Ware verhalen achter oorlogsfilms Hoeveel waarheid schuilt er achter de film Fury?
Ruben Heynderycx
WARE VERHALEN ACHTER OORLOGSFILMS Hoeveel waarheid schuilt er achter de film Fury?
n oktober 2014 werd film Fury wereldwijd gelanceerd in diverse cinemazalen. De film vertelt het verhaal van een Amerikaanse Sherman tankbemanning die meevechten in 1945 in Duitsland (WOII). De film heeft heel veel controversie met zich meegebracht: hoewel de film eigenlijk een fictiefilm is, beweerden er velen dat bepaalde scenes totaal onrealistisch bleken te zijn en historisch niet correct. Gelukkig bestaan er vandaag de dag nog tank bemanningsleden die tijdens de Tweede Wereldoorlog meevochten en ons vandaag kunnen vertellen hoe de tankers hun gevechten vochten.
EĂŠn van deze mannen is Ken Tout, inwoner van Hereford (West-Engeland) en schutter in een Sherman Firefly.
SHERMANS vs PANZERS Tijdens de gevechten in Noord-Afrika en Italië werd al snel duidelijk dat de bepantsering en de vuurkracht van de eerste Sherman modellen niet konden opboksen tegen hun tegenstanders: de Duitse Pz.Kpfw. IV, Panther en de Tiger. De Duitsers noemden de Sherman de Tommy-Cooker. Tommy was de universele bijnaam voor een Engelse soldaat –een bijnaam die al meegaat sinds de 19e eeuw. Cooker werd toegevoegd omdat een Sherman die achteraan werd geraakt door een pantser doorborende patroon, opging in een dodelijke vuurzee doordat de brandstoftank (tot 600 liter hoog octane brandstof) ontplofte. De vuurzuil kon tot 9 meter boven de geschutkoepel uitsteken. Wanneer de Sherman nog eens vanuit een juiste hoek werd geraakt, kon ook de munitie aan boord van de tank –samen met de brandstof- ontploffen en dit met de duidelijke afloop voor de tank.
Wanneer dit gebeurde, had de bemanning van de Sherman bitter weinig kans om het te overleven. Het is dus wel duidelijk dat de liefde die de bemanningsleden voelden voor hun tank, sterk werd afgezwakt door de verschrikkelijke angst die ze hadden –wetende wat er met hen kon gebeuren. Als antwoord op de sterkere Duitse tegenstander begonnen de Engelsen hun Sherman tanks te voorzien van een sterker en krachtiger kanon: het Ordance QF 17 pounder, 76mm kanon, kon door de dikste bepantsering van de Duitse tanks schieten. Deze variant op de Sherman stond bekend als de Firefly. Met een pantser doorborende patroon kon een Firefly doorheen een 140mm dikke bepantsering schieten met een hoek van 30° en een afstand van 500m –een buitengewone prestatie.
Helaas had het nieuwe, krachtigere kanon ook zijn minpunten. De enorme lengte van het kanon zorgde ervoor dat de bestuurder van de Firefly er steeds moest op letten dat hij met de loop geen zaken raakte als huizen, bomen, verlichtingspalen, enz. Daarbovenop was de flits die uit de mond van de loop kwam, zo sterk dat de schutter en de commandant tijdelijk de ogen moesten sluiten om te voorkomen dat ze verblind werden. De mondvlam kon ook nog eens het gras voor de tank in brand steken na een schot of twee. In sommige gevallen –bij de eerste versies van het kanon- konden de voortstuwingsgassen langs het staartstuk van het kanon de tank inkomen. Uiteindelijk werden de Sherman tanks, na de demonstraties van het 17 pounder kanon, gedoopt als Firefly’s.
VIER MAANDEN OORLOG VOOR KENT TOUT
In juni 1944, een week na de D-Day invasie, arriveerde Ken Tout samen met zijn regiment in Normandiﾃｫ. Hij herinnert zich zijn eerste gevecht nog perfect. Eﾃｩn van de vele obstakels die de geallieerde troepen moesten overwinnen, waren de Normandische hedgerows 窶電e Bocages. Deze dikke aarden muren, bovenaan
bedekt met bomen, zorgden voor ingewikkelde labyrinten die de zichtbaarheid en de mogelijkheid tot manoeuvreren sterk bemoeilijkten. In dit hedgerow landschap moest Ken Tout zijn eerste veldslag vechten. Zijn tank reed een open veld op waardoor ze net op tijd de Duitse troepen konden zien terugtrekken doorheen de openingen in de groene haag aan de overzijde van het open veld. Vooreerst schoten de Britse tankers met hun machinegeweer naar de Duitsers, maar realiseerden zich dat het beter zou zijn om met high-explosive (hoog explosieve) patronen te vuren op de greppel achter de haag. En dat is wat Tout deed. In een Hollywood film zou het een bloedscene zijn, maar in werkelijkheid zagen de tankers hun vijanden niet sterven.
Tout was in geen geval een koelbloedige moordenaar. Hij begreep heel goed de gruwelijke gevolgen wanneer een tank werd geraakt en doorboord. In de film Fury moest een nieuwkomer de restanten van zijn voorganger opkuisen in de tank. Tout heeft net hetzelfde moeten doen. Daardoor wisten de Britse tankers wat de mogelijke afloop kon zijn voor de vijandelijke tankbemanning en hadden bijna medelijden met hen. Het is zeker de moeite waard te vermelden dat de Duitsers de dreiging van de Firefly’s onmiddellijk herkenden –door de opvallende lange loop- en deze dan ook zo snel mogelijk bestookten met vijandelijk vuur. Tegen oktober 1944 had Tout zich een weg gevochten tot in Nederland –waar zijn Sherman tank slachtoffer werd van ongeluk. Zijn tank kantelde in een gracht. In één opzicht had de bemanning geluk: er stond weinig water in de gracht zodat ze niet konden verdrinken. Tout bleek nog uit één stuk te bestaan, hoewel zijn been enorm veel pijn deed. Zelf dacht hij dat hij er met een paar kneuzingen was vanaf gekomen,
maar later ontdekte hij dat zijn been op verschillende plaatsen was gebroken, waaronder ook het heupbeen. Door deze verwondingen mocht Tout naar huis.
EN DE OORLOG GING VERDER
Sommige kijkers van de film vonden misschien dat de scene waarin een groep Shermans een gevecht aangingen met een Duitse Tiger onwaarschijnlijk. Maar strikt genomen is de tactiek, die de cinema soldaten kiezen wanneer ze onverwacht een Tiger tegenkomen, redelijk aanvaardbaar en realistisch. Het idee bestond eruit om zo snel mogelijk een rookgordijn op te werpen en onder die dekking de afstand tot de heavy tank Tiger te verminderen zodat de Shermans een gezamenlijke aanval konden inzetten met als doelwit de zijkanten en achterkant van de zware tank, want dat waren de plaatsen met de dunste bepantsering. Trouwens … de geschiedenis kent nog veel meer van deze ongelooflijke verhalen…
8 augustus 1944 spotte de Britse Firefly schutter Joe Ekins een kolom Tigers op een afstand van 800 meter. Met twee schoten kon hij het leidende voertuig uitschakelen waarna hij zelf moest terugtrekken in de dekking van een paar bomen. Na enkele minuten en vanuit een nieuwe aanvalspositie kon Ekins het tweede vijandelijke voertuig uitschakelen door een penetrerend schot dat de munitie deed ontploffen. De derde Tiger werd aangevallen door Shermans die gewapend waren met de standaard 75mm kanonnen. Hun schoten brachten geen schade toe, maar zorgden wel voor afleiding zodat de Firefly’s konden aanvallen. Ekins vuurde nogmaals 2 schoten af en de derde Tiger vloog in brand. Ook andere Firefly’s vuurden op de Tiger, maar vanop een grotere afstand. Het is dus wel aan te nemen dat het schot van Ekins
het dodelijke schot was. Het was tijdens deze aanval dat de beroemde Duitse tanker Michael Wittmann werd gedood.
Nog een deel van de film dat misschien onrealistisch blijkt is het laatste gevecht waarin een eenzame tank, gedemobiliseerd en afgezonderd, het uithoudt in een hevige aanval van SS-mannen. Hoe dan ook heeft Audie Murphy (infanterie) op 26 januari 1945 weerstand geboden aan een Duitse infanterie compagnie door met een .50 kaliber machinegeweer hun aanval af te weren. Hij stond alleen en achterop een brandende M10 tankjager. Ondanks zijn kwetsbare positie kon hij het een vol uur uithouden en doodde of verwondde ongeveer 50 Duitsers. Hij werd gewond in het linker been, maar overleefde de aanval en kon zijn kameraden redden. Nog een vergelijkbaar verhaal is dat van Belton Cooper, een herstel officier van de US 3rd Armored Division. Er wordt verteld dat het laatste overlevende bemanningslid van een Sherman zijn tank parkeerde op een kruispunt en vocht tegen de Duitse infanterie met alle mogelijke wapens die hij in huis had (in zijn tank): machinegeweren en zelfs handgranaten. Dit hield hij vol tot hulp arriveerde.
Het enige wat Tout jammer vind is dat de producers van de film Fury hém niet hebben gevraagd als ster in de film, want hij is “mooier dan Brad Pitt”.