةن، لة ثةيوةندييةكى (بةرةو طؤإان)دا ،دالوةرى حاجى عوسمان، كةسايةتى ديارى ثَينجوَينء َ هةلسووإاوى بزووتنةوةى طؤإان، سوثاسى جةماوةرى ثَينجوَينى كرد ،بؤ ئامادةبوونيان لةو مةراسيمةداء داواى لة هاوآلتييانى ثَينجوَين كرد ،بةتةواوى توانايانةوة كاربكةن بؤ سةرخستنى ليستى طؤإان.
3
ذمــارة ()5 2010/2/17ضوارشةممة
كانديدةكانى ليستى طؤ ِران بؤ ثةرلةمانى عيَراق سليَمانى
هةوليَر
كةركوك
َ عةبدولآل رةشيد ناسراو بة ناو و نازناو /نةوال َ عةبدولآل النةى شةهيد ناو و نازناو /عومةر عينايةت حةمةسةعيد ناسراو بة عومةرى حاجى عينايةت َ هةلةبجةيي ساألء شوَينى لةدايكبوونَ 1953 / هةلةبجة بإوانامة /دبلؤمى باآل لة ئةندازياريدا ثسثؤإى /ئةندازيارى رَيطاوبان ك��ارى ئَيستا /سةرثةرشتيارى طشتيى كاروبارى ئةندازيارى لة بةإَيوةبةرَيتى طشتيى شارةوانييةكان لة سلَيمانى بآلوكراوةو نووسينء وةرطَيإان 2 /كتَيب بة ناوةكانى َ هةلةبجة توَيذى منةء َ هةلةبجة شارء شارستانيةت ،جطة لة دةيان وتارء نووسين بؤ رؤذنامةكان. ضاالكي /ديزاينء جَيبةجَيكردنى دةيان ثرؤذة لة سنوورى ثارَيزطاى سلَيمانى لةطةأل رَيكخراوى UNء حكومةتى هةرَيمء كةرتى تايبةت، زةلمء َ وةك ثرؤذةى ئاوى سةرضنارء َ هةلبجةى شةهيد.
ناو و نازناو /ثةروا عةلي ساألء شوَينى لةدايكبوون1961 /
بإوانامة /بةكالؤريؤس لة سؤسيؤلؤجى َ كؤمةلناسي ثسثؤإى/
كارى ئَيستا /مامؤستاى ثةيمانطاى هونةرةجوانةكانء بةإَيوةبةرى
رَيكخراوى ئاسمان ،كة كاردةكات بؤ كةمكردنةوةى توندوتيذيى لة َ كؤمةلطادا. خَيزانء ضاالكي/
كؤمةآليةتى.
رَيكخراوةكانى
َ كؤمةلطةى
مةدةنى-ذنان-منداآلن-
ناو /سةآلح حةميد حسَين ،ناسراو بة د.سةآلحى طةرميان ساألء شوَينى لةدايكبوون 1955 /كةركوك بإوانامة /دكتؤرا ثسثؤإي /سايكؤلؤذي كارى ئَيستا /ياريدةدةري مامؤستا ضاالكي /سةرؤكى ناوةندى رؤشنبيريي ك��وردي لة ئوسترالياء ئةندامى دةستةى بةإَيوةبةرى ناوةندي َ هةلةبجة دذ بة ئةنفالكردنء جينؤسايدي طةلي كورد (ضاك)ء ئةندامى سةنديكاى رؤذنامةنووسانى كوردستانء جيهانء ه��ةروةه��ا دةي��ان نووسينء توَيذينةوةى سايكؤلؤذىء كؤمةآليةتىء سياسيي.
َ عةبدولآل قادر ناو /ئاواز ساألء شوَينى لةدايكبوون 1977 /كةركوك بإوانامة /ماستةر َ كؤمةلناسي سياسيي ثسثؤإي/ َ كارى ئَيستا /خوَيندكارى دوا قؤناغي دكتؤرا لة كؤمةلناسي سياسيي ضاالكي /ئةندامى مةكتةبي ئةنجومةنى بة هاوآلتيبوون لة شارةوانى ثاريسء مامؤستاى زمانء شارستانيةتى كورد لة ثةيمانطاى كوردي فةرةنسيء ئةندامى دةستةى دامةزرَينةرى كؤميتةى ثشتيوانى لة زيندانيانى سياسي كورد لة ثاريس.
ساألء شوَينى لةدايكبوون 1975 /هةولَير بروانامة /دبلؤم ِ
َ كؤمةلطةى ضاالكي /ضاالك لة بوارى رَيكخراوةكانى َ ودةولةتييةكان. مةدةنيىء رَيكخراوة نَي بآلوكراوةو نووسينء وةرطَي ِران/ضةندين بابةتى
َ كؤمةلى مةدةنيى لة لةبارةى ذنء ئاوارةكانء رؤذنامة ئينطليزييةكاندا بآلوكردووةتةوة
ناو و نازناو /مةسعود عةبدولخالق حةمةد ئةمين ساألء شوَينى لةدايكبوون1957 / َ ودةولةتى لة بإوانامة /ماستةر لة سياسةتى نَي زانكؤى بةريتانى. كارى ئَيستا /خاونى دةزطاى ستاندةر
2
ذمــارة ()5 ضوارشةممة 2010/2/17
طةنجانى كةالر ،لة ثيَناو ئاوةدانكردنةوةى طةرمياندا طؤ ِران هةلَدةبذيَرن دواى سةركةوتنة طةورةكةى ليستى طؤرِان لة تةمموزى رابردووداو ت َيثةرِبوون ضةند مانط َيط بةسةر كارو ضاالكييةكانى فراكسيؤنى طؤرِان و ث َيشكةشكردنى نموونةيةكى جوان لة كارى ثةرلةمانى و لةدايكبوونى ئؤثؤزسيؤن َيكى كارا لةضاود َيريكردنى كارو ضاالكييةكانى حكومةت و خستنةرِووى هةموو كةموكورتييةكانى دةسة َالت و هؤشياركردنةوةى سةرجةم ضينء تو َيذةكانى كؤمةَلطا ،طةنجانء خو َيندكارانى كةالر بؤ هةَلبذاردنى ئةمجارةش ئوم َيد َيكى زؤريان لةسةر ليستى طؤرِان هةَلضنيوة. كةالر ،حةميد محةمةد هةذار محةمةد خوَيندكارَيكى كؤليذى ث��ةروةردةى كةالرة َ دةلَيت« :متمانةيةكى زؤرم بة ليستى طؤإانة ،ضونكة لةدواى دروستبوونى ب��زووت��ن��ةوةى ط��ؤإان، بةإاستى بارودؤخى كوردستان طؤإانى زؤرى بةسةردا هاتووة ،طؤران مؤدَيَلكى جوانى لة سياسةتكردن ثَيشكةشكردووة. هةر بزووتنةوةى طؤإان بوو ،بووة هؤى كردنةوةى دةرطاى بةرثرسةكان بةإووى هاوآلتيياندا».
هَيرش كةالرى ،خوَيندكاري زانكؤى َ «بةدلنياييةوة دةنط بةليستى سلَيماني وتى: ط��ؤإان دةدةم ،ل��ةب��ةرئ��ةوةى وآلت بؤ كةمينةيةك بووةتة شارَيكى جوان و ثإ لة تةالرى هةرة بةرز ،بةآلم بؤ زؤرينةى بووةتة طوندَيكى وَيرانة .هةربؤية هيوادارم كؤتايى بة دةسةآلتى ديكتاتؤرى شاراوة بَيت». هةذار َ دةلَيت« :ئَيستا طةرميانييةكان هيوايةكى زؤريان بة ليستى طؤإانة،ضونكة طةرميان هة موواليةك دةزانَيت لةإابردوودا زؤرترين كارةساتى بة سةردا هاتووة،
لةبةرامبةردا كةمترين خزمةتطوزاريى لةاليةن دةسةآلتدارانةوة ثَيشكةشكراوة». هاوكار ئةنوةر طةنجَيكى كاسبكارى كةالرةَ ، دةلَيت« :دةنط بة طؤإان دةدةم و بةشداريى طؤإان بة ليستَيكى سةربةخؤ بةإاستى شتَيكى زؤرباشة ،ضونكة لةماوةى راب���ردوودا ميللةت لةثرسة نةتةوةية طرنطةكان ثشتطوَيخرا بوو ،حيسابى هيجى بؤ نةدةكرا ،بؤنموونة نةماندةزانى بودجةى هةرَيم ضون دَيت؟ بإةكةى ضةندة؟ ئةوةى َ خةلكى دةيزانى سةبارةت بةبوودجة ئةوةبوو كة %17بودجةى عَيراقة».
ئاراز كة خوَيندكارَيكى ديكةى كؤلَيذى ث���ةروةردةى ك��ةالرةَ ، دةل �َي��ت« :ليستى طؤإان ضاوي ئَيمةى كردةوة لةشَيوازى ب��ةإَي��وةب��ردن��ى وآلت���دا .ل��ةإاب��ردوودا، كةسانَيكى خاوةن بةرذةوةنديى تايبةت ت��ةواوى دةسةآلتةكانيان ثاوانكردبوو، لةخزمةت خؤيانء دةستء ثَيوةندةكانياندا ب��وو ،بؤية ئَيستا شتَيكى زؤر ئاسايية َ خةلكى بةهةموو ضين و تويذةكانيانةوة روو لة بزووتنةوةى ط��ؤإان ،دةك��ةنء هيواو ئومَيدَيكى زؤري���ان بة ليستى طؤإانة .هةرئةمةش وايكردووة رؤذانة
جةماوةرَيكى زؤر َ خةلكى كةالر خؤبةخشانة كار بؤ سةرخستنى ليستةكةيان دةكةن كة ليستى طؤإانة .لةبةر ئةوة ليستى طؤإان بة فريادإةس دادةنَين». وةفا عةلى ،كة خوَيندكارَيكى ئامادةيية بةشداريكردنى ليستى ط��ؤإان��ة لةم َ هةلبذاردنةدا بة زةروورةتَيكي مَيذووى َ كؤمةلطا ،بة دةزانَيت بؤ خزمةتكردنى تايبةت بؤ كردنةوةى طرَيكوَيرةكانى نَيوان هةولَيرو بةغدا .بة زةردةخةنةيةكةوة وتى: «ئَيستا شاري كةالر نيليى ثؤشيوةو خؤى بؤ سةركةوتن ئامادة دةكات».
دروشمةكانى طؤإان طةرميانيان داثؤشيوة
ثيَشيَلكارييةكانى بةرامبةر
ليستى ط َو ِران لة بتويَن و ثشدةر مسيونى كو َ خويدا و لة ضوارض َيوةى ر َينماييةكانى َ طورِان لةكاتى ياسايي َ ليستى َ سةربةخوى هة َلبذاردنةكان دةستى بة بانطةشةى هة َلبذاردن كردو با َالى َ بةثةروشةوة بةشداريى دةكةن لة هة َلمةتى بانطةشةى طورِانخوازانيش َ َ روذى رابردووى بانطةشةى هة َلبذاردن هة َلبذاردندا ،بة َالم لةماوةى ضةند َ لة سنوورى بتو َين و ثشدةر ضةندين ث َيش َيلكاريى بةرامبةر ليستى طؤرِان كراون. رانية ،شاسوار مامة
بةثَيى راطةياندنى بزووتنةوةى ط��ؤإان لة دةظ��ةرى بتوَين ،ضةند ك��ات��ذم��َي��رَي��ك ب���ةر ل��ة وادةى دةستثَيكردنى بانطةشةى َ هةلبذاردن ليستى هاوثةيمانيى كوردستان دةس��ت��ي��ك��ردووة ب��ة بانطةشة بؤ ليستء كانديدةكانىء ثؤستةرو ئاآلى َ هةلواسيوة. ه��ةروةه��ا لة رؤذى يةكةمى بانطةشةى َ هةلبذاردن ثؤستةرةكانى ليستى ط�����ؤإان ،ل��ة ن��اح��ي��ةى ضوارقوإنة لَيكرانةوةو دإَيندران ،لة َ كؤمةلطاى شكارتة ثؤليسى دارستان ثؤستةرةكانى ليستى هاوثةيماني َ هةلواسيوة. ش��ةوى ( )2/13-12لة شارى رانية لةكاتى َ هةلواسينى ثؤستةرو ئاآلكانى ليستى ط��ؤإان ،ئاسايش ذمارةيةك طةنجى طؤإانخوازى بةبى هؤ دةستطيركرد .لةوبارةيةوة َ مستةفا سةليم ،نوَينةرى بزووتنةوةى طؤإان لة رانية بة (بةرةو طؤإان)ى
راطةياند :لة درَيذةى بانطةشةكانمان بؤ ليستى ط��ؤإان ش��ةوى (-12 )2/13لة شةقامى طشتيى شارى رانية ،ضةند طةنجَيكى طؤإانخواز َ هةلواسينى ثؤستةر و خةريكى ئاآلى طؤإان بوون ،بةآلم لةاليةن هَيزةكانى ئاسايشى راث��ةإي��ن رَيطريان لَيكراوةو دةستطيركراونء ماوةيةك لة بةإَيوةبةرَيتى ئاسايش �ى ئ��ةوةى هيض هَيَلراونةتةوة ب� َ هؤكارَيك هةبَيت. ه��اوك��ات ش��ةوى ( )2/13لة قةآلدزى زؤرينةوةى ئاآلو قةزاى َ ث��ؤس��ت��ةرةك��ان��ى ليستى ط��ؤإان لَيكرانةوة .لةوبارةيةوة عومةر َ هةلسوإاوى بزووتنةوةى حةسةن ق���ةآلدزى ب��ة (ب��ةرةو �ة � ل ط��ؤإان َ ط�����ؤإان)ى راط��ةي��ان��د :ش��ةوى َ بارهةلطر بة رابردوو ئؤتؤمبَيلَيكى شةقامةكانى شاردا سوإاوةتةوة و زؤرينةى ئاآلكانى طؤإان ،كة رؤذى َ هةلمانواسيبوو، يةكةمى بانطةشة لَيكردووةتةوة .عومةر وتى« :ثؤليسى ناوبازاإ ويستوويةتى رَيطريى بكات لةو كةسانةى ئةو كارةيان كردووة، بةآلم ئؤتؤمبَيلةكةيان رانةوةستاوة،
بؤية ثؤليسةكة تةقةى بةسةردا كردووة». وتيشى« :دةسةآلت لةبرى ئةوةى َ لةطةل ئةو كةسانةى لَيثَيضينةوة بكات ئةو كارةيان كردووة ،ثؤليسةكةيان دةستطيركردووة ،ضونكة رَيطريى لة خروقات كردووة». َ ه��ةل��س��وإاوةى ط��ؤإان ئ��ةو وتيشى« :ئَيمة وةك بزووتنةوةى ��ةآلدزى رَيوشوَينى ط��ؤإان لة ق� َ ياساييمان طرتووةتةبةر بؤ سزادانى ئةو كةسانةى ئةو كارةيان كردووة، كى لة ثشتيانةوة بووة». كة دةزانين َ هةمان شةو لة ناحيةى ذاراوة لةاليةن ئةفسةرَيكى ثَيشمةرطةوة، ثؤستةر و ئاآلكانى ليستى طؤإان لَيكراونةتةوة. ل��ة ش��ارى ران��ي��ةش ضةندين ثؤستةرى ليستى هاوثةيمانيي ،لة قوتابخانةكانء مزطةوتء باخضةى ساوايان َ هةلواسراونء لة ناحيةى حاجياوا لة فةرمانطةى ئاو ثؤستةرى َ هةلواسراوة. ليستى هاوثةيمانى هةروةها لة ناحيةى سةروضاوة هةإةشة لة ئاسايش و ثؤليس كراوة كة دةنط بة ليستى طؤإان نةدةن.
ثياوماقوآلنى بالَةكايةتى ل ليستى طؤ ِراندان لةطة َ لةدواى ئةوةى كة بانطةشةى هةَلبذاردن لة 12ى ئةم مانطةوة دةستيث َيكردووة ،رؤذانة لةسةرجةم شارو شارؤضكةكانى كوردستان و بةش َيك لةشارةكانى ع َيراقيش ثاَلثشتى خؤيان بؤ ليستى طؤرِان دووثاتدةكةنةوة .بةش َيك لة ريشسثىء ثياوماقوآلنى باَلةكايةتيش ،ثاَلثشتى خؤيان بؤ ئةم ليستة دووثاتكردةوة. بالَةكايةتى ،ئةحمةد بالَةكى لةم بارةيةوة بابةكر حاجى نةبى خةلكى طوندى ط��زرةى َ َ بالةكايةتى، َ دةلَيت« :ئَيمة لةدايكبووى ()1955 َ بةلَينء ثةيمانى خؤمان نوَيدةكةينةوة، بؤ َ ثالثشتيكردن لة ليستى طؤإان ذمارة .»329 بابةكر وتى« :داواكارم لةهاو َ التيانى دؤلى َ كوردستان ،بةتايبةت َ بالةكايةتى، دةن���ط ب���دةن ب��ة ليستى ط���ؤإان، ضونكة هةر ئةو ليستةية دةتوانَيت داخوازيةكانى طةلةكةمان بَينَيتةدى». وتيشى« :من بؤ ئ��ةوة دةن��ط بة َ طةندةلى طةلةك طؤإان دةدةم ،ضونكة زؤرة ،هةروةها شةهيدو ئةنفالمان زؤرةو ضةندين طوندمان وَيرانكراين، بة َ الم حكومةت هيض شتَيكى واى بؤ نةكردووين كة شايانى باسكردن بَيت». َ عةبدولآل فةيسةأل ماوانى ،كة بة عوآلغة ،ناسراوة َ دةلَيت« :ئَيمة وةكو ريشسثىء ثياوماقوآلنى َ دؤلى روستى
سةربة قةزاى ضؤمانَ ، ثالثشتى خؤمان بؤ ليستى طؤإان دووثاتدةكينةوة. ع��وآلغ��ةَ ، دةل��َي��ت« :م��ن ئامادةم َ لةطةل طؤإان ،ضونكة روونء كاربكةم ئاشكراية كة طؤإان إَيطايةكى إاستى طرتووة ،هةموو شتَيكيان إاستة ،بؤية ئَيمةش طؤإانين ،دةنطى ثَيدةدةين، سةلمَينراويشة كة اليةنةكانى ديكة طةندةأل بوون ،الى هةموو تاكَيك روونء ئاشكراية كة تاوةكو ئَيستا هيضمان بؤنةكراوة بةتايبةت لة ثإؤذةكانيان َ جى ماون». كة هةموويان بةنيوةناضلى َ وتيشى« :ئَيمة بة ضةندين شَيوة خزمةتى ميللةتةكةمان ك��ردةوة لة َ َ دؤل��ى روست هةلطيرسانى شؤإش َ رؤلَيكى كاريطةرى بينيوة ،ب��ة َ الم بةداخة هيضى وا بؤ طوندةكان نةكراوة هةرلةبةر ئةم هؤيانةش ئَيمة َ ثالثشتى خؤمان بؤ ليستى طؤإان ذمارة ()329 دةربإينء ثَيشمواية؛ طؤإان دةتوانَيت هةموو داخوازييةكانى ميللةتةكةمان ب��ة س���ةرج���ةم ض��ي��نء ت���وَي���ذةوة جَيبةجَيبكات».
5
ذمــارة ()5 2010/2/17ضوارشةممة
طؤ ِران لة بةغدا ،شة ِري مافة دةستوورييةكانى كورد دةكات كانديداني ليستي طؤرِان بؤ ئةنجومةني نو َينةراني ع َيراق جةخت لةوة دةكةنةوة ،كة نةخشةى ر َيطايان داناوة بؤ بةدةسته َيناني هةموو مافة ياساييء دةستوورييةكاني كورد لة ع َيراقدا. طؤران بةرةو ِ ئةحمةد عةزيز كانديدي ليستي طؤإان ،لةثارَيزطاي كةركوك ئ��ةوةي روون��ك��ردةوة ،هةر حكومةتَيك كة دةسةآلتي عَيراق دةطرَيتة دةست ثابةندة بةوةي ياساو دةستوور جَيبةجَيبكات« ،بةغدا تائَيستا ثابةندنةبووة بةجَيبةجَيكردني دةس��ت��وورةوة ،كة ئ��ةوةش بةشَيكى دةطةإَيتةوة بؤ كةمتةرخةميى خؤمان». سةبارةت بةكَيشةي ناوضةدابإاوةكان ،وتي« :بة سي حكومةتي دياريكراويى مادةي ( 58ء ،)140هةر َ كاتييء ئينتيقاليء حكومةتي هةميشةيي دواي (،)2005 سي حكومةت خؤيان لةو مادانة دزيوةتةوة ،يةكَيك لة هةر َ كةمتةرخةمييةكاني دةسةآلتداراني كورد لةبةغدا ئةوةبووة، كة مافة دةستوورييةكاني خؤيان بةكارنةهَيناوة ،دةكرا ئَيمة سكاآلمان لة حكومةتةكان بكرداية ،كة لة مادةكاني ( 58ء )140اليانداوة .هةر حكومةتَيك لة دةستوور البدات شةرعيةتي نامَينَيتء دةبَيت لةكاربخرَيت. ئةحمةد َ دةلَيت« :ئةطةر حكومةتي عَيراق راستطؤ نةبَيت لة ضارةسةركردني مادةكةو ئاساييكردنةوةي باري كةركوك هيض رَييةكمان لةبةردةستدا نامَينَيت ،بؤية لةبةرنامةداية كار بؤ ئةوة بكةين ،هةموو مافة دةستوورييةكاني خؤمان بةكاربَينين ،لةوانةية سكاآل لةسةر حكومةت تؤماربكةين لة دادطاي دةستووريي ،ئةطةر دادطاش نةطةيشتة ئةنجامَيك َ ودةولةتيي بطرينةبةر». دةتوانين رَيطاي دادطاي نَي مادةي ()140ي دةستوور دةبوو لةكؤتايي َ سالي ( )2007جَيبةجَيبكراية ،بةآلم دواي تَيثةإبووني دووساأل بةسةر تةوابووني ماوةي ياسايي مادةكةدا ،هَيشتا قؤناغة سةرةتاييةكاني مادةكة جَيبةجَينةكراوة. ئةحمةد وتي« :لةهةموو رووةكانةوة لةضةندين شوَين ناوي هةرَيم لةدةستووردا هاتووة ،بةآلم مافي خؤي ثَينةدراوة ،بةرثرسانى كورد لة مةسةلة بنضينةييةكان ،كة مةسةلةي ئةمني قةوميي كوردة ،ثَيداطرييان نةكردووةء كةمتةرخةمييان نواندووة ،بةآلم ئَيمة بةرنامةو ثالنمان هةيةء ميكانيزممان هةية بؤ هةر هةنطاوَيك بؤ جَيبةجَيكردني هةموو مادةكانى دةستوور». َ عةبدولآل ،كانديدي ليستي طؤإان لةثارَيزطاي نةجمةدين ديالة ،ئاماذةي بةوةكرد؛ سةرداني زؤربةي ناوضةكاني ديالةيان كردووة بة عةرةبنشينةكانيشةوة« ،ثشتطوَيخستنى
زؤر هةية لةاليةن حكومةتي بةغداء لةاليةن هةرَيميشةوة، بؤية ئةو ناوضانة فةوزاي تَيدا دروستبووة ،يةكَيك لة ئامانجة سةركييةكانمان ،كة تائَيستا نوَينةراني كورد خؤيان نةكردووة بةخاوةني ،ئةو ناوضانةية ،لة ثةرلةمان باسي دةكةينء َ هةولى جديى دةدةين مافة دةستوورييةكاني ئةو ناوضانة بةدةستبهَينين». نةجمةدين وتي« :ثَيداطريي لةسةر م��ادةي ()140 دةكةين ،ئَيستا وا فَيركراوين ،كة ئةو مادةية تةنيا وةرطرتني ( )10مليؤن ديناري قةرةبووةكةية ،خةريكة وةرطرتنةوةي مافةكانمان لةإَيي دةستوورةوة لة بيردةضَيتةوة ،بؤية ئَيمة ثإؤذةمان ئةوة دةبَيتَ ، خةلك تَيبطةن كة ( )140مادةيةكي دةستووريية ،وةك هةر مادةيةكي ديكة ،ب��ةإوونء ئاشكرايي بةرنامةكاني خؤمان بؤ هةموو ثَيكهاتةكاني عَيراق بة عةرةبء توركمانء ثَيكهاتةكاني ديكةوة ئاشكرا بكةين». ديلمان محةمةد كانديدي ليستي طؤإان لة ثارَيزطاي سلَيماني ،باسى لةوة كرد؛ دةستووري عَيراق لةإووي دةق��ةوة ئةكتيظ نةكراوة« ،ي��ةك كَيشة هةية لةنَيوان دةستوورو واقيعدا ،لةدةستوور هةموو شتةكان نووسراوة، بةثَيي دةستووربَيت هةموو ئةو مادانة وةكو دةستوورةكة جَيبةجَيبكرَيت ،ئةوا مافةكان بةدةست دةهَينين ،بةآلم واقيع شتَيكي ديكةية». ديلمان وتي« :كورد نةيتوانيووة لةماوةي بةشداريكردني لة دةسةآلتي عَيراقدا ،دةقة دةستوورييةكاني تايبةت بةكورد جَيبةجَيبكات ،ئةمةش بةشَيكي ثةيوةنديي بةئةداو الوازيي دةسةآلتي كوردةوة هةبووة لة بةغدا». ئاماذةي بةوةشكرد؛ «دةسةآلتةكانى هةرَيمء مةركةز َ َ فيدرالي رَيكخراوة، دةولةتى لةإووى تَيورييةوة وةكو بةآلم تائَيستا نازانرَيت ئةو دةسةآلتة ضؤن رَيكخراوة، بؤية ضةندينجار ناكؤكيي دروستبووة ،بةآلم ناوةندَيكي دةستووريي نيية بؤ ضارةسةري ئةم كَيشةية ،بؤية دةبَيت لةبةغدا ئةوة يةكاليى بكةينةوة ،كة دةسةآلتةكاني هةرَيمء مةركةز ضيية لةإووي واقيعييةوةء جَيطيري بكةين ،ضونكة ئةمانة كاريان لةسةر نةكراوةء بةشَيكي زؤري ثةيوةنديي بة سازشى نوَينةرةكانى كوردةوة هةبووة لة رابردوودا». ديلمان باسى لةوةشكرد ،كة؛ بةهيض شَيوةيةك سازش لةسةر بةرذةوةنديية نةتةوةييةكان ناكةن ،ضونكة َ طؤإان هَيزَيكي جةماوةرييةو ئةو َ بةخةلكمانداوة بةلَينةي بةشَيوةيةكي راستةقينة بةرطريي لة مافةكانيان دةكةين».
طؤ ِران كيَشةى ناوضة جيَناكؤكةكان ضارةسةر دةكات ليستى طؤرِان ،لة ثةرلةمانى ع َيراق ،كاردةكات بؤ ضارةسةركردنى نويء بةرنامةيةكى سياسيى نو َيوة. ناوضةج َيناكؤكةكان بة ب َير َيكى َ ثشتيوان سةعدولَآل ناوضةجَيناكؤكةكان ،يةكَيكن لةو كَيشانةى كة تائَيستا بة َ هةلثةسَيردراويى لةنَيوان هةرَيمء بةغدادا ماوةتةوة، ب��زووت��ن��ةوةى ط��ؤإان دةي��ةوَي��ت لةإَيطةى فراكسيؤنة ثةرلةمانييةكةيةوة لة بةغدا ،نةخشةيةكى رَيطا لةضوارضَيوةى دةستوورى عَيراقدا دابنَيت بؤ ضارةسةركردنى ئةو كَيشةية. لة خولى رابردووى ئةنجومةنى نوَينةرانى عَيراقدا ،نوَينةرانى كورد لة بةغدا بةجديى كاريان بؤ ضارةسةركردنى كَيشةى ناوضةجَيناكؤكةكان نةكردووة ،يان نةيانتوانيوة ضارةنووسى ئةو ناوضانة يةكاليي بكةنةوة ،هةرضةند بةثَيى دةستوورى عَيراق ثَيويست بوو ،حكومةت تا كؤتايى ( )2007مةسةلةى ئاساييكردنةوةى دؤخى كةركوكء ناوضةجَيناكؤكةكانى تةواو بكردايةء دواتر سةرذمَيريى ئةنجام بدرايةء ثاشانيش بةثَيى ريفراندؤمَيك بةخواستى َ خةلكةكةى ضارةنووسى ئةو ناوضانة يةكاليي بكرانايةتةوة. د.بورهان ياسين لَي َ كؤلةرى سياسيىء كانديدى ليستى ط��ؤإان بؤ ئةنجومةنى نوَينةرانى عَيراق ،رايدةطةيةنَيت: «سةركردايةتى سياسيى ك��ورد سةركةوتوو نةبوو ،لة ثَيداطريكردن بؤ جَيبةجَيكردنى مادةى ( ،)58بةدوايشيدا مادةى ( ،)140هيض َ بةلطةيةكى ئةوتؤشمان لةبةردةست نيية، كة بيسةلمَينَيت نوَينةراني كورد لة بةغدا زؤر جةختيان لة
جَيبةجَيكردنى ئةو مادةية كردبَيتةوةَ ، بةلكو زياتر ضاوةإَيى ضارةسةرى ئةنجومةنى وةزيرانى عَيراق بوون». بةثَيى بةرنامةي سياسيي ليستي طؤإان بؤ َ هةلبذاردنةكاني ئةنجومةني نوَينةراني عَيراق َ سالى (« )2010دياريكردني سنووري جوغرافيي هةرَيمي كوردستانء ضارةسةركردني كَيشةكاني ناوضةجَيناكؤكةكان بةطوَيرةي مادة تايبةتةكاني دةستووري عَيراقء ديالؤطي هاوبةش لةنَيوان دانيشتوواني رةسةني ناوضةكاندا ،بةتايبةت ئةوةندةي ثةيوةنديي بة ثرسي كةركوكةوة هةية ،ضارةسةركردني بةطوَيرةي مادةي 140ي دةستووري عَيراقء ضارةسةركردني ئةو كَيشانةش، كة ثةيوةندييان بة ناوضةكاني (شةنطالء زةممارو تةلةعفةرو شَيخانء مةخمورو خانةقينء مةندةليء ناوضةكانى ديكةى جَيناكؤكي)يةوة هةية ،بة جؤرَيك كة زامني بةديهاتني مافةكاني بةبي جياوازي. تةواوي دانيشتووانيان بَيتَ ، سةآلح حةميد ،كانديدى ليستى طؤإان بؤ ئةنجومةنى نوَينةرانى عَيراق لة ثارَيزطاى كةركوك ،رايطةياند« :كَيشةى ناوضةجَيناكؤكةكان ثَيويستى بة كاركردنَيكى جياواز هةية لةوةى لةضةند َ سالى رابردوودا كارى بؤ كراوة ،كاركردنى نوَينةرانى كورد لة بةغدا ،ئةوةندة الوازبووة اليةنة عَيراقييةكان مردنى مادةى ()140ي��ان راطةياند ،ئَيمة لة ليستى طؤإان كاردةكةين بؤ ضارةسةركردنى كَيشةى ئةو ناوضانة ،ضونكة ئَيمة خؤمان بة نوَينةرى راستةقينةى ميللةتةكةمان دةزانين.
طؤإان وةك رؤشناييةكي عيرفاني بابةکر دإةيي ()1 سي لةم چةند َ نوي ي جوآلنةوةيةك ي َ دابي هةست ي ب ة كاريگةر ي دواييدا سةرنج ي دؤخ ي سياس ي كوردستان ي عَيراق ي َ سال ة هةركة َ ي َ هةلسةنگاندن و بةراوردو خوَيندنةوةية. كردو ة ك ة ل ة گشت رويةكةو ة شايست ة َ ي ب ة خةلك ناساند و هةرواش دةچَيت ة ناو الپةإةكان ي مَيژووةوة... ي گؤإان خؤ ئةم رةوت ة وةك بزوتنةو ة ي كؤمةآلن ي َ خةلك ي ي من هوشياربونةو ة ي گؤإان ب ة بإوا يةكَيك ل ة رةهةند ة سةرنجإاكَيشء هةر ة بايةخدارةكان ي بزوتنةو ة كوردستان ة ب ة بةرژةوةنديةكان ي خؤيان و نيشاندان ي ئةم هؤشياريةي ة ل ة َ ي «گؤإان» ل ة ي ساوا هةلبژاردنةكان ي 7/25دا ك ة تيايدا بزوتنةو ة ي سةرةك ي پارت ة گةورةكان. مةودايةك ي كةم ي زةمةنيدا توان ي ببَيت ة ركابةر خةلك ي كوردستان و اليةنگران ي گؤإان و َ ي كؤمةآلن ي َ َ بي بةشَيوازَيك ي هةلسوإَينةرةكانيدا كةسانَيك هةن ك ة دة َ هةلبةت ل ة ناو الفاو ي بؤ َ ي هةلوَيستةكانيان ئةنجام بدرَيت ك ة ئةوانيش ئةو لةشكر ة كادرو سةركردان ة ي سؤسيؤلؤژ تايبةت ي باسيان لَيوةبكرَيت و خوَيندنةو ة ي دو هةزار كةسةوةي ة و ب ة پَيوان ة لة َ ي سةرجةم كادر ة حزبيةكان ي هةرَيم ي گةل قةبار ة يةكَيت ي نيشتمان ي كوردستانن ك ة ژمارةيان ل ة سةرو كوردستاندا ژمارةيةك ي بةرچاون و ل ة كات ي دةركةوتن ي راستيةكان و شةفافتربون ي جياوازيةكاندا ب ة تاك يان ب ة دةست ة جةمع ي وازيان ل ة ي مانگانةش َ هةلگرت. سةرجةم ئيمتيازات و پلةوپاية هَينا و تةنانةت دةستيان ل ة موچ ة و بژَيو ي سياس ي رَيكخستنةكان بون ي مةكين ة ئةم كادران ة كةسان ي دةسةآلتداربون .بةشي هةر ة زؤريان ل ة ناو حزبدا كاربةدةست و بزوَينةر ي گؤإان ي ئَيستا ي سةرةك ي لةم كادران ة و بةشَيك ي تريان ل ة ناو دةزگاكان ي حكومةت ي هةرَيمدا پلةو لَيپرسراوةت ي گةورةيان هةبو .ريژ ة نگهةلنةبإين بةرامبةر سياسةت ي َ دةيانتوان ي تةنها ل ة بةرامبةر بَيدةنگ ي و دة َ زال ي حزب گةورةترين و چةورترين پاداشت وةربگرن ...بةآلم ي روناك ي بَيموچةيي و ژيان ي زةحمةت ي دور ل ة پارةو سامانيان َ هةلبژارد. ي دةسةآلتيان رةتكردةوةو و گؤش ة ئةوان بازن ة ()2 مَيژونوسةكان دةگَيإنةو ة ل ة سةردةم ي داگيركران ي ئَيران لةاليةن مةغؤلةكانةو ة بزوتنةوةيةك ي عيرفان ي َ ي ئةدةبيات ي بال ي بةسةر كؤ ي ئةم ئةدةبيات ة ل ة فةرهةنگ ي ئَيرانيدا ئاشكراو بةرچاوة. ئَيرانيدا گرت و تائَيستاش كاريگةر ي جؤراوجؤر سةبارةت بة هَيرش ي مةغؤل َ قةلةميان تاوداوة. مَيژونووس ة ئَيرانيةكان بةشَيواز ي ياقوت ي حةمةوي: بةوت ة مالةكان ي شارو هةمو َ «مةغؤل ة كافرةكان ،ئةو ئةهريمةن ة دَيو سروشتان ة دابارين ة ناو َ خةلكيان فةوتان و كؤشك و بيناكانيان وةك هَيَل ي ي پةپو و قةل ة رةش)1( ».. ي مَيژوو ل ة ناو برد و كرديانن بة هَيالن ة سةر الپةإ ة ي شاية َ دحالَيكةو ة گَيإاوةتةوة ،نوسيوي ة ي جوين ي ب ة رؤشنترين و كورتترين شَيواز ،هَيرش ي مةغؤل ي ل ة قس ة ي «جهانگشا» مَيژو «هاتن :كوشتيان و سوتانديان و رؤشتن»!! ي ئَيران كارةساتةك ة بةم جؤر ة دةخوَينَيتةوة: نوسةرَيك ي ديك ة ي حةوتةمي هيجريةو ة خوارةزم و ما وراء النهر و خوراسان و عَيراق ي كرد ة ي سةد ة «هَيرش ي جةنگيزخان ي مةغؤل ك ة ل ة سةرةتا خةلتان ي خوَين و دة َ َ سي َ ي دإندان ة وآلتةكان ي خؤرهةآلت ي ئيسالم ك ة لةو زةمانةدا ب ة سال وَيرانساز ولةت ي خوارةزمشاه ي روخاند و ب ة َ ئاوةدانترين شوَينةكان ي جيهان دائةنران كرد ة مةيدان ي كوشتن و تاآلن ي ك ة تا ماوةيةك هةمو پاشماوةكان ي شارستانيةت و ئاوةدان ي لةو ي و مردن و ترس و تؤقاندن شتَيك نةمايةوة«()2 ناوچانةدا فةوتاو جگ ة ل ة هةژار ئةم تؤفان و گَي َ ي جؤراوجؤر وةآلم ي بدرَيتةوةو ب ة كردةوةش وةآلم ي َ ي ل ة گةل ي ئَيران ي قول و پإ مانا ژةلوك ة سةخت ة دةبواي ة ب ة شَيو ة ستةمديد ة وةرگرتةوة. ي گةور ة بو ك ة ب ة ناچاري و ب ة حوكم ي بيركردنةوةيان ل ة دؤخ ي گرنگترين ي ئةو وةآلمانةش پةيدابون ي ژمارةيةك شاعير و نوسةر سياس ي وآلتةكةيان و َ ي ئاين ي جةبرگةرايانة ،پةنايان بؤ تةسةوف و دةروَيش ي يان بةواتايةك ي تر پةنايان بؤ عيرفان و زالبون ي بيروباوةإ َ ي دةسةآلت و مال ي دونيا و خؤشيةكان ي ژيان برد. سلوك ي دوركةوتنةو ة ل ة فةنتازيا ي ئةوان بريت ي بو ل ة فةزيلةت و .....ب ة هة َ رحال ي سؤفيةكان ،هةم ئوستاد و هةم فيداي ي پإخرؤش بون .پةيإةو بةپَي ي نيكلسؤن «زؤرب ة َ ي َ دل و دةرون و وازهَينان ل ة ئوسول ي ئةخالقييةو ة ك ة ب ة ديقةتَيك ي زؤرةو ة دةرس ئةدران ،هاوكاري و پاككردنةو ة ي هةبو ب ة پةيوةند َ ي خؤشبةت ي ئةبةدي ة ل ة اليةن ئةمانةو ة ئةوترانةوة»)3(.. كؤنتإؤلكردن ي نةفس كة هؤكار حةزةكان و ي ئَيران َ رؤل ي بةشَيك ل ة زانا ئاينيةكان ي ئةو سةردةم ة ل ة پةرةپَيدان ي جؤرَيك ل ة تةسةوف ي ي ئةو ة ك ة شارةزايان ي مَيژو سةربار ي َ ملكةچان ة و تةسليمخوازانةدا تا دواين پل ة ب ة سلب ي و روخَينةر ل ة َ خةلك ي بَيتاوان ئةدةن ة َ پال فتوا و پاساو ة قةلةم ئةدةن و كوشتار ي لةو ة بكات ك ة گةورةترين شاعيرةكان ي ئَيران ي ل ة بابةت ي عةتار ،سةنائي ،مةولةوي، ناتواني ئينكار َ ئايينيةكان ي ئةوان ،بةآلم هيچ كةس ي ي رؤژان ي تاريك ي جةنگيز يان نةوةكان ي جةنگيزن و ل ة سةردةم و زةمانَيكدا رويان كردؤت ة شيعرو شاعير ي و حافز بةرهةم پوخت ة سةعد و عيرفان و سلوك ي وازهَينان ل ة َ ي ي ل ة تةپوتؤز ي مةغؤل دنيا ي نةفام و دإند ة فيودال ة ناوخؤييةكان و هاتن ي لةشكر مال ي دنيا ك ة شةإ ي َ تاريك ي و سةرپةإاندندا نغرؤ كردبو. ي سة َ ي ي عيرفان ي لةو بارودؤخةدا وةدؤزين ك ة دوا رهةلدان ي فكر ي دكتؤر محةمةد عةل ي ندوشن« :پَيويست ة گرنگترين هؤكار ب ة وت ة شكست ل ة راپةإين ة نةتةوةيي و رزگاريبةخشةكاندا دةست ي ب ة نةشونما كرد .....ئةم َ ي مةغؤلدا گةيشت ة لوتكة« ()4 حالةت ة روحي ة ل ة ئاژاو ة ي يةو ة دياردةك ة رؤشنترةَ : ي بارودؤخ ي زةمان ة لة َ ي راستدا ناكؤك گةل رَيگا «هةلوَيست ي ئةو كةسان ة ي مينةو ي موجتةبا ل ة ديدگا دةبينن چية؟ گةل خاوةنان ي دةسةآلت و ساماندا بگونجَينن و ...بگةن ة پلةو پارةيةك ،يا ئةوةتا لة َ يةكَيك لةم چوارةية :يا ئةوةتا خؤيان لة َ گةل خاوةن گالتةجاإ ،يان ئةوةتا ك ة تاقم ي خاوةن دةسةآلت ب ة َ قل ي و خؤبكةن ة َ دةسةآلتةكاندا بجةنگن ...يا رو بكةن ة شَيت ي و بَيعة َ حال ي خؤيانةو ة بإون ة كةنارةوةو سة َ ي خؤيان بن» ()5 رقال ي ئةندَيش ة لَيگةإَين و َ ي دةرياكانة. ي ئاو ي فارسيدا ب ة ئةنداز ة ي پةخشان و شيعر نمون ة بؤ ئةدةبيات ي عيرفان ي ل ة هةردو بوار ي فةرموية: ي شيراز حافز درين بازار گر سودي ست ،با درويش خرسنداست ي خدايا منعمم گردان ب ة درويش ي و خرسند ي بون و ي ب ة قةناعةت ة ــ كةوات ة ــ خوداي ة پَيم ببةخش ة دةروَيش ي و راز (واتة :ئةگةر سودَيك لةم دنيايةدا هةي ة بؤ دةروَيش ي راز قةناعةت) حةمدولل ة مستوف ي قةزوين ي ل ة « تاريخ گزيدة» دا نوسيوية: ي چاوبرس ي بَيت ئةگةر دنياش هةمو َ ي رازي ة هةرچةند ة روت و برس ي بَيت دة َ ملك ي ئةو بَيت ولةمةندةو ئةو «ئةو كةس ة دةروَيشة»()6 ي گؤإانةوةو ملدانيان بؤ سلوك ي عيرفانيء وازهَينان ي بةشَيك ي زؤر ل ة موچةخؤر ة حزبيةكان و پةيوةستبونيان ب ة بزوتنةو ة ي دةسةآلت ي سياس ي وآلت پَي ي بةخشيبون ،جؤرَيك ة ل ة دوركةوتنةو ة ل ة دةسةآلت و تةنانةت ي ئةو ئيمتيازات ة زؤران ة رةتكردنةو ة ي ئةو جؤر ة خةبات و تةحةدايانةي ة ك ة مرؤڤ ي كورد ل ة كوردستان ي عَيراقدا ل ة شي َبلَيين رةنگدانةو ة شَيوازَيك ي سياس ي تازةي ة ك ة دة َ ي و پَيويستيدا پةنايان بؤ ئةبات. ناچار ي دواي ي ي شاعيرو ئةندَيشةمةندةكان ي ئَيران و ئةم ساآلن ة ي هةر ة سةرةك ي ل ة سلوك ي عيرفان ي سةدةكان ي دوانزةو سيانز ة جياواز كوردستان لةوةداي ة ك ة لَير ة ل ة كوردستان ،وازهَينان ل ة موچ ة و ئيمتيازات بؤ ئةو ة ني ة ك ة مرؤڤةكان و كادر ة حيزبيةكان خؤيان َ هةلگرتبَيت ري چاكةيان بدرَيتةوةَ ، ي ئةوان وةريانگرتوةو وةك هةنگوين دةكرا ب ة قوإگياندا بةلكو پَييانواي ة ئةو سامان ة بؤ دونيايةك ي تر تاكو لةوَيندة َ َ َ ي ل ة وآلتدا هةيةو ب ة باجَيك ي زؤر قورس ي هةي ة ك ة بريتيي ة ل ة بةشداربون ل ة زولم ي سياس ي و پاساودان ي ئةو گةندةل ي و پشَيوي ة ياسايي ة ي دانيشتوان تةواو بوة. زيان ي كؤ ي حزبيةو ة بةو ماناي ة ني ة مرؤڤةكان ي ئةم وآلت ة حةزيان ل ة ژيان ي ي موچةو ئيمتيازات لةاليةن زياد ل ة دو هةزار كادر رةتكردنةو ة ي ئةفسانةو خة َ ي َ يالدا ون بن، خةلوةتةوةو ل ة دنيا وي وةك دةروَيش و سؤفيةكان ي رابوردو بچن ة گؤش ة خؤش و مؤدَيرن ني ة و دةيانة َ ي بيستويةكدا نرخ و بايةخ ي پار ة ي سةد ة ي هةر ة پَيشكةوتو ي سةرمايةدار لةو ئاقارةشدا ني ة ك ة ئةم مرؤڤ ة پاك و خةباتكاران ة ل ة دنيا خةلك ي تر زةرورةَ ، مندالةكانيان زيادةيةو بؤ َ مال و َ نازانن ،لةو لَيكدانةوةيةشةو ة نةهاتو ة ك ة گواي ة پارةو سامان بؤ ئةمان و َ بةلكو لةو قةناعةت و بإوا بةرز ة ئةخالقي و سياسيةو ة َ هةلقوآلو ة ك ة مادام وةرگرتن ي موچةو معاش ل ة حزب ي تؤتاليتارو ستةمكارةوةيةو دةبَيتة َ ي بيروإاو بةشداربون ل ة كَيبإكَييةك ي سياس ي نادروست و چةوت و چةوَيل ،نةبون ي باشتر ة ي كؤيلةكردن ي روح ي و ل ة دةستدان ي ئازاد هؤ ي شيرازي: ي سةعد ل ة هةبوني ،ب ة وت ة هر كة نان از عمل خويش خورد منت حاتم طايي نبرد (گلستان ..در فضيلت قناعت) نابي) ش ي تائ ي م ة حات ة ب ي ت ة من ني ي ب س ة د ة ب خؤي (واتة :هةركةس نان ل ة ئيش ي َ َ َ سةرچاوة: )1چكيدة تاريخ ايران ،حسن نراقى .نشر اختران ل 92 )2از طزشتة ادبى ايران .دكتر عبدالحسين زرينكوب ،تهران 1385ل 473 ) ،6 ، 5 ، 4 ، 3تاريخ اجتماعى ايران .جلد نهم ،مرتضى راوندى ( ،الپةإةكاني ـــ ) 363 ،311 ،328 ،362انتشارات ارش .استكهلم
4
ذمــارة ()5 ضوارشةممة 2010/2/17
تيشكى مؤمةكة ،عيَراق دةتةنيَتةوة
طؤ ِران هةلَبذاردةى خويَندكارانة
تةنيا ثاش حةوت مانط لة ضؤَلبوونى شةقامةكانى شارء شارؤضكةكانى هةرَيمى كوردستان لة ثؤستةرء الفيتةء دروشمةكانى هةَلبذاردن ،جارَيكى ديكة ئةو شةقامانة هةمان ديمةنةكانى مانطةكانى حوزةيرانء تةمموزى رابردوو بةخؤوة دةبيننةوة ،ديوارى تةالرء باَلةخانةى سةر شةقامةكان بة ضةندين جؤر ثؤستةرء الفيتة داثؤشراون ،لةن َيوان ستوونةكانى كارةبادا ئاآلى بضووك بة ريزى درَيذ بة تةنافةكاندا هةَلواسراون ،تةنانةت ثؤستةرء ئاآلكان خراونةتة سةر ئؤتؤمب َيلةكانيش. الظة كةريم لة بةرةبةيانةوة تا درةنطانى شةو كاروانى ئةو ئؤتؤمبَيالنةى بانطةشة بؤ ليستء كانديدةكان دةك���ةن ،بة دةي��انء س��ةدان بةسةر شةقامةكاندا دةسووإينةوةء هؤإن لَيدةدةنء ئاآلكان رادةوةشَينن. َ ه��ةل��م��ةت��ى ل���ة ()2/12ةوة َ ئةندامانى هةلبذاردنى بانطةشةى ئ��ةن��ج��وم��ةن��ى ن��وَي��ن��ةران��ى ع��َي��راق َ هةلمةتةكة لة دةس��ت��ي��ث �َي��ك��ردووة، سةرتاسةرى عَيراقدا بةإَيوةدةضَيت بة هةرَيمى كوردستانيشةوة .لةناوضة كوردنشينةكان بةو ناوضانةشةوة ،كة بة ناوضةكانى جَيى ناكؤكى ناسراون، رةنطى شينى خوميى بةربآلوترين رةنطة بة بةراورد بةو رةنطانةى ديكة ،كة هةر يةكةيان هَيماى اليةنَيك ،يان قةوارةيةكة، اليةنطرانى ئ��ةو شينى خوميية كة اليةنطرانى ب��زووت��ن��ةوةى ط��ؤإانء ليستى طؤإان ذمارة ()329ن ،زؤرترين ضاالكيىء حةماسيان تَيدا دةبينرَيتء َ كؤنتإؤلى لةهةموو شارء شارؤضكةكان شةقامةكانيان كردووة. ئ��ةو ب��زووت��ن��ةوةي��ة ،ك��ة لةاليةن نةوشيروان مستةفاوة سةرؤكايةتى دةكرَيت ،لة َ هةلبذاردنة ثةرلةمانييةكةى هةرَيمى كوردستان ،كة لة ()7/25ى راب���ردوودا بةإَيوةضوو ،توانى ()25 كورسى مسؤطةر بكات ،لةكؤى ()100 كورسى ثةرلةمانيى كة كَيبإكَييان لةسةر دةكرا ،لةئَيستادا جارَيكى ديكة ضانسى َ هةلبذاردنى سةرتاسةرى خؤيان لة
عَيراق تاقيدةكةنةوة ،اليةنطرانى ئةو بزووتنةوةية بة َ دلنياييةوة باس لة سةركةوتنى طةورةتر دةكةن. دةوةن س��ةآلح��ةدي��ن)25( ،س���األ، خ��وَي��ن��ك��ار ،زي��ات��ر ل��ة ش��ةش ئ��اآلى ليستى طؤإانى بة ئؤتؤمبَيلةكةيةوة َ هةلواسيوةء بة شةقامةكانى سلَيمانيدا دةسووإايةوةء بانطةشةى بؤ ئةو ليستة دةكرد ،بةدةم طوَيطرتن لة مارشةكانى طؤإان بؤ (ب��ةرةو ط��ؤإان) دواء وتى: «دةنط بة ليستى طؤإان دةدةم ،ضونكة متمانةى تةواوم ثَييةتىء طؤإان تاكة طوى لة داواكاريى َ خةلك ليستَيكة ،كة َ َ بةجى دةكات»، ي ج ينةكانيان بةل دةطرَيتء َ َ بؤ ئةو قةسةيةشى نموونةى َ «دلسؤزيىء ضاالكيى» ثةرلةمانتارةكانى فراكسيؤنى
ط���ؤإان ل��ة ثةرلةمانى كوردستان دةهَينَيتةوة ،كة وةك ئةو وتى« :لةو ضةند مانطةدا كة دةستبةركاربوون سةربارى ئةوةى ضةندين ثإؤذةياساى َ خةلكيان طرنطء ثةيوةست بة ذيانى ثَيشكةشكردووة ،بة بةردةواميى لةناو َ خةلكدانء بةدواى طةياندنى داخوازيي َ خةلةكةوةء ضارةسةركردنى كَيشةى دةلَيتَ : هاوآلتييانةوةن ،دةوةن َ دلنيام ئةو نوَينةرانةى كة بة دةنطى ئَيمة دةضنة ثةرلةمانى عَيراقةوة ،دةنطةكانمان بةفيإؤنادةن ،بؤية طؤإان جَيى شانازيى هةموومانةء بةوثةإى ريزو خؤشييةوة ثَيشوازيى ليدةكةين» ،هةروةها داوا لة هةموو خوَيندكاران دةكات« :دةنط بدةن بة ليستى طؤإان ،تاضيتر لةذير
دةسةآلتى ئةم حيزبانةدا نةمَيننةوةء نوَينةرايةتييةكى باش لة بةغدا َ هةلبذَيرن، طوى لة داواكارييةكانيان بطرَيتء كة َ مافةكانيان بضةسثَينرَيت». شاتوو عارف ( )20ساأل ،خويندكاري زانكؤ ،يةكَيكة لة اليةنطرانى بزووتنةوةى ط��ؤإانء كار دةك��ات بؤ سةرخستنى َ دةلَيت :دةنطى ليستى بزووتنةوةكة، خؤم دةخةمة ثاأل بزووتنةوةى طؤإانء من ليستى طؤإان ثةسةند دةكةم. ئ��ةو كضة خوَيندكارة هؤكارى اليةنطيريى بؤ بزووتنةوةى طؤإانء دةنطدانى بة ليستى طؤإان ( )329بؤ ئةوة دةطةإَينَيتةوة؛ كة بة هيواية بةرنامةى ط��ؤإان لة زانكؤكانى كوردستاندا جَيبةجَيبكرَيتء رَيطة نةدرَيت ضيتر حيزب زانكؤكان ئاراستة بكات ،شاتوو ئاماذة بؤ ئ��ةوة دةك��ات ،كة «ئاستى زانكؤكانى كوردستان لة ئاستَيكى ب��ةرزدا نيية» ،بةهؤى دةستَيوةردانى حيزب لة دانانى خوَيندكارء مامؤستايان، دةسةآلتى حيزب َ زال��ة بةسةرمانداء تائيستا حكومةتى هةرَيمء نوَينةرانى َ هةوليكى ئةوتؤيان ك��ورد لة بةغدا نةداوة بؤ بةرةوثَيشضوونى زانكؤكانء ضةندين كيشةى ديكة ،كة تائَيستا نةيانتوانيوة كارى بؤ بكةن ،بة تايبةتى كَيشةى طةنجان ،كة كَيشةيةكى ديارى َ كؤمةلطةكةمانةء ئةم دوو حيزبة تةنيا َ هةلبذاردنةكاندا طةنجيان بير لةكاتى َ بةلينمان ثَيدةدةن ،كة دةكةوَيتةوةء َ هةلبذاردنةكة ت��ةواو ب��وو طةنجيان بير دةضَيتةوة ،ئةو كضة خوَيندكارة ئومَيدةوارة نوَينةرانى طؤإان لة بةغدا بتوانن بةسةر هةموو ئةو كَيشانةدا
بضنةوةو ضارةسةرَيكى باشيان بؤ بدؤزنةوة. رَيناس بةهادين ( )19ساألَ ، دةلَيت: طؤإان دؤخى كوردستانى بةجؤرَيك طؤإى ،كة كؤتايى بةو رةوشة هَينا ،كة ( )18ساأل بوو كوردستان بةدةستييةوة دةيناآلند ،وةك ئؤثؤزسيؤن دةسةآلتى ناضار كرد تةنيا بير لة بةرذةوةنديى سةركردةكانء حيزب نةكاتةوة ،بةهؤى فشارى طؤإانةوة دةسةآلت ناضار بووة َ َ خةلك ئةمة خةلك بكات ،كة خزمةتى وةك دةستكةوتى طؤإان دةبينَيت ،نةك َ دلسؤزيى دةسةآلت ،ضونكة ثَيش بوونى طؤإان ،هةمان دةسةآلت هيض حسابَيكى بؤ َ خةلك نةدةكرد. رَيناس هيوادارة ئةمجارة طؤإان سةرتاسةرى وآلت بطؤإَيت ،ضونكة َ دلنيام جطة لة ط��ؤإان هيض اليةنيكى ديكة ناتوانيت ئةم ضاكسازيية طةورةية بكات لةوآلتدا ،هيوام واية كة هةموو هاوآلتييةك دةنط بة طؤإان بدات ،تا دةنطيان بة فيإؤ نةضَيت. ذينؤ نورى )21( ،ساأل ،كة لؤطؤى ليستى ط��ؤإان��ى بةسةر بةرؤكيةوة ه� َ �ةل��واس��ي��ب��وو ،ك��ة ئ��ام��اذة ب��وو بؤ اليةنطيريى ئةو بؤ ليستةكة ،دةلَيت: رابردوومان ديارة ،كة دةسةآلتداران لةبةر طيرفان ثإكردن بيرى ميللةتةكةيان نةبوو ،بؤية بةهاتنى ليستى طؤإان َ خةلك وريا بووةوة ،كة ضيتر بَيدةنط نةبن لةم هةموو ناحةقييةى ،كة بةرامبةريان دةك��رَي��ت ،خ��ؤم دةنطم بؤ طؤإانةء هيواداريشم خوَيندكارانى هاوإَيمء هةموو خوَيندكاران دةنط بة ليستى طؤإان ذمارة ( )329بدةن.
جووتيارانى هةوليَر طؤ ِران دةكةنة بذاردةى خؤيان فازأل نةجيب
كي بطؤإدريَت؟ دةبَيت َ كاتَيك يانةيةكي وةرزشيي لة يةكَيك لة َ ثالةوانَيتييةكاندا تووشي شكستي ي��ةك ل��ةدواي��ةك دةب �َي��ت ،دةستةي بةإَيوةبردني يانةكة بير لة البردني راهَينةرةكة دةكاتةوة لةسةر ئةركةكةي ،نةك ياريزانةكان. لةمَيذووي تؤثي ثَيدا ،كة رؤذ بةإؤذ بةرةو ثَيشةوة دةإوات ،رووي نةداوة تةنيا جارَيك ياريزانةكان بةرثرس بكرَين لة شكستي تيمةكةيانء دةربكرَينء راهَينةرةكةش لةشوَيني خؤي بمَينَيتةوة ،ئةم نةريتة وةرزشيية لة خؤرئاوادا طواستراوةتةوة بؤ بواري سياسةتء هةميشة كةسي يةكةم كة سةرؤكة ،سزادةدرَيت لة رووداني هةر جؤرة شكستَيك. بةآلم لة كوردستان ،كة زؤرينةي شتةكاني لة شوَيني خؤيدا نيية ،لةكاتي شكستي هةر طرووثء رَيكخراوَيكي سياسيدا ،لةبري ئةوةي راهَينةرو بةرثرسةكان سزابدرَينء لةسةر ئةركةكةيان الببرَين ،ياريزانء َ خةلكاني ديكة تووشي سزادانء لَيثرسينةوة دةبن. ئةم نةريتة ،كة داهَينراوَيكي تازة نيية ،ثاشماوةي ئةو عةقلييةتة دواكةوتووانةية ،كة سةدةها ساأل حوكمي َ َ خةلكي ثَيكراوة لةسةر بنةماي ئةوةي ،كة هاوآلتييان باشء خراث لةيةكتري جياناكةنةوةو سةليقةي ناسينةوةي راستةقينةيان نييةو نازانن ض شتَيك فةزيلةتء بةرذةوةنديي بؤ مرؤظةكان دابيندةكات ،هةربؤية كاتَيك هاوآلتييان رووب��ةإووي ئةو دةستةية لة حوكمإان بوونةتةوة ،تووشي سزادانء لَيثرسينةوة بوونةتةوةو لة مَيذووشدا رووينةداوة ،كة نةتةوةيةك بةوجؤرة حوكم بكرَيت ،لةسةر دةستي وةها سةركردايةتييةك ،بستَيك ضووبَيتة ثَيشةوة.
جووتيارانى دةشتى هةول َير ثاَلثشتى لة ليستى طؤرِان دةكةن بؤ هةَلبذاردنى ئةنجومةنى نو َينةرانى ع َيراقء بة تاكة ليستى خؤيانى دةزانن ،كانديد َيكى ليستى طؤرِانيش راى دةطةيةن َيت كة نو َينةرى راستةقينةى جووتيارانى كوردستان دةبن. هةول َير -ئاوارة حةميد فارس مةجيد جووتيارَيكى بةناوبانطى دةشتى هةولَير ،بة «بةرةو ط��ؤإان»ى راطةياند :ليستى طؤإان بة تاكة ليستى جووتياران دةزانن ،كة هيواو ئاواتةكانيان بَينَيتةدى ،بؤية بة هةموو شَيوةيةك َ ثالثشتى لةم ليستة دةكةنء دةنطى ثَيدةدةن»، مَيذوو سةلماندوويةتى كة شؤإشى كورد بة ثالثشتى َ َ خةلكى الدَيكانء جووتياران دروستبووة، ط��ون��دةك��ان الن��ك��ةى ش��ؤإش ب���وون ،ئَيمةى جووتيار توانيمان بةهةموو شَيوةيةك َ ثالثشتى لة شؤإشةكانى كورد بكةين ،بةآلم بةداخةوة لةئَيستادا حكومةتى هةرَيم ئَيمةى جووتيارى ثشتطوَيخستووةء كارَيكى واى نةكردووة ،كة لة بةرذةوةنديى ئَيمةى جووتيار بَيت ،بؤ نموونة لة دةوروب��ةرى هةولَير زةوييةكى زؤر ،كة بؤ كشتوكاأل زؤر بةثيتء بةرةكةت ب��وو ،بةآلم هةمووى بةسةر ضةند كةسء اليةنَيك دابةشكرد، بؤية ئَيمة وةك جووتيارانى دةشتى هةولَير بؤ هةلبذاردنى ئةنجومةنى نوَينةرانى عَيراقَ ، َ ثالثشتى خؤمان بؤ ليستى طؤإان دةردةبإين». ليستى ط��ؤإان ليستى جووتيارء هةذارو م��اف��خ��وراوان��ة ،ئ��ةوة قسةى ف��ارس مةجيدى جووتيارة ،كة داوا لة سةرجةم جووتيارانى دةشتى هةولَيرء قةراجء كةندَيناوةء سةرجةم جووتياران دةكات ،بؤ ئةوةى خةونةكانيان بَيتةدى ،بؤ ئةوةى الدَيكانيان ئ��اوادان بكرَينةوة ،بؤئةوةى هيضى
ديكة مافى جووتياران ثشتطوَينةخرَين ،ضيتر مافةكانيان نةخورَينء نةبنة قوربانيى دةستى ضةند سةرمايةدارَيك ،دةنط بة ليستى طؤإان بدةن .فارس َ دةلَيت« :ليستى طؤإان ثإؤذةى بؤ باشكردنى ذيانى جووتياران ثَيية ،بؤية دةنطى بؤ دةدةم». داهَين هاشم ،كانديدى ليستى ط��ؤإان لة ثارَيزطاى هةولَير ،لةبارةى جووتيارانةوة بؤ (بةرةو طؤإان) وتى« :وةك بزووتنةوةى طؤإان ثَيمانواية؛ دةبَيت بوارى كشتوكاأل لة هةرَيمى كوردستان ،بةرةوثَيشبضَيت .بةرنامةمان هةية بؤ
بةرةوثَيشبردنى ئةم بوارة طرنطةء دةبَيت بوارى كشتوكاأل واى لَيبكرَيت ،كة هةم جووتيار سوودى لَيببينَيتء هةم داهاتَيكيش بَيت بؤ كوردستان». داهَين وتى« :بةهةموو شَيوةيةك َ ثالثشتى لة مافى جووتياران دةكةينء َ بةلَينى ئةوة دةدةين نوَينةرى راستةقينةى جووتيارانء طوندنشينانء َ خةلكى بةشمةينةتى وآلتةكةمان بين». َ هةلبذاردنيشى ب��ة دةرفةتَيكى طرنط وةسفكرد بؤ سةركةوتنى طؤإان ،تا لةو رَيطةيةوة قةرةبووى تَيكؤشانء ماندووبوونى جووتيارانء طوندنشينانء تةواوى ضينء توَيذةكان بكاتةوة.
7
ذمــارة ()5 2010/2/17ضوارشةممة
عةبدول ِرةحمان تةها ،ثالَيَوراوى ليستى طؤ ِران لة هةوليَر:
هوشياريى خةلَك طةيشتووةتة ئاستيَكى باش ،كة طؤ ِران سةربخةن عةبدولرِةحمان تةها ثاَل َيوراوى ليستى طؤرِان لة دةظةرى سؤرانى ثار َيزطاى هةول َير ،ئاماذة بةوة دةكات؛ كة ئاستى هؤشياريى خةَلك لةجاران باشترةء بزووتنةوةى طؤرِان سةردةخةنء دةَل َيت« :وةك ليستى طؤرِان كةس لةخؤمان بةخةمخؤرتر نازانين بؤ كوردو كوردستانء هاوكاريى هةموو دَلسؤزانى كوردستانيش دةكةين بؤ ثاراستنى مافة نةتةوةيىء نيشتمانييةكانمان». ئةو ثاَل َيوراوةى ليستى طؤرِان ث َيشبينيى ئةوةش دةكات؛ كة لة هةَلبذاردنى ئةنجومةنى نو َينةرانى ع َيراقدا دةنط َيكى باش بةدةست به َينن. سازدانى :ئةحمةد بالَةكى * ه���ؤك���ارى ض��وون��ت ب��ؤ ن��او بزووتنةوةى طؤإان ،كة ث َيشتر ل َيثرسراوى كؤميتةى دياناى (ى.ن.ك) بوويت ،بؤضى دةطةإ َيتةوة؟ لة إوانطةى هةستكردنم بة نةبوونىيةكسانيىء َ زالبوونى راى تاكةكةسى ،كة لةكاردا بةثَيى ميزاج كاردةكةن ،هؤكارى سةرةكيى بوو بؤ ضوونم بؤ ناو ليستى طؤإان.
* تاضةند خؤشحالَى بةضوونت بؤ بى ناو بزووتنةوةى طؤإان ،كة ماوةيةكة َ بةرامبةر كاردةكةيت ،لةكات َيكدا ث َيشتر ثلةو مووضةى باشتان هةبوو؟
هةركارَيك كة لةإوانطةى قةناعةتءَ خؤشحاليية، بإوابوونةوة بيكةيت ،جَيطةى رةنطة ثؤستء مووضةى باش بؤ ذيان، يان بةرذةوةنديى خؤت باش بَيت ،بةآلم كة دةبينَيت نايةكسانيىء جياوازيى لةكارى سياسيىء ئيداريىء بذَيويى، َ هةلسوإاويى دوور لة لَيهاتوويىء هةية ،ناتوانيت َ دلت بةكارةكان خؤش بكةيتء ئةركةكان بةإَيبكةيت .ديارة بؤ كةسانى َ بى ثؤستىء دلسؤزو بوَيرش َ بى مووضةيى زؤر سةربةرزترو باشترة َ لةكارَيك ،كة لةثَيناو بإَيك مووضة َ بةتةمبةليى خؤت بهَيَليتةوة ،ضونكة بةو مانةوةيةت ويذدانت ئاسوودة نابَيتء رةزامةنديى جةماوةريش لةدةستدةدةيت، دةبَيت بزانين بؤ ئةو كةسانةى كارى سياسيى دةكةن رةزامةنديى جةماوةر طةورةترين سةرمايةية.
* طؤإان لة ئ َيستادا ضؤن دةبينيت؟
ط��ؤإان لة جةماوةر ثَيكهاتووةلةسةرةتاوةء ئَيستاش َ خةلك بةطةرميى ثَيشوازيى دةك���ةن ،ضونكة ث��إؤذةو ب��ةرن��ام��ةو ئ��اوات��ةك��ان��ى ط���ؤإان زؤر طونجاونء لةطةأل خواستى جةماوةردا دَينةوة ،بؤية واى دةبينم ،كة بارودؤخى َ خةلك لةجاران هؤشياريى ئَيستاى َ خةلك ط��ؤإان سةردةخات، باشترةو بؤ طةإانةوةى ه��ةواداران��ى طؤإانيش، رةنطة تاك تاكة بَيت ،ئةوانيش لةبةر بةرذةوةنديى خؤيانء مووضةكانيان طةإاونةتةوةو كة ثرسياريان كردووة، دةنطيشيان هةر بؤ طؤإانة.
* تؤ وةك ثاَل َيوراوى ئةنجومةنى ن��و َي��ن��ةران ،تاضةند طةشبينيت بة يةكهةلَو َيستيى كورد لة بةغدا؟
من زؤر طةشبينم ،كة دةبَيتَ هةلوَيستى هةموو اليةكمان لةبةغدا لةثَيناو بةرذةوةنديية باآلكانى طةلء وآلتدا زؤر رؤشنء دياربَيت ،راستييةكان لة طةل نةشارينةوة ،ضونكة ئةركَيكى َ هةلبذَيردراوانى نيشتمانيىء ئةخالقيية، ط��ةل دةبَيت بةرذةوةندييةكانى طةل لةسةرووى هةموو بةرذةوةندييةكانى ديكةوة دابنَينء بة ئةمانةتةوة نوَينةرايةتى دةنطدةر بكةن.
* ه���ةردوو حيزبة سةرةكييةكة ث َييانواية؛ بةشداريتان بةليستى جيا بؤ ع َيراق ،بؤ اليةنى نةتةوةيى باش ناب َيت، رات لةسةر ئةم رةخنةية ضيية؟
بى دوو َ دليىء بؤخزمةتى طةلةكةمان َلة بةغدا ك��اردةك��ةي��ن ،بةرذةوةنديى عَيراقيش دةثارَيزين ،دابةزينمان بة ليستى جيا ،رةنطة زياتر خزمةت بة طةلةكةمان بكات ،نةك زيانى هةبَيت، بؤ نموونة ليستى يةكطرتوو ،بةردةوام هاوإابووة لةطةأل ليستى هاوثةيمانيى، ئَيمةش وةك ليستى ط���ؤإان كةس لةخؤمان بةخةمخؤرتر نازانين بؤ كوردو كوردستان ،هاوكاريى هةموو َ دلسؤزانى كوردستانيش دةكةين بؤ ثاراستنى مافة نةتةوةيىء نيشتمانييةكانمان.
* ث َيتواية ر َيذةيةكى كورسييةكانى ئةنجومةنى بةدةستب َينن؟
بةرضاوى نو َينةران
رةن��ط��ة ط���رةوى راستةقينةىَ هةلبذاردن دةرئةنجام ،ئاشكراكردنى بَيت، بةآلم ثَيشبينيء راثرسيش بؤ زانينى رَيذة رؤأل دةبينَيت ،ئَيمة وةك بزووتنةوةى طؤإان ثَيشبينى دةكةين بةثَيى شةقامء راى جةماوةر دةنطَيكى زؤر باش بؤ ثةرلةمانى عَيراق بةدةست بهَينين ،ضونكة زةمينةو كارى طؤإان زؤر لةبارة.
* تاضةند لةطةأل اليةنة سياسييةكانى سنوورةكةتان ت َيكةآلويتان هةية؟
لة سؤران ،واتة لة هةرير تاوةكوحاجى ئ��ؤم��ةران تَيكةآلويمان لةطةأل حكومةتء اليةنةكان خراث نيية ،ئَيمة خؤمان ب��ةدذى هيض اليةنَيك نازانينء حكومةتيش ه��ى ه��ةم��وو خ� َ �ةل��ك��ة، بؤكارى ضاك دةستخؤشى دةكةين ،بؤ كةموكورتييةكانيش ثَيشنيازو رةخنةمان دةبَيت ،هيوادارين لةسةر خزمةتكردنء كارى باش ركةبةرى بكةين ،بؤ زياتر خزمةتكردنى ئةم طةلة َ دلسؤزة.
* تاضةند لة ثإؤذةكانى ليستى طؤإان لة ثةرلةمانى كوردستان رازين، ث َيتانواية؛ لةئاست داخوازييةكانى خةلَكى كوردستاندان؟ ثإؤذةكانى ليستى ط��ؤإان باشب���وون ،وةك ج��ي��اك��ردن��ةوةى حيزب لةحكومةتء باشكردنى ذيانى ثَيشمةرطةو هَيزةكانى ناوخؤء زيندانيانى سياسيىء كةمئةندامةكانء نةمانى تةزكييةو مووضة بؤ ذنانى ماألء كةمكردنةوةى مووضةى زؤرو تايبةتييةكان ،شتى طشتيىء ديارن، بةجى بكرَين. هيوادارين ببنة ياساء جَي َ
* ئاواتت سةبارةت بة بةإ َيوةضوونى ثرؤسةى هةلَبذاردن ضؤنة؟ ه���ي���واداري���ن ل���ة ك��ةش �َي��ك��ىَ قبوولكردنى ديموكراسىء ئارامدا بة يةكتر ،ئةم َ هةلبذاردنة بةإَيوةبضَيت ،طةلى َ هةلبذاردنء خؤمان لةسةر سيستمى دةستاودةستكردنى دةسةآلت رابهَينين، َ خةلكى خؤمان ئازاد بكةين بةثَيى ويستى خؤى كام بةرنامةى َ بةدلة دةنطى بؤ بدات، دوور لة هةإةشةو سةركوتكردن.
طؤ ِران لة جةماوةر ث َيكهاتووة لةسةرةتاوةء ئ َيستاش خةَلك بةطةرميى ث َيشوازيى دةكةن، ضونكة ث ِرؤذةو بةرنامةو ئاواتةكانى طؤ ِران زؤر طونجاونء لةطةأل خواستى جةماوةردا د َينةوة
بةرةو طؤإان
ثاشكؤيةكى رؤذانةية
ليستى طؤإان بؤ روومالَكردنى
ثرؤسةى هةلَبذاردنى ثةرلةمانى ع َيراق دةريدةكات
ناونيشان
ئؤفيسى سةرةكيي:
سل َيماني -زةرطةتة -طردي زةرطةتة -كؤمثانياي وشة 07480121144 - 07703449999 هةول َير :شةقامى ئيسكان -تةنيشت ساردةمةنى من و تؤ 07504566276 دابةشكردن :كؤمثانياي َنيوةند 07701544780 - 07701502234
6
ذمــارة ()5 ضوارشةممة 2010/2/17
مةم بورهان قانع ،ثالَيَوراوى ليستى طؤ ِران:
فرةليستيى؛ كاريطةريى طةورةى بةسةر ضاوديَريكردنى نويَنةرانى كوردةوة دةبيَت لة حكومةتى عيَراقيدا بؤ قسةكردن لةسةر هةَلبذاردنى داهاتووى ع َيراقء جياوازيى ئةم هةَلبذاردنة لةطةأل هةَلبذاردنةكانى ث َيشوو ،هةروةها ث َيطةى كورد لة ثةرلةمانى داهاتووى ع َيراقداء كاريطةريى فرةليستيى كورد بةسةر ث َيطةى كوردةوة لة بةغدا ،لةطةأل ئةركى ثةرلةمانتارانى ليستى طؤرِان لةبةغداء ضةند تةوةرة َيكى ديكةى ثةيوةنديدار ،ئةم ضاوث َيكةوتنةمان لةطةأل نووسةرء رؤذنامةنووس «مةم بورهان قانع» ،كانديدى ذمارة ()17ى ليستى طؤرِان لةسل َيمانى ،سازكرد. بةرةوطؤران سازكردنى: ِ
طؤ ِرانكاريى سياسيى سل َيمانى، كاريطةريى بةرضاوى بةسةر طؤ ِرانكاريى سياسيى لةهةر َيمى كوردستانء كةركوكدا دةب َيت ،سةربارى طؤ ِرانكاريى لة ضؤن َيتي نو َينةرايةتيكردنى كورد لة بةغدا
* هةلَبذاردنى ئةمجارةى ثةرلةمانى ع َيراق ،لةوانى ث َيش خؤى جياوازة ،ئايا كورد رؤلَى كةمدةب َيتةوة ،يان زياد دةكات؟
بَيطومان ،لة َهةلبذاردنى ئةمجارةداء لة ثةرلةمانى داهاتووى عَيراقدا ،ئةو رَيذة كورسييةى كورد بة ب��ةراورد بةإَيذةى كورسييةكانى ع��ةرةب هةيبووة ،كةمتر دةبَيتةوة ،بؤ نموونة لةخولى ئَيستاى ثةرلةمانى عَيراقداء لةكؤى ( )275كورسى ثةرلةمان ،كورد بةهاوثةيمانيى كوردستانء ليستى يةكطرتووى ئيسالمييةوة)58( ، كورسى هةية ،لةكاتَيكدا لة ثةرلةمانى داهاتوودا ،ذمارةى كورسييةكان دةبَيتة ( )325كورسى ،واتة ( )50كورسى ديكة زياديكردووة ،بةآلم ضاوةإواندةكرَيت رَي���ذةى ك��ورد بةهةمانشَيوةى ئَيستا سى بمَينَيتةوة ،يان ئةوثةإةكةى دوو تا َ كورسى بؤ زياد ببَيت ،واتة لةباشترين َ حالةتداء لةكؤى ( )50كورسى زيادكراو، سى كورسى بةر كورد دةكةوَيت. تةنيا َ بؤية ،ئةمة وادةكات ثَيطةى كورد لةناو ثةرلةمانى عَيراقدا لةئَيستا الوازتربَيتء ش���ةإء بةرثرسياريةتيى ط��ةورةت��ر رووب��ةإووى ثةرلةمانتارانى داهاتووى ك��ورد لةبةغدا ببَيتةوة ،ئةو شةإانةى كة ثَيشتر لةبوونى هَيزَيكى زياتردا نةكراون ،بةآلم سةرةإاى كةمبوونةوةى ئةم رَيذةى كورسييانة ،ناكرَيت هةندَيك بإيارى ضارةنووسساز ،كة ثةيوةنديى بةبى طةإانةوة بؤ بة طةلةكةمانةوة هةيةَ ، ثَيكهاتةى كوردء لةنَيو ثةرلةمانى عَيراقدا بسةثَينرَين ،ئةمةش لةو روانطةيةوة ،كة َ سالى داهاتووشدا ،كار النيكةم لةضوار بةسيستمى تةوافوق لةعَيراقدا دةكرَيتء َ هةولَيكيش بؤ لةباربردنى ئةم ه��ةر سيستمى تةوافوقة ،ب��ةدوور نازانرَيت عَيراق رووبةإووى لَيكترازان بكاتةوة ،كة َ قبوولكراو نابَيت، بَيطومان ئةمةش كارَيكى النيكةم بؤ ضوار َ سالى داهاتووى عَيراق.
* تاضةند بإواتان بةو بانطةشةية هةية ،كة فرة ليستيى كورد ،دةب َيتة مايةى كةمكردنةوةى رؤلَى كورد لة ثةرلةمانى داهاتوودا؟
بإوام وانيية فرة ليستيى هؤكاربَيتبؤ كةمكردنةوةى َ رؤل��ى كورد لةبةغدا، بطرة فرة ليستيى وا دةكات ،نوَينةرانمان لةنَيو وةزارةتء ثلة بةرزةكانى حكومةتى عَيراقيدا ،بةرثرسيارانةتر ئةركةكانى سةرشانيان راث��ةإَي��ن��ن ،ئ��ةم��ةش لةو روان��ط��ةي��ةوة ،كة دةش �َي��ت ليستةكانى ديكة ،كة نوَينةرايةتيى بةشَيكى ديكةى طةلةكةمان دةكةن لةبةغدا ،ضاودَيرَيكى وردبن بةسةريانةوةء ئةداكردنى خراثيان َ قبوولنةكةن ،هةروةكضؤن هةر ئةدايةكى لى َ خراثى بةرثرسانى كورد لةنَيو حكومةتى عَيراقيدا ،بةزيان بؤ طةلةكةمانء ثَيطةى كورد لةعَيراقدا دةشكَيتةوة ،هةربؤية بإوام واية فرةليستيى كورد لةنَيو ثةرلةمانى َ حالةتَيكى عَيراقدا ،س��ةرب��ارى ئ��ةوةى تةندروستة ،كاريطةريى ط��ةورةش��ى بةسةر بةثرسةكانمانةوة دةبَيت لة بةغدا، لةوةى جديتر لةثَيشوو ،كار بؤ هَينانةدي مافة رةواكانى طةلةكةمان بكةن لةبةغدا، س���ةرةإاى ئ���ةوةى ب���ةدوورى دةزان��م نوَينةرانى ليستة جياجياكانى كورد لةبةغدا، لةسةر مةسةلة ضارةنووسسازةكانى
طةلةكةمانء ئةوانةى ،كة بةهَيَلى سوور دادةنرَين ،هاوإانةبن.
* ئ َيوة وةك طؤإان ،ضؤن لة هةلَبذاردن دةإوانن؟
ناتوانم ب��ةن��اوى «ب��زووت��ن��ةوةىط�����ؤإان»ةوة وةآلم���ب���دةم���ةوة ،ب��ةآلم َ لةهةلبذاردن بةإاى من« ،ط��ؤإان» وةها دةإوانَيت ،كة ثإؤسةيةكى ديموكراسىء دةستاودةستكردنى دةسةآلتة بةشَيوةيةكى ديموكراسىء ئاشتييانة ،هةروةكضؤن لة دةستوورى عَيراقيشدا جةختى لةسةر ك��راوةت��ةوة ،وايدةبينم سةركردايةتى بزووتنةوةى ط��ؤإان ،طةيشتووةتة ئةو َ هةلبذاردنةى داهاتووى بإوايةى ئةم عَيراق ،بةإادةيةكى بةرضاو تاى تةرازووى هَيزة سياسييةكانى سةر طؤإةثانى عَيراق دةطؤإَيتء هةرَيمى كوردستانيش لةم طؤإانة بَيبةش نابَيت ،هةربؤية ئومَيدةوارين ثإؤسةى ئةمجارةى َ هةلبذاردنى داهاتوو، دوورب��َي��ت ل��ة ساختةكاريىء تيايدا رَي��زى دةنطدةرانى عَيراق بةطشتيىء هةرَيمى كوردستان بةتايبةتى ،بطيرَيتء سندوقةكانى دةنطدان ،سةنطى مةحةكى دياريكردنى ضؤنَيتىء ضةندايةتى نوَينةرانى ليستة بةشداربووةكانى ئةم ثإؤسةية بن.
* ئ��اي��ا ه��ةَل��ب��ذاردن��ى ئةمجارةى
بزووتنةوةى ط��ؤإان لة سل َيمانيدا ،بة هةمانش َيوةى ثةرلةمانى كوردستان ،دةكاتة ه َيزى يةكةم؟ ب��ردن��ةوةى ن��ي��وةى ،ي��ان بةشىزؤرى كورسييةكانى سنوورى ثارَيزطاى سلَيمانى ،كة ( )17كورسيية ،ب��ةدوور نازانرَيت ئةمجارةش بؤ ليستى طؤإان بَيت ،سةربارى ئةوةى ئاماذةكان ئةوة نيشاندةدةن ،ئةمجارة طؤإان لةسنوورى ثارَيزطاى سلَيمانىء لةضاو َ هةلبذاردنةكةى سةركةوتووتر ئةنجامى ()7/25دا، بةدةستدةهَينَيت.
* بزووتنةوةى ط��ؤإان لة سل َيمانى بةرنامةى ضى هةية؟ ليستى ط��ؤإان ،لةنَيو بةرنامةىَ هةلبذاردنداء لةكؤى ضوار تةوةرةدا ،كة بةسةر ئامانجة سياسيية طشتييةكان، ثةيوةنديى نَيوان هةرَيمى كوردستانء َ فيدراليى ،ضاكسازيى كارطَيإيىء حكومةتى ئابووريىء دادى كؤمةآليةتىء ثةرةثَيدانى سامانى ئابووريدا ،دابةشكراون ،ضةندين َ َ هةولدةدات خالى ريزبةندكردووة ،كة ل��ة ثةرلةمانى داه��ات��ووى ع�َي��راق��داء َ هةولى لةإَيى نوَينةرةكانييةوة لةبةغدا، جَيبةجَيكردنيان بدات. واتة ،طؤإان لة بةرنامةى َ هةلبذاردنيدا،
جياكاريى لةنَيوان ث��ارَي��زط��اء ناوضة جياجياكانى ه��ةرَي��م��ى كوردستاندا َ هةولى باشكردنى نةكردووةء بةطشتيى ذيانء طوزةراني هاوآلتييانى طةلةكةمان ب��ةب��ى ج���ي���اوازىء خ��ؤى بة دةدات َ بةرثرسيارى هاوآلتييانى كورد لةهةر جَيطايةكى عَيراقدابَيت ،دةزانَيتء خةبات دةك��ات بؤ طةإاندنةوةى مافةكانيانء دروستكردنى ثةيوةندييةكى باش لةسةر بنةماى هاوبةشيكردن؛ لةطةأل حكومةتى عَيراقىء ثَيكهاتةكانى ديكةى عَيراقدا، بَيطومان .ثَيويستة لةسةر كانديدةكانى سنوورى هةر ثارَيزطايةكيش ،كة لةبةغدا نوَينةرايةتى طةلةكةمان دةكةن ،سةرةإاى جَيبةجَيكردنى بةرنامةى ليستةكةيان لةبةغدا، ثإؤذةء بةرنامةيان بؤ باشكردنى ذيانء طوزةراني هاوآلتييانى ثارَيزطاكةشيان َ هةولى هةبَيتء خةباتى لةثَيناودا بكةنء جَيبةجَيكردنى هةموو ئ��ةو بةندانةى دةستوورى عَيراقى بدةن؛ كة بةرذةوةنديى طةلةكةماني تَيداية ..بؤ نموونة ،مةسةلةى قةرةبووكردنةوةى زيانلَيكةوتووان ،كة تائَيستا كةسوكارى قوربانيانى بةشمةينةتى ئةنفالء كيمياباران لةم قةرةبووكردنةوةية بَيبةشبوون ،هةربؤية ،جَيبةجَيكردنى مادةيةكى لةمجؤرة ،كة لةدةستوورى
عَيراقيدا هاتووة ،ثَيويستى بةدةركردنى ياساء دواتريش جَيبةجَيكردنة ،ئةمةش بةرثرسياريةتيى تةواوى نوَينةرانى كوردة لةبةغداء بةثلةى يةكةميش ،ثةرلةمانتارانى سنوورى ثارَيزطاى سلَيمانى ،كة بةشى هةرة زؤرى ئةو زيانلَيكةوتووانة ،دةكةونة سنوورى ئةم بازنةيةوة.
* وةك��و كانديد َيكى ط��ؤإانء وةكو دانيشتوويةكى سل َيمانى ،بةرنامةت ضيية لةكاتى بوونت بة ثةرلةمانتار؟ ئومَيدةوارم ئةطةر لةإَيى دةنطىهاوآلتييانى طةلةكةمةوة شةرةفى ئةندامَيتيم َ هةولى باشكردنى ذيانء طوزةرانى ثَيدرا، طةنجانى هةرَيمى كوردستان ب��دةم، لةإَيى باشكردنى طوزةرانيان لةإووى ئ��اب��وورىء دوات��ري��ش مةعنةوييةوةء َ ه��ةول��دان ب��ؤ دام��ةزران��دن��ى دةزط��اى تايبةتمةند بةطةنجانء دؤزينةوةى هةلى كاركردن بؤيان ،سةربارى داكؤكيكردن ل��ة مافة زةوت��ك��راوةك��ان��ى طةلةكةمء ق��ةرةب��ووك��ردن��ةوةى زيانلَيكةوتووانى َ هةولدان ئةنفالء كيمياباران ،لةطةأل بؤ طةإاندنةوةى مافة زةوتكراوةكانى هةندَيك لةضينء توَيذةكان ،بؤ نموونة نزيكةى ( )15ه��ةزار زيندانيى سياسيى لةهةرَيمى كوردستاندا هةن ،كة لةبإيارى مووضةء ئيمتيازةكانى زيندانيى سياسيى بى لةناوضةكانى سنوورى (كة لةعَيراقدا َ هةرَيمى كوردستان دةدرَي��ت) بَيبةشن، س��ةرةإاى بةشداريكردن لة ضةسثاندنى بنةماكانى ديموكراسىء فراوانكردنى ف��ةزاى ئازاديى رادةربإينء راطةياندن لةعَيراق،ء دواتريش رةنطدانةوةى لة هةرَيمى كوردستاندا ،لةطةأل ثابةندبوون بة بةرنامةى ليستةكةمانةوة.
* خةلَكى سل َيمانى طلةيى ئةوة دةكةن، كة شارةكةيان بآ خزمةتطوزاريية ،لةضاو شارةكانى ديكةدا كةوتووةتة دواوة، بةرنامةتان ضيية بؤ نةه َيشتنى ئةو طلةييانة؟ َ هةولى جديى بؤ زيادكردنى بودجةى َ هةوليش دةدةين ثارَيزطاكةمان دةدةينء ضاودَيرَيكى وردبين لةإَيى نوَينةرانمانةوة، س��ةب��ارةت ب��ة ضؤنَيتى سةرفكردنى ب��ودج��ةى ث��ارَي��زط��اك��ةم��ان ل��ة ث��إؤذة خزمةتطوزارييةكاندا ،بةمةش دةشَيت ئةنجومةنَيكى هاوبةش ،يان ليذنةيةكى هاوبةش ،لةنَيوان نوَينةرانى ليستةكةمان لة بةغداء هةرَيمى كوردستانء دواتريش ئةنجومةنى ثارَيزطاى سلَيمانيدا( ،كة ضاوةإواندةكرَيت ئةمساأل َ هةلبذاردنى بؤ بكرَيت) ،ثَيكبهَينرَيت ،سةرةتاش ،ثإؤذةكان ئ��ةو ناوضانة بطرَيتةوة ،كة زؤرترين بى خزمةتطوزارينء زةرةرمةندبوونء َ بةمةش ثالنَيكى تؤكمةء عاديالنة بؤ جَيبةجَيكردنى ثإؤذةكان دابنرَيت.
* وةك دةوتر َيت سل َيمانى قةآلى طؤإانة، ئايا طؤإانكاريى سياسيى لة سل َيمانييةوة سةرتاسةرى ع َيراق دةطر َيتةوة؟
ئةمجارة طؤإانكاريى سةرتاسةرىعَيراق دةطرَيتةوة ..بةآلم ،ئةمةش ماناى وانيية طؤإانكاريى سلَيمانى ،فاكتةرى طؤإانكارييةكانى سةرتاسةرى عَيراقة، دةشَيت َبلَيين :طؤإانكاريى سياسيى سلَيمانى ،كاريطةريى بةرضاوى بةسةر ط��ؤإان��ك��اري��ى سياسيى لةهةرَيمى كوردستانء كةركوكدا دةبَيت ،سةربارى طؤإانكاريى لة ضؤنَيتي نوَينةرايةتيكردنى كورد لة بةغدا.
ذمارة ()5 ضوارشةممة 2010/2/17
دةنطدان بة طؤ ِران بةختيار شارةزوورى
دةنطدان بة طؤإان؛ دةنطدانة بة طولَى طةنم لةسالَى برس َيتيدا ،دةنطدانة بة (با) لةكاتى شةنكردندا ،دةنطدانة بة (ثةلَة) لةكاتى ك َيآلندا .دةنطدانة بة جؤطة بؤ هاوإ َييةتى باخةكان .دةنطدانة بةشمشاأل بةكةمةرى شوانةوة لةكاتى ت َيربوونى م َيطةلدا. دةنطدان بة طؤإان؛ دةنطدانة بة طرتنةوةى م َيذوويةك لةل َيوارى كةوتندا ،بةضرايةك كة ماناكانى رووناكيمان ف َيردةكات ،بةو خو َيندنطةيةى ،كة مندالَةكانمان دةكاتة هاوإ َيى هةميشةيى قةلَةم. دةنطدانة بة هةلَةبجة ،لةسةر طؤإستانى ئةنفالةكان ،بةزيندووكردنةوةى ناوةإؤكى درووشمةكان. دةنطدان بة طؤإان؛ دةنطدانة بةو طةنجانةى ،كة ثإن لةخةونى سةربإاو ،دةنطدانة بةو ك َيالنةى ،كة دةرطاى توإةبوونى طةنجان دةكاتةوة لة دنياى ثةراو َيزبووندا. دةنطدان بة طؤإان؛ دةنطدانة بةو ذنانةى ،كة لة ن َيودلَياندا ميهرةبانيى دادةشارن، لةتاريكييدا بؤ ماناكانى رووناكى دةطةإ َينء لة س َيبةرى خةنجةرةكانى خؤياندا كاآلبوونى خؤيان دةبينن ،كة ضؤن جةلالد باسى ئازاريان بؤ دةكات. دةنطدان بة طؤإان؛ دةنطدانة بة ذيان ،بةو ثيرةم َيردانةى شةوانة دةبنة هاوإ َيى شةقامةكانء خةون بةماَل َيكةوة دةبينن ،تا سات َيك ببنة هاوإ َيى ئاسوودةيى. دةنطدان بة طؤإان؛ دةنطدانة بةجوغرافياى كوردستان ،بؤ ت َيطةيشتن لة قةلَةمةكانى دةستوور بة ناوضة دابإاوةكان لة سايةى دانانى نرخى نةوتء خةونى در َيذى وةفدةكان. دةنطدان بة طؤإان؛ دةنطدانة بة ئاو بؤ ئاوةدانيى ،دةنطدانة بة طوأل بؤ رازاندنةوةى باخضة ،دةنطدانة بة باران بؤ ذيانةوةى كانيى طوندةكان .دةنطدانة بةخاك ،بؤ نةتةوةيى بوون .دةنطدانة بةكورد بؤ شوناسى نةتةوةيةك .دةنطدانة بةو دايكانةى ،كة تائ َيستا لةضاوةإوانى سار َيذى زامةكانياندا ،ثإن لة شيرى سوور. دةنطدان بة طؤإان؛ دةنطدانة بة ذيانةوةى ئةو باخضانةى لةذ َيرث َيى ئاطردا سووتانء هةتيو كةوتوون ،دةنطدانة بةو طوندانةى ،كة يةكة يةكة سةربإانء تائ َيستاش خو َينيان لى دةضؤإ َيت. َ دةنطدان بة طؤإان؛ دةنطدانة بة ئ َيستا لةبةردةم م َيذوودا ،دةنطدانة بةدةولَةتى ياسا، كة مافء ئةركى هةموو تاك َيكى دياريكردب َيت. دةنطدان بة طؤإان؛ دةنطدانة بة مؤم َيك ،كة ذوورة تاريكةكانى دةسةآلت رووناك دةكاتةوة ،دةنطدانة بة دروستبوونى ئؤثؤزس َيون َيك ،كة ضاوى تؤ ب َيت بةسةر بودجةى نوى. طشتيىء بة دامةزراوةييبوونى حكومةتى َ دةنطدانمان بة طؤإان؛ دةنطدانة بةخؤمان .دةنطدانة بة ويذدانمان بة دواإؤذمان. دةنطدانة بةئينسانيبوونمان ،بة بةهاى بوونمان لة بةغدا ،نةك فرؤشتنمان .نايفرؤشين، نايفرؤشين ،نايفرؤشين.
şƹřŶƛŠŝ Šƫ ƲƿŠƧşŵ żÈǀƷŠŝ ƱŚŤſŵŹƺƧ
ȊȉȐ