Vrouwen tijdens Wereld Oorlog II: op het thuisfront en daarbuiten
Commandanten, Daar je met de persoonlijke missies nu ook vrouwelijke bemanningsleden kan verdienen, lijkt het ons het uitgelezen moment om het te hebben over de vrouwen tijdens W.O.II en de rol die ze speelden. Vrouwen speelden een heel belangrijke rol tijdens de Tweede Wereldoorlog, zowel op het thuisfront als in uniform (militair). Wereldoorlog II was nl. een wereldwijd conflict van ongehoorde proportie: de absolute noodzaak om iedereen te mobiliseren, zorgde ervoor dat de rol van de vrouw werd uitgebreid. Naast het feit dat ze reeds hun zonen, mannen, vaders en broers aan de oorlog gaven, staken ze ook nog al hun eigen tijd en energie in de oorlog, sommigen zelfs hun leven. Laten we even een kijkje nemen naar sommige vrouwen uit verschillende naties en hun rol tijdens W.O.II, zowel vriendelijk als vijandelijk.
Britse vrouwen tijdens W.O.II Wanneer Engeland ten strijde trok, tijdens W.O.I, waren jobs voor vrouwen verboden., maar tijdens de Tweede Wereldoorlog speelden vrouwen een belangrijke rol. In Engeland waren vrouwen essentieel voor de oorlogsinspanningen, zowel in burgerlijke- als militaire rollen. De bijdragen die burgermannen en –vrouwen moesten leveren, stonden bekend als “Home Front” en bestonden uit het rationeren van huishoudelijke goederen, recycleren en oorlogswerk zoals in munitiefabrieken en boerderijen. Op deze manier konden de jongere mannen het leger in en mee ten strijde trekken. In het begin van de oorlog werden enkel alleenstaande vrouwen tussen de 20 en 30 opgeroepen, maar later (vanaf midden 1943) werkten bijna 90% alleenstaande en 80% getrouwde vrouwen in fabrieken, op landerijen of in het leger. • • •
640.000 vrouwen dienden het leger 55.000 dienden met wapens in de luchtmacht 80.000 dienden in de landmacht
Er waren nog veel meer vrouwen aan het werk in verschillende andere rollen zoals vliegen in een onbewapend vliegtuig, ambulances besturen of zelfs als geheim agentes achter de vijandelijke linies (SOE = Special Operations Executive). Deze vrouwen werden meestal per parachute gedropt in het bezette Frankrijk of landen in speciale Lysander vliegtuigen. Hun jobs waren uiterst gevaarlijk omdat één fout kon leiden tot hun gevangenname, foltering en dood.
(Poster die aantoont hoeveel vrouwen er in dienst waren van het Home Front)
ATS vrouwen die werken met de Range Finder.
Waarschijnlijk was de ATS (Auxiliary Territorial Service) de job die het meeste werd belicht. De vrouwen die het luchtafweergeschut bemanden, stonden bekend als Ack Ack Girls. Een order van Winston Churchill verbood ATS vrouwen om daadwerkelijk het kanon af te vuren omdat hij vond dat ze waarschijnlijk niet in staat zouden zijn om te gaan met de kennis dat ze eigenlijk jonge, Duitse mannen vermoorden. Vreemd genoeg mochten ze wel een vliegtuig traceren, de munitie op scherp stellen en erbij zijn wanneer de trekker werd overgehaald. Ze speelden dus een hoofdrol tijdens dit gebeuren. Jobs die o.a. door vrouwen werden uitgevoerd tijdens de oorlog: • • • • • • • • •
Mechaniekers Ingenieurs Tankisten Schepenbouwers Werken in fabrieken – maken van bommen en vliegtuigonderdelen Besturen van brandweerwagens Loodgieters Besturen van ambulances Verpleegsters
Prinses Elizabeth (nu koningin) in de ATS, april 1945.
Amerikaanse vrouwen tijdens W.O.II Amerika was al snel volledig toegewijd aan de oorlog na de Japanse aanval op Pearl Harbor. Deze toewijding omvatte de volledige Amerikaanse macht, zelfs de vrouwen.
2 vrouwelijke soldaten van de Marine Corps Women Reserve die dieptebommen klaarmaken om te laden (links) en vrouwelijke piloten die hun B-17 verlaten, “Pistol Packin’ Mama”, op Lockbourne AFB, Ohio (rechts).
Bijna 350.000 Amerikaanse vrouwen dienden in uniform, zowel thuis als in het buitenland. Ze gaven zich vrijwillig op voor de nieuwe branches die werden opgericht: Women’s Army Auxiliary Corps (WAACs, later hernoemd naar the Women’s Army Corps), the Navy Women’s Reserve (WAVES), the Marine Corps Women’s Reserve, the Women Airforce Service Pilots (WASPS), the Army Nurses Corps, en the Navy Nurse Corps.
Deze vrouw in een glashuis (fabriek) is bezig met de laatste hand te leggen aan het neusgedeelte van de bommenwerper B17F in Long Beach, California. Zij is een van de vele vrouwelijke arbeiders in de Douglas Aircraft Company fabriek (Alfred Palmer/OWI/L
Deze vrouw in een glashuis (fabriek) is bezig met de laatste hand te leggen aan het neusgedeelte van de bommenwerper B-17F in Long Beach, California. Zij is een van de vele vrouwelijke arbeiders in de Douglas Aircraft Company fabriek (Alfred Palmer/OWI/LOC).
Sovjet vrouwen tijdens W.O.II Sovjet vrouwen speelden een belangrijke rol tijdens de Tweede Wereldoorlog. In tegenstelling tot de Duitsers werden de Sovjet vrouwen al vroeg ingeroepen om hulp te bieden. Heel veel van die vrouwen droegen geen uniform en werden dus de facto als partizanen beschouwd.
De vrouwen van de 558th Night Bomber Regiment met hun vliegtuig op de achtergrond
Ongeveer 800.000 vrouwen dienden het Rode Leger tijdens Wereldoorlog II en meer dan de helft daarvan zaten in fronteenheden. Velen waren getraind om te kunnen dienen in alle vrouwelijke eenheden. Ongeveer een derde van alle vrouwen die in dienst waren, kregen extra training in het gebruik van mortieren, lichte en zware machinegeweren of automatische wapens. Nog een extra 300.000 dienden in de AA eenheden. Onder de meest bekende eenheden waren er de Night Witches. Een eenheid van vrouwelijke piloten van het 588th Night Bomber Regiment, later meer bekend als de 46th “Taman� Guards Night Bomber Aviation Regiment van de Sovjet luchtmacht. Het regiment werd gevormd door Kolonel Marina Raskova en geleid door Majoor Yevdokia Bershanskaya.
Duitse vrouwen tijdens W.O.II Hitler was heel duidelijk over zijn visie op de rol van de vrouw, in zijn Nazi regime. Hun taak bestond eruit om thuis de kinderen groot te brengen terwijl de mannen gingen werken. Echter veranderde de oorlogssituatie zodanig sterk dat verschillende Nazi ideologieën uit noodzaak langs de kant werden geschoven. In 1944-45 werden meer dan 500.000 vrouwen ‘vrijwillig’ in een uniform gestoken om als assistentes te fungeren in de Duitse krijgsmacht (Wehrmacht). De Duitse vrouwen die dienden in de AA eenheden leerden alle aspecten van het wapen, maar mochten ze niet afvuren. Hitler en zijn adviseurs dachten namelijk dat de publieke opinie nooit zou toelaten dat deze assistentes de wapens zouden bedienen (afvuren). Zo waarschuwde de Duitse propaganda de assistentes om geen “Gun Women” (flintenweiber) te worden. “Gun Women” was een door de Duitsers uitgevonden term die de vrouwelijke Sovjet militairen bestempelde die wél met vuurwapens mochten vechten. “In november 1944 liet Hitler een officieel order van kracht gaan waarin stond dat vrouwen niet mochten getraind worden in het gebruik van vuurwapens. De enige uitzondering hierop was voor vrouwen die in de meest verre uithoeken van het Rijk vertoefden en die makkelijk konden verdreven worden door de Sovjets. In zo een gebied werd zelfs een 22-jarige vrouw, Erna, beloond met het IJzeren Kruis omdat ze samen met een mannelijke sergeant 3 tanks had verwoest met behulp van bazooka’s. De eerder genoemde Duitse propaganda zei ook dat de bazooka het meest vrouwelijke wapen was. Het Freikorps werd gevormd in 1945 en was getraind in het gebruik van bazooka’s, handgranaten en automatische geweren.” (Uit een uitgave van de Journal of Military History, Vol. 57, Nr. 2 (April 1993), p. 301-323)
Elders in Europa Joegoslavië Ongeveer 100.000 vrouwen dienden naast 600.000 mannen in het Tito’s Yugoslav National Liberation Army. De Joegoslavische propaganda benadrukte de rechten van de vrouw en de gelijkheid der geslachten en gebruikte hiervoor het beeld van de traditionele folklore heldinnen. Na de oorlog werden vrouwen gedegradeerd tot de traditionele vrouwenrol. Desalniettemin was Joegoslavië uniek omdat historici extra veel aandacht besteedden aan de vrouwelijke rol in het verzet. Ook heel veel vrouwen waren actief in het verzet in Frankrijk, Italië en Polen. Het Franse vrouwelijke verzet is deel geworden van de populaire cultuur. Eén van de meest opvallende voorbeelden hiervan is het karakter van Michelle Dubois van Michelle Dubois: populaire karakter uit het de BBC-reeks “Allo Allo!” vrouwelijke verzet
Terwijl we leren over de grootste en meest bekende oorlogen der tijden, worden vaak de vrouwen vergeten in het verhaal. Ze worden heel vaak gewoonweg niet vernoemd of vergaan in het groter geheel. Met dit artikel willen we daar verandering in brengen, hoe klein de betekenis ook kan zijn. Vrouwen hebben écht wel een belangrijke rol gespeeld tijdens de meest duistere periode van de menselijke geschiedenis. De vrouwen die we in dit artikel hebben beschreven, hebben net zoals vele mannen heel wat opgeofferd voor hun thuisland en de bescherming ervan. Moge dit voor altijd erkend worden!
Bronnen: “The Journal of Military History”, Vol. 57, No. 2 (Apr., 1993), pp. 301-323 D’ Ann Campbell, online editie "Women in Combat” Bernard A. Cook (2006). "Women and war: a Historical Encyclopaedia from Antiquity to the Present” Publiek domein (Wikipedia)